NOS Nieuws - Algemeen

In Frankrijk zijn vanochtend vier tieners gewond geraakt bij een gevecht met bijlen in een metrotrein in de buurt van Parijs. Dat schrijven Franse media op basis van de politie.

Een van de gewonden zou bij het gevecht een aantal vingers zijn kwijtgeraakt, een andere treinreiziger zou gewond zijn geraakt aan het hoofd. De twee andere slachtoffers zijn volgens Franse media lichtgewond.

Rond 08.00 uur brak een gevecht uit in de metrotrein, die net was gestopt op station Ozoir-la-Ferrière. Een getuige zegt tegen Le Figaro dat zo'n vijftien mensen met bijlen en messen de trein binnen kwamen. "Mensen begonnen te schreeuwen en alle kanten op te rennen."

De politie, brandweer en hulpdiensten werden ingeschakeld en de trein moest op het perron blijven staan, blijkt uit een bericht van lijn RER E op X.

Vermoedelijk vergeldingsactie

Le Parisien schrijft dat het vermoedelijk gaat om een conflict tussen rivaliserende jongeren uit Roissy-en-Brie en Ozoir-la-Ferrière. Tien dagen geleden werd een jongen uit Ozoir mishandeld. Mogelijk was de aanval in de metrotrein een wraakactie.

Een getuige zegt tegen Le Parisien dat hij op het station jongens naar het einde van de trein zagen rennen. "Ze hadden een capuchon op, hun gezichten waren afgeschermd en ze waren allemaal in het zwart gekleed." In de coupé waar ze naartoe renden, zaten volgens de getuige jongeren uit Roissy.

Wat volgde was een gevecht tussen de twee groepen jongeren. "Er lag bloed op de vloer, bloed op de trap", zegt een getuige. "Ik hoorde ook de vrienden van de gewonden roepen: Bij Allah, we zullen wraak nemen! We gaan je vermoorden!"

Kandidaten die duizenden kilometers afleggen, campagnes van honderden miljoenen dollars en peilingen met kleine marges: de Amerikaanse presidentsverkiezingen blijven spannend tot de laatste dag. Lees in dit artikel de laatste ontwikkelingen.

De campagnes:

In het laatste weekend voor de verkiezingen was Trump zelfs voor zijn doen bijzonder negatief. Op zijn campagnebijeenkomsten herhaalde hij ongefundeerde beschuldigingen van kiesfraude, noemde tegenstanders "demonisch", wenste partijgenoot McConnell weg en praatte hij onverschillig over geweld tegen journalisten.

Trump maakte de opmerkingen in toespraken waarin hij veelvuldig afweek van de voorbereide tekst. Zo praatte hij voor de vuist weg over het kogelwerende glas waar hij achter staat vanwege aanslagen. "Ik heb hier glas, maar hier niet", wees hij zijn publiek aan, om vervolgens te concluderen dat het persvak precies op die kwetsbare plek was ingericht. "Als ze mij moeten hebben, zouden ze door die nep-media heen moeten. Dat vind ik helemaal geen probleem, echt niet."

Hoewel het publiek kon lachen om de opmerking, kwam zijn campagneteam snel met een persbericht waarin werd geclaimd dat Trump juist de veiligheid van journalisten wilde verzekeren. "De media liepen gevaar doordat zij hem beschermden", aldus de woordvoerder. "Eigenlijk hadden zij ook beschermend glas moeten hebben."

In dezelfde speech mijmerde Trump dat hij eigenlijk niet het Witte Huis had moeten verlaten toen de kiezers hem wegstemden in 2020. "We hadden nog nooit zo'n veilige grens gehad. Ik had niet moeten vertrekken, echt, omdat we het zo goed deden."

Ook viel hij een belangrijke bondgenoot af, fractieleider McConnell van de Republikeinen in de Senaat. Die was na de Capitoolbestorming bijzonder kritisch over zijn partijleider, maar steunde hem toch weer bij deze verkiezingen. Trump beloonde die loyaliteit niet: "Hopelijk zijn we snel van hem af", zei Trump, omdat McConnell soms had samengewerkt met Democraten. "Kun je geloven dat hij toch zijn steun voor mij uitsprak? Jeetje, dat zal de pijnlijkste dag van zijn leven zijn geweest." McConnell (82) neemt deze maand afscheid als fractievoorzitter.

Kamala Harris koos voor een positieve insteek bij een bezoek aan Michigan en besloot haar tegenstander zelfs helemaal niet bij naam te noemen. De teneur van haar toespraak was juist verbindend: "In deze laatste uurtjes kunnen we kracht halen uit het feit dat we samen zijn."

Harris noemde in de speech van een half uur Trump niet bij naam, maar sprak alleen maar van "bepaalde individuen" die bijvoorbeeld de gezondheidszorg willen inperken. Verder herhaalde ze haar intentie om juist verbinding te zoeken en ook het gesprek aan te gaan met mensen buiten haar eigen kamp.

Harris probeerde in Michigan ook de 200.000 Arabische kiezers in de staat voor zich te winnen. Die kiezersgroep is bijzonder kritisch op het huidige Midden-Oostenbeleid van het Witte Huis vanwege de voortdurende steun aan Israël. Harris herhaalde zich in te willen zetten voor een einde aan het conflict.

In twee minuten zetten de kandidaten nog een keer hun boodschap neer voor de kiezers. Allebei gebruiken ze patriottische beelden als Amerikaanse vlaggen, militairen en brandweermannen en noemen ze de economie als een van de belangrijkste thema's. Harris zegt het daarnaast op te willen nemen voor het recht op abortus en het land bijeen te willen brengen.

Trump betoogt dat het land de weg kwijt is geraakt door de Democraten en patriottisme een vies woord is geworden, mensen zich moeten schamen voor hun normen en waarden en de gewone man over het hoofd wordt gezien. In het spotje wordt ook verwezen naar de controverse rond boksster Imane Khelif op de Olympische Spelen: beelden van haar zijn te zien onder de opmerking dat "mannen medailles krijgen als ze vrouwen in elkaar slaan". Het spotje sluit af met de woorden die Trump sprak na de aanslag op hem: "We zullen vechten. Vechten. Vechten."

Het laatste nieuws:

Alle verkiezingsraces bij elkaar hebben in de laatste volle week voor de stembusgang net niet een miljard dollar aan campagnespotjes uitgegeven: volgens marktvolger AdImpact kwam het totaal op 994 miljoen dollar. Daarmee is deze laatste week goed voor een tiende van het totaalbudget van 10 miljard verspreid over het hele jaar.

Het grootste deel van de uitgaven was voor de presidentsrace, met 272 miljoen aan spotjes, ruwweg gelijk verdeeld over Democraten en Republikeinen. De 33 Senaatszetels eindigden daar met 227 miljoen dollar dichtbij. Geldslurpers hier waren de races in Ohio, Texas en Pennsylvania, waar elk meer dan 30 miljoen voor uitgegeven werd. Alle kanshebbers bij elkaar trekken voor de laatste drie dagen van de campagne nog eens 300 miljoen dollar uit voor kiesreclames.

Kamala Harris heeft dit jaar per post gestemd, maakte ze bekend na een kerkdienst in Michigan. "Mijn formulier is onderweg naar Californië en ik vertrouw op het systeem dat het daar zal aankomen", zei ze tegen de pers die haar opwachtte. De Democraat ging niet in op de vraag hoe ze had gestemd in een referendum over zwaardere straffen waar inwoners van Californië zich over mogen uitspreken. Ze zei zo kort voor de verkiezingen "geen steun te willen uitspreken aan voor- of tegenstanders".

Prop 36 zou de straffen aanscherpen voor kleinere vergrijpen als winkeldiefstal en drugshandel. Voorstanders vinden dat nodig om draaideurcriminaliteit tegen te gaan, critici zeggen dat kruimeldieven en drugsverslaafden er hard door geraakt worden terwijl grote vissen buiten beeld blijven. Harris zou als oud-aanklager en minister van Justitie in de staat een belangrijke stem zijn in het debat over het voorstel, maar ze houdt zich dus op de vlakte.

