NOS Nieuws - Algemeen

Oekraïense vluchtelingen in Nederland hebben niet in elke gemeente toegang tot de psycholoog. Dat signaleert Opora, de stichting waar Oekraïners met psychische problemen zich kunnen melden en die Oekraïense psychologen aandraagt.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten herkent het beeld dat niet in elke gemeente het juiste aanbod beschikbaar is, zegt een woordvoerder: "Gemeenten hebben er ook zorgen over en proberen een goed aanbod te organiseren. Soms lukt dat, bijvoorbeeld door de inzet van Oekraïense psychologen, maar de taal en cultuurbarrière zijn een beperking in het vinden van het juiste aanbod."

Ook in de reguliere ggz er te weinig aanbod, benadrukken de gemeenten, en dat is voor Oekraïners niet anders. Wat wel anders is: ggz-instellingen beslissen per regio zelf of ze wel of geen contracten aangaan met Oekraïense therapeuten, terwijl Nederlandse psychologen door heel Nederland beschikbaar zijn.

Vooral kinderpsychologen nodig

Het inhuren van Oekraïense psychologen gebeurt stelselmatig te weinig, zegt het Loket Ontheemden Oekraïne Psychosociale hulp (LOOP), het centrum waar vragen van lokale overheden en welzijnsorganisaties binnenkomen over psychische hulp aan Oekraïners. De ggz-instellingen ervaren de nodige administratie en financiële barrières om Oekraïense psychologen in te huren; die regels zouden simpeler moeten.

Het merendeel van de Oekraïners is getraumatiseerd door de oorlog en nu vaak aangewezen op online-therapie, zegt de Oekraïense psycholoog Marina Rozhnyatovskaya van Opora. Vooral kinderpsychologen zijn er te weinig, zegt ze. "Online therapie is lang niet voor iedere leeftijd en voor ieder type trauma geschikt."

In totaal zijn er in Nederland zo'n 200 psychologen die in Oekraïne zijn opgeleid. Zo'n 30 van hen hebben de papieren om hier in de ggz te kunnen werken. Nog eens 60 werken er voor gemeenten en andere welzijnsorganisaties. Zij kunnen wel psychosociale hulp bieden, maar mogen geen therapie geven.

Topje van de ijsberg

In totaal zijn er nu ruim 116.000 Oekraïners geregistreerd in Nederland. Wekelijks komen daar nog zo'n 300 nieuwe vluchtelingen bij. Onder hen zijn zo'n 20.000 schoolgaande kinderen.

Opora kreeg de afgelopen anderhalf jaar meer dan 2900 vragen van hulporganisaties en Oekraïners in Nederland. Het LOOP kreeg er 946. In 46 procent van de gevallen was het degene die om hulp vroeg niet gelukt om op een andere plek in Nederland hulp te krijgen.

Volgens Olav de Maat, projectleider van het LOOP, komt dat vooral door de taalbarrière: "Sommige instellingen weigeren Oekraïners bij voorbaat als ze geen Engels of Nederlands spreken." Volgens Opora zijn deze cijfers maar het topje van de ijsberg omdat Oekraïners niet altijd de weg weten naar een psycholoog in Nederland en er in Oekraïne een taboe op rust.

Eind vorig jaar signaleerde het WODC al dat er relatief veel mentale gezondheidsproblemen zijn onder Oekraïners. "Desondanks wordt er nog niet veel gebruik gemaakt van geestelijke gezondheidszorg. Europees onderzoek wijst ook op een relatief lage levenstevredenheid onder Oekraïense vluchtelingen," is te lezen in een WODC-rapport.

Die lage 'levenstevredenheid' heeft er volgens het onderzoek mee te maken dat Oekraïners vaak onderbetaald werk doen onder hun opleidingsniveau, dat ze vaak moeten verhuizen en soms al langer dan twee jaar met kinderen in een gemeentelijke opvanglocatie verblijven zonder privacy.

Politieke keuze

Ook GGD-organisaties merken dat de mentale problemen bij kinderen toenemen. Oorlogstrauma's, zorgen over familie en onzekerheid over hun toekomst op de lange termijn leiden tot slaap- en concentratieproblemen en depressieve klachten, met name onder tieners. Er zijn zorgen over kinderen die overdag alleen achterblijven in de opvang.

Gemeenten moeten de zorg voor de Oekraïense jongeren financieren met geld dat is bedoeld voor de opvang en zorg van ontheemden. Niet alle gemeenten spreken dat geld voldoende aan, zegt Olav de Maat van het LOOP. "Dat is ook een politieke keuze."

Hij denkt dat er veel meer coördinatie nodig is tussen gemeenten bij de inkoop van de zorg en inventarisatie van de zorgvragen. Ook zouden ggz-instellingen meer Oekraïense psychologen in dienst moeten nemen en moet het voor Oekraïense zorgverleners makkelijker worden om in Nederland te werken.

Het wordt duurder om een Chinese elektrische auto in de Europese Unie te verkopen. EU-landen geven groen licht voor het invoeren van importheffingen op elektrische auto's uit China om de eigen industrie te beschermen.

Het gaat om heffingen tussen de 7,8 en 35,3 procent. Het plan ervoor komt van de Europese Commissie. Die maakt zich zorgen over de groeiende verkoop van auto's uit China die met hulp van de Chinese overheid worden geproduceerd.

Van alle elektrische auto's is 14 procent afkomstig uit China. Dat marktaandeel groeit snel. In 2020 was het iets minder dan 2 procent. Ook de Verenigde Staten en Canada hebben importheffingen ingevoerd op elektrische auto's uit China.

Duitsland stemt tegen

De uitkomst van de stemming van de Europese landen is niet openbaar gemaakt. Volgens internationale media stemden tien landen voor de heffingen, waaronder Nederland. Vijf landen stemden tegen. Ook Duitsland is tegen. Autofabrikanten zoals Mercedes verkopen steeds meer auto's in China en vrezen eventuele tegenmaatregelen die China wil opleggen. Twaalf landen onthielden zich van stemming.

