NOS Nieuws - Algemeen

Eerste Kamerleden mogen toch een glaasje wijn bestellen bij hun avondeten. Het recente anti-alcoholbesluit van het dagelijks bestuur van de senaat is teruggedraaid. Een meerderheid van de vijftien fractievoorzitters vindt het niet nodig om het schenken van een alcoholische versnapering in het bedrijfsrestaurant aan banden te leggen.

"Er is onvoldoende steun", zegt de woordvoerder van de Eerste Kamer Ronald Berghouwer desgevraagd. Hij wil niets zeggen over de achterliggende redenen. "Ik ga niet citeren uit een besloten overleg."

Maatschappelijke ontwikkeling

Vorige week werd bekend dat het College van Voorzitters en Ondervoorzitters (CVO) het drinken in het restaurant wilde verbieden. In de eigen fractiekamer zou het nog wel mogen. Het CVO bestaat uit drie leden: Kamervoorzitter Bruijn (VVD) en de senatoren Croll (BBB) en Vos (GroenLinks-PvdA).

Medewerkers in de Eerste Kamer mochten al geen alcohol bestellen, en die regel zou ook moeten gelden voor de 75 senatoren, oordeelde het CVO. "Het is ook een beetje een maatschappelijke ontwikkeling", verklaarde voorlichter Berghouwer het besluit. "Drinken op het werk is niet meer van deze tijd." De discussie speelde volgens hem al langer en er waren door verschillende senatoren vragen over gesteld.

'Betuttelende regel'

Maar niet alle fractievoorzitters waren dus geporteerd van het alcoholverbod in de kantine. D66-fractievoorzitter Van Meenen sprak van een "betuttelende regel" en vindt dat Kamerleden en medewerkers goed in staat zijn om zelf keuzes te maken.

De drie leden van het CVO hebben naar de fractievoorzitters geluisterd en het voorstel teruggetrokken. "Ze gaan nu kijken wat voor beleid er wel komt."

De Rotterdammer die in december is aangehouden op verdenking van het voorbereiden van aanslagen namens Hamas, ontkent ook maar iets met terrorisme te maken te hebben. Hij probeert overlevering aan Duitsland te voorkomen.

Het Duitse Openbaar Ministerie vermoedt dat de 56-jarige Nazih R. lid is van de Palestijnse terreurorganisatie . Hij zou samen met drie anderen bezig zijn geweest met het voorbereiden van aanslagen op Joodse doelen in Duitsland.

Volgens de Duitse autoriteiten waren de mannen vanaf de zomer van 2023 op zoek naar een verstopte wapenvoorraad in Polen, die naar Berlijn gebracht moest worden voor aanslagen. Deze wapens zijn nooit gevonden.

Politiek beladen

Vandaag vocht R. in de rechtbank in Amsterdam zijn overlevering aan Duitsland aan. Zijn advocaat sprak van een "zeer politiek beladen beschuldiging", waardoor hij op de terroristenafdeling van de gevangenis in Vught is beland.

R. kwam schuifelend achter een rollator de rechtszaal binnen. "Hij is een vredelievende familieman met een slechte gezondheid, die nooit in aanraking is gekomen met politie en justitie", zei advocaat Titia Korff. Hij werd opgepakt door een arrestatieteam in het bijzijn van zijn 2-jarig zoontje.

Congressen

Nazih R. vertelde dat hij is geboren in Libanon en sinds de jaren 90 in Nederland woont. Hij heeft een Nederlands paspoort. "Sinds 2000 ben ik politiek en organisatorisch actief voor de Palestijnse kwestie", zei hij.

Zo woonde R. buitenlandse congressen bij, naar eigen zeggen over hulp aan Palestijnse vluchtelingen. Met plannen voor aanslagen heeft hij niets te maken, benadrukte hij. "Ik probeer er alleen voor te zorgen dat wij kunnen terugkeren naar ons land."

De rechtbank beslist over twee weken of hij mag worden overgeleverd aan de Duitse autoriteiten. Voor zover bekend zitten zijn medeverdachten nog vast in Duitsland.

Het nieuws over de ziekte van koning Charles overheerste vanochtend de voorpagina's van de Britse kranten. Alle kranten staan stil bij het nieuws dat bij de 75-jarige koning een vorm van kanker is gevonden en dat hij daaraan wordt behandeld.

