NOS Nieuws - Algemeen

Nederland trekt 400 miljoen euro uit om samen met Oekraïne drones te gaan ontwikkelen. Dat maakt Defensieminister Brekelmans bekend tijdens een bezoek aan de Oekraïense stad Charkiv.

De helft van de drones moet in Nederland worden ontwikkeld. De andere helft wordt verdeeld tussen Oekraïne en andere landen.

Volgens de minister vervulde Nederland eerder een "voortrekkersrol" bij de levering van F-16's en Patriot-systemen. "Nu zetten we dit voort met geavanceerde drones."

Het gaat volgens de minister om drones die voor verschillende doelen kunnen worden ingezet: verkenning, verdediging en aanval. "Met name in de lucht, maar ook op land en zee."

Brekelmans zegt tegen persbureau ANP dat het gaat om de "meest geavanceerde drones". Volgens de minister is daar grote vraag naar, omdat ze belangrijk zijn voor de luchtafweer van Oekraïne en ook offensief waardevol zijn. Ook andere landen zijn met dit soort drones bezig, zegt Brekelmans.

Als de ontwikkelde drones succesvol zijn, komt er meer geld beschikbaar om de productie op te schalen, meldt het ministerie van Defensie.

Brekelmans bevestigt ook dat de eerste van de 24 toegezegde Nederlandse F-16's aan Oekraïne zijn geleverd en ook al zijn ingezet. Hij zei niet om hoe veel straaljagers het gaat, maar voegde toe dat er "tot en met begin volgend jaar" nog F-16's naar Oekraïne gaan.

In totaal is er vanuit Nederland 10,4 miljard euro beschikbaar voor Oekraïne. 3,8 miljard daarvan is inmiddels geleverd.

Nu het aantal elektrische auto's snel toeneemt en het einde van benzine en diesel in zicht komt, moeten ook tankstations langs de snelweg op de schop. Nederland loopt voorop in de wereld als het gaat om laadpalen voor elektrische auto's. Twaalf jaar geleden startte het Nederlandse Fastned met snellaadstations langs de snelweg. Inmiddels is het één van de grootste aanbieders in Europa.

Naast de meeste benzinestations staan daarom nu ook snellaadstations. Elektrische auto's kunnen daar in een kwartier weer voor een groot deel opgeladen worden. Omdat elektrische auto's inmiddels een substantieel deel van het wagenpark vormen, mengen ook de oliemaatschappijen zich in die markt. Op veel plaatsen heeft Shell zelf al laadpunten, maar wel veel minder dan Fastned.

Palen weggehaald

Op sommige plaatsen worden oliemaatschappijen zelfs gedwongen laadpalen weer weg te halen. Dat heeft te maken met de ontwikkeling van nieuwe wetgeving die de aanbesteding van tankstations langs de snelweg regelt. Tot de nieuwe regels ingaan wil de overheid voorkomen dat er overal plukjes laadpalen komen met langdurige looptijden.

Op plaatsen waar de eerdere concessie voor snelladers naar Fastned is gegaan, mogen oliemaatschappijen daarom nu alleen beperkt snelladers bij hun benzinepomp plaatsen. Tot onvrede van onder meer Shell, dat van de rechter in de zaak van Milieudefensie een 'uiterste inspanningsverplichting' opgelegd kreeg om de uitstoot van klanten fors te verminderen.

Jeanine Bakx, verantwoordelijk voor de Shell-tankstations in de Benelux en Frankrijk, noemt de huidige situatie belachelijk. "Wij moeten meewerken aan het ontwikkelen van de mogelijkheden voor onze klanten om emissievrij te rijden en tegelijkertijd moet ik laadpalen weghalen." Het gaat in totaal om zo'n 20 laadpalen waarvan de vergunning is ingetrokken. Desondanks is het totale aantal snelladers in het afgelopen jaar fors toegenomen.

Nieuwe vergunningen

In 2028 lopen veel concessies af en moeten vergunningen voor de verkoop van benzine, elektriciteit en horeca opnieuw verdeeld worden. De discussie tussen bedrijven en de overheid over de manier waarop is in volle gang. De bedoeling was dat de concurrentie vooral tussen de verschillende verzorgingsplaatsen zou gaan en dat bijvoorbeeld Fastned en Shell elkaar niet op dezelfde plek beconcurreren. Waar Shell op dit moment beperkt wordt bij de uitbreiding van laadpalen, mocht Fastned tot nu toe geen eigen toilet- en horecavoorzieningen bouwen.

Een auto opladen gaat weliswaar steeds sneller, maar duurt nog altijd langer dan een tank volgooien. Automobilisten die hun auto opladen bij een snellader van Fastned moeten dus bij de oliemaatschappij koffie halen en naar het toilet. Regelmatig betekent dat een wandeltocht door zompig grasland en oppassen dat de oversteek niet eindigt onder een langsrazende vrachtwagen.

Eigen horeca en wc

De nieuwe regels voor het tankstation van de toekomst moeten de klant centraal stellen. Dat betekent veilig tanken en laden en goede toilet- en horecavoorzieningen. In België heeft Fastned al wel een snellaadstation met eigen horeca en toiletten. Bij Brecht langs de A1 van Antwerpen naar Breda kan er alleen geladen worden, niet getankt.