De heffingen leiden tot hogere kosten bij Chinese autofabrikanten. Of klanten dat ook gaan merken in de prijzen bij de dealers is afwachten. Fabrikanten kunnen ook beslissen om de verkoopprijs niet te verhogen en genoegen te nemen met minder winst.

Varkensvlees en cognac

In een reactie op de stemming zegt het Chinese ministerie van Handel dat het zich verzet tegen de "onredelijke protectionistische praktijken". Het land hoopt in gesprekken met de Europese Unie de heffingen te voorkomen en zegt dat het maatregelen paraat heeft om de belangen van Chinese bedrijven te beschermen.

Het land heeft eerder tegenmaatregelen aangekondigd. Het land overweegt heffingen in te voeren op varkensvlees en cognac. Ook heeft het land een klacht ingediend bij de Wereldhandelsorganisatie.

De voorgenomen stakingen tussen 14 en 20 oktober voor het behoud van het vroegpensioen gaan mogelijk niet door. Vakbond CNV schort de stakingsplannen op en vakbond FNV bespreekt vanavond met de stakingsleiders of zij zich hierbij aansluiten.

Volgens het CNV geven de gesprekken over een nieuwe vroegpensioenregeling met het ministerie en werkgevers voldoende vertrouwen. "Op dit moment vinden er constructieve gesprekken plaats tussen de sociale partners en de minister van Sociale Zaken," zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin.

Het FNV wil nog geen mededelingen doen over de inhoud van de gesprekken, maar zegt wel dat er vanavond met de stakingsleiders wordt gesproken over de voortgang ervan. Als daaruit blijkt dat er voldoende vertrouwen is, worden de stakingen opgeschort tot 1 december.

Werkgeversorganisatie VNO-NCW vindt ook dat er constructieve gesprekken zijn gevoerd en is blij dat de stakingen waarschijnlijk niet doorgaan. Ook het ministerie van Sociale Zaken heeft het over goede gesprekken. "We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om tot een oplossing te komen voor mensen die niet op een gezonde manier het pensioen halen", zegt minister Van Hijum.

Permanente regeling

Per 2026 stopt een tijdelijke regeling die vroegpensioen mogelijk maakt. De bonden eisen nu een permanente regeling, waarbij het voor mensen met een zwaar beroep mogelijk moet blijven om drie jaar eerder te stoppen met werken.

Minister Van Hijum zegt ervoor open te staan, maar wil voorkomen dat er te veel mensen met vroegpensioen gaan. Hij wil daarom een inkomensgrens invoeren.

De discussie over het vroegpensioen loopt al lang. In december 2023 klapte het overleg erover. Tot Prinsjesdag dit jaar volgden vele stakingen en acties van agenten, schoonmakers en OV-personeel.

Na Duitsland, Groot-Brittannië en Bulgarije is nu ook Nederland begonnen met het repatriëren van burgers uit Libanon. Vanmorgen rond 09.20 uur vertrok een toestel van Defensie vanaf de luchtmachtbasis in Eindhoven naar het vliegveld in Beiroet.

Er worden Nederlanders opgehaald "omdat de situatie in Beiroet snel verandert", vertelt ambassadeur Frank Mollen vanuit Libanon in het NOS Radio 1 Journaal. "We merkten dat steeds meer andere landen dit gingen doen en dat steeds meer Nederlanders wilden vertrekken."

Dat het gevaarlijker is geworden in het land, is ook vanuit de ambassade te zien, zegt Mollen: "Je ziet meer aanvallen op het zuiden in de stad. Als ik hier uit het raam kijk, zie ik de rookpluimen en hoor ik de knallen."

400 aanmeldingen

Mensen die in aanmerking wilden komen voor de vlucht konden zich tot gisteren aanmelden. Dat waren er zo'n 400. Na controle van de documenten mogen er zo'n 200 mensen mee en de verwachting is dat 150 van hen ook echt op het vliegtuig stappen.

Het toestel heeft 250 zitplaatsen, de overige plekken zijn voor andere Europeanen die het land uit willen. De rol van de ambassade is daarbij cruciaal.

Het defensietoestel vertrok vanmorgen:

Nederlanders die straks inchecken voor hun vlucht, kunnen zich melden bij de Nederlandse vlag die op het vliegveld hangt. Daar lopen ook mensen rond met oranje hesjes, die de Nederlanders helpen inchecken. "We kijken daar of alles in orde is", vertelt Mollen. "En als dat vliegtuig er eenmaal is, helpen we ze zo snel en veilig mogelijk om op het vliegtuig te komen."

Morgen nog een kans

Wie vandaag niet mee kan met het Nederlandse toestel heeft morgen mogelijk nog een kans: ook dan vertrekt er een vliegtuig vanuit Nederland voor de repatriëring. Het is nog niet duidelijk hoeveel Nederlanders er dan op de vlucht zitten. Volgens de ambassade gaan er ook nog commerciële vluchten, al zitten die wel snel vol.

De verwachting is dat het vliegtuig dat vandaag naar Beiroet gaat in de loop van de middag aankomt en anderhalf uur daarna weer vertrekt naar Nederland. In de loop van de avond moet het toestel terug in Nederland zijn.

Ondanks de dreigende situatie in het land, zijn er ook Nederlanders die blijven. "Dat verschilt per persoon, maar ik kan me voorstellen dat niet iedereen huis en haard wil verlaten en bijvoorbeeld ook huisdieren wil achterlaten. Want die mogen niet mee op de vlucht", aldus de ambassadeur.

