NOS Nieuws - Algemeen

De hoge concentraties PFAS in eieren van hobbykippen in Zuid-Holland en de gemeente Altena in Noord-Brabant lijken via regenwormen te komen. Dat staat in onderzoek dat is uitgevoerd in de omgeving van de Chemours-fabriek in Dordrecht.

In het onderzoek werd eerst gekeken naar een duidelijk verband tussen het PFAS-gehalte in de bodem en in de eieren van de hobbykippen. Toen dat niet werd gevonden, is aanvullend onderzoek gedaan naar mogelijke besmettingsbronnen, zoals soorten voer, medicijnen, water, grond, bodembedekking en regenwormen. Hieruit bleken regenwormen, die door de kippen worden opgegeten, een belangrijke PFAS-bron in de eieren te zijn.

Volgens de onderzoekers hoopt PFAS uit de grond zich op in regenwormen. Via de kippen belanden die hoge concentraties vervolgens in eieren. Dit is niet alleen een lokaal probleem in de buurt van Chemours. In de hele wereld zit PFAS in de grond door jarenlange uitstoot van deze stoffen. Daardoor kan dit overal tot verhoogde concentraties in eieren leiden, aldus de experts.

Volgens de onderzoekers kan hiermee het grootste deel van de PFAS in de eieren verklaard worden. Dat nog onbekende bronnen ook bijdragen aan de aanwezigheid van PFAS in de eieren, wordt niet uitgesloten. Het RIVM voert verder onderzoek uit op landelijk niveau naar de aanwezigheid van PFAS in eieren.

De onderzoekers melden dat vooral de stof PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) in de eieren terechtkomt. PFOS behoort tot de PFAS-"familie". In een persbericht meldden de onderzoekers dat "voor zover bekend" PFOS nooit in het productieproces van Chemours gebruikt is. "Wat dan wel de bron is van PFOS en andere PFAS in de leefomgeving is onduidelijk", klinkt het.

Volgens het rapport is er meer landelijk onderzoek nodig om te bepalen wat het hoge PFAS-gehalte in wormen betekent voor de gezondheid van mensen en het ecosysteem.

Er gingen al langer berichten over te hoge concentraties PFAS in eieren in de buurt van het chemisch bedrijf in Dordrecht. De NOS kwam begin dit jaar met een eigen onderzoek waaruit naar voren kwam dat ook ver buiten de regio Dordrecht op zes van de twaalf onderzochte locaties PFAS in eieren van hobbykippen werden gevonden. In Utrecht, Friesland en Limburg waren de concentraties hoger dan de EU verantwoord vindt.

Een 77-jarige man uit Hollandscheveld heeft een eigen familiebegraafplaats gebouwd op zijn landgoed. De reden voor de bouw van een familiegraf is voor Lucas Hummel simpel. "Ik wilde een plek hebben waar mijn dierbaren en ik voor altijd eeuwige rust konden vinden. En dat kan op deze manier, dat is wel bijzonder."

Het familiegraf zit verstopt onder een groene heuvel, aangelegd door Hummel zelf. De graven zijn vier rijen dik op elkaar gestapeld, een soort muur van ongeveer vier meter hoog met daarover een groene bult. "Een diep gekoesterde wens waar ik jaren aan heb gewerkt. Nu is het gelukt", zegt hij tegen RTV Drenthe.

Inspiratie putte hij uit de Drentse grafheuvels uit de late Steentijd en IJzertijd. "Ik wilde het ook zo lokaal mogelijk houden, dus met behulp van ondernemers uit de regio zijn de grafkelders ontworpen. Ik denk dat er in Nederland geen vergelijkbaar iets te vinden is."

Een plekje voor de familie

Jaren geleden mikte Hummel al op een eigen begraafplaats voor hem en zijn geliefden. Het gemeentebestuur ging destijds niet akkoord met de plannen. De regels voor het gebied waar hij woont stonden het niet toe. Alleen boerenbedrijven waren toegestaan.

Op zijn 65ste verjaardag riep hij zijn zes kinderen bij elkaar. De oud-directeur van een slagersbedrijf in Hoogeveen vroeg wie van zijn kinderen het agrarische bedrijf dat hij als hobbyboer runde wilde overnemen. Niemand wilde dat.

Wel waren hij en zijn kinderen het erover eens dat ze het gebied niet kwijt wilden. Hummel besloot er daarom een landgoed van te maken en kreeg daar goedkeuring voor. Zo zou het voor altijd in handen blijven van de familie.

In speciale gevallen kan een gemeente toestemming geven voor begraven op eigen grond. Wel moet er dan worden voldaan aan strenge eisen. Jaren gingen voorbij, maar eerder dit jaar heeft hij akkoord gekregen van de gemeente.

'Gaat niet om mij'

Op het landgoed heeft hij samen met zijn familie 35.000 bomen geplant. En aangezien het een landgoed is, moet het terrein te bereiken zijn voor wandelaars. "Mensen kunnen langs de begraafplaats lopen en mogen er kijken", aldus Hummel.

Op de vraag of hij samen met de plek op de foto wil voor dit artikel is hij duidelijk: "Nee, het gaat niet om mij. Ik vind het gewoon mooi dat ik iets achter kan laten dat van mijn familie blijft."

Nederland heeft nog één driesterrenrestaurant over. De Librije in Zwolle heeft als enige opnieuw de hoogste waardering van Michelin gekregen. De Librije heeft al sinds 2004 drie Michelin-sterren. De inspecteurs noemen de eigenaren Jonnie en Thérèse Boer "de vaandeldragers" van culinair Nederland.

Restaurant Inter Scaldes in Kruiningen, dat jarenlang de top mede aanvoerde, krijgt dit jaar twee sterren. Het restaurant begon weer bij nul na een overname en een verbouwing. De nieuwe eigenaren Jeroen en Sanne Achtien "brachten Inter Scaldes in korte tijd opnieuw naar de top van de Nederlandse gastronomie", oordeelt Michelin. Jeroen Achtien liet bij Omroep Zeeland doorschemeren dat hij rekening hield met 'maar' een ster.

De Michelin-sterren werden rond de middag toegekend bij een ceremonie in Maastricht. Tien restaurants hebben een eerste ster gekregen. Vorig jaar werden nog zeventien restaurants voor het eerst onderscheiden met een ster.

Acht zaken krijgen een Groene Michelin-ster, voor duurzame gastronomie. Daarvan zijn er nu in totaal 23.

Het totale aantal sterrenrestaurants is licht achteruitgegaan, van 125 naar 122. In de hele Michelin-gids staan ruim 500 Nederlandse zaken met een aanbeveling van de restaurantbeoordelaars.