Als Trump wint is hij van plan voormalig tegenstander Robert F. Kennedy junior een belangrijke positie te geven binnen zijn regering. Dat kan grote veranderingen in het gezondheidsbeleid betekenen. Zo staat Trump niet afwijzend tegenover het schrappen van bepaalde vaccinaties. Kennedy heeft in het verleden gezegd dat daardoor autisme wordt veroorzaakt, hoewel dat volgens wetenschappers onzin is.

"Ik zal het er met hem over hebben en met anderen en dan een beslissing nemen", zei Trump in gesprek met NBC. "Hij is een zeer getalenteerd man en heeft een sterke mening." De Amerikaanse vaccinatieprogramma's voor kinderen zijn vergelijkbaar met die in Nederland, met inentingen tegen bijvoorbeeld mazelen, polio, rodehond en HPV.

Kennedy heeft ook al laten weten een eind te willen maken aan het toevoegen van fluor aan drinkwater, wat sinds de jaren 50 gebeurt in de VS. Voorstanders wijzen erop dat er hierdoor minder gebitsklachten zijn, maar Kennedy zegt dat er een epidemie van "artritis, botbreuken, botkanker, IQ-verminderen, neurologisch aandoeningen en schildklierklachten" voor is teruggekomen. Hard bewijs daarvoor ontbreekt, al werd een experiment in Nederland in de jaren 60 stopgezet wegens bezwaren tegen massamedicatie. "Klinkt verstandig", oordeelde Trump over het voorstel.

De komende dag

Harris sluit haar campagne af met een show vol beroemdheden in Philadelphia, de belangrijkste stad van swing state Pennsylvania. Daar zal onder andere Oprah Winfrey het publiek toespreken en er zijn optredens van bijvoorbeeld Lady Gaga en Ricky Martin. Harris brengt ook de rest van de dag door in de staat, met negentien kiesmannen de hoofdprijs onder de swing states en voor haar cruciaal om te winnen. Ze komt langs in de tanende industriesteden Pittsburgh en Allentown.

Voor zijn laatste rally heeft Trump Grand Rapids uitgekozen in swing state Michigan, precies de plek waar hij 4 en 8 jaar geleden ook zijn campagne afsloot. Het wordt met een begintijd van 22.30 uur een latertje voor hem, omdat hij zich vandaag omhoog werkt vanuit North Carolina via Reading en Pittsburgh in Pennsylvania. In tegenstelling tot Harris heeft Trump geen beroemde gasten aangekondigd.

Morgenochtend om 06.00 uur zal de eerste uitslag van deze kiesronde bekend zijn: het gehucht Dixville Notch stemt al sinds 1960 om middernacht plaatselijke tijd en telt dan meteen de formulieren van het handjevol kiesgerechtigden. Het plaatsje in New Hampshire is daarna 18 uur lang de enige plek in de VS waar al een uitslag bekend is.

Dit was ons laatste verzamelartikel in aanloop naar de Amerikaanse verkiezingsdag morgen. Later vandaag als het dag wordt in de VS houden we je van al het nieuws op de hoogte in een liveblog. Morgen vanaf middernacht lopen de eerste uitslagen binnen. Graag tot dan!

Veel vogelvoer dat in Nederlandse winkels wordt verkocht, bevat pesticiden. Dat blijkt uit een steekproef van een organisatie die onderzoek doet naar pesticiden.

Pesticide Action Network Netherlands (PAN) liet verschillende soorten vogelvoer onderzoeken dat wordt verkocht in Nederlandse winkels. In totaal werden negen monsters vogelzaad voor tuinvogels onderzocht. Slechts één monster bevatte geen giftige stoffen, het gaat om het biologisch gekweekte vogelvoer van C.J. Wildlife.

Het vogelvoer dat onderzocht werd, werd gekocht bij onder meer Albert Heijn, Action, tuincentra en speciaalzaken (Maxi Zoo).

Ook pesticiden in vogelvoer Vogelbescherming

Ook het vogelvoer van de Vogelbescherming is volgens PAN niet zonder risico´s voor de gezondheid van tuinvogels. De Vogelbescherming verkoopt biologisch en niet-biologisch vogelvoer. In het biologische voer van de Vogelbescherming, van producent C.J. Wildlife, werden geen giftige stoffen gevonden. In het niet-biologische voer werd PBO gevonden. Dat voer is onder meer verkrijgbaar in de winkels Pets & Co en Tuinland.

De Vogelbescherming zegt in de Volkskrant geschrokken te zijn en graag in gesprek te willen met PAN over de vraag wat de vondst van de pesticiden betekent. Zo moet er volgens de Vogelbescherming gekeken worden hoe schadelijk de aangetroffen doses precies zijn.

Rond deze tijd van het jaar leggen veel mensen wat vogelvoer in de tuin. Pesticide Action Network Netherlands adviseert consumenten om te kiezen voor biologische vogelzaden of om te kiezen voor een zelfgemaakt zaadmengsel van biologische granen en zaden.

Hormoonverstorend en belemmerend voor de voortplanting

Alle besmette monsters bevatten piperonyl butoxide (PBO), een middel dat wordt toegevoegd aan insecticiden om de werking ervan te versterken. Volgens PAN is het middel hormoonverstorend en werkt het belemmerend voor de voortplanting.

Ook bevatten de monsters de insecticiden deltamethrin. Dat zou volgens PAN het zenuwstelsel beïnvloeden, hormoonverstorend werken, schadelijk zijn voor de voortplanting en mogelijk kankerverwekkend zijn. Volgens de producent van het middel heeft het een lage toxiciteit en wordt het testen van chronische toxiciteit niet nodig geacht.

Verder werd ook het in de EU verboden chlorpyriphos-methyl aangetroffen in het onderzochte vogelvoer. Net als de insecticiden pirimiphos-methyl, pyrethrins en tebuconazool, een middel tegen schimmel.

De NOS heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit om een reactie gevraagd. De NVWA heeft nog niet gereageerd.

Het oeuvre van muzikant, componist en producer Quincy Jones, die gisteren op 91-jarige leeftijd overleed, is groot en veelzijdig. Jones begon als jazzmuzikant en werkte met giganten als Lionel Hampton, Count Basie en Frank Sinatra.

Met zijn eigen band bracht hij verschillende albums uit, waarvan Big Band Bossa Nova met het nummer Soul Bossa Nova misschien wel het bekendst is. Het werd onder andere gebruikt in alle Austin Powers-films.

Sportliefhebbers in Nederland kennen zijn werk van het radioprogramma NOS Langs de Lijn, dat al vele tientallen jaren Chump Change als begintune gebruikt.

Veel bekender nog dan met zijn eigen werk werd hij als arrangeur en producer van sterren als Frank Sinatra, Sarah Vaughan en Michael Jackson.

Quincy Jones is de vaakst genomineerde artiest voor een Grammy Award in de geschiedenis. Hij werd in een periode van zes decennia 80 keer genomineerd en verzilverde 28 van die nominaties.

Zoals zoveel briljante muzikanten had Jones geen gemakkelijke jeugd. Hij werd geboren in de South Side van Chicago, het arme deel van de stad. Zijn moeder was een hoogopgeleide vrouw die aan schizofrenie leed. Toen Jones 7 jaar was werd ze in een dwangbuis uit huis gehaald en afgevoerd naar een inrichting. Deze ervaring maakte diepe indruk op het jonge muzikale talent.

Zijn vader werkte als timmerman voor Chicago's beruchtste zwarte gangsters, the Jones boys. En ook de jonge Quincy knapte wel eens klusjes voor ze op.

"Lijken en machinegeweren, dat is wat ik me het meest kan herinneren van mijn jeugd in Chicago. Overal om ons heen waren gangsters, en ik wilde er zelf ook een worden", zei hij in 2010 in een interview met de Britse krant The Telegraph.

Toen hij op zijn 10e tijdens een inbraak op een piano stuitte koos hij een ander levenspad. "Zodra ik de toetsen aanraakte wist ik met elke vezel: 'Dit is wat je de rest van je leven gaat doen.' Vanaf die dag wilde ik geen gangster meer worden, maar muzikant."

