NOS Nieuws - Algemeen

Meer dan veertig mannen hebben zich gemeld met een aanklacht tegen oud-Abercrombie & Fitch-baas Mike Jeffries. Ze zeggen dat ze door hem zijn verkracht, aangerand en gedrogeerd, schrijft de BBC. Jeffries was van 1992 tot 2014 ceo van het Amerikaanse modemerk.

De 80-jarige Jeffries werd in oktober vorig jaar opgepakt. Hij werd door acht mensen beschuldigd van seksuele uitbuiting. Later kwam daar de verdenking van sekshandel bij, een vorm van mensenhandel waarbij mensen naar andere landen worden gebracht om onder dwang seks te hebben voor geld.

Jeffries zou onder het mom van modellenwerk voor het modemerk mannen hebben misbruikt. De laatste claims tegen hem dateren uit de jaren 90, toen hij bij Abercrombie & Fitch kwam werken.

Ook Abercrombie aangeklaagd

A&F wordt volgens de BBC ook aangeklaagd voor nalatigheid. Een aantal mensen die aangifte hebben gedaan, zeggen dat ze al bij het bedrijf werkten toen het misbruik plaatsvond.

De zaak kwam aan het licht na onderzoek van de BBC. De Britse omroep ontdekte dat Jeffries samen met zijn partner Matthew Smith en tussenpersoon James Jacobson jonge mannen 'scoutte' voor modellenwerk, terwijl ze die in werkelijkheid verhandelden voor seks in de Verenigde Staten, Europa en Noord-Afrika.

Ook zou jonge modellen zijn gevraagd om evenementen van Jeffries bij te wonen, waarbij hun een carrière bij Abercrombie zou zijn voorgespiegeld. In werkelijkheid zouden ze tijdens die bijeenkomsten gedwongen zijn tot seksuele handelingen.

Extreem machtsverschil

Een advocaat van een van de mannen zegt dat het machtsverschil "extreem" was en dat Jeffries en Smith daar "schaamteloos gebruik van maakten". Abercrombie zou daarbij weggekeken hebben, ten behoeve van de winst van het bedrijf.

Een andere man, die naar New York was gevlogen voor een A&F-casting bij Jeffries thuis, zegt dat hem werd gevraagd of hij seks zou willen hebben met een man in ruil voor geld of cadeaus. Toen hij dat aanbod afwees en zei dat hij hetero was, kwam het tot een worsteling met Jeffries, die hem daarna zou hebben verkracht.

Jeffries spreekt alle beschuldigingen tegen. Hij zit sinds oktober in huisarrest, net als de twee medeverdachten Smith en Jacobson.

Donald Trump beloofde zijn kiezers een streng migratiebeleid en voegt sinds zijn verkiezing de daad bij het woord. Maar hij gaat nu zo ver dat er grote zorgen zijn of hij rechters negeert. Vluchten vol, in Trumps eigen woorden, met Venezolaanse bendeleden verlaten Amerika zonder proces, en uit het hele land duiken verhalen op van mensen die om onverklaarbare redenen uitgezet worden.

Van een statushouder die meer dan dertig jaar in het land woont tot Duitse vakantiegangers, en van een Franse wetenschapper die in een appgesprek kritiek uitte op Trumps beleid tot een Canadese actrice die in Los Angeles werkt: steeds meer mensen lopen risico op uitzetting.

Het overkwam ook het pasgetrouwde stel Bradley Bartell en Silvia Muñoz. Bij terugkeer op het vliegveld van Wisconsin na hun huwelijksreis naar Puerto Rico vroeg een agent van de immigratiedienst of zij een Amerikaans staatsburger is. Muñoz antwoordde eerlijk: "Nee, ik kom uit Peru."

Hoewel ze een verblijfsvergunning had aangevraagd en net getrouwd was met een Amerikaan, werd ze toch meegenomen door ICE, de immigratie- en douanehandhavingsdienst. Nu kan Bartell zijn vrouw alleen nog spreken vanuit het detentiecentrum, waar telefoongesprekken dertig cent per minuut kosten. "Onwerkelijk en vreselijk", zegt hij tegen de NOS.

Trump heeft de stemmen van vele Amerikanen gewonnen door zijn belofte om Amerika te ontdoen van "criminele immigranten". Ook Bradley Bartell stemde op Trump, "maar de aanpak is veel strenger dan verwacht", zegt hij nu. Hij heeft grote zorgen over zijn vrouw, die met tachtig vreemden opgesloten zit in een zaal vol met stapelbedden.

Met hun trouwringen om, vertrouwde het stel erop dat de immigratiedienst wel doorhad dat Silvia zich netjes had aangemeld voor een green card, een verblijfsvergunning. Maar haar originele visum was al wel verlopen. Bartell zegt: "Mijn advocaat heeft mij uitgelegd dat het niet zo hoort te gaan. Als je met een Amerikaan trouwt, hoor je zulke problemen niet te hebben."

Green card biedt geen zekerheid

Silvia beschikte dus niet over een green card, maar er zijn ook gevallen van statushouders die wel een verblijfsvergunning hadden maar desondanks door de ICE werden meegenomen. Fabian Schmidt, een 34-jarige Duitse elektrotechnisch ingenieur die in New Hampshire woont, werd vastgehouden en onder druk gezet om zijn green card op te geven.

Zijn moeder vertelde aan de lokale omroep WGBH News dat haar zoon 7 maart op de luchthaven van Boston urenlang "gewelddadig werd ondervraagd" na terugkomst van een reis naar Luxemburg.

Schmidt werd daarna door de ICE overgebracht naar een detentiecentrum waar hij nog steeds wordt vastgehouden. De reden was een oude aanklacht uit 2015, toen hij marihuana in zijn auto had en onder invloed reed. Of dat voldoende grond is om zijn verblijfsvergunning in te trekken, is onduidelijk.

Er zijn ook twijfels over de zaak van de Palestijnse activist Mahmoud Khalil, die sinds zijn arrestatie op 8 maart vastzit in een detentiecentrum in Louisiana. Khalil speelde een prominente rol bij de pro-Palestijnse studentenprotesten op Columbia University in New York.

Het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid verdenkt Khalil van "het leiden van activiteiten in de lijn van Hamas" en dreigt zijn verblijfsvergunning in te trekken. De beschuldigingen en het dreigement leiden tot ophef, zoals een demonstratie in de Trump Tower in New York. Buitenlandminister Rubio verklaarde op X dat de VS "de visa en verblijfsvergunningen intrekt van Hamas-aanhangers in de VS, zodat ze uitgezet kunnen worden."

David Super, hoogleraar constitutioneel recht aan Georgetown University, heeft kritiek op de manier hoe de regering-Trump omgaat met vrijheid van meningsuiting. "Het eerste amendement beschermt de vrijheid van meningsuiting van iedereen in Amerika, ook mensen met green cards." Dat Trump het oneens is met Khalil betekent niet dat er een wettelijke basis is om zijn verblijfsvergunning in te trekken, oordeelt Super. Een federale rechter heeft om die reden Khalils uitzetting geblokkeerd.

'Constitutionele crisis'

Uitzettingen en detentie door de ICE is geen nieuw fenomeen. Maar wat wel nieuw lijkt, is het vasthouden van mensen met geldige papieren en een president die de uitspraken van rechters negeert. "De scheiding der machten bestaat al sinds 1789 in ons land. Maar nu lijkt Trump ons in een richting te sturen waar zijn macht zwaarder telt", stelt Super.

Trump zet dan ook een federale rechter die hem terugfloot neer als 'radicaal-links' en wijst erop dat de rechter geen president is. Hoogleraar Super ziet dit als een aanval op het rechtssysteem: "Trump probeert de grondwet fundamenteel te veranderen."