Mocht de overheid besluiten één vergunning te verstrekken voor zowel de verkoop van benzine, elektrisch laden als horeca dan zou Fastned benzine en diesel moeten verkopen. "Niet logisch", zegt oprichter en bestuursvoorzitter Michiel Langezaal van Fastned. "We gaan de energietransitie in, alles wordt elektrisch en in de tussentijd zou Fastned om mee te doen aan de aanbesteding ook benzine moeten gaan verkopen."

Opsplitsen?

Omdat bij één concessie eigenlijk alleen de grote oliemaatschappijen als Shell, BP en TotalEnergies in aanmerking zouden komen, lijkt het opsplitsen in drie vergunningen het meest voor de hand te liggen. Bedrijven kunnen dan inschrijven op fossiele brandstoffen, laden en horeca. Netbeheerders zien graag dat het laden dan wel beperkt blijft tot één plek, om te voorkomen dat er meerdere zware elektriciteitsaansluitingen nodig zijn.

Marktleider Shell wil binnenkort op de tankstations alle energie aan kunnen bieden waar vraag naar is. "Benzine, diesel, biobrandstoffen en elektrisch laden. Allemaal onder één dak", vertelt Jeanine Bakx. Omdat mensen naar verwachting langer op een tankstation verblijven als ze elektrisch laden, worden de faciliteiten uitgebreid. Zo komt er meer horeca en een kinderspeelplaats.

Michiel Langezaal van Fastned raadt de overheid aan te gaan selecteren op kwaliteit en niet alleen maar voor de hoogste bieder te gaan. Want waar een benzinepomp het altijd doet is dat bij een snellader geen automatisme. "De elektrische rijder wil aankomen bij een laadstation en zeker weten dat het werkt." Minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat overlegt op dit moment met alle partijen over de precieze invulling van de nieuwe concessiewet.

VVD-leider Yesilgöz onderstreept de beschuldiging van partijgenoten dat de NS antisemitisme faciliteert door op 7 oktober pro-Palestijnse demonstraties toe te staan op treinstations. In het tv-programma WNL op Zondag noemde Yesilgöz het "smakeloos" en "verschrikkelijk" dat er juist morgen op zestien stations sit-ins worden gehouden door pro-Palestijnse organisaties.

Vijf lokale VVD-fracties schreven eerder deze week in een brief aan de NS dat de NS antisemitisme faciliteert door de demonstraties toe te staan. Yesilgöz zei daarover: "Ik snap die oproep heel goed. Het is wel wat het is, laten we eerlijk zijn."

De VVD-leider vindt het moment van de demonstraties ongepast. Morgen is het een jaar geleden dat Hamas de terreuraanval op Israël lanceerde. Daarbij werden ongeveer 1200 Israëliërs gedood en werden 251 mensen ontvoerd naar de Gazastrook. Van hen zitten er nog altijd 101 vast.

Geen begrip voor timing

Yesilgöz benadrukt het belang van het demonstratierecht in Nederland, maar heeft er geen begrip voor dat de pro-Palestijnse organisaties morgen hebben uitgekozen voor de sit-ins. "Ik snap niet dat je zelf niet het fatsoen hebt om nou net morgen even met rust te laten. Dit is bewust mensen pijn willen doen en ik snap oprecht niet waarom je nou net die dag zou kiezen." Volgens haar legitimeren de demonstranten hiermee "bedoeld of onbedoeld" terreurgroep Hamas.

De VVD-leider zei bij WNL op Zondag dat zij had gehoopt dat NS-baas Koolmees de protesten zou verbieden:

Burgemeester Halsema van Amsterdam reageerde in het tv-programma Buitenhof op de uitspraken van Yesilgöz. Zij zegt dat de VVD-fractievoorzitter pro-Palestijnse demonstranten "criminaliseert" en daarmee "het conflict voor maandagavond al klaarzet". "Het zijn demonstraties tegen de Israëlische regering en het gedrag van de Israëlische regering in Gaza en op andere plekken. Dat is een legitiem en binnen de wet vallend demonstratierecht."

Bij de aanvallen op de Gazastrook die Israël in het afgelopen jaar heeft uitgevoerd zijn meer dan 40.000 Palestijnen om het leven gekomen. Onder hen zijn militanten van Hamas en andere terreurgroepen maar ook veel vrouwen en kinderen.

'Rug tegen de muur'

Halsema vindt dat zij en haar collega-burgemeesters hulp nodig hebben vanuit Den Haag "en geen tegenstand". "Wij moeten er garant voor kunnen staan dat als mensen willen demonstreren en uiting willen geven aan hun solidariteit met bijvoorbeeld Palestina, ze dat ook morgen in vrijheid kunnen doen. Zonder dat ze veroordeeld kunnen worden en zonder dat wij als bestuurders met onze rug tegen de muur worden gezet."

Een woordvoerder van burgemeester Van Zanen (VVD) van Den Haag zegt dat de wetgever "expliciet heeft bepaald" dat de burgemeester geen oordeel mag hebben over de inhoud van een demonstratie. "Deze heeft dus de verantwoordelijkheid om demonstraties, ongeacht de inhoud, op een veilige manier mogelijk te maken."

Paus Franciscus heeft aangekondigd dat hij 21 nieuwe kardinalen gaat benoemen. Daarmee is het College van Kardinalen, dat op een dag zijn opvolger zal kiezen, aanzienlijk uitgebreid.

