NOS Nieuws - Algemeen

De gemeente Utrecht kan voortaan informatie opvragen bij Duitse gevangenissen over Utrechtse gevangenen die in dat land een plofkraak hebben uitgevoerd. Het moet daardoor duidelijk worden wanneer de veroordeelde vrijkomt, zodat in Nederland een begeleidingstraject kan worden opgestart.

"Aan de ene kant moet je mensen straffen die over de schreef gaan", zegt burgemeester Dijksma. "Maar ze komen meestal niet beter uit de gevangenis dan ze erin gingen." Met een-op-een-begeleiding krijgen ex-gevangenen meer perspectief, verwacht ze. "We begeleiden ze ook om te voorkomen dat ze weer in oude fouten vervallen."

Bankbiljetten onbruikbaar

Opvallend vaak komen plofkrakers in Duitsland uit Utrecht en Amsterdam. De meest recente cijfers van het Bundeskriminalambt, de federale recherche in Duitsland, gaan over 2023. Toen kwamen 160 van de 201 plofkraakverdachten uit Nederland.

Veel Nederlandse plofkraakbendes wijken uit naar Duitsland, omdat maatregelen in Nederland de kans op een succesvolle plofkraak hebben verkleind. Zo zijn buitgemaakte bankbiljetten vaak onbruikbaar doordat ze na een explosie automatisch aan elkaar worden gelijmd.

De buurlanden werken al langer samen om dat aan te pakken, maar het uitwisselen van informatie over de afloop van een celstraf is nieuw.

Meer misdrijven

Vooral in de deelstaat Noordrijn-Westfalen, die aan Nederland grenst, komen veel plofkraken van Nederlanders voor. Minister van Justitie Limbach werkt graag mee aan het uitwisselen van de informatie. "Toen we veel plofkraken hadden sloten meer banken de pinautomaten. Daarom is het heel belangrijk voor ons om deze vorm van criminaliteit te stoppen", zegt hij. In Duitsland is het nog heel gebruikelijk om in winkels contant af te rekenen.

De plofkraak is vaak niet de enige misdaad die daders begaan, zegt Cecile Kosterman van de politie Midden-Nederland tegen RTV Utrecht. "Daders scheuren met een volgeladen achterbak van Duitsland naar huis", zegt ze. "Het is een risico om hard te rijden op de snelweg. We hebben daardoor ook in Nederland dodelijke slachtoffers gehad."

Volgens Kosterman worden de explosieven vaak in garageboxen bewaard waar ook mensen boven wonen. Bovendien wordt na een plofkraak illegaal geld in omloop gebracht in de maatschappij. "Daarmee stellen we ons land beschikbaar om wit te wassen, en dat wil je natuurlijk niet."

Beeldbellen

Vandaag diende Dijksma het eerste informatieverzoek in. De begeleiding verschilt per persoon. Het kan bijvoorbeeld gaan om fysieke bezoeken, beeldbellen of contact via het netwerk van de gedetineerde. Het is voor de gevangenen niet verplicht om de hulp van de gemeente aan te nemen.

Een bijeenkomst over de komst van een nieuw asielzoekerscentrum in de Brabantse gemeente Best is voortijdig afgebroken nadat er een protest was uitgebroken.

In sporthal Naastenbest waren zo'n vierhonderd mensen aanwezig. Buiten stonden actievoerders die meermaals probeerden het pand te betreden, meldt een woordvoerder van de politie. "Ze zijn via verschillende ingangen ook binnen geweest, maar werden elke keer weer naar buiten gedirigeerd."

Voor de sporthal waar de bijeenkomst was werd vuurwerk afgestoken:

Volgens Omroep Brabant probeerden mensen die bij de informatiebijeenkomst waren ook van binnenuit de toegangsdeur te openen voor actievoerders van buiten. De regionale omroep schrijft dat wethouder Dijkhoff (Financiën) dat wist te voorkomen.

Vuurwerk afgestoken

Toen de sfeer behalve buiten ook binnen onrustig werd, besloot de burgemeester de bijeenkomst te beëindigen en alle aanwezigen te laten vertrekken. Zij werden door de aanwezige politie naar buiten geëscorteerd.

Op dat moment "gingen dus meer deuren open", zegt de woordvoerder, en kwam er "meer druk op" van buitenaf om binnen te komen. "Het heeft elkaar gekruist", zegt hij. "Daardoor is het onrustig geworden."

Er werd vuurwerk afgestoken in het gebouw en er werd met eieren gegooid. Volgens Omroep Brabant werd ook buiten een vuurwerkbom afgestoken, maar dat kan de politiewoordvoerder niet bevestigen. Wel weet hij dat in ieder geval één persoon is aangehouden voor het afsteken van vuurwerk.

Bedreigd

De burgemeester en aanwezige wethouders werden bedreigd door actievoerders, maar ook zij hebben de sporthal veilig kunnen verlaten. Volgens de politiewoordvoerder is de rust inmiddels weergekeerd.

De protesten richten zich tegen plannen van de gemeente om maximaal 192 asielzoekers op te vangen op een locatie aan de Hooiweg in Best.

De populaire Britse rockband Muse heeft een concert in Istanbul afgezegd na druk van demonstranten die gekant zijn tegen president Erdogan. Ook hebben studenten opgeroepen om bedrijven te boycotten die banden hebben met het Turkse regime.

Muse, bekend om concerten op enorme schaal met veel decorstukken en lichteffecten, zou op 11 juni optreden op een groot festivalterrein in de stad. Fans hadden echter hun ongenoegen geuit omdat bij het concert het bedrijf DBL Entertainment van concertpromotor Abdülkadir Özkan betrokken was. Die ondernemer heeft zich kritisch uitgelaten over demonstranten.

Op sociale media veroordeelde hij een schermutseling in een vestiging van de grote koffieketen EspressoLab in Istanbul. Die wordt geboycot door mensen die demonstreren tegen de arrestatie van burgemeester Imamoglu van Istanbul.

Zij stellen dat de keten zijn omvang dankt aan overheidssteun. In de vestiging was een vechtpartij tussen Erdogan-aanhangers en Imamoglu-aanhangers uitgebroken. Özkan sprak op X over "agressie tegenover de hoofdstad" en noemde het "een daad van hoogverraad".

Hoewel hij later stelde dat hij het recht om te demonstreren respecteert en beweerde dat er sprake was van een misverstand, was het hek al van de dam: veel mensen riepen artiesten op om niet meer met Özkans bedrijf te werken.

Ook Muse heeft daar gehoor aan gegeven: "Na zorgvuldige afweging en gehoord de feedback en zorgen van onze fans, hebben we besloten onze show in Istanbul uit te stellen tot 2026 zodat we zeker weten dat DBL Entertainment er niet meer bij betrokken is."

Hoogspanning

Turkije staat onder hoogspanning na de arrestatie van Imamoglu. Die wil het in 2028 opnemen tegen president Erdogan namens oppositiepartij CHP. Zijn aanhangers zijn ervan overtuigd dat zijn arrestatie politiek gemotiveerd is en ook Nederland en de Europese Unie hebben hun erover zorgen geuit.

Het oppakken van Imamoglu heeft geleid tot grote protesten in het hele land, waarbij de politie hard ingreep en waarbij meer dan 1800 mensen zijn opgepakt. Uit onvrede publiceerde de CHP een lijst met bedrijven die volgens hen nauw samenwerken met de regering en riep op die te boycotten.

Couppoging

Onder deze bedrijven zijn dus onder meer koffieketen EspressoLab en winkels van mediabedrijf Turkuvaz Group. Studenten die de CHP steunen gaven hier gehoor aan en hadden vandaag uitgeroepen tot een dag waarop geen producten van deze bedrijven gekocht mochten worden.