De bekendmaking van de sterren was bij de horecavakbeurs BBB Maastricht. Tijdens de ceremonie werden ook een jonge chef en servicemedewerkers in de schijnwerpers gezet.

Lendl Mijnhijmer van restaurant Showw in Amsterdam won de Michelin Sommelier Award voor zijn wijnadviezen en combinaties met gerechten. Meteen daarna mocht hij zelf bekendmaken dat zijn eigen restaurant ook een ster krijgt.

Vorige week werd al bekend dat vijftien restaurants een Bib Gourmand krijgen. Dat is een onderscheiding voor zaken die volgens de inspecteurs zeer goed eten serveren tegen redelijke prijzen, ongeacht kookstijl of concept. In Nederland zijn nu 83 restaurants met een Bib Gourmand.

De Oude Kerk in Delft wil een botje en een plukje haar van Piet Hein terug. Het stoffelijk overschot van de admiraal ligt in de kerk, maar het botje en plukje haar zijn opgeslagen in het archief van het Rijksmuseum in Amsterdam.

Dit is het perfecte moment om "een fout uit het verleden" recht te zetten, zegt Nyncke Graafland, de directeur van de Oude Kerk in het NOS Radio 1 Journaal. Graafland doet vanavond in de 2doc-documentaire Beelden van Piet Hein een oproep aan het Rijksmuseum om de overblijfselen terug te geven.

Het graf van Piet Hein ondergaat een grondige renovatie. De laatste keer dat dat gebeurde was in 1880. In archiefstukken uit die tijd staat dat de grafkist van Piet Hein aan het eind van de negentiende eeuw in dusdanig slechte staat was dat er een nieuwe kist moest komen. Die is gemaakt door een timmerman. Vermoedelijk zijn het botje en het plukje haar meegenomen door iemand die bij de renovatie betrokken was.

Het Rijksmuseum ontving die in 1893 in eerste instantie van een anonieme gever. Later onderzoek heeft aangetoond dat de schenker een voormalig minister van Marine was.

Het juiste moment

Graafland meent dat er sprake is van grafroof. "Als je dood bent, van wie ben je dan? Mag je dan niet lekker blijven liggen?" Ze vindt dat lichaamsdelen van Piet Hein niet in een museum thuishoren.

Nu het graf voor de renovatie opnieuw geopend moest worden, vond Graafland dit het moment om het terug te plaatsen. "Sinds de restauratie in 1880 is er nooit een moment geweest waarop het kon. Het graf gaat nu open en dan hopelijk de komende eeuwen niet meer."

Maar het Rijksmuseum wil er niets van weten; het wil de resten graag in eigen beheer houden. Het museum twijfelt aan de echtheid. "Het is onbekend of het daadwerkelijk om menselijke resten gaat en of ze uit het graf van Piet Hein afkomstig zijn", zegt een woordvoerder. "Er zijn geen andere bronnen waaruit blijkt dat de stoffelijke resten uit het graf gestolen zijn."

De Oude Kerk en het Rijksmuseum zijn het niet eens geworden. Volgens Graafland verliepen de gesprekken stroef. "Het is eigendom van het Rijksmuseum. Die wil het houden voor onderzoek."

Het museum zegt inderdaad van plan te zijn de resten te onderzoeken en graag samen te werken met de kerk, om te ontdekken of het inderdaad om het haar en een bot van Piet Hein zou kunnen gaan.

De renovatie in de kerk is nog bezig, maar het graf zelf is inmiddels weer afgesloten. Het moment om het bot en het haar terug te leggen, is al geweest. "Al zouden we nu nog wel bij de kist kunnen", voegt Graafland toe.

De Nobelprijs voor de Geneeskunde gaat dit jaar naar de Amerikaanse Victor Ambros en Gary Ruvkun voor het ontdekken van microRNA en de rol daarvan in genregulatie.

De onderzoekers vallen in de prijzen omdat hun ontdekking van dit molecuul "van fundamenteel belang blijkt te zijn voor hoe organismen zich ontwikkelen en functioneren", aldus de organisatie van de prijs.

Ambros voerde het onderzoek uit aan de Universiteit van Harvard. Hij is op het moment hoogleraar natuurwetenschappen aan de Universiteit van Massachusetts. Ruvkuns onderzoek werd uitgevoerd in het Massachusetts General Hospital en de Harvard Medical School, waar hij hoogleraar genetica is.

Toen Ambros en Ruvkun hun ontdekking voor het eerst publiceerden, in 1993, reageerde de wetenschappelijke gemeenschap "met een bijna oorverdovende stilte", stelt het Nobelcomité. Het ontdekte proces was zo ongewoon, dat wetenschappers dachten dat het wel een bijzonderheid moest zijn van het diertje waarin het was onderzocht, het wetenschappelijke troetelwormpje C. elegans.

In 2000 ontdekte Ruvkun echter nog een microRNA, ditmaal een variant die in het hele dierenrijk voorkwam. Toen sloeg de aanvankelijke scepsis om in enthousiasme, en werden al snel nog honderden microRNA's gevonden. Inmiddels weten we dat er in de mens meer dan duizend verschillende microRNA's actief zijn.

Thomas Perlmann, de secretaris generaal van het Nobelcomité, heeft Ruvkun gebeld om het nieuws te vertellen. "Het duurde lang voordat hij aan de telefoon kwam en hij klonk eerst erg moe, maar hij werd vervolgens snel enthousiast en blij toen hij begreep waar het gesprek om ging."

Corona

Vorig jaar ging de Nobelprijs voor de Geneeskunde naar de Hongaarse Katalin Karikó en Drew Weissman uit de Verenigde Staten. Door hun onderzoek konden effectieve mRNA-vaccins (niet te verwarren met microRNA) worden ontwikkeld ten tijde van de coronapandemie.

De laatste keer dat een Nederlander een Nobelprijs won was in 2021, toen de Nederlands-Amerikaanse Guido Imbens de Nobelprijs voor Economie kreeg. De Nobelprijs voor Economie in feite geen 'echte' Nobelprijs, omdat deze niet door grondlegger Albert Nobel zelf is bedacht.

Deze week zijn er nog meer prijzen te verwachten. Morgen wordt de Nobelprijs voor Natuurkunde bekendgemaakt, woensdag voor Scheikunde, donderdag voor Literatuur, vrijdag voor Vrede en volgende week voor Economie. De prijzen worden uitgereikt op 10 december, de sterfdag van naamgever Alfred Nobel.

Jalal O., de Rotterdammer die wordt verdacht van betrokkenheid bij de productie van drugs in een garagebox in Rotterdam-Zuid, komt onder voorwaarden vrij. De Rotterdamse rechtbank schorste vandaag de voorlopige hechtenis van de verdachte.