Het benodigde aantal kardinalen van onder de 80 jaar oud, die de nieuwe paus mogen kiezen, ligt met 122 nu nog boven de gebruikelijke 120. Twee van de kardinalen die stemrecht hebben, verliezen dit echter eind dit jaar. En voor dertien anderen geldt dat eind 2025.

Onder de benoemingen zijn veel kardinalen van buiten Europa. Zo zijn er geestelijken uit Japan, Indonesië, Algerije en Ivoorkust, maar ook verschillende uit Zuid-Amerika, het continent van de Argentijnse Franciscus zelf. Helemaal ontbreekt Europa met benoemingen uit Groot-Brittannië en verschillende Italianen overigens niet.

Ook bij eerdere benoemingen van de paus lag de nadruk op vertegenwoordigers van de wereldkerk. Sinds Franciscus in 2013 paus werd is het aantal Europese en vooral Italiaanse kardinalen sterk gedaald. Sinds zijn eigen verkiezing in 2013 heeft hij elf keer kardinalen "gecreëerd", zoals dat wordt genoemd binnen de kerk.

Op de feestdag Maria Onbevlekte Ontvangenis op 8 december zullen zij bij een mis in Rome officieel worden benoemd door de paus. Ze krijgen dan uit zijn handen de kardinaalshoed uitgereikt.

Op 7 oktober 2023 pleegde Hamas een grootschalige terreuraanslag op Israël. Sinds die dag escaleerde het geweld in de Gazastrook, de thuisbasis van Hamas. Israël wil de terreurbeweging "totaal vernietigen". De situatie in Gaza is catastrofaal en de zorgen over een grotere oorlog in het Midden-Oosten groeien meer en meer.

In deze speciale aflevering van Podcast De Dag hoor je de belangrijkste nieuwsgebeurtenissen uit de regio van het afgelopen jaar. We vertellen de verhalen van slachtoffers en betrokkenen die het van dichtbij meemaakten. Van de gijzeling van de Israëlische Noa Argamani op het festival tot de verwoesting van Gaza door de ogen van filmmaker en journalist Bisan Owda.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek

Redactie: Judith van de Hulsbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Reddingsteams uit buurlanden van Bosnië en uit andere EU-landen bundelen hun krachten om het puin op te ruimen en vermiste mensen te vinden na de overstromingen en aardverschuivingen in het midden en zuiden van Bosnië en Herzegovina.

In de nacht van donderdag op vrijdag werd het land getroffen door hevig noodweer. Met name het stadje Jablanica, zo'n 70 kilometer te zuiden van de hoofdstad Sarajevo, is zwaar getroffen. Het stadje raakte bedolven onder rotsen en puin van een steengroeve op een heuvel boven het dorp.

Dronebeelden tonen de ravage aan na de overstromingen.

Dertien mensen kwamen in Jablanica om het leven. Ook zijn in het gebied nog zo'n tien tot vijftien mensen vermist. Modderlawines vaagden wegen en bruggen weg, waardoor het stadje moeilijk te bereiken is voor reddingswerkers.

In totaal kwamen in Bosnië en Herzegovina zeker achttien mensen om het leven door de overstromingen en raakten tientallen mensen gewond.

Lokale verkiezingen uitgesteld

Bosnië deed een beroep op hulp van de EU. Kroatische reddingswerkers zijn inmiddels ter plaatse en vanmiddag komen ook een team uit Servië en een Sloveens team met zoekhonden aan in het gebied. Montenegro, Noord-Macedonië, Polen, Tsjechië en Turkije hebben ook hulp aangeboden, meldt de overheid.

Vandaag zijn er ook lokale verkiezingen in het land, maar die zijn uitgesteld in de getroffen regio's. In Jablanica zijn drie dagen van rouw afgekondigd.

De films die eerder dit jaar onder water kwamen te staan in een opslagbunker in Castricum zijn er zonder blijvende schade vanaf gekomen. "We hebben echt geluk gehad."

Het ging om nitraatfilms die waren opgeslagen in een Castricumse opslagbunker van het Eye Filmmuseum in Amsterdam. In juni ontdekten medewerkers van Eye dat er bijna een halve meter water in die bunker in het duingebied stond. Een pomp die het grondwater op peil moest houden, bleek uitgevallen.

De 87 blikken zijn daarna in alle haast gevriesdroogd en vacuüm getrokken. Met resultaat, blijkt vier maanden later.

"Ik had dat eerlijk gezegd niet verwacht", zegt filmrestaurator van Eye Annike Kross tegen NH Nieuws. "De films bleken nog goed rolbaar. Nitraat bevat een soort gelatine en dat gecombineerd met water is niet best. We hebben echt geluk gehad."

Het museum wil het liefst de films op een andere plek opslaan, maar een nieuwe plek is niet eenvoudig te vinden. Het nitraat waar de films van gemaakt zijn, is zeer licht ontvlambaar en soms ook explosief. De films mogen daardoor niet worden opgeslagen in de buurt van woonhuizen.

Daarom zijn er in de bunker in Castricum tijdelijk maatregelen getroffen. Zandzakken, schotten, een verhoogde drempel en een extra pomp moeten het water buiten houden.

"We hebben alle onderste planken ook leeg gemaakt. Maar we maken ons echt grote zorgen of we het water buiten kunnen houden", zegt Kross. Het museum gaat twee keer per week de (lucht)vochtigheid controleren in de bunker.