De regering is ontstemd over de oproep van de CHP. De minister van Binnenlandse Zaken sprak over "sabotage" en een "couppoging tegen onze economie". Zijn collega van Handel raadde bedrijven die schade lijden aan om die te verhalen op degenen die tot de boycot hebben opgeroepen.

In België heeft een Canadees gezin bijna 100 kilo cocaïne gevonden in het camperbusje dat ze van Uruguay naar de haven van Antwerpen hadden laten verschepen. Dat melden Belgische media. Het gezin is op wereldreis en was zelf met het vliegtuig overgekomen.

De drugs kwamen vorige week vrijdag aan het licht toen de toeristen stopten bij een tankstation en de camper inspecteerden. Opeens bleken er tientallen met plastic omwikkelde blokken in de kofferruimte te liggen.

Het tankstation waar de Canadezen de ontdekking deden, wordt vaak bezocht door politieagenten die pauze hebben. Ook nu waren ze in de buurt. "De toeristen hebben de agenten aangesproken. Die zagen dat het waarschijnlijk om cocaïne ging", zegt een woordvoerder van het parket in Antwerpen tegen de VRT.

Andere camper gehuurd

"Vervolgens hebben ze de toeristen weggebracht. Enerzijds uit veiligheid, anderzijds ook om ze te verhoren." Er zijn geen aanwijzingen dat het gezin iets met de drugssmokkel te maken heeft.

Nadat ze een verklaring hadden afgelegd mochten ze hun reis vervolgen. Het gezin heeft hiervoor een andere camper gehuurd. Ondertussen loopt een onderzoek naar de drugssmokkel en wie hiervoor verantwoordelijk is.

Is er iets nog typischer Amerikaans dan een goed glas bourbon? Als je die vraag stelt aan Brent Goodin, bourbonstoker uit Kentucky, dan is het antwoord volmondig nee. "Al helemaal niet als je het ook nog eens schenkt uit zo'n mooie fles als deze," vertelt Goodin enthousiast terwijl hij een fles op tafel zet met een dop in de vorm van een zeearend. "Dit schreeuwt gewoon Amerika."

Het is precies de reden waarom de Europese Unie overweegt om deze variant van whiskey zwaar te gaan belasten met invoerheffingen. Het is een strafmaatregel in antwoord op de handelsoorlog van Trump.

Liefde voor bourbon én Trump

Daarvoor betalen ze in Kentucky de prijs. Want als je weleens geniet van een glas bourbon, komt het drankje vrijwel zeker uit de "Bluegrass State". Toen Ierse en Schotse immigranten zich er in de 18e eeuw vestigden namen ze ook hun voorliefde voor whisky mee. Het basisingrediënt graan werd alleen vervangen door maïs, dat in de VS ruim voorhanden was.

Van alle bourbon die wereldwijd verkocht wordt, komt nog steeds 95 procent uit deze staat. Meer dan honderd stokerijen telt Kentucky, van groot tot klein. Vorig jaar gezamenlijk goed voor een omzet van negen miljard dollar. Bourbon betekent banen en het is bovendien een magneet voor toeristen.

Kentucky en bourbon vormen dus een perfecte blend. Dat gaat ook op voor de combinatie Trump en Kentucky. Afgelopen november kon hij hier op veel stemmen rekenen. Die steun is onverminderd en dat hoor je overal terug op straat, in de bar of in de bourbon-distilleerderijen.

Bourbonstokers blijven Trump steunen, zelfs nu zijn handelsbeleid indirect de lokale economie dreigt te raken:

Brent Goodin heeft bourbon in zijn genen zitten. "Mijn familie doet dit al sinds het jaar 1800." Samen met zijn drie zoons staat hij aan het hoofd van de distilleerderij Boundary Oak. "We produceren hier op ambachtelijke wijze zo'n vijf vaten per dag en sinds een tijdje produceren we ook voor de Europese markt."

Maar die verkoop ligt op het moment zo goed als stil. De onzekerheid over toekomstige invoerbelastingen leidt er nu al toe dat de bestellingen teruglopen. En dat terwijl de Europese markt juist belangrijk is voor de Amerikaanse producenten.

Het is een groeimarkt waar consumenten aan het warmlopen zijn voor sterke drank Made in the USA. Een welkome ontwikkeling, want de binnenlandse markt is verzadigd en er blijven om die reden te veel vaten op de plank liggen.

Geen Amerikaanse auto's

Grote producenten zoals Brown-Forman en Jack Daniels kondigden eerder al ontslagrondes aan. De gouverneur waarschuwt dat importtarieven een "verwoestend effect" kunnen hebben op de economie van Kentucky.

"Het gaat me waarschijnlijk geld kosten, maar ik denk uiteindelijk dat we het wel kunnen volhouden," vertelt Goodin, terwijl hij iets laat proeven uit een van de vele pruttelende vaten. President Trump rekent hij niet af op zijn beleid. "Ik geloof dat hij beter weet wat goed voor ons is dan wijzelf."

"Zelf ben ik ook in Europa geweest en toen is me opgevallen dat er helemaal geen Amerikaanse auto's bij jullie rondrijden. Het voelt gewoon alsof er iets niet klopt. Het is niet eerlijk."

Goodin is niet de enige die de rekening van de handelsoorlog nu al gepresenteerd krijgt. In de Bourbon Barrel Tavern in het historische deel van Elizabethtown vertelt Steve Smith over zijn grote passie. "Achter de bar hebben we meer dan vierhonderd soorten bourbon om uit te kiezen."

Met zijn passie voorziet hij ook in zijn levensonderhoud. Hij runt de bar en is mede-eigenaar van een exportbedrijf in bourbon. Smith heeft contact met de lokale producenten in Kentucky, zijn broer verzorgt de distributie vanuit Litouwen. "In Europa zien we de afgelopen tijd het enthousiasme voor bourbon groeien."

Ondanks de berichten blijft ook Smith optimistisch. "Ik heb er vertrouwen in dat het uiteindelijk wel losloopt. En misschien kunnen we op zoek naar andere afzetmarkten. Zoals India of Oekraïne."

Geduld

Ook Goodin blijft hoopvol over de toekomst. "Veel mensen steunen Trump omdat ze verandering willen. Hij is geen onredelijke man en hij zal ervoor zorgen dat iedereen hier uiteindelijk goed uit zal komen. Als er één eigenschap is die wij als bourbonstokers hebben, dan is het geduld. En dat komt nu heel goed van pas."

Vrouwenkledingketen Gerry Weber is failliet verklaard door de rechtbank in Amsterdam. Volgens de curator is er een "zeer reële kans op een doorstart van de Nederlandse tak van de winkelketen op korte termijn". De winkels blijven de komende zes weken nog open.

Het Duitse bedrijf is in ruim zestig landen actief, maar de modeketen zit al een tijd in zwaar weer. In Duitsland is de keten al failliet verklaard. Het proces om het bedrijf te verkopen is daar al verder.

Binnen dat proces kwamen volgens curator Marc van Zanten ook reële kopers voor de Nederlandse tak naar voren. Het gaat om "grote, serieuze en bekende partijen die in dezelfde markt opereren", aldus Van Zanten.

"Daarom hebben wij vandaag het faillissement aangevraagd om de verkoop te vergemakkelijken", aldus de curator. "Met de schuldenlast van Gerry Weber was een verkoop van de keten zonder faillissement niet mogelijk."

Winkels en personeel

De kledingketen heeft in totaal 38 winkels in Nederland en bijna 200 mensen in dienst. Het is de wens om de winkels operationeel te houden voor de koper, zegt Van Zanten. Dat zou de kans vergroten dat het merk nog in Nederland kan blijven bestaan.