In de garagebox aan de Schammenkamp was eind januari een grote explosie. De knal en de brand die daarop volgde verwoestte een wooncomplex. Drie mensen kwamen om het leven, onder wie een familielid van de verdachte. Buurtbewoners probeerden met gevaar voor eigen leven mensen uit het vuur te halen. Ook O. hielp hierbij. Enkele dagen later werd hij aangehouden.

Het OM stelt dat er in de garagebox cocaïne werd versneden en beschuldigt O. ervan dat hij cocaïne heeft vervaardigd, bewerkt en verkocht. O. wordt niet verdacht van de explosie, omdat nog niet vaststaat waardoor die is veroorzaakt.

'Niets mee te maken'

O. hoeft de uitspraak van de rechter in zijn zaak dus niet in een cel af te wachten. Hij krijgt een enkelband, moet zijn paspoort inleveren en mag niet in de wijk Zuidwijk komen. "Hij zal zich op een later moment voor de rechter moeten verantwoorden", schrijft het Openbaar Ministerie (OM).

Jalal O. is de huurder van de garagebox waar de explosie was. Na de explosie stond hij de media meerdere keren te woord.

Volgens de advocaat van O. is Jalal onschuldig en wist hij niet dat er een drugslab in het pand zat. Ook zelf ontkent O. dat hij betrokken was bij de productie van drugs. "Als ik hier iets mee te maken had, was ik niet uit het buitenland teruggekomen voor deze zaak." Op de avond van de explosie was de verdachte in België.

Beloning van 15.000 euro

Het OM looft een beloning van 15.000 euro uit voor de gouden tip in het onderzoek naar de explosie. Volgens het OM gaat de recherche ervan uit "dat er mensen zijn die meer weten over wat er zich in het pand aan de Schammenkamp, waar vermoedelijk harddrugs werden geproduceerd, heeft afgespeeld en wie daarbij betrokken waren".

Drugsbendes in Marseille zijn opnieuw en op uiterst gewelddadige wijze met elkaar in conflict geraakt. Bij incidenten met tieners vielen in twee dagen tijd twee doden: een jongen van vijftien werd op gruwelijke wijze vermoord en een jongen van 14 vermoordde een onschuldige taxichauffeur.

Er is sprake van "uitzonderlijke wreedheid, koelbloedige moord en extreme verjonging van de daders", aldus openbaar aanklager Nicolas Bessone. "De drugsoorlog is volledig uit de hand aan het lopen."

Bessone hield gisteren een persconferentie over het recente geweld in de noordelijke wijken van Marseille. Daar zijn sinds jaar en dag verschillende drugsbendes actief. Een van de leden van zo'n bende zou afgelopen week vanuit de gevangenis opdracht hebben gegeven voor een "intimidatieactie" bij rivaliserende dealers.

Levend in brand gestoken

Een 15-jarige jongen kreeg 2000 euro betaald als hij een woningdeur zou beschieten en in brand steken, aldus justitie. De jongen ging er met een vriend van 15 naartoe, maar werd daar staande gehouden door onbekenden. Die zagen dat hij een wapen bij zich had en begonnen hem daarna toe te takelen.

De jongen werd 50 keer met een mes gestoken en daarna levend in brand gestoken, zei aanklager Bessone. De andere jongen kon ontkomen en werd later opgepakt.

Taxichauffeur doodgeschoten

De 23-jarige opdrachtgever die in de gevangenis zit, wilde daarna wraak nemen. Afgelopen vrijdag bood hij, opnieuw vanuit zijn cel, een 14-jarige jongen 50.000 euro om een rivaal liquideren in de beruchte wijk Felix-Pyat.

De jongen nam een taxi naar de afgesproken plek. Hij had een vuurwapen bij zich en werd begeleid door een andere tiener. Toen de taxi in de wijk aankwam, weigerde de chauffeur te stoppen. De 14-jarige schoot de man toen een kogel door zijn hoofd. De dertiger overleed. "Hij had niks te maken met drugshandel, maar deed die avond gewoon zijn werk", aldus aanklager Bessone.

De 14-jarige jongen belde daarna zijn opdrachtgever, om snel "gered" en opgehaald te worden uit de wijk van de rivaliserende bende. Maar de opdrachtgever besloot om de naam van de jongen door te geven aan de politie, net als de locatie waar hij zich bevond. Hij werd opgepakt.

Het geweld in de noordelijke drugswijken van Marseille is niet nieuw. Vorig jaar vielen er 49 doden hij liquidaties over en weer tussen rivaliserende bendes. Dit jaar vielen er tot nu toe 17 doden hij drugsgeweld.

Drugshandel verplaatst

President Macron reisde in 2021 met ministers naar Marseille en legde toen 5 miljard op tafel om de levensomstandigheden te verbeteren. De Franse Rekenkamer noemde het plan in een analyse "geïmproviseerd". "De voorgestelde maatregelen zijn geen goed antwoord op de problemen die er spelen."

Vorig jaar werd een enorme politiemacht de noordelijke wijken in gestuurd om de drugshandel een halt toe te roepen. Kopstukken van drugsbendes werden gearresteerd en verkooppunten werden opgerold. Dat zorgde destijds voor een zucht van verlichting bij veel bewoners.

Maar veel drugshandel verplaatste zich, bijvoorbeeld naar nieuwe verkooppunten in de wijk. En veel kopstukken van bendes weten ook vanuit de gevangenis nog dood en verderf te zaaien, zoals de afgelopen week is gebleken.

In Den Bosch heeft vannacht een straat onder water gestaan doordat een waterleiding was gesprongen. De lekkage ontstond rond 01.00 uur aan de Kruiskampsingel.

Door het stromende water spoelde veel zand weg en ontstond er een gat in de weg, meldt Omroep Brabant. Twee geparkeerde auto's dreigden in dit gat te verdwijnen, maar hulpdiensten wisten dit te voorkomen.

Een aannemersbedrijf werd door drinkwaterbedrijf Brabant Water ingeschakeld om het lek te dichten. Deze werkzaamheden zullen vermoedelijk tot vanmiddag duren.

Nader onderzoek

Hoe het lek kon ontstaan, was vanochtend nog niet duidelijk. "Soms raakt er nu eenmaal iets lek", zegt een woordvoerder van Brabant Water tegen Omroep Brabant. "Dit moeten we nader onderzoeken."

Op waterstoring.nl is te lezen dat mensen in de buurt mogelijk tijdelijk geen water uit de kraan krijgen, en rekening moeten houden met bruin water of een lage waterdruk. Het advies is om apparaten zoals boilers, geisers, wasmachines en vaatwassers uit te zetten en ook de waakvlam van de geiser te doven zolang de storing duurt.