Nieuwsuur sprak met Nederlanders die twijfelen of ze gebruik moeten maken van de repatriëringsvluchten:

Een 84-jarige man uit 's-Gravenzande in het Westland is overleden, nadat hij in een openstaande put was gevallen in een parkeergarage. In de put stond water en de man kon er zelf niet uit komen, zegt een woordvoerder van de politie.

Dat gebeurde gisteravond tussen 18.00 en 19.00 uur, schrijft Omroep West. Het gaat om de parkeergarage van een appartementencomplex. De put bevindt zich aan de onderkant van de helling waar auto's de garage in- en uitrijden en lag open.

"Het gaat om een drainageput", zegt een woordvoerder van de brandweer. "De man was daar iets aan het doen en is voorover gevallen." Wat de man daar precies deed, is onduidelijk. Het is ook niet bekend of de man een bewoner was van het appartementencomplex.

Noodlottig ongeval

Verschillende diensten schoten te hulp en haalden de man uit de put. "We hebben nog geprobeerd hem te reanimeren, maar dat mocht niet baten", zegt de brandweerwoordvoerder. De politie spreekt van een noodlottig ongeval en doet geen verder onderzoek naar de zaak.

Een van de geruchtmakendste moordzaken uit de VS komt mogelijk opnieuw voor de rechter. De hoofdaanklager in Los Angeles heeft bekendgemaakt dat hij de sensationele Menendez-moordzaak, die door een Netflix-serie opnieuw onder de aandacht is gebracht, gaat bekijken.

Hiermee is de kans toegenomen dat de broers Menendez, om wie de zaak draait, vervroegd worden vrijgelaten, meldden verschillende Amerikaanse media.

Lyle en Erik Menendez vermoordden in 1989 hun ouders in hun huis in Beverly Hills en kregen daarvoor een levenslange gevangenisstraf. De rechtszaak uit de jaren 90 was een van de eerste die dagelijks wereldwijd op televisie door miljoenen mensen werden gevolgd.

De broers, destijds 18 en 21 jaar oud, lopen op een avond in 1989 met jachtgeweren de studeerkamer van het landhuis van de familie binnen en schieten tot zestien keer op hun vader en moeder, die op dat moment op de bank een film zitten te kijken. Kitty, een voormalige schoonheidskoningin, en Jose, een platenbaas, worden door de kogelregen volgens politierapporten onherkenbaar toegetakeld.

Koelbloedige moordenaars

De broers vertellen aan de politie dat ze ten tijde van de moord niet thuis waren. Twee filmkaartjes moeten aantonen dat ze in de bioscoop zaten. Als ze daarna in korte tijd bijna een half miljoen dollar van hun erfenis uitgeven aan zaken als sportauto's, Rolex-horloges en privé-tennisleraren krijgen de autoriteiten argwaan.

Daarna bekent Erik aan zijn psycholoog dat hij en zijn broer zijn ouders hebben omgebracht en dat ze nadat ze de filmkaartjes hadden gekocht, snel de bioscoop uit zijn geslopen om de moord te plegen. De psycholoog vertelt het vervolgens aan zijn minnares en als de psycholoog die relatie verbreekt, stapt zij in een vlaag van woede naar de politie om over de bekentenis van Erik te vertellen.

In de rechtbank worden de broers afgeschilderd als hebzuchtige, koelbloedige moordenaars, die uit waren op het geld van hun ouders. Hun advocaten stelden daartegenover dat ze jarenlang seksueel misbruikt waren door hun vader en hem uit angst hebben vermoord. Dat verweer loopt op niets uit. Ze krijgen in 1996 een levenslange gevangenisstraf opgelegd.

Nieuw begrip

Dat George Gascón, de hoofdaanklager in Los Angeles, de zaak nu opnieuw bekijkt, heeft ook te maken met een nieuwe Netflix-serie: Monsters: The Lyle and Erik Menendez Story. Dat geeft Gascón zelf ook toe in verklaringen aan de Amerikaanse pers. Door de aandacht die de serie genereerde, kreeg zijn kantoor veel telefoontjes over de zaak.

De advocaten van de broers hebben Gascón gevraagd de zaak te herzien, wat zou kunnen leiden tot hun vrijlating, aangezien ze al tientallen jaren in de gevangenis hebben doorgebracht. Aanklager Gascón laat weinig los, maar het lijkt erop dat het vermeende seksueel misbruik een van de aspecten is die hij onder de loep neemt.

"Het is belangrijk om te erkennen dat zowel mannen als vrouwen het slachtoffer kunnen zijn van seksueel misbruik", zei Gascón op een persconferentie donderdag. Ook de advocaten van de broers hebben in gerechtelijke stukken aangegeven dat er in 2024 "een geëvolueerd begrip van seksueel misbruik bestaat."

Ook hebben de advocaten een brief ingediend waarin twintig familieleden, onder wie zussen van Kitty en Jose, oproepen om de zaak opnieuw voor de rechter te brengen. Ze vinden dat er geen reden is om de broers langer vast te laten zitten.

Nog een serie

De Netflix-serie over de Menendez-zaak is gemaakt door dezelfde mensen achter de serie van de streamingdienst over de Amerikaanse seriemoordenaar Jeffrey Dahmer, die ook tot veel ophef en boze reacties leidde. Dat is nu niet anders: Erik Menendez en andere leden van de Menendez-familie noemen de serie grotesk en zeggen dat die vol met onwaarheden zit.

Ryan Murphy, een van de makers, verdedigt de serie in gesprek met The Hollywood Reporter en vindt dat de broers hem dankbaar moeten zijn voor de aandacht die zijn serie heeft gecreëerd voor de zaak. "Ze zouden me bloemen moeten sturen", zei hij.

Overigens staat er nog een ander Netflix-project in de planning: een documentaire getiteld The Menendez Brothers. Uit de trailer blijkt dat ze daarin vanuit de gevangenis zelf hun verhaal doen.

