NOS Nieuws - Algemeen

Nooit eerder trokken de verkiezingen in Groenland zo veel internationale belangstelling als nu. De Amerikaanse president Trump wil Groenland hebben en beloofde de Groenlanders vlak voor de verkiezingen van vandaag miljarden dollars. De Denen houden hun adem in en hopen Groenland binnen het Deense koninkrijk te houden.

Niet eerder ook drukte het koloniale verleden met Denemarken zo'n zware stempel op de Groenlandse parlementsverkiezingen. De afgelopen jaren kwam steeds meer naar buiten over trauma's die Groenlanders in de jaren 50, 60 en 70 onder de Denen hebben opgelopen. Zoals het spiraalschandaal, waarbij duizenden Groenlandse meisjes en jonge vrouwen gedwongen een spiraal ingebracht kregen om de bevolkingsgroei af te remmen.

De Groenlandse psychologe Naja Lyberth trad een paar jaar geleden als een van de eersten met haar verhaal naar buiten, nadat ze het 46 jaar lang had weggestopt. Als 14-jarige kreeg Lyberth een spiraal ingebracht, zonder toestemming van haar ouders en zonder seksuele ervaring. De spiraal van toen was groot en deed erg pijn. "Het was alsof ik van binnen met messen werd gestoken", vertelde Lyberth aan de Deense omroep DR. "Het voelde als misbruik. Ik werd ontmaagd door de staat."

De opkomst is goed in de stembureau's:

En er zijn er meer schandalen. Zo werden Groenlandse kinderen begin jaren 50 bij hun ouders weggehaald voor een heropvoeding in Denemarken. Daarna moesten ze als 'modelburgers' terugkeren naar Groenland. Het sociale experiment mislukte en de Deense overheid bood decennia later excuses aan. De trauma's galmen nog altijd na in het collectieve geheugen van Groenlanders.

"We hebben genoeg van de Denen", zegt econoom Lars-Jørgen Kleist. "We zijn nooit gelijkwaardig behandeld." Hij wijst erop dat Denemarken tot op de dag van vandaag besluiten neemt over Groenland en is van mening dat Groenlanders minder economische kansen hebben. "Denen maken binnen de overheid nog altijd de dienst uit en schuiven elkaar banen toe."

Aviaq Kleist, die een cateringbedrijf in de hoofdstad Nuuk heeft, vindt dat Groenland het onafhankelijkheidsproces zo snel mogelijk in gang moet zetten. Volgens Aviaq hebben de Denen nog steeds veel vooroordelen over Groenlanders en zijn ze zich niet bewust van het dagelijks racisme. "We moeten als Groenlanders altijd maar dankbaarheid tonen richting de Denen, dat is een afschuwelijk gevoel."

Ze beschrijft hoe ze in Denemarken te maken kreeg met racistische en denigrerende opmerkingen. Aviaq: "We horen steeds maar dat we dronkenlappen zijn en dat we niets kunnen. Ook de pesterige opmerkingen over rijden op ijsberen of wonen in iglo's hebben we vaak genoeg gehoord."

Beloftes van Trump

Aviaq Kleist stemt daarom op Naleraq, de partij die het onafhankelijkheidsproces meteen in gang wil zetten. Onderhandelingen over onafhankelijkheid zullen vooral gaan over de Deense subsidies, die nog altijd de helft van de Groenlandse begroting uitmaken. De belofte van de Amerikaanse president Trump, om "miljarden dollars in Groenland te investeren", komt daarmee op een strategisch moment.

In de onderstaande video zie je waarom de Amerikaanse interesse in Groenland weer opleeft:

Veel Groenlanders hebben een langgekoesterde droom om onafhankelijk te worden en zelf te beslissen met wie ze zakendoen. Maar ze zijn verdeeld over de vraag hoe snel dat onafhankelijkheidsproces in gang moet worden gezet. "We zijn er economisch nog niet", zegt Lars Petersen uit Nuuk. Hij is bezorgd dat het allemaal te snel gaat, zonder dat duidelijk is waar de Groenlanders van moeten leven.

De bedoeling is dat de mijnbouw en het toerisme worden uitgebreid, maar een concreet stappenplan met investeerders is er nog niet. Petersen: "Alle politici willen onafhankelijkheid van Denemarken. Maar ze moeten ook vertellen hoe we dat bereiken." Volgens Petersen zal de levenskwaliteit sterk achteruitgaan als het onafhankelijkheidsproces na de verkiezingen meteen in gang wordt gezet.

"Mensen moeten zich realiseren dat uit het Deense koninkrijk stappen een prijs heeft. En politici moeten duidelijk vertellen wat die prijs precies is." Toch is de 40-jarige Petersen ervan overtuigd dat Groenland uiteindelijk zelfstandig zal worden. "Natuurlijk willen we dat, ieder land heeft z'n nationale trots."

Goedemorgen! Oekraïense en Amerikaanse delegaties praten in Saudi-Arabië over de oorlog in Oekraïne. En Feyenoord moet de 2-0 nederlaag tegen Internazionale goedmaken om niet uitgeschakeld te worden in de Champions League.

Eerst het weer: De dag begint met vrij veel bewolking en zo nu en dan kan wat motregen vallen. Gedurende de middag breekt in het noorden en westen de zon door, elders houdt de bewolking de overhand en vooral in het zuidoosten is het druilerig. De noordwestenwind is zwak tot matig en het wordt niet warmer dan een graad of 9.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De voormalige Filipijnse president Duterte is gearresteerd op de internationale luchthaven van Manilla. Er loopt een zaak tegen Duterte wegens misdaden tegen de menselijkheid vanwege de keiharde drugsoorlog die hij voerde.

De 79-jarige Duterte, die in 2022 vertrok als president, werd aangehouden toen hij terugkwam uit Hongkong. De politie heeft hem gearresteerd op bevel van het Internationaal Strafhof. Hij is vastgezet.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Mark Rutte gaf zeventien jaar les aan middelbare scholieren op een school in de Haagse Schilderswijk. In de documentaire Kinderen van Rutte vertellen oud-leerlingen over Rutte als docent en als premier.

Het maken en verspreiden van beelden van slachtoffers van een ongeluk of een vechtpartij moet verboden worden, vinden GroenLinks-PvdA en CDA in de Tweede Kamer. De fracties komen vandaag met een aangescherpt wetsvoorstel om het delen van videobeelden van slachtoffers strafbaar te maken. "Het is onacceptabel dat dit soort beelden op sociale media verschijnen", zegt Kamerlid Mutluer van GroenLinks-PvdA.

Het is hulpverleners en nabestaanden van slachtoffers een doorn in het oog dat omstanders van een ongeluk vaak eerder de telefoon pakken om te filmen dan 112 te bellen of hulp te bieden. "Als die beelden dan verspreid worden op sociale media voor eigen vermaak. Dat is te schofterig voor woorden", zegt Kamerlid Boswijk van het CDA.