Brabant Water verwacht dat mensen vanmiddag weer water hebben.

Een Russische activist die misstanden in gevangenissen in Rusland aan de kaak stelde, is in het Oekraïense Charkiv om het leven gekomen. Ildar Dadin vocht aan de zijde van Oekraïne en is tijdens die gevechten dit weekend gedood, melden verschillende media.

Zo schrijft de BBC dat Dadin "in actie" is gedood. Verschillende bronnen bevestigen zijn dood aan de Britse publieke omroep. Volgens de Civic Council, de groep waar Dadin zich vorig jaar bij aansloot, "was en blijft hij een held". Die groep bestaat uit Russen die naar eigen zeggen "strijden tegen het Poetin-regime voor een betere toekomst van ons moederland".

Dadin stierf toen het vrijwilligersbataljon waarin hij vocht onder Russisch artillerievuur kwamen te liggen in Charkiv. Meer details zijn er nog niet bekend. Tegenover de BBC wil de Civic Council verder geen commentaar geven, omdat de militaire operatie in het noordoosten van Oekraïne nog steeds bezig is.

Ook bekenden van Dadin en onafhankelijke Russische media melden zijn dood, schrijven onder andere The Guardian en The Moscow Times.

Omstreden wet

Dadin zat jaren geleden nog gevangen in Rusland. Eind 2015 kreeg hij drie jaar cel voor een serie vreedzame soloprotesten tegen het Kremlin. In hoger beroep werd de straf verlaagd tot 2,5 jaar, na ruim een jaar kwam hij vrij, omdat de hoogste rechter in Rusland bepaalde dat het vonnis opnieuw bekeken moest worden.

Bij de veroordeling van de Russische activist was namelijk gebruikgemaakt van een omstreden wet uit 2014. Die wet werd aangenomen na massale protesten tegen Poetin en maakte bepaalde vormen van protest strafbaar. De wet leidde mogelijk tot disproportioneel hoge celstraffen. De hoogste Russische rechtbank kwam in 2017 tot de conclusie dat daar inderdaad sprake van was bij Dadin.

Dadin schreef een boek over zijn tijd in de Russische gevangenis. Ook lukte het hem om vanuit de gevangenis berichten naar buiten te krijgen. Hij zei dat hij werd gemarteld door gevangenisbewakers.

'Grote olieopslag op de Krim geraakt'

Ook vandaag gaan de gevechten tussen Rusland en Oekraïne door. Het Oekraïense leger zegt afgelopen nacht een olieopslag op de Krim, in het door Rusland bezette Feodosia, te hebben aangevallen.

Op sociale media gaan beelden rond van de schade na de aanval:

Het gaat volgens Oekraïne om de terminal waar de meeste olieproducten op de Krim worden opgeslagen. Die producten worden onder andere gebruikt door het Russische leger.

De Russische autoriteiten melden dat er een "technische noodtoestand" is uitgeroepen vanwege een brand in een oliedepot in Feodosia. Wat de oorzaak is van de brand, melden ze niet.

In Israël en daarbuiten wordt vandaag de Hamas-terreuraanslag van precies een jaar geleden herdacht. Veel Israëliërs gaan vandaag naar ceremonies, begraafplaatsen en herdenkingsplaatsen in het hele land, ter nagedachtenis aan de honderden slachtoffers en de tientallen gijzelaars die nog steeds niet zijn vrijgelaten of bevrijd.

Om 06.30 uur lokale tijd, het exacte uur waarop Hamas zijn aanval lanceerde, verzamelden nabestaanden zich op de plek waar een jaar geleden het Supernova-muziekfestival werd gehouden. Op dat festival werden ongeveer 400 feestvierders door Hamas neergeschoten en veel anderen gegijzeld en meegenomen naar Gaza.

Op dezelfde tijd trokken de families van de gijzelaars naar de residentie van premier Benjamin Netanyahu in Jeruzalem. Met foto's en spandoeken vroegen zij aandacht voor hun geliefden die nog niet zijn teruggekeerd. 97 gijzelaars worden nog altijd vermist, al wordt ervan uitgegaan dat een deel van deze groep niet meer in leven is.

De familieleden lieten vanochtend een sirene op het tijdstip waarop de terroristische aanslagen van 7 oktober 2023 begonnen:

Vanavond wordt in Israël ook een officiële staatsceremonie uitgezonden vanuit de zuidelijke stad Ofakim. In die stad werden bij de terreuraanslag van Hamas ruim twintig Israëli's gedood. De ceremonie zal als thema 'Daden van moed en hoop' hebben, meldt persbureau AP. De ceremonie werd vooraf zonder publiek opgenomen, om mogelijke verstoringen te voorkomen.

Voor vandaag stond in Tel Aviv ook een grote samenkomst gepland. De families van de doden en gegijzelden wilden daar demonstreren over het onvermogen van de regering om de aanval te voorkomen en hun frustratie dat de resterende gijzelaars nog niet zijn terugbracht. Daar wilden volgens AP tienduizenden mensen op afkomen, maar dat aantal is teruggeschroefd vanwege het verbod op grote bijeenkomsten door de dreiging van raketaanvallen vanuit Iran en Hezbollah.

Vanochtend werd de noordelijke stad stad Haifa getroffen door Hezbollah-raketten. Israëlische media melden dat daarbij tien mensen gewond zijn geraakt. De lokale politie meldt dat gebouwen beschadigd raakten en dat er verschillende mensen lichte gewond raakten.

Herdenking en protest in Nederland

Het Israëlische leger meldde dat het vanochtend met luchtaanvallen Hezbollah-wapenopslagfaciliteiten in de omgeving van Beiroet heeft getroffen. Ook zouden er Hezbollah-doelen in Zuid-Libanon en het Beka-gebied zijn geraakt, waaronder wapenopslagfaciliteiten, infrastructuurlocaties en een commandocentrum.

Buiten Israël worden over de hele wereld demonstraties en herdenkingen verwacht. In Nederland staan pro-Palestijnse sit-ins op verschillende treinstations in de planning. In Amsterdam is vanavond een officiële herdenking waarbij onder anderen premier Dick Schoof aanwezig is.

Op de Dam in Amsterdam organiseert de werkgroep Op de bres voor Israël een manifestatie. Daar zullen verschillende korte toespraken worden gehouden en wordt er een enorme Israëlische vlag uitgerold.

In Tunesië is president Kais Saied volgens de exitpolls met overmacht herkozen. De officiële uitslag volgt woensdag, maar volgens de exitpolls krijgt Saied 89 procent van de stemmen.