Tunesiërs mogen vandaag naar het stembureau om een nieuwe president te kiezen. De uitslag staat al bijna vast: zittend president Saied heeft ervoor gezorgd dat zijn belangrijkste concurrenten niet op het stembiljet staan.

Het worden de derde presidentsverkiezingen sinds de Arabische Lente in 2011. Massale protesten leidden toen tot het aftreden van president Ben Ali. Hij leidde Tunesië als een dictatuur, waarin de oppositie onderdrukt werd en er veel corruptie was.

Tunesië werd in de jaren na 2011 gezien als het enige succesverhaal van de Arabische Lente. Er kwam een nieuwe democratische grondwet en maatschappelijke groeperingen wonnen de Nobelprijs voor de Vrede. Tegelijkertijd waren er in omliggende landen in Noord-Afrika gewelddadige staatsgrepen en burgeroorlogen.

Parlement ontbonden, grondwet opgeschort

Huidig president Kais Saied kwam in 2019 aan de macht en trok die macht alleen maar meer naar zich toe. In 2021 ontbond hij het parlement, door de grondwet op te schorten en vervolgens te herschrijven. Protesten die daarop volgden werden hard neergeslagen en kopstukken van die protesten moesten de cel in.

De problemen voor de Tunesische bevolking worden onder het bewind van Saied alleen maar groter. Er zijn tekorten aan producten als suiker, koffie en rijst en er is soms geen elektriciteit of stromend water. Daarnaast is de werkloosheid hoog, net als de inflatie.

De verkiezingen van vandaag zijn voor Saied een formaliteit. De afgelopen jaren heeft hij al zijn concurrenten buitenspel gezet.

De leider van de grootste politieke partij van Tunesië, de islamitische Ennahda, werd vorig jaar gevangen gezet. De partij heeft geen nieuwe kandidaat naar voren geschoven. Twee andere oppositiekandidaten moesten ook de cel in, op verdenking van het schaden van de openbare veiligheid en het kopen van stemmen.

Nog eens drie kandidaten die nog niet opgesloten waren, werden uitgesloten van deelname door de kiescommissie. Die commissie was tot voor kort onafhankelijk, maar de leden zijn inmiddels door Saied benoemd.

Er staan naast Saied nu nog twee kandidaten op het stembiljet, maar die lijken geen serieuze kans te maken.

Vluchtelingendeal

In Europa is Saied ook bekend door de omstreden vluchtelingendeal die hij sloot met de Europese Unie. Hij beloofde in ruil voor honderden miljoenen euro's om de grenzen beter te bewaken en mensensmokkel via Tunesië tegen te gaan. De afspraken werden vorig jaar zomer beklonken door toenmalig demissionair premier Rutte, EC-voorzitter Von der Leyen en de Italiaanse premier Meloni.

Nieuwsuur concludeerde in juli dat er het afgelopen jaar inderdaad minder migranten via Tunesië naar Italië zijn gekomen. Dat was de meest voorkomende route. Volgens vluchtelingenorganisatie UNHCR ging het om een afname van 70 procent.

Maar er zijn grote zorgen over de migranten die worden vastgehouden in Tunesië. Zij worden naar kampen gestuurd, waar nauwelijks eten en te weinig drinkwater is.

In Apeldoorn zijn vannacht bij een grote brand vier schuren in achtertuinen verwoest, meldt Omroep Gelderland. Tijdens een bluspoging hebben meerdere bewoners rook ingeademd. Zij zijn behandeld door ambulancepersoneel.

Bewoners van de straat Het Kasteel schrokken wakker van enkele harde knallen. Kort daarop stonden meerdere schuren in lichterlaaie. De metershoge vlammen en vonkenregen waren in de wijde omtrek te zien.

De brandweer wist te voorkomen dat het vuur zich verder verspreidde, onder meer door meerdere gasflessen uit een schuurtje te halen.

Naast de vier uitgebrande schuren hebben ook drie andere schuren schade opgelopen door de hitte. Ook barstte door de grote hitte een ruit van een woning.

Een bewoner vertelde aan een 112-verslaggever dat het angstige momenten waren "als de vlammen zo hoog zijn en dicht bij de woningen komen".

Het is niet bekend waardoor de brand is ontstaan.

Een experimenteel vaccin tegen het dodelijke marburgvirus is aangekomen in Rwanda. Hoewel er nog geen goedgekeurd vaccin tegen de ziekte bestaat, worden hulpverleners met dit middel ingeënt in de hoop dat het de verspreiding van de ziekte kan indammen.

Eind vorige maand maakte Rwanda bekend te kampen met een uitbraak van marburg, een virus dat lijkt op het verwante ebolavirus. Er zijn sindsdien 46 besmettingen bevestigd, twaalf mensen zijn tot nu toe overleden aan de ziekte. In totaal zijn 1748 personen getest om te kijken of ze het virus bij zich dragen.

Marburgpatiënten krijgen eerst te maken met hoge koorts, misselijkheid en spier- en hoofdpijn. Daarna volgen braken en diarree en hevige bloedingen door het hele lichaam. Meer dan de helft van de zieken overlijdt.

Hulpverleners kwetsbaar

Omdat de ziekte door lichaamsvloeistoffen als ontlasting, braaksel of zweet wordt overgedragen, zijn hulpverleners bijzonder kwetsbaar: in Rwanda is zo'n 70 procent van de besmetten medicus.

