NOS Nieuws - Algemeen

Oekraïne en de Verenigde Staten zouden het eens zijn over de voorwaarden voor een grondstoffendeal. Diverse media melden op basis van Oekraïense functionarissen dat Kyiv akkoord is gegaan met een aangepast voorstel uit Washington.

Trump verwacht dat Zelensky deze week naar Washington komt om het akkoord te ondertekenen. De Amerikaanse president heeft dat gezegd tegen journalisten die in het Witte Huis vroegen naar de berichten over een akkoord. De Oekraïense president heeft nog niet gereageerd.

De details van het nieuwe plan zijn nog vaag. Volgens de Oekraïners zouden er minder ongunstige voorwaarden zijn voor Oekraïne dan eerder door de Amerikanen werden gesteld. Zo zou Trumps eis om op termijn 500 miljard dollar aan zeldzame mineralen te krijgen, van tafel zijn.

Veiligheidsgaranties ontbreken

Zelensky heeft eerder gezegd dat hij een handtekening zal zetten onder een grondstoffendeal als hij overtuigende veiligheidsgaranties en nieuwe militaire hulp van de VS krijgt. In de nu overeengekomen voorwaarden lijkt hierover echter niets te staan. Volgens Reuters zou alleen zijn opgenomen dat de VS wil dat "Oekraïne vrij, soeverein en veilig" blijft.

In deze video zie je welke grondstoffen Oekraïne heeft en waarom die zo gewild zijn:

Volgens de Britse krant The Financial Times (FT) staat in de overeenkomst dat Oekraïne en de VS samen grondstoffen gaan delven. Daar horen olie en gas bij, maar ook zeldzame mineralen. Van alle media die over de overeenkomst schrijven, heeft de krant als enige een hooggeplaatste Oekraïense functionaris gesproken die niet anoniem wordt opgevoerd. Zij schetst het akkoord als een breed plan voor langdurige samenwerking met de VS.

"De grondstoffendeal is slechts een deel van het geheel. We hebben vaker gehoord van de Amerikaanse regering dat dit deel uitmaakt van een groter plaatje", zegt ze tegen de krant. Op de achtergrond speelt dat Trump zo snel mogelijk een wapenstilstand tussen Rusland en Oekraïne wil hebben.

Investeringsfonds

Volgens de overeenkomst, die ingezien is door FT, wordt 50 procent van de toekomstige opbrengsten van minerale grondstoffen in Oekraïne gestort in een fonds. Dat geld zal worden gebruikt om te investeren in nieuwe projecten in Oekraïne. Uit het artikel wordt niet duidelijk welk financieel gewin de VS heeft bij deze afspraken. Opbrengsten van grondstoffen die al gewonnen worden door Oekraïne, zoals door het staatsgasbedrijf, blijven volgens de krant naar de eigen staatskas vloeien.

De VS wilde in een eerder plan dat de helft van de opbrengsten uit grondstoffen, havens en andere infrastructuur in een Amerikaans fonds gestort werden, totdat 500 miljard dollar was bereikt. President Zelensky weigerde zo'n deal te accepteren. "Ik ga niets ondertekenen wat door de komende tien generaties moet worden betaald", zei hij afgelopen zondag. Naast de president moet ook het Oekraïense parlement nog groen licht geven voor het plan.

Bewoners van Etten-Leur zijn verbaasd over de nieuwe locatie van een kunstwerk dat al sinds 1992 in het Oderkerkpark stond, schrijft Omroep Brabant. Deze week verhuisde het kunstwerk naar het midden van het hondenuitlaatveld in hetzelfde park.

"Kunst hoort niet thuis op een drollenveldje", aldus een inwoner op sociale media. Op het uitlaatterrein geldt geen opruimplicht.

Het kunstwerk 'De Evolutie' van Kees Keijzer werd in 1970 onthuld op het plein voor de inmiddels gesloopte schouwburg in Etten-Leur. Het beeld is geïnspireerd op een pegasus, een vliegend paard uit de Griekse mythologie. Keijzer overleed in 1990, twee jaar voor het werk een vaste plek kreeg in het Oderkerkpark.

Enige geschikte plek

Nu is het dus opnieuw verplaatst. Volgens de gemeente was de verhuizing van het 7000 kilo wegende beeld onvermijdelijk vanwege de renovatie van het Oderkerkpark. "In de nieuwe inrichting van het park past de huidige locatie van het kunstwerk niet meer", stelt een woordvoerder op Facebook. De hondenuitlaatplek is volgens de gemeente de enige geschikte locatie, omdat daar geen bomen weggehaald hoeven te worden.

Bewoners reageren op Facebook negatief op de uitleg van de gemeente. Sommigen noemen de locatie "onbegrijpelijk" en "respectloos". Anderen vragen zich af of het een vroege 1 aprilgrap is.

De gemeente blijft achter de nieuwe locatie staan. "Bezoekers houden goed zicht op het kunstwerk", aldus de woordvoerder. Volgens de gemeente hebben inwoners geen alternatieve locaties aangedragen terwijl ze wel mochten meepraten. Het kunstwerk wordt daarom niet meer verplaatst, aldus de gemeente.

De verkoop van Tesla's in Europa is in januari scherp gedaald. Het autobedrijf van Elon Musk verkocht vorige maand 9945 voertuigen. Dat is 45 procent minder dan in dezelfde maand een jaar eerder.

Andere fabrikanten van elektrische auto's zagen de verkoop juist aantrekken, blijkt uit cijfers van de European Automobile Manufacturers' Association (ACEA). De totale verkoop van elektrische voertuigen steeg in januari met 34 procent ten opzichte van een jaar eerder.