De medewerkers zijn ontslagen, maar hebben een wettelijke opzegtermijn van zes weken, waarin zij werkzaam blijven in de winkels en op het hoofdkantoor. "We hebben ontzettend goed en ervaren personeel dat kennis heeft van de klanten van Gerry Weber", zegt Van Zanten. "Als we die moeten laten gaan, is dat zonde voor het merk."

De webshop is nog in de lucht, maar klanten kunnen geen bestellingen meer doen omdat het Duitse betaalsysteem niet meer actief is.

Elon Musk stopt volgens meerdere Amerikaanse media "in de komende weken" als regeringspartner en hoofd van DOGE, het adviesorgaan dat de opdracht heeft om de overheidsuitgaven terug te brengen.

Op het functioneren van Musk was van het begin af aan al veel kritiek, niet alleen uit Democratische hoek, maar ook van sommige Republikeinen. Zij hekelden dat de ondernemer een belangrijke rol als 'speciale overheidsmedewerker' binnen de overheid vertolkte, zonder dat hij officieel werd aangesteld of dat hij formeel verantwoording hoefde af te leggen.

Voor de functie van speciale overheidsmedewerker staat in principe een periode van 130 dagen. Voor Musk zou die termijn eind mei aflopen, maar aangenomen werd dat er daarna door Trump en zijn kabinet naar een manier zou worden gezocht om hem aan te houden.

Informelere rol

Volgens ingewijden die onder meer Politico en ABC News spraken is Trump nog steeds blij met Musk en DOGE, maar hebben de twee de afgelopen dagen besloten dat hij zich weer gaat richten op zijn bedrijven. Trump zou op een kabinetsvergadering op 24 maart al gesproken hebben over een mogelijk afscheid van Musk, die wel een informelere rol zou houden als adviseur.

Volgens sommige mensen die Politico sprak is er echter een groeiende frustratie over de onvoorspelbaarheid van de miljardair en zou hij worden gezien als een politiek risico voor de regering.

'Flauwekul'

Persvoorlichter van het Witte Huis Karoline Leavitt doet op X het nieuws over het vertrek van Musk af als "flauwekul" (garbage). "Elon Musk en president Trump hebben beiden in het openbaar al gezegd dat Elon zou vertrekken als speciale overheidsmedewerker nadat zijn geweldige werk bij DOGE voltooid zou zijn."

Trump zelf hintte maandag al op een vertrek van Musk, hoewel hij toen nog niet sprak over een mogelijke datum. "Ik vind hem geweldig", zei Trump tegen aanwezige pers. "Maar hij heeft ook een groot bedrijf te runnen. En dus moet hij op gegeven moment teruggaan. Dat wil hij", stelde de president.

Verkiezingen gekocht

Het nieuws komt kort nadat een conservatieve rechter in de staat Wisconsin de verkiezingen voor het hoogste gerechtshof van de staat verloor. Musk stak vele miljoenen in de campagne van deze rechter, Brad Schimel.

De miljardair gaf geld aan kiezers die op hem zouden stemmen, maar desondanks won de progressieve Susan Crawford met 54 procent van de stemmen. De Democraten voerden specifiek campagne tegen het optreden van Musk, die zij afschilderden als miljardair die verkiezingen heeft gekocht.

Sinds januari is de verkoop van Musks autobedrijf Tesla sterk afgenomen. Behalve met toenemende concurrentie vanuit China heeft dat volgens sommige analisten ook te maken met 'Tesla-schaamte': mensen zouden minder snel geneigd zijn een auto te kopen van een merk waarvan de eigenaar zo'n grote rol speelt in de regering-Trump.

Op de beurs in New York werd het nieuws van het mogelijke vertrek van Musk uit de regering, en dus een terugkeer naar zijn bedrijven, goed onthaald. Kort na het bericht van Politico steeg de waarde van het aandeel van Tesla meer dan 5 procent.

De berichten over het voedseltekort in Gaza worden steeds alarmerender. Alle 25 bakkerijen van het Wereldvoedselprogramma (WFP) zijn dicht wegens gebrek aan meel en gas om de ovens mee te verhitten. De laatste voedselhulp wordt binnen de komende twee weken uitgedeeld, waarschuwen hulporganisaties.

De twee miljoen Gazanen zijn compleet afhankelijk van hulpgoederen van buitenaf. Begin vorige maand legde Israël een totale blokkade op aan het gebied. Sindsdien zijn er geen voedsel, water, brandstof of medicijnen binnengekomen.

De blokkade bleek de opmaat naar de hervatting van grootschalige militaire aanvallen op Gaza op 18 maart, na een bestand dat twee maanden standhield. Vandaag kondigde Defensieminister Katz een uitbreiding van het offensief aan. Hij zegt dat Israël grote delen van Gaza gaat innemen.

'Afschuwelijke verhalen'

"Er is ontzettend weinig voedsel beschikbaar", zegt Mirte Bosch, humanitair beleidsadviseur bij Oxfam Novib. "Sinds de afsluiting van hulp zijn de prijzen van groente en fruit met 200 procent gestegen."

Bosch zegt dat haar collega's in Gaza "afschuwelijke verhalen" doorgeven over honger en ondervoeding. "Het is al de dagelijkse realiteit dat kinderen maaltijden moeten overslaan. Tot kort geleden overleefden veel families op brood en thee, maar nu de bakkerijen dicht zijn is er voor veel van hen ook geen brood."

Niet alleen honger heerst, maar ook dorst, zegt Bosch. Israël heeft begin maart ook de stroomtoevoer afgesneden naar de belangrijkste ontziltingsinstallatie in Gaza. "Daardoor verloor een half miljoen mensen toegang tot schoon water, en ook in andere delen van Gaza is de waterproductie nagenoeg onmogelijk. Daardoor zien we nu een toename in besmettingsziekten die te voorkomen zouden zijn als ze schoon water hadden om mee te wassen."

Bombardementen hebben ook veel landbouwgrond en waterinfrastructuur vernietigd. "Dat treft dus waterstations die water rondpompen, watertanks, leidingen, zuiveringsinstallaties en irrigatiekanalen. En zelfs voor het bestand inging, mochten wij van Israël geen kleine zuiveringsinstallaties die op zonne-energie werken Gaza binnenbrengen."

Twistgesprek over hulp

Het Israëlische leger spreekt de berichten over het voedseltekort tegen en beschuldigt Hamas ervan de eigen bevolking uit te hongeren. Volgens het legeronderdeel dat hulptransporten naar Gaza coördineert reden er tijdens het staakt-het-vuren meer dan 25.000 trucks met voedsel en hulpgoederen het gebied binnen. Dat zou meer dan genoeg voedsel moeten zijn voor lange tijd, "als Hamas het maar aan de burgers gaf", zegt het leger.

Een woordvoerder van de Verenigde Naties noemt de Israëlische uitspraak "belachelijk" en zegt dat "alleen de laatste restjes van onze voorraad nog overblijven." De woordvoerder voegt toe dat "de WFP zijn eigen bakkerijen niet voor de lol dichtgooit. Als er geen meel en geen gas is, kunnen ze niet openblijven."

Maar volgens Israël is de VN alleen verantwoordelijk voor zo'n 30 procent van alle hulp die tijdens het bestand binnenkwam, en zou veel van de andere 70 procent door Hamas worden achtergehouden.

"Wat betreft die claim van Israël, het gaat in ieder geval niet op voor de hulpgoederen van Oxfam Novib", zegt Bosch. "Wij monitoren heel streng op wat er binnengaat en waar dat terechtkomt. Tijdens het bestand hebben we 200.000 mensen geholpen met voedsel en andere levensbehoeften."

Bosch reageert ook sceptisch op de uitspraak van Israël dat er meer dan genoeg voedsel is. "Het is niet zo dat er tijdens het staakt-het-vuren grote voorraden zijn aangelegd in Gaza. Alles wat er binnenkwam, was meteen nodig vanwege de grote tekorten die er al waren. Wij erkennen dat beeld dus absoluut niet."