Taiwan gaat zich voorbereiden op een mogelijke Chinese invasie in 2027. Het Taiwanese ministerie van Defensie heeft dat bekendgemaakt. Simulatieoefeningen staan gepland voor deze zomer.

De invasiescenario's waar Taiwan zich op gaat voorbereiden zijn een reactie op recente "grijze-zone-intrusies" van China, staat in een rapport van het ministerie van Defensie. Grijze-zone-intrusies zijn acties die niet als gewapende conflicten aangemerkt worden, maar die wel verder gaan dan diplomatieke of economische drukmiddelen.

Voorbeelden worden niet genoemd, maar de bekendmaking komt in de week dat China een grootschalige militaire oefening hield. Daarbij werden tientallen oorlogsvliegtuigen en marineschepen richting het eiland gestuurd.

Anti-afscheidingswet

De spanningen tussen China en Taiwan zijn toegenomen sinds de aanstelling van de Taiwanese president William Lai in mei. De leider van de progressief-democratische partij wordt gezien als separatist.

Er bestaat geen twijfel dat China de "afvallige provincie" Taiwan op den duur wil inlijven. China's anti-afscheidingswet uit 2005 stelt dat het land militaire middelen zal gebruiken als een vreedzame inlijving van Taiwan onmogelijk is. Bij de viering van het twintigjarige jubileum van de wet eerder deze maand verklaarde Zhao Leji, de op twee na hoogstgeplaatste leider binnen de Chinese Communistische Partij, dat China de afscheiding van Taiwan "resoluut zal aanpakken".

China heeft nooit een jaartal genoemd voor een invasie van Taiwan. Wel is Peking open over de moderniseringsdoelen van het leger. In 2049, als de Volksrepubliek honderd jaar bestaat, moet het land een leger hebben van "wereldklasse". De jaren 2027, wanneer het Volksbevrijdingsleger (PLA) honderd jaar bestaat, en 2035 zijn aangemerkt als belangrijke mijlpalen op het gebied van informatisering, automatisering en gevechtsbereidheid van het leger.

Speculatie over jaartallen

Het is niet de eerste keer dat 2027 wordt genoemd voor een mogelijke invasie van Taiwan. In 2021 voorspelde de toenmalige leider van de Amerikaanse defensie-eenheid die in de regio actief is dat China rond 2027 Taiwan zou innemen. Hij deed deze voorspelling op basis van China's snel groeiende aantal oorlogsschepen, vliegtuigen en raketten en China's steeds assertievere houding ten opzichte van onder andere Hongkong en Tibet.

Het signaal werd lange tijd door zowel Amerikaanse functionarissen als andere landen zeer serieus genomen. Maar het jaartal verdween de afgelopen jaren langzaam naar de achtergrond. Dat kwam onder meer door de handelsoorlog met de Verenigde Staten, die ook significante beperkingen legde op de toegang tot kennis.

Ook tegenvallende economische prestaties en een grootschalige anti-corruptiecampagne binnen het PLA waarbij meerdere hooggeplaatste figuren werden gezuiverd, deden analisten denken dat China achter op schema was geraakt. Recente ontwikkelingen binnen het Volksbevrijdingsleger hebben 2027 weer op de kalender gezet.

Toegenomen spanningen

In oktober hield China een militaire oefening rond Taiwan waarbij 153 militaire vliegtuigen en 17 oorlogsschepen betrokken waren. Dat was volgens Taiwan de grootste Chinese militaire aanwezigheid rond het eiland ooit op één dag.

Volgens Amerikaanse cijfers overschreden Chinese militaire vliegtuigen in 2024 ruim 3000 keer de Air Defense Identification Zone van Taiwan. Een toename van ruim 80 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. De stijging begon na de aanstelling van Lai.

Op de Amerikaanse beurs is het aandeel Boeing bijna 5 procent gestegen na de bekendmaking dat de vliegtuigbouwer de nieuwste generatie gevechtsvliegtuigen voor de luchtmacht mag bouwen. President Trump heeft Boeing opdracht gegeven om voor 20 miljard dollar de F-47 te ontwerpen en in productie te nemen.

Het nieuwe jachtvliegtuig moet uiterlijk in 2030 de F-22 Raptor van fabrikant Lockheed Martin vervangen en zal in de jaren daarna op grote schaal gebouwd worden. Boeing en Lockheed Martin zijn al jaren concurrenten in de militaire vliegtuigbouw. Het aandeel Lockheed zakte na het nieuws bijna 7 procent op de beurs.

Trump-47

Trump, de 47ste Amerikaanse president, gaf bij de bekendmaking van de deal voor de F-47 niet veel details over de capaciteiten van het nieuwe toestel. Wel zei hij op een persconferentie in het Oval Office dat bondgenoten van Amerika al interesse hebben getoond in het gevechtsvliegtuig, dat zeer waarschijnlijk een groter bereik krijgt en moeilijker te ontdekken zal zijn op de radar dan de F-22. Ook zal het nieuwe toestel goed moeten samenwerken met drones.

De deal is voor Boeing een opsteker. Het bedrijf is in de burgerluchtvaart in een felle concurrentiestrijd verwikkeld met onder meer het Europese Airbus en kreeg na vliegtuigongelukken en andere incidenten te maken met dure onderzoeken en het verplicht op de grond houden van toestellen. Zo liepen de kosten voor het geplaagde type 737 Max op tot 18 miljard dollar.

Marine

Naast de luchtmacht is ook de Amerikaanse marine op zoek naar een zesde generatie gevechtsvliegtuig, om op termijn de F/A-18 Super Hornet te vervangen. Ook hier is Boeing in de race, net als de firma Northrop Grumman.

De F-35, beter bekend als de JSF en ook door Nederland in gebruik genomen, is een toestel van de vijfde generatie. China is het enige land dat zegt al testvluchten uit te voeren met een jager van de zesde generatie.

Een 63-jarige vrouw uit Almere is veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging. Ze mishandelde jarenlang een van haar partners, behandelde haar als 'huisslaaf' en bedreigde haar. Haar andere partner, met wie ze getrouwd was, hield ze tegen haar wil vast.

Marjon K. leerde de vrouw die ze mishandelde zeventien jaar geleden kennen, en aanvankelijk had het stel een liefdevolle relatie. De vrouw beweerde tegen haar vriendin dat ze helderziend was en haar kon helpen met haar trauma's.

Al snel sloeg haar houding om: ze werd dominant, controlerend en gewelddadig. Ze zorgde ervoor dat haar partner geen contact meer had met vrienden en familie, waardoor het slachtoffer volledig afhankelijk van haar werd. Het slachtoffer werd gedwongen het huishouden binnen strikte tijdslimieten uit te voeren. Als dat niet lukte, werd ze mishandeld met onder meer een ijzeren ketting of een riem. Hieraan hield ze meerdere littekens over.

Bovendien bepaalde K. wanneer het slachtoffer mocht eten en slapen. Ook gebruikte ze de uitkering en het spaargeld van het slachtoffer voor eigen uitgaven, zoals een vakantie. Volgens de rechtbank had het slachtoffer geen enkele controle meer over haar eigen leven.

Tweede slachtoffer

Toen K. het slachtoffer ontmoette, had ze al een echtgenote met wie ze samenwoonde. Ze dwong haar echtgenote in het huis van haar nieuwe vriendin te wonen en nam de controle over haar financiën over. K. gaf haar echtgenote slechts een klein bedrag om van te leven.

Later werd de echtgenote onder valse voorwendselen naar de woning van K. gelokt, waar ze werd opgesloten en haar spullen werden afgenomen. Ook werd ze gedwongen zich ziek te melden op haar werk.