Bijna 9,7 miljoen geregistreerde kiezers konden gisteren naar de stembus om een nieuwe president te kiezen, maar dat deed slechts 27,7 procent van de stemgerechtigden. Bij de verkiezingen van 2019 bedroeg was de opkomst volgens de Tunesische kiescommissie nog 45 procent.

De uitslag stond voor de verkiezingen van gisteren al bijna vast: Saied heeft ervoor gezorgd dat zijn belangrijkste concurrenten niet op het stembiljet staan.

Arabische Lente

Het waren de derde presidentsverkiezingen sinds de Arabische Lente in 2011. Massale protesten leidden toen tot het aftreden van president Ben Ali. Hij leidde Tunesië als een dictatuur, waarin de oppositie onderdrukt werd en er veel corruptie was.

Tunesië werd in de jaren na 2011 gezien als het enige succesverhaal van de Arabische Lente. Er kwam een nieuwe democratische grondwet en maatschappelijke groeperingen wonnen de Nobelprijs voor de Vrede. Tegelijkertijd waren er in omliggende landen in Noord-Afrika gewelddadige staatsgrepen en burgeroorlogen.

Huidig president Kais Saied kwam in 2019 aan de macht en trok die macht alleen maar meer naar zich toe. In 2021 ontbond hij het parlement, door de grondwet op te schorten en vervolgens te herschrijven. Protesten die daarop volgden werden hard neergeslagen en kopstukken van die protesten moesten de cel in.

Bij spoorwegovergangen in de regio Utrecht en Noord-Holland zijn sinds februari circa 6400 boetes uitgeschreven dankzij nieuwe flitscamera's. ProRail zegt dat de boetes effect hebben: weggebruikers zouden minder vaak overwegen passeren terwijl er een rood licht brandt.

De eerste flitspaal werd in februari in Bunnik geplaatst, vandaag gaat de twaalfde flitscamera aan, bij een spoorwegovergang aan de Stationsweg in Baarn. ProRail streeft ernaar bij veertig overgangen in Nederland flitsers te plaatsen.

De overwegen die een flitscamera krijgen zijn "de meest risicovolle overwegen", zegt woordvoerder Mirjam de Witte van ProRail. "Daar zien we dat als er gecontroleerd wordt door boa's er ook veel boetes worden geschreven."

Veiliger

De flitscamera legt het kenteken vast van voertuigen die de spoorwegovergang passeren op het moment dat daar de rode knipperlichten branden. Na de registratie worden de beelden beoordeeld door een handhaver van ProRail.

Volgens wethouder Mark Eijbaard is de spoorwegovergang in Baarn een van de gevaarlijkste van het land en staat die al lang op de agenda bij de gemeente. "Er is in het verleden gesproken over oplossingen als een tunnel, maar dat is onbetaalbaar. Deze flitscamera is dus een goede oplossing om de overgang toch iets veiliger te maken."

Gedragsverandering

ProRail zegt een "gedragsverandering" te merken. Op verschillende locaties is volgens de spoorwegbeheerder het aantal boetes gehalveerd.

In Bunnik is het gemiddelde aantal boetes gedaald van 25 bekeuringen naar 10 per week. En in Bussum halveerde dit aantal in de eerste vijf weken van 108 naar 46 per week.

Automobilisten, motorrijders en vrachtwagens kunnen een boete van 300 euro krijgen als ze het rode licht negeren, brom- en snorfietsers krijgen een boete van 210 euro.

Geen fietsers en voetgangers

De flitscamera merkt geen overtredingen van fietsers en voetgangers op. "Voor het bekeuren van deze groep blijven we afhankelijk van een boa die hen op heterdaad betrapt", zegt De Witte.

De camera's registreren wel beweging op de overwegen waardoor de spoorwegbeheerder inzicht krijgt in wat er gebeurt op de overweg. "Zo weten we of het een goed idee is om vaker boa's bij een overweg te laten controleren", aldus De Witte.

Goedemorgen. Vandaag is het een jaar geleden dat Hamas een terreuraanval aanval uitvoerde in Israël die het begin betekende van het huidige conflict in het Midden-Oosten. In Israël en daarbuiten wordt de aanval herdacht. En de Michelinsterren voor restaurants worden uitgedeeld.

Eerst het weer: De dag begint met wat buien in het noorden van het land. Later wisselen zon en wolken elkaar af. Het wordt 17 tot 20 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Een Duitse veerboot heeft door een stroomstoring urenlang rondgedobberd op zee. Het lukte de bemanning niet om de motor aan de praat te krijgen. Sleepboten hebben het schip met 250 passagiers aan boord naar het Duitse vasteland gebracht.

De stemming aan boord was volgens de krant Hamburger Abendblatt goed. De bemanning zou de passagiers hebben gerustgesteld met de mededeling dat er genoeg bier aan boord was.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Sinds zijn aantreden is de ultrarechtse Argentijnse president begonnen met een cultuuroorlog. Vooral vrouwen zijn doelwit. Correspondent Nina Jurna bezocht in Buenos Aires een tangoproject van vrouwen, waar de zorgen groot zijn.

Fijne maandag!

Bij een grote explosie in de buurt van het vliegveld van Karachi in Pakistan zijn gisteren twee Chinese arbeiders overleden. Dat melden de autoriteiten van beide landen. Het Beloetsjistan Bevrijdingsleger (BLA) zegt achter de explosie te zitten.

Op beelden zijn uitgebrande auto's te zien, die worden bewaakt door politieagenten. Volgens het BLA was een groep Chinese ingenieurs en investeerders het doelwit van de aanslag.

De Chinese ambassade in Pakistan spreekt in een verklaring van een terroristische aanslag. Een konvooi met Chinees personeel van een energieproject zou zijn aangevallen rond 23.00 uur lokale tijd. Naast de twee Chinese dodelijke slachtoffers, is er ook een Chinese arbeider gewond. Er zijn volgens de Chinese ambassade ook Pakistaanse slachtoffers.

Het BLA is de grootste van groepen etnische opstandelingen die zich verzetten tegen de centrale regering. De groep heeft geen religieuze achtergrond, maar strijdt voor de afscheiding van de regio Beloetsjistan. De militanten vinden dat de regering de gas- en minerale bronnen in de provincie oneerlijk exploiteert.

Nieuwe Zijderoute

De regionale Pakistaanse minister van Binnenlandse Zaken zei tegen de lokale tv-zender Geo dat de aanval gericht was op buitenlanders. In Pakistan werken duizenden Chinese arbeiders, van wie veel aan de Nieuwe Zijderoute, het grootste infrastructuurproject in de moderne geschiedenis.