Volgens de Kamerleden hebben nabestaanden of slachtoffers hier erg veel last van. "De impact daarvan is enorm groot, dat realiseren mensen zich vaak niet. Als nabestaanden steeds weer geconfronteerd worden met deze beelden op Instagram, TikTok of X is dat enorm traumatiserend", zegt Mutluer.

Kritiek Raad van State

Daarom willen de Kamerleden dat hier straffen op komen te staan van maximaal 1 jaar celstraf of een boete van 9000 euro. GroenLinks-PvdA en CDA werken al zeven jaar aan deze wetgeving, maar eerder had de Raad van State flinke kritiek op het plan. Zo vroeg het hoogste adviesorgaan van de regering zich af of strafbaarstelling wel de juiste methode is, omdat het ook inbreuk maakt op de grondrechten van burgers om informatie met elkaar te delen.

Ook had de Raad van State twijfels bij de uitvoerbaarheid. Onduidelijk was of de politie wel voldoende mensen en bevoegdheden heeft om een verbod te handhaven.

Daarom hebben de partijen het wetsvoorstel nu aangescherpt. Als iemand de beelden als eerste deelt, het slachtoffer herkenbaar is en er niet is overlegd met politie of de familie, dan zou vervolging moeten kunnen volgen.

De Kamerleden rekenen op de steun van regeringspartijen als de PVV en de VVD. Daarmee is de kans op een Kamermeerderheid groot.

Bij Meld Misdaad Anoniem zijn vorig jaar 24.201 tips over verdachte zaken binnengekomen. Daardoor kon de politie zeker 3372 verdachten opsporen en werden 756 wapens in beslag genomen.

Het meldpunt kreeg een recordaantal tips over explosieven. 777 meldingen gingen over aanslagen, grondstoffen voor explosieven of de opslag van en handel in illegaal vuurwerk.

"Explosies hebben grote impact op de veiligheid in woonwijken. De vele incidenten dragen bij aan een gevoel van onveiligheid. Dat is voor veel melders een belangrijk motief om te melden", schrijft Meld Misdaad Anoniem.

Ook het aantal meldingen over gezochte personen was met 2087 hoger dan ooit.

Drugs en geweld

Over geweldsdelicten kwamen 2558 tips binnen. Dat is 25 procent meer dan vorig jaar. Vooral van mishandeling, vernieling en dierenmishandeling werd vaker anoniem melding gemaakt.

Ongeveer de helft van alle tips had betrekking op drugscriminaliteit. 12.307 meldingen gingen over (internationale) drugshandel, drugslabs of hennepteelt, schrijft Meld Misdaad Anoniem. Dat leidde onder meer tot de inbeslagname van bijna 90.000 hennepplanten.

Limburg

Relatief gezien werden de meeste meldingen gedaan door Limburgers. Per 10.000 inwoners zijn daar het afgelopen jaar 19,5 tips doorgegeven. Het gemiddelde in Nederland was 13,5. De provincie Zeeland had met 11,4 de minste tips per inwoner.

Opnieuw zijn er schepen in de problemen gekomen op de Noordzee. Bij een aanvaring voor de Engelse kust van een vrachtschip met een voor anker liggende tanker ontstond brand en begon er brandstof te lekken.

"Een extreem zorgelijke situatie", noemde een woordvoerder van premier Starmer het gistermiddag. De oorzaak is nog onduidelijk. Wat zeker is: het wordt de laatste decennia steeds drukker voor de kust. Tegelijk zijn er steeds meer maatregelen om de scheepvaart veiliger te maken, maar zijn die voldoende?

Vrachtschepen in nood zijn de laatste jaren een terugkerend fenomeen, zegt Ewout van Galen, directeur van Stichting De Noordzee. "Sinds 2019 is dit de zevende keer dat er een schip in de problemen komt op de Noordzee." Hij memoreert de MSC Zoe, die in 2019 bij de Wadden 342 containers verloor, en de Julietta D., die op drift raakte en een transformatorplatform van een windmolenpark ramde. "En dat was alleen in het Nederlandse deel van de Noordzee."

Tien tot twintig jaar geleden was er minder scheepvaart op de Noordzee, er waren minder windturbines en schepen waren vaak veel kleiner en lichter. "Dus was er minder kans op incidenten met grote gevolgen voor de natuur."

Rotzooi naar de zeebodem

Hoeveel de natuur te vrezen heeft van het kerosinelek in de wand van de tanker Stena Immaculate is nog afwachten. Het voordeel van kerosine is dat het vervliegt, in tegenstelling tot ruwe olie. "Daarbij staat de brandstof in brand, dat geeft veel luchtvervuiling, maar er blijft zo wel veel minder olie over in zee", zegt hoogleraar ecologie Tinka Murk (Wageningen Universiteit).

"Toch zal er ook rotzooi naar de zeebodem zinken. Hoe erg het zal zijn ligt zoals altijd aan de hoeveelheid. Er is maximaal 50.000 ton aan boord. Hopelijk komt dat niet allemaal naar buiten."

Het andere betrokken schip, de Solong, vervoert containers met giftig natriumcyanide. Het is is niet duidelijk of dat ook in zee terecht zal komen. "Dat zou wel echt een groot gevaar betekenen voor het zeeleven. Misschien nog wel meer dan de olie", zegt Murk.

Op videobeelden zijn grote rookpluimen te zien:

Zeezoogdieren lopen als eerste risico, omdat ze boven moeten komen om adem te halen, zegt Murk. "Die beesten zijn niet gek, als het niet een hele grote vlek is dan gaan ze eromheen. En ook vogels lopen risico besmeurd te raken."

Ernstiger wordt het als een deel van de olie de kust bereikt. Daar is het veel moeilijker op te ruimen. Bepalend zijn de windrichting, de windsnelheid en de stroming. Die duwen eventuele weggedreven olie voorlopig nog naar de Britse kust.

Dubbele wand

In Britse media wordt de vraag gesteld hoe het ongeluk kon gebeuren. Moderne vrachtschapen hebben een aantal hulpmiddelen om veilig te navigeren: GPS, radar en het Automatic Identification System, waarmee schepen hun positie kenbaar maken.

De Stena Immaculate was bovendien voorzien van een dubbele wand, speciaal om olielekken te voorkomen bij een aanvaring. Dat was dus niet afdoende. Murk hoopt dat er daardoor in ieder geval minder olie de zee in stroomt.

Scheepvaartexpert David Mcfarlane zegt tegen de BBC dat het maanden kan duren om de oorzaak te achterhalen. "De schepen zijn redelijk bestuurbaar en de Solong had een gemiddelde snelheid", aldus Mcfarlane. Hij wijst erop dat schepen vaak op de automatische piloot varen, maar dat er altijd iemand meekijkt.

Incidenten hangen niet alleen af van de veiligheidssystemen, benadrukt Van Galen van Stichting De Noordzee. "Het zijn ook niet altijd aanvaringen. Soms raken schepen op drift en knallen ze een windpark in. Of ze verliezen containers omdat ze niet opgewassen zijn tegen zwaar weer. Het is een combinatie van waarschuwingen, het weer, keuzes van de kapitein en nog meer factoren."

