NOS Nieuws - Algemeen

Rusland heeft vanochtend met raketten en drones Oekraïense steden aangevallen. Volgens de Oekraïense legerleider generaal Zaloezjny gebeurde dat met 64 projectielen. Zijn luchtafweer zou 29 raketten en 15 drones hebben neergehaald.

President Zelensky zegt dat in Kyiv zeker twee mensen zijn omgekomen. "En er kunnen nog mensen onder puin liggen." Zeker tien mensen raakten gewond.

Inwoners van Kyiv hoorden rond 06.00 uur plaatselijke tijd het luchtalarm gaan, rond 07.00 uur volgden luide explosies. Reddingswerkers rukten uit naar het oostelijk deel van de stad. Daar zijn volgens burgemeester Klytsjko zeker drie mensen gewond geraakt.

Aan de zuidkant van de stad werd een flatgebouw geraakt. Zeker zes mensen zijn naar een ziekenhuis gebracht. Dit zijn beelden van de nasleep van de aanval:

Volgens Klytsjko zijn twee hoogspanningslijnen door neerkomende raketresten geraakt. In het oostelijk deel van de stad zitten inwoners zonder elektriciteit.

In het westen zouden er problemen zijn met de drinkwatervoorziening. Daar is op meerdere plaatsen brand uitgebroken.

Andere steden

Ook elders in Oekraïne klonk het luchtalarm. Uit Lviv, Mykolajiv en Charkiv komen berichten over een raket- en droneaanval. In Mykolajiv viel een dode en raakten ongeveer twintig woongebouwen beschadigd. Ook brak brand uit in gasinstallaties.

Bij een felle brand in een kleine loods middenin een woonwijk in het Zeeuwse dorp Kloetinge is zeer waarschijnlijk asbest vrijgekomen. De gemeente onderzoekt nu of dat het geval is. De eigenaar van de loods raakte lichtgewond bij de brand, de loos brandde uit.

De brand in de loods ontstond iets na 06.00 uur, aldus de veiligheidsregio. In de loods aan het Westeinde zaten verschillende bedrijven. In het dak zat vermoedelijk asbesthoudend materiaal.

"Een gespecialiseerd bedrijf gaat zo snel mogelijk de aanwezigheid van asbesthoudend materiaal in de omgeving onderzoeken", laat de gemeente weten in een bewonersbrief. Omwonenden kunnen wel naar buiten, maar het wordt aangeraden om ramen en deuren verder dicht te houden en niets op te pakken in tuinen of op straat.

Ontvetter vat vlam

De loods was eigendom van Teunis van Nes, die er een radiateurenbedrijf had. Hij vermoedt dat ontvetter in de buurt van een kachel vlam heeft gevat.

"Ik zat op kantoor en opeens ging het licht uit", vertelt hij bij Omroep Zeeland. Hij wist de eerste vlammen nog te blussen met een waterslang. "Toen hoorde ik boven lawaai en ben ik naar boven gegaan om te kijken wat er aan de hand was. En toen was daar nog steeds brand", aldus Van Nes.

Bij de vlucht uit het pand liep hij een hoofdwond op. Van Nes werd naar het ziekenhuis gebracht, maar keerde al snel weer terug om te kijken of wat er nog iets te redden was. Daar ziet het niet naar uit; de loods moet als verloren worden beschouwd.

Bekijk hier de beelden van de brand:

Er wordt al jaren over gediscussieerd, maar de gemeente Hoorn heeft opnieuw geen besluit genomen over wat er moet gebeuren met het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in het centrum van de stad, meldt de regionale omroep NH.

Het beeld staat ter discussie omdat Coen als gouverneur-generaal veel geweld gebruikte in Oost-Indië. Maar, zo besloot de gemeenteraad gisteravond, er moet eerst nog een aantal 'stadsgesprekken' worden gevoerd met de inwoners voordat er een besluit kan vallen.

Het standbeeld werd onthuld in mei 1893, naar een idee van de toenmalige burgemeester van Hoorn, en was eigenlijk altijd al omstreden. Coen voerde in de 17e eeuw een waar schrikbewind in Indië. In 1621 liet hij duizenden inwoners van de Banda-eilanden vermoorden, toen zij iets wilden verdienen aan hun nootmuskaat. In het Nationaal Archief wordt gesproken over "de genocide op Banda".

Vanaf de jaren zestig waren er tal van demonstraties in Hoorn. Het beeld is een paar keer beklad en besmeurd. In de gemeenteraad wordt ook al jaren over het standbeeld gepraat: moet het weg of kan het blijven staan, maar dan met een bordje dat meer duidelijkheid geeft over Coens optreden dan de huidige plaquette?

Discussie beu

Bijna vier jaar geleden besloot de gemeente om 'stadsgesprekken' te gaan voeren met de inwoners, waarbij niet alleen Coen, maar ook diversiteit en inclusie als onderwerpen op de agenda stonden.

Die stadsgesprekken zijn inmiddels voorbij. "En het merendeel van de stad is de discussie beu", zei raadslid Menno Jas van de lokale partij Hart van Hoorn gisteravond in de gemeenteraad. "Dus willen wij dat de gemeente nu een besluit neemt. We willen hiermee het doorsudderen van onrust en ongenoegen doorbreken.

Het voorstel van Jas leidde weliswaar tot een felle discussie, maar een besluit over het beeld viel er niet. "Het voorstel is kort door de bocht, en biedt geen ruimte voor nuance of een gesprek", betoogde D66-raadslid Wouter de Vries. Hij wil, net als een meerderheid van de raad (20 stemmen voor, 14 tegen), een tweede ronde stadsgesprekken. "Zodat we de stad aan het woord laten", aldus raadslid Roy Drommel van GroenLinks. Wanneer die nieuwe stadsgesprekken gaan plaatsvinden, is nog niet bekend.

Naar het museum

Overigens liet een aantal raadsfracties gisteravond doorschemeren waar hun voorkeur naar uit gaat. Zo pleitte de PvdA voor verplaatsing van het standbeeld van Coen, bijvoorbeeld naar de binnentuin van het vernieuwde museum in Hoorn, waar het "van de juiste context kan worden voorzien". Wat de VVD en EénHoorn betreft kan het standbeeld in het centrum van Hoorn blijven staan, maar wel voorzien van extra informatie over het verleden.

