NOS Nieuws - Algemeen

De mogelijke komst van een munitiedepot midden in het aardbevingsgebied in Groningen leidt tot veel onrust bij omwonenden. Dat bleek gisteravond op een druk bezochte informatiebijeenkomst van Defensie. De Groningers maken zich zorgen om hun veiligheid en vrezen dat ze moeten verhuizen.

Defensie is op zoek naar meer ruimte om munitie op te slaan. Een belangrijke reden daarvoor is dat andere NAVO-landen tegen de grenzen van hun opslagcapaciteit aanlopen. Nederland is dankzij de ligging aan de kust een strategische locatie, mocht het in de toekomst nodig zijn om snel munitie te vervoeren.

Op dit moment worden verschillende locaties verspreid over het land bekeken, waarvan een aantal in de provincie Groningen met het oog op de toegang tot de Eemshaven. Drie van die potentiële opslaglocaties liggen midden in het aardbevingsgebied: Slochteren, Luddeweer en Tjuchem.

'Spugen in het gezicht van de Groningers'

Hoewel het nog niet zeker is dat het munitiedepot op een van de drie locaties zal komen, is de komst volgens de aanwezige omwonenden ondenkbaar, aldus RTV Noord. "U heeft totaal geen idee van de ellende die hier al jaren speelt", zei een van hen, doelend op de aardbevingsproblematiek in het gebied.

"Het gaat over woongemeenschappen die ontwricht zijn en buren die tegenover elkaar zijn komen te staan", vervolgt hij. "Als Defensie hier van af zou weten, zouden ze zeggen: de depots komen waar ze komen, maar niet in het aardbevingsgebied." Een andere aanwezige sprak volgens RTV Noord van "spugen in het gezicht van de Groningers".

Ook veiligheid en mogelijke risico's waren terugkerende thema's. Mensen waren daarnaast bezorgd over de gevolgen voor omwonenden van een depot. In de buurt van een plek waar wapens liggen opgeslagen mag niemand wonen. Dit zou kunnen betekenen dat bewoners en bedrijven uit het gebied moeten verhuizen en woningen worden gesloopt.

Volgend jaar besluit

Defensie hanteert vier verschillende veiligheidszones rondom de depots. In zone A (400 meter) mag niet gewoond en gewerkt en worden en mag geen transport plaatsvinden, in zone B (700 meter) mag alleen niet gewoond worden en in zone C (1400 meter) mogen geen gebouwen staan waar tijdens een groot deel van de dag veel personen aanwezig zijn, zoals een school of café.

Defensie benadrukt dat er nog geen besluit genomen is. "We zijn op dit moment nog bezig met onderzoeken wat de beste locatie is", aldus luitenant-kolonel Egge Jan de Jonge. Het kabinet wil begin volgend jaar beslissen waar de opslag komt.

De meldingen die hebben geleid tot een grote zedenzaak in Enkhuizen hebben ruim een jaar op de plank gelegen bij de politie. Door capaciteitsgebrek bij de zedenrecherche lukte het niet eerder om ze nader te onderzoeken. Omdat er aanvankelijk geen concrete aanwijzingen waren voor seksueel misbruik, kregen andere zaken voorrang.

Vandaag werd bekend dat een 26-jarige man uit Enkhuizen honderden jongens zou hebben aangezet tot het sturen van seksueel getint beeldmateriaal. Hij deed zich voor als meisje op Snapchat. Volgens het Openbaar Ministerie voerden zijn slachtoffers soms "vergaande seksuele handelingen" uit.

Inmiddels is duidelijk dat de politie in oktober 2022 de eerste melding kreeg over verstuurde naaktbeelden. De politie kon die koppelen aan een tweede melding elders in het land. Pas ruim een jaar later, aan het begin van 2024, begon de politie een onderzoek naar de verdachte.

Veel meldingen

Het OM in Noord-Holland zegt dat alle binnenkomende meldingen en aangiften in zedenzaken altijd worden beoordeeld. De politie en het OM wegen dan af welke zaken prioriteit hebben. Dat is ook bij deze meldingen gebeurd, zegt officier van justitie Frank Weijnen. "De leefwereld van jongeren speelt zich grotendeels online af, dus we krijgen heel veel meldingen over naaktbeelden. Het betekent dat er wel een haakje moet zijn om verder onderzoek te doen."

Dat haakje, zoals een vermoeden van seksueel misbruik of afpersing, was er volgens het OM niet direct. Bovendien speelt krapte bij de zedenrecherche een rol. "Het is niet zo dat als iemand vandaag melding doet, er morgen een verdachte kan worden opgepakt door de politie. Daar is de capaciteit niet voor."

Het onderzoek werd uiteindelijk uitbesteed aan de politie in Rotterdam, omdat de zedenafdeling in Noord-Holland druk was door een groot onderzoek naar misbruik door een oppas.

Het OM erkent dat de verdachte mogelijk eerder gestopt had kunnen worden, als er eerder onderzoek was gedaan. "We weten nu dat hij al jarenlang bezig was, ook voor de eerste melding", zegt officier van justitie Weijnen. "Wie weet hadden er dus slachtoffers voorkomen kunnen worden. Dat is pijnlijk, maar helaas wel de realiteit waarin politie en justitie werken."

Al jaren zijn de zedenafdelingen van de politie overbelast. In 2022 had de politie 3500 zaken liggen die nog afgehandeld moesten worden. Dat waren er toen meer dan ooit.

Hoewel het aantal zedenrechercheurs de afgelopen tijd flink is uitgebreid, ligt er nog steeds een groot aantal zaken die verder onderzocht moeten worden. Op dit moment zijn 2700 zaken in behandeling. Daarvan zijn ruim 700 aangiften ouder dan een half jaar.

Contact met scholen

Burgemeester Van Zuijlen van Enkhuizen zegt dat hij en de stad zijn geschrokken van het nieuws over de zedenzaak. "Ik denk vooral aan alle jongens verspreid over het hele land die hiervan slachtoffer zijn geworden. Dat moet vreselijk zijn. Voor hen, voor hun ouders en familieleden en andere betrokkenen", zegt hij.

Hij volgt het onderzoek en houdt contact met de politie en het OM. De gemeente heeft volgens hem goed contact met scholen in de omgeving, die vandaag zijn samengekomen om de zaak te bespreken. De scholen informeren ouders over de zaak en geven aan waar mensen terecht kunnen met zorgen en vragen.

De verdachte Enkhuizer moet nog twee weken langer in de cel blijven, heeft de rechter-commissaris bepaald.

Een 37-jarige vrouw uit Hardinxveld-Giessendam in Zuid-Holland is schuldig bevonden aan de moord op haar 9-jarige zoon. Ze krijgt daarvoor 12 jaar cel en tbs. De rechtbank in Rotterdam oordeelt dat de vrouw niet in een opwelling handelde, maar dat ze haar kind bewust om het leven heeft gebracht.

Volgens de rechter is vast komen te staan dat de vrouw meerdere pogingen heeft gedaan om haar zoon om het leven te brengen. De eerste keer deed ze dat op een avond met slaapmedicatie en heliumgas. Dat mislukte.

Toen haar zoon de volgende ochtend haar slaapkamer binnenliep en bij haar in bed kroop, gaf ze hem opnieuw een dosis slaapmiddelen. Vervolgens drukte ze net zo lang een kussen op zijn gezicht tot hij niet meer ademde. Daarna probeerde ze zichzelf van het leven te beroven.

Twee dagen later werden ze gevonden door haar vader. De vrouw kwam weer bij bewustzijn, maar de jongen was niet meer te redden. Tegen de ambulanceverpleegkundigen zou ze hebben gezegd dat ze haar zoon achterna wilde.

Narcisme en borderline

Later verklaarde ze bij de rechter-commissaris opnieuw dat ze al langer het idee had om samen met haar zoon uit het leven te stappen. Ze wilde niet verder leven, omdat ze het bestaan zag als een groot gevecht.