Bij een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking in Eindhoven is bij twee mensen mpox geconstateerd. Het gaat om een milde variant van het virus en de kans op verdere verspreiding is laag, zegt de GGD.

De besmettingen zijn gevonden op de woonlocatie Eckartdal van de instelling Lunet. Contact met andere groepen en locaties wordt vermeden en er zijn "beschermingsmiddelen ingezet" om verdere verspreiding te voorkomen, meldt de zorginstelling.

Mpox is een virusinfectie die vaak begint met koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Het belangrijkste symptoom is huiduitslag in de vorm van pokken.

Milde variant

Mpox komt voor bij jong en oud, vooral in Afrikaanse landen. Daar komt een erg besmettelijke, en gevaarlijke vorm van mpox voor. In Nederland duikt het virus ook af en toe op, maar dan gaat het om een mildere variant. Sinds april 2022 heeft het RIVM bij meer dan 1300 mensen die variant vastgesteld.

Het virus wordt overgebracht door nauw of intiem contact. In Europa komt het voornamelijk voor bij mannen die seks hebben met mannen, maar het kan ook bij de dagelijkse verzorging en verpleging overgaan van mens tot mens.

Minister Agema van Volksgezondheid hoopt dat het bij deze twee gevallen blijft. Op verzoek van de Tweede Kamer heeft ze een deel, zo'n 13.000 doses, van de Nederlandse voorraad (100.000 doses) aan Afrika gestuurd en daarom is er nu minder voorraad in Nederland. Over enkele maanden komt er een nieuwe levering, maar een datum heeft de minister niet.

Bron- en contactonderzoek

De GGD Brabant-Zuidoost heeft tests afgenomen, schrijft Omroep Brabant. "We voeren ook bron- en contactonderzoek uit", zegt een woordvoerder. Dat betekent dat wordt onderzocht waar de besmettingen in Eindhoven vandaan komen en wie er mogelijk nog meer besmet kunnen zijn.

In twee Vietnamese dierentuinen zijn bijna 50 tijgers en drie leeuwen gestorven aan de vogelgriep. De dieren raakten besmet in augustus en september, in dierentuinen in Ho Chi Minh-stad. Een specialistisch team vernietigt de kadavers.

Ruim dertig dierentuinmedewerkers hebben tijdens hun werk contact gehad met de dieren, maar zij zouden geen gezondheidsklachten hebben gemeld.

Volgens lokale media proberen Vietnamese gezondheidsautoriteiten te voorkomen dat het virus zich verder verspreidt. De dierentuinen zijn deels afgesloten voor bezoekers en de andere dieren zijn geïsoleerd.

Volgens dierenrechtenactivisten is de uitbraak alarmerend. Zij noemen het toenemende aantal vogelgriepgevallen een tragisch gevolg van het gevangen houden van dieren. Dierenrechtenorganisatie Peta (People for the Ethical Treatment of Animals) benadrukt dat "als de gezondheid van dieren in het geding is, mensen ook in gevaar komen".

Vogelgriep

Door het H5N1-virus ofwel de vogelgriep sterven vaak vogels, maar ook steeds vaker zoogdieren. Een infectie bij mensen kan ernstige gevolgen hebben, maar dat is relatief zeldzaam.

In de VS raakten de afgelopen jaren een aantal mensen besmet met het virus. De meesten hadden vanwege hun werk intensief contact met dieren. Finland vaccineerde als eerste land mensen uit voorzorg tegen de vogelgriep.

Bekijk deze video over de vogelgriep en de risico's voor mensen:

De grote staking van havenpersoneel langs de Amerikaanse oostkust en in de Golf van Mexico is opgeschort. Tienduizenden medewerkers hadden dinsdag het werk neergelegd, omdat de vakbonden en rederijen het niet eens konden worden over nieuwe arbeidscontracten. Inmiddels is er een overeenkomst bereikt, meldt de vakbond International Longshoremen's Association (ILA).

De bond heeft volgens Amerikaanse bronnen een voorlopige deal gesloten over een loonsverhoging van 62 procent over een periode van zes jaar. De vakbond had aangedrongen op een verhoging van 77 procent.

De staking is nu opgeschort tot halverwege januari, dan moet de overeenkomst verder zijn uitgewerkt. Er moeten nog afspraken worden gemaakt over hoe banenverlies door automatisering kan worden voorkomen.

Wachtende schepen

Aan de staking deden ruim 45.000 medewerkers in 36 havens mee, waaronder die van Boston, New York en Houston. Het was de eerste staking in tijden: de vorige staking van de vakbond was in 1977.

Ongeveer de helft van de zeevracht in de VS werd erdoor getroffen. Containers met auto's, kleding en levensmiddelen bleven op de kade of in schepen staan. Op dit moment liggen nog zo'n 54 schepen buiten de havens te wachten om gelost te worden. Daardoor kan het nog enige tijd duren voordat de scheepvaart weer op gang komt.

Vrees voor gevolgen

In Nederland werd gevreesd voor de gevolgen van de staking. "Als de staking een week duurt zal de impact beperkt blijven voor de rest van de wereld, maar als het langer gaat duren, zal er zeker impact zijn", zei econoom Rico Luman van ING eerder tegen NOS.

Ook de haven in Rotterdam hield rekening met de staking, maar omdat die nu korter dan een week duurde, had het geen gevolgen voor de goederen die verscheept moeten worden, aldus persbureau ANP.

President Joe Biden reageerde opgelucht op de onderhandelingsovereenkomst. "Collectieve onderhandelingen zijn cruciaal voor het opbouwen van een sterkere economie van binnenuit en onderop", aldus Biden tegen ABC News.

Goedkopere elektrische auto's van goede kwaliteit; dat klinkt goed voor de Europese consument, maar de Europese Unie maakt zich zorgen. Want die auto's komen vaak uit China en de verkoop ervan zit in de lift.