Op de plaquette die sinds 2012 op het beeld hangt, staat: "Volgens critici verdient Coens gewelddadige handelspolitiek in de Indische archipel geen eerbetoon".

De advocaten van Taylor Swift hebben gedreigd met juridische stappen tegen een student die de vluchtgegevens van haar privéjets deelt. Student Jack Sweeney zit achter accounts op sociale media die de vluchten registreren van vliegtuigen en helikopters die eigendom zijn van miljardairs, politici en andere publieke figuren.

De student van de University of Central Florida heeft bekendgemaakt dat hij een brief heeft ontvangen waarin een dwangsom wordt aangekondigd door de advocaten van Swift, die zijn daden roekeloos noemen.

"Dit is misschien een spel voor jou of een manier waarop je hoopt dat het je rijkdom of roem zal opleveren. Maar het is een kwestie van leven of dood", schrijven Swifts advocaten in de brief die door Sweeney is gedeeld met The Washington Post. De advocaten verwijzen daarmee naar de persoonlijke veiligheid van Swift. Eind januari werd bijvoorbeeld een man gearresteerd, omdat hij Swift zou hebben gestalkt bij haar huis in New York.

Elonjet offline gehaald

Sweeney beheert al jaren honderden accounts waarin de starts en landingen van vliegtuigen en helikopters van rijke eigenaren worden gedeeld. Daarbij deelt hij schattingen van hun uitstoot en bijdrage aan de opwarming van de aarde. De accounts maken gebruik van openbaar beschikbare gegevens van de Federal Aviation Administration en vrijwillige hobbyisten die het vliegtuig kunnen volgen via de signalen die ze uitzenden.

Sweeney trok na de invasie van Oekraïne de aandacht met een aantal 'bot'-accounts dat de privéjets van verschillende Russische oligarchen volgde. Daarna kreeg hij het aan de stok met miljardair Elon Musk over het volgen van diens privéjet. Dat leidde eind 2022 tot een debat over de vrije meningsuiting toen X, voorheen Twitter, Sweeneys account offline had gehaald.

Musk noemde de vluchtgegevens die gedeeld werden op het account @elonjet effectief zijn "moordcoördinaten". Sweeney zelf wijst erop dat hij niets illegaals doet en gebruikmaakt van openbare gegevens. En uit de gegevens blijkt niet wie er met het vliegtuig reist of waar de passagiers heen gaan nadat het vliegtuig is geland.

Carbon credits

Daarbij zegt Sweeney tegen The Washington Post dat de advocaten de last onder dwangsom stuurden toen Swift onder vuur kwam te liggen vanwege haar overmatige gebruik van privéjets. "Deze informatie was al beschikbaar", zegt hij.

Privéjetvluchten worden vaak bekritiseerd vanwege de negatieve invloed op het klimaat. In 2022 bleek uit een analyse dat Swift de "grootste beroemde kooldioxidevervuiler" van het jaar was. Die analyse werd gemaakt op basis van de gegevens die Sweeney had gedeeld.

Swift probeerde vervolgens de kritiek te pareren door te zeggen dat ze de uitstoot van haar reizen ruimschoots compenseert door de aanschaf van zogenoemde carbon credits. Hiermee worden bijvoorbeeld projecten gefinancierd die de emissiereductie bevorderen.

De politie is op zoek naar inzittenden van een bestelbusje dat vorige week vlak bij de zware explosie in Rotterdam was. Op vrijgegeven camerabeelden is te zien dat het voertuig vlak voor de ontploffing langs het pand rijdt. De inzittenden worden gezien als mogelijk belangrijke getuigen.

In de tv-uitzending van Opsporing Verzocht zijn beelden van het passerende busje vrijgegeven.

De bestuurder rijdt langs de flat aan de Schammenkamp en enkele seconden later is de explosie.

"De inzittenden kunnen in de omgeving iets hebben gezien dat cruciaal kan zijn voor het onderzoek", zegt de politie.

In het pand zat vermoedelijk een drugslab, zegt de politie. Gisteren werd het voorarrest van een 34-jarige verdachte met twee weken verlengd. Hij is de huurder van het pand en zit vast op verdenking van de productie van drugs. Bij de ontploffing kwamen drie mensen om het leven.

De politie is op zoek naar getuigen van het fatale incident: "Weet u meer over personen of voertuigen die daar zijn geweest of kunt u iets vertellen over afwijkende gebeurtenissen, neem dan alstublieft contact op."

De explosie heeft diepe indruk gemaakt op de bewoners van de wijk. Afgelopen weekend was er een besloten bewonersbijeenkomst, waar mensen hun zorgen en boosheid uitten. Sommige bewoners gaven aan dat ze willen verhuizen.

Goedemorgen! Vanavond gaat informateur Plasterk praten met de fractievoorzitters van de onderhandelende partijen over de ontstane situatie, nu Pieter Omtzigt heeft laten weten niet verder te willen praten over een traditioneel kabinet.

Het weer: na de hevige regen van vannacht wordt het vandaag overdag droger, met in de kustgebieden soms wat zon. Het wordt met 6 tot 8 graden minder zacht dan de afgelopen dagen.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar aan het spoor wordt gewerkt.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

NSC staat nog steeds open om onderhandelingen te voeren over een kabinet, maar niet "in deze ronde". Dat zei NSC-leider Omtzigt in het RTL-programma Humberto, nadat hij zich gisteravond met zijn partij had teruggetrokken uit deze ronde van de formatie.

Met welke partijen de onderhandelingen nu dan gevoerd moeten worden, liet Omtzigt in het midden. Hij liet doorschemeren dat het ook met "een andere groep" kan zijn en dat het nog steeds zijn voorkeur heeft om een minderheidskabinet te vormen.

NSC noemde het uitblijven van actuele informatie van de overheid over de staat van de financiën een belangrijke reden om op te stappen. "Je bent er weken over aan het praten. Als je niet eens weet dat de stukken op tafel liggen, is er geen fundament", zei Omtzigt daarover bij Humberto.