Hoewel er nog geen middel tegen de ziekte op de markt is, werden er sinds begin vorig jaar wel proeven met een vaccin gedaan in Uganda en Kenia. Daarbij zijn tot nu toe geen veiligheidsrisico's ontdekt en bovendien lieten gevaccineerden een snelle en robuuste immuunreactie zien.

In Rwanda zullen 700 hulpverleners die een groot risico lopen worden ingeënt. De vaccins daarvoor zijn gisteren in het land aangekomen. De non-profit vaccinmaker Sabin die het middel levert zegt later op verzoek meer doses te kunnen leveren. Andere farmaceuten werken ook aan vaccins, maar zijn nog niet zover.

Op twee na grootste uitbraak

Naast de vaccins krijgt de Wereldgezondheidsorganisatie WHO ook de beschikking over 5000 doses van het antiviraal medicijn remdesivir, dat ook tegen ebola wordt gebruikt. Hoewel het virus daarmee niet bestreden kan worden, kan het wel verlichting brengen voor patiënten.

De uitbraak in Rwanda, de eerste in het Oost-Afrikaanse land, is de op twee na grootste ooit wereldwijd. Er vielen alleen meer slachtoffers bij een epidemie rond een Congolese goudmijn tussen 1998 en 2000 (154 besmettingen, 128 doden) en eentje in Angola tussen 2004 en 2005 (252 besmettingen, 227 doden).

Bij andere geregistreerde gevallen van marburg ging het vaak om een enkele patiënt. Zo overleed in 2008 een Nederlandse vrouw die de ziekte had opgelopen bij een reis in Uganda.

Risico's

Volgens de WHO loopt vooral de bevolking in Rwanda zelf gevaar en is de kans op internationale verspreiding klein. Aangezien de ziekte echter ook is opgedoken in enkele grensprovincies en in de hoofdstad Kigali waar een internationaal vliegveld is, screent de Rwandese gezondheidszorg passagiers om besmette reizigers tegen te houden.

Drie dagen geleden leidde een zieke treinpassagier nog tot paniek in Hamburg, omdat de man als geneeskundestudent in het getroffen gebied had gewerkt. Het bleek echter vals alarm.

Ook in België werd enige tijd een reiziger uit Rwanda in de gaten gehouden omdat die contact had gehad met een patiënt, maar de persoon ontwikkelde geen symptomen binnen de incubatietijd van 21 dagen.

Goedemorgen! Vandaag is PVV-leider Geert Wilders in Italië, waar hij een toespraak zal houden op een conferentie van de rechts-populistische Italiaanse partij Lega. Verder strijden de mannen om de wereldtitel gravelwielrennen.

Eerst het weer: de dag begint zonnig met op sommige plekken wat bewolking. Vroeg in de ochtend is er lokaal nog kans op mist. In de avond gaat het regenen. Het wordt vandaag maximaal 18 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse presidentskandidaat Trump was voor een campagnebijeenkomst terug in Butler, de plek waar hij afgelopen juli bijna werd vermoord. Voor vele duizenden aanhangers noemde hij de aanslagpleger "een wreed monster". Hij hield de toespraak vanachter kogelvrij glas.

Bij de mislukte moordaanslag werd de dader, de 20-jarige Thomas Crooks, gedood door agenten van de Secret Service. Trump werd door een kogel geraakt aan zijn oor. Hij beschreef nu op het zwaarbeveiligde podium dat de tijd voor hem toen even stopte. De schutter "ontketende het pure kwaad", maar "door de genade van God slaagde de schurk niet in zijn doel." Het motief van Crooks is nog altijd onduidelijk.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In en rond Apeldoorn zitten mensen nog zeker negen dagen zonder schoon kraanwater. In het water is E. coli gevonden, beter bekend als de poepbacterie. En dus ontstond er een run op waterflessen.

Een fijne zondag!

Een onderzoeksschip van de marine van Nieuw-Zeeland is gezonken na een hevige brand. Het vuur ontstond nadat het schip vastliep op een rif voor de kust van Samoa, een kleine eilandengroep in Oceanië.

De HMNZS Manawanui deed rifonderzoek voor het eiland Upolu. Aan boord waren 75 bemanningsleden en onderzoekers. Alle opvarenden zijn met reddingsvlotten naar toegesnelde schepen gebracht. Ook de hulpdiensten van Samoa werden ingezet. Twee mensen zijn behandeld in een ziekenhuis.

Het is voor het eerst dat een marineschip van Nieuw-Zeeland is gezonken in vredestijd. Defensieminister Judith Collins noemde het incident "erg triest", maar is blij dat alle opvarenden in veiligheid zijn gebracht.

Hoe het schip tegen een klif aan is gevaren en vervolgens is gezonken wordt onderzocht. Collins benadrukte op een persconferentie dat er nog niet vastgesteld kan worden of het om een menselijke of technische fout gaat.

De kans is groot dat het schip niet kan worden hersteld. "Het is zo goed als verloren", zegt de defensieminister.

In de VS heeft presidentskandidaat Trump een campagnebijeenkomst gehouden op de plek waar hij juli bijna werd gedood. Voor vele duizenden aanhangers noemde hij de aanslagpleger "een wreed monster". Hij hield de toespraak in Butler, Pennsylvania, vanachter kogelvrij glas.

Bij de mislukte moordaanslag werd de dader, de 20-jarige Thomas Crooks, gedood door agenten van de Secret Service. Trump werd door een kogel geraakt aan zijn oor.