Tesla had in januari een marktaandeel van 1 procent op de Europese automarkt, minder dan bijvoorbeeld het Chinese SAIC Motor (van onder meer het merk MG), dat zijn verkopen in Europa zag groeien met 37 procent. SAIC Motor verkoopt benzineauto's, maar ook hybride en elektrische voertuigen. De Chinese fabrikant van elektrische auto's BYD doet het in het VK inmiddels ook beter dan Tesla.

Uit de cijfers is niet direct af te leiden wat de oorzaak is van de scherpe afname voor Tesla. Wat enigszins kan meespelen is dat consumenten wachten met het kopen van een nieuwe Tesla totdat de nieuwe versie van Model Y uit is. Die wordt in de eerste helft van dit jaar verwacht.

Bemoeienis met Europese politiek

De cijfers van afgelopen maand laten zich ook wat moeilijker vergelijken omdat de cijfers van vorig jaar januari een zetje in de rug kregen door het vernieuwde Model 3, zegt analist Matthias Schmidt tegen de Financial Times. Maar dat is volgens hem en andere analisten waarschijnlijk niet de hoofdoorzaak van de tegenvallende resultaten.

Volgens Schmidt lijken de "ongelooflijk teleurstellende" cijfers voor Tesla in januari erop te wijzen "dat mensen zich afkeren van Tesla ten gunste van alternatieven van andere merken."

Bij die exodus speelt het vele nieuws rond topman Musk waarschijnlijk een belangrijke rol, vooral zijn bemoeienis met de Europese politiek. Zo steunde techmultimiljardair in aanloop naar de Duitse parlementsverkiezingen openlijk de radicaal-rechtse AfD in Duitsland, onder andere via een videoverbinding op een campagnebijeenkomst van de partij.

Na de zetelwinst van de AfD bij de verkiezingen van afgelopen zondag belde hij partijleider Alice Weidel om haar te feliciteren. Hij heeft ook zijn steun uitgesproken aan de radicaal-rechtse partij Reform UK van Nigel Farage in het VK en staat op goede voet met de conservatieve Italiaanse premier Meloni.

Musks steun aan radicaal-rechtse partijen en zijn samenwerking met president Trump hebben geleid tot felle reacties, protesten en vandalisme. Vorige maand projecteerden activisten een afbeelding van Musk op de Tesla-fabriek bij Berlijn. Daarop is hij te zien met de Hitlergroet die hij bij de inauguratie van Trump bracht. Een showroom van het merk in Den Haag werd begin deze maand beklad met hakenkruizen. Op sociale media gaan talloze memes rond waarin de Tesla's 'swasticars' worden genoemd.

Tesla heeft nog niet gereageerd op de tegenvallende cijfers.

Het geflopte peperdure Fyre-Festival komt terug voor een tweede editie, kondigt organisator Billy McFarland aan op sociale media. Het festival moet plaatsvinden van 30 mei tot 2 juni op het Mexicaanse Isla Mujeres. "Ik zou juist gek zijn als ik het niet opnieuw zou proberen", zegt de omstreden organisator.

Ticketprijzen variëren van 1400 dollar tot 1,1 miljoen dollar. Daarvoor krijgen kopers een luxueuze ervaring, zo wordt beloofd. Festivalgangers worden lekker gemaakt met grote villa's, opgehaald worden met een privéjet en de dag spenderen met wereldberoemde artiesten.

Het is opmerkelijk dat McFarland het festival opnieuw organiseert, want de eerste editie van Fyre-Festival in 2017 mislukte compleet. Ook toen waren er grote beloftes gedaan door de Amerikaanse zakenman. Festivalgangers werden toen overnachtingen in villa's op de Bahama's in het vooruitzicht gesteld. Ze zouden backstage artiesten ontmoeten en onbeperkt eten en drinken krijgen. Kaartjes kostten duizenden dollars en het festival werd veel gepromoot door influencers en beroemde personen als Kendall Jenner en Bella Hadid.

Er bleek niets waar te zijn. Honderden bezoekers zagen bij aankomst noodtentjes in plaats van villa's. De luxe feestmaaltijden bleken broodjes kaas te zijn en artiesten kwamen niet opdagen. Het festival, dat enkele dagen zou duren, werd vroegtijdig afgebroken.

Gedupeerden deelden hun ervaringen in documentaires op Netflix en Hulu:

Een aantal maanden na de dramatische afloop van Fyre-Festival werd McFarland opgepakt in de VS. In 2018 werd hij veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf voor fraude. De Amerikaan bekende dat hij investeerders had misleid en 26 miljoen dollar van ze had afgetroggeld. Een deel van de investeringen sluisde hij door naar zijn privérekening. Ondanks een rechtszaak tegen de organisatoren hebben de gedupeerde bezoekers geen cent teruggezien.

Uiteindelijk kwam McFarland na vier jaar vervroegd vrij en liet hij eind 2023 weten dat hij het festival nieuw leven wilde inblazen. Volgens Amerikaanse media was de tweede editie al gepland voor het voorjaar van 2024, tickets zouden een aantal maanden daarvoor in de verkoop zijn gegaan. Dat festival werd afgelast en mensen kregen hun geld terug.

'Zorgvuldig gepland'

Nu wordt er een nieuwe poging gedaan door McFarland om Fyre Fest terug te brengen. "Ik weet zeker dat mensen denken dat ik gek ben dat ik dit opnieuw doe", schreef McFarland in de aankondiging.

Volgens de organisator heeft hij in de afgelopen jaren met een nieuw team het festival zorgvuldig gepland. "De avonturiers die in deze visie geloven en de sprong wagen, zullen geschiedenis schrijven." Onder de aankondiging op sociale media reageren mensen vol ongeloof.

Welke artiesten aan de nieuwe editie van het festival meewerken, is nog niet bekend.

De vele grondstoffen en mineralen in de Oekraïense bodem zijn ineens een hot item bij onderhandelingen over de toekomst van het land. Washington heeft zijn zinnen erop gezet en de Amerikanen lijken nu een overeenkomst te hebben bereikt met Oekraïne.

