NOS Nieuws - Algemeen

Na acht weken brak NSC gisteren de formatiepoging met PVV, VVD en BBB voortijdig af. De partij van Pieter Omtzigt gaf als reden dat er onverwachts financiële tegenvallers aan het licht zijn gekomen en dat de partij geen loze beloften wil doen. De vraag is hoe het nu verder moet en welke opties er over zijn.

Een 'gewoon' meerderheidskabinet met NSC lijkt vooralsnog geen optie. Nieuw Sociaal Contract leek die variant in een brief van gisteravond aan de leden vooralsnog uit te sluiten. 'Lijkt' is hier wel op zijn plaats, want helemaal uitsluiten deed de partij het nou ook weer niet.

Wat NSC wel wil, wordt niet helemaal duidelijk, maar in de brief worden suggesties gedaan. Namelijk: "constructieve steun aan een minderheidskabinet of een breed extraparlementair kabinet". Het zijn twee kabinetsvormen die Omtzigt al vaker heeft genoemd, omdat daarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de Tweede Kamer.

Oppositie groter

Het woord minderheidskabinet zegt het eigenlijk al; het gaat om een coalitie van partijen die (in de Tweede Kamer) geen meerderheid hebben. Het kabinet moet dan voor alle plannen steun vinden. Dat kan ingewikkeld zijn, de oppositie is immers groter dan de coalitie.

Om dat te ondervangen kan er een gedoogconstructie worden opgetuigd. Dat was bij Rutte 1 het geval, toen de PVV gedoogsteun gaf aan een VVD-CDA-coalitie. De partij van Geert Wilders leverde dus geen bewindspersonen en er waren afspraken op welke thema's de PVV het kabinet steunde.

Hoe een minderheidskabinet eruit zou moeten zien, zegt Omtzigt niet. Na gisteravond lijkt een coalitie van de overgebleven partijen PVV, VVD en BBB wellicht voor de hand te liggen, al dan niet met gedoogsteun van NSC. Probleem hierbij is dat VVD-leider Dilan Yesilgöz een dag na de verkiezingen al zei dat de VVD ten hoogste zou gedogen, en twee gedogers van een tweepartijenkabinet is wel heel gortig.

De VVD zou natuurlijk kunnen terugkomen van het gedoogdstandpunt, bijvoorbeeld onder het motto "iemand moet toch verantwoordelijkheid nemen". Maar voor die partij is het niet per se een aantrekkelijk vooruitzicht om als enige met twee partijen in een coalitie te zitten die financieel een heel andere kant op willen. NSC en VVD zijn van de zuinige kant, PVV en BBB willen volgens die partijen te veel uitgeven.

Geen regeerakkoord

Dan is er wat betreft Omtzigt nog de optie van een extraparlementair kabinet. Wat dat is, hangt ervan af aan wie je het vraagt. In de NSC-verklaring wordt het niet verder uitgelegd, maar over het algemeen wordt er een kabinet mee bedoeld dat niet alles van tevoren opschrijft in een regeerakkoord, dat op afstand staat van de Tweede Kamer en waarin ministers kunnen zitten van veel verschillende partijen (of zelfs partijlozen).

Partijen die meedoen, leggen dus niet precies alles vast voor de komende jaren. Zo kan het kabinet bijvoorbeeld over migratie een meerderheid zoeken met bepaalde partijen en over klimaat weer met andere partijen. Macht voor de Kamer, maar mogelijk nadeel is dat je beleid kan krijgen dat (financieel) niet deugdelijk is afgestemd. Het is niet ondenkbaar dat de Kamer in verschillende samenstellingen vooral plannen steunt die geld kosten, zeggen critici, en dat dan aan het eind van het jaar de begroting niet rondkomt.

Timmermans in beeld?

De door NSC genoemde kabinetsvarianten komen overigens niet vaak voor, vooral omdat een traditioneel meerderheidskabinet simpelweg eenvoudiger regeert. Gezien de verkiezingsuitslag en voorkeuren van partijen om 'over rechts' te gaan ligt een coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB (88 zetels) best voor de hand. Dat dat voor nu is afgeschoten, betekent niet dat andere meerderheidsvarianten direct in beeld komen.

GroenLinks-PvdA wordt als op een na grootste weleens genoemd als coalitie-deelnemer. Op papier is bijvoorbeeld een 'midden-coalitie' samen met VVD, NSC en D66 van 78 zetels mogelijk, maar Omtzigt en vooral Yesilgöz zitten daar niet op te wachten. 'Over rechts' ligt veel meer voor de hand, vinden zij.

En ook GL-PvdA-leider Frans Timmermans zelf heeft iets dergelijks herhaaldelijk gezegd. Niet verwonderlijk, want 'links' (ruim genomen van SP tot en met D66) komt op een zetel of 50. Een coalitie waarin zowel PVV als GL-PvdA zit (samen al goed voor 62 zetels) is ondenkbaar, de weerzin bij beide partijen jegens elkaar is daarvoor veel te groot.

Zo reageerden de leiders van de andere drie partijen vandaag:

Overigens is het mogelijk dat op een moment in het proces de optie PVV-VVD-NSC-BBB toch weer in beeld komt. Als andere varianten nergens op uitdraaien, kan er weer van alles gebeuren. Zo is bekend van formaties.

Een nucleaire optie is dat het op nieuwe verkiezingen uitdraait, omdat niks mogelijk blijkt. Wilders hintte er onlangs op in een bericht op X, maar in principe zit niemand daar nu op te wachten. Verkiezingen brengen veel onzekerheden met zich mee voor partijen, in de eerste plaats hoeveel zetels ze kunnen halen. Ook is het onzeker of de zetelverhoudingen wel noemenswaardig veranderen. Wat nou als de vier hoofdrolspelers na de verkiezingen weer op elkaar zijn aangewezen?

Veel opties dus, waarvan de komende dagen hopelijk duidelijk wordt welke als eerste op tafel gaat komen. Informateur Plasterk is op dit moment bezig met zijn verslag, met daarin ook aanbevelingen voor het vervolg. Over een week debatteert de Kamer erover en als het goed is wordt in dat debat vastgesteld hoe het verder moet met de formatie.

VN secretaris-generaal Guterres is "sterk gealarmeerd" over berichten dat het Israëlische leger zich binnenkort op de stad Rafah wil richten, in het uiterste zuiden van Gaza. "Dat zou de humanitaire nachtmerrie die er al is nog vergroten, met immense gevolgen voor de regio", zei Guterres bij de VN in New York.

Na de inval van het Israëlische leger vanwege de terreuraanval van Hamas op 7 oktober zijn bijna alle inwoners van Gaza op de vlucht geslagen. De meesten kwamen uiteindelijk terecht in Rafah, aan de grens met Egypte. Het is het eindpunt. Verder dan de grens kunnen ze niet.