Hij beschreef nu op het zwaarbeveiligde podium dat de tijd voor hem destijds even stopte. De schutter "ontketende het pure kwaad", maar "door de genade van God slaagde de schurk niet in zijn doel." Het motief van Crooks is nog altijd onduidelijk.

Eerbetoon

In het publiek kwam een man om het leven door de aanslag. De Republikeinse presidentskandidaat noemde het dodelijke slachtoffer een held. "Corey wierp zich in zijn laatste seconden op aarde boven op zijn vrouw en dochters. Hij wilde niet dat ze geraakt werden" zei Trump.

Op het tijdstip van de liquidatiepoging, 18.11 uur lokale tijd, hielden Trump en de aanwezigen een moment stilte.

Pennsylvania speelt als zogenoemde swing state een belangrijke rol bij de presidentsverkiezingen volgende maand. Trump had vooraf aangegeven dat hij in Butler nog een "onafgemaakte klus" had. Een deel van zijn achterban had bij de toespraak verband om hun oor, een verwijzing naar Trumps verwondingen. De ex-president moedigde zijn aanhangers aan om hem terug in het Witte Huis te krijgen.

Musk en Vance speechen

Eveneens zijn beoogde vicepresident Vance was aanwezig bij de campagnebijeenkomst. Verder sprak ook X- en Tesla-topman Musk de menigte toe. Het was de eerste keer dat Musk aanwezig was bij een Trump-evenement sinds hij zijn openlijke steun uitsprak voor de Republikein.

Musk op het podium:

In de aanloop naar de moordaanslag in juli heeft de geheime dienst fouten gemaakt, zo werd onlangs bevestigd in een rapport. Desondanks bedankte de presidentskandidaat nu de agenten hem destijds hebben geholpen. "Ze zaten zo snel boven op me, ze twijfelden geen moment", zei Trump. Hij prees hun "toewijding die niet te beschrijven valt."

Ook zei hij dat de Secret Service drie weken geleden "echt geweldig werk heeft geleverd", toen een andere mogelijke moordaanslag werd verijdeld. Een gewapende man had zich toen verscholen in de buurt van een golfbaan waar Trump actief was.

De geheime dienst opende het vuur op de man. De FBI noemde het een mogelijke moordaanslag. Er loopt een rechtszaak tegen de man.

Een bruine beer heeft in Slowakije een 55-jarige man gedood, schrijven landelijke media. Het slachtoffer plukte samen met iemand paddenstoelen in de omgeving van het Tatragebergte toen hij werd aangevallen door de beer.

Het incident gebeurde in de buurt van het afgelegen dorpje Hybe. Een reddingsteam kwam met een helikopter ter plaatse, maar kon weinig meer doen. Het slachtoffer overleed ter plekke aan de ernstige verwondingen, bevestigt de politie op Facebook.

Meer confrontaties

In Slowakije zijn vaker confrontaties tussen mensen en beren. In maart rende een wilde beer door de stad Liptovsky Mikulas, waarbij vijf mensen gewond raakten. In 2021 werd eveneens in het noordelijke gedeelte van het land iemand gedood door een beer.

Naar schatting leven er 1100 tot 1200 wilde beren in Slowakije. Aangezien de dieren steeds vaker in de buurt komen van mensen kregen lokale autoriteiten begin dit jaar de mogelijkheid om een noodtoestand uit te roepen om zo versneld dieren af te kunnen schieten.

In de regio Liptovsky Mikulas, waar ook de paddenstoelenplukker werd aangevallen, was lange tijd ook de noodtoestand van kracht. In juli werd deze weer ingetrokken. Naar aanleiding van het nieuwe incident heeft de Slowaakse minister van Milieu een onderzoek aangekondigd.

Tijdens een oversteek van Het Kanaal tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn afgelopen nacht vier migranten omgekomen, onder wie een 2-jarig kind. Dat melden Franse autoriteiten.

De Franse minister van Buitenlandse Zaken Retailleau spreekt van een "verschrikkelijke tragedie". Volgens de minister is het kind op de boot onder de voet gelopen. "Mensenhandelaren hebben het bloed van deze mensen aan hun handen", schrijft hij op X.

Twee incidenten

Het gaat om twee aparte incidenten. Een boot met vijftien migranten aan boord riep de hulp van de kustwacht in. Die kwam en trof het kind van 2 dood aan. Een minderjarige werd met brandwonden in het ziekenhuis opgenomen.

In een andere boot, met zo'n 90 migranten aan boord, trof de Franse kustwacht twee dode mannen en een dode vrouw aan. Mogelijk kampte de overvolle boot met een motorstoring.

Meer verdrinkingen

In de afgelopen weken zijn er meer verdrinkingen geweest op Het Kanaal. Begin vorige maand verdronken twaalf migranten nadat een boot onderweg van Frankrijk naar het Verenigd Koninkrijk was gekapseisd. Twee weken later verdronken nog eens acht mensen bij een vergelijkbare oversteek.

Volgens de Franse autoriteiten zijn dit jaar tot nu toe minstens 46 migranten omgekomen in hun poging om Het Kanaal over te steken.

Een deel van de A28 bij Utrecht is vanavond korte tijd afgesloten geweest vanwege de mogelijke aanwezigheid van explosief materiaal in een auto. De Dienst Speciale Interventies (DSI), een speciale eenheid van de politie, heeft drie mensen aangehouden.