Premier Sunak zei in een interview met de BBC dat hij "geschokt en verdrietig" is maar dat de ziekte in een vroeg stadium is ontdekt. Buiten Buckingham Palace klinken reacties als: "slecht nieuws voor het land", "heel triest om te horen" en "we hopen op een positieve uitkomst". Ook zeggen mensen dat ze het sneu voor de koning vinden dat hij al zo kort na het bestijgen van de troon, nu 17 maanden geleden, ziek is geworden.

Zo reageren Britten op het nieuws:

Gisteren maakte Buckingham Palace bekend dat bij koning Charles na een operatie vanwege een vergrote prostaat "een vorm van kanker" is geconstateerd. Om welke soort kanker het gaat is niet bekendgemaakt, maar het gaat volgens Buckingham Palace niet om prostaatkanker.

De koning werd op 29 januari uit het ziekenhuis ontslagen na de operatie aan zijn prostaat. Hij krijgt inmiddels "reguliere behandelingen" vanwege de kanker, meldt het paleis.

Op advies van zijn artsen heeft hij zijn publieke taken voorlopig neergelegd. Hij zal gedurende zijn behandeling wel gewoon de staatszaken blijven uitvoeren, zoals het wekelijkse bezoek van premier Sunak.

Het aantal werkende royals binnen het Britse koninklijk huis wordt steeds kleiner. Prins Andrew, een broer van Charles, is geen werkend lid meer van het koningshuis. Hij heeft al zijn taken moeten neerleggen vanwege het schandaal rond de voor seksueel misbruik veroordeelde Jeffrey Epstein waarmee hij bevriend was.

Charles' tweede zoon Harry is met zijn vrouw Meghan vertrokken naar Amerika en werkt ook niet meer voor het koninklijk huis. Harry is wel naar Londen gevlogen om zijn vader op te zoeken.

Door de situatie van Charles zullen de andere leden van het koninklijk huis meer in beeld komen, vooral Charles' vrouw Camilla en zijn zoon prins William, de troonopvolger. Er zijn nu dus waarschijnlijk te veel publieke taken voor te weinig royals. Hoe dat moet worden opgelost is nog niet duidelijk.

Optimistisch

Koning Charles zelf is optimistisch over zijn behandeling, aldus Buckingham Palace. "Hij is dankbaar voor de snelle interventie van zijn medisch team, dat mogelijk werd gemaakt door de recente opname", staat in een verklaring uitgegeven door het paleis. Ook kijkt hij "ernaar uit om zo snel mogelijk weer zijn volledige publieke taken te hervatten". Wanneer dat zal zijn blijft vooralsnog onduidelijk.

De meeste Britten zijn ook te spreken over de nieuwe openheid vanuit het paleis: "Het is bemoedigend dat ze ons op de hoogte houden", zegt een voorbijganger in de buurt van Buckingham Palace tegen de NOS.

Een ander zegt "Het is beter om gewoon te zeggen wat er aan de hand is, anders gaan mensen maar speculeren". Maar bij sommigen roept het ook achterdocht op: "Het is misschien wel erger dan het nu lijkt, omdat ze ermee naar buiten zijn gekomen".

Lijn van opvolging

Mocht de medische situatie van de koning toch zo verslechteren dat hij zou overlijden of afstand zou willen doen van de troon, dan is zijn oudste zoon William de eerste in de lijn van opvolging. Daarna volgen Williams drie kinderen George, Charlotte en Louis.

Als vijfde in de lijn van opvolging staat prins Harry, gevolgd door zijn kinderen Archie en Lilibet. Prins Andrew is, ondanks het schandaal waarin hij verwikkeld is, nog altijd de achtste in lijn van de troonopvolging. Zijn broer Edward staat op de veertiende plaats en zijn zus Anne op de 17de plaats.

VN-waarnemers zeggen dat het gebied waarvoor een Israëlisch evacuatiebevel geldt nu twee derde van de Gazastrook uitmaakt, ofwel 246 vierkante kilometer. De plaatsen waar de inwoners van Gaza naartoe kunnen vluchten beslaan daardoor nog maar een derde van hun leefgebied van voor de oorlog met Israël.