De rechtbank stelt dat K. alleen dacht aan haar eigen behoefte aan macht, controle en geld en geen rekening hield met de slachtoffers. Beide slachtoffers verklaarden dat de gebeurtenissen een grote impact op hen hebben gehad en dat ze nog dagelijks de psychische en lichamelijke gevolgen ervaren.

Persoonlijkheidsstoornis

Deskundigen hebben bij K. een persoonlijkheidsstoornis vastgesteld en verwachten dat ze zonder behandeling opnieuw in de fout zal gaan. De opgelegde straf is lager dan de eis van de officier van justitie, die tien jaar cel en tbs had gevraagd. De rechtbank achtte poging tot doodslag niet bewezen, wat meespeelde in de strafmaat, meldt Omroep Flevoland.

De zaak kwam in 2022 aan het licht. K. heeft de beschuldigingen altijd ontkend. Het proces liep vorig jaar vertraging op, onder meer door een mislukte poging om de rechtbank te wraken.

Het lukt Nederland niet om het overgewichtcijfer naar beneden te halen. Vergeleken met tien jaar geleden is het aandeel mensen met overgewicht gelijk gebleven. Dat betekent dat de doelstellingen van het Nationaal Preventieakkoord om overgewicht terug te dringen naar alle waarschijnlijkheid niet worden bereikt. Volgens experts maken omgevingsfactoren het ons te moeilijk om gezonde keuzes te maken.

Er wordt vaak te simpel gedacht over overgewicht, zegt hoogleraar obesitas en internist Liesbeth van Rossum, verbonden aan het Erasmus MC. "Dat je met advies om meer te gaan bewegen en meer sla te eten er wel komt. Maar overgewicht en de ernstige vorm daarvan, oftewel obesitas, zijn complexe problemen die worden veroorzaakt door zowel maatschappelijke als individuele factoren."

Een van de belangrijkste oorzaken van de toename van overgewicht in de afgelopen decennia is de ongezonde voedselomgeving, zegt Van Rossum. Het Voedingscentrum beaamt dat. "We worden aan alle kanten verleid door ongezonde opties", zegt woordvoerder Pascalle Stijger. "Als het schap in de supermarkt voor 80 procent gevuld is met ongezond eten, dat bovendien vaker in de aanbieding is, is het moeilijk om al die verleidingen te weerstaan."

Er wordt vaak gedacht dat mensen op een rationele manier voedingskeuzes maken, zegt Stijger, maar dat is niet zo. "Veel van onze voedingskeuzes maken we op de automatische piloot en worden gestuurd door omgevingsfactoren. Dat geldt ook voor keuzes op het gebied van beweging. We worden vaak gemotiveerd om de roltrap te nemen of in de auto te stappen, in plaats van te gaan lopen."

Genetisch bepaald

Naast maatschappelijke oorzaken spelen ook andere factoren een rol bij het ontstaan van overgewicht. Ongeveer de helft van je gewicht en of je wel of juist niet makkelijk aankomt, ligt al vast in je genen, zegt internist Van Rossum. "De rest hangt samen met andere factoren, zoals leefstijl, maar ook sociale, psychische, medicinale bijwerkingen, hormonale en medische oorzaken."

Volgens de hoogleraar stagneert het obesitascijfer in Nederland doordat zowel preventie als behandeling van overgewicht tekortschiet. Tegelijk heeft de regering vorig jaar besloten minder geld vrij te maken voor het Voedingscentrum en het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON), wat op forse kritiek stuitte.

"We doen niet genoeg om obesitas aan te pakken. En als we niets doen, zal het alleen maar verder toenemen", zegt Van Rossum. Ze wijst erop dat het RIVM vreest dat in 2050 circa 60 procent van Nederland overgewicht heeft. "Dat is ver van de doelstelling in het Nationaal Preventieakkoord, om terug te gaan naar 38 procent zoals in de jaren 90."

Voedselindustrie

Er moet een pakket maatregelen komen, vinden beide experts, zoals een btw-verlaging op groente en fruit en een suikertaks om gezond eten aantrekkelijker en goedkoper te maken. "Maar de remmende invloed van het bedrijfsleven bij zulke beslissingen is groot", zegt Van Rossum. "Verandering doorvoeren in de voedselindustrie is een uitdaging, want hun voornaamste doel blijft winst", voegt Stijger toe. "Grote voedingsmerken geven miljarden uit aan campagnes. Daar kun je maar moeilijk tegenop."

Behalve voor preventie moet er volgens de experts ook meer aandacht zijn voor de behandeling van mensen met obesitas. "Volgens de richtlijnen moet iemand met obesitas behandeld worden met gecombineerde leefstijlinterventies, die vergoed worden vanuit het basispakket. Daarbij is aandacht voor stress, slaap, voeding, beweging, gedrag en sociale factoren belangrijk", zegt Van Rossum. "Als er onvoldoende effect is of bij ernstig overgewicht, kunnen artsen medicatie of eventueel een maagoperatie aanbieden."

Deze behandelmethodes zijn voor veel artsen nog onbekend, ziet de hoogleraar. Vaak wordt behandeling pas gestart wanneer mensen met overgewicht diabetes, kanker of depressie krijgen. "Dit leidt ertoe dat de kosten in de zorgsector blijven stijgen. Mensen met obesitas hebben een serieuze behandeling nodig."

Mensen met overgewicht hebben een BMI hoger dan 25 of een te grote buikomvang. Volgens Stijger kun je als individu zeker stapjes zetten tegen gewichtstoename. Ga bij jezelf na waardoor je overgewicht hebt via een online vragenlijst. "Daarnaast is het goed om bewust te worden van je eigen gedrag. Houd een eetdagboek bij om inzicht te krijgen in je eetgewoonten. En blijf weg van crashdiëten en sapkuurtjes." Van Rossum: "Belangrijk is om na afvallen extra veel te bewegen om te helpen voorkomen dat er een jojo-effect ontstaat."

Tweepersoonshuishoudens worden niet gediscrimineerd bij de berekening van de waterschapsbelasting. Dat heeft de Hoge Raad bepaald.

De hoogte van de waterzuiveringsheffing wordt voor alle meerpersoonshuishoudens gebaseerd op drie zogenoemde vervuilingseenheden. Alleen eenpersoonshuishoudens betalen voor één vervuilingseenheid.

Een vrouw en haar partner voelden zich daardoor benadeeld en stapten naar de rechter. Het tweepersoonshuishouden zou stelselmatig voor te veel vervuilingseenheden betalen, wat zou neerkomen op discriminatie.

De vrouw eiste daarom dat hun heffing werd verlaagd naar twee vervuilingseenheden, waardoor ze zo'n 58 euro minder zouden betalen.

Gerechtvaardigd

Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden deed begin vorig jaar uitspraak in de zaak. Het kwam tot de conclusie dat tweepersoonshuishoudens inderdaad worden benadeeld, maar vond dat te rechtvaardigen. De Hoge Raad gaat daarin mee.

Volgens de hoogste rechter is ongelijke behandeling toegestaan om tot een eenvoudig uitvoerbare heffing per huishouden te komen. Er wordt daarnaast geen onderscheid gemaakt op basis van bijvoorbeeld geslacht of afkomst. Daarom is geen sprake van discriminatie, is het oordeel.

De autofabriek van VDL Nedcar in Born wordt deels omgebouwd tot een productiehal voor defensie. Het bedrijf heeft dat vanmiddag bekendgemaakt samen met minister Brekelmans van Defensie.