De Chinese overheid stimuleert de auto-industrie flink en dat gaat ten koste van de Europese industrie. Daarom stemmen de EU-landen vandaag waarschijnlijk in met nieuwe importtarieven op elektrische auto's uit China.

De verkoop van die auto's is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Van alle verkochte elektrische auto's in de wereld was in 2020 nog 3,5 procent van Chinees fabrikaat, nu is dat al ruim 27 procent. Dit komt deels doordat bedrijven als Tesla en Volvo hun elektrische auto's ook in China laten maken.

Maar ook de Chinese merken worden steeds populairder. Die hadden in 2020 nog een aandeel van net geen 2 procent van de Europese markt. Nu is dat ruim 14 procent.

Tijdelijke importtarieven

Sinds deze zomer gelden al tijdelijke importtarieven op elektrische auto's uit China. De bedoeling is dat er nu importtarieven komen die de komende vijf jaar van kracht zijn. De nieuwe tarieven gaan gelden voor alle elektrische auto's die in China gemaakt zijn. De hoogte kan per bedrijf verschillen: dat hangt af van de mate van staatsteun die de bedrijven hebben gekregen.

De Amerikaanse autofabrikant Tesla produceert bijvoorbeeld auto's in China en krijgt daarvoor ook staatssteun van het land. Daarom moet Tesla hier straks 7,8 procent aan importtarief betalen voor auto's die in China worden gemaakt. Fabrikanten die de meeste staatssteun hebben gekregen of niet hebben meegewerkt aan het staatssteunonderzoek van de EU gaan een tarief tot wel 35,3 procent betalen.

Duitse autofabrikanten niet blij

Dat klinkt als goed nieuws voor de Europese autofabrikanten, want elektrische auto's uit China zullen duurder worden. Toch is een bedrijf als Volkswagen helemaal niet blij met de nieuwe tarieven, omdat het noodlijdende bedrijf net als andere Duitse automerken juist veel auto's in China verkoopt. De angst is dat China met tegenmaatregelen komt.

NOS op 3 maakte eerder dit jaar een explainer over de Chinese elektrische auto's:

Dat is zeker niet ondenkbaar, zegt Rico Luman, sectoreconoom transport en automotive van ING. "We zijn nog heel afhankelijk van China. Denk bijvoorbeeld aan de batterijen: de grondstoffen daarvoor komen vooral uit China."

Maar de Chinezen kijken verder dan alleen de auto-industrie. Zo zijn ze een onderzoek begonnen naar de subsidiëring van onder andere melkproducten en varkensvlees vanuit de EU. Door dit onderzoek sprak de Spaanse premier openlijk zijn twijfels uit over de vraag of er inderdaad importtarieven op Chinese auto's moeten komen, want Spanje exporteert veel varkensvlees naar China.

Er lijkt nu toch een meerderheid voor de importtarieven te zijn. De EU is ook niet de enige die ze hanteert. De Verenigde Staten en Canada hebben besloten importtarieven van wel 100 procent op te leggen. "De Europese tarieven zijn al een stuk lager dan in de VS, dus dat kun je zien als een compromis. Maar de EU handelt wel veel meer in auto's en onderdelen met China. Het kan alsnog verdere gevolgen hebben", zegt Luman.

Niet gunstig voor de consument

Hoeveel meer we moeten gaan betalen voor Chinese elektrische auto's is nog niet duidelijk, mede doordat het per bedrijf dus nogal verschilt hoe hoog het importtarief zal zijn. "De winstmarges verschillen ook enorm bij Chinese fabrikanten", zegt Marieke Kuijpers, sectormanager mobiliteit bij RaboResearch. Sommige fabrikanten zullen er misschien voor kiezen minder winst te maken in plaats van de prijzen voor de auto's te verhogen.

Eén ding is voor beide economen duidelijk: de importtarieven zijn niet gunstig voor de consument. "Maar voor de Europese auto-industrie is dit eigenlijk wel noodzakelijk", zegt Kuijpers. "Als je importtarieven wilt invoeren, dan is dit wel het moment. De Chinese markt is nu in opkomst. Over een jaar ben je te laat."

Goedemorgen! Vandaag landt een vliegtuig met Nederlanders die weg wilden uit Libanon. En voor het eerst fluit een vrouwelijke scheidsrechter een wedstrijd voor mannen in het betaald voetbal.

Eerst het weer: de dag begint mogelijk met wat mist, maar al snel komt de zon tevoorschijn. Bij een zwakke noordoostenwind wordt het 15 of 16 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Het dodental van orkaan Helene blijft oplopen. Inmiddels zijn er 215 doden gemeld. Daarmee is Helene de dodelijkste orkaan die de VS trof sinds Katrina in 2005. Afgelopen week trok de orkaan vanuit de Golf van Mexico over zes staten. Huizen en wegen werden weggespoeld door de zware regens of werden bedolven bij aardverschuivingen.

Met sommige afgelegen gebieden is nog altijd geen contact gelegd, waardoor het nog niet duidelijk is hoeveel slachtoffers daar zijn gevallen. De verwachting is dan ook dat het dodental nog verder zal oplopen.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog even dit:

Het was gisteren 450 jaar geleden dat Leiden werd bevrijd van de Spanjaarden: het Leidens Ontzet. Daarom stonden mensen traditiegetrouw al vroeg in de rij om haring en wittebrood te kopen.

Fijne dierendag!

De man die wordt gezien als het brein achter de aanslag op het satirische blad Charlie Hebdo is in Frankrijk veroordeeld tot levenslang. Peter Chérif (42) zou de twee broers die het bloedbad op de redactie aanrichtten hebben getraind.

De broers Kouachi schoten in januari 2015 in het wilde weg op de redactie van Charlie Hebdo, omdat het blad grappen had gemaakt over de islam. Daarbij kwamen twaalf medewerkers om het leven. Wereldwijd werd er geprotesteerd tegen het geweld onder het motto 'Je suis Charlie'.