Op de vraag of hij denkt dat informateur Plasterk stukken heeft achtergehouden, zei Omtzigt dat hij de informatie "eerder had willen hebben". Omtzigt: "Ik wist gisteren nog niet eens van het bestaan van de brieven".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Na een conflict over geld heeft platenmaatschappij Universal Music veel muziek van het platform gehaald. Dat heeft grote gevolgen voor tiktokkers en voor artiesten, merkte ook de Nederlandse TikTokker Sara:

Fijne woensdag!

Het veelgebruikte antidepressivum sertraline slaat lang niet bij iedereen met een depressie aan, maar bij wie wel en bij wie niet? Dat kunnen artsen nu vaststellen met behulp van een algoritme dat werd ontwikkeld aan het Amsterdam UMC. Daardoor is nu na een week al duidelijk of een patiënt gevoelig is voor het middel, terwijl dat tot nu toe zes tot acht weken duurde.

Sertraline, beter bekend onder de merknaam Zoloft, is een van de meest voorgeschreven antidepressiva, zowel in Nederland als in de rest van Europa en de Verenigde Staten. In Nederland gebruiken 126.000 mensen het middel. Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat ongeveer twee derde van het aantal voorschriften van het middel achterwege kan blijven, omdat het bij deze patiënten geen effect heeft.

Bijwerkingen

"Met dit onderzoek kunnen psychiaters beter zeggen voor wie antidepressiva werken en voor wie niet", vertelt Maarten Poirot, als promovendus betrokken bij het onderzoek. "Op dit moment is het vooral trial and error. Het kan zo zes maanden duren voor een patiënt een cyclus doorgelopen is." Al die tijd kunnen ze last hebben van bijwerkingen als misselijkheid, duizeligheid, slapeloosheid of seksuele stoornissen.

Voor de analyse maakten de Amsterdamse en Nijmeegse onderzoekers gebruik van data van een groot Amerikaans onderzoek, waaraan 229 patiënten meededen die aan een zware depressie leden. Ze kregen sertraline of een placebo toegediend. Zowel voor als na de start van de behandeling werd een hersenscan gemaakt.

Bloedtoevoer

Of het middel aansloeg, bleek in belangrijke mate af te hangen van de bloedtoevoer naar een hersengebied dat de emoties reguleert. Zelfs de scan die voor de behandeling werd gemaakt, bleek al een voorspellende waarde te hebben. Een week na de start van de behandeling droeg vooral de ernst van de symptomen bij aan de voorspellende waarde. De studie is gepubliceerd in het vooraanstaande blad American Journal of Psychiatry.

"We wisten al langer dat de hersendoorbloeding een rol speelt", vertelt hoogleraar neuroradiologie Liesbeth Reneman, hoofdonderzoeker van de studie. "Maar daarmee konden we alleen voorspellingen doen op groepsniveau. Nu kunnen we het gaan voorspellen voor elk individu. Het is een stap in de richting van gepersonaliseerde geneeskunde."

Bredere toepassing

Reneman heeft goede hoop dat de test ook gebruikt kan worden voor andere antidepressiva, want sertraline behoort tot een groep antidepressiva die een vergelijkbare werking heeft, de zogenoemde serotonineheropnameremmers (ssri's). "Onze verwachting is dat alle ssri's ongeveer hetzelfde reageren. We willen de komende tijd gaan onderzoeken of dat inderdaad zo is".

De test wordt op dit moment nog niet in de praktijk gebruikt. "Het moet nog de behandelkamer in komen", vertelt Poirot. "Psychiaters zullen een doorverwijzing moeten schrijven voor een hersenscan. Het traject om dat te realiseren zal nog wel even duren."

China ontkent met klem cyberaanvallen te hebben uitgevoerd op computernetwerken van het ministerie van Defensie. In een persverklaring op de website van de Chinese ambassade in Nederland spreekt een woordvoerder van "kwaadaardige speculaties en ongegronde beschuldigingen".

China verzet zich altijd "krachtig" tegen cyberaanvallen, schrijft de ambassade, "in welke vorm dan ook". "We zullen niet toestaan dat welk land dan ook, of een individu, via Chinese infrastructuur dergelijke illegale activiteiten uitvoert", aldus de ambassade.

Het land benadrukt via dialoog en samenwerking "gezamenlijk de cyberveiligheid te waarborgen".

Spionage via malware

De persverklaring van de ambassade volgt op het bericht van gisteren van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), waarin de geheime dienst stelde dat de Chinese overheid in Nederland aan cyberspionage doet op computernetwerken, onder meer op netwerken van Defensie.

"We brengen het naar buiten om anderen te waarschuwen", zei demissionair minister van Defensie Ollongren gisteren. Volgens de MIVD voerde China de spionageactiviteiten uit via zogenoemde 'malware', die 'verpakt' zit in de cyberbeveiliging die wordt geleverd door het bedrijf Fortinet.

'Belangrijk om grenzen aan te geven'

Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt voor de publicatie van de MIVD al "onze verontwaardiging" te hebben overgebracht aan de Chinese ambassadeur.

"Het is van belang om met elkaar in gesprek te blijven, maar ook om duidelijke grenzen aan te geven", aldus het ministerie in een reactie. "Ook hebben we onze EU- en NAVO-partners geïnformeerd en onze technische analyse gedeeld, ten behoeve van onze collectieve weerbaarheid."

In Kenia heeft een groep hyena's een man gedood en twee anderen verwond nabij een universiteitscomplex. Een van de gewonden was een 21-jarige student. De dode man werd aangetroffen toen er onderzoek werd gedaan na de melding van de twee gewonden.

Na de aanval door de hyena's blokkeerden honderden studenten straten in de hoofdstad Nairobi, om hun woede te tonen over de in hun ogen onveilige situatie nabij hun universiteit. Het protest eindigde toen de politie traangas inzette.

Onveilig

De universiteit ligt aan de rand van Nairobi nabij het Nairobi National Park, waar een divers palet aan dieren leeft en dus ook gevlekte hyena's.

"De universiteit is niet veilig, omdat we dicht bij een nationaal park zitten", zei student Ochieng Kefah van de Multimedia University tegen persbureau AP. "De overheid moet iets aan de bewegingsvrijheid van de dieren doen."

Zwaargewond

De aangevallen student was in de avond onderweg naar huis na een dag op de universiteit. Hij werd gered door iemand die de aanval zag. Het kon niet voorkomen dat de student een duim verloor en zwaargewond raakte aan zijn gezicht. Ook de persoon die hem probeerde te redden raakte ernstig gewond.