Volgens een VN-rapport bezit Oekraïne 5 procent van de wereldwijde reserves van een reeks kritieke grondstoffen. Dat zijn mineralen die door de Europese Commissie zijn bestempeld als strategisch onmisbaar voor onze economie, maatschappij en de energietransitie.

Bekijk in deze video welke grondstoffen Oekraïne rijk is:

Ten opzichte van Amerikaanse voorstellen die rondgingen lijkt het akkoord mild voor Oekraïne: de eis van president Trump om 500 miljard dollar aan zeldzame mineralen te krijgen, zou van tafel zijn. En Oekraïne lijkt op zijn beurt toch te tekenen, zonder dat er afspraken liggen over veiligheidsgaranties of nieuwe militaire hulp van de VS.

Eigen idee

Oekraïne kwam vorig jaar zomer zelf met idee voor grondstoffen in ruil voor militaire steun en toetreding tot de NAVO. "Het werd voorgesteld als laatste redmiddel om de Amerikanen aan te sporen", zegt Julia Soldatiuk-Westerveld van Instituut Clingendael, deskundige op het gebied van Oekraïne en veiligheidsbeleid voor dat land. In de onderhandelingen draaide Trump het om tot enkel een terugbetaling aan de VS, al lijkt dat niet de uitkomst te zijn geworden.

De deskundige wijst op de nadelen die er voor Oekraïne zitten aan een mineralendeal met de VS. "Daarmee zou Oekraïne de controle verliezen over zijn eigen grondstoffen en nog meer van zijn soevereiniteit inleveren."

Ook voor Rusland kan het plan slecht uitpakken, verwacht Soldatiuk-Westerveld. "Met sterke economische belangen van de VS in Oekraïne wordt het strategisch belang ervan groter voor Washington. Evenals de motivatie om Amerikaanse investeringen in Oekraïne te beschermen tegen Russische militaire actie."

Winning is complex

Complicatie is dat het verre van eenvoudig is om de Oekraïense bodemschatten te winnen. "Het is één ding om te weten waar deze grondstoffen zijn, maar heel wat anders ze uit de grond te halen en te exporteren", zegt hoogleraar industriële ecologie René Kleijn (Universiteit Leiden). Hij heeft het idee dat het plan economisch gezien vooral voor de bühne is. "Het is niet alsof er goudstaven begraven liggen die je zo naar de bank kan brengen."

Het kan tot zo'n vijftien jaar duren voordat een mijn operationeel is, als op die plek tenminste geen mijnen of bomscherven liggen. Kleijn vraagt zich ernstig af hoeveel bedrijven in oorlogsgebied zo'n diepte-investering willen doen. Daar komt volgens hem bij dat de prijs van een aantal van deze grondstoffen momenteel laag is, onder meer door een gedaalde vraag naar elektrische auto's.

Ook merkt de expert op dat veel van de beoogde kritieke grondstoffen in door Russisch bezet gebied in de bodem zitten. Volgens The New York Times is dit deel naar schatting goed voor 66 procent van de inkomsten.

Wanneer het akkoord tussen de VS en Oekraïne wordt ondertekend, is nog onduidelijk. Trump en Zelensky laten die taak volgens Oekraïense media waarschijnlijk over aan hun ministers van Buitenlandse Zaken.

Na een klopjacht van negen maanden is een ontsnapte Franse gevangene vandaag vanuit Roemenië overgeleverd aan Frankrijk. De 30-jarige man werd zaterdag gearresteerd in de buurt van een winkelcentrum in de Roemeense hoofdstad Boekarest.

De Fransman, Mohamed Amra, is vandaag overgedragen aan de Franse autoriteiten, bevestigt een Roemeense functionaris aan persbureau AP. Dat gebeurde op een vliegveld in de buurt van Boekarest in aanwezigheid van veel zwaarbewapende agenten met gezichtsbedekking.

Volgens de Franse justitie heeft Amra banden met criminele netwerken in Marseille en zou hij leiding geven aan een drugsbende die moorden niet schuwt. Hij zat vast na een veroordeling voor diefstal. Inmiddels zijn in verschillende landen zeker 25 personen gearresteerd die worden verdacht van betrokkenheid bij Amra's ontsnapping en hulp in de periode daarna.

Gevangenisbusje aangevallen

Amra sloeg vorig jaar mei op de vlucht toen gewapende mannen in Normandië het gevangenisbusje waarin hij werd vervoerd aanvielen. Bij de gewelddadige ontsnapping kwamen twee cipiers om het leven en vielen enkele gewonden. De gebeurtenissen leidden tot geschokte reacties. Bij een herdenking waren de Franse premier en presidentsvrouw aanwezig.

De Franse politie begon na de ontsnapping een grootschalige zoektocht, waarbij meer dan 300 rechercheurs waren betrokken. Toen het vermoeden bestond dat de man Frankrijk was ontvlucht, vaardigde de internationale politieorganisatie Interpol een bericht uit om sneller tot een aanhouding te komen.

De Roemeense politie arresteerde Amra afgelopen weekend. De Fransman, bijgenaamd 'de vlieg', bleek zijn haar rood te hebben geverfd, mogelijk om minder gelijkenis te vertonen met de opsporingsfoto's.

De Franse president Macron noemde de arrestatie van de voortvluchtige crimineel zaterdag een "formidabel succes" en prees de samenwerking tussen de Europese veiligheidsdiensten in aanloop naar de aanhouding.

Het Verenigd Koninkrijk gaat het bedrag dat het land jaarlijks besteedt aan defensie verhogen. De Britse defensie-uitgaven zitten nu op 2,3 procent van de omvang van de economie (bbp), maar zullen, ondanks de haperende economie, vervroegd worden opgeschroefd naar 2,5 procent in 2027. Die verhoging betekent jaarlijks zo'n 13,4 miljard pond extra voor defensie, heeft de Britse premier Starmer bekendgemaakt.