Niet lang daarna verhuisde de familie, zijn vader was inmiddels hertrouwd, naar Seattle. Daar volgde hij trompetlessen en zong in een gospelkoor. Ook ontmoette hij er de twee jaar oudere blinde jazzmuzikant Ray Charles, met wie hij goed bevriend raakte en regelmatig optrad.

Trompettist

Hij kreeg een beurs voor een studie aan de universiteit van Seattle en vertrok een jaar later naar Boston waar hij muziek studeerde aan het Berklee College of Music. Maar hij gaf zijn studie op toen hij het aanbod kreeg om als trompettist mee te gaan op een Europese tournee van jazzmuzikant en bandleider Lionel Hampton.

Tijdens deze tournee ontdekte hij dat goed was in het arrangeren van muziek. Midden jaren 50 was zijn reputatie als arrangeur zo gegroeid dat hij werd gevraagd door gevierde jazzmuzikanten als Count Basie, Duke Ellington, Ray Charles en Sarah Vaughan.

In 1957 vertrok hij naar Parijs waar hij studeerde bij muziekpedagoge Nadia Boulanger en componist Olivier Messiaen. Om zijn studie te kunnen betalen werkte hij bij het Franse platenlabel Barclay Disques en begeleidde er artiesten als Charles Aznavour en Jacques Brel.

Paspoort

Begin jaren 60 keerde hij terug naar Amerika waar hij de eerste zwarte man werd die een topfunctie kreeg bij platenlabel Mercury. Het was ook het begin van zijn samenwerking met Frank Sinatra die tot de dood van de zanger in 1998 voortduurde.

"Frank was als een broer voor mij", zei Jones in 2013 in een interview. "Ik draag nog steeds zijn ring. Zijn Siciliaanse familiewapen staat erop. Als ik daarheen ga hoef ik niet eens mijn paspoort te laten zien."

Samen maakten ze de het album At the Sand, met daarop het nummer Fly me to the Moon, het eerste nummer dat in de ruimte te horen was.

Astronaut Buzz Aldrin speelde het af toen hij in 1969 naar de maan vloog. Dat inspireerde Jones tot het schrijven van het album Walking in Space dat op zijn beurt in 2007 door astronaut Leland Melvin werd meegenomen de ruimte in.

Hoewel hij zich aanvankelijk beperkte tot jazz begon Q, zoals hij inmiddels door de meeste artiesten genoemd werd, zijn werkterrein uit te breiden naar filmmuziek en pop. Hij schreef de muziek voor zo'n 50 films, waaronder In Cold Blood, The Italian Job en The Color Purple. Ook schreef hij muziek voor televisieseries als The Bill Cosby Show en Roots.

Rechtszaak om Thriller

De grootste successen in zijn carrière boekte hij met Michael Jackson, die hij leerde kennen via de film The Wiz waaraan ze allebei aan meewerkten, Jackson als acteur, Jones als componist. Hij produceerde Off the Wall, het succesvolle solodebuut van Michael Jackson en in 1982 maakten ze samen Thriller, dat nog altijd geldt als de bestverkochte plaat aller tijden. Ook bij het derde soloalbum van Jackson, het eveneens zeer goed verkopende Bad, nam hij de productie voor zijn rekening.

Na de dood van Jackson kreeg hij een geschil met diens erfgenamen over de royalties voor de postuum uitgebrachte platen van Jackson, waaronder de filmmuziek van This is It en de heruitgave van Bad.

Volgens Jones waren die nummers opzettelijk opnieuw bewerkt zodat hij er niet voor betaald hoefde te worden. In 2017 oordeelde de rechter dat Jones inderdaad nog ruim 9 miljoen dollar tegoed had van de erven-Jackson.

In 1985 was Quincy Jones samen met Lionel Ritchie de drijvende kracht achter het nummer We are the World, waaraan bekende Amerikaanse artiesten meewerkten om geld in te zamelen voor de slachtoffers van de hongersnood in Ethiopië.

Om ze tot een goede samenwerking te bewegen had hij een bordje op de deur naar de studio gehangen waarop stond: "Laat je ego thuis."

Jones was betrokken bij veel goede doelen. In de jaren 60 steunde hij Martin Luther King, de dominee die opkwam voor de burgerrechten van de zwarte bevolking in Amerika. Hij was een van de oprichters van The Institute for Black American Music en met The Quincy Jones Workshops en de Quincy Jones Listen Up Foundation hielp hij jongeren die een muziekopleiding wilden volgen.

In 2018 verscheen op Netflix een documentaire over zijn leven, gemaakt door zijn dochter Rashida Jones. Quincy gaat diep in op het privéleven van Jones en zijn muzikale prestaties. De documentaire werd zeer lovend ontvangen.

Winkelketen Blokker verkeert in grote problemen en heeft uitstel van betaling aangevraagd. Dat meldt het bedrijf in een verklaring. Uitstel van betaling gaat vaak vooraf aan een faillissement. De winkels van Blokker blijven voorlopig open. De webshop is gesloten.

Het bedrijf spreekt van "onvoorziene tegenvallers" die hebben geleid tot "acute geldnood". Een bewindvoerder gaat samen met het bedrijf de toekomst van Blokker onderzoeken. Aan welke scenario's wordt gedacht, wordt niet gezegd. Uitstel van betaling moet "rust" brengen om over die toekomst na te denken.

Pauline Boerman, CEO van Blokker, zegt in een persbericht: "Dit is een moeilijke beslissing en wij betreuren de onzekerheid die dit creëert voor alle betrokkenen die ons de afgelopen jaren zo trouw hebben gesteund, inclusief medewerkers, franchisenemers, leveranciers en klanten."

Het gaat al lang slecht met Blokker. Het bedrijf heeft onder meer te maken met een forse belastingschuld opgebouwd in de coronaperiode.

Zware concurrentie

In augustus waarschuwde accountant KPMG al dat er snel maatregelen nodig waren om te voorkomen dat Blokker in de herfst in geldnood zou komen. Moederbedrijf Mirage Retail Group had slechts enkele maanden om een nieuwe geldschieter te vinden of bedrijfsonderdelen te verkopen om Blokker overeind te houden.

Dat leek deze week te zijn gelukt, toen Mirage meldde dat dochter Intertoys was verkocht aan het Belgische familiebedrijf ToyChamp. Voor de overname is nog wel de goedkeuring nodig van de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

In de verklaring van vandaag zegt het bedrijf dat het eerder dit jaar gedwongen was een aantal "noodmaatregelen" te nemen, met als gevolg dat geld in kas even belangrijker was dan voldoende voorraad of winstgevendheid. Hierdoor is er minder verdiend. Daar kwamen de belastingschulden nog bij. Daardoor is acute geldnood ontstaan. Dit oplossen is tot nu toe niet gelukt, zegt het bedrijf.

400 winkels

Blokker heeft bijna 400 winkels en ruim 3500 werknemers. Het bedrijf in huis-, tuin en keukenspullen werd in 1896 opgericht door de Hoornse familie Blokker. Door zware concurrentie van goedkope discounters raakte de keten in verval.

De familie verkocht het bedrijf in 2019 aan Mirage Retail Group van ondernemer Michiel Witteveen. Die schermde zelfs enige tijd met een beursgang van Blokker. Vorig jaar ging een Mirage-dochter al failliet: elektronicaketen BCC. Big Bazar, dat vorig jaar omviel, werd in 2019 al verkocht.

Onzekerheid personeel

Het personeel is bezorgd over de toekomst, zeggen de vakbonden. Vakbond CNV zegt dat de medewerkers nu in grote onzekerheid verkeren. "Zij wisten natuurlijk ook dat Blokker het al lange tijd moeilijk heeft", zegt Jacqueline Twerda van CNV. "Ondanks dat zij zich keihard hebben ingezet, en dat nog steeds doen."

Ook hamert het CNV erop dat het personeel snel duidelijkheid moet krijgen over openingstijden en zekerheid over het doorbetalen van salarissen.

"Het is een zware dag voor alle mensen met een oranje Blokker-hart," zegt de FNV. De vakbond is kritisch op het moederbedrijf Mirage Retail Groep. Volgens de bond wentelt Mirage maatschappelijk kosten af op de samenleving. FNV verwijst naar het faillissement van een onder andere elektronicazaak BCC, dat ook onder Mirage viel.