VDL zegt dat de overheid een beroep op het concern heeft gedaan om bedrijfsonderdelen te gaan inzetten voor het versterken van de Nederlandse defensie. Hierdoor moet materieel sneller worden geleverd, waarbij Nederland en andere Europese landen ook minder afhankelijk worden van producenten buiten Europa.

Het ministerie gaat van VDL productiefaciliteiten huren en actief meehelpen om in Europa opdrachtgevers te vinden. "Deze samenwerking moet het vlaggenschip worden in de samenwerking tussen defensie en bedrijven", aldus minister Brekelmans.

Drones

Belangrijkste onderdeel van de afspraken is de autofabriek van VDL Nedcar in Born. Daar werden lang Mini's voor BMW gebouwd. Zo'n 3500 medewerkers werden vorig jaar ontslagen nadat BMW het contract had beëindigd.

Sindsdien zoekt VDL naar een nieuwe opdrachtgever voor de autofabriek. Al langer ging het gerucht dat er drones geproduceerd gaan worden. Bij zijn bezoek aan VDL vanmiddag zinspeelde Brekelmans op die mogelijkheid.

"Er zijn veel ondernemers in Nederland, die nu tientallen of honderden drones per jaar produceren. Maar in deze tijden hebben we er duizenden nodig", aldus de minister. "Dat kan in Born. Als we dat kunnen combineren, dan hebben we een winnende combinatie."

Tien voetbalvelden

Bestuursvoorzitter Willem van der Leegte van VDL is ervan overtuigd dat de Nedcar-fabriek prima geschikt is om ook voor defensie te produceren. "We zijn een aantal keer beste autofabriek van Europa geweest. Dan kun je ook heel veel andere dingen kwalitatief maken."

Volgens Van der Leegte zou de fabriek snel opgestart kunnen worden. Ed Leunissen, bestuurder bij vakbond CNV, denkt dat dit zeker nog een jaar duurt: "Zo makkelijk is het niet. Er moet een hele nieuwe productielijn gebouwd worden. En er moeten mensen worden aangenomen. Die zijn allemaal weg."

Wel is Leunissen blij dat de Nedcar-fabriek gered lijkt. "Het is triest dat we moeten opschalen om de oorlogsindustrie op gang te brengen. Maar als het moet, waarom dan niet hier?", zegt hij. "Er ligt hier een fabriek van tien voetbalvelden met een eigen energiecentrale, naast de A2 met Duitsland en België op een steenworp afstand. En er zijn nog zeker 400 oud-medewerkers die nog geen baan hebben en graag aan de slag willen."

Leunissen waakt wel voor een hapsnapbeleid rond de fabriek. "Wat als Donald Trump straks toch weer vriendjes wordt met Europa? Gaan we dan toch weer in de Verenigde Staten defensiematerieel kopen om hem te paaien? Werknemers komen echt niet terug omdat het hun oude fabriek is. Ze moeten perspectief hebben."

Familiebedrijf

Het familiebedrijf VDL uit Eindhoven bestaat uit meer dan honderd bedrijven die van alles produceren, van onderdelen voor auto's tot complete bussen en vuilniswagens. Vorig jaar boekte het in 1953 opgerichte concern een omzet van bijna 4,3 miljard euro, waarover een nettowinst van 66 miljoen euro werd gemaakt.

VDL heeft al een defensieonderdeel, waarmee het bedrijf voor de Nederlandse defensie onder meer elektrische voertuigen ontwikkelt.

In Steenokkerzeel in de Belgische provincie Vlaams-Brabant is een pasgeboren baby dood gevonden. Dat bevestigt de burgemeester van het dorp aan Belgische media.

Het lichaam werd volgens de krant Het Laatste Nieuws gevonden in de tuin van een gezin met volwassen kinderen dat sinds kort in de wijk Groenveld woonde. De 20-jarige dochter van het gezin had volgens bronnen van de krant zelf het ziekenhuis ingeschakeld vanwege een medisch probleem.

De krant meldt dat een buurvrouw rond 07.30 uur een ziekenwagen bij de woning van het gezin zag, waarna de dochter in een rolstoel naar het ziekenhuis werd gebracht. Daar zou zijn geconcludeerd dat de vrouw kortgeleden was bevallen.

Enkele uren later probeerde de brandweer de woning van het gezin open te breken, waarna de baby in de tuin werd gevonden. Een speciale nooddienst van het ziekenhuis kon niets meer doen voor de baby.

Onderzoek

De politie is ter plaatse en doet samen met een speciaal team onderzoek. De woning en de omgeving zijn afgesloten met onder meer hekken.

Het OM en de burgemeester willen verder niets kwijt over de zaak, maar volgens Belgische media is de politie nog op zoek naar leden van het gezin.

De Londense luchthaven Heathrow zegt dat de vluchten weer hervat worden, na de grote stroomstoring van vandaag. Er is een tijdelijke oplossing gevonden, waardoor een deel van de stroomvoorziening is hersteld.

In een statement op X meldt Heathrow dat het nu veilig is om weer te vliegen. Eerst zullen vliegtuigen naar de juiste plek gebracht worden. Daarna wordt het vliegverkeer weer deels hervat. De bedoeling is dat eerst reizigers worden teruggehaald die door de storing op andere Europese luchthavens zijn beland.

Morgen hoopt de luchthaven weer alle vluchten te kunnen uitvoeren. Heathrow adviseert reizigers niet naar het vliegveld te komen, tenzij de luchtvaartmaatschappij zegt dat dat wel kan.

De brand schopte de reisplannen van veel reizigers in de war:

Volgens Britse media zijn meer dan 200.000 reizigers getroffen doordat Heathrow vandaag platlag. Zo'n 1300 vluchten zijn ontregeld, waarvan de overgrote meerderheid helemaal geannuleerd moest worden. 119 vluchten werden omgeleid, waarvan Schiphol samen met Londen Gatwick de vaakst gekozen uitwijkmogelijkheid was (zeven keer), schrijft de BBC.

De Eurostar-treinen die rijden tussen Londen en Parijs hebben meer stoelen vrijgemaakt. Ook rijden er twee extra treinen heen en weer, met plek voor bijna 900 passagiers per trein.

De overlast begon door een brand in een stroomstation in de buurt van het vliegveld, dat daardoor zonder stroom kwam te zitten. Omdat ook de back-upgenerator niet werkte, werd al het luchtverkeer van en naar Heathrow stilgelegd. De verwachting was dat er de hele dag geen vluchten mogelijk zouden zijn, maar er blijkt dus sneller een oplossing te zijn.

Stroomvoorziening tijdelijk hersteld

Het Britse nationale elektriciteitsbedrijf zegt dat er een tijdelijke oplossing is gevonden, waardoor het weer stroom kan leveren aan Heathrow. Daardoor begonnen aan het eind van de middag de lampen en de liften weer te werken in een van de terminals. Het is niet duidelijk wanneer er een structurele oplossing komt. De brand in het stroomstation is nog niet volledig geblust.

Het is nog altijd onduidelijk hoe de brand kon ontstaan. Volgens de Britse politie zijn er geen aanwijzingen dat er opzet in het spel was. Wel wordt onderzoek gedaan door de anti-terrorisme-afdeling, omdat het om kritieke infrastructuur gaat.

De politie is volop bezig met trainen voor de NAVO-top in juni. Momenteel oefent de mobiele eenheid het ingrijpen bij eventuele rellen.

Op het terrein in Biddinghuizen waar over een paar maanden het Lowlands-festival wordt gehouden, is een dorp van zeecontainers gebouwd. Elke dag oefenen honderden politiemensen hier het optreden tegen relschoppers.