Hij wil ook dat het defensiebudget in 2029 is verhoogd naar 3 procent. De laatste keer dat het defensiebudget zo hoog was, was tijdens de Koude Oorlog. De aankondiging komt kort voordat Starmer naar de Verenigde Staten vertrekt, waar hij donderdag president Trump ontmoet.

De Britten hebben binnen de NAVO na de VS de grootste defensiebegroting. Daarnaast is het land samen met Frankrijk een van de twee Europese mogendheden met kernwapens.

Om de verhoging te kunnen betalen, gaat het VK bezuinigen op ontwikkelingshulp. In plaats van 0,5 procent van het bbp, gaat daar vanaf 2027 nog 0,3 procent naartoe. Met die bezuiniging is Starmer "niet blij", zei hij vanmiddag in het Lagerhuis. Tijdens de verkiezingen beloofde zijn centrumlinkse aanhang juist om meer aan ontwikkelingshulp te besteden.

Uit de Apenheul in Apeldoorn zijn vanmiddag drie berberapen ontsnapt. De dieren zijn niet ver van het park gevonden. "Ze zaten met z'n drieën rustig in een boom", zegt een woordvoerder tegen Omroep Gelderland.

Twee dieren zijn verdoofd en opgevangen. Een derde aap liet zich niet makkelijk vangen. Hoog in een boom verschanste het dier zich. Pas rond elf uur lukte het om de aap te verdoven en kon het dier terug naar de Apenheul.

Het is nog niet bekend hoe de apen konden ontsnappen. De berberapen kunnen tussen de bezoekers door het park lopen en zitten nooit opgesloten in een binnenverblijf.

De berberaap (ook wel magot genoemd) komt in het wild voor in de naaldbossen van het Atlas- en Rifgebergte op de grens van Marokko en Algerije.

Meer partijen mogen hun zegje doen in de rechtszaak over geluidsoverlast door Schiphol. De zaak speelde tussen de stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV) en de Nederlandse overheid. Maar in het hoger beroep mogen nu ook luchtvaartmaatschappijen, belangenclubs uit de sector en Schiphol hun standpunt toevoegen.

Dit zorgt er wel voor dat het proces vertraging oploopt. Volgens de rechter weegt dat "niet op tegen het belang van de luchtvaartmaatschappijen en het belang van het voorkomen van tegenstrijdige uitspraken".

Wel krimp, geen krimp

In de zaak rondom de krimp van Schiphol zijn namelijk meerdere juridische uitspraken geweest die elkaar tegenspraken. Waar de ene rechter de krimp terugfloot, gaf de ander juist groen licht.

Uiteindelijk volgt het kabinet nu een Europese procedure om Schiphol te laten krimpen naar een 'bandbreedte' van 475.000 tot 485.000 vluchten per jaar. Die procedure loopt nog.

Herrie

De RBV spande deze zaak aan omdat omwonenden gezondheidsklachten kregen, zoals stress en slecht slapen. Vorig jaar maart besloot de rechter dat zij niet genoeg beschermd waren tegen de geluidsoverlast die opstijgende en landende vliegtuigen veroorzaken.

Ook moest de overheid gaan handhaven op basis van het Luchthavenverkeerbesluit van 2008, waarin staat hoeveel geluid er maximaal is toegestaan op bepaalde punten rondom Schiphol.

De partijen die nu zijn toegevoegd in het hoger beroep kunnen hun recht tot inspraak weer verliezen als zij geen korte toelichting geven op hun belang in de rechtszaak. Die toelichting mag maximaal vijftig pagina's zijn.

Redden wat er te redden valt, lijkt het motto. Deze hele week trekken Europese leiders naar Washington en volgende donderdag is een extra EU-top over Oekraïne en defensie in Brussel.

Met een diplomatiek offensief richting Amerika en het uitstralen van eenheid probeert de Europese Unie zich te herpakken. De afgelopen tien dagen zijn diepe wonden geslagen in de verhouding met de VS. Nu Europa van de eerste schrik is bekomen, volgt actie.

Eerst Macron, nu Kallas en Starmer

Emmanuel Macron was de eerste EU-leider die door Trump werd ontvangen. De Franse president prees hem uitgebreid, maar zette ook een streep in het zand. De pogingen een einde te maken aan de oorlog, mogen niet uitdraaien op een overgave van Oekraïne, zei Macron in het Witte Huis.

Dat zal ook de boodschap zijn van buitenlandchef Kaja Kallas, die vandaag naar Washington reist voor overleg met buitenlandminister Marco Rubio. De Britse premier Keir Starmer zal Trump donderdag ongetwijfeld nogmaals hetzelfde voorhouden.

De harde woorden van de Amerikanen dat de Europeanen zelf moeten opdraaien voor hun eigen verdediging én die van Oekraïne, leidden afgelopen dagen tot voortdurend, koortsachtig overleg. "Er gaat een wervelstorm door de wereld", zei minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp. "We staan aan het begin van een nieuw tijdperk."

Het hele weekend hing hij aan de telefoon met collega-ministers, op zoek naar antwoord op de vraag wat de Europese opstelling in de nieuwe realiteit moet zijn.

'In iedere la op zoek naar extra geld voor defensie'

Héél snel heel veel meer geld voor defensie in Europa is in ieder geval noodzakelijk. Het gaat om honderden miljarden euro's. In Brussel wordt het ene na het andere voorstel gelanceerd. Daarbij gaan alle taboes overboord.

Vorige week zei de voorzitter van de Europese Commissie al dat ze de Europese begrotingsregels wil versoepelen zodat landen makkelijker geld kunnen lenen voor investeringen in hun veiligheid. Ook wordt gesproken over gezamenlijk geld lenen voor een Europees fonds.