Hij wijst erop dat de Onderzoeksraad Voor Veiligheid vorig jaar concludeerde dat er te weinig zicht is op de veiligheidsrisico's voor de scheepvaart op de Noordzee, terwijl de drukte toeneemt, de overheid gedateerde risicomodellen hanteert, en dat de effectiviteit van beheersmaatregelen onzeker is. Van Galen: "Zeer zorgelijk vinden wij, want de natuur is uiteindelijk de klos."

De voormalige Filipijnse president Duterte is gearresteerd op de internationale luchthaven van Manilla. Er loopt een zaak tegen hem wegens misdaden tegen de menselijkheid vanwege de keiharde drugsoorlog die hij voerde.

De politie heeft hem gearresteerd op bevel van het Internationaal Strafhof in Den Haag. De 79-jarige Duterte, die in 2022 vertrok als president, werd aangehouden toen hij terugkwam uit Hongkong. Het leidde tot een opstootje op het vliegveld, omdat advocaten en artsen zeiden dat ze door de politiemacht daar werden weggehouden bij hun cliënt. Aanhangers verzamelden zich later bij de militaire basis waar Duterte wordt vastgehouden.

Aan het begin van zijn presidentschap in 2016 verklaarde Duterte de oorlog aan de drugsproblematiek in het land. In de jaren daarna werden harde politieacties uitgevoerd tegen drugsdealers en drugsverslaafden. Daarbij werden volgens mensenrechtenorganisaties tienduizenden mensen gedood.

Standrechtelijke executies

Bij de harde aanpak van Duterte werden mensen die soms alleen waren beschuldigd van drugsgebruik, standrechtelijk geëxecuteerd. Reuters-journalisten brachten aan het licht dat verdachten op grote schaal werden doodgeschoten, en vervolgens naar het ziekenhuis gebracht om een onderzoek te voorkomen.

"Wij hebben drie miljoen drugsverslaafden. Ik verheug me erop ze allemaal af te slachten", redeneerde Duterte over zijn meedogenloze beleid. "Duitsland had Hitler. De Filipijnen hebben mij." Het doel heiligde voor hem de middelen: "Ik red de volgende generatie van mijn land."

Precieze cijfers over hoeveel mensen tijdens deze periode gedood werden zijn er niet. De overheid hield het bij het vertrek van Duterte op meer dan 6000, maar onderzoeksjournalisten gaan ervan uit dat het aantal slachtoffers zeker het dubbele is.

Het Internationaal Strafhof begon in 2018 een onderzoek naar Duterte. In reactie daarop stapten de Filipijnen uit het verdrag dat vervolging van staatsburgers mogelijk maakte. Overigens maakte dat voor de lopende zaak niet uit, omdat die misdaden zouden zijn gepleegd in de periode dat het Strafhof nog wel jurisdictie had.

Dat er internationaal met afschuw werd gereageerd op zijn drugsoorlog, liet Duterte koud. Op een kritische reactie van de EU reageerde hij door zijn middelvinger te laten zien. "Hoe durven ze mij te veroordelen?!", vroeg Duterte zich af. Volgens hem probeerden Europese landen gewoon hun geweten te sussen over de eigen misdaden uit koloniale tijd.

Over de kans dat hij ooit voor een internationale rechter zou moeten verschijnen sprak hij afgelopen weekend nog berustend. "Als dat mijn lot in het leven is, prima, dat accepteer ik. Laat ze me maar arresteren, laat ze me maar opsluiten", zei hij in een speech in Hongkong. "Wat is mijn zonde? Ik heb alles gedaan voor vrede en een rustig leven voor Filipijnse burgers."

De arrestatie biedt nabestaanden hoop dat Duterte zich na jaren van onschendbaarheid moet verantwoorden voor het geweld. "We hebben lang moeten wachten op gerechtigheid", zegt Randy delos Santos tegen persbureau AP. Zijn tienerneef werd in 2017 bij een anti-drugsoperatie gedood. "We hopen dat ook de politieleiding en de honderden agenten die betrokken waren in illegale moorden worden gestraft."

Het Strafhof werd in 2002 opgericht om verdachten te vervolgen die in eigen land niet worden berecht voor zware misdaden als genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Er zijn sindsdien twaalf zaken gestart, onder meer over misstanden in Darfur, Afghanistan, de Palestijnse gebieden, Venezuela en Oekraïne.

Zestig keer vaardigde het Strafhof een arrestatiebevel uit. Daar kwam elf keer een veroordeling uit voort en vier keer vrijspraak, 31 gedaagden zijn nog voortvluchtig. Over een arrestatiebevel voor Duterte heeft het Strafhof nog geen gegevens bekendgemaakt.

Oekraïne heeft vannacht honderden drones afgevuurd richting Rusland, zeggen de Russische autoriteiten. Rusland stelt 337 Oekraïense drones te hebben onderschept. Daarmee zou het een van de grootste Oekraïense aanvallen op Russisch grondgebied zijn in de drie jaar dat de oorlog nu duurt.

91 drones vlogen boven de regio Moskou, zeggen de Russen. In totaal zouden tien regio's zijn aangevallen. Op meerdere plekken is schade aangericht. Het is niet meteen duidelijk of dat door de drone-aanvallen zelf komt, of door het neerhalen ervan.

Er zouden ook brokstukken zijn neergekomen in de districten Ramenskoje en Domodedovo, op zo'n 40 en 50 kilometer ten zuidoosten van Moskou. Volgens de Russische autoriteiten zijn zeker drie mensen om het leven gekomen.

Dit zijn beelden van inslagen en schade:

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken verwijt Oekraïne dat het de aanval heeft uitgevoerd voorafgaand aan een bezoek van de topman van de Organisatie voor Samenwerking en Veiligheid in Europa (OVSE) aan Moskou.

Ook Oekraïne aangevallen

Oekraïne heeft zelf niets naar buiten gebracht over een aanval. Dat doet het land in dit soort gevallen zelden.

Wel zeggen de Oekraïense autoriteiten dat ze vannacht op hun beurt 79 Russische drones hebben neergehaald. Ook zou een raket zijn neergehaald. Onder meer de regio's Kyiv, Kharkiv en Odesa werden aangevallen.

Het geweld komt op de dag dat de Verenigde Staten en Oekraïne in Saudi-Arabië bij elkaar komen om over de oorlog in Oekraïne te spreken. President Zelensky is ook in de regio, maar doet niet mee aan de gesprekken. Hij heeft gezegd dat Oekraïne zich "volledig constructief" zal opstellen bij de gesprekken in Jeddah.

De Oekraïense delegatie wordt gevormd door onder anderen de ministers Oemjerov van Defensie en Sybiha van Buitenlandse Zaken. Namens de VS is minister Rubio van Buitenlandse Zaken erbij.