De Amerikaanse muziekproducent, muzikant en componist Quincy Jones is op 91-jarige leeftijd overleden. Dat zegt zijn manager Arnold Robinson tegen persbureau AP.

Quincy Jones is bekend van zijn samenwerkingen met onder anderen Michael Jackson, Aretha Franklin, Frank Sinatra, Donna Summer, Count Basie en Ray Charles. Zo produceerde hij de historische albums Thriller en Bad van Jackson.

Bekijk hier de videoclip van Thriller van Michael Jackson:

Jones overleed gisteravond in zijn huis in Los Angeles, in het bijzijn van zijn familie. "Hoewel dit een ongelooflijk verlies is voor onze familie, vieren we het geweldige leven dat hij leidde en weten we dat er nooit meer iemand zal zijn zoals hij."

Quincy Jones is de vaakst genomineerde artiest voor een Grammy Award in de geschiedenis. Hij werd in een periode van zes decennia 80 keer genomineerd en verzilverde 28 van die nominaties.

Eindeloze hoeveelheid takes

Muziekjournalist Atze de Vrieze noemt Jones "een van de meest zichtbare mensen achter de schermen in de afgelopen decennia". De producent was volgens De Vrieze "een grote verbinder in de studio: hij zorgde dat alles voor elkaar kwam". "De verhalen gaan ook over eindeloze hoeveelheid takes die ze deden, tot de ideale versie eruit kwam."

Ook op de Nederlandse cultuur heeft Jones een grote invloed gehad. Zo is het nummer Chump Change van zijn hand, dat al jarenlang wordt gebruikt als begintune van het sportprogramma NOS Langs de Lijn.

En niet alleen in de muziekbranche was Jones een belangrijk man. Hij was ook een van de producenten van de sitcom The Fresh Prince Of Bel-Air. Hij overtuigde Will Smith om hiervoor auditie te doen.

Jones dirigeerde het concert van Frank Sinatra in het Sands hotel in 1966, met onder meer het nummer Come Fly With Me:

Dichte mist heeft vanmorgen tot problemen geleid in het zuiden van het land. Vooral het vliegverkeer heeft last van de mist. Op verschillende snelwegen was het drukker dan anders en op de A2 in Limburg was de spitsstrook gesloten.

Op Eindhoven Airport hebben vluchten opnieuw vertraging of komen te vervallen. Gisteren hadden vanwege de mist tientallen vluchten problemen. Volgens Omroep Brabant hebben vliegtuigen op Eindhoven Airport vaker last van de mist dan op andere vliegvelden. Dat probleem moet worden opgelost als in 2027 nieuwe apparatuur in gebruik wordt genomen waardoor er dan ook in dichte mist gevlogen kan worden.

Ook vluchten op Rotterdam The Hague Airport zijn geannuleerd of vertraagd. Het gaat om enkele vluchten naar onder meer Alicante en Barcelona. Regionale omroep Rijnmond spreekt van een vliegtuigstoelendans. Vanwege de mist wijken vliegtuigen sinds gisteravond uit naar luchthavens in de buurt. Daardoor staan vliegtuigen nu bij andere vliegvelden dan gepland en kunnen vertreklocaties afwijken.

Vanwege de mist heeft het KNMI code geel afgegeven voor de provincies Limburg, Noord-Brabant, Zeeland en Zuid-Holland. Het zicht is plaatselijk minder dan 200 meter, in Zeeland lokaal 50 meter, meldt Omroep Zeeland. De mist zal in de loop van de ochtend geleidelijk oplossen, maar in Zeeland kan de mist tot het begin van de middag blijven hangen.

Syrische asielzoekers die tussen 2014 en 2016 een verblijfsvergunning kregen, maakten een slechte start in de maatschappij. Door het vele verhuizen en het lange verblijf in de opvang hadden ze een kleinere kans op (betaald) werk dan asielzoekers die korter in de opvang verbleven. De negatieve effecten daarvan zijn jaren later nog merkbaar, blijkt uit onderzoek.

Het onderzoek is uitgevoerd door het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Datacentrum (WODC), de Erasmus Universiteit, het CBS en het RIVM.

Een representatieve groep oorlogsvluchtelingen uit Syrië is langere tijd voor het onderzoek gevolgd. De situatie van deze Syriërs is ten dele vergelijkbaar met die van asielzoekers in de opvang nu, zegt WODC-onderzoeker Kasper Otten. "Al lijkt het erop dat asielzoekers nu nog langer in de opvang moeten blijven."

De duur van het verblijf in COA-locaties, het aantal verhuizingen tijdens de opvangperiode en het afronden van de inburgering hebben alle drie invloed op de snelheid waarmee statushouders uit de bijstand doorstromen naar werk.

Elke maand extra die een mannelijke asielzoeker in de opvang verblijft, vertraagt de snelheid waarmee hij een baan vindt, blijkt uit het onderzoek. Die effecten zijn twee jaar na het verlaten van de opvang nog merkbaar..

Vrouwen die twee keer zijn verhuisd hebben een 34 procent lagere kans om de bijstand te verlaten (voor werk) dan vrouwen die niet zijn verhuisd tijdens de opvangperiode. Mannen die drie of meer keer zijn verhuisd hebben een 32,3 procent lagere kans om de bijstand te verlaten dan mannen die niet zijn verhuisd. Die verschillen zijn tot zeven jaar later nog merkbaar.

Effecten beleid

Dat Syrische statushouders vaak onder hun niveau werken, bleek al uit eerder onderzoek. Nu is ook onderzocht wat het inburgeringsbeleid, opvangbeleid en spreidingsbeleid voor effect hebben op de kansen op werk, deelname aan de maatschappij en de psychische gezondheid.

Wie lang in de opvang zit, begint later met inburgeren en krijgt later werk. Door het lange wachten verliezen mensen vaardigheden en kennis. Daarnaast zijn er ook fysieke gevolgen zoals slijtage en veroudering, zeggen de onderzoekers.

Die pleiten daarom voor een kortere opvangperiode en het actief aanbieden van dagbesteding in de opvang, zoals (begeleiding naar) werk of vrijwilligerswerk. Dat advies staat haaks op de plannen van het kabinet, dat pleit voor 'versoberde opvanglocaties'.

"Actieve opvang. met de mogelijkheden om taallessen te volgen, te werken of vrijwilligerswerk te doen, heeft een langdurig positief effect op het leren van de Nederlandse taal en het vergroot de kans op werk", zegt WODC-onderzoeker Otten.

Nizar Karkout (66), die in 2015 naar Nederland kwam met zijn vrouw, heeft daar ervaring mee. In Syrië hadden zij een ingenieursbureau, maar in Nederland moest hij eerst twee jaar lang wachten in de opvang voordat hij uitsluitsel kreeg of hij kon blijven. "Voor mij maakte het veel uit, die twee jaar. Daarna moet je nog drie jaar inburgeren. Ik heb het sneller gedaan om een baan te krijgen, anders moet ik al met pensioen."

Karkout verbleef in meerdere noodopvanglocaties voordat hij terecht kwam in een azc in Arnhem waar hij twee keer per week Nederlandse les kreeg en daarnaast zelf Nederlands ging leren, zoals 54 procent van de asielzoekers doet. Ook ging hij vrijwilligerswerk doen voor VluchtelingenWerk Nederland.

Een baan was voor Karkout belangrijk: "Thuis zitten betekent dat je lui wordt en het is niet goed voor je geestelijke gezondheid. Je moet iets doen. Collega's hebben, met mensen praten, dat is belangrijk, anders gaat je brein achteruit. Meedoen in de maatschappij, belasting betalen, geen uitkering krijgen, onafhankelijk worden: een baan betekent dat je kan gaan waar je wilt, je bent vrij."

Karkout werkt nu bij de fietsenstalling op het Centraal Station in Leiden.

Grote regionale verschillen

Als gevolg van de Syrische burgeroorlog komen jaarlijks duizenden vluchtelingen naar Nederland. Als de Syriërs in Nederland mogen blijven, krijgen ze een woonplek toegewezen. Ze kunnen niet zelf bepalen waar ze gaan wonen.