Toen de dienst die de parken beheert - de Kenya Wildlife Service (KWS) - het incident onderzocht, troffen ze in de buurt resten van nog een man aan. Het is niet duidelijk wanneer hij is aangevallen. Volgens zijn familie was hij hout aan het verzamelen in het gebied.

Een hyena werd afgeschoten en onderzocht of er bij de dieren mogelijk sprake was van een ziekte als hondsdolheid.

Reeks aanvallen

Aanvallen door hyena's komen de laatste tijd vaker voor aan de randen van Nairobi. Zo werd aan de noordkant van de stad vorige maand nog een 10-jarige jongen aangevallen en gedood. In de maanden daarvoor werden aan diezelfde noordkant een vrouw en een 9-jarige jongen gedood door een groep hyena's.

De KWS verspreidde recent vanwege die reeks aanvallen richtlijnen hoe te reageren op de roofdieren.

NSC staat nog steeds open om onderhandelingen te voeren over een kabinet, maar niet "in deze ronde". Dat zei NSC-leider Omtzigt in het RTL-programma Humberto, nadat hij zich gisteravond met zijn partij had teruggetrokken uit deze ronde van de formatie.

Met welke partijen die onderhandelingen dan gevoerd moeten worden, liet Omtzigt in het midden. Hij liet doorschemeren dat het ook met "een andere groep" kan zijn en dat het nog steeds zijn voorkeur heeft om een minderheidskabinet te vormen.

Dit zei Omtzigt bij het RTL-programma Humberto:

In een verklaring noemde NSC het uitblijven van actuele informatie van de overheid over de staat van de financiën een belangrijke reden. "Je bent er weken over aan het praten. Als je niet eens weet dat de stukken op tafel liggen, is er geen fundament", zei Omtzigt daarover bij Humberto.

Op de vraag of hij denkt dat informateur Plasterk stukken heeft achtergehouden, zei Omtzigt dat hij de informatie eerder had willen hebben. Omtzigt: "Ik wist gisteren nog niet eens van het bestaan van de brieven".

De brieven werden tussen 23 en 31 januari naar de informateur gestuurd. Omtzigt zei pas maandag op de hoogte te zijn gesteld van de stukken. Dat was volgens hem te laat.

De andere onderhandelende partijen reageerden gisteravond teleurgesteld op Omtzigts besluit en zeiden dat ze verrast waren. Informateur Plasterk ontkende dat hij stukken heeft achtergehouden. "Er is informatie gevraagd aan alle ministeries over de financiën. De laatste brieven kwamen vorige week binnen en toen zijn ze allemaal naar de partijen gegaan", zei Plasterk.

'Kan veel minder dan gehoopt'

Omtzigt onderstreepte bij Humberto dat de financiën cruciaal zijn in de onderhandelingen: "De belangrijkste vraag in zo'n formatie is of er perspectief is op overeenstemming tussen partijen op financiën", zei hij. Uit de documenten blijkt volgens Omtzigt dat de schatkist er veel slechter voor staat dan gedacht. "Iemand moet gewoon duidelijk maken hoeveel problemen er met financiën zijn. Er kan heel veel minder dan we gehoopt hadden."

Gevraagd of dat niet voor alle partijen een gemeenschappelijk probleem is om samen op te lossen, zei Omtzigt dat hij "nu eerst het verslag van Plasterk wil lezen".

Dat de formerende partijen onderling anders tegen de financiën aankijken, is bekend: VVD en NSC willen het huishoudboekje van de overheid op orde hebben, BBB en PVV hebben daar minder moeite mee. Omtzigt zegt het onverantwoord te vinden beloftes te doen die in de praktijk niet waar te maken zijn.

Onderling vertrouwen

Uit het gesprek bleek dat het onderlinge vertrouwen ook een rol heeft gespeeld bij Omtzigts beslissing. De sfeer tijdens de coalitieonderhandelingen was niet altijd "geweldig", erkende de NSC-leider.

Hij heeft zich ook gestoord aan het lekken naar journalisten van een vertrouwelijk gesprek tussen de leiders van de PVV, VVD, NSC en BBB maandag, op het ministerie van Justitie.

Toch ziet Omtzigt dus nog wel mogelijkheden in een volgende ronde. Verkiezingen zijn op dit moment voor hem "zeker geen reële optie".

Bijna een op de drie mensen met een houtkachel zei vorig jaar dat ze meer hebben gestookt dan eerder. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Belangrijkste reden was de hoge gasprijs.

Nederland telt 1,2 miljoen huishoudens met een houtkachel. Het CBS bevroeg mensen tussen februari en april vorig jaar over hun stookgedrag van de voorafgaande twaalf maanden. 30 procent zei dat ze meer waren gaan stoken.

Zeker voor mensen die minder te besteden hebben, speelden de hoge kosten voor gas mee. Ruim een kwart van de huishoudens met een "lage welvaart" én een houtkachel zei zich genoodzaakt te voelen om op hout te stoken om zo hun huis op koude dagen te verwarmen. Bij mensen met meer geld speelde dit minder, namelijk bij 7 procent van de ondervraagden.

Overigens stookten niet alle kachelbezitters meer. 19 procent zegt juist minder op hout te hebben gestookt. Bijna de helft van deze groep zegt minder te stoken om het milieu te ontzien.

Ook houthandelaar Gerrit Verhoef uit Schoonrewoerd merkt dat het animo voor hout groot is. "Er zijn best klanten die afvallen, maar ik zie ook genoeg nieuwe gezichten hier. Onze omzet neemt al jaren toe. En ik hoor ook van de kachelzaken dat ze de afgelopen jaren heel veel houtkachels hebben verkocht. Als je een goede kachel hebt en schoon hout, en je stookt op de juiste manier, is er volgens mij weinig aan de hand."

Verhoef zit al veertig jaar in het hout. Hij kent wel wat voorbeelden van "mensen uit de stad" die niet meer bij hem komen: "Die zeggen: 'Ik stop met stoken, ik word in de buurt toch een beetje afgeschilderd als aso. Daar heb ik geen trek in.'"