In de Amerikaanse hoofdstad Washington is gestart met het verwijderen van de tekst "Black Lives Matter" van straat. Deze schildering met grote gele letters nam pal tegenover het Witte Huis bijna een hele straat in beslag.

De tekst werd aangebracht in juni 2020, toen over de hele wereld Black Lives Matter-protesten waren naar aanleiding van de dood van George Floyd. De plek van de schildering in Washington kreeg de naam Black Lives Matter Plaza.

Het weghalen van de tekst gebeurt in opdracht van burgemeester Bowser, nadat de Republikeinse partij had gedreigd om anders miljoenen dollars aan federale steun in te houden.

Ook eisen de Republikeinen dat de plek een andere naam krijgt, vertelt onze correspondent Rudy Bouma die ging kijken:

Burgemeester Bowser zei eerder dat de tekst belangrijk is voor de Amerikaanse geschiedenis, maar dat de economie van Washington op dit moment prioriteit heeft.

Sommige voorbijgangers zijn teleurgesteld dat de tekst van straat verdwijnt. De 45-jarige Starlette Thomas kwam in de zomer van 2020 bijna dagelijks naar deze kruising in Washington om te protesteren tegen politiegeweld en racisme, en is nu terug.

"Ik moest hier zijn vandaag", zegt ze tegen persbureau AP, tussen de drilboormachines die luid trillend de tekst verwijderen. "Ik kan dit niet zomaar laten gaan."

Ze houdt een stuk straatwerk vast, dat ze straks mee naar huis wil nemen. "Als je met een stukje daarvan wegloopt, betekent dat dat het niet weg is."

Het Isala ziekenhuis in Meppel gaat testen of artsen op afstand even goed een diagnose kunnen stellen als aan het bed. Dat zou op termijn een oplossing kunnen zijn voor een groeiend tekort aan specialisten. Als ziekenhuizen digitaal kunnen samenwerken, zijn artsen bovendien geen tijd kwijt aan het reizen tussen verschillende locaties.

Het Isala in Meppel gaat samenwerken met de vestiging in Zwolle. De proef begint in april, op de spoedeisende hulp. Patiënten die daar binnenkomen met een beroerte, worden door twee neurologen gezien. De een aan het bed, de ander tegelijkertijd via een camera.

Onderzoek bij zo'n zestig patiënten moet uitwijzen of beide artsen tot dezelfde conclusies komen. "Het gaat om zorg waarbij subtiliteiten van belang zijn", zegt Gert-Jan Mauritz, spoedeisendehulparts in Meppel.

Camera

Wanneer een ambulance aankomt, zet de neuroloog ter plekke een bril met camera op en maakt online verbinding met de neuroloog op afstand. Die hoeft dan alleen maar een laptop open te klappen om te zien wat de arts op locatie ook ziet. Er kan ook direct met elkaar gecommuniceerd worden. Dan kan de arts op afstand bijvoorbeeld vragen of er naar de pupilreflex gekeken kan worden.

"Op het scherm kunnen we uitvergroten, aanwijzen en laten zien", zegt Mauritz. De camera is speciaal ontwikkeld voor dit doeleinde, vertelt hij bij RTV Drenthe. "Er is een veilige verbinding. Niemand anders kan meekijken." De beelden worden niet opgenomen en bewaard, benadrukt hij.

Er is specifiek voor gekozen om te testen met neurologen. In Meppel werken die door een personeelstekort namelijk niet in de avonden en nachten; maar in Zwolle wel. Het komt soms voor dat een arts uit Zwolle moet komen om een patiënt te zien.

Neuroloog

Als de test succesvol is, kan dat betekenen dat in een volgende fase getest wordt met alleen een neuroloog op afstand. Als ook dat goed gaat, zou het uiteindelijk 's nachts niet meer nodig zijn om een neuroloog naar Meppel te sturen.

Het is een mogelijke oplossing om de zorg in Meppel in stand te houden, zegt Mauritz. "Zodat ook bij een dreigend tekort aan specialisten de beroertezorg in Meppel optimaal kan blijven."

Twee jaar geleden ging de spoedeisende hulp in Meppel tijdelijk dicht vanwege een tekort aan artsen. Inmiddels is dat tekort verholpen, maar nog altijd is er veel behoefte aan personeel.

Presentatrice Dieuwertje Blok is begraven in Koedijk. Er waren zo'n dertig familieleden en een paar vrienden aanwezig, vertelt haar partner Peter de Bie aan persbureau ANP.

De Bie spreekt van een "geweldig afscheid en goed georganiseerde uitvaart". "Het was warm en met heel veel bloemen en met veel kleur, dat wilde ze ook. Mensen mochten ook absoluut niet in het zwart komen. Dieuwertje wilde een feestje en ze kreeg een feestje."

Zaterdag was er een uitvaart in Naarden, waar ongeveer 350 mensen afscheid namen.

De nabestaanden werden volgens De Bie "totaal overvallen door de grootsheid" die het overlijden van Blok teweegbracht. "Wat er in Nederland is gebeurd was voor ons echt onwaarschijnlijk", zegt hij. "Als je dat ziet, ben je daar heel erg blij om. Je hebt je nooit gerealiseerd dat zij zoveel voor Nederland en voor de kinderen heeft betekend."

Blok overleed op 2 maart op 67-jarige leeftijd. Ze had neuskanker. De ziekte was in eerste instantie succesvol behandeld, maar eind januari werd bekend dat de kanker was teruggekomen en niet meer te behandelen was.

Geliefd

Blok begon in 1980 als omroepster voor de KRO en is sindsdien veelvuldig op televisie te zien geweest.

Ze was vooral bekend van Het Sinterklaasjournaal, dat zij 23 jaar lang presenteerde. Ze was bij meerdere generaties geliefd. Zelf noemde Blok haar populariteit "eerder mazzel dan verdienste".

De Amerikaanse beurzen kleurden rood vandaag na de uitspraak van president Trump op televisie dat hij een recessie dit jaar niet uitsluit. Ook op de Europese beurzen waren de gevolgen te merken en sloten de beurzen met verliezen.

"Ik waag me liever niet aan dat soort voorspellingen", reageerde Trump toen een verslaggever van Fox News hem vroeg of hij een recessie waarschijnlijk acht. "Er is een overgangsperiode, want wat we aan het doen zijn is heel erg groot. We brengen rijkdom terug naar Amerika. Dat is iets groots. Dat zal tijd vergen."

De Amerikaanse aandelenbeurzen kampen al weken met dalende koersen vanwege de vrees dat Trumps handelsoorlog het land in een recessie zal storten. En de president sluit dit dus niet uit, zei hij zelf. Daarnaast is er ook veel onzekerheid in de markt door het geopolitieke beleid van Trump, zoals zijn toenadering tot Rusland.

Handelsoorlog

In Nederland daalden de koersen van ASML en ASMI met respectievelijk zo'n vier en zes procent. In Amerika eindigde de techbeurs Nasdaq met een verlies van zo'n vier procent. De beurs beleefde hiermee haar slechtste dag sinds 2022. De Amsterdamse AEX sloot met een verlies van één procent.