Intussen zet het Israëlische leger het offensief tegen Hamas voort. Volgens de Israëlische minister van Defensie Gallant "totdat het de volledige heerschappij heeft" over het zuiden. Op dit moment voert het leger zware gevechten in Khan Younis. Als Israël die stad onder controle heeft, wil het verder oprukken naar Rafah.

Willekeurige bombardementen

"We gaan door met deze operatie," zei Gallant. "En we zullen ook die delen in het zuiden bereiken waar we nog niet hebben gevochten. Vooral de laatste belangrijke plek die nog in handen is van Hamas: Rafah."

Vorige week beschoot Israël de buitenwijken van Rafah al met artillerie. En sinds afgelopen weekend wordt een toename van Israëlische luchtaanvallen gemeld. "Willekeurige bombardementen van een dichtbevolkt gebied zouden kunnen neerkomen op oorlogsmisdaden," zegt woordvoerder Jens Laerke van VN-hulporganisatie OCHA.

De laatste dagen komen weer duizenden vluchtelingen met hun laatste bezittingen naar Rafah. Daar zit al meer dan de helft van de volledige bevolking van Gaza. De Verenigde Naties omschrijven de plek als 'een snelkookpan van wanhoop'.

"Rafah had 200.000 inwoners en nu zijn er zo'n anderhalf miljoen," zegt arts Mohammad Abu Mughaiseb van Artsen Zonder Grenzen tegen de NOS. "Mensen slapen hier in zelfgemaakte tenten en wassen zich in zee. Velen zijn hier halsoverkop naartoe geëvacueerd. Daarom zijn er niet genoeg wc's. Sommigen graven gaten in de grond als primitief toilet, als je dat zo kan noemen."

Ondervoeding en bloedarmoede

Door de slechte hygiëne is het risico op een cholera-uitbraak groot. Bovendien is er een groot tekort aan voedsel en medicijnen. De arts zegt dat rijst en suiker inmiddels tien keer zo duur zijn geworden. "Je ziet dat de gezichten van mensen bleek zijn. Dat zijn tekenen van ondervoeding en bloedarmoede."

Ook voor hem is de situatie zwaar. "We moesten al weg uit het noorden naar het midden van de Gazastrook, toen naar Khan Younis en nu zitten we in hier in Rafah. We leven onder voortdurende stress. Wij artsen moeten ook voor onze gezinnen zorgen. En nu komt er de dreiging bij van een nieuwe militaire operatie in Rafah."

En niet alleen de Palestijnen maken zich zorgen over dat mogelijke nieuwe offensief. Ook Egypte waarschuwt ertegen. Duizenden Palestijnen leven nu in veelal provisorische tenten vlak langs het grenshek. De Egyptenaren zijn bang dat zij bij een Israëlische aanval uit paniek massaal de grens zullen bestormen.

Daarom wil Egypte dat Israël de Palestijnen eerst laat terugkeren naar het noorden van de Gazastrook, en dan pas met een offensief begint, zegt een anonieme Egyptische functionaris tegen persbureau AP.

Grootste slachting

De twee landen hebben al tientallen jaren de afspraak dat militairen niet vlak bij de grens mogen komen. Als het Israëlische leger toch oprukt tot aan die gedemilitariseerde zone kan zelfs het vredesverdrag tussen Israël en Egypte in gevaar komen. Egypte zou hebben gewaarschuwd dat een militaire operatie tot aan de grens "onze vrede zou vernietigen".

"Als de Israëlische tanks komen hebben we twee keuzes: blijven en sterven, of over de muur naar Egypte klimmen", zegt de 55-jarige zakenman Emad tegen persbureau Reuters. "Het grootste deel van de bevolking is nu in Rafah. Als de tanks aanvallen zal dat de grootste slachting van de oorlog betekenen."

De overheidsfinanciën staan er niet ineens veel slechter voor dan we al wisten, maar de politiek staat voor moeilijke keuzes. Er zijn 'serieuze cijfers' met tegenvallers, zeggen bronnen in Den Haag tegen de NOS. En er ligt ook een bezuinigingsadvies van De Nederlandsche Bank.

Deze financiële situatie is een zorg voor NSC-leider Pieter Omtzigt. Hij kreeg als onderhandelaar pas op het laatste moment te horen over nieuwe financiële tegenvallers, zei hij. Het was voor hem een belangrijke reden een eind te maken aan weken van formatiebesprekingen. "Bestaanszekerheid bouw je niet met luchtkastelen", verklaarde hij.

Bij de tegenvallers gaat het om rechtszaken over arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en de spaartaks. Die gaan de overheid mogelijk respectievelijk 1,6 miljard euro en 1 miljard euro kosten. En de herstelbetalingen van de toeslagenaffaire kunnen 1,5 tot 3 miljard euro hoger uitvallen dan verwacht.

Eerder in de formatie kwam de president van De Nederlandsche Bank, Klaas Knot, bij de partijen langs. Hij vindt dat het nieuwe kabinet zuiniger met geld moet omgaan, anders kan Nederland tegenvallers in een onzekere toekomst niet opvangen. Knot noemt een bezuinigingsbedrag van 17 miljard euro.

Geen leuke boodschap

Voor politieke partijen is dat geen leuke boodschap. Ze hebben van alles beloofd in de verkiezingscampagne, en die beloften kosten geld. Het afschaffen van het eigen risico voor zorgkosten alleen al zou 6 miljard euro per jaar kosten, terwijl er dus juist geld van de rijksbegroting af moet.

De ambtenaren van het ministerie van Financiën hebben een lijst gemaakt met uitgaven van de overheid die geschrapt kunnen worden. Ze kijken daarbij alleen of het juridisch kan. Politieke keuzes maken zij niet: de lijst bevat de meest uiteenlopende posten waarop bezuinigd kan worden en is bedoeld als hulpmiddel voor de formatie.

De opsomming gaat over alle ministeries en de besparingsbedragen lopen van miljoenen tot tientallen miljarden. De grootste bedragen gaan om in de sociale zekerheid. Daarin schrappen betekent dat groepen burgers minder koopkracht hebben en dat kan weer een negatieve invloed op de economie hebben.

Ook in het Klimaatfonds zit veel geld, bijvoorbeeld voor isolatie van woningen, laadpalen, schonere schepen, ontwikkeling van waterstof en kernenergie. Het fonds volledig afschaffen levert tot 2030 33,1 miljard euro op. Maar, waarschuwen de ambtenaren, dat betekent wel dat de klimaatdoelen niet worden gehaald.

Ondertussen moet het demissionaire kabinet op de winkel passen, en dus ook op het geld. "Of je nu in het kabinet zit of over een nieuw kabinet onderhandelt, gratis bier bestaat niet", zegt demissionair minister van Financiën Van Weyenberg. "Het is de taak van politici om bij nieuwe wensen aan te geven hoe je dat gaat betalen."