Ze worden ook verdacht van betrokkenheid bij een schietincident in Zwolle, eerder op de avond, waarbij een huis werd beschoten. Of er ook daadwerkelijk iets is gevonden in de auto is niet bekend. Wegens mogelijk gevaar voor de omgeving werd een groot deel van de snelweg afgezet.

Bij het schietincident raakte niemand gewond. Waarom de woning vanavond werd beschoten is, niet bekend.

In de Democratische Republiek Congo zijn autoriteiten begonnen met het vaccineren van de bevolking tegen het mpox-virus. In een ziekenhuis in de oostelijke stad Goma werden de eerste vaccins aan ziekenhuismedewerkers toegediend.

De start van de vaccinatiecampagne volgt na een forse uitbraak van het virus in Congo. Ook in omliggende landen is het virus opgedoken. Volgens volksgezondheidsorganisatie Africa CDC zijn dit jaar in zestien Afrikaanse landen vermoedelijke of bevestigde gevallen gemeld.

Sinds begin 2024 zijn vermoedelijk al 35.000 mensen besmet met mpox. Verreweg de meeste gevallen zijn geteld in Congo. Volgens officiële cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn dit jaar 996 mensen aan het virus doodgegaan.

Toegezegde vaccins

In Congo kwamen vorige maand zo'n 200.000 vaccins aan die door de Europese Unie zijn gedoneerd. Nederland doneerde 13.200 vaccins nadat de Tweede Kamer minister Fleur Agema van Volksgezondheid daartoe had opgeroepen. Naar schatting zijn 3 miljoen vaccins nodig om het virus in te dammen.

Het Congolese ministerie van Volksgezondheid zegt momenteel over 265.000 vaccins te beschikken. Volgens het ministerie worden nieuwe leveringen op korte termijn verwacht.

De vaccins zijn bedoeld voor volwassenen, risicogroepen en ziekenhuismedewerkers.

Internationale noodsituatie

In augustus riep de WHO de opkomst van een nieuwe variant van het mpox-virus uit tot een internationale noodsituatie. Met een bedrag van bijna 600 miljoen dollar wordt door Africa CDC geprobeerd het aantal besmettingen terug te dringen.

Meer dan de helft van dat geld gaat naar het bestrijden van het virus in getroffen landen en het verhogen van de paraatheid.

Zelden dodelijk

Mpox begint vaak met koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en moeheid. Na enkele dagen verschijnen er vlekken op de huid. Deze huiduitslag gaat over in blaasjes. De meeste gevallen zijn mild. De ziekte is, zeker in westerse landen, zelden dodelijk.

Het kabinet wil nogal wat voor elkaar krijgen in Brussel. Een uitzondering op het Europese mestbeleid, een opt-out op het migratiebeleid en veel minder betalen aan de EU-begroting. Landgenoten binnen de Europese instellingen kunnen helpen om deze ambities waar te maken. Maar daar zit een probleem. Er zijn in verhouding veel te weinig Nederlanders die bij de Europese Commissie werken.

Op dit moment werken er 32.484 ambtenaren voor de Europese Commissie. Ter vergelijking, bij de Rijksoverheid werken ruim 150.000 mensen. Van die meer dan 30.000 Commissieambtenaren zijn er slechts 595 Nederlands. Dat aantal is de afgelopen jaren ook nog fors afgenomen. In 2016 werkten er nog 678 Nederlanders. De Nederlanders die wél bij de Europese Commissie werken, worden daarom in de wandelgangen meewarig "Panda's" genoemd, een uitstervend ras.

Het belang van landgenoten is dat ze een Nederlands 'smaakje' meegeven aan het beleid dat de Europese Commissie voorstelt, stelt lector Europese Studies Mendeltje van Keulen. "Als het wetsvoorstel door Nederlandse inbreng vooraf al rekening houdt met onze belangen, is dat voor Nederland daarna makkelijker onderhandelen", aldus Van Keulen. "Ook kunnen ambtenaren uit eigen land voor Nederland belangrijke thema's hoger op de politieke agenda zetten."

Feitjes stampen

De ambtenaren die in Brussel werken, moeten een goede geografische afspiegeling zijn van de 27 EU-lidstaten. Maar dat is in de praktijk helemaal niet zo. Sommige landen zoals Italië, België en Roemenië zijn oververtegenwoordigd. Nederland, maar ook bijvoorbeeld Duitsland en Polen, leveren verhoudingsgewijs juist veel te weinig ambtenaren.

Op basis van inwonersaantal zou Nederland eigenlijk 1279 ambtenaren moeten leveren, meer dan een verdubbeling dus van de situatie nu.

Dat Nederland zo ondervertegenwoordigd is, komt deels door hoe er in Nederland naar de EU wordt gekeken. "In Nederland is het politieke klimaat over de Europese Unie negatief", zegt Van Keulen. "Ook weten Nederlanders weinig over de EU. De Europese instellingen worden vooral gezien als iets waar geld naartoe gaat, niet als iets waar je kan werken."

Een andere reden waarom weinig Nederlanders voor een carrière in Brussel kiezen, is dat er veel kansen op goede banen in eigen land te vinden zijn. "De Nederlandse arbeidsmarkt is goed waardoor Nederlanders minder interesse hebben in banen bij de EU. Voor werknemers uit Oost-Europa zijn de Europese banen juist heel aantrekkelijk."