De Chinese ambassade heeft de Pakistaanse autoriteiten verzocht om de "aanval grondig te onderzoeken en de daders zwaar te straffen".

Het is precies een jaar geleden dat Israël ongekend hard werd geraakt door de grootschalige terreuraanslag door Hamas. De terroristen wisten door de verdediging van het Israëlische leger te dringen en vermoordden 1200 mensen en gijzelden er 251. Het Midden-Oosten is sindsdien onherroepelijk veranderd, maar in Israël staat de tijd al een jaar lang stil.

In het land zijn vandaag meerdere herdenkingen. In Tel Aviv is er een ceremonie, georganiseerd door families van de gijzelaars. Een andere is geïnitieerd door de regering; die wordt opgenomen en later op de dag uitgezonden op televisie, met toespraak van premier Netanyahu. Ook in de kibboetsen waar op 7 oktober de moordpartijen plaatsvonden, worden de slachtoffers herdacht.

Waar veel ogen buiten Israël inmiddels gericht zijn op de vele burgerslachtoffers in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Libanon, is de wond die 7 oktober vorig jaar achterliet in Israël nog lang niet dicht. De gevolgen van de aanslagen zijn nog overal in het land merkbaar.

'Het gesprek gaat altijd over 7 oktober'

Het eerste wat een bezoeker op het vliegveld van Tel Aviv ziet zijn posters met de gezichten van de Israëlische gijzelaars. Een groot plein in Tel Aviv is omgedoopt tot 'Hostage Square' (gijzelaarsplein). Bijna wekelijks demonstreren tienduizenden betogers voor een deal met Hamas om de gijzelaars vrij te krijgen.

Zij vertegenwoordigen een deel van de Israëlische bevolking dat voor zo'n deal is en zeer kritisch staat tegen de regering-Netanyahu. In hun ogen zal het beleid van de Israëlische premier er niet voor zorgen dat de gijzelaars levend terugkomen. Maar voor veel anderen gaat een staakt-het-vuren met de daders van 7 oktober te ver.

Van de 251 gegijzelden keerden er 117 terug. 105 van hen kwamen vrij bij gevangenenruilen. Het Israëlische leger wist vijf gijzelaars te bevrijden door militaire operaties, waarbij honderden Palestijnse burgerslachtoffers vielen. 97 gijzelaars worden nog altijd vermist, al wordt ervan uitgegaan dat een deel van deze groep niet meer in leven is.

"Het gesprek gaat altijd over 7 oktober", zegt Zeev Engelmayer tegen, persbureau AP. Hij demonstreert wekelijks vóór een gijzelaarsdeal "Het is onmogelijk om eraan te ontkomen. Het is elke vezel van ons leven binnengedrongen." Een ander zegt: "Het belangrijkste dat we hebben verloren is het gevoel van veiligheid."

Volgens Mickey Gitzin, die hulp biedt aan Israëliërs die door de oorlog zijn getroffen, is het trauma nog te vers om over vreedzame oplossingen te praten. "De woede is nog steeds te groot."

Veel slachtoffers van 7 oktober vielen in alle vroegte, op het Supernova-muziekfestival in de Negevwoestijn in het zuiden van Israël. Dansende bezoekers zien als die dag de zon langzaam opkomt ook raketten door de lucht vliegen. De muziek valt stil op het festivalterrein, ongeveer 5 kilometer van de Gazastrook. Israëliërs die dicht bij Gaza wonen zijn wel wat gewend, maar de raketten blijven sporen door de lucht trekken en er komt geen einde aan de explosies.

Vlak na zonsopkomst breekt Hamas op verschillende plekken door de grens van Gaza met Israël. De grenshekken zijn voorzien van de meest geavanceerde apparatuur, maar Hamas weet met explosieven de Israëlische surveillancestations plat te leggen.

Gewapende paragliders vliegen de hekken over. Met explosieven en bulldozers maakt Hamas gaten in het hek, waardoor militanten in trucks en op motoren Israël in kunnen rijden. Met speedboten landen Hamas-terroristen op de kust. Op tal van plekken in Zuid- en Centraal-Israël klinkt het luchtalarm.

'Afgeslacht als schapen'

Op video's die bezoekers van het Supernova-muziekfestival delen, is te zien dat er paragliders als stipjes aan de horizon verschijnen en steeds dichterbij komen. Later vertellen overlevenden over de klopjacht die Hamas-terroristen uitvoeren op de vluchtende bezoekers. Honderden feestgangers worden gedood, tientallen anderen worden ontvoerd naar de Gazastrook.

"Uit het niets verscheen er een busje met terroristen, die op ons begonnen te schieten", vertelde een overlevende later aan de krant Haaretz. "Ze kwamen van alle kanten. Mensen werden afgeslacht als schapen."

Op deze beelden is te zien dat er paniek uitbreekt op het festivalterrein:

Een groep van circa vijftig festivalgangers verstopt zich in een hutje, maar ook daarop openen Hamas-militanten het vuur, vertelde festivalbezoeker Michal Ohana later aan Kan News. "We vluchtten naar onze auto, maar die werd beschoten door terroristen in pick-up trucks. We stapten uit en renden het veld in. Overal lagen lichamen."

Tegelijkertijd vallen Hamas-militanten verschillende kibboetsen aan. Dat zijn van oorsprong collectieve landbouwgemeenschappen die te vinden zijn in Israël. Terroristen gaan van huis naar huis. In Nir Oz, de zwaarst getroffen kibboets, wordt meer dan een kwart van de bewoners gedood of gegijzeld.

"Ik hing aan de deurklink, terwijl vier terroristen aan de andere kant probeerden om de deur open te trekken", vertelt Benni Avital uit Nir Oz een jaar na de aanslag aan de NOS. Hij verstopte zich met zijn vrouw en kinderen in een kamer, terwijl terroristen van Hamas hen aan probeerden te vallen.

"De terroristen waren uren in ons huis, ik vroeg mij de hele tijd af waar het leger bleef", zegt Avital "Ik weet niet hoe we het overleefd hebben, we hadden zo gegijzeld kunnen worden."

Israëlische leger overrompeld

Het Israëlische leger reageerde traag, ook tot de verbazing van Hamas-militanten. Dat kwam onder meer doordat Hamas de Israëlische communicatie plat wist te leggen. Het leger kon moeilijk bepalen waar Hamas zich bevond en luchtsteun kwam pas uren na de inval op gang. Ondertussen konden Hamas-terroristen urenlang nagenoeg hun gang gaan.