De meeste inwoners zijn nu samengedrongen in het zuidelijke deel van de Gazastrook. Meer dan de helft van de 2,3 miljoen Gazanen verblijft in de stad Rafah, aan de grens met Egypte, en het gebied eromheen.

Guido Versloot werkt voor het Rode Kruis in het zuiden van Gaza als fysiotherapeut in het European Gaza Hospital in Khan Younis. Woordvoerder Danielle Brouwer van de hulporganisatie sprak hem vorige week voor het laatst over de situatie.

"Hij vertelde dat er steeds meer zware regenval in Gaza is. Mensen wonen in tenten rondom het ziekenhuis, omdat het daar relatief veilig is. Maar die tenten lopen onder water, waardoor mensen in het ziekenhuis onderdak zoeken."

Operaties zonder verdoving

Het vervoeren van hulpgoederen is een grote uitdaging. Volgens fysiotherapeut Versloot raakt de voorraad medicijnen en verdovingsmiddelen op. Hij vreest dat de hulpverleners binnenkort noodgedwongen operaties zonder verdoving moeten uitvoeren. "Er zijn veel meer hulpgoederen nodig in Gaza," zegt Brouwer.

Een deel van een ander ziekenhuis in het zuiden van Gaza, het Al-Amal ziekenhuis, is gisteren geëvacueerd, vertelt ze. "Afgelopen weekend zijn daar drie medewerkers van de Rode Kruis om het leven gekomen."

8000 mensen verlieten het ziekenhuis omdat het gebied onveilig was door bombardementen en beschietingen. Er wordt nog wel zorg verleend in het ziekenhuis, ouderen en zieke mensen kunnen er blijven.

Van 300 naar 1000 tenten

Het Rode Kruis bouwde tenten als tijdelijk onderdak voor mensen bij Khan Younis. Er staan er nu 300 tenten, dat worden er 1000. Momenteel is er ruimte voor 1500 mensen. De extra tenten zouden onderdak moeten bieden aan nog eens 6000 mensen.

Israël zegt dat het alleen doelen van Hamas aanvalt. Het stelt Hamas verantwoordelijk voor de burgerslachtoffers, omdat de organisatie vanuit bewoond gebied tegen Israël vecht.

Bij de oorlog in Gaza zijn volgens de Palestijnse autoriteiten meer dan 27.000 mensen omgekomen. De autoriteiten maken geen onderscheid tussen burgers en Hamasstrijders die tegen Israël vechten. Twee derde van de doden zouden vrouwen en kinderen zijn.

De Europese uitstoot van broeikasgassen zou in 2040 90 procent onder het niveau van 1990 moeten liggen. Dat is dinsdag de aanbeveling van de Europese Commissie. Het gaat om een nieuw tussendoel dat de Europese Unie op weg moet helpen naar het al bestaande einddoel van een volledig klimaatneutrale samenleving, vanaf 2050.

"De laatste loodjes zijn het zwaarst, en daar moeten we dus voldoende ruimte voor over houden", zegt hoogleraar klimaatbeleid Heleen de Coninck van de Technische Universiteit Eindhoven. Ze noemt het voorgestelde nieuwe klimaatdoel ambitieus, maar wijst erop dat het "aan de lage kant" zit van het advies van de Europese Wetenschappelijke Klimaatraad.

De klimaatraad stelde vorig jaar juni dat de EU tussen 2030 en 2050 nog maximaal 11 tot 14 miljard ton broeikasgassen zou kunnen uitstoten om in lijn te blijven met het doel om de opwarming te beperken tot 1,5 graden. Dat betekent dat de uitstoot van broeikasgassen in 2040 90 tot 95 procent onder het niveau van 1990 zou moeten zijn.

Kleine stap extra

Demissionair klimaatminister Rob Jetten staat achter het voorstel van de commissie: "Het is goed dat Eurocommissaris Wopke Hoekstra het wetenschappelijk advies volgt en inzet op 90 procent minder CO2-uitstoot in 2040. Dat creëert ook kansen voor nieuwe groeimarkten in een duurzame en circulaire economie." Volgens Jetten gaat het voor Europa als geheel om een bescheiden extra inspanning: "Met het huidige Europese klimaatbeleid kom je in 2040 ook al snel op zo'n 88 procent reductie uit."