Tekorten en onveiligheid

Oxfam Novib heeft in Gaza ook bijna niets meer om uit te delen, zegt Bosch. "Vorige week waren onze voorraden zo goed als leeg. Onze hygiënekits zijn ook bijna op. We kunnen alleen nog in heel beperkte mate drinkwater uitdelen aan ontheemde gemeenschappen en een beetje financiële hulp bieden aan families die het voedsel op de lokale markten kopen."

Behalve het gebrek aan hulpgoederen is inmiddels de veiligheid van hulpverleners ook een groot probleem, benadrukt Bosch. "Voor het staakt-het-vuren inging, was er een notificatiesysteem waarmee hulpverleners het Israëlische leger op de hoogte konden stellen als ze ergens in het oorlogsgebied hulp gingen geven. Na het hervatten van de vijandigheden, wordt dit systeem door Israël niet meer gebruikt. Daardoor is er geen enkele veiligheidsgarantie meer voor hulpverleners."

Het moet even schrikken zijn: een tweedehands terrarium kopen waar een slang in verstopt blijkt te zitten. De boa van de voormalige eigenaresse zat onverwacht nog in de dubbele bodem van het verblijf.

Auke Haagsma uit het Overijsselse dorp Kuinre tikte het terrarium afgelopen weekend op de kop. Hij wilde het gaan gebruiken voor zijn leguaan, die wel toe was aan een groter verblijf. "Het was een mooie aanbieding", vertelt hij bij regionale omroep Oost. "Alles erop en eraan, voor honderd euro."

De voormalige eigenaresse had wel verteld dat er ooit een boa constrictor in het verblijf had geleefd, maar dat die er niet meer was. "Ik dacht dat die overleden was", zegt Haagsma. Maar het bleek dat het vrouwtje vermist was. Totdat het terrarium na de koop verplaatst werd.

De slang bleek tijdens het uitladen verstopt in de dubbele bodem:

Haagsma informeerde de eigenaresse van de slang over zijn vondst. "Ze was net zo verbaasd als ik", zegt hij. Maar ze hoefde het dier niet terug te hebben, voegt hij daaraan toe.

Gelukkig was in Kuinre wel ruimte voor het beest, dat ruim twee meter lang is. Haagsma en zijn vriendin delen een grote passie voor dieren. Ze hebben behalve katten ook al meerdere slangen en een leguaan in huis.

De boa hebben ze de naam 'Star' gegeven, geïnspireerd op de manier waarop ze het nieuwe huisdier hebben gevonden: er staan altijd sterren aan de hemel, ook al zijn ze niet altijd te zien.

Wurgslang

De boa constrictor is een wurgslang en komt uit de familie van de reuzenslangen. Het dier komt vooral voor in Zuid-Amerika. Ze kunnen maximaal 4 meter lang worden en wegen tot 15 kilo.

Gevaarlijk voor de mens is de boa constrictor niet: de soort is te klein om mensen aan te kunnen vallen.

In Slowakije is een plan goedgekeurd waarin staat dat 350 beren mogen worden doodgeschoten. Het besluit komt nadat zondag het lichaam van een man werd gevonden in een bos in het midden van het land. De 59-jarige leek volgens de autoriteiten te zijn "verscheurd" door een bruine beer.

Volgens de minister van Milieu is het aantal aanvallen op mensen gestegen. Het eerste fatale slachtoffer viel in 2021, sindsdien zijn nog drie anderen door beren gedood. "We kunnen niet leven in een land waar mensen bang zijn om naar het bos te gaan", zei premier Fico over de aanvallen.

In Slowakije leven ruim duizend bruine beren. De milieuminister stelt dat de populatie toeneemt en dat het daarom geen slecht idee is om het aantal beren te "reguleren". Vorig jaar stond het ministerie toe dat er 144 beren werden afgeschoten.

'Preventieve maatregelen zijn beter'

Milieuorganisaties zijn tegen het besluit. Zij vinden dat het indruist tegen internationale afspraken en betogen dat het land beter preventieve maatregelen kan nemen.

In 55 districten is de noodtoestand uitgeroepen. Dat betekent dat het per direct is toegestaan om de beren dood te schieten. Vorig jaar werd een vergelijkbaar plan doorgevoerd.

Tientallen lichamen van burgers verspreid over de straten, de een met boodschappentassen in de hand, de ander naast een fiets. Beelden van gruwelijkheden in de Oekraïense stad Boetsja gingen drie jaar geleden de wereld over. Ondanks het vele bewijsmateriaal is slechts een handvol daders veroordeeld.

Kort na de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 namen de Russen enkele voorsteden van Kyiv in, waaronder Boetsja. Inwoners die in de ogen van het Russische leger een snelle doortocht naar Kyiv in de weg stonden, moesten dit met de dood bekopen. De Russen werden teruggedrongen, maar ze lieten een spoor van verwoesting achter.

De beelden die na de bevrijding van Boetsja naar buiten kwamen schokten de wereld. Meerdere lichamen lagen met hun handen op hun rug gebonden op straat. Onderzoek wees uit dat veel slachtoffers daar zo weken hebben gelegen. Volgens de Oekraïense openbare aanklager zijn de Russen alleen al in de regio rond Boetsja verantwoordelijk voor 1800 doden.

'Zuivering'

Het Kremlin zei vrijwel direct dat de wreedheden in scène waren gezet, maar verschillende onderzoeken die sindsdien zijn uitgevoerd door uiteenlopende organisaties komen tot eenzelfde conclusie: de moorden kwamen voort uit een doelbewuste strategie. In onderschepte telefoongesprekken noemden Russische soldaten de campagne in de Oekraïense regio een "zuivering" van de zogenoemde "nazi's".

De Russische geheime diensten hadden lijsten opgesteld met daarop namen van mensen die mogelijk bij het Oekraïense leger zaten. Russische militairen gingen de deuren langs en iedereen die niet door hun keuring kwam, werd geëxecuteerd. Velen werden eerst gemarteld.

In Boetsja lagen tientallen doden in de Joeblanskastraat, die na het drama door inwoners "de weg des doods" werd genoemd. Oekraïense onderzoekers houden Russische parachutisten van het 234e regiment verantwoordelijk voor deze moorden. The New York Times kwam in december 2022, aan de hand van telefoongegevens, documenten, interviews en duizenden uren video tot dezelfde conclusie.

Oekraïens onderzoek hiernaar heeft al geleid tot de veroordeling van een commandant van het regiment, Artyom Tarjejev. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de dood van Iryna Filkina. Een foto van haar levenloze lichaam, naast haar fiets en met felroodgelakte nagels, ging de wereld over.

Maandag werd de bevrijding van Boetsja herdacht. Op een bijeenkomst na afloop, waar ook Europese vertegenwoordigers bij aanwezig waren, zei de Oekraïense president Zelensky dat Rusland schuldig is aan ten minste 183.000 oorlogsmisdaden sinds het begin van de invasie. "Er moet gerechtigheid komen om te voorkomen dat het kwaad zich verder verspreidt. Druk op Rusland en sancties zijn nodig."

Bij verstek veroordeeld

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne lopen er tal van onderzoeken naar vermeende oorlogsmisdaden door de Russen. De meeste onderzoeken worden uitgevoerd in Oekraïne zelf, door Oekraïense aanklagers. Zij krijgen hierbij hulp van internationale juristen en forensische teams.

De Oekraïense openbaar aanklager, Oleksi Chomenko, zei tijdens de herdenking dat Oekraïense autoriteiten tot nu toe 178 Russen hebben aangeklaagd voor oorlogsmisdaden in Oekraïne.