Dat demonstraties uit de hand lopen tijdens de NAVO-top, is een van de mogelijkheden waarop de politie zich voorbereidt. Andere uitdagingen zijn het tegengaan van cyberaanvallen en het veilig vervoeren van regeringsleiders.

En zo ging de oefening eraan toe:

De ME traint ieder jaar, maar nu staat de landelijke oefening specifiek in het teken van het NAVO-evenement. De politie heeft tegenspelers ingehuurd die barricades opwerpen en met houten blokken gooien.

Bij de trainingen in Biddinghuizen zijn naast ME'ers bijvoorbeeld ook netwerk- en aanhoudingseenheden aanwezig. De eerste groep agenten gaat met demonstranten in gesprek zolang er geen geweld dreigt, de tweede groep is gespecialiseerd in het snel en gericht oppakken van relschoppers.

Tolerantiegrens

Welke vormen van protest worden toegestaan tijdens de NAVO-top, en waar, is nog niet duidelijk. De "tolerantiegrens" is momenteel onderwerp van gesprek met burgemeesters, vertelt Willem Woelders, nationaal commandant bij de politie.

"Het is niet proportioneel om meteen geweld te gebruiken tegen demonstranten, maar je wil ook te allen tijde de route van en naar de NAVO-top vrijhouden", zegt Woelders. "Daar kan dus spanning zitten."

De burgemeesters van Den Haag, Haarlemmermeer (waar Schiphol onder valt) en tussenliggende gemeenten moeten afwegen hoe te handelen als activisten bijvoorbeeld een snelweg blokkeren.

"Als de richtlijnen straks helder zijn, geven wij die mee aan de collega's op straat zodat zij weten hoe ze moeten optreden", zegt Woelders. "Intussen zijn we op alles voorbereid."

Volgens Woelders wordt ook getraind voor het geval dat het communicatiesysteem C2000 uitvalt. Dat gebeurde tijdens de laatste jaarwisseling. Inmiddels zijn maatregelen genomen om nieuwe uitval te voorkomen.

Daarnaast hebben alle agenten een alternatief systeem op hun telefoon, een speciale communicatie-app. Ook daar wordt mee geoefend.

Logistieke puzzel

De NAVO-top op 24 en 25 juni in Den Haag is de grootste politieoperatie ooit in Nederland. De eerste voorbereidingen begonnen anderhalf jaar geleden. De afgelopen tijd zijn extra ME'ers, motoragenten en leden van de bewakingseenheid opgeleid.

Bijna de helft van al het politiepersoneel wordt ingezet tijdens de top. In totaal zijn dat 27.000 agenten.

Dit zorgt voor een complexe, logistieke puzzel die de komende maanden wordt gelegd, vertelt Woelders. "We moeten locaties koppelen aan al die mensen en zorgen dat iedereen straks op zijn plek is. Ook dat is een behoorlijke uitdaging."

Militairen

Het zwaartepunt van de inzet zal liggen tijdens de top zelf, maar ook in de weken ervoor is de politie er intensief mee bezig. Dat varieert van het in orde brengen van politieauto's tot het controleren van hotels waar hoogwaardigheidsbekleders zullen verblijven. Zo'n 45 staatshoofden en regeringsleiders, 90 ministers, 6000 delegatieleden en 2000 journalisten worden in het World Forum in Den Haag verwacht.

Naast de politie is ook defensie volop bezig met de voorbereidingen. Voor de NAVO-top worden zo'n 10.000 militairen ingezet, plus nog eens 5000 marechaussees. Ook voor defensie gaat het om een van de grootste inzetten in Nederland ooit, die tot 'operatie Orange Shield' is gedoopt.

Militairen zullen onder meer helpen bij het bewaken van wegen, het zoeken van explosieven, het bestrijden van nepinformatie en het bewaken van het luchtruim. Ook het leger is volop bezig met oefenen, waarbij ook scenario's als een terroristische aanslag en een grote cyberaanval worden getraind.

De Europese wetgeving tegen vapen moet strenger worden. De aantrekkelijke smaakjes en de online verkoop moeten worden teruggedrongen, en vape-producten mogen alleen nog in neutrale verpakkingen verkocht worden. Dat schrijft staatssecretaris Karremans mede namens elf andere EU-landen in een brief aan de Europese Commissie.

Nederland en Finland, Estland, Litouwen, Letland, Luxemburg, België, Frankrijk, Spanje, Ierland, Slovenië en Malta dringen erop aan om strengere regels op te nemen in de nieuwe Europese richtlijn voor tabaksproducten. Die zou eigenlijk afgelopen jaar worden gepresenteerd, maar wordt nu dit jaar verwacht.

Karremans stelt dat Nederland op dit moment vooroploopt met wet- en regelgeving tegen het vapen. Zo is er hier een verbod op de verkoop van zoete smaakjes die het vapen aantrekkelijk maken. Maar de staatssecretaris vindt het belangrijk dat de wet- en regelgeving binnen de hele Europese Unie strenger wordt. "Zodat eventjes over de grens vapes met smaakjes kopen, of online bestellen, in de nabije toekomst geen optie meer is."

Vapen kan onder meer leiden tot heftige verslavingsproblemen en longbloedingen, zegt de staatssecretaris voor Jeugd, Sport en Preventie. "Ondanks de grote gezondheidsrisico's vapet een op de zeven jongeren van 12 tot en met 16 jaar maandelijks. We hebben dus te maken met een heel serieus probleem."

Het Israëlische hooggerechtshof blokkeert tijdelijk het ontslag van het hoofd van Shin Bet, de binnenlandse veiligheidsdienst. Premier Netanyahu had inlichtingenchef Ronen Bar vannacht met unanieme steun van het kabinet de wacht aangezegd vanwege een gebrek aan vertrouwen. Directeuren worden normaal voor vijf jaar benoemd. Bar bekleedde de hoogste positie sinds 2021.

Onder meer vier oppositiepartijen hadden bij de hoogste Israëlische rechter een verzoek ingediend om het ontslag tegen te houden. Het hof heeft nu besloten dat het eerst de klagers wil horen en heeft het ontslag daarom geblokkeerd.

Qatargate

De leider van de grootste oppositiepartij, Yair Lapid, zegt namens de vier dat het ontslag een overduidelijk geval van belangenverstrengeling is. Shin Bet onderzoekt momenteel de vermoedelijke banden tussen Qatar en medewerkers van premier Benjamin Netanyahu. Zij zouden steekpenningen hebben aangenomen.

Ook Bar zelf zegt dat zijn ontslag "volledig is besmeurd door belangenverstrengeling". In een brief aan het kabinet hekelt hij het feit dat Netanyahu geen voorbeelden geeft van het gebrek aan vertrouwen tussen de twee. Hij wijst ook op het Qatar-onderzoek en zegt dat het nu gevaar loopt. "Dit is een rechtstreekse bedreiging voor de veiligheid van Israël."

Het is geen geheim dat de twee mannen persoonlijk steeds minder goed met elkaar overweg kunnen. Op de achtergrond lijkt mee te spelen wie verantwoordelijk wordt gesteld voor het falen van Israël op 7 oktober 2023, toen Hamas meer dan 1200 mensen doodde en gijzelaars meenam naar Gaza.

Israëlische media schrijven dat er voor 8 april een zitting bij het hooggerechtshof zal zijn. Het kabinet wil dat Bar vanaf 10 april weg is. Minister van Communicatie Shlomo Karhi zegt dat de rechters zich met zaken bemoeien waarover ze geen zeggenschap hebben. "Jullie oordeel telt niet."