De handelsoorlog hangt al weken in de lucht en ging vorige week echt van start toen Trump invoerheffingen op spullen uit Canada en Mexico invoerde. Ook China kreeg vorige week extra heffingen opgelegd. De heffingen op producten uit Mexico stelde hij donderdag weer uit tot begin april.

Paus Franciscus reageert goed op zijn behandeling in het ziekenhuis. Volgens zijn artsen is zijn gezondheidstoestand niet meer zorgwekkend, meldt het Vaticaan.

De 88-jarige kerkleider ligt sinds 14 februari in het Gemelli-ziekenhuis in Rome. Hij werd opgenomen met ademhalingsproblemen als gevolg van een dubbele longontsteking.

Hoe lang de paus in het ziekenhuis moet blijven is nog niet bekend. Artsen verwachten dat de behandeling nog een aantal dagen moet worden voortgezet.

De afgelopen weken was de situatie van de paus erg veranderlijk. Zo werd meerdere keren gemeld dat het iets beter met hem ging, maar hij heeft ook meerdere keren een terugval gehad met acute ademhalingsproblemen.

Gevoelig voor longinfecties

De laatste dagen is zijn toestand stabiel. Franciscus krijgt zuurstof toegediend en ondergaat ademhalingstherapie om zijn ademhaling te verbeteren.

Een aantal dagen geleden was de paus te horen in een audioboodschap die hij in het ziekenhuis had opgenomen:

Paus Franciscus heeft al jaren gezondheidsproblemen. Hij is gevoelig voor longinfecties omdat op zijn 21ste een deel van zijn rechterlong is verwijderd als gevolg van een zware longontsteking. Twee jaar geleden lag de paus in het ziekenhuis vanwege een zware bronchitis of mogelijke longontsteking.

Franciscus leidt de Rooms-Katholieke Kerk sinds 13 maart 2013. Een conclaaf van kardinalen koos hem toen als opvolger van de afgetreden paus Benedictus.

Frenna en Froukje zijn de grote winnaars bij de 65e editie van muziekprijs de Edisons. De awards zijn vanavond uitgereikt in het AFAS Theater in Leusden. Ook Roxy Dekker valt in de prijzen.

Frenna wint met het nummer Pretty Girls de Edison voor Best Song. "De winnaar van deze categorie verklaarde de zomer roze en deed dit zó ritmisch, dat het land bijna gehypnotiseerd volgde", schrijft de jury. De artiest heeft volgens de jury sinds zijn doorbraak met de hiphopgroep New Wave bewezen dat hij gigantische hits weet te maken. "Succes kent vaak vele vaders, maar in dit geval is het er eentje en heet hij Frenna."

Hij won van Roxy Dekker in deze categorie, zij was genomineerd met het nummer Sugardaddy. "Ik was eigenlijk alleen gekomen om mijn outfit te laten zien, want ik dacht dat Roxy Dekker er met de prijs vandoor zou gaan", zegt hij in zijn dankwoord.

Het nummer Pretty Girls van Frenna:

Froukje wint met haar album Noodzakelijk Verdriet de Edison voor Best Album. "Een jonge geest met een oude ziel", schrijft de jury in het rapport. Eerder sleepte zij al twee Edisons in de wacht met haar albums Licht en Donker en Uitzinnig.

Ze kan de prijs zelf niet in ontvangst nemen, maar kijkt mee via een videoverbinding. Roxy Dekker wint haar tweede Edison, in de categorie Pop. Vorig jaar won ze de prijs voor Nieuwkomer. Nu wint rapper Elmer in die categorie.

Hiphop

Rapper Fresku wint zijn eerste Edison in de categorie Hiphop met zijn album Leren Leven. "Dit album weet op een heel eigen manier een wereld te schetsen waar de vervreemding bijna vertrouwd voelt", aldus de Edisonjury. Fresku laat volgens hen al jaren zien dat zijn creativiteit geen grenzen kent.

Als hij de award in ontvangst neemt op het podium is hij even sprakeloos. "Ik heb hem gewoon", komt er na een paar seconden uit. Hij zegt "ontzettend veel tijd en liefde" in het album te hebben gestoken.

De Jeugd van Tegenwoordig mag de Edison Pop Oeuvreprijs 2025 in ontvangst nemen. De groep kreeg de prijs vrijdag al uitgereikt in het tv-programma Beau, maar is vanavond ook aanwezig. "Ik heb niets voorbereid, want het was echt een verrassing", grapt JvT-lid Pepijn op het podium. "Mensen vragen de afgelopen tijd vaak: hoe blijven jullie al twintig jaar relevant? Ik heb geen idee. Yet here we are."

De Britse kustwacht is gestopt met zoeken naar het vermiste bemanningslid van vrachtschip Solong. Dat zegt een woordvoerder tegen de BBC. "Na een uitgebreide zoektocht is het vermiste bemanningslid helaas niet gevonden, en is de zoektocht beëindigd."

Het vrachtschip Solong kwam maandagochtend voor de Engelse kust in aanvaring met een tanker die voor anker lag. Er ontstond een brand en de tanker begon vliegtuigbrandstof te lekken. De overige 13 opvarenden van de Solong zijn volgens de woordvoerder veilig aan wal gekomen, net als alle 23 opvarenden van het andere schip.

De reder van de Solong, Ernst Russ, zegt dat beide schepen "significante schade" hebben opgelopen bij de aanvaring en de daaropvolgende brand. Zowel het vrachtschip als de tanker staat nog in brand. Vliegtuigen van de kustwacht "houden de situatie in de gaten", aldus de woordvoerder.

De Solong vervoerde onder meer vijftien containers met het giftige natriumcyanide. Of daarvan iets in zee terecht is gekomen, is niet bekend.

Vanwege de aanvaring is de brede monding van de Humber bij Hull afgesloten voor al het scheepvaartverkeer, meldt P&O Ferries. De veerdienst onderhoudt de verbinding tussen Rotterdam en Hull.

P&O zegt dat nog niet duidelijk is hoe laat de afvaarten vanaf Hull en Rotterdam weer kunnen plaatsvinden. Het bedrijf wil de dienst hervatten als de afsluiting voorbij is.

Hoe de aanvaring kon gebeuren, is nog onduidelijk.

Op videobeelden zijn grote rookpluimen te zien:

De gemeente Utrecht heeft in kaart gebracht waar mogelijk nog bommen uit de Tweede Wereldoorlog in de grond liggen. Dat moet werkzaamheden in de grond en het water veiliger maken.

Tot nu toe moest voor elk project met werkzaamheden in de grond of het water een onderzoek naar explosieven worden uitgevoerd. Dat is door de nieuwe "bommenkaart" niet meer nodig, en dat bespaart volgens de gemeente Utrecht tijd en kosten.

In totaal is 2,5 procent van Utrecht aangemerkt als "verdachte" plek waar explosieven kunnen liggen. Het gaat om vliegtuigbommen, landmijnen, handgranaten en raketten.