Volgens de Rotterdamse rechtbank is er sprake van moord, omdat de vrouw bewust deed wat ze had gepland. "Ze had verschillende methodes uitgezocht. Ze had tijd om na te denken over de betekenis en de gevolgen van haar daad", schrijft Rijnmond.

De advocaat van de vrouw opperde twee weken geleden tijdens de inhoudelijke behandeling van de zaak dat de vrouw volledig ontoerekeningsvatbaar was. Maar dat wil de rechtbank niet aannemen. De vrouw heeft wel trekken van narcisme en borderline. Daarom wordt ze deels ontoerekeningsvatbaar verklaard.

Het drama in oktober 2023 veroorzaakte veel verdriet in Hardinxveld-Giessendam. De vader en halfbroer van de jongen spraken tijdens de zitting twee weken geleden een emotionele slachtofferverklaring uit. "Met haar handelen heeft verdachte onherroepelijk beslist over zijn leven, maar ook over zijn nabestaanden. Ze heeft hen de kans ontnomen om hem te zien opgroeien."

De man die gisteren werd opgepakt na de steekpartij bij de Erasmusbrug in Rotterdam wordt verdacht van moord en poging tot moord met een terroristisch oogmerk. De 22-jarige man uit Amersfoort was al bekend bij de politie vanwege geweldsdelicten.

Het onderzoek tot nu toe heeft aanwijzingen opgeleverd dat de verdachte mogelijk ideologisch gedreven is, meldt het Openbaar Ministerie (OM). Zo riep verdachte tijdens de steekpartij een aantal keer "Allahoe akbar".

De man zit in volledige beperkingen en wordt maandag voorgeleid aan de rechter-commissaris, die bepaalt of hij langer vast blijft zitten. Volgens De Telegraaf is de verdachte Ayoub M., die meedoet aan een begeleidwonenproject in Amersfoort.

Bij de steekpartij werd een 32-jarige man uit Rotterdam gedood. Een 33-jarige Zwitser raakte zwaargewond. Hij is inmiddels wel weer ontslagen uit het ziekenhuis.

De verdachte zelf raakte ook gewond toen hij door omstanders werd overmeesterd:

De politie heeft een groot deel van de nacht onderzoek gedaan bij de Erasmusbrug. De verdachte liep er rond met twee grote messen en viel mensen aan. Getuigen zeggen dat de man eerst in de parkeergarage aan de noordkant van de brug iemand verwondde. Vervolgens liep hij langs het water naar het Willemsplein, aan de Nieuwe Maas.

Hij werd uiteindelijk overmeesterd door onder anderen sportinstructeur Reniël Litecia, die training gaf onder de Erasmusbrug. Toen hij zag dat "een jonge gast aan het steken was", besloot de Litecia de man te achtervolgen. De verdachte ging binnen bij tentoonstellingsruimte Remastered, waar op dat moment een feestje gaande was.

Toen de man weer naar buiten wilde gaan, stond hij tegenover Litecia. "Ik pakte uit mijn tas mijn twee squat sticks, die heb ik in tweeën gebroken", zei de sportinstructeur daar gisteravond al over. "Bij de deur kwam hij naar mij toe en toen heb ik hem een paar tikjes moeten geven in zijn gezicht. Ik heb de messen afgepakt en in een hoek gegooid." Nadat de man onderuit was gegaan, hielden Litecia en omstanders hem in bedwang tot de politie arriveerde.

Reniël Litecia vertelde gisteravond al over de overmeestering:

Een Chinese dierentuin heeft toegegeven dat de 'panda's' die zij houden eigenlijk geverfde honden zijn. Video's van de blaffende dieren gingen al viraal op Chinese sociale media. Nu heeft de directeur van de Shanwei Zoo bekend dat het gaat om 'pandahonden'.

"Het zijn inderdaad geen echte panda's, maar chowchow-honden die we hebben geschilderd", aldus de directeur. Eerder zou de dierentuin om reuzenpanda's hebben gevraagd, maar die werden niet toegewezen.

De honden gaan niet weg uit het pandaverblijf. Inmiddels staat er wel een bordje naast waarop te wordt uitgelegd dat het om 'hondenpanda's' gaat. De dierentuin zegt nooit beweerd te hebben dat het echte panda's waren, en dat het verven van dieren hun specialiteit is.

Bezoekers die hebben geklaagd, krijgen daarom hun geld niet terug. De dierentuin vindt dat er geen sprake is van misleiding.

Mens in berenpak?

Vorig jaar werd een andere dierentuin in China verdacht van het hebben van een nepbeer. Mensen dachten dat de beer een verklede medewerker was, maar de dierentuin sprak dat tegen. De woordvoerder zei: "Iemand in een berenpak zou het niet een paar uur kunnen volhouden."

Oordeel hier zelf over de 'beer':

Verder bleek een leeuw in de dierentuin van de stad Luohe een harige hond te zijn, en werd een dierentuin in de provincie Henan ervan beschuldigd een geverfde ezel als zebra te vermommen.

Israël heeft een grote luchtaanval uitgevoerd op de zuidelijke buitenwijken van de Libanese hoofdstad Beiroet. Er werd een gebouw geraakt door vier raketten, meldt het Libanese staatspersbureau NNA. Onder de gewonden is volgens het persbureau een groot aantal vrouwen en kinderen. Volgens het Libanese ministerie van Volksgezondheid zijn er 12 doden en 66 gewonden gevallen.

Het Israëlische leger heeft bevestigd dat het een aanval heeft uitgevoerd in de Libanese hoofdstad. Daarbij zijn volgens het leger Hezbollah-commandant Ibrahim Aqil en tien andere Hezbollahbevelhebbers gedood.

Woordvoerder Hagari van het leger schrijft op X dat Aqil en de anderen een plan voorbereidden "voor de bezetting van Galilea". Galilea ligt in het noorden van Israël en grenst aan Libanon. Volgens Hagari zou het gaan om een terroristische aanval die te vergelijken was met de aanval van Hamas op 7 oktober.

Anonieme veiligheidsbronnen zeiden eerder al tegen persbureau Reuters dat het doel van de aanval het ombrengen van Aqil was, de operationeel commandant van Hezbollah. Volgens hen is Aqil inderdaad gedood bij de aanval. Hezbollah heeft zijn dood en die van de andere commandanten niet bevestigd.

Op de beelden hieronder is te zien hoe een groot gedeelte van het gebouw volledig is ingestort.

Aqil staat op een sanctielijst van de Verenigde Staten omdat hij betrokken zou zijn geweest bij het bombardement van de Amerikaanse ambassade in Beiroet in 1983. Dat kostte 63 mensen het leven. Ook Israëlische media melden dat Aqil het doelwit van de aanval in Beiroet was.

Ontplofte apparaten

Al sinds de terreuraanval van Hamas op 7 oktober vorig jaar zijn er vrijwel dagelijks beschietingen tussen de militante beweging en Israël. Deze week namen de spanningen weer toe nadat, er dinsdag duizenden piepers in Libanon waren ontploft. Daar zijn volgens het Libanese ministerie van Volksgezondheid duizenden mensen gewond geraakt en zeker 12 mensen omgekomen.

Een dag later ontploften portofoons, waardoor er zeker 25 doden en 608 gewonden vielen volgens het ministerie. Beide communicatiemiddelen worden veel door Hezbollahstrijders gebruikt. Hezbollah en deskundigen op het gebied van inlichtingendiensten wereldwijd gaan ervan uit dat de Israëlische inlichtingendienst Mossad achter deze aanvallen zit. Israël zelf zegt er niks over.

Oorlogsverklaring

Hezbollah-leider Nasrallah noemde de aanvallen via de communicatieapparatuur een "oorlogsverklaring". Hezbollah is hierdoor alleen maar "meer vastberaden" geworden om de strijd tegen Israël voor te zetten, benadrukte hij in een tv-toespraak.