Druk op Netanyahu

Ondertussen neemt een deel van het Israëlische bedrijfsleven openlijk afstand van Netanyahu in de kwestie. Het Business Forum, waarin ongeveer 200 zakenmensen zitten, dreigt met het platleggen van de economie als Netanyahu niet naar het hooggerechtshof luistert "en het land in een constitutionele crisis duwt".

Al dagenlang zijn er in Israël protesten tegen premier Netanyahu, onder meer omdat hij de oorlog in Gaza heeft hervat. Netanyahu lijkt niet van plan de bombardementen te stoppen en is ook een grondoffensief begonnen. De premier noemt dit de beste manier om alle gijzelaars terug te krijgen en ervoor te zorgen dat Hamas geen bedreiging meer vormt.

De eerste resultaten van de extra controles aan de grens met België en Duitsland zijn openbaar en de resultaten geven een wisselend beeld. In de afgelopen drie maanden is 250 vreemdelingen de toegang tot Nederland geweigerd, omdat ze niet duidelijk konden vertellen waarom ze het land binnen wilden.

Daarnaast zijn er 90 personen aangehouden, bijvoorbeeld vanwege mensensmokkel of drugscriminaliteit. Dat zijn er veel minder dan het Mobiele Toezicht Veiligheid (MTV) het jaar ervoor aanhield. Toen waren het er 260.

Minister Faber van Asiel en Migratie, die de cijfers naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, spreekt over een "significant" verschil, maar kan naar eigen zeggen de precieze reden niet achterhalen. Mogelijk zijn er minder mensen aangehouden doordat de asielinstroom lager is, zo oppert ze.

Geen duidelijk beeld

Eind vorig jaar kondigde minister Faber de herinvoering van binnengrenscontroles aan om zo de instroom van illegale migranten tegen te gaan. Sinds 1995, toen het Schengenverdrag inging, waren er geen reguliere grenscontroles meer geweest en kon in principe iedereen binnenrijden. Tegen de herinvoering was weerstand vanuit de marechaussee en de politiebond uit vrees voor een tekort aan personeel.

Uit de cijfers is geen eenduidig beeld te halen. Er zijn dus 250 vreemdelingen aan de grens geweigerd en daarnaast hebben er 30 'internationale bescherming' aangevraagd. Het MTV hield in dezelfde periode een jaar eerder 150 vreemdelingen aan.

Zichtbaar op de snelweg

Het MTV is een mobiel team om illegale migratie en mensensmokkel aan te pakken en werkt niet op een vaste plek. De agenten controleren op treinen, snelwegen, het water en luchthavens. De door Faber aangewezen marechaussee staat zichtbaar op de snelweg bij de Duitse en Belgische grens.

Minister Faber noemt de eerste resultaten bemoedigend. Volgens haar heeft de marechaussee het werk "binnen de bestaande capaciteit en budget" gedaan. Ook zijn er geen extra files ontstaan, zoals gevreesd.

Dus zet de minister, zoals eerder gezegd, het project tot 8 juni 2025 door. De komende tijd gaat ze met haar collega's in de ministerraad bespreken of de grenscontroles daarna nog worden verlengd.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bereidt juridische stappen voor tegen het Rijk om meer geld te krijgen voor jeugdzorg. Vandaag was er in Den Haag een ledenbijeenkomst en daarbij was veel steun voor het plan.

VNG-directeur Leonard Geluk en VNG-voorzitter Sharon Dijksma zeggen dat het met de huidige financiën niet lukt om zowel de jeugdzorg te regelen als de sporthallen open te houden en de boa's op straat te houden.

Zowel Geluk als burgemeester Dijksma van Utrecht zeggen dat ze liever niet procederen tegen een mede-overheid, maar gesprekken met het kabinet hebben nog niet het gewenste resultaat opgeleverd. Wanneer er bij de voorjaarsnota, half april, niet meer geld komt voor de jeugdzorg zien de gemeenten geen andere optie dan naar de rechter te stappen.

Twee maanden geleden oordeelde de commissie-Van Ark dat plannen om de jeugdzorg te verbeteren tekortschieten. De zorgverlening gaat onvoldoende vooruit en de financiering is ontoereikend. Volgens de commissie is het dan ook niet wenselijk om de voorgestelde bezuinigingen door te voeren. De VNG wil dat het rapport wordt overgenomen. "Daar doen we geen concessies op", zei Geluk.

Problemen voor 2026

Veel gemeenten vrezen dat ze hun begroting voor 2026 niet rond krijgen. Volgend jaar wordt er 2,3 miljard euro gekort op het gemeentefonds waar de verplichte taken van gemeenten uit worden betaald, variërend van vuilnis ophalen en plantsoenen schoffelen tot het leveren van jeugdzorg of thuishulp.

Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor die zorg. Het plan was dat uitvoering door de gemeenten geld zou besparen, maar in de praktijk is het tegendeel het geval. De gemeenten pleiten al langer voor meer geld en omdat ze de taken van het Rijk hebben overgenomen, menen ze juridisch hun gelijk te kunnen halen.

De grootste militaire machten van Europa werken aan een plan om binnen enkele jaren de rol van de Verenigde Staten binnen de NAVO over te nemen, schrijft The Financial Times. Het plan zou bedoeld zijn om te voorkomen dat de VS zich plotseling terugtrekt uit het militaire bondgenootschap. De Britse krant sprak met vier Europese functionarissen die betrokken zijn bij de plannen.

Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en de Scandinavische landen behoren tot de landen die op dit moment "informele, maar gestructureerde gesprekken" voeren. Het doel is om een plan te bedenken waarmee de financiële en militaire lasten voor de verdediging van Europa bij Europese landen komen te liggen. Het voorstel moet voorafgaand aan de NAVO-top in Den Haag deze zomer worden gepresenteerd aan de VS.

Het voorstel zou stevige toezeggingen moeten bevatten over het verhogen van de Defensie-uitgaven en het opbouwen van militaire capaciteiten. Dat zou Trump moeten overtuigen om in te stemmen met een geleidelijke overgang, zodat de VS zich op Azië kan richten.

Lasten eerlijker delen

Volgens hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga dienen de plannen een tweeledig doel: "Dit is zowel een voorbereiding voor het geval dat Europa zichzelf echt moet verdedigen, als een handreiking naar de VS om te laten zien dat we echt goed bezig zijn met onze defensie."

"Daarmee pogen ze de trans-Atlantische band in stand te houden", vervolgt hij. Volgens Osinga is dat deels ingegeven door de harde opstelling van de regering-Trump, maar hoort het ook gewoon bij de plannen om de lasten binnen de NAVO eerlijker te verdelen.

Amerikaanse functionarissen hebben hun Europese collega's verzekerd dat Trump toegewijd is aan het militaire bondgenootschap, inclusief artikel 5 uit het NAVO-verdrag. Daarin staat dat een aanval op één van de landen wordt gezien als een aanval op allemaal.

'Vijf tot tien jaar'

Toch vrezen veel Europese landen dat het Witte Huis zou kunnen besluiten om de inzet van troepen en materieel in Europa plotseling terug te schroeven. Trump heeft vaak kenbaar gemaakt dat hij vindt dat Europa veel te weinig doet op het gebied van defensie en dreigde al met een vertrek uit de NAVO.

De Amerikanen zijn nu nog verreweg de belangrijkste militaire en financiële kracht binnen de NAVO. Volgens de bronnen van The Financial Times zou het zo'n vijf tot tien jaar duren om de Europese capaciteiten op een niveau te brengen waarop ze de meeste Amerikaanse verantwoordelijkheden kunnen vervangen, afgezien van de Amerikaanse nucleaire afschrikking.