De prijs van een kuub haardhout ligt inmiddels op 125 euro. "Die prijs is inderdaad behoorlijk gestegen. Maar wat wordt er niet duurder? Het komt ook doordat biomassacentrales hout opkopen. Die betalen er een goede prijs voor. Dat is natuurlijk wel concurrentie voor ons. Wij komen daardoor wat moeilijker aan hout en dat drijft de prijs op."

Landelijk verbod

Voor de voorzitter van het Comité Schone Lucht, Fenna Swart, komt de toename van houtstook niet als een verrassing. "De mensen die bij ons zijn aangesloten merken duidelijk dat er afgelopen jaar meer wordt gestookt in hun buurt", zegt ze.

De organisatie ziet graag een landelijk of Europees verbod op het stoken van hout. "Het idee dat je hout op een goede manier kunt stoken is echt onzin. Inmiddels is duidelijk dat de ultrafijnstof die vrijkomt bij het stoken niet te filteren is. Ook weten we dat het de luchtverontreiniging die het oplevert in verband wordt gebracht met tal van gezondheidsklachten."

De moeder van een jongen die in 2021 op een school in de Amerikaanse staat Michigan vier leerlingen om het leven bracht en zeven leerlingen verwondde, is schuldig aan dood door schuld. Dat heeft de rechter bepaald.

Ethan Crumbley was 15 toen hij in november 2021 het vuur opende op zijn medeleerlingen op Oxford High School. Hij kreeg vorig jaar een levenslange gevangenisstraf opgelegd. Zijn twee ouders Jennifer en James Crumbley werden kort na zijn daad aangehouden op verdenking van dood door schuld. Jennifer heeft inmiddels terechtgestaan, de rechtszaak tegen James begint volgende maand.

Volgens persbureau AP is het de eerste keer dat ouders in de Verenigde Staten zijn aangeklaagd voor een mass school shooting die door hun kind is uitgevoerd. Jennifer krijgt op 9 april haar straf te horen. Ze kan maximaal vijftien jaar cel krijgen. Datzelfde geldt voor vader James, als hij schuldig wordt bevonden.

Rugzak

De ouders wordt onder meer verweten dat zij hun zoon op de ochtend van de aanslag niet mee naar huis hadden genomen. Ze waren wel naar de school gegaan voor een gesprek, nadat de school op een wiskundeopgave een gewelddadige tekening had gevonden met de teksten "Bloed is overal. Mijn leven is nutteloos" en "De gedachten stoppen niet. Help mij." Ze verzuimden daarna echter niet alleen de jongen mee naar huis te nemen, ook controleerden zijn ouders de rugzak niet waarin hij het wapen had verborgen dat hij later zou gebruiken.

Een dag eerder had een leraar Ethan erop betrapt dat hij tijdens een les op zijn mobieltje zocht naar munitie. Volgens de jongen was dat omdat hij met zijn moeder naar een schietbaan was geweest: schieten was een familiehobby. De school belde zijn moeder die dag ook al om haar te waarschuwen. Uit een uitwisseling van berichten met haar zoon blijkt dat ze daar niet al te zwaar aan tilde. "Lol. Ik ben niet boos op je. Je moet leren niet gepakt te worden."

Gekocht

Zijn vader James had het wapen dat Ethan uiteindelijk gebruikte vier weken eerder met hem gekocht. Datzelfde weekend nam zijn moeder de jongen mee naar een schietbaan. In Michigan mag een kind overigens schieten op een schietbaan als het door een volwassene wordt begeleid.

De vrouw beweerde in de rechtszaal niets te weten over mentale problemen bij haar zoon. Ook zei ze dat het de verantwoordelijkheid van haar man was om het wapen in de gaten te houden. De jury oordeelde echter dat ook zij door haar gedrag een aandeel had in de schietpartij.

Gisteren kwam er een einde aan deze ronde van formatiegesprekken onder leiding van informateur Ronald Plasterk. NSC bleek er klaar mee te zijn, vlak voordat deze fase er volgens de planning op had moeten zitten. Verrassend is het niet, want echt soepel leek het niet te gaan en de bezwaren van Pieter Omtzigts partij tegen vooral de PVV van Geert Wilders waren van meet af aan duidelijk.

Acht weken spraken PVV, VVD, NSC en BBB met elkaar. Over de inhoud kwam weinig naar buiten vanwege een afgesproken radiostilte, maar gaandeweg werd toch steeds duidelijker dat de partijen niet echt nader tot elkaar kwamen.

Een aantal hobbels was ondanks de radiostilte overduidelijk. Zo noemde Wilders het aannemen van de spreidingswet in de Eerste Kamer, mede door de opstelling van de VVD, ronduit "een groot probleem". En de stekelige opmerkingen tussen de hoofdrolspelers (de meeste uit de twitter-pen van Wilders) zijn eigenlijk nooit echt geluwd.

'Zorgwekkende' overheidsfinanciën

Maar belangrijker nog: het ging er volgens informateur Plasterk "stevig" aan toe over het thema geld. Bekend is dat VVD en NSC twijfels hebben over de financiële degelijkheid van BBB en de PVV. Die partijen willen te veel uitgeven, vinden ze.

In een verklaring vanavond schrijft NSC dat de "zorgwekkende" overheidsfinanciën aanleiding zijn om de gesprekken te beëindigen. "NSC wil onder geen enkel beding beloftes maken aan Nederlanders, waarvan zij van tevoren weet dat dit loze beloftes zijn."

Maar het is ook duidelijk dat een andere factor bij NSC niet te onderschatten is: de aanhoudende twijfels over samenwerking met de PVV. Eind vorige week kwam via de NOS naar buiten dat er in de fractie van NSC grote bezwaren leven, en eigenlijk speelt dat al sinds de campagne.

Nieuwsuur maakte een overzicht van de moeizame formatieperiode van PVV, NSC, VVD en BBB:

De PVV sluit zichzelf uit, zei Omtzigt in de aanloop naar de verkiezingen, omdat de partij een programma heeft "waarmee ze de grondrechten niet borgen". Dat klinkt niet als een goede basis voor samenwerking, maar toen kwam de verkiezingsuitslag - een grote overwinning voor de PVV - en die noopte tot "over schaduwen heen stappen" en verantwoordelijkheid nemen, zo stelde de NSC-leider op de uitslagenavond. "Want Nederland moet toch bestuurd worden."