Eerder vandaag vuurde Hezbollah zo'n 140 raketten af op het noorden van Israël en de bezette Golanhoogten, meldt het Israëlische leger. Hezbollah heeft de aanval bevestigd en zegt dat dit een reactie is op de Israëlische aanvallen op Libanon van gisteren.

Premier Schoof wil geen ambtelijke adviezen meer naar de Tweede Kamer sturen als er nog geen kabinetsbesluit over is genomen. Donderdag gebeurde dat wel, toen zijn bij de Algemene Politieke Beschouwingen ambtelijke stukken over de inzet van een noodwet voor snelle asielmaatregelen openbaar gemaakt. Maar dat wil het kabinet dus niet meer. "Dit was eenmalig en uniek", aldus de premier op zijn wekelijkse persconferentie.

Schoof benadrukt dat het niet gebruikelijk is dat ambtelijke documenten voor besluitvorming van individuele ministeries naar buiten komen. Dat gebeurt pas als de ministerraad er een definitief besluit heeft genomen.

Een meerderheid in de Tweede Kamer, ook coalitiepartij NSC, wilde donderdag de adviezen zien over het deels buiten werking stellen van de Vreemdelingenwet om snel harde asielmaatregelen te kunnen nemen.

Dit betekent dat de Eerste en Tweede Kamer niet onmiddellijk hun goedkeuring hoeven te geven en dat is tegen het zere been van verschillende oppositiepartijen. Die vinden dat het parlement buitenspel wordt gezet. Uit de stukken van gisteren blijkt dat ambtenaren vinden dat het inzetten van noodwetgeving juridisch niet kan, omdat er geen sprake is van een noodsituatie.

Zwartgelakt

Deze kritische ambtelijke adviezen hebben een groot deel van de Algemene Politieke Beschouwingen bepaald, het belangrijkste politieke debat over de kabinetsplannen voor het komende jaar. Niet alleen vanwege de inhoud, maar ook omdat er eerst vooral stukken verstuurd werden die grotendeels waren zwartgelakt. Pas na opnieuw aandringen van de Kamer werden de documenten leesbaar aangeleverd.

De premier benadrukt dat deze gang van zaken ongebruikelijk is. Ambtenaren moeten beschermd worden en kritische en onafhankelijk adviezen kunnen geven, zonder dat die meteen openbaar worden. Ook was het niet nodig, omdat er nog geen kabinetsbesluit genomen is.

Integriteit

Bewindslieden, zoals minister Van Weel van Justitie, baalden dat Schoof de ambtenaren opdroeg om hun adviezen naar de Kamer te sturen. "Dat begrijp ik ten volle. De integriteit van ambtenaren staat boven alles."

De premier kwam tot zijn besluit omdat hij vreesde dat het debat dan alleen nog maar over die niet-openbare adviezen zou gaan. "Dan zou ik nu nog in het debat staan." Hij heeft het gedaan omdat er een meerderheid in de Kamer was en de noodwetgeving een belangrijk thema is. Hij wilde niet de indruk wekken dat het kabinet zaken achterhield. "Wat mij betreft, is het eens maar nooit weer. Maar zeg nooit nooit."

In België zijn deze week bijna 140 gedetineerden vervroegd vrijgelaten. Dat bleek nodig door overbevolking van de gevangenissen. Begin deze maand meldden Vlaamse media dat gevangenen noodgedwongen op de grond sliepen.

De gedetineerden worden met verlof gestuurd tot het einde van hun straf. Praktisch gezien worden ze dus vervroegd vrijgelaten, stelde de krant Het Laatste Nieuws. In totaal zouden er dit jaar bijna zeshonderd mensen op die manier naar huis zijn gestuurd.

In de gevangenissen zitten nu 12.353 gedetineerden, terwijl er plaats is voor 11.010 mensen. Het ministerie van Justitie noemde de situatie onlangs "humanitair moeilijk houdbaar, zowel voor gedetineerden als voor het personeel".

Met de noodmaatregel hoopt het gevangeniswezen allereerst te bereiken dat er niemand meer op de grond slaapt. Gisteren waren dat 125 mensen.

In Nederland staan gevangenissen ook onder druk. Door personeelstekorten lopen mensen die tot meerdere jaren cel zijn veroordeeld vrij rond, bleek in april uit cijfers die NOS opvroeg bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Op dat moment liepen 89 mensen met straffen van een jaar of langer vrij rond.

De gevangenen worden met "verlengd penitentiair verlof" weggestuurd. Dat betekent dat de gedetineerde buiten de gevangenismuren leeft, maar nog wel onder toezicht staat van de reclassering. Hoe dat gaat, wordt maandelijks geëvalueerd. Indien nodig, kan het verlof herroepen worden.

Helemaal in de stress

De noodmaatregel is toegepast in alle Belgische gevangenissen waar veroordeelden vastzitten. Dat betekent echter niet dat iedereen zomaar eerder de cel kan verlaten. Mensen die vastzitten voor terrorisme of zedenmisdrijven komen niet in aanmerking.

Het gevangeniswezen meldt dat procedureel vereist is dat gevangenen eerst een verblijfplaats regelen, voordat zij met verlof gaan.

Een gedetineerde die met HLN spreekt, zegt dat dat in sommige gevallen moeilijk is. "Een van mijn celgenoten heeft geen woning, werk en inkomsten. Plots kwam hij maanden eerder vrij dan verwacht. Hij raakte helemaal in de stress. Dat is om problemen vragen", aldus de gevangene.

Rijkswaterstaat is begonnen met een nieuwe proef om bevers in het zuiden van het land op een diervriendelijke manier te weren: het smeren van een voor bevers onsmakelijke pasta op bomen. Volgens Rijkswaterstaat is dat nodig omdat de beverpopulatie in de regio de afgelopen jaren sterk is gegroeid.

Ze graven niet alleen diepe holen en gangen in bijvoorbeeld dijken en kades, maar knagen ook aan bomen langs wegen en kanalen. "Zo kunnen bomen omvallen op drukke wegen of kunnen dijken minder veilig worden", aldus adviseur ecologie bij Rijkswaterstaat, Freek van Gestel.

Rijkswaterstaat experimenteert daarom al enkele jaren met diervriendelijke maatregelen om bevers te weren uit gebieden waar ze problemen kunnen veroorzaken. Andere maatregelen zijn bijvoorbeeld het omheinen van bomen met kippengaas of het vergroten van de afstand tussen wegen en bomen. Het smeren van de pasta is de nieuwste methode, meldt L1 Nieuws.

Geen permanente oplossing

Wöbra, zoals de pasta heet, smaakt en ruikt vies. Door het op bomen te smeren, blijven de bevers van deze bomen af en trekken ze verder naar andere gebieden. Volgens Rijkswaterstaat is deze maatregel effectief omdat de omgeving intact blijft en de bevers elders een thuis zoeken.

Hoewel de pasta effectief is, hangen er wel nadelen aan, zegt Van Gestel. "In het zuiden van Nederland hebben we bijvoorbeeld meer dan 400 kilometer aan oevers langs kanalen. We kunnen moeilijk 400 kilometer lang de pasta gaan smeren." Het is dan ook geen permanente oplossing.

"Het zou mooi zijn als we in de toekomst de risico's van bevers meenemen in onze werkwijze", zegt Van Gestel. "Denk bijvoorbeeld aan het direct toepassen van maatregelen tijdens de bouw of onderhoud van kunstwerken als dammen of stuwen. Als we dan toch te werk gaan, en we weten dat er bevers in de omgeving wonen, scheelt het veel extra tijd en geld."

Bevers in Nederland

Bevers hoorden vroeger bij het Nederlandse landschap, maar stierven in 1826 uit. In 1988 werden ze weer uitgezet op verschillende plaatsen in Nederland. Sindsdien hebben de dieren zich snel vermenigvuldigd, mede dankzij hun beschermde status. Inmiddels zijn er meer dan 5000. Sinds 2020 staat de bever niet meer op de Rode Lijst van bedreigde zoogdieren.