Wat het reductiedoel voor 2040 precies zou moeten zijn, is best een ingewikkelde puzzel, zegt hoogleraar milieuverandering Detlef van Vuuren van het Planbureau voor de Leefomgeving en de Universiteit Utrecht. De 90 procent reductie in de EU kan nog in lijn zijn met de 1,5 graden-ambitie van het klimaatakkoord van Parijs. Om onder die grens te blijven, zou de wereldwijde CO2-uitstoot in 2050 rond netto nul moeten uitkomen.

In Europa hebben we daarin een belangrijke rol, zegt Van Vuuren. "Niet alleen vanwege onze historische uitstoot, maar ook vanwege onze mogelijkheden om de uitstoot naar beneden te brengen. Dat maakt het vervolgens ook makkelijker voor andere landen om dit voorbeeld te volgen."

Prijsdalingen en voorbeeld stellen

De waarde van een 'Europees voorbeeld' is steeds meer economisch. Door grootschalige investeringen in zon en wind, ook in andere grote economieën, wordt duurzame energie elk jaar goedkoper, net als bijvoorbeeld batterijtechnologie. Op termijn kan dit ook gelden voor groene waterstof en liggen er voor veel landen grote economische kansen in ambitieus klimaatbeleid. Hoe meer er wereldwijd geïnvesteerd wordt, hoe sneller dit proces verloopt.

De aanbeveling voor een nieuw Europees klimaatdoel heeft ook grote diplomatieke waarde. Binnen het VN-klimaatverdrag wordt van alle deelnemende landen gevraagd nieuwe, scherpere uitstootdoelen in te dienen voor 2035 (of 2040). De uiterste deadline voor deze nieuwe doelen is de klimaattop van 2025, in Brazilië.

Als de EU-lidstaten erin slagen om het in het komende jaar eens te worden over een doel voor 2040, hebben we daarmee het belangrijkste huiswerk gedaan voor die relatief belangrijke klimaattop. En dat kan weer gezien worden als een uitnodiging voor andere grote economieën om hetzelfde te doen.

"Als het doel eenmaal is aangenomen laten we zien dat we in de EU doen wat we zeggen. Bovendien kunnen we andere landen zo nog scherper aan de tand voelen over hun verantwoordelijkheid om emissies drastisch te verlagen", zegt Anthony Agotha, klimaatgezant voor de Europese Unie.

Landbouw krijgt ruimte, industrie op kop

"Voor die tijd moeten we er Europa ook per land en per sector uit zien te komen", zegt Van Vuuren. Op het laatste moment werd een tekst over verduurzaming van de Europese landbouw nog geschrapt uit het commissievoorstel.

Andere sectoren hebben al doelen waarmee ze in 2040 op kop zouden gaan, zegt De Coninck: "Het aantal emissierechten voor industrie en energie gaat volgens bestaande doelen in 2040 al naar nul. Voor woningen en vervoer is het voorstel om rond 2043 geen rechten meer in de markt te zetten. Hiermee vergeleken is het voorgestelde overkoepelende klimaatdoel nog mild."

Demissionair minister Yesilgöz van Justitie heeft later vandaag overleg met het Openbaar Ministerie en de politie over de aanpak van uit de hand lopende demonstraties, zoals de boerenprotesten van gisteravond en vannacht. Ze wil weten wat de instanties nodig hebben om demonstranten die de wet overtreden te stoppen.

In het vragenuurtje in de Tweede Kamer haalde de minister hard uit naar de demonstranten die wangedrag vertonen, zoals wegen blokkeren, brandstichten en afval storten. Het is voor de politie moeilijk om in te grijpen. "Dit zijn gewoon misdrijven. Dit gaat alle perken te buiten." Er zijn inmiddels twee arrestaties verricht, zei Yesilgöz.

De minister is niet alleen "helemaal klaar" met de boerenacties, hetzelfde geldt wat haar betreft voor de wegblokkades van Extinction Rebellion en sommige pro-Palestina-betogingen. "In mijn eigen stad Amsterdam riepen mensen afgelopen weekend 'dood aan Rutte!' en 'dood aan Biden!'. Hoezo word je dan niet opgepakt? Dat zijn strafbare feiten."