Het is duidelijk dat de Israëlische veiligheidsdienst Hamas had onderschat. Volgens analisten geloofden Israëlische functionarissen dat de terreurbeweging niet uit was op oorlog, of simpelweg niet in staat zou zijn om zo'n grote aanval uit te voeren. Ook zou de aandacht van het Israëlische leger meer op de Westelijke Jordaanoever gericht zijn. Hamas oefende ondertussen al maandenlang op de aanval, blijkt uit video's die de terroristische organisatie achteraf op sociale media plaatste.

Na de aanslag klonk een enorme hoeveelheid kritiek op de Israëlische regering, het leger en de inlichtingendiensten. Het land dat bekendstaat om zijn goede inlichtingen werd compleet verrast door de aanval - de waarschuwingen die er wel waren werden niet op waarde geschat. Afgelopen april stapte het toenmalige hoofd van de Israëlische inlichtingendienst, Aharon Haliva, op.

In de getroffen kibboetsen worstelen bewoners met het herstel. "Je kijkt naar links en denkt: oh, dat is mijn vriendin die haar ouders is verloren. Je kijkt naar rechts: dat is mijn vriendin die haar vader is verloren", vertelt Dafna Gerstner uit de kibboets Be'eri aan de BBC. "Je ziet het overal."

In Nir Oz overheerst de stilte, zag de NOS bij een bezoek eerder deze week. Veel van de gebouwen die na de aanval verwoest achterbleven liggen nog steeds in puin. Op enkele achtergebleven bewoners na is de kibboets leeg.

Een van de bewoners die achterbleef in Nir Oz is Adi Negev. "De families van de slachtoffers hebben ons gevraagd om te wachten met de wederopbouw tot een jaar na de aanslag", vertelt ze. Vandaag vinden er in Nir Oz - zoals door heel Israël - herdenkingen plaats.

Een Duitse veerboot heeft zondag urenlang rondgedobberd op de Noordzee. Het schip met de naam Funny Girl kon door een stroomstoring niet meer varen en was pas maandag rond 02.30 uur veilig terug in de haven van Büsum.

Het schip was met bijna 250 passagiers onderweg van het Duitse eiland Helgoland naar het vasteland toen de motor er rond 17.30 uur mee ophield door elektriciteitsproblemen, schrijft Hamburger Abendblatt. De bemanning probeerde de motor weer aan de praat te krijgen, maar dat lukte niet. Het 68 meter lange schip moest daarom worden weggesleept.

Halverwege de avond arriveerden twee sleepboten bij de ronddobberende veerboot. Zeven uur later dan gepland was Funny Girl terug in de haven van Büsum. Niemand raakte gewond.

Bier aan boord

De stemming aan boord was volgens Hamburger Abendblatt goed. De bemanning zou de passagiers hebben gerustgesteld met de mededeling dat er genoeg bier aan boord was.

Helgoland ligt op zo'n 70 kilometer van het Duitse vasteland. Het eiland is in trek bij vogelspotters en natuurliefhebbers. Hoewel Helgoland bij Duitsland hoort, kunnen bezoekers er belastingvrij winkelen.

Bijna 6300 Haïtianen zijn hun huizen ontvlucht na een bende-aanval donderdag in de stad Pont-Sondé. Hierbij werden volgens de Verenigde Naties (VN) ten minste zeventig mensen gedood.

Gewapend met automatische geweren trokken bendeleden donderdag door Pont-Sondé, een stad op zo'n 100 kilometer ten noorden van hoofdstad Port-au-Prince. Tientallen huizen en voertuigen werden in brand gestoken.

"Ik had net genoeg tijd om mijn kinderen te grijpen en in het donker weg te rennen", zegt Sonise Mirano tegen persbureau AP. Ze kampeert met honderden andere mensen in een park in de nabijgelegen kuststad Saint-Marc.

Van de mensen die hun huis verlieten, verblijft bijna 90 procent met familieleden in gastgezinnen, 12 procent heeft onderdak gevonden op andere plekken zoals een school, aldus de Internationale Organisatie voor Migratie van de VN.

Rivaliserende bendes

Haïti wordt al jarenlang geteisterd door bendegeweld. Eerder dit jaar laaide dat geweld flink op toen verschillende rivaliserende bendes de handen ineen sloegen en de oorlog verklaarden aan de toenmalige premier. De bendes kregen grote delen van het land in handen en namen zelfs tijdelijk de internationale luchthaven over.

In de hoofdstad Port-au-Prince stichtten ze destijds brand in onder meer politiebureaus en ziekenhuizen. Ook vielen ze twee gevangenissen van het land binnen, waar ze ruim 4000 gevangenen bevrijdden.

De humanitaire gevolgen zijn enorm voor de bewoners van het land. Meer dan 110.000 mensen ontvluchtten de afgelopen 7 maanden hun huis, berekende de Internationale Organisatie voor Migratie van de VN eerder deze week. In totaal zijn er meer dan 700.000 Haïtianen intern ontheemd.

Wat gaat er mis in Haïti? In deze video leggen we het uit:

ROC Mondriaan in de regio Den Haag gaat zelf door met de maatschappelijke diensttijd voor jongeren, meldt de mbo-instelling. De mededeling volgt op het kabinetsbesluit om geen geld meer uit te trekken voor dit programma van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

De maatschappelijke diensttijd werd ingevoerd onder kabinet Rutte III en houdt in dat jongeren tussen de 12 en 30 jaar maximaal een halfjaar lang vrijwilligerswerk doen. Ze geven bijvoorbeeld taalles aan asielzoekers met een verblijfsvergunning. Maatschappelijke organisaties kunnen subsidie aanvragen voor deze projecten. In 2019 trok het kabinet zo'n 50 miljoen uit voor het programma, wat daarna opliep tot 100 miljoen in 2021.

Al vanaf de start was er discussie of dit geld een nuttige besteding was. Het huidige kabinet heeft besloten om de maatschappelijke diensttijd af te schaffen, maar ROC Mondriaan vindt het programma van grote waarde. Studenten worden door de diensttijd voorbereid op een beroep en tegelijkertijd ondersteund in hun persoonlijke groei, zegt bestuursvoorzitter Hans Schutte tegen persbureau ANP.

De komende drie jaar kan het ROC Mondriaan nog wel gebruikmaken van overheidsgeld voor de maatschappelijke diensttijd omdat de huidige subsidie al was toegekend vóór het kabinetsbesluit om ermee te stoppen. Daarna wil het ROC met ruim 19.000 studenten de diensttijd zelf voortzetten. Dat kan deels met geld uit de vergoeding die scholen krijgen voor burgerschapsonderwijs en loopbaanoriëntatie.