21 daders zijn daadwerkelijk veroordeeld en zitten vast in Oekraïne. Daarbovenop zijn nog ruim honderd Russen bij verstek veroordeeld. Chomenko zegt dat Oekraïne er "onvermoeibaar aan werkt de daders voor het gerecht te brengen".

Ook het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag doet onderzoek naar de betrokkenheid van Russische kopstukken bij oorlogsmisdaden in Oekraïne. Twee jaar geleden vaardigde het ICC een arrestatiebevel uit tegen de Russische president Poetin, met als hoofdreden de ontvoering van Oekraïense kinderen naar Rusland. Om dezelfde reden staat er een arrestatiebevel uit tegen Maria Lvova-Belova, de Russische commissaris voor kinderrechten.

Vorig jaar heeft het Strafhof ook arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen twee Russische legerleiders. Het ICC verdenkt hen er onder andere van opdracht te hebben gegeven voor aanvallen op burgerdoelen in Oekraïne.

De kans dat deze topfunctionarissen daadwerkelijk achter de tralies belanden, is zeer klein. Rusland erkent het Internationaal Strafhof niet en Poetin kan nog altijd reizen naar landen die het ICC ook niet erkennen. Afgelopen september bezocht hij Mongolië, dat wel is aangesloten bij het ICC, maar desondanks geen gevolg gaf aan het arrestatiebevel.

Speciaal tribunaal

Na de herdenking in Boetsja riep de Europese delegatie op tot de oprichting van een "speciaal tribunaal voor de misdaad van agressie tegen Oekraïne".

EU-buitenlandchef Kaja Kallas voegde daar later aan toe dat het bewijs voor de oorlogsmisdaden in Boetsja voor zichzelf spreekt. "We weten precies wie de daders zijn. Met de technologie die we vandaag de dag tot onze beschikking hebben, is het onmogelijk dat dit onbestraft blijft."

Voor de eenheid van het kabinetsbeleid is het niet nodig dat asielminister Faber alsnog haar handtekening zet onder de voordracht voor koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-vrijwilligers die zich hebben ingezet voor asielzoekers. Dat heeft premier Schoof gezegd in het debat over de lintjeskwestie, dat een groot deel van de dag heeft geduurd.

Schoof zei dat het hele kabinet steunt dat hij en minister Uitermark van Binnenlandse Zaken de voordracht wel hebben ondertekend, ook minister Faber. Daarmee heeft het voltallige kabinet uitgesproken dat de vijf vrijwilligers hun lintje verdienen en ook zullen krijgen. "Daarmee is de eenheid van kabinetsbeleid herbevestigd", aldus de premier.

Oppositiepartijen als GroenLinks-PvdA, SP en Partij voor de Dieren zijn het daar niet mee eens. Zolang Faber niets terugneemt van haar woorden dat het werk van de voorgedragen vrijwilligers "haaks" staat op haar beleid, spreekt het kabinet niet met één mond, vinden ze.

Zoals verwacht diende het overgrote deel van de oppositie een motie van wantrouwen in tegen Faber. Maar die haalde geen meerderheid, net als moties van wantrouwen tegen het hele kabinet en tegen Schoof.

De oppositie vindt dat er nu een smet blijft liggen op de onderscheidingen. "Ik ken deze vrijwilligers niet, maar zo'n lintje dat volhangt met deze derrie, dat accepteer je toch niet?", zei fractievoorzitter Ouwehand van de Partij voor de Dieren.

De oppositie wilde in ieder geval dat Faber de volgende keer wel gewoon haar handtekening zet en "stopt met buitenspelen". Zowel Schoof als Faber kon dat niet toezeggen. "Het staat een minister vrij om deze afweging te maken", betoogde de premier. Al had dat wel "in de boezem van het kabinet" moeten blijven en niet moeten uitlekken.

"Ik kan niet op zaken vooruitlopen, ik weet niet wat er in de toekomst op mijn bureau komt", antwoordde Faber zelf op de vraag van de oppositie of dit de laatste keer was dat ze zich zo heeft opgesteld. Ze vindt ook niet dat ze haar excuses moet aanbieden aan de vrijwilligers.

Faber: fatsoenlijke mensen

"Het is nooit mijn bedoeling geweest om iemand pijn te doen of te kwetsen", zei de minister. "De voorgedragen vrijwilligers doen met de beste bedoelingen hun werk, het zijn fatsoenlijke mensen." Toch had ze moeite om de voordrachten te ondertekenen.

"Vanwege haar portefeuille" worstelde ze met de voordrachten. Ze las naar eigen zeggen zaken in de dossiers die aanleiding vormden voor die worsteling, maar daar kon ze vanwege de privacy niet verder op ingaan. Het werk van de vrijwilligers stond volgens haar "op gespannen voet" met haar beleid om de instroom te beperken.

"Maar de premier en de minister van Binnenlandse Zaken hebben een bredere afweging gemaakt en wel hun handtekening gezet. En dat kan gewoon", aldus Faber.

Premier Schoof erkende dat de afgelopen dagen niet helemaal de juiste procedure is gevolgd. Eigenlijk had de zaak eerst in de ministerraad besproken moeten worden. Maar omdat de commotie toen al was ontstaan moest hij haast maken.

Hij heeft toen gebeld met zijn vicepremiers en de ministers Uitermark en Faber om zeker te weten dat hij steun had voor zijn aanpak. "De geest van de procedure is hiermee rechtgedaan."

Motie van wantrouwen

GroenLinks-PvdA, D66, CDA, ChristenUnie, SP, Denk, Partij voor de Dieren en Volt vinden dat Faber moet opstappen, maar ze slaagden niet in hun opzet.

Die partijen vormen samen een minderheid van 55 van de 150 zetels. De coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hadden al gezegd dat ze Faber niet willen wegsturen, al hebben VVD, NSC en BBB ook aangegeven dat ze zeer ongelukkig zijn met haar optreden en vooral willen dat ze aan de slag gaat.

GroenLinks-PvdA-voorman Timmermans diende de motie in:

De rechtbank in Amsterdam heeft een 24-jarige man veroordeeld tot twintig maanden cel, waarvan vijf maanden voorwaardelijk, voor het uitlokken van zware mishandeling van Tamara Elbaz, bekend van de RTL-realityserie The Real Housewives of Amsterdam. De realityster werd vorig jaar september op de stoep voor haar huis naar de grond getrokken en hard geschopt en geslagen in het bijzijn van haar 4-jarige zoon.

De veroordeelde, Vuriano V., deelde zelf geen klappen uit. Hij handelde in opdracht van iemand anders en benaderde via Snapchat twee minderjarigen om in ruil voor geld Elbaz te mishandelen. Deze jongens moesten de aanval filmen, omdat ze pas na het leveren van bewijs het beloofde geldbedrag zouden krijgen.

De realityster zei eerder niet te weten wat het motief voor de mishandeling is geweest. In de rechtbank kwam hier ook geen duidelijkheid over. Elbaz is sinds het tweede seizoen in de realityshow The Real Housewives of Amsterdam te zien. Ook heeft ze een podcast, Geen Filter.

Opdrachtgever onbekend

De rechtbank spreekt van een aanval die "op professionele manier" is voorbereid. Zo werd de woning van Elbaz vooraf geobserveerd en zijn foto's van haar gedeeld. De 43-jarige Elbaz hield een hersenschudding over aan de mishandeling. De rechtbank zegt dat de lichamelijke gevolgen gezien het geweld veel erger hadden kunnen zijn. De twee minderjarigen, destijds 15 en 17 jaar, werden na de mishandeling gearresteerd.