Bij demissionair minister voor Klimaat en Energie Jetten (D66) is er weinig begrip voor het argument van Omtzigt dat hij niet in een kabinet wil omdat de financiën er slecht voor staan. "Elk kabinet krijgt vroeg of laat te maken met financiële uitdagingen. Kijk naar de coronapandemie of de energiecrisis. Dat is toch geen reden om geen kabinet te vormen?"

Een zoekactie naar het lichaam van de sinds 2001 vermiste Adri Knops in een sloot in het Rotterdamse stadsdeel Hoogvliet heeft niets opgeleverd. De politie zocht vanmiddag in de omgeving waar eerder de auto van Knops werd gevonden, maar meldt dat er geen nieuwe aanwijzingen zijn gevonden.

Knops was 63 jaar toen hij in juli 2001 vanuit zijn woning in Spijkenisse vertrok met zijn auto. Volgens de familie zou hij 's middags zijn vertrokken om mogelijk in de buurt aan de motor te sleutelen, schrijft Rijnmond. Knops kwam nooit meer thuis. Zijn auto werd enkele dagen later gevonden in Hoogvliet, maar van de man zelf ontbrak ieder spoor.

In 2001 en daarna zijn er meerdere zoekacties geweest, maar zonder resultaat. De politie heeft de zaak nooit op kunnen lossen, maar zegt dat er geen aanwijzingen zijn dat de man slachtoffer is geworden van een misdrijf.

Gebied drooggelegd

De politie besloot de zaak weer op te pakken na een verzoek van Kelly de Vries van de Peter R. de Vries Foundation. "Naar aanleiding hiervan hebben we een gebied geselecteerd waar we heel graag nog een keer grondig onderzoek wilden doen."

Bovendien was er volgens de politie voor het aangewezen gebied, een drassig terrein met een sloot, een unieke kans: het waterschap ging voor een eigen inspectie de omgeving droogleggen. "Hierdoor konden we nog grondiger onderzoek doen."

De politie hield bij deze zoektocht rekening met het scenario dat Knops in het gebied op paling heeft gevist en dat hij daar vermoedelijk vermist is geraakt. Met een drone en metaaldetectoren is het gebied uitgekamd, maar dat heeft geen bruikbare sporen opgeleverd.

Het telefoongesprek dat koning Charles en premier Sunak vandaag hebben gevoerd was niet zakelijk, maar privé. Het ging om een "kort persoonlijk gesprek", zegt Buckingham Palace tegen de BBC. Sunak wilde met het telefoontje de koning vermoedelijk sterkte wensen, nu bekend is geworden dat hij kanker heeft.

Eerder meldde de nieuwsorganisatie dat het ging om het wekelijkse overleg van de koning en de premier. Het volgende gesprek tussen Charles en Sunak staat gepland op 21 februari. Het paleis zegt dat de twee elkaar dan weer fysiek zullen ontmoeten.

Maandag werd bekend dat de koning wordt behandeld voor een niet nader gespecificeerde vorm van kanker. Tijdens zijn behandeling zal Charles geen publieke taken verrichten, maar wel de staatszaken blijven uitvoeren, waaronder het wekelijkse gesprek met de minister-president.

Harry weer terug naar Amerika

De koning bleef vandaag op het koninklijke landgoed Sandringham, waar hij gisteren met zijn vrouw Camilla per helikopter naartoe is gevlogen.

Voor zijn vertrek sprak hij met zijn zoon prins Harry, die daarvoor speciaal vanuit Los Angeles naar Londen was gevlogen. Hun ontmoeting zou volgens Britse media ongeveer drie kwartier hebben geduurd.

Daarna zou Harry de nacht in een hotel hebben doorgebracht. Voor zover bekend heeft hij zijn broer, troonopvolger prins William niet gezien. De twee hebben de laatste jaren een moeizame verhouding.

William weer aan het werk

William zelf ging vandaag voor het eerst weer aan het werk nadat hij drie weken lang geen officiële verplichtingen had gehad vanwege een buikoperatie van zijn vrouw Catherine. Hij had vrij genomen om zijn vrouw bij te kunnen staan na haar operatie en om er voor hun kinderen te zijn.

Hij deelde vanochtend bij een ceremonie in Windsor Castle onderscheidingen uit aan mensen die een belangrijke rol spelen in hun gemeenschap. Vanavond is hij aanwezig bij een benefietgala waar geld wordt ingezameld voor de Britse organisatie voor traumahelikopters.

Prinses Catherine werd vorige week uit het ziekenhuis ontslagen, maar moet nog zeker tot Pasen rust houden.

Bij de ingebruikname van een nieuwe rollenbank hebben meteen vijf mensen op een elektrische fiets een boete gekregen. Zij reden op een opgevoerd elektrisch voertuig, zegt een agent.

Met de nieuwste rollenbank kan de politie naast brom- en snorfietsen ook van elektrische fietsen, speedpedelecs en fatbikes controleren of ze harder gaan dan toegestaan. Vandaag werd deze rollenbank in gebruik genomen in Amsterdam.

De vorige waren toe aan vervanging. De politie heeft ervoor gekozen om de banken "toekomstbestendig" te maken en daarom zit er ook de mogelijkheid op om elektrische fietsen te testen. Die mogen niet harder dan 25 kilometer per uur, bij speedpedelecs geldt een toegestane trapondersteuning tot 45 kilometer per uur. De politie vermoedde dat ze opgevoerd worden, en dat bleek vanmiddag bij de eerste controles ook zo te zijn.

In Amsterdam ging de fatbike op de rollenbank:

"We keken naar links en zagen opeens een motoragent", zegt een meisje dat op een fatbike door de stad reed. Bij een controle bleek haar fiets 37 kilometer per uur te gaan. "Dat mag eigenlijk niet", erkent ze. De fiets is opgevoerd. Het resultaat: een boete van 290 euro. Bij een tweede overtreding volgt weer een boete van 290 euro. Bij een derde overtreding kan de fiets in beslag genomen worden.

"Er is op dit moment een grote opkomst van elektrische voertuigen, waaronder fietsen", zegt een woordvoerder. "Ook is er een stijgende lijn te zien in het aantal ongevallen."

Afgelopen jaren riepen Veilig Verkeer Nederland (VVN) en de Fietsersbond al op tot een nieuwe aanpak bij het opvoeren van elektrische fietsen. Soms komen fietsen hierdoor boven de 50 kilometer per uur uit. Volgens VVN is dat levensgevaarlijk, omdat bestuurders van auto's grote moeite hebben om te anticiperen op de snelheid van een fietser.

Er zijn ook e-bikes die legaal harder kunnen dan 25 kilometer per uur - de speedpedelecs - maar daarvoor geldt een helmplicht. Ook moeten eigenaren van speedpedelecs een aansprakelijkheidsverzekering afsluiten. De snelle fietsen, die maximaal 45 kilometer per uur mogen, moeten bovendien een achteruitkijkspiegel en bromfietskentekenplaat hebben.