Volgens Osinga zullen we op sommige aspecten afhankelijk blijven, maar is er in vijf jaar een grote inhaalslag mogelijk. "Op veel vlakken, zoals langeafstandswapens en complexe inlichtingensystemen, hebben we tekortkomingen ten opzichte van de VS. Daarbij gaat het soms om grote systemen, dus het zal tijd kosten om dat op te vangen."

Niet alle landen bereid

The Financial Times schrijft dat sommige Europese landen niet bereid waren om deel te nemen aan de gesprekken. Zij zouden bang zijn dat de plannen Trump juist zouden aanmoedigen om sneller een stap terug te doen. Anderen zijn sceptisch of de Amerikaanse regering überhaupt openstaat voor zo'n afspraak.

Premier Schoof zei gisteren dat hij ervan op de hoogte is dat er plannen worden gemaakt "voor alle mogelijke scenario's". Hij benadrukte dat samenwerking met de Verenigde Staten het uitgangspunt blijft. "Maar ik denk dat het altijd verstandig is om met scenario's te werken, zelfs een worstcasescenario, dus daar heb ik geen enkel bezwaar tegen."

In De Bilt werd het net na het middaguur 20,4 graden en daarmee is het dagrecord voor 21 maart verbroken. Het oude record, dat stond op 20,3 graden, dateerde uit 1938. Ook het landelijke record voor 21 maart, wat stond op 20,8 graden, is inmiddels op meerdere stations (ruimschoots) overschreden.

Maastricht noteerde 22,8 graden en in De Bilt is het kwik uiteindelijk opgelopen naar 21,9 graden.

Het record van vandaag is al het vierde warmterecord van deze maand en dat is toch wel uitzonderlijk. Dat er vrijwel alleen maar warmterecords sneuvelen en geen kouderecords, is toe te schrijven aan ons opwarmende klimaat.

Overigens is ook wel opvallend dat ondanks alle records de gemiddelde temperatuur over de hele maand nog een graad onder het gemiddelde van maart ligt. Dat klinkt tegenstrijdig, maar valt toch goed te verklaren.

We hebben deze maand extreem helder weer, waarin het overdag sterk opwarmt, maar in de nacht minstens net zo sterk afkoelt. In De Bilt hebben we al 12 nachten met vorst gehad, soms tot bijna min 5 graden. Dat heeft het gemiddelde over de hele maand dus flink gedrukt.

Moslimdiscriminatie is hardnekkig, ontwrichtend en wordt steeds normaler gevonden in alle lagen van de Nederlandse samenleving. Dat concluderen onderzoekers van het bureau Regioplan en de Universiteit Utrecht uit een literatuurstudie en gesprekken met moslims, belangengroepen, experts en beleidsmakers.

De uitkomst van het onderzoek laat zien dat moslimdiscriminatie een wijdverspreid fenomeen is dat verschillende vormen kan aannemen. Het gaat vaak niet om losse incidenten, maar om een patroon, staat in een brief aan de Tweede Kamer. De onderzoekers benadrukken dat ze voor een kwalitatieve benadering hebben gekozen en dat de steekproef niet representatief is voor alle moslims.

Desondanks is discriminatie van moslims volgens de onderzoekers aanzienlijk op de arbeidsmarkt, in het onderwijs, bij het zoeken van huisvesting en in de gezondheidszorg. Het komt vaak ook tot uiting in persoonlijk contact en gebeurt soms op subtiele manieren, waar moeilijk de vinger op te leggen is.

Niet volwaardig

Volgens het onderzoek, in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, zijn er ook sterke aanwijzingen voor discriminatie door de overheid en binnen de financiële sector. Nederlandse moslims ervaren discriminatie door instituties, bijvoorbeeld doordat ze onevenredig vaak worden gecontroleerd of beboet.

Vooral moslims van jongere generaties hebben vaak het gevoel niet als volwaardig te worden gezien. De onderzoekers waarschuwen dat zij hierdoor de verbinding met de Nederlandse samenleving kunnen kwijtraken, terwijl onderlinge verbondenheid juist nodig is om belangrijke maatschappelijke problemen op te lossen.

Sommige moslims die meededen aan het onderzoek beschrijven dat ze als gevolg van institutionele vormen van discriminatie proberen om onder de radar van de overheid te blijven. De populariteit van de PVV zien ze als teken dat ze niet breed worden geaccepteerd in Nederland.

Systeem aanpakken

Een eerste stap om dit probleem tegen te gaan is volgens de onderzoekers om het te erkennen. Verder pleiten ze ervoor om het systeem aan te pakken, niet de individuen. Maatregelen die tot verbetering kunnen leiden, zijn bijvoorbeeld het opstellen van richtlijnen in de zorg. Moslims zouden volgens de onderzoekers bij de aanpak betrokken moeten worden.

Desondanks is het niet het eerste onderzoek waaruit blijkt dat moslims discriminatie ervaren. De laatste veiligheidsmonitor van het CBS toont aan dat moslims de grootste groep Nederlanders zijn die te maken hebben met discriminatie vanwege hun religie of levensbeschouwing.

Uit onderzoek van de Radboud Universiteit van vorig jaar bleek dat moslima's veelvuldig met discriminatie te maken hebben in alle fasen van hun werk bij het ziekenhuis.

Het kabinet komt voor de zomer met een reactie op de bevindingen. Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken en staatssecretaris Nobel voor Participatie en Integratie beloven met een "krachtig vervolg" te komen, zoals ook in het regeerprogramma is afgesproken.

Wat doen we met ons kernafval? Het is de vraag die telkens opkomt in discussies over kernenergie. Covra, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de opslag van het afval, presenteert vandaag plannen voor een langetermijnoplossing.

Tot dusver ligt het kernafval in een gebouw bij de kerncentrale Borssele. Aangezien het tot wel honderdduizenden jaren radioactief blijft, moet het uiteindelijk naar een ondergrondse berging.

Diverse aardlagen zijn hiervoor geschikt. Covra publiceerde eerder al een ontwerp voor een berging in klei, en dat ontwerp is nu verder is uitgewerkt. En er is nu ook een ontwerp voor berging in zoutlagen.

"Veilig en haalbaar"

Het gaat daarbij om een kilometerslang gangenstelsel diep onder de bodem, dat zelfs is berekend op volgende ijstijden die Nederland ooit met een laag ijs kunnen bedekken.

Praktisch kan Nederland het afval prima opslaan, zegt adjunct-directeur Ewoud Verhoef, van Covra: "Een eindberging in klei of zout is haalbaar en veilig." Maar er hangt wel een prijskaartje aan. De plannen voor klei en zout kosten met het huidige prijspeil respectievelijk 3 en 3,5 miljard euro.

Dat opslaan in zoutlagen werkt zo: er worden drie schachten zo'n 750 tot 850 meter in de grond geboord. Ondergronds worden een werkruimte en gangenstelsel uitgehakt. Het in beton en staal verpakte kernafval wordt opgeborgen in zijgangen. Die worden vervolgens opgevuld met zout en de opslag wordt gesloten.

Voorlopig ontwerp

Door het verstrijken van de tijd wordt het zout in de tunnels samengedrukt tot gesteente. Hierdoor blijven het afval en de straling voldoende op hun plek om uit de buurt van mensen te blijven. Ook als de verpakking verroest of kapotgaat.

Na een miljoen jaar is de straling afgenomen tot een ongevaarlijk niveau dat sommige gesteenten van nature hebben .

Hoewel er uitgebreide ontwerpen liggen, moeten die de komende tientallen jaren verder worden verbeterd. "Een aantal dingen weten we nog niet", zegt Verhoef. Zo is onduidelijk hoeveel afval er straks is.