'Acties grenzen aan terreur'

"Ik sta hier met woede en frustratie", zei Yesilgöz. Ze deed een oproep aan burgemeesters om de verstoringen van de openbare orde hard aan te pakken. "Ik wil weten wat er nodig is om hier een einde aan te maken. Dit is niet meer uit te leggen."

Ongeveer de hele Tweede Kamer deelt de afschuw van de minister over de gebeurtenissen van gisteravond. "Deze acties grenzen aan terreur", vond VVD-Kamerlid Michon-Derkzen. "Wanneer gaat het kabinet eindelijk eens onderscheid maken tussen een demonstratie en het verstoren van de openbare orde?"

Op een ingelaste zitting in het Marengo-proces tegen Ridouan Taghi hebben advocaten vandaag om extra onderzoek gevraagd. Daardoor zou de uitspraak mogelijk opnieuw uitgesteld moeten worden, bleek in de extra beveiligde rechtbank in Amsterdam.

De rechtbank lijkt alles op alles te zetten om toch op 27 februari uitspraak te doen in het langslepende proces, maar moet nog een definitieve beslissing nemen.

De advocaten van drie verdachten hebben om nader onderzoek gevraagd naar nieuwe informatie die het Openbaar Ministerie op het laatste moment heeft toegevoegd aan het dossier. Het gaat onder andere om chatberichten uit telefoons die pas recent zijn gekraakt.

Zo zijn er berichten van kroongetuige Nabil B., die kort voor hij een deal sloot met justitie stiekem vanuit de gevangenis communiceerde met een medeverdachte. Ze bespraken mogelijke wraakacties na een schietpartij. De verdediging wilde de kroongetuige daarover aan de tand voelen, die over "martelen" zou hebben gesproken. Ze mochten vanmiddag meteen vragen stellen aan Nabil B.

Verder bleek dat een van de andere verdachten, tegen wie levenslang is geëist, een iets andere rol had bij de moord op misdaadblogger Martin Kok dan eerder gedacht. Zijn advocaat ziet dat als ontlastend bewijs en wil een getuige in Marokko horen, maar het OM blijft erbij dat de verdachte hoe dan ook betrokken was.

Vertraging

Volgens het OM verandert de nieuwe informatie niets aan de zaak en zijn de stukken voor de volledigheid toegevoegd aan het dossier. Nader onderzoek is wat het OM betreft niet nodig. De officieren van justitie vinden het belangrijker om de strafzaak na zes jaar af te ronden.

Andere advocaten waren het daar mee eens. Sommige verdachten snakken juist naar een vonnis in de zaak. "Ik hoop dat er snel uitspraak wordt gedaan, want ik ben het helemaal zat", aldus een van de verdachten vandaag.

De uitspraak in het Marengo-proces tegen Taghi en zijn medeverdachten stond aanvankelijk gepland voor oktober, maar de rechtbank stelde het vonnis al een paar maanden uit omdat de zaak zo ingewikkeld is.

In Turkije worden de meer dan 50.000 slachtoffers van de zware aardbeving een jaar geleden herdacht. Op verschillende plekken zijn er bijeenkomsten, zoals in de zwaar getroffen provincie Hatay. In de hoofdstad van Hatay, Antakya, werd tegelijk ook geprotesteerd tegen de autoriteiten omdat het vorig jaar veel te lang zou hebben geduurd voor er hulp kwam.

Volgens persbureaus verzamelden 10.000 mensen zich in Antakya. Om 04.17 uur, het tijdstip dat de eerste schokken te voelen waren, hielden mensen in alle vroegte een minuut stilte naast de ruïnes van een ingestorte moskee. Ze droegen foto's van hun omgekomen geliefden en plaatsten kaarsen tussen het puin van ingestorte gebouwen.

Betogers uitten hun woede op de overheid:

Volgens demonstranten hebben de autoriteiten veel te weinig gedaan om huizen aardbevingsbestendig te maken. Ook is de hulpverlening volgens hen veel te traag op gang gekomen, en heeft dat mensen die onder het puin waren bedolven het leven gekost. Aanwezigen riepen: "Kan iemand mijn stem horen?" en: "We zullen niet vergeten, we zullen niet vergeten."