De Financial Times meldt intensieve gesprekken tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk, onder meer over een 'bewapeningsbank'. Medewerkers van Commissievoorzitter Von der Leyen zijn "in iedere la op zoek naar extra geld voor defensie", schrijft de krant.

Ook moeten er extra geld en wapens naar Oekraïne, vinden Europese leiders, om het land zo sterk mogelijk te maken als het tot onderhandelingen komt. Op de extra Europese top volgende week wil buitenlandchef Kallas knopen doorhakken over concrete bedragen. Daarbij wordt opnieuw bekeken of het mogelijk is bevroren Russische tegoeden in Europa te gebruiken, ruim 200 miljard euro.

Onafhankelijk van de Verenigde Staten

Het gaat allemaal in recordtempo voor Europese begrippen. Wat het oplevert, is ongewis. Vannacht bleek bij de Verenigde Naties opnieuw hoever Amerika van Europa is weggedreven.

Op de derde 'verjaardag' van de Russische inval in Oekraïne nam de VN-Veiligheidsraad een Amerikaanse resolutie aan waarin Rusland niet expliciet genoemd wordt als het land dat de oorlog begon.

En hoewel Macron en Trump het ogenschijnlijk heel gezellig hadden, kreeg de Franse president geen enkele garantie dat de Europeanen alsnog een plek aan tafel krijgen bij gesprekken die een einde moeten maken aan de oorlog. Ook deed Trump geen toezeggingen over Amerikaanse veiligheidsgaranties voor een mogelijke Europese troepenmacht in Oekraïne die toezicht zou moeten houden op een bestand.

Bekijk in deze video van Nieuwsuur wat het betekent als Europa niet meer op Amerikaanse militaire steun kan rekenen:

Voor Europa staat veel op het spel. Er is angst voor een haastige deal tussen Amerika en Rusland over de hoofden van de Oekraïners en Europeanen heen. Vooral de Baltische staten en Polen vrezen dat Poetin daardoor aangemoedigd wordt over een paar jaar andere plekken in Europa aan te vallen. Te snel te veel toegeven aan Russische eisen zou ook kunnen leiden tot een nieuwe Oekraïense vluchtelingenstroom.

Er lijkt ook enige reden tot optimisme. De komst van CDU-leider Friedrich Merz als Duitse bondskanselier leidt tot hoop dat de Frans-Duitse samenwerking verbetert. Merz wil "zo snel mogelijk Europa versterken om stap voor stap echt onafhankelijk van Amerika te worden". Hij zei niet te weten hoe de NAVO er op de top in Den Haag aan toe zal zijn. "Ik weet niet of we dan überhaupt nog over de NAVO in zijn huidige vorm praten", waarschuwde hij.

Als gastheer wil Nederland een succes maken van die top. Daarvoor moet nog veel gebeuren, ook in eigen land. Tot nu toe blijft het kabinet tegen iedere vorm van lenen voor defensie in Europees verband. Ook is het niet blij met het loslaten van strenge Europese begrotingsregels. "Een achterhoedegevecht", klinkt het in de Brusselse wandelgangen.

Het politienummer 0900-8844 werkt weer. Sinds ongeveer 16.15 uur was er een storing en konden burgers de politie niet op dat nummer bereiken. Iets na zessen was de storing voorbij.

Het nummer 0900-8844 is bedoeld voor niet-spoedeisende zaken. Het nummer 112 voor spoedgevallen werkte gewoon.

De politie was tijdens de storing via een alternatief nummer bereikbaar. Ook wees de politie burgers op een online-meldformulier.

Er zijn steeds meer parttime werkende stellen. Dat betekent dat beide partners elk 35 uur of minder per week werken. Inmiddels zijn er 419.000 stellen op die manier aan het werk, terwijl dat tien jaar geleden met 229.000 bijna de helft minder was. Het AD haalde dat uit cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) over arbeidsdeelname.

De CBS-cijfers zijn zowel opvallend als interessant, zegt Mara Yerkes, hoogleraar sociale wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. "Opvallend omdat het best wel een grote stijging is in tien jaar. En interessant omdat Nederland al decennialang gekenmerkt is door het anderhalfverdienersmodel. Deze cijfers geven aan dat dit aan het veranderen is."

Het anderhalfverdienersmodel houdt in dat gezinnen rondkomen met een salaris uit een voltijdsbaan en een salaris uit een parttimebaan. De tijd die vrijkomt door parttimewerk wordt doorgaans ingezet om voor de eigen kinderen of naasten te zorgen. In andere landen is het veel gebruikelijker dat beide partners voltijds werken en zorg inkopen. Of dat de ene partner fulltime werkt en de ander helemaal niet.

Deeltijdeconomie

Gezinnen die rondkomen van één salaris of een voltijds- en een deeltijdssalaris zie je steeds minder in Nederland. Yerkes: "We blijven in grote mate een deeltijdeconomie. Het verschil is dat partners een steeds gelijkere verdeling lijken te maken van betaalde werkuren."

Hoe dat komt, weet niemand zeker. Nederland kent sinds 2022 twee maanden betaald ouderschapsverlof. Een belangrijke reden om dat in te voeren, was dat vaders meer zorg- en huishoudelijke taken op zich zouden nemen. Of dit de motor is achter de gendergelijkere verdeling van deeltijdwerk, is nog niet goed onderzocht. Daar is Mara Yerkes wel mee bezig, maar het is de vraag of de maatregel al veel effect heeft. "Het duurt zeker vijf jaar voordat je echte effecten van zo'n beleidswijziging kunt zien."

Het zou wel degelijk effect kunnen hebben. Dat zie je in andere landen, volgens Yerkes, die Finland en Zweden als voorbeelden noemt. "Daar kennen ze al lang betaald ouderschapsverlof voor vrouwen én mannen. Je ziet dat in die landen mannen iets meer betrokken zijn in de zorg voor kinderen en huishoudelijke taken."