Dit spreidingsbeleid van de overheid leidt ertoe dat niet iedere statushouder een even grote kans heeft op het vinden van een betaalde baan, blijkt uit het onderzoek. Het aantal beschikbare (en geschikte) banen verschilt namelijk per regio. Statushouders kunnen het beste gaan wonen in regio's waar de kans op een baan het grootst is.

Bestuursvoorzitter Herna Verhagen stapt op bij PostNL. Ze vertrekt in april, na de vergadering van aandeelhouders.

Verhagen werd in 2012 benoemd tot topvrouw van PostNL. Het bedrijf laat weten dat het voor Verhagen een persoonlijke afweging is om te vertrekken. Zelf zegt ze in een persverklaring: "Het was en is een eer. Ik ben dankbaar voor de vele kansen en het vertrouwen dat ik heb gekregen."

De huidige financiële topman, Pim Berendsen, wordt de opvolger van Verhagen. Het bedrijf zegt daarmee te kiezen voor stabiliteit en continuïteit. Verhagen en Berendsen hebben jarenlang samengewerkt.

Post versturen mogelijk duurder

Het vertrek van Verhagen komt op de dag van de publicatie van de cijfers over het derde kwartaal van 2024. Daarin spreekt PostNL teleurstelling uit over de Tweede Kamer die de postbezorgingswet vooralsnog niet wil aanpassen.

PostNL heeft de wettelijke taak om vijf dagen per week binnen één dag dagelijks post te bezorgen. Volgens het postbedrijf is dat niet meer realistisch omdat er steeds minder brieven en andersoortige post wordt verstuurd. Op termijn wil het bedrijf ook de bezorgtermijn van brievenpost eerst naar twee, en later naar drie dagen verlengen.

Het bedrijf overweegt onder meer om het versturen van post weer duurder te maken.

"Deze maatregelen zijn onvermijdelijk om een toekomstbestendige en financieel gezonde postdienst te waarborgen die betrouwbare bezorging voor iedereen in Nederland garandeert, en die aan tienduizenden mensen baanzekerheid biedt."

Tussen Den Haag en Rotterdam rijden er nagenoeg de hele dag minder treinen door storingen. In de ochtendspits lag het treinverkeer helemaal stil tussen de stations Den Haag Hollands Spoor en Delft. De verstoring duurde tot 09.30 uur. Daarna is het treinverkeer weer geleidelijk aan opgestart, met minder treinen dan normaal. Dat duurt nog tot zeker 19.15 uur.

ProRail zegt dat er vannacht na werkzaamheden meerdere storingen zijn vastgesteld op het spoor. Aanvankelijk zouden er vanaf 07.15 uur weer treinen gaan rijden, maar dat bleek niet haalbaar.

Door de storingen is het op andere trajecten extra druk, zoals vanaf Schiphol naar Rotterdam Centraal en rond Den Haag. De NS adviseerde reizigers rond Den Haag vanochtend de tram te pakken. Ook werden er bussen ingezet.

Afgelopen weekend lag het treinverkeer tussen de twee grote steden al stil. Het was het laatste weekend van de werkzaamheden aan het spoor tussen beide steden.

Een onderzoekscommissie van de gemeenteraad in Almere begint vandaag met een raadsenquête over de Floriade. De raad heeft daartoe opdracht gegeven omdat ze wil weten hoe de wereldtuinbouwtentoonstelling van 2022 zo kon mislukken.

Een raadsenquête is vergelijkbaar met de parlementaire enquête in de Tweede Kamer. Het is het belangrijkste instrument dat de gemeenteraad kan inzetten bij het uitoefenen van zijn controlerende taak.

De komende drie weken worden vijftien getuigen onder ede verhoord in de raadzaal van Almere. Op de lijst staan onder meer oud-burgemeesters, oud-wethouders en ambtenaren. Getuigen uit het openbaar bestuur zijn bij wet verplicht om te verschijnen.

Voor betrokkenen van buiten de gemeente, bijvoorbeeld bestuurders van Floriade BV (het bedrijf achter de tentoonstelling), geldt die verplichting niet. Oud-burgemeester van Almere Annemarie Jorritsma wordt vandaag als eerste gehoord.

Tegenvallers

De Floriade in Almere werd twee jaar geleden gehouden. Het evenement stuitte op tal van tegenvallers en liep uit op een debacle. Bij aanvang werd gesproken over 2 miljoen betalende bezoekers, uiteindelijk kwamen zo'n 694.000 mensen op de tentoonstelling af.

Het evenement heeft de gemeente meer dan 100 miljoen euro gekost, ruim tien keer zo veel als begroot. Ook waren de gemeente en Floriade BV het vaak met elkaar oneens, schrijft Omroep Flevoland.

De problemen rondom de Floriade leidden ertoe dat het Almeerse college opstapte in de zomer van 2022. De bezoekersaantallen vielen zo tegen dat de wethouders "vonden dat ze verantwoordelijkheid moesten nemen".

De Nederlandse Tuinbouwraad (NTR) maakte vorig jaar bekend dat er geen nieuwe editie van de Floriade meer komt. De NTR organiseerde sinds 1960 elke 10 jaar een editie van de tentoonstelling.

De enquêtecommissie moet uitzoeken welke feiten en omstandigheden hebben geleid tot het tegenvallende resultaat. De hoop is dat er lessen uit getrokken kunnen worden.

De commissie gaat zich de komende weken in vier onderwerpen verdiepen. De uitvoering van het project, de samenwerking tussen de gemeente en Floriade BV, de aansturing van het project door het gemeentebestuur en de kosten. Afgelopen voorjaar is de commissie al begonnen met de voorbereidingen van de enquête.

De verhoren vinden plaats in de raadszaal van Almere. Via een livestream en een liveblog bij Omroep Flevoland is de zaak te volgen, maar de raadszaal is ook toegankelijk voor publiek. Het eindrapport van de enquêtecommissie wordt in het voorjaar van volgend jaar verwacht.

Goedemorgen! De Johannes Vermeerprijs 2024 wordt uitgereikt aan illustrator en kinderboekenschrijver Marit Törnqvist. En bekende acteurs, schrijvers en journalisten voeren actie bij de Tweede Kamer tegen de btw-verhoging op cultuur, boeken en kranten.

Eerst het weer: op de meeste plaatsen is het helder en daarbij vrij koud. Landinwaarts liggen de minima tussen -1 en +2 graden en daarbij ontstaat regionaal nevel of grondmist, met name in het oosten en zuidoosten. Verder opnieuw flinke zonnige perioden. Het wordt 12 graden langs de noordkust tot 14 graden in het zuidwesten.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van files en werkzaamheden. Check hier waar wordt gewerkt aan het spoor en waar storingen zijn.

Wat kan je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Zittend president Maia Sandu heeft de verkiezingen gewonnen in Moldavië. Aanvankelijk was sprake van een nek-aan-nekrace tussen de pro-Europese Sandu en de pro-Russische Aleksandr Stoianoglo. Maar met 97 procent van de stemmen geteld was Sandu's voorsprong groot genoeg om de overwinning op te eisen.

"Vandaag hebben jullie een les gegeven in democratie", zei de president in haar overwinningstoespraak. "Vandaag hebben jullie Moldavië gered." De verkiezingen werden overschaduwd door aantijgingen van inmenging en omkoping.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De Spaanse koning Felipe is bij een bezoek aan het overstromingsgebied bij Valencia bekogeld met modder, flessen en stokken. Op veel plekken in het overstromingsgebied is onvrede over de hulpverlening na de ramp, die meer dan 200 levens heeft geëist.

Toen hij met zijn gevolg over straat liep om de schade te zien, werden ze door een boze menigte uitgescholden. Zo werd er "moordenaar", "klootzak" en "ga weg" geschreeuwd.

Fijne maandag!

In Zutphen is een 5-jarige jongen gisteravond vanaf een balkon uit een flatgebouw gevallen. Hij is met spoed naar het ziekenhuis gebracht, meldt de politie. Het is onduidelijk hoe de jongen eraan toe is. De moeder is aangehouden. Haar mogelijke betrokkenheid wordt onderzocht, aldus de politie.