Was lastig controleren

Voor de komst van deze nieuwe rollenbanken was het lastig om te controleren of elektrische fietsen opgevoerd zijn. Er moest een forensisch expert bij komen. Die haalt de fiets dan uit elkaar. Daarom zijn er vooralsnog geen harde cijfers van het aantal opgevoerde fietsen in Nederland.

In totaal zijn er 247 van de nieuwe rollenbanken verdeeld over het land. Deze worden vanaf april of mei overal gebruikt.

Terrorist Salah Abdeslam is vanochtend uit zijn Belgische cel gehaald en naar Frankrijk gebracht. Daar moet hij de rest van zijn levenslange gevangenisstraf uitzitten.

Abdeslam wil niet naar Frankrijk, waar hij eerder al 6,5 jaar vastzat. Volgens hem zijn de omstandigheden daar veel slechter dan in België. Hij beklaagde zich toen over het feit dat hij zich in een uitzichtloze situatie bevond in een cel van 9 vierkante meter. In België zijn de omstandigheden beter.

De terrorist was in Frankrijk al tot een levenslang celstraf veroordeeld voor de aanslagen in Parijs in 2015. Hij was in België voor het proces over de aanslagen in Brussel.

Abdeslam zat in België twintig jaar cel uit. Die straf is hem opgelegd voor het beschieten van de politie toen die zijn onderduikadres binnenviel. Voor zijn aandeel bij de bomaanslagen van 2016 op de nationale luchthaven Zaventem en in het Brusselse metrostation Maalbeek kreeg hij geen extra straf, omdat hij voor de aanslagen in Parijs van een paar maanden eerder al levenslang kreeg. Die straf zit hij in principe ook echt de rest van zijn leven uit.

'Hij had vrij kunnen komen'

De afspraak was dat hij na zijn veroordeling terug zou keren naar Frankrijk, maar daar was hij het zelf niet mee eens. Nog voor de uitspraak, spande hij daarom een kortgeding aan tegen de Belgische Staat.

De 34-jarige Abdeslam had de Belgische rechter gevraagd om hem niet over te dragen en zijn straf in België te mogen uitdienen. Het Belgische Openbaar Ministerie wachtte die uitspraak niet af. Anders had Abdeslam volgens het federaal parket misschien vrij kunnen komen, omdat België geen grond meer had waarop hij vastgehouden kon worden, "en dat willen we natuurlijk te allen tijde vermijden".

In twee woonwijken in Goes zijn vanochtend 'asbesthoudende materialen' aangetroffen na een brand in een loods in Kloetinge, een dorp dat vlak bij Goes ligt. Het gaat om de wijken Overzuid en Aria.

Bewoners mogen wel naar buiten, maar de veiligheidsregio adviseert ze om voorzichtig te zijn en het asbest niet op te rapen. "Voorkom dat je hiermee in aanraking komt", aldus de veiligheidsregio. "Zie je materiaal en denk je dat het asbest is? Laat het liggen en raak het materiaal niet aan."

Roetdeeltjes

De gemeente heeft een gespecialiseerd bedrijf gevraagd om het asbest snel op te ruimen, meldt Omroep Zeeland. Bij de brand zijn ook roetdeeltjes en andere brandresten in de woonwijken terechtgekomen. Maar de kans op gezondheidsklachten (zoals prikkelende ogen, neus, keel en luchtwegen, leidend tot tranen en hoesten) is erg klein, stelt de veiligheidsregio. "Je hoeft je dus geen zorgen te maken."

De brand in de loods in Kloetinge brak rond 05.45 uur uit, volgens de eigenaar omdat ontvetter bij een kachel vlam had gevat. Hij raakte bij de brand lichtgewond.

NL-Alert

Vlak na het uitbreken van de brand waarschuwde de veiligheidsregio al dat er mogelijk asbest uit de dakbedekking van de loods vrijkwam. Er werd een NL-Alert verstuurd en omwonenden, voor een deel in Kloetinge, voor een deel in Goes, moesten ramen en deuren gesloten houden.

Fietsende scholieren werden met een wijde boog om het gebied van de brand geleid. Nu vaststaat dat er inderdaad asbest is vrijgekomen, geldt het advies om heel voorzichtig te zijn. Asbest kan kankerverwekkend zijn, zeker als het in de vorm van vezels in de longen terechtkomt.

De loods brandde volledig uit.

De Rijksuniversiteit Groningen stopt volgend jaar met de bachelorstudie 'Minorities & Multilingualism' (minderheden en meertaligheid). Voor het Fries, dat onderdeel uitmaakt van die studie, wordt een oplossing gezocht. Mogelijk wordt de studie verplaatst naar de campus van de Groningse universiteit in Leeuwarden.

De universiteit is nu in overleg met het ministerie van Onderwijs en de provincie Fryslân over de beste vorm voor een nieuwe bachelorstudie Fries. "Er zit tijdsdruk op, want dit moet binnen anderhalf jaar geregeld zijn", aldus woordvoerder Marijn van Bronkhorst van de RUG bij Omrop Fryslân.

De toekomst van het Fries als universitaire studie is al jaren ongewis. De combinatiestudie Minorities & Multilingualism werd in 2012 opgezet door professor Goffe Jensma met als doel de studie Fries een goede plek te geven, als onderdeel van een bredere studie over Europese taalminderheden.

Aanvankelijk leek dat goed te werken. De studie trok voldoende nieuwe studenten en werd positief beoordeeld. Maar dat veranderde toen de focus verschoof naar thema's als Black Lives Matter, de emancipatie van de LGBTQ+-gemeenschap, en migratie en globalisering.

De studie wordt nu gezien als academische opleiding tot diversiteitsmanager. Niet alle studenten die Minorities & Multilingualism 'doen' hebben interesse in het Fries. Evenmin tonen alle Friese studenten belangstelling voor de andere onderdelen van M&M, zoals de studie onder studenten wordt genoemd.

Geld

Dat de RUG nu heeft besloten om de hele studie af te bouwen, heeft alles te maken met geld. De opleiding had de laatste vijf jaar een gemiddelde instroom van tien studenten per jaar en is 'financieel noodlijdend'. "Helaas is er ook geen enkele groei, en daarom wordt de studie afgebouwd", vertelt Van Bronkhorst. Studenten die al met de studie zijn begonnen, kunnen de bachelor wel afronden. Voor de docenten wordt volgend jaar naar een andere plek op de universiteit gezocht.

Toch is het niet de bedoeling dat het Fries verdwijnt op universitair niveau. Demissionair minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs heeft vorige week 340.000 euro toegezegd voor een academische studie Fries. Hij en de Tweede Kamer vinden dat de studie in de tweede officiële landstaal beschikbaar moet blijven en zichtbaarder moet worden.