Tijd voor jezelf

De CBS-cijfers zeggen niets over hoeverre Nederlandse stellen ook het onbetaalde werk thuis gelijker zijn gaan verdelen. Uit ander onderzoek weten we dat dat amper het geval is.

Vrouwen werken al decennia steeds meer uren buitenshuis: gemiddeld 30,1 uur per week, in vergelijking met 39,4 van mannen. De tijd die mannen gemiddeld besteden aan onbetaald werk (zoals zorg en huishouden) is maar nauwelijks toegenomen de laatste jaren.

Dat zie je ook terug in de beweegredenen voor vrouwen en mannen om deeltijd te werken. De voornaamste reden voor vrouwen om parttime te werken is om tijd over te hebben voor het huishouden. Onder mannen is "tijd voor mezelf" de meest voorkomende reden.

Na het Amerikaanse vertrek uit het klimaatverdrag van Parijs en de beperkende bewegingen in de Amerikaanse klimaatwetenschap lijkt de regering-Trump opnieuw een dreun uit te delen aan de internationale samenwerking tegen klimaatverandering.

Ditmaal werpt de VS een blokkade op voor het VN-klimaatpanel IPCC. Betrokkenen schrijven de VS nog niet af, maar zien het schrikbeeld van een IPCC zonder Amerika wel opdoemen.

Tot en met vrijdag is er in China een overleg van dit VN-klimaatpanel, dat vooral bekend is van zijn lijvige rapporten, samengesteld door honderden wetenschappers die de kennis uit duizenden studies samenbrengen voor een goed overzicht van de meest actuele inzichten op klimaatgebied. Hun werk vormt een toonaangevende bouwsteen voor klimaatbeleid wereldwijd.

Bij de vergadering in Hangzhou zijn delegaties uit meer dan 190 landen aanwezig om knopen door te hakken over de hoofdlijnen voor de zevende rapportencyclus van het IPCC. Maar de VS ontbreekt: Amerikaanse media melden dat het ministerie van Buitenlandse Zaken Amerikaanse klimaatwetenschappers niet toestaat om af te reizen naar China.

Amerikaanse covoorzitter tegengehouden

Daarmee is het onmogelijk geworden voor NASA-klimaatwetenschapper Katherine Calvin om deel te nemen aan de vergadering, terwijl zij een van de twee covoorzitters is van de werkgroep die de kennis moet bundelen over het beperken van de uitstoot van broeikasgassen.

De Nederlandse klimaatwetenschapper Bert Metz, tot 2007 een van de covoorzitters van een IPCC-werkgroep, denkt dat er niet meteen chaos heerst binnen het IPCC omdat de VS een keer afwezig is. "Dat kun je nu wel opvangen", denkt hij. "Erger is het wanneer het vertrek permanent is."

In dat geval zou er een vervanging gevonden moeten worden. Ook zou het de vraag opwerpen hoe het verder moet met de 'technische ondersteuningseenheid', het secretariaat van de werkgroep. Dat is onder meer verantwoordelijk voor het voorbereidende, technische en administratieve werk. Zonder die ondersteuning komt de werkgroep in de problemen.

Europa

Klimaatonderzoeker Detlef van Vuuren (PBL/Universiteit Utrecht), in het verleden eveneens cohoofdauteur, wijst erop dat het IPCC bestaansrecht houdt zonder de VS, maar dat er wel een zorgwekkend signaal uitgaat van de laatste ontwikkelingen. "Amerika speelt een hele grote rol in het klimaatonderzoek. Daardoor spelen ook Amerikaanse onderzoekers een belangrijke rol in het IPCC, dat dreigt nu weg te vallen."

"Het is echt belangrijk dat er wordt gezocht naar een manier waarop Calvin kan blijven functioneren", stelt de Nederlander. Als die pogingen stranden, moet er uiteindelijk - bijvoorbeeld door Europa - gezocht worden naar een manier om taken of financiering over te nemen, vindt hij.

Het secretariaat van het IPCC in Genève zegt tegen de NOS bekend te zijn met de berichten over de Amerikaanse afwezigheid, maar wijst erop dat de informatie afkomstig is van anonieme bronnen. "Daarom zullen we niet speculeren over of reageren op deze kwestie."

Een soortgelijke reactie klinkt vanuit de Nederlandse delegatie in Hangzhou. De Nederlandse klimaatonderzoeker Bart van den Hurk, een van de covoorzitters van een andere werkgroep, laat weten niet te kunnen reageren zolang de vergadering aan de gang is en er geen officiële mededeling is vanuit de VS. Ook andere betrokkenen zeggen dit tegen de NOS.

Toch lijkt hier en daar wat verhulde kritiek te klinken. De Chinese bestuurder Li Yanyi, die namens gastland China een van de sprekers was bij de opening van de vergadering, riep gisteren op tot samenwerking. "Als je snel wil gaan, ga dan alleen, maar als je ver wil komen, ga dan samen", citeerde hij de Amerikaanse oud-presidentskandidaat en klimaatactivist Al Gore.

Hoewel oud-covoorzitter Metz ervan overtuigd is dat een permanent Amerikaans vertrek uit het IPCC uiteindelijk opgevangen kan worden, vreest hij wel de schade van een definitief afscheid: "Dan ondergraaf je het sterke punt van het IPCC: dat het wereldwijd gesteund wordt en dat de bevindingen geaccepteerd worden als vaststaande feiten waar landen mee moeten dealen."

Dat zegt ook Van Vuuren: "Het IPCC is ooit opgezet zodat we een onderscheid kunnen maken tussen politiek en wetenschap, zodat we onafhankelijk konden vaststellen wat de feiten zijn, los van politieke verschillen. Daar wordt nu aan getornd."