De politie roept getuigen, voor wie slachtofferhulp beschikbaar is gesteld, op zich te melden. Agenten hebben onderzoek gedaan of er mogelijk een strafbaar feit is gepleegd.

Volgens persfotografen ter plekke is de jongen vanaf de vijfde verdieping gevallen en op een grasveld achter de flat op de grond terechtgekomen. Meerdere politieauto's, ambulances en een traumahelikopter werden vervolgens ingeschakeld. Onder politiebegeleiding zou de jongen per ambulance naar het ziekenhuis zijn gebracht.

De Britse Labour-regering wil mensensmokkelbendes aanpakken als terroristische organisaties. Verder is premier Starmer van plan het budget voor de nieuwe grenswachtinstantie BSC te verdubbelen tot 150 miljoen pond.

Deze maatregelen gaat Starmer vandaag bekendmaken in een toespraak. Hij zal spreken op een bijeenkomst met vertegenwoordigers van zo'n 200 lidstaten van de internationale politieorganisatie Interpol. Internationale media citeren uit delen van de speech die door de regering zijn vrijgegeven.

Net als de vorige regering, toen de Conservatieve Partij aan de macht was, maakt Starmer de aanpak van illegale migratie een van de speerpunten van zijn beleid. In zijn toespraak zal hij mensensmokkelbendes een "dreiging voor de nationale veiligheid" noemen.

'Niets progressiefs aan wegkijken'

Vorige maand complimenteerde de centrum-linkse leider de radicaal-rechtse premier Meloni in Italië dat het daar gelukt is het aantal migranten dat per boot het land bereikt sterk te verminderen. Dit leidde tot kritiek van sommige leden van zijn Labour Partij in het Verenigd Koninkrijk.

"Er is niets progressiefs aan wegkijken als mannen, vrouwen en kinderen sterven in het Kanaal", zal Starmer zeggen volgens de krant The Guardian. "We nemen onze anti-terreuraanpak, waarvan we weten dat het werkt, en passen die toe op de bendes", verwijst hij naar de mensensmokkelaars.

Tientallen doden

Dit jaar zijn al ruim 31.000 migranten de gevaarlijke zeeroute tussen Frankrijk en Engeland overgestoken. Daarbij zijn ruim 56 mensen om het leven gekomen volgens de Franse autoriteiten. Het is het dodelijkste jaar sinds het aantal oversteekpogingen fors toenam in 2018, schrijft persbureau AP.

"De wereld moet wakker worden", zal Starmer zeggen in zijn toespraak. Zijn pleidooi is bedoeld om meer internationale samenwerking te bewerkstelligen tussen opsporingsinstanties. Zo worden Britse inlichtingenofficieren naar landen gestuurd waar veel migranten vandaan komen, zoals Vietnam en Irak.

Het extra geld voor de instantie Border Security Command, die dit jaar door Labour is opgericht, is onder meer bedoeld voor surveillanceapparatuur. De financiering zal daarnaast Britse onderzoekers helpen om samen met aanklagers in Nederland, Frankrijk, Duitsland, België en Luxemburg mensensmokkelaars op te sporen en te berechten. In het Verenigd Koninkrijk zelf worden strafzaken versneld behandeld, vergelijkbaar met de aanpak na de rellen van afgelopen zomer.

In de Italiaanse Alpen zijn afgelopen weekend vier bergbeklimmers en wandelaars omgekomen. De ongelukken gebeurden in de regio's Veneto, Trentino en Piemonte, zo meldt de publieke omroep RAI. De slachtoffer zijn drie mannen en een vrouw.

In de gemeente Val di Zoldo, in Veneto, kwamen twee klimmers om het leven bij twee incidenten. Tussen de ongelukken zat ongeveer een uur tijd. Bij het eerste incident hoorde een groep klimmers op een bergtop geschreeuw. De hulpdiensten werden ingeschakeld en een helikopter vond het lichaam van een overleden man. Hij lijkt honderden meters naar beneden te zijn gevallen.

Bij het tweede incident zag een bergbeklimmer hoe zijn klimpartner in een kloof viel. De vrouw kwam door de val om het leven. Het is niet bekend welke leeftijd de twee slachtoffers hadden.

Rocciamelone

In de gemeente Mezzolombardo in de regio Trentino overleed een 26-jarige man. De wandelaar verloor zijn evenwicht en viel in een kloof van dertig meter diep. Een andere wandelaar, een 52-jarige man, stierf na een val van ongeveer 400 meter. Het slachtoffer had de berg Rocciamelone beklommen van zo'n 3500 meter hoog in de regio Piemonte.

In Iran is een vrouw gearresteerd die in ondergoed rondliep op straat. Volgens berichten op sociale media protesteerde ze tegen de kledingvoorschriften in het land. De vrouw werd hardhandig in een auto gestopt en afgevoerd.

Het zou gaan om een studente van de Azad-universiteit in Teheran, met de naam Ahoo Daryaei. De vrouw zou zijn aangesproken door beveiligers omdat ze haar hoofddoek niet, of niet op de voorgeschreven manier, droeg. Volgens verschillende media trok ze uit protest haar kleren uit tot op haar ondergoed, waarna ze werd opgepakt.

Beelden van de vrouw die in haar ondergoed over straat loopt worden massaal gedeeld op sociale media. Daar krijgt ze veel steun. Haar actie wordt gezien als een nieuwe, vergaande daad van verzet tegen het streng islamitische regime in Iran. Het beeld van de vrouw wordt gebruikt in cartoons uit protest tegen de regering.

Bekijk hier de beelden:

Op de beelden is te zien dat ze wordt opgepakt en in een auto wordt meegevoerd. Een woordvoerder van de Azad-universiteit in Teheran, waar het incident zich afspeelde, zegt op X dat op het politiebureau is vastgesteld dat de vrouw "onder zware mentale druk stond en psychische problemen had".

Volgens politiek socioloog en Iran-deskundige Ladan Rahbari, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, toont deze reactie aan dat de Iraanse regering zich verzwakt voelt. "Normaal gesproken zouden ze hard optreden, nu proberen ze de situatie te bagatelliseren."

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International vraagt op X om de onmiddellijke vrijlating van de vrouw. De speciale VN-rapporteur voor Iran zegt op X dat ze dit incident "nauwlettend in de gaten zal houden, inclusief de reactie van de autoriteiten".

Uitzonderlijk karakter

Rahbari wijst op het uitzonderlijke karakter van de actie. "Naaktprotesten hebben we nooit eerder gezien in Iran. Dit gaat ook veel verder dan eerdere protesten van de vrouwenbeweging. Dat maakt het zo iconisch. Ze loopt nonchalant rond en de mensen om haar heen schenken er weinig aandacht aan. Dat zegt veel over de Iraanse maatschappij op dit moment: in plaats van in te grijpen en te zeggen dat ze zich moet bedekken, negeren ze het of kijken ze lachend toe."

Op sociale media gaan inmiddels ook cartoons rond van de vrouw:

De Vlaams-Iraanse politicoloog Elly Mansoury ziet dit incident als een heropleving van de protestbeweging die al jaren gaande is. "Dit is ongezien en bijzonder dapper. Het toont aan dat de Women, Life, Freedom-beweging niet zomaar zal uitdoven. Er zijn mensen doodgeschoten, levenslang opgesloten, geëxecuteerd. Toch zijn er nog altijd veel vrouwen die zich niet aan de kledingvoorschriften houden. Hoe zwaar die protesten ook de kop in worden gedrukt, het regime heeft de beweging niet de mond kunnen snoeren."

Mahsa Amini

De Women, Life, Freedom-beweging ontstond in september 2022 na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. Zij werd met veel geweld opgepakt door de moraalpolitie omdat ze haar hoofddoek niet op de voorgeschreven manier droeg. Op het politiebureau zakte ze in elkaar, waarna ze overleed.

De protesten die daarop volgden werden door het regime hard neergeslagen: meer dan 500 demonstranten kwamen om het leven en zo'n 20.000 mensen belandden in de gevangenis. Meerdere Iraniërs zijn opgehangen voor hun deelname.