Dat zou niet makkelijk worden, bleek al snel, want een week na de verkiezingen schreef Omtzigt een brief aan Plasterk die er niet om loog, vooral in de richting van de PVV. Een regering moet werken "op basis van de grondwet", schreef hij. En ook: "Het verkiezingsprogramma van de PVV bevat standpunten die naar ons oordeel in strijd zijn met de grondwet." Daarmee doelde hij onder meer op anti-islam-voorstellen van de PVV, zoals een Koran-verbod.

Daar bleef het niet bij, want een regering moet ook "in woord en daad zoeken naar verbinding in de samenleving", "internationale verdragen respecteren" en "de internationale reputatie bewaken". Er is niet veel fantasie voor nodig om te begrijpen dat ook die opmerkingen waren gericht aan Wilders.

'We gaan door'

Toch gingen de vier partijen in gesprek, omdat het gezien de verkiezingsuitslag en de voorkeuren de meest logische optie was. Om de bezwaren van (vooral) Omtzigt te tackelen moesten de vier eerst kijken of er overeenstemming kon worden bereikt "over een gezamenlijke basislijn" voor het waarborgen van de grondwet, de grondrechten en de rechtsstaat.

Daarna pas zouden de partijen moeten onderzoeken of er kansen liggen op een aantal inhoudelijke onderwerpen, zoals migratie en bestaanszekerheid. De gesprekken over de grondrechten en de rechtsstaat werden naar verluidt al in januari gevoerd. PVV-leider Wilders trok toen ook drie anti-islamwetsvoorstellen in.

Maar dat heeft de zorgen bij NSC nog niet weggehaald, was de afgelopen tijd te horen achter de schermen. Voor de schermen klonk tot voor kort wat anders. "We hebben gewoon gesprekken. En we gaan door", zei Omtzigt vanochtend nog. Nu, een halve dag later, is dat dus niet meer het geval.

Voorbode

Een interactie op X maandagavond was een voorbode voor wat er gisteren gebeurde. Wilders schreef dat hij vindt dat de inzet van de onderhandelende partijen moet zijn om eruit te komen. "Omdat dat het beste is voor Nederland!" VVD-leider Dilan Yesilgöz en BBB-leider Caroline van der Plas reageerden al vlug instemmend, maar op het account @PieterOmtzigt bleef het stil.

Overigens heeft NSC de deur naar samenwerking met deze drie partijen niet dichtgegooid. Omtzigt houdt de mogelijkheid open voor steun aan een minderheidskabinet of "een breed extraparlementair kabinet". Het zijn opties die hij al eerder heeft genoemd, maar hoe ze er precies uit moeten zien, is niet duidelijk.

De verwachting is overigens nog steeds dat informateur Plasterk volgende week met zijn verslag komt. Daarin staan ongetwijfeld aanbevelingen over hoe nu verder.

Bij een helikoptercrash in het zuiden van Chili is oud-president Sebastián Piñera omgekomen. Dat bevestigt de Chileense minister van Binnenlandse Zaken.

Het toestel met de 74-jarige Piñera en drie andere inzittenden stortte neer bij het stadje Lago Ranco. Volgens de nieuwszender La Terecera is alleen de oud-president omgekomen. De anderen zijn gewond, maar buiten levensgevaar. Over de oorzaak van de crash is nog niets bekend.

Piñera was een succesvol zakenman en was miljardair. Hij was president van 2010 tot 2014 en van 2018 tot 2022.

Zijn tweede ambtsperiode werd deels gekenmerkt door de protesten van 2019. Hij verklaarde toen de oorlog aan de betogers, en het leger en de politie pleegden mensenrechtenschendingen in die periode. Maar Piñera was ook de man die Chili door de coronapandemie loodste, met veel steunpakketten voor de middenklasse. Ook sloot hij snel deals met Chinese farmaceuten voor coronavaccins.

President Boric heeft drie dagen van nationale rouw afgekondigd. Piñera wordt vrijdag begraven. Demissionair premier Rutte noemt het overlijden tragisch. Hij zegt terug te kijken op een goede en vriendschappelijke samenwerking.

Bijna iedereen die naar België rijdt, moet erlangs. De ring van Antwerpen. Berucht om de lange files die er tijdens de ochtend- en avondspits steevast staan. Er gebeuren veel ongelukken. Verschillende bergingsbedrijven sloten de afgelopen jaren contracten met de Vlaamse overheid om zo snel mogelijk ter plaatse te zijn, ter voorkoming van nog langere files.

Maar sinds 1 januari zijn al die contracten verlopen. En er is een probleem: geen enkel bergingsbedrijf tekende in voor de nieuwe aanbesteding door de Vlaamse overheid. Belangrijkste reden: de takeldiensten vinden de gestelde voorwaarden niet realistisch.

Zo staat in de contracten dat de bergers uiterlijk 20 minuten na de melding ter plaatse moeten zijn. Dat vinden ze niet realistisch omdat ze vaak zélf achter in de file moeten aansluiten omdat er geen doorkomen aan is. Voor iedere minuut dat de takelaars te laat komen, krijgen ze boetes opgelegd van de Vlaamse overheid. Die boetes kunnen oplopen tot duizenden euro's, waardoor ze niets verdienen, klagen de bergers.

Maar volgens Katrien Kiekens van het Vlaams agentschap Wegen en Verkeer wordt wel degelijk rekening gehouden met de omstandigheden waaronder de bergingsbedrijven hun werk moeten doen. "Als takelaars niet op tijd ter plaatse kunnen zijn omdat het verkeer helemaal vaststaat dan leggen we geen zware boetes op. Maar we moeten de lat wel hoog leggen, omdat het voor de verkeersveiligheid belangrijk is dat kapotte auto's zo snel mogelijk weggesleept worden."

De bergers werken nu met tijdelijke contracten voor de Vlaamse overheid. Ze zijn vastbesloten om pas nieuwe contracten aan te gaan als hun eisen voor betere omstandigheden ingewilligd zijn. De verschillende bedrijven hebben de handen ineengeslagen. Kiekens is hoopvol dat de partijen eruit gaan komen. "We zijn momenteel in gesprek met hen en hopen de komende weken opnieuw een aanbesteding in de markt te kunnen zetten waardoor er nieuwe takeldiensten kunnen intekenen."