Verder sluit de manier waarop de Europese Unie zoekt naar nieuwe ambtenaren niet goed aan bij Nederlanders. Om aangenomen te worden moet je vooral veel dingen weten. Zuid-Europeanen zijn vaak beter in kennistoetsen vanwege hun onderwijssysteem. Nederlanders krijgen op school vooral vaardigheden aangeleerd, waardoor ze vaak meer moeite hebben om toegelaten te worden.

Recent is hierom onder druk van Nederland de selectie voor EU-ambtenaren aangepast, vertellen betrokkenen in Brussel. De focus komt ligt nu meer op vaardigheden te liggen en minder op het stampen van feitjes.

Europacollege

Om het aantal Nederlanders binnen de EU weer omhoog te krijgen, voerde de Nederlandse overheid in 2023 een studiebeurs in voor het Europacollege. Deze opleiding voor Europese studies, met vestigingen in het Belgische Brugge, het Poolse Warschau en de Albanese hoofdstad Tirana, is een springplank voor veel studenten met Europese ambities. De hoop is dat door de beurs meer Nederlandse studenten voor een baan bij de EU kiezen.

Met de beurs, die in 2010 nog werd afgeschaft, betaalt de Nederlandse overheid voor tien studenten een deel van het collegegeld. Een jaar studeren aan het Europacollege kost normaal 29.000 euro. De beurs betaalt daarvan 19.000 euro.

Het initiatief lijkt zijn eerste vruchten al af te werpen. Dit jaar meldden 40 Nederlanders zich aan, het jaar daarvoor 43. In 2022, toen de beurs nog niet bestond, waren dat er maar 11. "We hebben nu het hoogste aantal Nederlandse studenten in de laatste vijftien tot twintig jaar", vertelt Pierre Bachelier van het Europacollege.

Met pensioen

Ook op andere manieren wordt geprobeerd het aantal Nederlanders te laten stijgen. Zo is bij het Europees Parlement begin dit jaar een speciale sollicitatieronde opgezet, waar alleen Nederlanders aan mee mogen doen.

Op de korte termijn kunnen deze maatregelen de Nederlandse positie verbeteren. Maar de zorgen blijven. "Er gaan de komende jaren veel Nederlanders met hoge functies met pensioen", zegt Van Keulen. "Die zijn moeilijker te vervangen omdat de Commissie heel hiërarchisch is."

De Meester Kackadorisprijs, de prijs voor de persoon of instelling die het meest heeft bijgedragen aan kwakzalverij, gaat dit jaar naar de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO).

De organisatie houdt toezicht op de kwaliteit van het hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen. Volgens de Vereniging tegen Kwakzalverij, die de prijs in het leven riep, ontvangt de NVAO de prijs omdat het in 2023 de eerste bacheloropleiding in de osteopathie goedkeurde.

De Vereniging tegen Kwakzalverij stelt dat de toezichthouder bij het erkennen van de bacheloropleiding vooral naar "de onderwijskundige kwaliteit van de opleiding" heeft gekeken, niet of het om "een erkend gebied binnen de wetenschap" gaat. In 2017 was de NVAO al eens genomineerd voor De Meester Kackadorisprijs na het erkennen van een opleiding manuele therapie.

Andere nominaties

Twee andere organisaties grepen naast de prijs. Het ministerie van Defensie had de erkenning kunnen krijgen voor het inzetten van "kwakzalverij" bij trainingen voor medewerkers. Ook een Limburgse afdeling van artsenvereniging KNMG was voorgedragen, omdat ze een congres had georganiseerd met alternatieve behandelaars.

De Meester Kackadorisprijs bestaat uit een diploma en een kunstwerk. De prijs is vanmiddag in Amsterdam uitgereikt.

Personen of instellingen die de kwakzalverij bevorderen, maken ieder jaar kans op deze 'prijs'. Het gaat niet om mensen (of bedrijven) die zelf kwakzalverij beoefenen.

De politie heeft bij een grote controle in Eindhoven dertig opgevoerde fatbikes meegenomen. Alle bestuurders hebben een boete gekregen. Zeven mensen zijn hun fatbike voorgoed kwijt omdat ze al eerder waren beboet.

Zo'n vijftig agenten werkten gisteren mee aan de controle op meerdere plekken in de stad. Tussen 14.00 en 21.00 uur werden alle fatbikes getest op een rollerbank, schrijft Omroep Brabant. Fatbikes mogen net als andere elektrische fietsen maximaal 25 km per uur, maar worden met regelmaat opgevoerd.

Ouders mee

23 mensen mogen hun fatbike later ophalen bij het politiebureau. "Met daarbij een nadrukkelijke waarschuwing voor de toekomst: bij een tweede proces-verbaal wordt je fatbike in beslag genomen", aldus de politie. Minderjarigen moeten na het weekend met hun ouders naar het bureau komen.

"We blijven een nadrukkelijk beroep doen op ouders dat ze erop toezien dat hun kind op een veilige fiets rijdt en wat de consequenties kunnen zijn als ze dat niet doen", aldus de coördinator van de politieactie.

De politie controleerde ook andere fietsers. In totaal werden 265 bekeuringen uitgedeeld, bijvoorbeeld voor fietsen met de telefoon in de hand of door rood rijden.

14 jaar

Onlangs koos een meerderheid in de Tweede Kamer voor een helmplicht en een minimumleeftijd van 14 jaar voor het besturen van een fatbike.