Campus Fryslân

Op zich ligt het voor de hand dat de RUG die studie op z'n eigen Campus Fryslân in Leeuwarden gaat aanbieden. Daar is ook al een masterstudie Multilingualism. Toch is het nog niet zeker of de studie inderdaad naar de Friese hoofdstad komt. Volgens Van Bronkhorst zijn er ook nog andere opties. Toch moet de RUG haast maken. Als de 'nieuwe' studie inderdaad volgend jaar al moet beginnen, moeten nu de eerste stappen worden gezet.

De woordvoerder: "Je kunt niet zomaar binnen een paar weken of maanden een nieuwe bachelorstudie beginnen. Daar gaat altijd een accreditatietraject aan vooraf."

Griekse voetbalsupporters zijn vanaf volgende week weer welkom bij wedstrijden in de hoogste Griekse voetbalcompetitie, na twee maanden van wedstrijden zonder publiek. Afgelopen december besloot de Griekse regering geen fans meer toe te staan bij die wedstrijden, vanwege de vele rellen tussen fans en het geweld tegen de politie. Ook in de tweede divisie en bij de b-teams van topclubs mochten geen supporters meer zijn.

Vanaf 13 februari worden fans weer toegelaten bij de wedstrijden, al zijn er vanaf dan wel strengere regels van kracht. Zo worden er hoge boetes opgelegd bij geweld rond een wedstrijd en zullen clubs in geval van incidenten de volgende wedstrijd zonder publiek moeten spelen.

"Als een gevaarlijk object op het veld terechtkomt, wordt besloten tot een sluiting voor de volgende wedstrijd", waarschuwde onderminister Giannis Vroutsis van Sport. "De staat moet de veiligheid kunnen garanderen."

Cameratoezicht en speciale app

Verder moeten voetbal- en basketbalclubs vanaf volgende maand bewakingscamera's geïnstalleerd hebben bij hun velden. Zonder zulke camera's mogen supporters niet meer bij de wedstrijden zijn.

Op nog iets langere termijn, per 9 april, moeten voetbalfans een speciale app van de Griekse regering op hun telefoon hebben om wedstrijden bij te wonen. Met die app moeten ze zich identificeren voordat ze het stadion in mogen.

Doodsbedreigingen

Griekenland kampt al tijden met supportersgeweld. Griekse scheidsrechters worden regelmatig met de dood bedreigd of soms zelfs het doelwit van aanvallen. Eind vorig jaar staakten ze daarom nog. Ook bij andere sporten, bijvoorbeeld volleybal, spelen dit soort problemen. Afgelopen december overleed een 31-jarige politieagent nadat hij zwaargewond was geraakt bij geweld tijdens een volleybalwedstrijd in Piraeus.

"De maat is vol", staat in een gezamenlijke verklaring van de politie en het Openbaar Ministerie (OM). In een spoedoverleg met demissionair minister van Justitie Yesilgöz is besloten dat er steviger en sneller wordt opgetreden tegen actievoerders die de wet overtreden.

Aanleiding zijn de boerenprotestacties van de afgelopen dagen, snelwegblokkades door Extinction Rebellion en verschillende protesten waarbij "verwerpelijke" leuzen werden gescandeerd. "Dit is geen demonstreren, dit zijn geen protesten, dit zijn illegale acties of zelfs het plegen van misdrijven. Daar komen de actievoerders niet mee weg", valt te lezen in de verklaring.

Een van de maatregelen is ter plekke beboeten, mocht dat niet direct mogelijk zijn, worden wetovertreders achteraf beboet en vervolgd.

Twee aanhoudingen

Gisteren haalde de minister in het vragenuurtje hard uit naar demonstranten die wangedrag vertonen, zoals wegen blokkeren, brandstichten en afval storten. Over de uit de hand gelopen boerenprotesten had Yesilgöz geen goed woord over: "Dit zijn voorbeelden van misdrijven. Wat we gisteravond hebben gezien zijn gewoon misdrijven."

Er zijn inmiddels twee arrestaties verricht voor het dumpen van afval en brandstichting op de A50. Twee mannen zijn tijdens het protest aangehouden en zitten vast.

Maandagavond gingen boeren door heel het land de straat op om actie te voeren, naderhand moesten de puinhopen worden opgeruimd:

Eerder noemde een woordvoerder namens alle vier de landelijke politiebonden de acties waanzin. "Burgers, politie, brandweer en andere hulpverleners worden bewust in gevaar gebracht. Asbest in brand steken is ontzettend schadelijk voor iedereen. Wij staan absoluut voor het demonstratierecht, maar dit heeft er helemaal niks mee te maken."

De woordvoerder hekelde het gebrek aan overeenstemming tussen de lokale driehoeken - de burgemeester, het OM en de politie - en pleitte voor meer rugdekking. "Omdat er nu geen eenduidige manier van inzet is, krijgt de politie de schuld omdat ze verschillend reageren op verschillende demonstraties. Dit moet stoppen", aldus de woordvoerder.

Een eerste stap naar rugdekking is met deze nieuwe verklaring gezet. Maar hoe die rugdekking er precies uit komt te zien, is nog onduidelijk.

Reactie burgemeesters

In een reactie zeggen de regioburgemeesters, verenigd in het Landelijk Overleg Veiligheid en Politie, dat beslissingen ten aanzien van demonstraties bij het lokaal gezag liggen. "Wij nemen en dragen onze verantwoordelijkheid. Misdrijven vallen in geen geval onder de demonstratievrijheid. Elke driehoek handelt naar de wet en heeft rekening te houden met proportionaliteit, effectiviteit en capaciteit bij politie en OM. Het lokaal gezag bekijkt per demonstratie wat nodig is en wat mogelijk is."

De partijleiders van de drie partijen met wie NSC de afgelopen weken om tafel heeft gezeten, willen dat Pieter Omtzigt persoonlijk uitlegt waarom hij uit deze formatieronde is gestapt. Het steekt hen dat hij niet wil ingaan op een uitnodiging van informateur Plasterk om vanavond te komen praten.

Omtzigt besloot gisteren dat hij niet verder wil in deze formatieronde. Hij noemde "zorgwekkende" informatie over de overheidsfinanciën, die hij naar zijn mening ook te laat kreeg, als belangrijkste reden. De informateur en zijn drie gesprekspartners stelde hij, naar hun zeggen, pas op de hoogte nadat hij de pers had geïnformeerd.

BBB-leider Van der Plas is "in totale verwarring" over de gang van zaken. "Het bericht stond al op de NOS-site. We waren dat net aan het lezen en toen kregen we allemaal een appje." Haar collega's van PVV en VVD bevestigen de lezing dat het besluit van Omtzigt om niet meer aan te schuiven bij informateur Plasterk als een totale verrassing kwam.

Wel bij Humberto

Ook Yesilgöz (VVD) spreekt haar verbazing uit dat Omtzigt de collega's met wie hij zeven weken heeft gesproken, na zijn besluit niet meer persoonlijk heeft gesproken, terwijl hij later op de avond wel aanschoof bij talkshow Humberto, waar hij vertelde dat hij nog steeds openstaat voor onderhandelingen over een nieuw kabinet.