Wie de opdrachtgever van V. was, blijft onduidelijk. Hij weigerde in de rechtbank om de naam bekend te maken. "Ik ken diegene niet echt goed", zei V., die stelde dat hij geldproblemen had en de opdracht daarom had aangenomen. De rechtbank noemt het "zorgwekkend" dat hij vanwege financiële problemen zware mishandeling heeft uitgelokt.

Dat V. blijft zwijgen over de opdrachtgever leidt volgens de rechter tot "heel veel onrust" bij Elbaz "omdat zij nog steeds niet weet uit welke hoek de dreiging van geweld komt. Met zijn stilzwijgen houdt verdachte de dreiging aan het adres van Elbaz in stand."

Naast de celstraf moet V. ook een schadevergoeding van bijna 6000 euro betalen aan Elbaz. De minderjarigen staan op een later moment achter gesloten deuren voor de rechter.

Compleet overhoop

Op Instagram schrijft Elbaz dat ze "kan leven" met de uitspraak. "Wat er met mij is gebeurd, heeft mijn leven compleet overhoop gehaald. Het was heftig, pijnlijk en vooral ook beangstigend, zeker omdat mijn zoontje Alexander erbij was toen het gebeurde."

Elbaz benadrukt dat ze ondanks de uitspraak nog steeds in het duister tast over de opdrachtgever. "Wie heeft de opdracht gegeven om mij aan te vallen? Diegene is nog steeds niet gepakt en ik zal niet stoppen tot die waarheid boven tafel komt."

Het militaire regime in Myanmar heeft volgens staatmedium MRTV een staakt-het-vuren aangekondigd in het land om de schade van de aardbevingen te kunnen herstellen. Volgens de verklaring die op MRTV werd voorgelezen gaat het staakt-het-vuren per direct in en duurt het tot 22 april.

Eerder kondigde ook een coalitie van verzetsgroepen, Drie Broederschap Alliantie, aan om de wapens een maandlang neer te leggen vanwege de aardbevingen. De groep zegt geen offensieven meer uit te gaan voeren tegen regeringsdoelen, maar zegt de wapens nog wel te gebruiken als het zich tegen aanvallen van het regeringsleger moet verdedigen.

In een verklaring drong de regering er bij verzetsgroepen op aan om zich aan het staakt-het-vuren te houden en bijvoorbeeld niet het openbaar vervoer te verstoren of burgers aan te vallen. Iedere schending hiervan leidt volgens het regime tot "tegenmaatregelen om het publiek te beschermen".

Dodental opgelopen tot ruim 3000

Het officiële dodental als gevolg van de bevingen ligt op meer dan 3000. Volgens onofficiële bronnen ligt het dodental zelfs al op ruim 3700. Sinds de staatsgreep in 2021 door het leger woedt er in het land een burgeroorlog.

Buitenstaanders worden grotendeels geweerd door het regime en hoewel de regering inmiddels zegt noodhulp uit het buitenland toe te staan, komt de hulpverlening moeilijk op gang. Hulpverleners werd het moeilijk gemaakt om bij getroffen gebieden te komen waar veel rebellen actief zijn en het leger bleef doorgaan met luchtaanvallen op rebellendoelen.

Het begon met de beste intenties, vertelt het Bedumse gemeenteraadslid Rolf van Bruggen (Hogeland Lokaal Centraal). In zijn gemeente moest een permanent asielzoekerscentrum (azc) komen. Andere kernen in Het Hogeland leverden al een bijdrage: Uithuizen en Winsum hebben al een azc, Warffum is zwaar getroffen door de gaswinning.

Dus opperde Van Bruggen afgelopen zomer tijdens een openbare bijeenkomst om zijn eigen dorp, Bedum, mee te nemen in een onderzoek naar geschikte locaties voor azc's. "Ik zie een gezonde kern met veel maatschappelijke betrokkenheid, dus waarom zouden wij niet ons steentje bij kunnen dragen?"

Dat heeft Van Bruggen geweten. Sinds die opmerking wordt het raadslid bestookt met opmerkingen, zowel online als in de 'echte wereld'. De strekking: waarom zorg jij ervoor dat er honderden asielzoekers naar ons dorp komen? "Terwijl ik dat besluit helemaal niet genomen heb, dat heeft het college gedaan", zegt Van Bruggen. "Maar die feiten doen er niet toe, ik word door een deel van de bevolking gezien als de grote boeman."

Fysiek geweld

Dat vindt het raadslid op zich geen probleem. "Democratie betekent soms ook dat je dingen besluit die mensen niet willen, maar die wel nodig zijn. Ik ben er ook van overtuigd dat veel mensen hier achter de komst van een azc staan, maar dat je de luide tegenstanders veel meer hoort."

Dat de verwijten overgingen in intimidatie en zelfs fysiek geweld, is natuurlijk wél een probleem. Dat vinden ook de politie en de burgemeester. Van Bruggen krijgt sinds het geweldsincident politiebeveiliging. "Ik vind dat je als raadslid zonder angst je werk moet kunnen doen, daarom wil ik hier aandacht voor vragen."

Hevige protesten op meerdere plekken

De laatste jaren zijn er op diverse plekken in het land hevige protesten tegen de komst van azc's geweest, met wisselende uitkomsten. Zo werd het gemeentehuis in Sint-Michielsgestel bekogeld met tientallen eieren, rookfakkels en zwaar vuurwerk, vanwege de aangekondigde komst van een azc in Berlicum. De gemeenteraad besloot na de protesten voorlopig te stoppen met de plannen voor een azc.

Eind vorig jaar werden in het Gelderse 's-Heerenberg (gemeente Montferland) raadsleden bekogeld met vuurwerk, naar aanleiding van de mogelijke komst van een azc in Didam. Vooralsnog gaan de plannen in de Gelderse gemeente door, wel kunnen inwoners nog meepraten over hoe en waar de asielzoekers precies opgevangen gaan worden. In Albergen opende een azc eind september de deuren na jaren van protesten en rechtszaken.

'Nog nooit met zoveel gemeenten in gesprek geweest'

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zegt weerstand bij de komst van een nieuwe locatie "regelmatig" tegen te komen. "Als een azc er eenmaal staat, gaat het meestal wel goed. We maken zelfs mee dat de buurt het jammer vindt als een azc de deuren sluit."

De organisatie zegt dankzij de spreidingswet, die de opvang van asielzoekers beter over het land verdeelt, nog nooit met zoveel gemeenten in gesprek te zijn geweest over plannen voor asielopvang. 160 meer dan voorheen. "In feite is elke gemeente nu aan zet om hun bijdrage, zoals die met de provincies is afgesproken, met onze hulp voor elkaar te krijgen."

Agressie, intimidatie en geweld

Belangenverenigingen van wethouders en raadsleden zien dat hun leden vaker te maken krijgen met geweld en intimidatie, vaak rond 'gevoelige thema's'. De komst van mogelijke azc's is er daar volgens hen zeker één van.

Hanneke Willemstein, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden: "Het gaat om een landelijke opgave, die gemeenten moeten oplossen. Raadsleden staan het dichtst bij de burger en krijgen direct de kritiek te horen vanuit de samenleving. En dat gaat er soms heftig aan toe. Mensen moeten zonder last en ruggespraak hun werk blijven doen, in veiligheid. Dat staat hierdoor wel onder druk."

Een op de drie raadsleden heeft sinds 2021 met enige vorm van agressie, intimidatie of geweld te maken gehad, blijkt uit recent onderzoek. Dat raadsleden politiebeveiliging moeten krijgen, zoals het Groningse raadslid Van Bruggen, is volgens de onderzoekers relatief uniek; dat gebeurt bij 13 procent van de mensen die incidenten hebben meegemaakt.