Bevers kunnen grote schade aanrichten aan dijken en zo de veiligheid van het achterland in gevaar brengen. Om dezelfde reden mogen in Limburg, Noord-Brabant en Gelderland bevers worden afgeschoten als alle andere maatregelen niet werken.

Het nieuwe kabinet presenteerde vorige week de uitgewerkte plannen voor het "strengste migratiebeleid ooit". In de Algemene Politieke Beschouwingen van de afgelopen dagen vlogen termen als asielcrisis, opt-out en uitzonderingsbepaling ons om de oren. Maar wat is nu het verschil tussen het uitroepen van een asielcrisis en het invoeren van een asielcrisiswet? De plannen op een rijtje.

1. Asielcrisis

De eerste alinea in het hoofdstuk 'Asielmigratie' in het regeerprogramma luidt: "Activeren van de uitzonderingsbepaling van de Vreemdelingenwet 2000". In die wet staat dat er in "buitengewone omstandigheden" mag worden afgeweken van de regels.

Minister Faber (PVV) wil daar een beroep op doen door de asielsituatie in Nederland als crisis te bestempelen. Net als tijdens de coronacrisis kan het kabinet dan maatregelen nemen zonder die eerst langs de Tweede Kamer te sturen. De Kamer krijgt dan pas later de mogelijkheid om erover te praten.

Het is de vraag of dit juridisch standhoudt. Toenmalig staatssecretaris Van der Burg (VVD) onderzocht in 2022 al of hij aanspraak kon maken op de crisisbepaling uit de Vreemdelingenwet. Zijn conclusie: een beroep doen op buitengewone omstandigheden kan alleen onder strikte voorwaarden, bijvoorbeeld bij een oorlog of ramp. "Er is geen sprake van een buitengewone omstandigheid die de toepassing van het staatsnoodrecht rechtvaardigt", schreef hij aan de Kamer.

Gisteren en eergisteren debatteerde de Kamer over de voornemens van het kabinet en met name dit plan werd fel bediscussieerd. Oppositiepartijen noemden het ondemocratisch om de Tweede Kamer buitenspel te zetten.

Gisteren vroeg de Kamer stukken op over het advies van ambtenaren over het plan. Uit die stukken blijkt dat ambtenaren hebben afgeraden een beroep te doen op een crisistoestand om het asielbeleid door te voeren. "Er is geen sprake van een urgente noodsituatie, maar van een probleem dat al langer speelt. Dat kan ook met gewone wetgeving", luidt het advies.

Bij de oppositie ontstond irritatie omdat veel delen in de stukken die ze ontvingen waren zwartgelakt:

Een motie van een deel van de oppositie om af te zien van de geplande noodwetgeving en te kiezen voor een 'gewone' spoedwet, haalde het niet. 56 Kamerleden stemden voor, 90 tegen. Een gewone spoedwet moet door beide Kamers worden aangenomen.

De Raad van State, het belangrijkste adviesorgaan van het kabinet, moet nog een oordeel vellen het plan om een beroep te doen op buitengewone omstandigheden. Premier Schoof benadrukte gisteren verschillende keren dat het kabinet er nog een definitief besluit over moet nemen. Van de coalitiepartijen zet vooral NSC vraagtekens bij het voornemen om de Vreemdelingenwet deels buiten werking te stellen. Waarnemend fractievoorzitter Van Vroonhoven zei gisteren er een "hard hoofd" in te hebben dat het doorgaat. "Maar laten we het proberen, we gaan het zien."

PVV-leider Wilders hecht juist sterk aan het plan en ook Faber zei vanochtend dat ze ervan overtuigd is dat er een crisis is. Het kabinet zal er zich de komende tijd over buigen. Mogelijk wordt dan ook het alternatief van een 'gewone' spoedwet besproken.

2. Asielcrisiswet

Of de situatie in Nederland nu wel of niet een asielcrisis mag heten, het kabinet wil hoe dan ook een tijdelijke asielcrisiswet invoeren. Met die wet, die maximaal twee jaar moet gelden kan het kabinet de behandeling van asielaanvragen stopzetten, de opvang verder versoberen en de Spreidingswet intrekken. Via die wet moeten asielzoekers evenwichtiger worden verspreid over gemeenten in het land.

Ook over de invoering van de asielcrisiswet moet de Raad van State nog een advies geven. Adviezen van de Raad van State kan het kabinet overigens naast zich neerleggen.

3. Opt-out voor het Europees asiel- en migratiebeleid

De derde stap van het asielbeleid is de veelbesproken opt-out van het Europese asiel- en migratiebeleid. Oftewel: Nederland moet een uitzonderingspositie krijgen op Europese asielregels. Deze week heeft minister Faber een brief gestuurd aan de Europese Commissie om die te informeren over het opt-outverzoek.

Het kabinet ziet dit als een politiek signaal en realiseert zich dat dit een traject van de lange adem is. "Ik wil ook proberen andere lidstaten mee te krijgen om beweging te krijgen in het migratiedossier", aldus Faber. Hongarije heeft al gezegd Nederland te volgen met het vragen van een opt-out.

Een woordvoerder van de Europese Commissie reageerde dezelfde dag dat de regels voor asiel en migratie "bindend blijven voor Nederland" en dat een wijziging van het Europees verdrag nu niet aan de orde is.

De zorgen over de Duitse auto-industrie worden met de dag groter. Naast de malaise bij Volkswagen, zit nu ook Mercedes-Benz in de hoek waar de klappen vallen. De autoproducent waarschuwde gisteren voor de tweede keer in een paar maanden tijd dat de winst dit jaar lager zal uitvallen dan gedacht.

Minister Habeck van Economische Zaken heeft voor maandag een spoedbijeenkomst in Berlijn georganiseerd over de problemen bij de auto-industrie. Op die autotop wil hij behalve met autobouwers ook met toeleveranciers en vakbonden een oplossing vinden hoe een van de kroonjuwelen van de Duitse economie uit het slop getrokken moet worden.

Al dan niet toevallig bracht Habeck vanmorgen een bezoek aan een fabriek van Volkswagen in Emden. De onrust is daar groot, omdat Volkswagen onlangs een enorme reorganisatie heeft aangekondigd.

Het bedrijf uit Wolfsburg, dat ook eigenaar is van de merken Audi, Skoda en Seat, heeft in eigen land bijna 300.000 mensen in dienst, en overweegt zelfs fabrieken te sluiten. Bij het bezoek van de minister hielden vakbondsleden posters omhoog met leuzen als: "Alle locaties moeten openblijven".

Concurrentie uit China

Het vertrouwen in de traditioneel degelijke Duitse auto's kreeg bijna tien jaar geleden een dreun door sjoemeldiesels. Daarna verergerde de malaise bij Volkswagen door de verkoopdip in de coronacrisis, gevolgd door de hevige concurrentie van elektrische auto's uit China. Tegelijk daalt de verkoop van Volkswagen in China zelf.

Mercedes-Benz, een andere Duitse autotrots, is door dezelfde omstandigheden geraakt. Gisteravond bracht het bedrijf opnieuw naar buiten dat de nettowinst als percentage van de omzet (de zogenoemde "return on sales") dit jaar lager zal uitvallen.

In juli verlaagde Mercedes-Benz deze belangrijke indicator van de winst al, van 14 tot 15 procent naar 10 tot 11 procent. Nu is dit tot afgrijzen van aandeelhouders verder verlaagd naar 7,5 tot 8,5 procent. Op de beurs in Frankfurt ging de koers van het aandeel Mercedes-Benz vanmorgen dan ook flink onderuit.

Minister Habeck zei gisteren tegen de media al dat hij overweegt om Volkswagen te hulp te schieten met overheidssteun. Maar nu ook Mercedes-Benz in het nauw komt, moet ironisch genoeg juist een minister van de Groenen een meer omvattend plan bedenken om de auto-industrie overeind te houden. Op bezoek in Emden noemde hij als mogelijkheid belastingvoordelen voor bijvoorbeeld elektrische bedrijfsauto's.