NOS op 3 maakte deze video over de protesten in Iran:

Eind juli trad de nieuwe president Pezeshkian aan. Hij geldt als relatief gematigd en zei in september dat de moraalpolitie vrouwen niet moet lastigvallen op straat omdat ze hun hoofddoek niet goed dragen. Maar volgens Mansoury waren deze uitspraken vooral voor de bühne: "Hij heeft de rol toebedeeld gekregen om de kloof te dichten tussen de leiders en de bevolking, maar in de praktijk is er niets veranderd."

En al zou Pezeshkian daadwerkelijk de daad bij het woord willen voegen: een echt mandaat om de moraalpolitie terug te fluiten heeft hij niet. De hoogste leider van het land, Ali Khamenei, maakt de dienst uit en de president is loyaal aan hem.

Toch denkt Mansoury dat de protestbeweging de regering wel degelijk angst inboezemt. "De hoofddoek is de hoeksteen van de ideologie van het regime. Men krijgt de woorden "Vrouwen, leven, vrijheid" niet meer uit de gedachten van Iraniërs. Het zal iets zijn van de lange adem, maar uiteindelijk zal dit regime vallen en daar zullen de vrouwen van nu en van de nieuwe generatie voor zorgen."

Zittend president Maia Sandu heeft de verkiezingen gewonnen in Moldavië. Aanvankelijk was sprake van een nek-aan-nekrace tussen de pro-Europese Sandu en de pro-Russische Aleksandr Stoianoglo. Maar met 97 procent van de stemmen geteld was Sandu's voorsprong groot genoeg om de overwinning op te eisen.

"Vandaag hebben jullie een les gegeven in democratie", zei de president in haar overwinningstoespraak. "Vandaag hebben jullie Moldavië gered." De verkiezingen werden overschaduwd door aantijgingen van inmenging en omkoping.

Sandu behaalde ruim 54 procent van de stemmen bij de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in het Oost-Europese land. Haar rivaal van de Socialistische partij bleef steken op ruim 45 procent. Vooral de stemmen uit het buitenland, die later werden geteld, waren in het voordeel van Sandu.

Sandu beloofde president te zijn voor iedereen:

De zittend president is een uitgesproken voorstander van toetreding tot de Europese Unie. Ook maakte ze de afgelopen jaren werk van het aanpakken van corruptie en het versterken van de rechtstaat in het land. In de eerste ronde, twee weken geleden, behaalde Sandu nog 42 procent van de stemmen, tegenover 26 procent voor Stoianoglo, een oud-procureur-generaal. Omdat één van beiden een absolute meerderheid moet hebben was een tweede ronde noodzakelijk.

De verkiezingen werden ontsierd door aantijgingen van corruptie en inmenging door Rusland, waarbij de autoriteiten een voortvluchtige zakenman ervan beschuldigden dat hij mensen had laten betalen om op Stoianoglo te stemmen.

Volgens president Sandu was bij de eerste ronde sprake van een grootschalige omkopingscampagne, waarin criminele bendes hebben geprobeerd 300.000 stemmen af te kopen. De bendes werkten volgens haar samen met "buitenlandse strijdkrachten".

'Grootscheepse verkiezingsinmenging'

De nationale veiligheidsadviseur van Sandu stelt Rusland verantwoordelijk voor "grootscheepse verkiezingsinmenging". Volgens hem wilde het Kremlin de verkiezingsuitslag beïnvloeden door in de autonome regio Transnistrië transporten te regelen waarmee kiezers naar de stembureaus werden gebracht.

Ook in aanloop naar de tweede stembusgang waren er beschuldigingen van corruptie, dit keer door verkiezingsfunctionarissen. Politie en justitie zijn een onderzoek begonnen naar een onbekend aantal van hen, aldus de hoogste verkiezingsfunctionaris.

Referendum over EU

De presidentsverkiezingen vielen samen met een referendum over toetreding tot de EU. Een nipte meerderheid stemde voor het opnemen van een pro-Europese koers in de Moldavische grondwet. Het land wil in 2030 lid van de unie zijn. Ook rond het referendum waren er beschuldigingen van corruptie en buitenlandse bemoeienis.

In Georgië waren vorige week eveneens verkiezingen waar stemmers de keuze hadden tussen een pro-Russische en een pro-Europese partij. De pro-Russische regeringspartij eiste de overwinning op, maar onder anderen president Zoerabisjvili erkent de uitslag niet. Volgens haar is het land slachtoffer geworden van een "speciale Russische operatie".

"Moldavië heeft geen toekomst zonder Rusland", zegt een van de stemmers:

Steeds meer 'huisvestingsteams' schieten huisartsen te hulp om aan het groeiend aantal praktijkruimtevragen van huisartsen te voldoen. De zogenoemde 'H-teams' zijn samenwerkingen tussen de gemeenten, huisartsenallianties en de zorgverzekeraars. Ze zijn actief in Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Haarlem.

Volgens de meest recente cijfers van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) uit 2021 geven drie op de vier huisartsen aan te maken te hebben met een gebrek aan ruimte. Door de opkomst van praktijkondersteuners, die ook een eigen spreekkamer moeten hebben, zijn oude huisartsenpraktijken vaak te klein geworden.

Gebrek aan ruimte

Als huisartsen willen verhuizen, lopen ze ertegenaan dat er bijvoorbeeld te weinig ruimte in de stad is, of dat er in bestemmingsplannen geen rekening is gehouden met maatschappelijke bouw of eerstelijnszorg. Ook hebben veel gemeenten de afgelopen jaren een deel van de panden met maatschappelijke functie, zoals een huisartsenpraktijk, afgestoten. Huisartsen moeten wel binnen vijftien minuten bij hun patiënten kunnen te zijn.

Het gevolg hiervan is dat huisartsen moeten concurreren met commerciële partijen, terwijl ze afhankelijk zijn van een bedrag dat de zorgverzekeraar aan hen uitkeert. Dit bedrag is gebaseerd op het aantal patiënten in hun praktijk en niet op de huisvestingskosten.

"In de bestaande bouw is geen plek voor een ruimte met een maatschappelijk doel. Dit hebben wij wel nodig, want als huisartsen hebben wij te maken met een gefixeerd tarief", zegt Marjan Kruijer, die een huisartsenpraktijk runt in Amsterdam. Hier moet ze 1 januari 2025 uit moet vanwege beëindiging van het huurcontract.

Druk op vastgoedontwikkelaars

De praktijk van Kruijer is de laatste jaren uitgebreid met een psycholoog en twee verpleegkundigen om aan de zorgbehoefte in de wijk te kunnen voldoen. "Ik zit met mijn laptop op schoot telefoontjes af te nemen in het keukentje, zodat de assistente in een andere ruimte spreekuur kan houden."

Karel Steur is als LHV-ambassadeur betrokken bij het huisvestingsteam Amsterdam dat actief is sinds juli dit jaar. Volgens hem heeft elke regio een vergelijkbaar probleem. "Voorheen wezen gemeente, zorgverzekeraar en huisartsenalliantie naar elkaar, maar kreeg niemand iets voor elkaar. In dit samenwerkingsverband draagt iedereen de verantwoordelijkheid."

Kruijer klopte onlangs aan bij het huisvestingsteam van Amsterdam. "Het heeft ons tot nu toe advies opgeleverd. Het onderwerp is aangekaart in de gemeenteraad en er is gekeken of er druk kan worden gezet op vastgoedontwikkelaars."

Huisarts Shulini Soekhoe-Mahesh zit met haar praktijk noodgedwongen in een appartement op de eerste verdieping van een flat in Amsterdam-Zuidoost. Voor haar praktijk is het van belang om een ruimere en betere plek te hebben in de wijk, zegt ze.

"Dan kan ik mijn patiënten veel beter van dienst zijn. Nu kunnen mijn assistenten de behandelingen niet altijd even goed uitvoeren. Ook hebben we te weinig spreekuurplekken en wordt het team groter omdat er steeds meer taken op het bordje van de huisarts komen."

Soekhoe-Mahesh ziet dat haar buurt groeit, maar dat ze zelf niet de mogelijkheden heeft om te verhuizen. "Er zijn geen panden om te kopen en er zijn ook weinig panden om te huren. Daarnaast zijn de panden die wel te koop zijn niet te betalen. Dat is zonde van ons zorggeld."