Wilders noemt de gang van zaken "respectloos". "We waren bezig met goede en constructieve gesprekken. Ik begrijp er helemaal niets van." Hij vindt dat Omtzigt hem en de andere gesprekspartners "en ook Nederland" uitleg verschuldigd is.

Net als Van der Plas en Yesilgöz vindt hij dat Omtzigt het niet kan maken om vanavond niet naar Plasterk te komen. "Ik kan me niet voorstellen dat hij er niet zou zijn", zegt hij. "Dan is er toch wel een heel andere Pieter opgestaan."

Omtzigt liet gisteravond weten dat hij niet van plan is om in te gaan op de uitnodiging van de informateur. Op de vraag aan zijn woordvoerder of het 100 procent zeker is dat hij niet gaat, zegt zij: "ja". De andere drie partijen zullen er wel zijn.

Dit zeggen de andere drie partijen:

De politie heeft bij de medewerker van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) die verdacht wordt van het lekken van staatsgeheimen aan Marokko 928 staatsgeheime documenten aangetroffen. Daar zaten 345 documenten van de inlichtingendienst AIVD bij en 65 documenten van de militaire inlichtingendienst MIVD. Dat heeft het Openbaar Ministerie gezegd op een pro-formazitting, waarin de stand van het onderzoek wordt gepresenteerd.

De 64-jarige Ab el M. werd in oktober vorig jaar aangehouden op de luchthaven Schiphol, toen hij een reis naar Marokko wilde maken. Hij had op dat moment volgens de officier van justitie een "enorme hoeveelheid" gegevensdragers bij zich. Hij riskeert een gevangenisstraf van vijftien jaar.

Waarschuwing van AIVD

El M. kwam bij justitie in beeld door een ambtsbericht van de AIVD, waarin stond dat de man mogelijk een Marokkaanse spion was.

De AIVD wist dat hij op zijn werk in augustus vorig jaar twee keer staatsgeheime informatie had geprint. Ook meldde de dienst dat hij bij hem thuis staatsgeheime informatie bewaarde.

Verder wist de dienst naar eigen zeggen dat hij ten minste sinds 2020 contact had met de directeur contra-inlichtingen van een Marokkaanse inlichtingendienst, dat hij regelmatig naar Marokko reisde en dat deze directeur vluchten voor hem regelde.

Gefilmd

Eind oktober greep justitie in. De verdachte werd op 26 oktober aangehouden "op het moment dat hij door de draaideur van Schiphol was gelopen en op weg was naar Marokko", zei de officier. Hij zou op dat moment in digitale vorm meer dan honderd geheime documenten bij zich hebben gehad, waaronder 23 staatsgeheime. De documenten dateerden uit de periode 2007-2023.

Een van die documenten was een analyse van de AIVD uit 2021 over de Marokkaanse inlichtingenactiviteiten in Nederland, die nog altijd actueel is. Volgens de AIVD levert openbaarmaking ernstige schade op aan de vitale belangen van de staat, aldus het OM.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat de man telkens in Den Haag aan het werk was als er staatsgeheime informatie werd geprint. Het OM beschikt ook over beelden waarop te zien is dat El M. die documenten print. "Je ziet verdachte documenten uitprinten. Je ziet verdachte documenten in zijn tas stoppen."

Bij hem thuis werden bijna 800 geheime documenten aangetroffen, waarvan er 312 staatsgeheim waren geclassificeerd, zegt justitie.

Al sinds 1995

Het OM denkt dat het contact met de Marokkaanse inlichtingendienst al sinds 1995 bestaat.

De AIVD zegt in een ambtsbericht van recente datum dat hij in contact stond met vier medewerkers van de Marokkaanse dienst, onder wie twee "zeer hooggeplaatsten". In een gesprek met een contact bedankt hij dat contact voor een vakantie in Marokko.

De verdachte verscheen zelf niet op zitting. Hij beroept zich op zijn zwijgrecht. Volgens zijn advocaat is hij loyaal aan Nederland en de staatsveiligheid. Hij werkte eerder ook voor de politie en de Nederlandse inlichtingendiensten en zou daarom niets over zijn activiteiten mogen zeggen. De rechtbank besliste dat hij langer blijft vastzitten.

Collega aangehouden

Op 26 oktober werd ook een voormalige collega aangehouden, een vrouw die hem volgens het OM hielp bij het printen van geheime documenten uit een computer waarin onder meer documenten van de inlichtingendiensten AIVD en MIVD werden bewaard. Zij zegt dat ze niet wist wat El M. met de documenten deed. Zij is op vrije voeten, maar blijft verdachte.

Het OM denkt misschien nog wel een jaar nodig te hebben voor het onderzoek, onder meer om de 46 terabyte aan informatie op gegevensdragers te doorzoeken en te analyseren. "Dat komt overeen met 11,5 miljard A4'tjes", zei de officier.

In de zuidwestelijke Pakistaanse provincie Beloetsjistan zijn minstens 26 mensen om het leven gekomen. In de buurt van kantoren van verkiezingskandidaten waren twee ontploffingen. Tientallen mensen raakten gewond, melden lokale autoriteiten.

Het is niet meteen duidelijk wie er achter de aanslagen zit. Morgen beginnen de Pakistaanse parlementsverkiezingen.

Bij de eerste explosie zouden vijftien mensen om het leven zijn gekomen. Die was op het kantoor van een onafhankelijke verkiezingskandidaat in het district Pishin.

Een bewoner zegt dat er vrienden van hem omkwamen bij de explosies:

De tweede explosie was in Qilla Saifullah, een stad vlak bij de Afghaanse grens. Daar was een kantoor van de religieuze partij JUI, die al eerder het doelwit was van militanten. Daarbij zouden minstens elf mensen om het leven zijn gekomen.

Jamiat Ulema Islam is een van de leidende radicaal-islamitische partijen en staat bekend om zijn steun aan de Afghaanse Taliban. Veel Afghaanse Taliban-leiders hebben gestudeerd aan islamitische studiehuizen van JUI, meldt persbureau AP.

Beloetsjistan wordt al jarenlang geregeld getroffen door aanslagen. Regelmatig worden die opgeëist door de lokale tak van de terreurorganisatie Islamitische Staat of door nationalisten uit de provincie die een grotere autonomie eisen en een groter aandeel in de opbrengsten uit de gaswinning.

De verantwoordelijkheid voor de aanslagen van vandaag is nog niet opgeëist. "De verkiezingscommissie heeft de hoofdsecretaris en inspecteur-generaal van Beloetsjistan om opheldering gevraagd en hun opgedragen actie te ondernemen tegen degenen die achter de gebeurtenissen zitten", zegt een woordvoerder van de verkiezingscommissie in een verklaring die persbureau Reuters citeert.