PVV-leider Wilders en de andere betrokken fractievoorzitters reageren met ongeloof op het besluit van NSC om te stoppen met deze ronde van gesprekken over een nieuw kabinet. Ook informateur Plasterk is verrast.

"Ongelooflijk wat teleurstellend", schrijft Wilders op X. "Nederland wil dit kabinet en nu gooit Pieter Omtzigt de handdoek in de ring terwijl we tot vandaag nog in gesprek waren. Ik begrijp er niets van." Van der Plas spreekt van een "totale verrassing". "Verbijsterend dit", voegt Van der Plas eraan toe.

En ook VVD-leider Yesilgöz is zeer verbaasd over het besluit van Omtzigt. "Ik hoop dat we snel weer om tafel kunnen om te horen wat hier precies aan de hand is."

Informateur Plasterk weet niet precies wat hij van het besluit van de NSC-leider moet maken. "Ik ben een beetje verbaasd, en tot nu heb ik een warrig verhaal gehoord. Ik kreeg het in een appje te horen en hoop er morgen meer duidelijkheid over te krijgen."

Nieuwsuur maakte een overzicht van de moeizame formatieperiode van PVV, NSC, VVD en BBB:

Omtzigt zegt dat zijn besluit voor een groot deel te maken heeft met nieuwe financiële tegenvallers en dat de partij geen loze beloften aan de burger wil doen.

Hij maakt daarbij informateur Plasterk een verwijt. "Er zijn een twintigtal brieven over de staat van de overheidsfinanciën naar de informateur gegaan. Die lagen al weken op het bureau. Daarin wordt duidelijk dat de financiële situatie veel ernstiger is dan gedacht."

Plasterk noemt dat onzin. "Er is informatie gevraagd aan alle ministeries over de financiën. De laatste brieven kwamen vorige week binnen en toen zijn ze allemaal naar de partijen gegaan."

Vormen van steun

NSC lijkt een 'gewoon' meerderheidskabinet vooralsnog uit te sluiten. Andere vormen van steun aan een minderheids- of meerderheidskabinet houdt de partij open.

Plasterk: "Deze opties lagen nog open, dus wat is nu nieuw? Ik ben verbaasd over het feit dat we niet gezamenlijk een conclusie kunnen trekken. We moeten dit netjes afronden."

Morgenavond hebben Wilders (PVV), Yesilgöz (VVD), Omtzigt (NSC) en Van der Plas (BBB) een afspraak met Plasterk. Dat is zo laat omdat VVD-leider Yesilgöz als minister van Justitie en Veiligheid een lang Kamerdebat heeft. Omtzigt zegt tegen de NOS dat hij daar niet heen gaat.

In een appartement aan de Schiekade in Rotterdam is vandaag een drugslab gevonden. De 25-jarige bewoner is aangehouden.

De politie was vanmiddag rond 15.00 uur gealarmeerd door omwonenden die een vreemde lucht hadden geroken bij de flat. In de woning lagen drugs en spullen voor de productie ervan. De woning is afgezet met lint en de brandweer heeft metingen verricht.

Extra alert

Meerdere buren zeggen tegen de regionale omroep Rijnmond dat ze opgelucht zijn dat het drugslab is opgerold. Vorige week maandag was er elders in de stad een verwoestende explosie waarbij drie doden vielen. Die werd mogelijk veroorzaakt door een drugslab. Inwoners zijn daarom extra alert, aldus de omroep.

NSC vindt dat deze ronde van formatiegesprekken klaar is. De partij houdt de mogelijkheid open voor steun aan een minderheidskabinet of een ander soort kabinet met brede steun in de Tweede Kamer. Gesprekken over een 'gewoon' meerderheidskabinet lijkt de partij vooralsnog uit te sluiten.

Partijleider Omtzigt zegt dat dat voor een groot deel te maken heeft met financiële tegenvallers en dat de partij geen loze beloften aan de burger wil doen. Deze informatie over tegenvallers zijn pas deze week bij de partijen terechtgekomen, zegt hij tegen NOS-verslaggever Marleen de Rooy.

Omtzigt maakt in zijn verklaring informateur Plasterk een verwijt. "Er zijn een twintigtal brieven over de staat van de overheidsfinanciën naar de informateur gegaan. Die lagen al weken op het bureau. Daarin wordt duidelijk dat de financiële situatie veel ernstiger is dan gedacht."

De Rooy: "Omtzigt zag dat er heel weinig ruimte is om iets te doen aan de bestaanszekerheid. Hij heeft nu geen vertrouwen om er met die andere partijen uit te komen."

Moeizaam weekend

De beslissing van Omtzigt was de ontknoping van een dag vol gesprekken tussen PVV, VVD, NSC en BBB. De gesprekken volgden na twee weken van oplopende spanningen en een moeizaam weekend met onenigheid en kritiek over en weer.

PVV-leider Wilders schreef gisteren op X dat de inzet van de onderhandelende partijen moet zijn om er samen uit te komen. Dilan Yesilgöz (VVD) en Caroline van der Plas (BBB) sloten zich daarbij op X aan. NSC-leider Omtzigt deed dat niet.

Grote twijfels

Vorige week werd duidelijk dat bij NSC nog altijd grote twijfels leven over politieke samenwerking met de PVV, de partij die bij de Tweede Kamerverkiezingen de grootste werd.

Maar ook tussen de andere partijleiders botert het niet altijd. Yesilgöz sneerde naar Wilders dat je met "boze berichten op X verkiezingen kunt winnen". Waarop Wilders haar op X "zuur" noemde.

Deze week moet informateur Plasterk zijn eindverslag schrijven voor de voorzitter van de Tweede Kamer. De Kamer kan daarna een debat houden over de gesprekken tot nu toe en hoe nu verder.

Franse skipistes zijn slecht voorbereid op de toekomst. Financieel kunnen ze maar moeilijk het hoofd boven water houden. Verder bereiden ze zich nauwelijks serieus voor op de klimaatverandering en de afname van het aantal skiërs. Daardoor dreigen veel pistes de komende decennia te moeten sluiten.