Extra taken

In Rotterdam wordt sinds 2023 hulp geboden aan huisartsen. Huisarts Paul Huijsman is betrokken bij het zogeheten H-team 010. Hij ziet ook dat huisartsen er de laatste jaren veel taken bij hebben gekregen. "We nemen bijvoorbeeld veel taken over van het ziekenhuis. Dat doen we graag, dat maakt het vak ook leuk. Maar dat betekent ook dat je meer personeel nodig hebt. Meer personeel betekent meer kamers, dus meer ruimte."

En die ruimte is er vaak niet, of de huren zijn te hoog. "Als huisarts krijg je een tarief per patiënt", zegt Huijsman. "Daar zit ook een deel in verrekend voor de huur. Maar dat bedrag is al zo'n tien jaar niet meer aangepast, terwijl de huurprijzen behoorlijk gestegen zijn."

Het H-team 010 heeft met de gemeente afgesproken dat huisartsen ook worden betrokken bij nieuwbouwplannen, vertelt Huijsman. "Dat was niet zo. We hebben hier in Rotterdam veel hoogbouw. Dus als je er een hoge flat neerzet, komen er ineens veel bewoners bij in de wijk die allemaal een huisarts moeten hebben. Toch werd er niet met huisartsen over gesproken."

Staal, vliegtuigonderdelen en champignons vertrekken geregeld vanuit Nederland naar Amerika. De handel met de Verenigde Staten is voor Nederland van groot belang. Zowel economen als ondernemers maken zich zorgen over eventuele handelsmaatregelen na de Amerikaanse verkiezingen.

In aanloop naar de verkiezingen volgende week heeft de Republikeinse presidentskandidaat Trump aangegeven Amerikaanse bedrijven te willen beschermen. Zo wil hij een universeel importtarief van 10 procent instellen.

Sindsdien waarschuwen diverse organisaties voor de risico's van protectionistische maatregelen voor de wereldeconomie. De hogere Amerikaanse invoerrechten zouden ten koste gaan van de mondiale economische groei, de inflatie zal erdoor oplopen en waarschijnlijk voeren Europa en landen als China tegenmaatregelen in.

Van chemie tot transport

Dit heeft ook negatieve gevolgen voor de Nederlandse handel. De Rabobank berekende dat de Nederlandse economie bij een verkiezing van Trump op de lange termijn 10 miljard euro kleiner zal zijn dan wanneer Democraat Harris president wordt.

"Uiteindelijk wordt het importtarief betaald door de Amerikaanse consument", zegt Marieke Blom, hoofdeconoom bij ING. "Maar zij zullen minder Europese producten willen kopen. Dus de Nederlandse afzetmarkt wordt kleiner." Hier zullen onder andere de chemische, farmaceutische en transportsector onder lijden, verwacht Blom.

Voor Nederland, als kleine open economie, is het van belang dat de handel met belangrijke partners zoals de VS zo soepel mogelijk blijft verlopen, zegt Blom. "In Amerika is iedereen het erover eens dat de strijd met China moet worden aangegaan. Als de Democratische kandidaat wint zal dat betekenen dat Amerika dat mét Europa doet. Maar als de Republikeinen winnen zullen de Verenigde Staten ook hun pijlen op Europa richten."

Meer import dan export

Bij champignonverwerker Scelta Mushrooms uit Venlo is de invloed van de Amerikaanse verkiezingen al een halfjaar voelbaar. Het familiebedrijf, dat diepgevroren en lang houdbare champignons exporteert, merkt dat potentiële klanten investeringen uitstellen. "Ze durven geen risico's te nemen en wachten liever de verkiezingen af", zegt mede-eigenaar Jules Klerken.

De champignons van Scelta Mushrooms belanden onder andere op pizza's en burgers van zo'n 6000 Amerikaanse restaurants. De Verenigde Staten is de grootste afzetmarkt van het Limburgse bedrijf.

Nederlandse ondernemingen, zoals het familiebedrijf uit Venlo, exporteerden in 2023 goederen ter waarde van 33,8 miljard euro naar de Amerikaanse markt, zo meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Maar het aandeel dat Nederland uit Amerika importeert is groter. Zo'n 10 procent van alle goederen is afkomstig uit de Verenigde Staten. Samen goed voor zo'n 64 miljard euro. Het gaat met name om ruwe aardolie en aardgas.

Daarmee is de Verenigde Staten na Duitsland de grootste leverancier van goederen aan Nederland. Die afhankelijkheid van de VS maakt ons kwetsbaar, zo waarschuwt het Centraal Planbureau (CPB).

Kansen spreiden

ING-hoofdeconoom Blom ziet dat het bedrijfsleven zich tegen protectionistische maatregelen probeert te beschermen. "Ondernemers proberen risico's te spreiden door op veel verschillende plekken te zitten of kiezen juist voor zekerheid door met een specifieke afnemer of toeleverancier te werken."

Dat geldt ook voor Jan Klerken van Scelta Mushrooms, de vader van Jules. Hij vindt "het geen feest" als Donald Trump president zou worden, maar houdt al twee jaar rekening met een eventuele herverkiezing. "We zijn bezig met het aanboren van nieuwe gebieden."

Ook andere Nederlandse bedrijven bereiden zich voor op allerlei scenario's, zoals Tata Steel Nederland. "Maar we handelen er niet meteen naar", laat een woordvoerder weten. Meerdere bedrijven laten aan de NOS weten de uitslag af te wachten en laten zich verder niet uit over hoe zij zich daarop voorbereiden.

'Trump heeft Europa hard nodig'

Marco Groot van bloemengroothandel FleuraMetz FM Groep verwacht dat het allemaal wel meevalt. "Trump heeft Europa hard nodig voor het afzetten van Amerikaanse producten." Misschien pakt Republikeinse winst in de race om het Witte Huis zelfs wel gunstig uit voor de ondernemer. "Trump houdt voor ons de belastingen laag en daardoor krijg je meer ruimte op je bedrijfsbalans."

Ook champignonverwerker Jan Klerken verwacht "nooit helemaal uit de VS te verdwijnen", ongeacht de verkiezingsuitslag.

Oud-staatssecretaris van Financiën Folkert Idsinga heeft openheid gegeven over zijn zakelijke belangen. Hij trad vrijdag af nadat hij eerder niet openbaar had willen maken in welke bedrijven hij heeft geïnvesteerd. Idsinga was als bewindsman verantwoordelijk voor de Belastingdienst.

Verschillende partijen in de Tweede Kamer, waaronder coalitiepartij PVV, hadden vragen over mogelijke belangenverstrengeling en vonden dat hij inzicht moest geven in zijn beleggingen. Er waren twijfels over zijn onafhankelijkheid.

Idsinga heeft bij zijn aantreden als staatssecretaris zijn zakelijke belangen ondergebracht in een stichting, zoals de regels dat ook voorschrijven. De NSC-staatssecretaris had dus geen zeggenschap meer over aandelen en andere zakelijke contracten en formeel viel hem niets te verwijten, maar de kritiek vanuit de Kamer, met name van PVV-leider Wilders, viel bij hem verkeerd. Hij zei vrijdag "niet meer effectief te kunnen en willen functioneren".

Bij zijn vertrek kondigde Idsinga al aan dat hij de bedrijven waarin hij een belang heeft alsnog bekend zou maken, maar hij wilde dat "niet met het mes op de keel" doen.

Idsinga investeert ook in het bedrijf Algaerator 906. Bij de fiscale aspecten van die investering zetten experts vraagtekens omdat ze het in verband brengen met belastingontwijking, zo bleek vrijdag uit onderzoek van de NOS en Nieuwsuur. Idsinga zegt daar nu niets nieuws over. Vrijdag noemde hij het verwijt van "agressieve belastingontwijking" onzin.

Er leefden al langer vragen over de investeringen van Idsinga, die een aanzienlijk vermogen verdiende in de 25 jaar dat hij werkzaam was als belastingadviseur op de Amsterdamse Zuidas. In totaal bezit hij voor ruim 6 miljoen euro aan aandelen en spaargeld.