Imran Khan

Het is in Pakistan erg onrustig op dit moment. Er zijn economische problemen, er zijn spanningen met Iran en eind vorige maand is Imran Khan, die nog altijd zeer populair is onder een groot deel van de bevolking, veroordeeld tot tien jaar cel voor het lekken van staatsgeheimen. De oud-cricketspeler kwam aan de macht in 2018 en was premier tot april 2022.

Daarna werden bijna 150 strafklachten tegen hem ingediend, waaronder aanklachten van corruptie en terreur. Hij moest aftreden na een motie van wantrouwen in het parlement.

Vijf dagen lang moest het distributiecentrum van Picnic gesloten blijven vanwege muizen, maar het probleem lijkt opgelost. Volgens de online supermarkt is het hele pand schoongeveegd en zijn alle kiertjes dichtgekit.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit heeft toestemming gegeven om het distributiecentrum weer in gebruik te nemen. Het gaat om een locatie van 20.000 vierkante meter, zo groot als vier voetbalvelden.

Afgelopen vrijdag gaf de toezichthouder de opdracht om het pand te sluiten vanwege de muizenplaag. Het bedrijf heeft het hele weekend doorgewerkt om het pand weer schoon te krijgen. De bezorging van boodschappen werd door andere locaties overgenomen.

Picnic zegt dat er een Chief Mouse Officer is aangesteld die in de gaten moet houden dat muizen voortaan buiten de deur blijven. Er worden geen katten ingezet, omdat dat mogelijk op nieuwe bezwaren stuit bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.

Burgemeester van Zaltbommel Pieter van Maaren is in opspraak omdat hij bij de verbouwing van zijn eeuwenoude huis nieuwe kozijnen met dubbel glas heeft aangebracht. Het huis in het Gelderse stadje heeft de status van rijksmonument. Dat betekent dat er bij een verbouwing niets aan het uiterlijk veranderd mag worden.

De monumentencommissie schrijft in een brief aan de gemeenteraad en de commissaris van de koning dat de CDA-burgemeester "willens en wetens" de wet heeft overtreden, meldt Omroep Gelderland.

"Ik ben oerstom geweest", reageert Van Maaren zelf in het Brabants Dagblad. Hij heeft een excuusbrief geschreven aan de gemeenteraad, die vanavond in een besloten vergadering behandeld wordt.

Achterzetramen

De kwestie draait om een kleine verbouwing van het pand, een van de 244 rijksmonumenten in Zaltbommel, in 2020. De burgemeester had volgens de monumentencommissie toestemming gekregen om achterzetramen te plaatsen zodat het monument niet aangetast zou worden. In plaats daarvan liet hij nieuwe kozijnen met dubbel glas aanbrengen. Daarvoor moesten de oude kozijnen worden verwijderd.

De kwestie kwam vorig jaar aan het licht toen een toezichthouder de verbouwing ontdekte. Eind vorig jaar vroeg de burgemeester een nieuwe vergunning aan. "Dat is een soort van legalisatie", aldus Jan Vellekoop, voorzitter van de monumentencommissie.

Vellekoop vindt dat er sprake is van een integriteitskwestie. Burgemeester Van Maaren stelt in zijn excuusbrief: "De aanpassing terugdraaien is helaas niet mogelijk, ik probeer zo goed mogelijk samen te werken om alsnog tot voldoende resultaat te komen."

De staatssteun die KLM in de coronacrisis van het Nederlandse kabinet ontving, is onterecht goedgekeurd door de Europese Commissie. De Europese rechter, het Hof van Justitie, heeft de goedkeuring nietig verklaard. De zaak was aangespannen door Ryanair dat vond dat er sprake was van oneerlijke concurrentie.

Het is al de tweede keer dat het Hof de goedkeuring door de Europese Commissie afkeurt. Een paar jaar geleden gebeurde precies hetzelfde, toen de Europese Commissie voor de eerste keer goedkeuring gaf aan het steunpakket van het kabinet.

Niet duidelijk genoeg

Aan het begin van de coronacrisis, in 2020, leek het erop dat KLM in de financiële problemen zou komen omdat er weinig tot niet gevlogen kon worden. De overheid gaf 3,4 miljard aan staatssteun aan de vliegmaatschappij, in de vorm van leningen en garantiestellingen.

De Europese Commissie gaf toen toestemming voor die steun, maar werd kort daarna, in 2021, teruggefloten door de Europese rechter. De goedkeuring was niet voldoende onderbouwd volgens het hof.

Vervolgens paste de Commissie een en ander aan en kwam er opnieuw goedkeuring voor de steun. Die is dus met deze uitspraak opnieuw van tafel. Het is volgens de rechter niet duidelijk dat alleen KLM de steun zou gebruiken, omdat dat bedrijf zo nauw verbonden is met Air France.

Volgens een woordvoerder van het Europese Hof is dit nog niet "het einde van de saga"; de Commissie heeft nog de mogelijkheid voor een hoger beroep in de zaak en kan ook nog een nieuwe beslissing nemen over de steun. Ook KLM zegt de uitspraak te bestuderen en "vervolgstappen gaan onderzoeken".

Andere steunpakketten

Deze uitspraak betekent niet dat KLM nu iets moet gaan betalen. De luchtvaartmaatschappij heeft wel gebruikgemaakt van de garantiestelling van de overheid, maar die lening is al terugbetaald.

KLM is niet de eerste maatschappij waarbij de Europese rechter staatssteun onrechtmatig verklaart. Eind vorig jaar besloot het Europese Hof ook al dat Air France onrechtmatig steun had gekregen van de Franse overheid. Dat ging over 11 miljard euro.

Ook bij Lufthansa oordeelde het Europese Hof dat er onrechtmatige steun was verleend. In alle drie de zaken was vliegmaatschappij Ryanair de klagende partij.

Zweden stopt met het vooronderzoek naar aanslagen op de Nord Stream-pijpleidingen. Volgens de aanklager is de Zweedse rechter niet bevoegd om uitspraak over de zaak te doen. "Dit valt buiten onze jurisdictie", staat in een verklaring.

Het doel van het onderzoek was volgens het Zweedse OM om vast te stellen of er Zweden of Zweedse burgers op enige manier bij de zaak betrokken waren. Dat is niet gebleken. De resultaten van het onderzoek worden nu overhandigd aan de Duitse autoriteiten.

Ook in Denemarken loopt een onderzoek. Dat is volgens het Deense OM "op korte termijn" klaar.

Daders

De explosies bij de gaspijpleidingen op de bodem van de Oostzee in 2022 leidden internationaal tot ophef. Het is nog steeds niet met zekerheid te zeggen wie erachter zit. Veel aanwijzingen leiden naar Oekraïense daders, onthulden de NOS en Nieuwsuur vorig jaar, maar sluitend bewijs ontbreekt.