De twee daders werden enkele dagen later omsingeld in een gebouw en doodgeschoten toen ze het vuur openden op politieagenten.

Jeugdvriend

Chérif was een jeugdvriend van de jongste Kouachi-broer. Hij werd ervan verdacht hem te hebben getraind toen hij zelf voor al-Qaida in Jemen vocht, tussen 2011 en 2018. Chérif werd in 2018 in Djibouti opgepakt.

Volgens de aanklagers was Chérif de architect van een serie aanslagen in Frankrijk dat decennium. Hijzelf ontkende te hebben geweten wat de broers van plan waren. Wel gaf hij toe dat hij betrokken was geweest bij de gijzeling van drie Franse hulpverleners in Jemen in 2011.

Zijn advocaat benadrukt dat Chérif nooit expliciet is aangeklaagd voor betrokkenheid bij de Charlie Hebdo-aanval, "omdat ze daar het bewijs niet voor hebben". Hij is ervan overtuigd dat het OM daarom gekozen heeft voor de bredere aanklacht 'deelname aan een terreurorganisatie'.

Het dodental van de orkaan Helene is opgelopen tot 215. Daarmee is de orkaan officieel de dodelijkste die de VS trof sinds Katrina in 2005. Bij die orkaan kwamen in de omgeving van New Orleans circa 1200 mensen om.

De verwachting is dat het dodental nog verder zal oplopen. Doordat er een week na de orkaan nog geen contact is met sommige afgelegen gebieden, is het nog niet duidelijk hoeveel slachtoffers daar zijn gevallen. Een officieel aantal vermisten is er niet, maar met honderden mensen is er nog geen contact geweest.

Onder de doden is een tweeling van ruim een maand oud, de jongste slachtoffers. Beide jongens werden met hun moeder gedood toen hun woonwagen door een vallende boom werd geraakt. Het gezin durfde niet te evacueren met zulke jonge kinderen.

"Ik kreeg sinds hun geboorte elke dag foto's maar had nog niet de kans gehad om ze te bezoeken", zegt hun opa tegen persbureau AP. "Nu zal ik mijn kleinzonen nooit ontmoeten, vreselijk."

In South Carolina ontdekten hulpverleners een bejaard echtpaar dat in een omhelzing was omgekomen in bed. "Mijn opa hoorde blijkbaar de boom knakken en is toen over mijn oma gerold om haar te beschermen", redeneert hun kleinzoon.

Ezels

Helene trok afgelopen donderdag vanuit de Golf van Mexico over zes staten. De verwoesting was groot: huizen en wegen werden weggespoeld door de zware regens of bedolven onder aardverschuivingen, bomen braken af door de zware wind.

Nog altijd zitten bijna een miljoen mensen zonder elektriciteit, in grote delen van het rampgebied zijn telefoonverbindingen uitgevallen. Reddingswerkers proberen met helikopters of per ezel afgelegen gebieden te bereiken, soms met benodigdheden als babymelkpoeder, medicijnen of voedsel.

Er zijn 6700 reservisten uit zestien staten ingezet om te helpen. Daarnaast zijn er nog eens duizend militairen naar het gebied gezonden.

Steun

President Biden bezocht afgelopen dag het rampgebied met vicepresident Harris. Hij beloofde de staten te helpen met herstelwerkzaamheden.

"Dit gaat miljarden kosten. Niet tienduizenden dollars, niet miljoenen, niet een miljard, maar miljarden, omdat er zoveel staten zijn getroffen", zei hij in Georgia. "Maar ik wil jullie zeggen: ik zie het, ik hoor het, ik rouw met jullie en ik beloof dat ik jullie zal steunen."

Het orkaanseizoen gaat ondertussen door in de Atlantische Oceaan: Kirk is momenteel een orkaan van de vierde categorie en zou tot wateroverlast aan de Amerikaanse kust kunnen leiden, tropische storm Leslie lijkt vooralsnog geen overlast te zullen veroorzaken.

In de Oostenrijkse hoofdstad Wenen zijn duizenden mensen de straat opgegaan om te demonstreren tegen mogelijke regeringsdeelname van de radicaal-rechtse partij FPÖ. Afgelopen zondag won de partij de parlementsverkiezingen.

De FPÖ haalde bijna 29 procent van de stemmen, waar de conservatieve ÖVP en de sociaaldemocratische partij SPÖ op respectievelijk 26 en 21 procent bleven steken.

Coalitievorming

Ondanks de verkiezingswinst wordt het waarschijnlijk lastig voor de FPÖ om een regering te vormen. De partij haalde namelijk lang niet genoeg stemmen voor een absolute meerderheid, waardoor een coalitie noodzakelijk is. Alleen de ÖVP heeft de mogelijkheid tot samenwerking nog opengehouden. Voorwaarde daarvoor is wel dat FPÖ-leider Kickl niet in die regering komt. Kickl zelf wil echter bondskanselier worden.

De demonstranten riepen de andere partijen op niet samen te werken met de FPÖ. Ze droegen protestborden met leuzen als "liever een pukkel dan Kickl". Ook werd Kickl als marionet van de Russische president Poetin afgebeeld. De FPÖ zet zich af tegen sancties tegen Rusland en steun aan Oekraïne.

De ÖVP heeft al eerder samengewerkt met de FPÖ. Daarbij had de radicaal-rechtse partij wel minder zetels. Morgen begint president Van der Bellen, die bij de Groenen hoort, aan de verkennende gesprekken met de partijleiders.

Bij ongeregeldheden voorafgaand aan de wedstrijd FC Twente - Fenerbahçe zijn gisteravond zeven mensen aangehouden. In de binnenstad van Enschede gingen aanhangers van beide clubs met elkaar op de vuist.