Stationsgebied

De verdachte gebieden zijn op de kaart oranje. Het Utrechtse stationsgebied was bijvoorbeeld doelwit van geallieerde bommenwerpers, omdat er treinen zouden hebben gestaan met onderdelen voor Duitse V2-raketten.

Ook de Rivierenbuurt kleurt oranje: in juli 1941 werden daar brandbommen op afgeworpen. Rond de forten aan de oostkant van de stad werd munitie achtergelaten, dus ook dat deel van de stad is oranje.

Archieven

De bommenkaart is opgesteld na een uitgebreid historisch onderzoek, schrijft RTV Utrecht.

Hiervoor zijn archieven geraadpleegd van onder meer de Britse en Amerikaanse luchtmacht en het Duitse en Nederlandse leger. Ook zijn politierapporten, ruimingsverslagen, luchtfoto's en ooggetuigenverklaringen gebruikt. Volgens het onderzoeksbureau leverde dat een gedetailleerd overzicht op van verdachte locaties.

Wonen en werken

Wie in een oranje gebied woont of werkt, hoeft zich geen zorgen te maken, benadrukt de gemeente: "Niet ontplofte explosieven blijven stabiel zolang ze niet worden verstoord. Bij werkzaamheden in de grond of bij zware trillingen kan het risico iets toenemen, maar dit blijft zeer klein."

Bij werkzaamheden zoals heien, baggeren, graven en ander grondwerk binnen de verdachte gebieden is nog wel aanvullend onderzoek nodig.

De regering van Syrië heeft een deal gesloten met de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF). De overeenkomst leidt tot een staakt-het-vuren, het integreren van de door de Koerden geleide SDF in het Syrische leger en de hereniging van noordoost-Syrië met de rest van het land.

De deal werd vandaag ondertekend door de Syrische interim-president Sharaa en SDF-leider Abdi. Door de overeenkomst valt straks een nog groter deel van Syrië onder de controle van de regering. Die krijgt de grensovergangen met Turkije en Irak en vliegvelden en olievelden in het noordoosten van Syrië in handen.

De Koerden mogen hun eigen taal gebruiken en onderwijs opzetten, wat onder het regime van Assad verboden was.

De overeenkomst is geen totale verrassing. Een Koerdische leider zei vlak na de val van dictator Assad afgelopen december al dat de Koerden zich graag willen aansluiten bij de nieuwe regering. "Er moet een democratisch, gedecentraliseerd Syrië ontstaan waar de Koerden deel van uitmaken", zei Salih Muslim tegen Nieuwsuur. "Wij horen ook bij het Syrische volk."

In het Syrische kustgebied laaide het geweld de afgelopen dagen op; het was de grootste gewelduitbarsting sinds Assad werd verdreven.

Voormalige militairen van Assad voerden een grootschalige aanval uit op ordetroepen van interim-president Sharaa. De gewapende groepering noemt zichzelf de Militaire Raad voor de Bevrijding van Syrië (MRBS).

Troepen van de nieuwe machthebbers namen vervolgens wraak. Er zijn in een paar dagen tijd bijna duizend burgers gedood, voornamelijk alawieten, de religieuze minderheid waartoe ook Assad behoorde. Duizenden zijn op de vlucht geslagen en vertellen de meest gruwelijke verhalen. "We worden uitgemoord, ik kan nog niet bevatten wat ik heb gezien, iedereen is bang", zei een vluchteling in Libanon tegen de NOS.

Sharaa zegt dat de massamoord een bedreiging is voor zijn streven om het land te verenigen. Hij beloofde de verantwoordelijken te straffen, ook als dat zijn eigen bondgenoten zijn.

Alawieten in Nederland vrezen voor het lot van hun familie in Syrië. "Het is genocide":

In de Koerdische gemeenschap is voorzichtig positief gereageerd op de oproep van PKK-leider Öcalan om de wapens neer te leggen. Koerden hopen dat een nieuw vredesproces een einde maakt aan de repressie van de Turkse staat.

In mei vorig jaar viel de terreurpolitie het Koerdische café Pine Cand in het centrum van Diyarbakir binnen. Ze doorzochten het café en arresteerden de eigenaar, Ramazan Simsek. Een paar dagen voor de politie-inval had Simsek op sociale media aangekondigd dat in zijn café de voertaal voortaan alleen Koerdisch zou zijn.

Klanten worden bediend in het Koerdisch en niet in het Turks, was de boodschap. Een belangrijk statement, vond hij zelf. "Ik verdedig een taal die onder druk staat", zegt hij vanachter de bar in het café. "Opkomen voor de Koerdische taal is opkomen voor democratie en culturele diversiteit. Daarom word ik nu vervolgd."

Huisarrest

Café Pine is een culturele ontmoetingsplaats voor Koerden in Diyarbakir. Aan de muren hangen Koerdische spotprenten en foto's van Koerdische muzikanten. Er wordt Koerdische muziek gedraaid, in de boekenkast staan Koerdische tijdschriften en boeken. In het weekend is er livemuziek en tijdens Koerdische feestdagen wordt er gedanst en gezongen.

Drie maanden zat Simsek in huisarrest, zijn zaak loopt nog. De aanklacht had te maken met "het verbannen van de Turkse taal" in zijn café. Simsek ontkent dat hij Turks spreken verbiedt. "Als gasten geen Koerdisch kunnen spreken, dan spreken we Turks. Het gaat ons om het stimuleren van het spreken van de Koerdische taal. Een taal die helaas aan het verdwijnen is."

Later werd aan de aanklacht toegevoegd dat in Simseks café Koerdische volksliederen worden gezongen, waarmee hij zich schuldig zou maken aan "het maken van propaganda voor een terroristische organisatie".

Toegenomen repressie

Het is al decennia het lot van Koerden in Zuidoost-Turkije. Tot 1991 was het verboden om, zelfs in huiselijke kring, Koerdisch te spreken.

Sinds president Erdogans AKP aan de macht is, hebben Koerden op papier meer rechten. Zo mogen er Koerdische media bestaan en worden Koerdische lessen gegeven op scholen. Maar meer onderwijs in het Koerdisch is nog steeds verboden. En Koerdisch activisme ligt onder een juridisch vergrootglas.

De laatste jaren is de repressie weer toegenomen. Dat heeft alles te maken met de langslepende oorlog tussen de Turkse staat en de PKK, de gewapende Koerdische beweging die sinds de jaren 80 geweld gebruikt en aanslagen pleegt om Koerdische rechten af te dwingen.

Koerden die zich, op wat voor manier dan ook, inzetten voor meer rechten, worden vaak willekeurig beschuldigd van steunen aan de PKK. Zelfs het luisteren naar Koerdische volksliederen en het opvoeren van traditionele Koerdische dansen op bruiloften, is verdacht.