Haalbare kaart

De vraag is of staatssteun en subsidie wel haalbare kaart zijn. In december trok de overheid van de ene op de andere dag de stekker uit een ruime subsidieregeling voor de aanschaf van een elektrische auto.

Dat was nodig om een onverwacht begrotingsgat te dichten. Ook moet Duitsland met een goed verhaal komen om staatsteun door de Europese Commissie goedgekeurd te krijgen. Door de grote kans op tegenacties uit China moet Brussel een plan voor hogere importheffingen op goedkope Chinese elektrische auto's zelf ook al afzwakken.

Habeck benadrukte tegen het Volkswagen-personeel dat zij van hem geen wonderen moeten verwachten om de fabrieken open te houden: "Het grootste deel van dit werk moet Volkswagen echt zelf doen."

Het Londense warenhuis Harrods heeft excuses aangeboden aan de vrouwen die zeggen misbruikt te zijn door oud-eigenaar Mohamed Al-Fayed. Twintig vrouwen werkten mee aan de BBC-documentaire Al Fayed: Predator at Harrods die gisteren werd uitgezonden. Enkelen deden vandaag hun verhaal op een persconferentie.

In de BBC-documentaire komen meer dan twintig vrouwen aan het woord. Inmiddels is het aantal vrouwen dat zegt seksueel misbruikt te zijn door Fayed volgens advocaten opgelopen tot 37.

Vijf van de vrouwen in de documentaire zeggen dat de vorig jaar overleden zakenman hen heeft verkracht. Nog eens acht spreken van seksueel misbruik, inclusief pogingen tot verkrachting. Daarnaast dreigde Fayed dat ze niet naar de politie moesten stappen.

"We zijn totaal geschokt door deze beschuldigingen", reageren de huidige eigenaars van het warenhuis. "We veroordelen dit ten zeerste. We geven toe dat het bedrijf tekortgeschoten is voor personeelsleden die slachtoffer werden en bieden onze oprechte excuses aan."

Het bedrijf, van 1985 tot 2010 eigendom van Fayed, vult aan dat er een compensatieregeling is opgezet om claims zo snel mogelijk af te handelen en de vrouwen lange juridische procedures te besparen. Slachtoffers kunnen zich daarvoor nog steeds aanmelden. "We kunnen het verleden niet veranderen, maar willen nu wel het juiste doen."

Seksspeeltjes

Het is nog niet duidelijk of de vrouwen bereid zijn mee te werken aan de compensatieregeling of toch naar de rechter stappen. Hun advocaten willen niet zeggen of ze ook van plan zijn compensatie uit Fayeds nalatenschap te vragen, "maar we sluiten niets uit".

Fayed is in het verleden vaker beticht van grensoverschrijdend gedrag, maar veel vrouwen durfden pas na zijn dood naar buiten te treden. De zakenman overleed vorig jaar op 94-jarige leeftijd.

Op de persconferentie vandaag zei een van de vrouwen, Natacha, dat Fayed had gedreigd dat ze nooit meer aan het werk zou komen als ze iets naar buiten zou brengen. Ze vertelde ook dat ze geregeld tegen haar zin gekust en betast was. Ook werd ze bij Fayed thuis, waar ze naartoe moest onder het mom van een 'functioneringsgesprek' ineens geconfronteerd met seksspeeltjes. Ze moest Fayed daarbij letterlijk van zich af schoppen.

Natacha op de persconferentie:

Een andere vrouw vertelde ook dat Fayed haar bedreigde. "Er zouden ernstige gevolgen zijn", kreeg ze te horen en "Ik weet waar jij en je familie wonen". Van het hoofd van de beveiliging hoorde ze dat "een ongeluk in een klein hoekje zit" en dat ze moest oppassen "dat er niemand uit de bosjes springt".

Advocaten van de vrouwen geloven dan ook niet dat Harrods totaal niet op de hoogte was van de beschuldigingen, zoals de huidige eigenaren beweren. De advocaten betogen dat Harrods zijn eigenaar de hand boven het hoofd hield. "Dit misbruik was systematisch", aldus advocaat Dean Armstrong. "De leiding van Harrods wist van Mohamed Al-Fayeds ongepaste gedrag."

Advocaat Maria Mulla voegde daaraan toe dat de vrouwen nog niet over compensatie hebben gesproken en de zaak zich bovendien nog dagelijks ontwikkelt. Zo wordt er ook gekeken naar soortgelijke beschuldigingen bij andere bedrijven van Fayed, zoals het Ritz Hotel in Parijs en de Londense voetbalclub Fulham.

Natacha zei dat het gek voelt eindelijk in het openbaar over haar ervaringen te kunnen praten. De gevolgen daarvan kan ze nog niet volledig bevatten. "Maar het voelt goed om het imago te kunnen veranderen van een man die eigenlijk een monster was."

Gisteravond schakelde hij de aanvaller uit die met twee grote messen bij de Erasmusbrug liep en inmiddels wordt hij 'de held van Rotterdam' genoemd: sportinstructeur en personal trainer Reniël Litecia.

Wel twintig messteken zag hij de dader uitdelen, volgens de politie een 22-jarige man uit Amersfoort. Toch ging Litecia op de aanvaller af. "Ik denk dat hij keukenmessen had, zeker 30 centimeter. Hij riep van alles."

Dat hij ingreep, was een overwogen beslissing, vertelt Litecia aan de NOS: "Ik ben getraind. Ik handelde niet uit angst. Ik wilde eerst wegrennen, maar toen ik zag wat er gaande was, dacht ik, dat moet anders."

Reniël Litecia vertelde gisteravond al dat hij de dader had overmeesterd:

De ochtend na de gebeurtenissen valt hem zwaar, zegt hij. "Ik heb maar een paar uurtjes kunnen slapen. Het was heftig, het is nog steeds heftig. Ik wist niet dat er iemand was doodgegaan. Er was zo veel paniek, zo veel geschreeuw, van alle kanten."

Prachtige plek

De sportinstructeur gaf onder de Erasmusbrug training aan een klant, op een plek waar hij dat vaker doet. "Het is prachtig daar, daarom heb ik ook die plek gekozen om training te geven. De wind waait er lekker, je hoort de zee, in de frisse lucht."

"Ik hoorde zo'n 'pieng', dat trok mijn aandacht. Ik zag een been met een skeeler tegen de rand van de brug komen, de skater wilde wegspringen en die andere jongen ging op hem af. Ik dacht dat ze aan het vechten waren."

Litecia rende ernaartoe, om de ruzie te sussen. "Toen ik dichterbij kwam, zag ik dat hij heel grote messen bij zich had, hij zat helemaal onder het bloed en hij schreeuwde. Er waren al andere mensen dichterbij die probeerden het slachtoffer te helpen."

Anderen waarschuwen

Litecia liep terug om andere mensen te waarschuwen. "Ik zei tegen mijn klant dat ze naar boven moest om zich veilig te stellen en de politie te bellen. En toen liep ik naar Remastered, want daar was een feestje met zo'n 60, 70 oudere mensen. Die stonden buiten. Ik zei dat er een man aankwam die iedereen aan het steken was, maar zij keken me alleen maar aan."

"Toen ze het doorhadden, gingen ze door maar één deur naar binnen en die dader ging erachter aan en ik dacht: o, dit gaat nog erger worden."

Hij ging kijken of zijn klant veilig was, maar kwam toch terug. "Weet je, die werknemers daar zie ik elke dag. Ik kom er al een jaar, ik zie iedereen openen en sluiten. En ik zag buiten nog ouderen die zich helemaal niet bewust waren van wat er gaande was."