Zeker twee mensen raakten gewond, de politie kon nog niet zeggen hoe dat was gebeurd. Volgens de regionale omroep Oost braken de Turkse fans uit de fanzone nadat ze waren geprovoceerd door FC Twente-aanhangers.

De twee groepen gingen vlak bij de Oude Markt met elkaar op de vuist en gooiden met terrasmeubels, fietsen en vuurwerk. De mobiele eenheid greep vervolgens in met honden en knuppels.

Noodbevel

Om de rust terug te laten keren kondigde de burgemeester een noodbevel af, aanvankelijk voor een deel van het centrum, later voor de hele stad. Dat blijft tot vanochtend 07.00 uur van kracht.

Door het noodbevel kan de politie tijdelijk strenger optreden tegen relschoppers. Ook is gezichtsbedekkende kleding verboden.

FC Twente speelde zijn tweede Europa League-wedstrijd van het seizoen gelijk: na de stunt op Old Trafford tegen Manchester United werd het ook tegen Fenerbahçe 1-1.

In de Amerikaanse stad Memphis zijn drie agenten veroordeeld voor hun rol bij de dood van een zwarte arrestant. De 29-jarige Tyre Nichols werd door de agenten zwaar mishandeld met de dood tot gevolg.

De zaak wordt in de VS in een adem genoemd met andere gevallen van politiegeweld tegen zwarte burgers, zoals Breonna Taylor, George Floyd en Eric Garner. Toch was er ook een belangrijk verschil: alle aangeklaagde agenten in deze zaak waren zelf ook zwart.

De dood van Nichols wordt de agenten niet direct aangerekend. Alle drie zijn nu veroordeeld voor beïnvloeding van getuigen. Een van hen is ook schuldig bevonden aan het schenden van Nichols burgerrechten met de mishandeling.

De strafmaat wordt later bepaald, er zijn straffen tot 20 jaar mogelijk. Aanvankelijk had de drie mannen levenslang boven het hoofd gehangen, maar de jury vond na zes uur overleg dat de zwaardere aanklachten niet konden worden bewezen.

Valse verklaringen

Tyre Nichols werd in 2023 aangehouden voor roekeloos rijgedrag. Omdat hij niet zou hebben meegewerkt, werd hij zwaar mishandeld door vijf agenten. Twee van hen erkenden eerder al schuld en werkten mee met justitie. Aanklagers eisen voor hen een celstraf van 15 en 40 jaar. Daarmee bestaat de kans dat ze dus langer vast komen te zitten dan de drie agenten die het op een proces lieten aankomen.

Die kunnen nu het zwaarst worden gestraft voor het afleggen van valse verklaringen. Tegen hun meerderen en medici die Nichols hielpen, logen ze over het geweld dat ze hadden uitgeoefend.

De vader van Nichols reageerde opgelucht op het oordeel van de jury. "Winst is winst. Ze gaan tenminste allemaal de cel in."

Bij een Israëlische luchtaanval op een vluchtelingenkamp in Tulkarm op de bezette Westelijke Jordaanoever zijn zeker achttien doden gevallen. Dat meldt het Palestijnse ministerie van Gezondheid. De Israëlische luchtmacht heeft de aanval met gevechtsvliegtuigen bevestigd.

Dit zijn beelden van het ziekenhuis waar de gewonden werden binnengebracht:

Volgens het leger is bij de luchtaanvallen Hamas-commandant Zahi Yaser Abd al-Razeq Oufi gedood. Oufi was volgens het leger het hoofd van een Hamas-netwerk in Tulkarm en verantwoordelijk voor onder meer het plannen van een bomaanslag met een auto vorige maand. Ook zou hij een rol hebben gespeeld bij meerdere aanvallen op Israëlische burgers.

Israël voert vaker aanvallen uit op de Westelijke Jordaanoever, maar doet dit voornamelijk door middel van drones of helikopters. Sinds oktober vorig jaar zijn daarbij zeker 573 Palestijnse burgers gedood, blijkt uit cijfers van VN-organisatie OCHA.

In juli dit jaar stelde het Internationaal Gerechtshof in een niet-bindend advies vast dat de Israëlische aanwezigheid op de Westelijke Jordaanoever in strijd is met het internationaal recht. Ook maakte Israël zich volgens de rechtbank schuldig aan rassenscheiding en apartheid.

Bekijk in de video hieronder wat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever betekent voor de bevolking:

De Belgische premier De Croo roept de pauselijke nuntius in zijn land op het matje vanwege uitspraken over abortus door de paus. Na een bezoek aan België vergeleek Franciscus abortusartsen met huurmoordenaars. "Absoluut onaanvaardbaar", vindt De Croo, die daarom de hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van het Vaticaan in het land wil spreken.

De paus bracht vorige week een meerdaags bezoek aan België. Op zijn terugvlucht naar het Vaticaan deed hij tegen de meegereisde pers zijn gewraakte uitspraken. "Artsen die dit doen zijn - sta me toe dit zo te noemen - huurmoordenaars. Daar is geen discussie over mogelijk. Een menselijk leven wordt vernietigd. Dat is moord."

Franciscus had eerder al het kabinet en de koninklijke familie verrast met de aankondiging te willen onderzoeken of koning Boudewijn zalig kan worden verklaard. Ook dat werd gezien als een opsteker voor tegenstanders van abortus, omdat de gelovige koning in de jaren 90 weigerde abortuswetgeving te tekenen.

'Diplomatiek incident waard'

"Dat een buitenlands staatshoofd zo'n verklaring doet over democratische besluitvorming in ons land is absoluut onaanvaardbaar", reageerde De Croo gisteren tijdens het vragenuurtje in de Kamer op de uitspraken van de paus. "Wij hebben geen lessen te krijgen over hoe onze parlementsleden democratisch wetten goedkeuren."

"De tijd dat de kerk in ons land de wet dicteerde, ligt gelukkig lang achter ons."