Meerdere mensen in Amsterdam-Oost hebben vannacht 112 gebeld omdat ze schoten hoorden. Het bleek te gaan om opnames van de televisieserie Het Gouden Uur, schrijft omroep AT5.

De knallen waren vanaf 01.50 uur te horen in de buurt van het Wereldmuseum bij het Oosterpark. De productiemaatschappij NL Film had een bewonersbrief verspreid waarin de opnames werden aangekondigd. Daarin is ook vermeld dat er wapens gebruikt zouden worden bij de opnames.

Het bedrijf benadrukt tegenover de stadsomroep dat er niet met echte kogels is geschoten maar met losse flodders. "Maar het geluid was vannacht harder dan van tevoren gedacht. Daarom hebben we vandaag via een nieuwe bewonersbrief excuses gemaakt aan omwonenden", laat een woordvoerder weten.

Komende nacht

De opnames van het tweede seizoen van de serie over een terroristische aanslag in Amsterdam begonnen gistermiddag en duurden tot vanochtend 05.00 uur. Ook de komende twee nachten zullen er buiten weer opnames plaatsvinden, meldt omroep NH. Er wordt dan niet meer met losse flodders geschoten, aldus NL Film.

Wanneer seizoen 2 van Het Gouden Uur te zien is op tv of op Netflix is nog onbekend.

De terreuraanslag die vorige week in Marokko zou zijn verijdeld, zou volgens de autoriteiten een van de bloedigste aanslagen in het land ooit zijn geweest.

Het plan van de terreurgroep was om op verschillende plekken in Marokko ter afleiding brand te stichten. Vervolgens zou de groep in verschillende steden bommen laten afgaan en mesaanvallen plegen.

Potentiële doelwitten waren veiligheidsdiensten en buitenlandse doelen in het land. De Marokkaanse autoriteiten zeggen dat Islamitische Staat (IS) in de Sahel-regio van plan was om uit te breiden en Marokkanen te rekruteren om in het buitenland te vechten, waaronder in Somalië.

Twaalf verdachten

Vorige week arresteerden de Marokkaanse veiligheidsdiensten twaalf mensen in negen steden. De verdachten zijn tussen de 18 en 40 jaar oud.

Bij de aanhouding zijn grote hoeveelheden explosieven en wapens in beslag genomen. Volgens de autoriteiten waren de plannen al vergevorderd en stond de groep klaar om toe te slaan. Ze zouden zijn aangestuurd door een IS-commandant uit Libië.

De Joodse school Cheider in de Amsterdamse wijk Buitenveldert heeft begin deze maand een e-mail ontvangen waarin de afzender dreigt drie kinderen dood te schieten. Dat bevestigen de politie en het Openbaar Ministerie aan de NOS na berichtgeving van De Telegraaf.

De politie wist snel te achterhalen wie de e-mail had gestuurd. Het gaat volgens een woordvoerder van het OM om een 31-jarige man. Hij is niet opgepakt, omdat hij in Turkije is. Omdat het onderzoek nog loopt, en omwille van de privacy van de betrokkene, wil het OM niets kwijt over zijn identiteit.

Het Cheider wordt al jaren beveiligd en sloot na het uitbreken van de oorlog tussen Hamas en Israël een aantal keer de deuren omwille van de veiligheid. Op de school wordt zowel basis- als middelbaar onderwijs gegeven. Het schoolbestuur was niet bereikbaar voor vragen van de NOS.

Op een luchthaven in Colombia is een 40-jarige man gearresteerd die meer dan 200 gram cocaïne in een pruik had verstopt. De Colombiaan was van plan om van Cartagena naar Amsterdam te vliegen.

Op vrijgegeven beelden is te zien hoe een douanier na een afwijkende scan op onderzoek uitgaat. Hij haalt de pet van het hoofd van de man, voelt aan diens haar en tilt vervolgens een deel van een pruik op. Die knipt hij daarna los, om aan de binnenzijde kleine zakjes met wit poeder te ontdekken.

Een snelle test die de douanier ter plekke afneemt, toont aan dat het om cocaïne gaat. De drugs hebben volgens de Colombiaanse autoriteiten een waarde van ongeveer 10.000 euro.

Nerveus

Het komt vaker voor dat smokkelaars drugs in een pruik verstoppen. Zo werd in 2019 op de luchthaven van Barcelona een Colombiaan gearresteerd. Hij bleek onder een opvallend grote pruik een zakje met een pond cocaïne te hebben verstopt.

Agenten kregen de man in het vizier toen hij zich nerveus gedroeg en een opvallend groot haarstuk onder zijn hoed had.

In een videogesprek met de Russische president Poetin heeft de Chinese president Xi gisteren nog eens benadrukt dat China en Rusland vrienden zijn door dik en dun en dat hun relatie niet kan worden ondermijnd door "een derde partij". Xi doelde daarmee ogenschijnlijk op de Verenigde Staten.

Peking maakt zich zorgen over de stappen die de Amerikaanse president Trump zet om de betrekkingen met Rusland in hoog tempo te normaliseren. Trump wil zo snel mogelijk een einde maken aan de oorlog in Oekraïne en is op voorhand bereid om ten koste van Oekraïne concessies te doen. Hij noemde president Zelensky een dictator en weigert Rusland aan te merken als de agressor. In de onderhandelingen met Rusland zitten Oekraïne en Europa tot nu toe niet aan tafel.

Hoofdpijndossier

De ongekend snelle toenadering kan een hoofdpijndossier worden voor China. In politieke kringen in Peking wordt er rekening mee gehouden dat Trump de banden met Poetin wil aanhalen om zo een wig te drijven tussen Rusland en China, ook al zijn de Russen economisch sterk afhankelijk van de Chinezen en hebben de landen gezamenlijke strategische belangen. De VS zou zich, als de oorlog in Oekraïne voorbij is, dan beter (economisch en militair) op China kunnen instellen.