Oogcontact

Omstanders hadden de aanvaller inmiddels in het nauw gedreven en hielden hem op afstand met stoelen en tafels. "Ik zag dat ze hem binnen in een hoek hadden, maar hij wilde naar buiten. Ik stond bij de deur en ik dacht: de enige way is dat je gewoon ter plekke neergaat.

Hij riep van alles, hij was aan het schelden, in het Arabisch denk ik. Ook in mijn gezicht. We keken elkaar in de ogen aan en hij was op dat moment aan het bidden denk ik, tot zijn god. Maar ik zag niets in zijn ogen, er zat geen leven in.

Hij wist wat er ging gebeuren, ik denk dat mijn oogcontact meer dan genoeg was. Het was echt zo'n moment: het was hij of ik, één van ons moest dood. Als ik er weer aan denk, krijg ik gewoon hoofdpijn.

Maar het was daar handelen, dus ik heb hem heel hard moeten slaan. Ik heb 'm wat tikjes moeten geven in het gezicht met een squatstang. Die is gevuld met ijzer."

Iedereen kan een held zijn

Litecia denkt dat mensen veel meer kunnen dan ze denken. "De trigger van een echt gezond en bewust iemand gaat aan, als ze zien dat ze iemand kunnen redden die dat zelf niet kan", zegt hij.

Op de sociale media noemen veel mensen hem een held en ook de politie prijst de omstanders in Rotterdam voor hun heldhaftige optreden. "Ik ga dat straks even allemaal lezen", zegt Litecia. "Ik moet het nog laten bezinken. Normaal zie je het in een actiefilm, zit je met je vrienden te kijken met wat popcorn en bier, maar dit was een real life scene."

Branden in Den Haag en Rotterdam en een ontvoering in Utrecht hebben allemaal te maken met de diefstal van een partij drugs in België, schrijft het AD. Politiebronnen zeggen tegen de krant dat het geweld volgt op de roof van 1200 kilo cocaïne in de haven van Antwerpen.

Volgens de Gazet van Antwerpen was de coke eind augustus in België in een container gearriveerd. Toen een vrachtwagenchauffeur die lading wilde afleveren, werd hij klemgereden door criminelen die zich voordeden als agenten, compleet met zwaailichten en uniformen.

De Belgische politie deed kort daarop een inval bij een crimineel met de bijnaam Zotte Hakim in Antwerpen. Daarbij werd ook politiekleding gevonden. Hakim en twee anderen werden opgepakt, onder wie de chauffeur van de vrachtwagen.

Explosies

Een week na de aanhouding ging er een explosief af bij de woning van Hakim. Kort daarop volgde ook geweld in Nederland. Zo werd er begin deze maand een explosief naar binnen gegooid in een zorgcentrum in Den Haag.

Door de brand die uitbrak moesten bewoners van zeventien kamers in het complex worden geëvacueerd. De politie ging al uit van opzet: na de explosie zagen getuigen iemand wegrennen, een man van ongeveer 30 jaar oud.

Drie verdachten opgepakt

Een week later brak er weer brand uit, in een portiekwoning in Rotterdam. Veertig mensen moesten vanwege het vuur uit hun woning, drie mensen werden door de brandweer van een balkon gered. Veertien appartementen raakten tijdelijk onbewoonbaar.

Ook hier was waarschijnlijk sprake van opzet: bewakingscamera's legden een vluchtende verdachte vast. De politie pakte enkele dagen later drie verdachten op: mannen van 19, 20 en 21 jaar uit Nieuwerkerk aan den IJssel.

Het AD koppelt ook nog een vierde geweldsincident aan de beroving: de ontvoering van een man uit de Utrechtse wijk Overvecht, een bekende van de politie. Dit slachtoffer werd enkele dagen vastgehouden en mishandeld, maar wilde na vrijlating geen aangifte doen.

In de oceaanbodem blijken wormen en slakken te leven. Het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) ontdekte een levendige wereld met allerlei dieren die tot voor kort onbekend waren. NIOZ-onderzoeker Sabine Gollner is dan ook bezorgd over plannen voor diepzeemijnbouw die de Noorse regering heeft.

Marien bioloog Gollner doet onderzoek naar de biodiversiteit in warmwaterbronnen op de oceaanbodem. Met een robotarm groef zij uit zo'n bron vulkanisch gesteente omhoog dat op twee kilometer diepte in de Stille Oceaan ligt.

Daar bleken allerlei holtes en gangen van wormen en slakken in te zitten. "Ik kon mijn ogen niet geloven", zegt Gollner. Voorheen werd gedacht dat alleen microscopisch leven zoals bacteriën zich in de aardkorst bevindt, maar geen dieren van zo'n vijftig centimeter lang. De ontdekking komt boven op zorgen die er al langer zijn over leven óp de bodem.

Kobalt, mangaan en nikkel

Dit diepzeeleven riskeert om beschadigd te raken, doordat de Noorse regering diepzeemijnbouw wil onderzoeken. De oceaanbodem is enerzijds een plek waar leven zich soms miljoenen jaren onaangetast heeft kunnen ontwikkelen, anderzijds is die bodem een enorme bron van kostbare metalen voor de energietransitie.

Hier zijn kobalt, mangaan en nikkel te vinden. Deze metalen worden bijvoorbeeld gebruikt voor batterijen van elektrische auto's. Voor deze grondstoffen zijn Europese landen op dit moment afhankelijk van landen als China, Rusland en Congo. Bedrijven zijn geïnteresseerd in het winnen van deze grondstoffen, omdat in de komende jaren een groot tekort dreigt.

Een tijdelijk verbod op mijnbouw

Bedrijven kunnen tot volgende week een plan indienen voor de duurzame winning van mineralen ten zuiden van Spitsbergen. Al zo'n dertig jaar wordt gesproken over regels met betrekking tot diepzeebouw, maar tot nu toe met weinig resultaat. Maar Noorwegen is het eerste land dat stappen zet richting diepzeemijnbouw ten zuiden van Spitsbergen.

Het Scandinavische land is al eens tot de orde geroepen door het Europees Parlement voor mijnbouwactiviteiten. Het parlement dringt aan op een tijdelijk verbod op diepzeemijnbouw totdat duidelijk is wat de gevolgen zijn voor het milieu, ecosystemen en de biodiversiteit.

Daarbij sluit Gollner zich aan. "Ik adviseer om eerst het belang van de ondergrondse leefomgeving voor de biodiversiteit in de diepzee verder te onderzoeken, voordat diepzeemijnbouw die wellicht onherstelbaar kan schaden."

Minister Faber van Asiel en Migratie denkt nog steeds dat het kabinet noodmaatregelen kan nemen door een beroep te doen op "buitengewone omstandigheden" in de Vreemdelingenwet. De Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer stonden de afgelopen twee dagen voor een groot deel in het teken van discussies over dat voornemen van het kabinet.

Veel Kamerleden zijn kritisch over deze methode, vooral omdat er noodmaatregelen kunnen worden genomen zonder voorafgaande toestemming van de Kamer. En gisteren bleek dat ook ambtenaren er zeer kritisch over hebben geadviseerd.

Faber zei vanochtend dat ze ervan overtuigd is dat er een crisis is. "Ik ga voor het noodrecht en daar zetten we op in, want dan kan ik heel snel maatregelen nemen. Dit land snakt naar veranderingen. Het beleid moet om. Dat kan het snelst als ik een juridische asielcrisis kan uitroepen."

'Ambtenaren hebben adviserende taak'

Volgens haar zijn er wel degelijk mogelijkheden om de noodroute te proberen en ze denkt nog steeds dat ze dat kan onderbouwen: "Ik waardeer de ambtenaren zeer, maar zij hebben een adviserende taak en het is uiteindelijk aan de minister en aan het kabinet om te besluiten wat we doen."