Toen functionarissen naar de herdenking werden geleid, ontstond een confrontatie tussen demonstranten en de politie. Boze betogers riepen dat bestuurders moeten aftreden, en dat ze niet welkom waren bij de herdenking.

Ook in andere steden in het zuidoosten van Turkije waren herdenkingen. In Adiyaman hielden massa's mensen een stille tocht langs een klokkentoren die het hele jaar stilstond op de tijd van de aardbeving.

Op X schrijft president Erdogan dat zijn regering vorig jaar onmiddellijk met alle beschikbare middelen hulp heeft geboden en benadrukt hij het belang van nationale eenheid. Hij noemt het de "ramp van de eeuw" en betuigt zijn medeleven aan slachtoffers en hun nabestaanden.

Minister De Jonge heeft zijn Wet betaalbare huur naar de Tweede Kamer gestuurd. Hij wil meer regels voor de huurmarkt, zodat die beter toegankelijk wordt voor mensen met een middeninkomen zoals leerkrachten, politiemensen en verpleegkundigen. Maar het is de vraag of er voldoende steun voor is.

Het idee is dat mensen met een middenkomen nu tussen wal en schip vallen op de woningmarkt: ze verdienen te veel om voor een sociale huurwoning in aanmerking te komen, maar te weinig voor een huurhuis in de vrije sector. In die vrije sector worden soms buitensporig hoge prijzen gevraagd. De wet van De Jonge wil daar paal en perk aan stellen.

"Door de enorme schaarste kan de hoofdprijs gevraagd worden voor woningen die dat evident niet waard zijn", stelt minister De Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. "Dat brengt huurders in de knel, raakt de bestaanszekerheid van mensen."

Het was aanvankelijk de bedoeling dat de nieuwe regels op 1 januari van dit jaar zouden ingaan. Die 'deadline' is nu verschoven naar 1 juli. Maar eerst moeten de Tweede en Eerste Kamer er nog over besluiten. Voor de verkiezingen in november was al twijfelachtig of er voldoende steun was. En onder de huidige verhoudingen in het parlement is dat nog meer de vraag.

Van de vier partijen die nu over de eventuele vorming van een nieuw kabinet praten - en die een ruime meerderheid in de Tweede Kamer hebben - zijn VVD en BBB tegen. En PVV en NSC hebben nog veel vragen.

Zij willen huurders beter beschermen, maar zijn bang voor een averechts effect: dat veel verhuurders er vanwege de nieuwe regels mee stoppen en dat er dan dus huurwoningen verdwijnen van een toch al krappe woningmarkt.

Minister De Jonge deelt die vrees minder. "We doen het op zo'n manier dat er voor bonafide verhuurders nog rendabel te verhuren is en dat nieuwbouw nog steeds aantrekkelijk blijft."

Donderdag heeft de Tweede Kamer een procedurevergadering. Dan wordt besloten of de fracties het nieuwe voorstel van De Jonge gaan behandelen. De minister dringt aan op haast, ook om die verhuurders snel duidelijkheid te geven.

De politie heeft de eerste verdachten aangehouden die mogelijk betrokken waren bij de boerenacties van gisteravond en vanochtend. Dat meldt het Openbaar Ministerie op X.

Het gaat om een 39-jarige man uit Klarenbeek en een 35-jarige man uit Eerbeek die worden verdacht van het dumpen van afval en brandstichting. Zij werden tijdens hun protest aangehouden op de A50 en zitten vast.

Het OM zegt dat de vernielingen en blokkades niets met vreedzaam demonstreren te maken hebben en noemt dit "onacceptabel". "Het in brand steken van hooibalen en mogelijk asbest op snelwegen is een ernstig strafbaar feit", aldus Rinus Otte, voorzitter van het college van procureurs-generaal van het OM. Het is onduidelijk hoeveel verdachten zijn aangehouden.