De explosies vonden plaats in internationale wateren. De lokale autoriteiten in Zweden zeggen dat uit het grootschalige onderzoek niet naar voren komt dat Zweedse burgers betrokken waren bij de aanval. Het land heeft onder meer een groot aantal scheepsbewegingen geanalyseerd, de plaats delict onderzocht en verschillende mensen verhoord.

Volgens Duitse media hebben de Zweden geen verdachte(n) kunnen opsporen en houden ze er daarom mee op.

Rusland heeft de VS, Groot-Brittannië en Oekraïne beschuldigd van de explosies, maar die landen ontkennen alle betrokkenheid.

Duitsland gaat door

Het Nord Stream-project kostte miljarden euro's. Met de pijpleidingen wilde Duitsland gas uit Rusland halen. Rusland verwierf er veel inkomsten en grote invloed in de Europese Unie mee. Internationaal was er daarom al veel kritiek op het project.

Voor het onderzoek is er internationaal samengewerkt, vooral met Denemarken in Duitsland. Het vooronderzoek in Duitsland en Denemarken wordt voortgezet. Zweden heeft al het materiaal "dat als bewijsmateriaal kan dienen" met de Duitse collega's gedeeld. Wat het land heeft gevonden, maakt het nog niet bekend "vanwege de geheimhouding die heerst bij internationale justitiële samenwerking".

Bekijk hier een reconstructie van het onderzoek van de NOS en Nieuwsuur naar de explosies:

In België is een 38-jarige leraar opgepakt op verdenking van het misbruiken van minderjarigen. Ook wordt de man verdacht van het maken en verspreiden van beelden van het misbruiken van kinderen. De man is vorige week vrijdag aangehouden, de voorlopige hechtenis is met een maand verlengd.

Volgens Belgische media gaat het om een kleuterleraar van basisschool de Springplank in het dorpje Onkerzele vlak bij Geraardsbergen, een stad zo'n 45 kilometer ten westen van Brussel. Bij de school horen ook een kinderopvang en een buitenschoolse opvang.

De man zou daar inmiddels zeven jaar werken als muziekleraar en zorgleerkracht, iemand die moeilijk lerende kinderen voor langere tijd begeleidt. Er zijn aanwijzingen dat de man de zedenfeiten op school zelf heeft gepleegd en bij meerdere minderjarigen in de fout is gegaan.

School geschrokken

VRT meldt dat de Europese opsporingsdienst Europol op een filmpje stuitte met "verontrustende beelden van kindermisbruik, gemaakt op een school". De beelden leidden naar de school in België.

De directeur van de basisschool reageert bij de Belgische krant Het Nieuwsblad aangeslagen op het nieuws en heeft de verdachte preventief geschorst. "We zijn uiteraard geschrokken van wat er is gebeurd. Dergelijke feiten zijn voor ons onaanvaardbaar en gaan lijnrecht in tegen ons pedagogisch project, waarbij de fysieke en morele integriteit van elke leerling van groot belang is", zegt de directeur.

Aan de VRT laat de advocaat van de verdachte weten dat zijn "cliënt beseft dat hij een ernstig probleem heeft en dat hij daarvoor behandeld moet worden en zijn volledige medewerking verleent".

Voordat de 38-jarige kleuterleraar werkzaam was op de basisschool in Geraardsbergen was hij leraar op andere scholen.

In het Westland lijkt een einde te komen aan een lange schooltraditie: de vrije woensdagmiddag op de basisschool. De gezamenlijke schoolbesturen in de gemeente willen overstappen op vijf korte lesdagen per week, om zo het lerarentekort op te lossen.

"Anders is er straks helemaal geen les meer op woensdag", zegt Myrthe van Staalduinen van basisschool De Blinkert in Monster bij Omroep West.

"De woensdag is nu de minst populaire werkdag", legt directeur Van Staalduinen uit. "Omdat dit een korte dag is, krijgen leerkrachten minder betaald en werken ze liever op maandag, dinsdag, donderdag of vrijdag."

Vijf gelijke dagen

Op de woensdagen vallen dus de meeste gaten en die gaten zijn voor directeuren steeds lastiger in te vullen. Daarom willen de scholen over op het 5-gelijke-dagen model, op alle Westlandse basisscholen. "Als elke dag dezelfde tijden heeft, maakt het niet meer uit wanneer je werkt en zijn leerkrachten veel beter over de week te spreiden. Ook de druk op bepaalde piekdagen bij de naschoolse opvang zal minder worden", zegt de directeur van de basisschool.

Volgens de initiatiefnemers zitten er meer voordelen aan het 5-gelijke-dagen-model. "Het zorgt voor veel regelmaat en structuur voor de kinderen", zegt Van Staalduinen. "Elke dag is hetzelfde, dat is heel prettig voor kinderen.'

Overal in Nederland zoeken scholen naarstig naar oplossingen voor het lerarentekort. In een aantal gemeenten is of wordt een vierdaagse schoolweek ingevoerd. Er zijn ook al scholen die de vrije woensdagmiddag hebben geschrapt, maar het is voor het eerst dat het nu op grote schaal lijkt te gebeuren. In de gemeente Westland zijn 39 basisscholen met in totaal drie schoolbesturen. Op de scholen wordt nu een continurooster voorgesteld met vijf dagen les van bijvoorbeeld 8.15 tot 13.45 uur.

Break in de week

De drie schoolbesturen zijn nog bezig het voorstel uit te werken, sommige ouders hebben al een mening: "Het betekent op de andere dagen, waarop ze juist eerder vrij zijn, meer dure opvang regelen of zelf nog eerder stoppen met werken", zegt een kritische moeder uit 's-Gravenzande.

Ook vindt een aantal ouders het nu juist fijn dat de kinderen één dag in de week vroeg thuis zijn. "Gezellig met elkaar een boterham eten"', zegt Mikki de Goede uit Wateringen. "En er is tijd om met vriendjes en vriendinnetjes af te spreken en ruimte voor sportactiviteiten."

Jessica Zwinkels uit 's-Gravenzande twijfelt. "Nu blijft mijn zoon soms een hele dag thuis omdat er geen leerkracht is, dus als het dat probleem kan oplossen? Aan de andere kant is zo'n break in de week ook een moment om even bij te tanken. Op woensdagochtend zeggen mijn kinderen vaak: yes mama, vandaag een korte dag!"

Vijf woensdagmiddagen

In buurgemeente Midden-Delfland wordt op basisschool het Galjoen al bijna tien jaar gewerkt met het 5-gelijke-dagen-model. Directeur Sandra Wielenga is enthousiast: "Het zorgt voor rust, reinheid en regelmaat. We hebben nooit gezeur met fte's, als we vervanging moeten regelen. Alle dagen zijn hetzelfde."

Volgens haar zijn ook ouders en kinderen enthousiast, "Bij ons weten ze inmiddels niet beter, daarnaast zijn ze elke dag vroeg vrij. Eigenlijk hebben wij vijf woensdagmiddagen."