Dat staat allemaal in een rapport van de Franse Algemene Rekenkamer. Medewerkers bezochten 42 skistations en verzamelden data van 200 skistations in onder meer de Alpen, de Jura en de Pyreneeën. "Alle Franse skipistes krijgen tussen nu en 2050 in meer of mindere mate te maken met problemen. Slechts een beperkt aantal skistations zal na dat jaar nog bestaan."

De Rekenkamer becijferde dat er nu al bijna 200 skiliften niet meer gebruikt worden en in de bergen staan te verpieteren of verroesten, omdat er geen geld is om ze weg te halen. Frankrijk is na de Verenigde Staten het grootste ski-land ter wereld. Er zijn verspreid over het land zo'n 350 skigebieden met minimaal één skilift. Op en rond de pistes wordt jaarlijks 1,6 miljard euro omgezet.

Doodlopende weg

Maar door de klimaatverandering ligt er, zeker in lagere bergebieden, steeds minder sneeuw. Pistes blijven groen, bezoekers blijven weg en de kas raakt leeg. "Omdat er steeds minder sneeuw ligt en er steeds minder skiërs komen, slagen steeds minder skigebieden er nog in om quitte te draaien", is te lezen in het rapport.

In de bergen wordt op twee manieren geprobeerd dat op te lossen: met het organiseren van andere (sportieve) activiteiten dan skiën, en vooral met een steeds grotere inzet van kunstsneeuw, schrijft de Rekenkamer. Maar in beide gevallen lijkt sprake van een doodlopende weg.

"Het diversifiëren van de activiteiten gaat zelden gepaard met een goed uitgedacht plan", constateren de onderzoekers. "Er wordt vooral geïmproviseerd, er wordt geen businessplan opgesteld en er wordt niet afgestemd met buurgemeenten, waardoor er soms onderlinge concurrentie ontstaat."

Geen structurele oplossing

Het gebruik van sneeuwmachines is volgens de Rekenkamer niet echt oplossing voor het verdwijnen van natuursneeuw. Het kost veel geld, water en energie. "Dat is moeilijk te rijmen met de landelijke klimaatdoelstellingen", aldus het rapport.

"Om twee kuub sneeuw te maken, is één kuub water nodig en drie kilowattuur aan energie. Voor een hectare is 4000 kuub water nodig." En dat terwijl de watervoorziening juist onder druk staat en de prijzen stijgen. "Bij de skipistes van de Mont Blanc is uitgerekend dat de kosten voor water en energie voor het maken van kunstsneeuw dit jaar 75 procent hoger liggen dan in 2023."

Zo'n vijftien jaar geleden werd op nog maar 17 procent van de Franse pistes kunstsneeuw ingezet, nu is dat op 39 procent. En het is al lang niet meer alleen om het gebrek aan natuursneeuw te compenseren: skipistes worden juist uitgebreid of blijven langer open 'dankzij' kunstsneeuw.

Overheidssubsidie

De Rekenkamer wijst op nog een specifiek Frans probleem: in tegenstelling tot in andere landen wordt het uitbaten van skipistes vaak als een overheidstaak gezien. Het zijn regelmatig gemeenten die de pistes beheren of het beheer ervan uitbesteden. De overheid trekt ook de portemonnee. Bijna een kwart van de omzet van kleine en middelgrote pistes bestaat uit overheidssubsidies en niet uit uitgaven van skiërs.

Het gaat om 123 miljoen euro per jaar aan 'ski-subsidie'. Daarnaast krijgen grote privé-uitbaters nog eens miljoenen aan 'investeringssubsidie'. "Het economisch model waarop de Franse skiwereld is gebaseerd verkeert in ademnood", schrijft de Rekenkamer, maar wordt in leven gehouden met geld van de belastingbetaler.

In december vroeg NOS Sport zich in deze explainer al af: smelt de skisport weg?

In de Tweede Kamer is de parlementaire enquêtecommissie over de coronacrisis officieel van start gegaan. Aan het onderzoek naar de Nederlandse aanpak van het besmettelijke virus tussen eind 2019 en eind 2021 doen zes partijen mee. VVD-Kamerlid Daan de Kort is gekozen tot voorzitter.

Het zag er enige tijd naar uit dat de commissie er niet meer zou komen. In november 2021 besloot de Tweede Kamer tot dit zware middel om te kijken naar allerlei ingrijpende besluiten, zoals de lockdowns, de sluiting van scholen, de instelling van een avondklok, de verplichting van mondkapjes en de invoering van het coronatoegangsbewijs.

Vervolgens verliep het werk van de voorbereidende commissie in 2022 al niet vlekkeloos door interne conflicten en een voorzitterswissel. In juni 2023 werd de enquête definitief op de lange baan geschoven, omdat er te weinig partijen in de commissie wilden. Het is tijdrovend werk en dat is voor kleinere partijen een behoorlijke belasting.

Na de Tweede Kamerverkiezingen deed PVV-leider Wilders een nieuwe poging om het onderzoek toch weer op te starten en dat is gelukt. De Kamerleden Anita Pijpelink (GroenLinks-PvdA), Peter Smitskam (PVV), Rosanne Hertzberger (NSC), Claudia van Zanten (BBB) en Pepijn van Houwelingen (Forum voor Democratie) hebben zich aangemeld en zijn nu officieel geïnstalleerd.

Drie jaar

Voorzitter De Kort zegt dat de commissie "een bijzondere taak" te volbrengen heeft, maar wil inhoudelijk nog weinig kwijt over de aanpak. De voorbereidende commissie had voorgesteld om drie jaar de tijd te nemen, maar die periode kan ingekort worden.

FvD-Kamerlid Van Houwelingen is speciaal teruggehaald voor de eerste zes maanden: zijn collega Freek Jansen heeft tijdelijk zijn Kamerzetel afgestaan, zodat er een in het onderwerp ingevoerde FvD'er in de coronacommissie kan zitten.

Griepje

De partij is altijd zeer kritisch geweest over het coronabeleid. Volgens de partij is covid-19 niet meer dan een griepje en waren de maatregelen disproportioneel en te vrijheidsbeperkend.

De nieuwe commissievoorzitter De Kort denkt niet dat partijpolitiek de toon van de commissie gaat bepalen. "Ik heb er alle vertrouwen in dat de leden hun partijkleur meer van zich af zullen schudden en aan waarheidsvinding zullen doen."