Extra raadsvergadering en nieuw protest

Het Bedumse raadslid Van Bruggen zegt niet voor de druk te zullen zwichten. Vanavond staat er een ingelaste raadsvergadering over het onderwerp op de agenda. Daar valt geen besluit over de komst van het azc, dat gebeurt naar verwachting pas in het najaar. De tegenstanders hebben wel een nieuwe demonstratie aangekondigd, voorafgaand aan de vergadering.

Ondertussen heeft Van Bruggen al "meer dan duizend" steunbetuigingen ontvangen. Die komen uit heel het land, tot het ministerie van Binnenlandse Zaken aan toe, maar toch vooral uit zijn eigen Bedum. "Hol kop d'r veur", schrijft iemand hem in het Gronings. Van Bruggen: "En dat blijf ik doen."

Bij een grote internationale politieactie is een kinderpornoplatform offline gehaald. Dat gebeurde al op 11 maart, maar is vandaag door de politie bekendgemaakt. Ruim 30 landen, waarvan veel Europese, werkten mee met de actie.

De server stond in Nederland en is met hulp van de Nederlandse politie in beslag genomen.

Op het platform genaamd 'KidFlix' waren online tienduizenden video's van seksueel misbruik van kinderen te bekijken. Gebruikers betaalden via het dark web in cryptomunten, waarna ze filmpjes konden bekijken. Gemiddeld werd iedere drieënhalf uur een nieuwe video op de site geplaatst, zegt de politie. De gebruikers konden ook zelf video's streamen en filmpjes aanbieden.

Wereldwijde actie

De internationale actie werd gecoördineerd door Europol en duurde van 10 tot 23 maart. Politiediensten uit ruim dertig landen gingen in deze periode op zoek naar verdachten. Niet alleen Europese landen namen deel aan de actie, ook onder meer Australië en Colombia werkten mee.

De Duitse politie kwam het platform in april 2022 op het spoor, waarna een onderzoek werd opgestart. In bijna drie jaar tijd logden 1,8 miljoen gebruikers in op de website. Daarvan zijn er 1400 door de politie geïdentificeerd, door het betalingsverkeer van het platform te onderzoeken.

Nederlandse gebruikers

In de zaak zijn 1393 mensen als verdacht aangemerkt en naar 103 van hen is een onderzoek ingesteld. Er zijn 96 doorzoekingen gedaan.

In Nederland zijn dertien verdachten geïdentificeerd en bij vijf van hen zijn huiszoekingen gedaan. Daarbij zijn verschillende gegevensdragers, zoals een laptop en een telefoon, in beslag genomen. De politie heeft nog geen mensen aangehouden, maar dit kan nog gebeuren nadat de gegevensdragers zijn onderzocht.

De andere verdachten hebben een waarschuwingsgesprek gevoerd met een wijkagent. Deze mensen hebben zich voor zover bekend niet eerder schuldig gemaakt aan het kijken van kinderporno en staan niet in contact met kinderen, zegt de politie.

Het landelijke wietexperiment gaat volgende week in afgezwakte vorm de volgende fase in. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat vanaf maandag in tien gemeenten alleen nog legale cannabis (wiet en hasj) verkocht mag worden. Maar voor hasj komt maandag te vroeg, staat in een brief aan de Tweede Kamer van minister Van Weel van Justitie en Veiligheid en staatssecretaris Karremans van Jeugd, Preventie en Sport.

De handhaving op wiet gaat maandag wel van start, maar op hasj wordt pas vanaf 10 juni gehandhaafd. "Op dit moment is het namelijk nog onzeker of er voldoende hasj aanwezig is om alle coffeeshops continu te bevoorraden." En als er te weinig legale hasj te koop is, kan dat leiden tot illegale handel op straat.

Het besluit is genomen op verzoek van de burgemeesters van de deelnemende gemeenten, zegt een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Coffeeshophouders in die gemeenten trokken vorige maand aan de bel: ze schreven in een brandbrief dat 7 april niet haalbaar is. "We zijn op de goede weg, maar nog niet helemaal klaar. Het risico op chaos en een mislukt experiment is daardoor enorm."

Hele keten legaal maken

In Nederland geldt nu nog een gedoogbeleid voor cannabis: de verkoop is toegestaan, maar de teelt is strafbaar en wordt ook bestreden door politie en justitie. Het doel van het wietexperiment, dat meerdere jaren duurt, is om de hele keten legaal te maken: van de teelt tot het gebruik.

Aan het experiment doen alle coffeeshops in tien gemeenten mee: Arnhem, Almere, Breda, Groningen, Heerlen, Maastricht, Nijmegen, Tilburg, Voorne aan Zee en Zaanstad. In totaal zijn dat zo'n tachtig coffeeshops.

In 2020 startte de zogenoemde 'voorbereidingsfase'. Inmiddels is het experiment dus bijna in de zogenoemde 'experimenteerfase' beland, waarin alleen nog legale cannabis verkocht mag worden.

Zorgen over hasj

Tot nu is vooral legale hasj een zorgenkind in het experiment. Coffeeshophouders uitten eerder al zorgen over de beschikbare hoeveelheid, en ook de kwaliteit van de legale hasj is volgens sommige coffeeshophouders minder dan die van illegale hasj.

In een reportage van Nieuwsuur proeft coffeeshopmedewerker Jesse duidelijk verschil tussen illegale Marokkaanse en Nederlandse legale hasj:

Volgens coffeeshophouder Willem Vugs uit Tilburg hebben veel telers in het experiment eerst gefocust op het produceren van legale wiet, en pas later op het produceren van legale hasj. En dat is volgens hem "een nog moeilijker proces".

Hij is "zeer content" met het besluit om de handhaving op hasj uit te stellen naar 10 juni. "Ik ben blij dat de telers meer tijd krijgen om de benodigde kwaliteit en diversiteit te maken."

Wel twijfelt hij of 10 juni niet ook te vroeg komt. "Waarschijnlijk houdt de problematiek langer dan twee maanden aan."

Vriend en vijand zit er klaar voor. Naar verwachting vanavond rond 22.00 uur Nederlandse tijd kondigt de Amerikaanse president Trump een nieuwe serie importheffingen aan op buitenlandse goederen. Volgens hem is dat goed voor de Amerikaanse economie, en daarmee voor bedrijven en consumenten.

Omdat de president de VS een nieuw gouden tijdperk voorspiegelt, heeft Trump deze dag uitgeroepen tot een soort Amerikaanse Bevrijdingsdag: 'Liberation Day'. In de tuin van het Witte Huis zou hij met een serie aan heffingen de Verenigde Staten "vrij" willen maken van de economische banden met het buitenland. Die zijn volgens hem oneerlijk.

Economen vermoeden juist dat de VS zich met alle heffingen economisch in de eigen voet zal schieten. Onderdelen en grondstoffen uit het buitenland zijn niet zomaar door Amerikaanse alternatieven te vervangen. Daarom dreigt de rekening bij Amerikaanse consumenten terecht te komen. Al langere tijd staat vooral de Amerikaanse beurs in het rood, helemaal nadat Trump zelf het woord recessie had laten vallen.

Mede daarom zou tot het laatste moment onduidelijk blijven wat Trump gaat doen.

Waar zijn importheffingen eigenlijk goed voor?

Importheffingen zijn belastingen die een land kan opleggen aan bedrijven en consumenten die bepaalde goederen of grondstoffen uit het buitenland kopen. Landen voeren die heffingen doorgaans in om hun eigen bedrijven of economie te beschermen. Bijvoorbeeld omdat in een ander land spullen dankzij overheidssteun extreem goedkoop worden gemaakt.

De Amerikaanse president Trump vindt dat met name China, Canada, Mexico en de Europese Unie te veel in de VS verkopen en te weinig Amerikaanse spullen kopen.

Is de handelsbalans tussen Europa en de VS wel zo oneerlijk?