Turkse gevangenissen zitten vol met Koerdische politici, journalisten en activisten die zeggen niks te maken te hebben met de PKK en nooit een wapen te hebben vastgehouden. Koerdische gekozen burgemeesters worden continu van hun post verwijderd.

De PKK verzwakt

Öcalans oproep om een eind te maken aan de gewapende strijd kan de situatie voor alle Koerden verbeteren, zegt Vahap Coskun, hoogleraar rechten aan de Dicle Universiteit. "Als de wapens weg zijn, verdwijnt ook de belangrijkste stok waarmee de staat kan slaan. En dan kan de ruimte voor Koerdische politiek groter worden. Dit kan alleen maar positief uitpakken voor Koerden."

Diyarbakir was in 2015 en 2016 het toneel van een bloedige stadsoorlog tussen het Turkse leger en de PKK. Het leger had de overhand en duwde de PKK het land uit. Sindsdien is de PKK verzwakt, en houden de strijders zich op in de bergen in Noord-Irak.

In de Koerdische gemeenschap is niet veel steun meer voor de PKK, zegt Coskun. "Onze onderzoeken laten zien dat Koerden niet langer het radicale pad kiezen. Ze zien de politiek als enige plek om te strijden voor hun rechten."

Leven met constante spanning

Öcalans oproep werd positief ontvangen in Diyarbakir, maar er was ook teleurstelling. Men had verwacht dat Öcalan ook zou zeggen wat er voor Koerden tegenover zou moeten staan. Café-eigenaar Ramazan Simsek hoopt dat daar achter de schermen afspraken over zijn gemaakt. "Dit moet gepaard gaan met garanties voor democratische politiek. Dat wij ons politiek kunnen uitspreken zonder politie en justitie op ons dak te krijgen", zegt hij. "En alle politieke gevangenen moeten vrijkomen."

Sinds zijn arrestatie is Simsek op zijn hoede. Wel spreekt hij nog steeds Koerdisch met zijn klanten, en ook de muziekavonden zijn hervat. "Je houdt er rekening mee dat de politie ieder moment kan binnenvallen. We zijn eraan gewend. Je leeft constant met spanning, hoewel je niks verkeerd doet."

Hij vestigt alle hoop op dit nieuwe vredesproces. "Alleen al de mogelijkheid dat het slaagt, geeft ons hoop."

Het Russische leger gooit alles in de strijd om Oekraïne te verslaan in de Russische grensregio Koersk. Gesterkt door het wegvallen van de Amerikaanse militaire inlichtingen voor Kyiv is Rusland in een week tijd relatief ver opgerukt. De Russische strijdkrachten proberen de Oekraïense militairen te omsingelen.

Omdat de strijd nog volop gaande is, ontbreekt het overzicht. De Oekraïense commandant der strijdkrachten stelt dat de situatie in Koersk onder controle is.

De Amerikaanse denktank ISW schrijft echter in zijn dagelijkse update over de oorlog dat "Russische strijdkrachten het noordelijke deel van de Oekraïense operatie in Koersk laten instorten".

'Te vroeg voor conclusies'

'Instorten' is volgens defensie-expert Peter Wijninga te sterk uitgedrukt. "Als je je als leger ordentelijk terugtrekt omdat het front snel verschuift, wil dat nog niet zeggen dat de frontlinie instort." De situatie lijkt zorgelijk voor Oekraïne, maar het is volgens Wijninga nog te vroeg voor harde conclusies.

Wel duidelijk is dat Rusland in minder dan een week bijna de helft van het bezette gebied is binnengetrokken. Dat heeft de NOS vastgesteld aan de hand van video's op sociale media. In de kaart hieronder zie je vier plaatsnamen van nederzettingen waar Russische militairen bijvoorbeeld vlaggen hebben gehesen. De strijd om Soedzja, een belangrijke uitvalsbasis voor Oekraïne, is nog gaande.

Maandenlang verschoof het front in Koersk niet of nauwelijks. Hoe kan Rusland dan nu een doorbraak forceren? Allereerst heeft het te maken met de hogere temperaturen die meer beweging mogelijk maken. Verder met mankracht. "Rusland heeft heel veel mensen ingezet, ook van andere plekken aan het front en opnieuw weer Noord-Koreanen", zegt oud-commandant landstrijdkrachten Mart de Kruif.

Speciale drone-eenheid

Na incidenten waarbij Russen onbedoeld op Noord-Koreanen schoten en andersom, vervolgt De Kruif, hebben de twee legers de samenwerking nu gestroomlijnd. Het Russische leger zou ook een speciale drone-eenheid hebben ingeschakeld in Koersk: het Rubicon Center of Advanced Unmanned Systems. Het bestaan van deze elite-eenheid werd in oktober bekendgemaakt in Russische staatsmedia.

Met de nieuwste drones en nieuwste tactieken richt Rubicon zware schade aan in Koersk, zegt defensie-analist Andrew Perpetua, die zich baseert op openbare bronnen. De pro-Oekraïense analist stelt dat honderden voertuigen van het Oekraïense leger zijn verwoest, maar zegt niet voor welke periode of gebied dit geldt. "Het is een enorme dreiging voor de Oekraïense bevoorradingslijnen", zei hij vrijdag op X.

De NOS heeft de aantallen die Perpetua noemt niet kunnen controleren. Wel laten op locatie geverifieerde video's zien dat de Oekraïense bevoorradingsroutes in het grensgebied recent onder zware druk hebben gestaan door drone-aanvallen. Meerdere voortuigen stonden beschadigd, vernietigd of verlaten langs de weg.

Kolonne aangevallen

Eveneens is vastgesteld dat twee belangrijke bruggen in Koersk zijn vernietigd. Op video's van gisteren is te zien dat een konvooi van minimaal acht Oekraïense voertuigen wacht voor een van de bruggen. Zeker twee voertuigen worden geraakt door drones of artillerievuur. De kolonne lijkt afkomstig uit de richting waar de Russen zijn opgerukt.

"Rusland probeert de Oekraïners te flankeren van twee kanten en ze te omsingelen", zegt Wijninga. "Wat elke legercommandant zou doen om de vijand te grazen te nemen." Hij wijst erop dat Kyiv hier veel beter op had kunnen reageren als de VS nog inlichtingen over Russische luchtaanvallen of bewegingen had gedeeld. Maar nu Washington daar voorlopig een streep door heeft gezet "is het Oekraïense leger gehandicapt".

Dat beaamt ex-generaal De Kruif. Hij gaat ervan uit dat Oekraïne op dit scenario is voorbereid en plannen heeft voor strategische terugtrekking. "De Russen stoppen er zo veel moeite in dat het de uitdaging wordt voor Oekraïne om het front zo klein mogelijk te maken. En om zo veel mogelijk verliezen op te leggen en zelf zo min mogelijk manschappen te verliezen."

'Zin van bezetten Koersk is weg'

De Kruif verwacht dat Oekraïne het Russische gebied zal opgeven. "Je kan er wel door blijven vechten, maar de meerwaarde van Koersk aan de onderhandelingstafel is weg." De keiharde druk die Trump op Kyiv uitoefent en het totale gebrek daarvan op Moskou, laat volgens de voormalige generaal zien dat Oekraïne niets kan verwachten in ruil voor een bestand.