Brandjes en blokkades

Boeren gingen gisteravond en vanochtend door heel het land de straat op. Ze staken hooibalen in brand, staken vuurwerk af en blokkeerden snelwegen. Ook werd er asbest, plastic, hout en banden in brand gestoken. De politie beschermde in Staphorst, Steenwijk en Apeldoorn brandweerlieden die werden belaagd door actievoerders. Daarbij werd niemand aangehouden.

Rijkswaterstaat is de hele ochtend bezig geweest het puin op te ruimen en de wegen vrij te maken. De op- en afritten naar de A1 bij Hengelo en Oldenzaal waren urenlang dicht door de acties.

Een woordvoerder van de vier landelijke politiebonden noemt de acties waanzin. "Burgers, politie, brandweer en andere hulpverleners worden bewust in gevaar gebracht. Asbest in brand steken is ontzettend schadelijk voor iedereen. Wij staan absoluut voor het demonstratierecht, maar dit heeft er helemaal niks mee te maken", aldus de woordvoerder tegen de NOS.

Rugdekking minister

De woordvoerder hekelt het gebrek aan overeenstemming tussen de verschillende lokale driehoeken, bestaande uit de burgemeester, het OM en de politiechef. "Omdat er nu geen eenduidige manier van inzet is, krijgt de politie de schuld omdat ze verschillend reageren op verschillende demonstraties. Dit moet stoppen."

De bonden vragen om rugdekking van de minister en om meer capaciteit. "Ze kunnen wel hard roepen dat we strenger moeten optreden, maar dan moet je daar ook de dekking voor geven."

Zo werd er vanochtend puingeruimd op de A1:

Ook burgemeester Schelberg van Hengelo heeft geen goed woord over voor de boeren die betrokken waren bij de acties. Ook hij zegt dat dit niets met demonstreren te maken heeft. "Er zijn stevige wetten overtreden en er moeten duidelijke stappen worden ondernomen", aldus de burgemeester tegen de NOS.

"Ik spreek als burgemeester met veel boeren uit de omgeving die zich distantiëren van deze optredens omdat zij ook beseffen: dit gaat veel te ver. Dit zijn criminele acties en dit gaat ten koste van de boodschap die boeren willen overdragen."

Onveilige situaties

De politie Oost-Nederland zei eerder dat er veel onveilige situaties zijn ontstaan door de ongeregeldheden. "Het dumpen en in brand steken van afval is een gevaar voor de gezondheid en voor het milieu. Er ontstaan ook gevaarlijke situaties op de weg." Ook de politie zegt dat er strafbare feiten zijn gepleegd.

Niet houdbaar

Ook boerenorganisatie LTO neemt afstand van de acties van de afgelopen dagen. "We vinden het belangrijk om te benadrukken dat de meeste boeren niet achter acties met intimidatie en vandalisme staan, zoals brandstichting op de openbare weg en het in brand steken van asbest", aldus een woordvoerder.

De organisatie zegt tegelijkertijd te begrijpen dat boeren zich zorgen maken. "We zien dat boeren grote problemen hebben. Ze maken zich zorgen over hun bestaanszekerheid. Nieuw beleid en regels stapelen zich op, maar zonder toekomstperspectief. Dat is niet houdbaar."

Klimaatneutraal

De boeren protesteerden vanwege onvrede over de Europese regels en de Green Deal van de Europese Commissie om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken. Vandaag komt de Commissie naar verwachting met een verscherping van de regels voor de uitstoot van broeikasgassen.

De Terschellingse oud-burgemeester Caroline van de Pol wordt toch geen burgemeester van de gemeente Castricum. In een brief aan de raad van Castricum schrijft Van de Pol om gezondheidsredenen af te zien van haar benoeming.

Van de Pol kreeg in december te horen dat ze was voorgedragen als burgemeester in Castricum. Het nieuws ging gepaard met ophef, omdat ze haar nieuwe baan in een telefoontje tijdens een raadsvergadering over een bestuurscrisis op Terschelling accepteerde en meteen kenbaar maakte. De gemeenteraad reageerde verbijsterd op de mededeling van de burgemeester en de timing ervan. Een motie die raadsleden indienden om de burgemeester dan maar meteen weg te sturen werd unaniem aangenomen.

Zie hier de aankondiging en de verbijstering die volgde:

Van de Pol is op papier nog tot 28 maart burgemeester van Terschelling, maar ze is sinds begin januari met verlof, schrijft Omrop Fryslân. Sindsdien is Roel Cazemier er waarnemend burgemeester.