Kabinet wil meer

Nadat Covra begon met dit onderzoek in 2020 kondigde het vorige kabinet aan dat er twee nieuwe kerncentrales zouden komen. Het huidige kabinet wil zelfs vier centrales bouwen. En misschien ook nog kleine kerncentrales.

"Daarom is het ontwerp van deze eindberging op te schalen", zegt Verhoef. "Als de nucleaire ambities duidelijk zijn, moet je nog een keer kijken hoe de definitieve berging eruit ziet." Ook de kosten zullen stijgen. Covra onderzoekt nog met hoeveel.

Verder is nog niet bekend waar de berging komt en in welke aardlaag. "Een aantal dingen weten we pas als er een locatie is", zegt Verhoef. Dan pas wordt duidelijk hoe de aardlaag er precies uit ziet, en welk gesteente eronder en erboven zit. Ook daar moet het ontwerp op worden aangepast."

Eerder kiezen voor plek

Aanvankelijk zou Nederland pas na het jaar 2100 een opslagplek kiezen. Maar vorig jaar besloot staatssecretaris Jansen van Infrastructuur en Milieu om deze planning los te laten, zodat het opslagprobleem niet blijft liggen voor volgende generaties.

Het ministerie werkt aan een "routekaart" die stap voor stap regelt hoe een plek wordt gekozen en hoe Nederlanders kunnen meepraten. Het keuzeproces, dat waarschijnlijk over twee jaar begint, kan tientallen jaren duren. Ook internationaal praat Nederland nog met andere landen over de mogelijkheden voor samenwerking.

Nu al is beroering ontstaan, met name in het noordoosten waar op diverse plekken zout in de grond zit. Zo zei de Drentse gedeputeerde Henk Jumelet, op een vraag van RTV Drenthe, in oktober al "nee" tegen de opslag van kernafval in zout.

Onderzoek naar bodem

Intussen doen wetenschappers nader onderzoek naar de zout- en kleilagen onder de Nederlandse bodem. Naar diepe klei is nog weinig onderzoek gedaan, omdat er geen gas, olie of water uit te winnen is.

"Maar klei is echt een goede barrière voor een opslag van radioactief afval", zegt Anne-Catherine Dieudonné, aardwetenschapper van de TU Delft. Het gaat om harde klei die nauwelijks water doorlaat, materiaal op zijn plek houdt en zichzelf 'heelt' als er breuken ontstaan. Dat vermindert de kans op lekkage.

Dieudonné kreeg na een boring bij Delft stukken klei van vierhonderd meter diep. In het laboratorium onderzoekt ze nu hoe stevig die is. "Om te weten hoe dik de betonnen wanden van een ondergrondse berging moeten zijn, moeten we weten hoe de klei zich gedraagt", zegt Dieudonné. "En die dikte heeft weer impact op de kosten." Hierna wil ze klei onderzoeken uit de rest van het land.

Al dagenlang zijn er in Israël protesten tegen premier Netanyahu, onder andere omdat hij de oorlog in Gaza heeft hervat. Netanyahu lijkt niet van plan de bombardementen te stoppen en is ook een grondoffensief begonnen. De premier noemt dit de beste manier om alle gijzelaars terug te krijgen en ervoor te zorgen dat Hamas geen bedreiging meer vormt.

Volgens deskundigen handelt Netanyahu daarbij ook uit eigen belang. "Het is voor iedereen nu wel duidelijk dat Netanyahu zijn eigen politieke carrière boven het landsbelang zet", zegt Jotam Confino, journalist en auteur van het boek Netanyahu's Israel. "Hij is een rasopportunist die verslaafd is aan macht", voegt historicus aan de Universiteit Utrecht en Israël-kenner Peter Malcontent eraan toe.

Maandagnacht bombardeerde het Israëlische leger met instemming van de VS de Gazastrook. Het was de grootste schending van het staakt-het-vuren dat twee maanden geleden inging. Het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid meldt dat er meer dan 500 doden vielen.

Betwistbare strategie

Netanyahu zegt dat hij Hamas hiermee wil dwingen meer gijzelaars vrij te laten. Het is een strategie die betwistbaar is omdat veruit de meeste gijzelaars tot nu toe zijn vrijgekomen door middel van onderhandelen en niet door militaire actie.

Volgens Jotam Confino weet Netanyahu heel goed dat het hervatten van de oorlog tegen Hamas betekent dat gijzelaars kunnen omkomen bij Israëlische luchtaanvallen of worden gedood door Hamas-strijders. Maar de premier heeft ook nog andere belangen. "Hij moet zijn coalitie bij elkaar houden, anders komen er nieuwe verkiezingen en alle peilingen wijzen erop dat hij die verliest."

De ultrarechtse minister Smotrich van Financiën heeft sinds het begin van het bestand gedreigd uit de regering te stappen als Netanyahu de oorlog niet hervat. De ultrarechtse nationalist Ben-Gvir was al uit de regering gestapt uit protest tegen het staakt-het-vuren, maar is vanwege het hervatten van de oorlog weer teruggekeerd.

Als Netanyahu de steun van deze twee ultrarechtste ministers verliest, valt zijn coalitie. Dat raakt hem ook persoonlijk, want hij is verwikkeld in meerdere corruptiezaken. Die rechtszaken zijn al gestart, maar worden door de oorlog in Gaza vertraagd. Zo hoefde Netanyahu afgelopen dinsdag niet te getuigen in een van die zaken vanwege het hervatten van de oorlog.

Carte blanche VS

Israël en Hamas hadden in de tweede fase van het bestand moeten zitten, waarin Hamas de resterende gijzelaars vrijlaat en het Israëlische leger zich volledig terugtrekt uit Gaza. Dat wil Hamas nog steeds, maar Israël houdt zich er niet aan.

Volgens Peter Malcontent kan Netanyahu ook doorvechten door de steun van zijn belangrijkste bondgenoot, Amerika. "Israël is heel afhankelijk van de VS. Onder Amerikaanse druk tekende Netanyahu het bestand met Hamas dat 19 januari inging. Maar die Amerikaanse druk neemt de laatste weken steeds verder af en nu lijkt president Trump carte blanche aan Netanyahu te hebben gegeven wat betreft Gaza."

De overlevingsmodus van Netanyahu zet kwaad bloed bij veel Israëliërs. Uit recente peilingen blijkt dat een meerderheid van de bevolking een staakt-het-vuren wil om de gijzelaars vrij te krijgen. Al de hele week zijn er op verschillende plekken protesten tegen de premier.

Ook zijn veel Israëliërs boos omdat Netanyahu de directeur van de binnenlandse veiligheidsdienst heeft ontslagen. Ze zeggen dat de premier ook hier uit eigen belang handelt.

De veiligheidsdienst doet onderzoek naar de fouten die, ook door de regering, zijn gemaakt in aanloop naar de terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023. Ook doet de dienst onderzoek naar vermeende banden tussen naaste medewerkers van Netanyahu en Qatar.

Nachtmerrie voor Palestijnen

Voor Palestijnen in Gaza is het donkerste scenario werkelijkheid geworden. Israël blokkeert alle noodhulp aan Gaza en houdt ook de levering van elektriciteit tegen. Met de hervatting van de bombardementen en Israëlische troepen op de grond, wordt hun lot alleen maar onzekerder.

Er wordt nog wel onderhandeld om het bestand tussen Israël en Hamas te redden, maar volgens Confino en Malcontent heeft dat voorlopig weinig kans van slagen. Israël wil de gijzelaars terug zonder volledige terugtrekking uit de Gazastrook, terwijl Hamas alle gijzelaars pas wil laten gaan als er een einde komt aan de oorlog. Daarmee lijken de eisen van beide partijen voorlopig onverenigbaar.