In het debat kwam gisteren ook aan de orde of er geen 'gewone' spoedwet kan worden ingediend, waardoor de Tweede en Eerste Kamer eerst toestemming moeten geven voor er maatregelen worden genomen. PVV'er Faber ziet daar weinig in. "Dat is een veel langer traject, dan spreek ik eerder in maanden dan in dagen." Ze wil er niet op vooruitlopen of de spoedwet toch een mogelijkheid is als het met de noodmaatregelen niet lukt.

'Dragende motivering'

Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken benadrukte vanochtend dat je een "dragende motivering" moet hebben voordat de uitzonderingsbepalingen in de Vreemdelingenwet worden ingezet. "Dat vind ik heel belangrijk; daar hebben mijn ambtenaren naar gekeken met de stukken die ze op dat moment hadden", zei Uitermark. "Mevrouw Faber moet nog met de dragende motivering komen." Die kans moet ze ook krijgen, zei de NSC-minister. Als het met de noodroute niet lukt, is volgens haar de spoedwet ook een optie.

Uitermark voegde eraan toe dat ze staat voor de rechtsstaat, maar dat het hele kabinet dat doet: "Ook mevrouw Faber zal handelen binnen de grenzen van het recht en de wet." Het kabinet zal binnenkort knopen doorhakken over hoe het nu verdergaat.

Schoof: nog geen besluit genomen

Premier Schoof onderstreepte gisteren en vandaag verschillende keren dat er nog geen besluit is genomen. Hij zei na de vergadering van het kabinet dat de inzet blijft om het volgens de uitzonderingsbepalingen van de Vreemdelingenwet te doen. "Maar tegelijkertijd betrekken we alle adviezen en opvattingen en ook het debat in de Kamer bij onze uiteindelijke afweging, die er ook over gaat of we tot een dragende motivering kunnen komen."

In het Kamerdebat sloot de coalitie gisteren uiteindelijk de rijen, maar het is wel duidelijk dat PVV en NSC heel verschillend over het asielbeleid denken. PVV-voorman Wilders hecht sterk aan het 'noodplan'. Maar waarnemend NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven wees gisteren, net als partijgenoot Uitermark vandaag, op het belang van een dragende motivering. Ze heeft er een hard hoofd in dat het plan er komt. "Maar we gaan het proberen", zei ze ook.

De man die gisteravond werd aangehouden na een dodelijke steekpartij bij de Erasmusbrug in Rotterdam is een 22-jarige man uit Amersfoort. Hij is een bekende van de politie, maar die wil daar verder niets over kwijt.

Bij de steekpartij werd een 32-jarige man uit Rotterdam gedood. Een 33-jarige Zwitser raakte zwaargewond, meldt de politie. De verdachte zelf raakte ook gewond toen hij door omstanders werd overmeesterd. Hij is naar een ziekenhuis gebracht.

De politie heeft een groot deel van de nacht onderzoek gedaan bij de Erasmusbrug. De man liep er rond met twee grote messen en viel mensen aan. Over een motief kon de politie vanochtend nog niets zeggen, maar ooggetuigen hebben de man 'Allahoe akbar' horen roepen.

Burgemeester Aboutaleb reageert geschrokken op de aanval. Hij werd gisteravond gehuldigd, omdat hij na bijna zestien jaar burgemeesterschap vertrekt, toen hij via WhatsApp hoorde van de aanval:

Getuigen zeggen dat de man eerst in de parkeergarage aan de noordkant van de Erasmusbrug iemand verwondde. Vervolgens liep hij langs het water naar het Willemsplein, aan de Nieuwe Maas. Veel mensen zagen hem lopen, onder meer langs een restaurant met een terras, waar het druk was.

Een medewerker van het restaurant vertelt aan de NOS dat klanten naar binnen kwamen gerend omdat ze 'Allahoe akbar' hoorden roepen. "Ze hebben de deur dichtgedaan en toen zagen ze hem voorbij rennen met twee messen, we hebben natuurlijk allemaal glazen ramen. En toen heeft iemand hem onder de brug overmeesterd", zegt ze.

Ze doelt op sportinstructeur Reniël, die onder de Erasmusbrug lesgaf. Hij vertelde gisteravond al aan de NOS dat zijn aandacht werd getrokken door schreeuwende mensen en een gevecht. Toen hij ernaar toeliep om het gevecht te sussen, zag hij een man die met twee grote messen "een andere jonge gast aan het steken was".

"Toen ik begon te schreeuwen, draaide hij zich om en begon hij op iedereen in zijn omgeving af te gaan." De sportinstructeur waarschuwde mensen om naar binnen te gaan, maar ging zelf op de man af.

"Ik pakte uit mijn tas mijn twee squat sticks, die heb ik in tweeën gebroken. Hij was met de messen aan het zwaaien en ik zag dat iedereen hem met stoelen van zich af probeerde te houden. Bij de deur kwam hij naar mij toe en toen heb ik hem een paar tikjes moeten geven in zijn gezicht. Ik heb de messen afgepakt en in een hoek gegooid."

Een 32-jarige sportinstructeur deed gisteravond al zijn verhaal tegenover de NOS:

Volgens de politie gingen meer mensen achter de aanvaller aan. Die omstanders hebben de dader vervolgens vastgehouden, zodat de politie hem kon arresteren. Volgens omroep Rijnmond was het omgekomen slachtoffer een skater. Bij het skateparkje is vanochtend nog wat weggespoeld bloed te zien en wat resten van verbandmiddelen.

Ook bij de ingang van het toeristische kunstproject Remastered onder de brug lag een grote plas bloed. Twee schoonmaaksters zijn vanochtend druk met het schoonschrobben ervan.

Agenten waren snel aanwezig, zegt de politie. Omdat de man bij zijn arrestatie gewond was geraakt, is hij naar een ziekenhuis gebracht. Vanochtend schijnt de zon weer en is het een mooie ochtend aan de Nieuwe Maas. "Best wel heftig", zegt restaurantmedewerker Anne, "alsof er niets gebeurd is. Bizar."

X is opnieuw offline in Brazilië. Ondanks een verbod was het sociale medium eerder deze week na een update weer te gebruiken, maar volgens het bedrijf was dat een foutje. De rechter dreigt met een boete.

Het sociale medium werd eind vorige maand offline gehaald door de hoogste Braziliaanse rechter in een langlopend conflict over desinformatie. Brazilië eist dat X een vertegenwoordiger in het land aanwijst om zaken mee te kunnen doen. Die zou bijvoorbeeld opruiende berichten offline moeten kunnen halen.

Zolang er geen officieel aanspreekpunt is, moet X worden geblokkeerd door providers in het land. X-eigenaar Musk noemt dat censuur.

Omzeild

Na een update was X woensdag ineens wel weer te gebruiken door Brazilianen. Waar een account eerder was gekoppeld aan een vast IP-adres, werd de verbinding nu via een andere provider constant gewisseld, waardoor de gerechtelijke blokkade te omzeilen was.

Opperrechter Alexandre de Moraes noemde dit een bewuste poging van het bedrijf om zich aan zijn bevel te onttrekken en hield Musk persoonlijk verantwoordelijk. Hij legde daarom een boete op van ruim 900.000 euro en dreigde die dagelijks te herhalen zolang het bedrijf niet gehoorzaamde.

'Foutje'

X zegt nu dat er per ongeluk van provider was gewisseld en heeft de verandering binnen een dag teruggedraaid. "Het was een onbedoelde en tijdelijke hervatting van de dienstverlening", heet het. Of de boete blijft staan is onduidelijk.

In een reactie tegen persbureau Reuters zeggen de advocaten van X in Brazilië dat de aanstelling van een juridisch vertegenwoordiger in Brazilië "heel snel" zal komen. Het bedrijf zou bovendien zijn begonnen met het verwijderen van materiaal dat de rechters als onwenselijk zien.

Nul verkeersdoden in 2050. Dat doel stelt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in zijn Prinsjesdag-begroting. "Om slachtoffers te voorkomen wordt ingezet op het structureel verbeteren van verkeersveiligheid." Ook het aantal ernstig gewonden moet hiermee afnemen.