Volgens defensieanalist Wijninga zou terugtrekken uit Koersk de beste keuze zijn voor Oekraïne. Dan kunnen de militairen zich verdedigen achter sterkere linies in eigen land. "Maar we weten niet hoeveel waarde Kyiv zal blijven hechten aan Koersk. De Oekraïners hebben altijd gehoopt dat ze in staat waren het vast te houden tot aan de onderhandelingstafel, maar dat lijkt nu ijdele hoop te worden."

In een advies dat twee jaar geleden werd opgesteld pleitte de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ervoor om staalslakken voortaan aan te merken als 'afval', blijkt uit onderzoek van de NOS.

Dat is opmerkelijk omdat zo'n label mogelijk grote gevolgen zou hebben gehad. Het advies werd uiteindelijk niet doorgezet.

Groeiende weerstand

Staalslakken zijn een steenachtig overblijfsel van de staalproductie. Elk jaar moet Tata Steel van zo'n 650.000 ton staalslakken af. Dat gebeurt deels door het te verkopen als bouwstof voor bijvoorbeeld de wegenbouw. Tata en het kabinet zeggen dat dit allemaal veilig is.

De tegenstand hiertegen groeit al jaren. Op verschillende locaties bleken staalslakken zonder voorzorgsmaatregelen te zijn gebruikt. Een bekend voorbeeld was in het Gelderse dorp Eerbeek, waar een zonnepark werd gebouwd op een laag staalslakken. Omwonenden kregen last van gezondheidsklachten, waaronder bloedneuzen. Ook bleek het omliggende water sterk vervuild.

Nieuwe vergunning

In een reactie aan de NOS stelt de inspectie dat het advies werd opgesteld vooruitlopend op een nieuwe vergunningsaanvraag van Tata Steel. Het bedrijf mag maar een beperkte hoeveelheid staalslakken op het eigen terrein hebben liggen. Het bleek bij controles meer op te slaan dan was toegestaan, waardoor een nieuwe vergunningsaanvraag bij de provincie nodig was. De Inspectie kan in dit soort gevallen een advies geven over zo'n aanvraag. Die adviezen kunnen niet zomaar genegeerd worden.

In het advies stelt de ILT dat "strengere regelgeving" nodig is. Zo zou de samenstelling van de staalslakken bij Tata structureel gecontroleerd moeten worden. Nu gebeurt dat niet. Ook zouden bepaalde soorten staalslak eerst nog verder bewerkt moeten worden zodat ze minder schadelijke stoffen bevatten. Dat zou flinke extra kosten voor Tata met zich meebrengen. Verder zou volgens inspectie een eventuele uitbreiding van de opslag van staalslakken moeten worden geweigerd.

Als een van de hoofdmotieven voor het negatieve advies wordt "voortschrijdend inzicht over de negatieve milieu-hygiënische aspecten" genoemd. Anders gezegd: staalslakken zijn volgens de inspectie vervuilender dan eerder gedacht.

Opvallend is dat de inspectie ook stelt dat ze bang is voor imagoschade. "Maatschappelijke kosten en milieueffecten kunnen leiden tot de vraag waarom de ILT hierop niet heeft geadviseerd", zo valt er te lezen.

Het advies kwam er volgens de ILT uiteindelijk niet omdat het "juridisch niet houdbaar" was. Ook toeval speelde een rol. Een tussenhandelaar waar Tata zaken mee doet, wist net op tijd een grote hoeveelheid staalslakken te verkopen aan de Baltische staten. Hierdoor hoefde toch geen nieuwe vergunning aangevraagd te worden en hoefde de inspectie dus ook geen advies te geven.

Gevoelig dossier

Hoewel het advies er dus niet kwam, laat het goed zien hoe gevoelig het dossier in Den Haag ligt. Volgens dit kabinet zijn staalslakken een veilige bouwstof die zonder al te veel problemen verhandeld moet kunnen worden.

Uit de interne stukken blijkt ook dat het advies veel discussie losmaakte tussen overheidsdiensten onderling. Zo keerden sommige afdelingen binnen verschillende ministeries zich tegen het advies, terwijl andere juist vroegen extra vaart te maken.

Het kabinet gaat geen wettelijke regeling maken voor meeroudergezinnen. Uit onderzoek blijkt dat het in het belang van het kind kan zijn om ook voor de wet meer dan twee ouders te hebben, maar staatssecretaris Struycken (Rechtsbescherming) vindt zo'n regeling te duur en te ingewikkeld om uit te voeren, schrijft hij aan de Tweede Kamer.

De bewindsman schat in dat invoering van een regeling voor meerouderschap en meerpersoonsgezag over kinderen incidenteel 11 tot 50 miljoen euro kost, en daarnaast structureel vijf tot zes miljoen per jaar. Dat komt vooral doordat meer mensen gebruik zullen gaan maken van verlofregelingen.

"Het kabinet heeft binnen de rijksbegroting daarvoor vooralsnog geen middelen gereserveerd", schrijft Struycken. Hij "moet scherpe keuzes maken". Volgens hem speelt ook mee is dat de overheidsinstanties die de regeling moeten invoeren en uitvoeren nu al overbelast zijn. "Om deze redenen ga ik nu niet over tot het voorbereiden van een wettelijke regeling."

Vanaf de geboorte meer dan twee ouders

De wens om wettelijk te regelen dat een kind meer dan twee ouders kan hebben, leeft vooral bij gezinnen waarin een kind al vanaf de geboorte drie of meer ouders heeft. Dat zijn vooral 'regenbooggezinnen', bijvoorbeeld een lesbisch stel dat een kind opvoedt samen met een homopaar.

Experts menen dat een wettelijke regeling kinderen en opvoeders rechtszekerheid en rechtsgelijkheid kan geven, wat bijvoorbeeld bij medische behandelingen en erfenissen van belang kan zijn. De Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) stelt dat de huidige juridische situatie niet overeenkomt met het dagelijks leven van ouders en kinderen. Dat kan leiden tot "juridische en sociaal-emotionele belemmeringen".

In het verleden is ook al geprobeerd een wettelijke regeling op te tuigen, maar toenmalig minister Dekker voor Rechtsbescherming besloot daar in 2019 mee te stoppen. Hij noemde de kwestie toen "heel gevoelig" en "heel ingewikkeld".

Onbegrijpelijk

COC Nederland en belangenorganisatie Meer dan Gewenst noemen het besluit van Struycken onbegrijpelijk. "Het kabinet laat kinderen en ouders in meeroudergezinnen hiermee keihard vallen", schrijven ze in een gezamenlijke verklaring.

Aanstaande woensdag overlegt de Tweede Kamer met de staatssecretaris over het familierecht. De organisaties roepen partijen op om dan protest aan te tekenen tegen het kabinetsbesluit.