Kansengelijkheid creëren

De diensttijd is volgens projectleiders bij ROC Mondriaan belangrijk voor studenten die onzeker zijn of een beperkt netwerk hebben. Bijna de helft van de lopende projecten richt zich op jongeren met minder kansen door bijvoorbeeld onderwijsachterstanden, zegt projectleider Jessica Reina Lapré tegen ANP. Daarmee draagt het programma volgens haar bij aan kansengelijkheid.

Volgens bestuursvoorzitter Schutte kan de maatschappelijke diensttijd ook de werkdruk verlichten in sectoren als het onderwijs. Ouderenorganisaties riepen ook op om het programma te behouden vanwege personeelstekorten in de ouderensector. Bovendien helpt contact met de jongeren volgens deze organisaties bij het tegengaan van eenzaamheid bij ouderen.

De stafchef van de Britse premier Starmer is teruggetreden, nadat er onder meer discussie was ontstaan over de hoogte van haar loon. Volgens berichten werd ook haar functioneren in de regering-Starmer al langer ter discussie gesteld. Er zouden daardoor spanningen zijn ontstaan binnen Starmers team van adviseurs.

De positie van de stafchef, Sue Gray, stond vanaf de start van de nieuwe Labour-regering onder druk vanwege een recente loonsverhoging. Terwijl naaste medewerkers van Starmer salaris moesten inleveren, onthulde de BBC een paar weken geleden dat Gray een jaarsalaris van 170.000 pond opstreek (omgerekend zo'n 202.000 euro). Daarmee verdiende Starmers belangrijkste adviseur 3000 pond meer dan de premier.

Volgens de BBC werd Gray door collega's geadviseerd om bij een recente salarisverhoging een paar duizend pond minder te vragen, maar ze zou daar geen gehoor aan hebben gegeven. Ontevreden Labour-collega's besloten daarop haar salaris aan de media te lekken.

'Bij iedere kwestie betrokken'

Volgens Britse media zorgde ook de houding van de stafchef voor frustratie binnen de regering-Starmer. Collega's beklaagden zich erover dat Gray zich de facto als vicepremier zag, die bij elke kwestie betrokken wilde zijn.

"De afgelopen weken is mij duidelijk geworden dat intense commentaren op mijn functioneren een afleiding dreigden te worden voor het werk van de regering", zegt Gray in een verklaring. Ze stapt per direct op, maar krijgt volgens Downing Street 10 een nieuwe functie.

Onderzoek naar 'partygate'

Gray verwierf eerder bekendheid door haar onderzoek naar 'partygate', het schandaal over een reeks feestjes in de ambtswoning van toenmalig premier Boris Johnson tijdens de coronalockdowns. Haar kritiek was een belangrijke factor in het vertrek van Johnson.

De nieuwe regels rond de Omgevingswet zijn nog niet overal duidelijk. Volgens de Nederlandse Vereniging van Gemeenten (VNG) zijn ze niet gebruiksvriendelijk genoeg. De druk op gemeenten is sinds de invoering op 1 januari toegenomen.

Wie een vergunning wil voor een verbouwing, of om bijvoorbeeld een rij bomen te kappen, heeft sinds begin dit jaar te maken met de nieuwe Omgevingswet. Die is in de plaats gekomen van 26 verschillende wetten over bijvoorbeeld geluid, bodem, milieu en veiligheid.

Het doel van de wet is dat het makkelijker wordt om de omgeving aan te passen. Voor burgers is er een loket: het Digitaal Stelsel Omgevingsloket (DSO). Achter de schermen werken verschillende overheden samen.

Dat samenwerken ziet Yvonne Maas, wethouder van de Zeeuwse gemeente Noord-Beveland, als een positieve ontwikkeling. Maar van een versimpeling is volgens haar geen sprake: "Het tegenovergestelde is waar. Het is complexer geworden."

Verkeerde verwachtingen

De gemeente is volgens haar veel tijd kwijt aan het doorgronden van de verschillende regels. Ook bij inwoners en ondernemers ziet ze veel onduidelijkheid. "Dit komt door de andere werkwijze, maar ook door de vereiste participatie van bijvoorbeeld omwonenden."

Burgers krijgen meer ruimte om mee te denken over plannen en projecten van de overheid. De gedachte is dat vernieuwende ideeën meer kans van slagen hebben, doordat inwoners vooraf kunnen meedenken met de overheid of ontwikkelaars.

Maar volgens Maas kost dat in de praktijk veel tijd. Bovendien worden onbedoeld verkeerde verwachtingen gewekt. "Bij inwoners bestaat het idee dat participatie betekent dat aan alle ingebrachte wensen moet worden voldaan. Als na afweging niet iedereen tevreden wordt gesteld, ontstaat er ontevredenheid, onbegrip en boosheid."

Doolhof van regelgeving

Ook bij de gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Gilze en Rijen zien ze een toename in de hoeveelheid werk.

"Het is er niet gemakkelijker op geworden. Het aanvragen van vergunningen en het doen van meldingen is erg complex. Voor zowel professionele als particuliere aanvragers, maar zeker ook voor ambtenaren", laat een woordvoerder namens de gemeenten weten.

"Het is een doolhof van regelgeving geworden. Het is bovendien ingewikkeld om digitale informatie en regels te vinden en het DSO werkt nog niet zoals is bedoeld."

De Omgevingswet wet wordt gezien als een van de grootste wetgevingsprojecten in de parlementaire geschiedenis. Begin dit jaar werd de wet van kracht. In 2016 was de wet al aangenomen door de Eerste Kamer, maar de inwerkingtreding werd vijf keer uitgesteld, vooral vanwege uitvoeringsproblemen met ict.

Regels op één plek

Volgens de VNG heeft elke gemeente sinds de invoering zijn eigen problemen. "We zien dat grotere gemeenten over het algemeen makkelijker capaciteit vrijmaken. Voor kleinere gemeenten is het vaak weer makkelijker om integraal te werken", laat een woordvoerder weten.

De gemeente Amsterdam kon zich goed voorbereiden op de komst van de wet, zegt een woordvoerder. Wel moet ook hier de informatievoorziening volgens hem nog verbeteren.

"Doordat de regels op één plek staan, krijgen mensen veel meer informatie te zien. Wij merken dat het voor lang niet alle burgers duidelijk is welke regels voor hen relevant zijn."

Extra tijd

Volgens minister Keijzer (Ruimtelijke Ordening) verliep de invoering van de Omgevingswet "rustig en stabiel". De ervaringen in de praktijk leveren volgens haar waardevolle informatie op om verder te verbeteren.

"We zien in deze transitiefase grote verschillen in de benadering en de snelheid van gemeenten. Gemeenten hebben daarom ook extra tijd gekregen om over te stappen van de oude naar de nieuwe systemen", laat haar woordvoerder weten.