Ondertussen neemt het aantal aanrijdingen juist toe. Dagelijks zijn er zo'n 60 tot 70 aanrijdingen, waar gemiddeld 17 kinderen bij betrokken zijn. Per dag komen er ruim twee mensen om in het verkeer. Buiten het menselijk leed is het volgens deskundigen de vraag of de kosten wel goed in beeld zijn.

Allereerst zijn er twee soorten kosten, zegt economisch verkeersonderzoeker Wim Wijnen. "Er zijn materiële kosten, zoals medische kosten en voertuigschade, maar vooral immateriële kosten, zoals therapie en het verlies van levensvreugde en levensjaren. Dat maakt het in kaart brengen soms lastig."

Hoge maatschappelijke kosten

Het kenniscentrum voor letselpreventie VeiligheidNL rekent met data van eerstehulpposten en ambulancen. Het richt zich op veel voorkomend en ernstig letsel als breuken en hersenletsel. Die kosten (materieel en immaterieel) stegen van 27 miljard euro in 2020 naar 33 miljard euro in 2022.

Mensen die niet met een ambulance worden vervoerd of naar de spoedeisende hulp gaan, worden hier dus niet in meegenomen; iemand die zijn polst kneust en twee dagen niet kan werken bijvoorbeeld.

Dergelijke kosten blijven buiten beeld terwijl volgens medisch en maatschappelijk onderzoeker Ed van Beeck sinds de verhoging van het eigen risico en de opkomst van de huisartsenpost een verschuiving richting huisartsen gaande is. "Dat onderzoeken we niet, net als bijvoorbeeld kosten voor mensen die wel letsel hebben maar geen medische hulp zoeken." Dus: naarmate de ernst van het letsel afneemt, neemt de volledigheid van de cijfers af.

De uitgesproken wens van het kabinet vindt UvA-hoogleraar planologie Marco te Brömmelstroet afgezet tegen de maatregelen van datzelfde kabinet "totaal tegenstrijdig".

Maar hij verbaast hij er zich al lang niet meer over: "We draaien al vijftig jaar om de hete brij heen dat we doorstroming belangrijker vinden dan verkeersveiligheid. Er is vooral ingezet op campagnes voor fietshelmen, banners met "De scholen zijn weer open" en MONO-rijden. Zien we daar effecten van? Nee, het aantal aanrijdingen neemt toe."

Volgens Te Brömmelstroet is het geaccepteerd dat verkeer er nou eenmaal is en dat het gevaarlijk is. "We leggen aan kleine kinderen uit dat veilig op straat spelen hun eigen verantwoordelijkheid is. Waarom draaien we het niet om en kijken we niet naar wat dat gevaar veroorzaakt? Waarom accepteren we dat we weer naar 130 kilometer per uur gaan, terwijl dat extra doden betekent?"

De auto's worden groter, zwaarder en gevaarlijker en het zijn er steeds meer: "Ze kunnen in twee seconden van 0 naar 100 kilometer per uur. In plaats van dat we auto's verbieden die niet in een parkeervlak passen, zeggen we dat slachtoffers maar een helm hadden moeten dragen. Ik mis het gesprek waarom we dit normaal zijn gaan vinden."

Digitaal schild om basisschool

Wil het kabinet echt gaan investeren in preventie, dan stelt de hoogleraar bijvoorbeeld zogeheten ISA-zones voor: een soort digitaal schild rond een basisschool waardoor voertuigen maximaal 15 kilometer per uur kunnen. "Veel concreter dan weer miljoenen naar een campagne."

Ook Van Beeck vindt de maatregelen van het kabinet onduidelijk. "Wat ik wel zie, zijn bezuinigingen op preventieve gezondheidszorg, wetenschappelijk onderzoek, gemeenten en provincies. Die allemaal belangrijk zijn voor verkeersveiligheid." Volgens berekeningen van verkeersveiligheidsonderzoeksbureau SWOV betaalt elke euro geïnvesteerd in verkeersveiligheid zich circa 2 tot 2,5 keer terug.

'Cijfers zijn onderschatting'

Deskundigen zeggen verder tegen de NOS dat er te veel aandacht gaat naar de fatbike. Van Beeck: "De fatbike brengt - net als andere nieuwe producten altijd - nieuwe risico's met zich mee. De ongevallen nemen toe en het is heel goed dat daar aandacht voor is. Maar het gaat om een fractie van alle verkeersleed. Ouderen die vallen of worden aangereden op de fiets hebben veel grotere kosten en impact. Daar hebben we het nauwelijks over."

Het gaat überhaupt volgens Van Beeck veel te weinig over de impact van verkeer. "Verkeersongevallen hebben - vanwege verloren levensjaren en gezondheid - een ziektelast vergelijkbaar met covid-19, maar het verschil in aandacht is enorm. En we werken ook nog eens met cijfers die een onderschatting zijn."

In 2,5 jaar oorlog zijn in Oekraïne al zeker 70.000 Russische militairen omgekomen. Dat maken de BBC en het Poetin-kritische Mediazona uit Rusland op uit openbaar beschikbare bronnen.

De twee organisaties kwamen tot het cijfer op basis van overlijdensadvertenties, socialemediaberichten en foto's van graven, waar bij militaire doden vaak een krans van defensie op ligt. Eerder was op dezelfde manier vastgesteld dat er tot halverwege april al 50.000 Russen waren omgekomen. Aantallen gewonden worden niet bijgehouden.

Hoewel dit een van de betrouwbaarste tellingen van het aantal gesneuvelden is, zal het echte aantal hoger liggen: niet elke dode kon worden bevestigd. Rusland heeft sinds september 2022 geen update gegeven over slachtofferaantallen, de teller stond toen op 5937 omgekomen militairen. Oekraïne schatte eerder dit jaar dat er meer dan 500.000 tegenstanders waren gedood of verwond.

Over de slachtoffers aan Oekraïense zijde is eveneens onduidelijkheid. Begin dit jaar sprak president Zelensky over 31.000 doden, maar schattingen van het Amerikaanse leger hadden het een jaar geleden al over 70.000 doden. Rusland hield het in april op 500.000 Oekraïense doden en gewonden in totaal.

Veel vrijwilligers gedood

Volgens de BBC bestaat ongeveer 20 procent van de Russische slachtoffers uit vrijwilligers die zich na de inval in Oekraïne hadden aangemeld voor de strijd. Het is daarmee relatief de grootste groep gesneuvelden. Vaak zijn deze militairen afkomstig uit de armere regio's van Rusland en kunnen ze in het leger veel meer verdienen.

Een groot deel van hen is al ouder: een derde van deze groep doden was tussen de 42 en 50 jaar, 250 van hen waren zelfs ouder dan 60. De oudste gesneuvelde die kon worden bevestigd was 71.

Eerder sneuvelden er vooral veroordeelde criminelen die strafvermindering konden krijgen door in Oekraïne te dienen. Deze groep vormt nu 19 procent van alle bevestigde doden. Gemobiliseerde dienstplichtigen zijn goed voor 13 procent van het totaal.

Gebrek aan training en uitrusting

Uit de samenstelling van de groep blijkt volgens de BBC dat Rusland er liever voor kiest armere burgers te verleiden soldaat te worden dan opnieuw een gedeeltelijke mobilisatie af te kondigen. Eerder leidde zo'n oproep voor de strijd tot desertie en veel onrust onder de bevolking. Poetin bezwoer daarom eerder al dat een nieuwe mobilisatie niet aan de orde is.

De vrijwilligers klagen dat hun training en uitrusting onvoldoende is. Een rekruut vertelde de BBC dat er twee weken training beloofd was, maar dat zijn lichting meteen naar het front ging.

"We werden in treinen geladen en daarna in vrachtwagens naar het front gebracht. De helft van ons werd rechtstreeks van de weg in de strijd gegooid. Sommigen stonden een week na hun aanmelding al aan het front."