Met extra heffingen worden buitenlandse goederen duurder. Daarmee zouden Amerikanen meer Amerikaanse spullen kopen. In zijn eerste termijn kwamen de kosten van staalheffingen van Trump op het bordje van Amerikaanse autokopers terecht, zo berekende het CBS. Daarom wordt er zelfs binnen Trumps Republikeinse partij met enige zorg naar 'Liberation Day' uitgekeken.

Trump heeft dit jaar toch al allerlei heffingen ingevoerd?

Voor, tijdens en na zijn inauguratie ruim twee maanden geleden heeft Trump veel gezegd, op sociale media gepost, een recordaantal decreten ondertekend, uitgesteld en weer afgezwakt. In eerste instantie richtte hij zijn heffingspijlen op China en de buurlanden Canada en Mexico. Na een 'goed gesprek' met Mexico werden die maatregelen weer uitgesteld.

Op 12 maart kwamen er heffingen van 25 procent op respectievelijk staal en aluminium uit alle landen. Later hintte Trump op uitzonderingen. Vervolgens kwam ook de EU in zijn vizier, met heffingen op auto's en auto-onderdelen. Die zouden onderdeel zijn van het grote pakket dat Trump vandaag bekend zal maken.

Wat gaat Trump precies invoeren?

Aanvankelijk werd verwacht dat Trump voor alle landen zogenoemde 'wederzijdse invoerrechten' gaat opleggen. In zijn woorden: landen met heffingen op Amerikaanse producten worden met gelijke munt terugbetaald. Zo is Trump niet te spreken over het feit dat er onder meer in de EU btw wordt geheven, ondanks dat die niet specifiek op Amerikaanse producten, maar voor alles geldt.

Afgelopen week lekte uit dat weer was besloten om per direct voor alle landen één extra importheffing van 20 procent in te voeren. Na grote onrust onder Amerikaanse bedrijven, zoals autoproducenten, zou afgelopen weekend een nieuw plan zijn bedacht. Voor een aantal landen zouden extra tarieven komen, die ook lager dan die eerdere 20 procent zouden zijn. Wat Trump vandaag precies aankondigt blijft tot het laatste moment gissen. Ook wanneer die heffingen ingaan.

Waarom is dat moment van ingaan belangrijk?

Als heffingen per direct ingaan moeten Amerikaanse bedrijven die al spullen in het buitenland hebben besteld bij aankomst alsnog extra betalen. Terwijl daar bij het bestellen niet van was uitgegaan. Dat kan bedrijven enorm hard raken.

Trump kan daarom besluiten om alles wat al onderweg is naar de VS uit te sluiten van de heffingen. Of de nieuwe heffingen later in laten gaan. Nadeel is dat bedrijven die tussenperiode kunnen gebruiken om massaal extra spullen uit het buitenland in te slaan.

Gaan Nederland en de Europese Unie reageren op de heffingen?

Economen van ING rekenden eerder uit dat de Nederlandse economie door de extra 25 procent op Europese auto's per jaar honderden miljoenen kan verliezen. Zo'n heffing op álle producten kan tot in de miljarden lopen.

Maar omdat Trump zoveel roept, besloot Europa om eerst af te wachten wat hij concreet gaat doen. In het ergste geval zou Brussel de steunpilaren van Trump uit het Amerikaanse bedrijfsleven willen aanpakken, zoals techgiganten en banken.

De voor- en nadelen van importheffingen uitgelegd:

De Publieke Omroep gaat flink op de schop, schrijft het AD. Minister Bruins (Media) wil dat er in plaats van de elf omroepen die er nu zijn, vijf 'omroephuizen' komen. Haagse bronnen bevestigen dat.

De krant heeft een conceptbrief over de plannen in handen, die Bruins vrijdag na de ministerraad naar de Tweede Kamer wil sturen. Die brief zou in een voorbereidend overleg al zijn goedgekeurd.

Minister Bruins wil niet beamen of de informatie klopt. "Ik heb een hervorming aangekondigd van de Publieke Omroep", zegt hij. Meer wil hij er niet over kwijt. Ook niet of het plan vrijdag op de agenda van de minsterraad staat. "U hoort van mij zodra dat wel kan."

Nauw samenwerken

Volgens het AD wil Bruins dat nieuwe omroepen niet meer kunnen toetreden tot het nieuwe bestel. De elf omroepen die er nu zijn, moeten - ook organisatorisch - nauw gaan samenwerken in vier, of hooguit vijf omroephuizen.

Tot nu toe werd elke vijf jaar gecheckt of een omroep nog minimaal 100.000 leden had. Dat aantal is nodig om te worden toegelaten tot het stelsel. Het staat voor een specifieke achterban en is daarom goed voor de pluriformiteit in de uitzendingen, is het idee.

Maar dat zou anders moeten. De minister wil volgens de conceptbrief zorgen dat de pluriformiteit van het omroepbestel gewaarborgd blijft door een wettelijke opdracht aan de samenwerkingsverbanden te geven. Die zijn dan verplicht om aan alle geluiden in de samenleving te laten horen.

Het leger van Myanmar heeft schoten gelost op hulpverleners van een Chinese hulporganisatie, zegt een rebellengroep. De gewapende groep zegt dat er schoten werden gelost op het hulpkonvooi van negen voertuigen op een weg in het noorden van de deelstaat Shan. Ze waren op weg met spullen naar de stad Mandalay, die zwaar is getroffen door de aardbeving van vrijdag.

Myanmar is in de greep van geweld sinds de staatsgreep in 2021. Er woedt een burgeroorlog tussen de junta, en etnische milities en verzetsgroepen door het hele land. De zware aardbeving heeft de omstandigheden in het land verder verslechterd. De hulpverlening komt moeizaam op gang, hoewel het leger van Myanmar open zegt te staan voor hulp uit het buitenland.

Verzetsgroepen

De hulpverleners uit China die onderweg waren naar Mandalay werden begeleid door een van de rebellengroepen in het land. De junta spreekt de door hen gemelde aanval op het konvooi tegen. Zij zeggen dat er schoten in de lucht werden gelost omdat de hulpverleners niet stopten toen ze daartoe werden bevolen.

Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken meldt niets over de aanval, maar zegt wel dat de reddingswerkers en hulpgoederen veilig zijn en inmiddels onderweg zijn naar Mandalay. China is economisch zeer belangrijk voor Myanmar en vormt samen met Rusland ook een van de grootste wapenleveranciers van het leger.

Meerdere verzetsgroepen hebben gezegd dat ze een maand niet zullen vechten om ervoor te zorgen dat hulpverleners hun werk kunnen doen in het land. De junta zegt ook te stoppen met aanvallen, maar wel defensieve maatregelen tegen gewapende verzetsgroepen te blijven nemen. Verzetsgroepen zeggen dat de junta doorgaat met aanvallen. Ook Amnesty International zegt dat het militaire regime aanvallen blijft uitvoeren.

Levend onder puin gehaald

Het officiële dodental als gevolg van de aardbeving is inmiddels opgelopen tot ruim 2700 doden, maar lokale tellingen komen uit boven de 3700. Volgens het regime van Myanmar zijn er meer dan 400 vermisten.

Vandaag werd nog een 26-jarige man levend onder het puin van een ingestort hotel in Naypyidaw gehaald. Hij werd voorzichtig door een gat in de vloer getrokken en op een brandcard gelegd, bijna 108 uur nadat hij onder het puin terechtkwam van het hotel waar hij werkte.

Meer hulp onderweg

Inmiddels zijn er ook spullen onderweg vanuit de Europese Unie naar Myanmar om de bevolking na de aardbeving te helpen. De eerste vlucht met 80 ton aan goederen is onderweg van Kopenhagen naar Yangon. Daar worden de spullen overgedragen aan Unicef en andere hulporganisaties. Het gaat onder meer om tenten en sanitaire voorzieningen.