Eerder hadden de Vrije Universiteit Brussel en het Universiteitsziekenhuis Brussel al geschokt gereageerd. Rector Jan Danckaert noemde de uitspraken "het verspreiden van haat". Hij vond dat de regering moest reageren. "Een staatshoofd dat met dergelijke perfide uitspraken tegen democratische wetten ingaat, is beslist een diplomatiek incident waard."

'Onaanvaardbaar'

De Croo heeft nu dus de nuntius ontboden. Hij zegt een gesprek te willen om duidelijk te maken waarom hij de uitspraken niet vindt kunnen. "Mijn boodschap zal bijzonder duidelijk zijn: wat daar gebeurd is, is onaanvaardbaar."

De premier voegt eraan toe dat de paus beter zijn aandacht aan een ander dossier kan besteden. "Als er ergens verontwaardiging over moet zijn, is het tegenover zij die bijvoorbeeld feiten van seksuele intimidatie hebben laten plaatsvinden, of tegenover zij die niet zijn opgetreden op het moment dat men had moeten optreden."

Groot-Brittannië raakt zijn laatste overzeese gebiedsdeel in Afrika kwijt: premier Starmer is van plan Chagos-eilandengroep over te dragen aan Mauritius. Daarmee komt een einde aan een slepend conflict over de strategisch gelegen eilandengroep.

De Britten zijn sinds 1814 de baas op de eilandengroep. Vanwege de ligging midden in de Indische Oceaan besloot het Verenigd Koninkrijk de eilanden te houden toen Mauritius in 1968 onafhankelijk werd. Op het hoofdeiland Diego Garcia is een Amerikaans-Britse luchtmachtbasis gevestigd.

Voor de basis op Diego Garcia moest indertijd de complete bevolking van de eilanden wijken: zo'n 1500 bewoners werden gedwongen overgebracht naar Mauritius, de Seychellen of Groot-Brittannië zelf. Human Rights Watch karakteriseerde dit als een misdaad tegen de menselijkheid.

Onderzeeërs en langeafstandsbommenwerpers

Diego Garcia bleef ook na de Koude Oorlog van strategisch belang als tussenstop voor patrouillerende onderzeeërs. Ook vertrokken hiervandaan de langeafstandsbommenwerpers die werden ingezet tijdens de oorlogen in Irak en Afghanistan. Nog altijd zijn er zo'n 2500 militairen gelegerd.

Internationaal groeide echter het verzet tegen de ontvolking van de eilandengroep. De Algemene Vergadering van de VN sprak in 2019 zijn protest uit en datzelfde jaar oordeelde het Internationaal Gerechtshof in Den Haag in een niet-bindende uitspraak dat de Chagos-eilanden nooit van Mauritius gescheiden hadden mogen worden.

In een gezamenlijke verklaring zeggen het VK en Mauritius nu dat er na twee jaar onderhandelen afspraken zijn gemaakt om "fouten uit het verleden" recht te zetten. Onder de nieuwe afspraken zullen de oorspronkelijke bewoners van de Chagos mogen terugkeren naar alle eilanden behalve Diego Garcia. Daarvoor wordt ook Brits geld vrijgemaakt.

99 jaar

Verder is afgesproken dat de pacht van de Amerikaanse basis nog zeker 99 jaar wordt voortgezet. Daarmee zijn volgens de Amerikanen en Britten hun belangen in de regio veiliggesteld.

Toch is er ook kritiek op de soevereiniteitsoverdracht. Politici van de Conservatieve Partij waarschuwen dat Mauritius hechte banden met China heeft en zijn bang dat dat land garen spint bij het vertrek van de Britten.

Ook zijn de (nazaten van) de oorspronkelijke bewoners niet tevreden over de gang van zaken, omdat zij buiten de onderhandelingen zijn gehouden. "De Chagossianen zijn consequent en moedwillig genegeerd", zegt een teleurgestelde woordvoerder, die het nieuws over het verdrag uit de media moest vernemen. "We eisen dat we volledig betrokken worden."

Voormalig first lady Melania Trump verdedigt het recht op abortus. Daarmee draagt ze een ander standpunt uit dan haar man Donald Trump. "Individuele vrijheid is een fundamenteel recht dat ik bewaak. Zonder enige twijfel is er geen ruimte voor compromissen."

De video is te zien op X:

De uitspraken komen enkele dagen voor de biografie uitkomt van de vrouw van de Amerikaanse Republikeinse presidentskandidaat, waarin ze ook pleit voor het recht op zelfbeschikking voor vrouwen. De Britse krant The Guardian heeft het boek al ingezien.

Haar man nam eerder een tegenovergestelde positie in: Trump zei tijdens een anti-abortus-evenement in 2020 dat hij het recht van elk geboren en ongeboren kind wil beschermen "zodat ze hun door God gegeven belofte kunnen waarmaken".

Geen landelijk recht meer

Tijdens zijn presidentschap benoemde Trump drie conservatieve rechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof, waarna het landelijke recht op abortus in 2022 werd afgeschaft.

Sindsdien mogen de Amerikaanse staten beslissen en is in een aantal staten abortus nu zeer ingeperkt of zelfs volledig verboden. Toch zegt Trump dat hij onder geen enkele omstandigheid een landelijk abortusverbod zou steunen.

Hoewel hij dus niet voor een landelijk verbod is, is het toch een heel ander standpunt dan van zijn vrouw Melania. Die staat, op dit punt, op hetzelfde standpunt als de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris.

Republikeinse verdeeldheid

Onder de Republikeinen heerst verdeeldheid over abortus. Zo is vicepresidentskandidaat Vance uitgesproken tegen abortus, maar wil Trump dat staten zelf bepalen hoe zij erover denken. Vance zei onlangs dat de Republikeinen een geloofwaardigheidsprobleem hebben op dit vlak en dat ze het vertrouwen van de kiezer op het onderwerp moeten terugwinnen.