Een deskundige van de Amerikaanse denktank Carnegie Endowment for International Peace is kritisch over de strategie van Trump. De snelle toenadering tot Poetin heeft volgens hem tot nu toe alleen maar geleid tot een breuk in de westerse alliantie, zei hij in The Wall Street Journal.

Hij wijst onder meer op de toespraak van de Amerikaanse vicepresident Vance, ruim een week geleden op de veiligheidsconferentie in München. Die haalde uit naar de Europese bondgenoten en sprak openlijk zijn steun uit voor de radicaal-rechtse AfD (Alternative für Deutschland), een week voor de Duitse parlementsverkiezingen. "Trump wil Rusland en China uit elkaar spelen, maar in plaats daarvan krijgt Rusland de kans zich gelijktijdig zowel met China als de VS te verbinden", zegt de deskundige van de Carnegie-denktank.

'Neutraal in crisis'

Gisteren was het drie jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. Hoewel China en Rusland bondgenoten zijn, probeert China de indruk te wekken dat het een neutrale positie inneemt in de oorlog die het zelf aanduidt als 'crisis'. Maar door de steeds diepere handelsrelatie met het Kremlin heeft China de Russische economie de afgelopen drie jaar in leven gehouden. Bovendien heeft het Rusland drones geleverd die niet alleen civiel, maar ook op het slagveld kunnen worden ingezet, zo stellen de VS en de EU.

China benadrukt dat er voor Oekraïne een vredesregeling moet komen met respect voor de soevereiniteit van alle betrokken partijen. Het heeft nooit willen zeggen wie er schuld draagt aan het uitbreken van de oorlog. Een paar keer kwam China met een 'vredesplan', maar meer dan een paar bulletpoints waren die voorstellen niet.

Rusland werd de afgelopen jaren getroffen door allerlei sancties en een diplomatiek isolement, vooral met betrekking tot het Westen. Maar het is er in geslaagd de negatieve gevolgen te beperken, niet alleen door de samenwerking met China, maar ook door zijn alliantie met Iran en Noord-Korea. Deze landen leveren drones, raketten, munitie en troepen (Noord-Korea).

Defensiedeskundigen zeggen in The Wall Street Journal dat het voor de Amerikaanse strijdkrachten bijzonder lastig is om de dreiging van deze 'autocratische as' tegelijkertijd het hoofd te bieden. En dat zou voor Trump een van de redenen zijn zo snel mogelijk een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne om zo de vijanden van de VS uit elkaar te spelen en te verzwakken.

Hof van Twente draait zelf op voor de miljoenen euro's schade die de gemeente leed na een hack. Dat heeft het gerechtshof vandaag geoordeeld, nadat de rechtbank in 2023 al tot dezelfde conclusie was gekomen.

De gemeente werd in 2020 gehackt en probeerde de 4,2 miljoen euro schade te verhalen op Switch IT Solutions. Dat bedrijf was ingehuurd voor de veiligheid van de online gemeentesystemen. Het bedrijf had volgens de advocaat van de gemeente "een wanprestatie" geleverd. De rechtbank oordeelde eerder al dat de fout niet lag bij het ingehuurde bedrijf en dat het bedrijf deed wat in het contract stond.

De gemeente ging daartegen in hoger beroep, maar opnieuw luidt het oordeel dat Switch IT Solutions niet aansprakelijk is voor de schade die de gemeente door de cyberaanval heeft geleden, meldt de regionale omroep Oost. Volgens het hof is niet gebleken dat het bedrijf "is tekortgeschoten in de nakoming van de verplichtingen uit de overeenkomst, of de zorgplicht tegenover de gemeente heeft geschonden".

Bij de hack werden negentig virtuele servers verwijderd en de back-ups vernietigd. Het lukte een internationale datahersteller uiteindelijk om de gewiste bestanden van de afdeling Burgerzaken, Sociaal Domein en de financiële administratie terug te halen.

Ruim tien jaar na de verdwijning van vlucht MH370 is een nieuwe zoektocht begonnen naar het vliegtuigwrak. De komende weken wordt in het zuidelijke deel van de Indische Oceaan een gebied van ongeveer 15.000 vierkante kilometer uitgekamd.

De Boeing 777 was op 8 maart 2014 onderweg van Kuala Lumpur in Maleisië naar Peking in China. Het passagierstoestel met 239 mensen aan boord verdween boven de Indische Oceaan van de radar, ver uit de route.

Waarom het toestel van de vluchtroute was afgeweken, is nooit opgehelderd. De verdwijning is een van de grootste mysteries uit de luchtvaartgeschiedenis. Er is vrijwel niets van het toestel teruggevonden.

67 miljoen euro

Voor nabestaanden is het de zoveelste zoektocht naar het wrak. Ook het Nederlandse bedrijf Fugro was in het verleden betrokken bij zoekacties. Deze keer wordt de zoekactie net als in 2018 uitgevoerd door het Amerikaanse bedrijf Ocean Infinity.

Ditmaal kamt het bedrijf een veel kleiner gebied uit. Naar eigen zeggen beschikt het over nieuwe informatie over waar het wrak mogelijk ligt.

Net als in 2018 krijgen de Amerikanen alleen betaald als ze het wrak vinden, omgerekend een bedrag van ruim 67 miljoen euro.

Een terugblik op de verdwijning van vlucht MH370:

Nabestaanden reageerden eerder verheugd op de aankondiging van een nieuwe zoektocht. "Sinds de laatste in 2018 werd afgesloten, wachten we al lange tijd op een nieuwe zoekactie", zei Grace Subathirai Nathan tegen Maleisische media.

De moeder van Nathan was een van de inzittenden. "Als nabestaanden hopen we dat deze zoektocht de laatste zal zijn. We hopen echt dat MH370 deze keer wordt gevonden."