Van de Pol zou in maart aan de slag gaan in Castricum, maar dat gaat nu dus niet door. "Tot mijn grote verdriet zal ik niet uw burgemeester worden. Mijn persoonlijke situatie, mijn gezondheid, stelt mij niet in staat om de 100 procent te kunnen geven die het burgemeesterschap nodig heeft", schrijft de VVD-politica in een brief aan de raad van Castricum. "Ik voel me zeer verdrietig, maar als ik moet kiezen voor wat het beste is voor Castricum, dan is het dit", voegt ze toe.

De gemeenteraad heeft de brief van Van de Pol ontvangen en zal in overleg met de commissaris van de Koning bespreken hoe de procedure voor de benoeming van een nieuwe burgemeester nu verder zal verlopen.

Een studierichting die veel kansen biedt op een baan betekent leidt niet direct tot meer inschrijvingen. Dat concludeert het Centraal Planbureau (CPB) in een analyse. Het wijst erop dat dit ertoe kan leiden dat er in bepaalde sectoren personeelstekorten blijven.

In het rapport benadrukt het CPB dat het "vanuit economisch perspectief en maatschappelijk belang wenselijk is dat jongeren bij hun studiekeuze in zekere mate rekening houden met veranderende arbeidsperspectieven". Voor deze analyse zijn data bekeken in de periode 2005 tot en met 2021.

Aankomende studenten kiezen zowel voor studies waar de baankansen beter van worden, als voor richtingen waar dit niet het geval is. Als voorbeeld van dit laatste haalt het CPB de mbo-opleiding creatieve industrie & ICT aan. "Bij deze richting zijn de perspectieven ongunstig en nemen deze over tijd verder af, maar het aandeel inschrijvingen blijft constant."

Het heeft onderzoeksleider Paul Verstraten verbaasd dat baankansen en studierichtingen niet op elkaar reageren. "Als de overheid echt iets wil gaan doen aan de tekorten op de arbeidsmarkt is dit een van de dingen om naar te kijken. De impliciete veronderstelling is dat tekorten afnemen als er meer mensen voor die studierichtingen kiezen. Maar het is natuurlijk ook belangrijk dat studenten kiezen voor iets wat ze leuk vinden of waar ze goed in zijn."

Toeval, geen patroon

Het CPB keek op het niveau van studierichtingen - denk aan economie, gezondheidszorg en techniek. Wie inzoomt kan dus binnen bepaalde opleidingen wel een verband zien, maar dat is dan toeval en kan dan niet over de hele linie worden doorgetrokken. Baankansen kunnen dus wel degelijk meespelen bij het maken van een individuele studiekeuze.

Eerdere studies toonden al aan dat het perspectief op een baan na een studie wel een van de factoren is voor de keuze, maar niet de belangrijkste, aldus het CPB. Bij mbo-studenten staat dit op plek drie; of iemand de studie leuk vindt of inschat er talent voor te hebben wegen zwaarder.

Het CPB houdt de optie open dat studenten bij het maken van hun keuze niet voldoende geïnformeerd zijn over de baankansen. Dat kant betekenen dat ze het wel belangrijk vinden, terwijl hun keuze daar niet op aansluit.

In Senegal heeft het parlement voor het uitstellen van de landelijke verkiezingen gestemd. Deze zouden eigenlijk 25 februari plaatsvinden, maar worden nu pas 15 december gehouden. Een meerderheid stemde voor uitstel, maar voorafgaand aan de stemming zouden verschillende oppositieleden door beveiligers het gebouw uit zijn gezet. De oppositie spreekt van een staatsgreep.

Nooit eerder werden de presidentsverkiezingen in Senegal uitgesteld. Zaterdag vroeg president Macky Sall in een televisietoespraak uitstel voor de verkiezingen vanwege onenigheid over de kandidaten. Een dag later zouden de officiële campagnes van politieke partijen van start gaan.

Oppositieleiders reageren fel en zien een coup. "We zullen een constitutionele staatsgreep in dit land niet accepteren. Het is aan de mensen om naar buiten te komen en zichzelf te bevrijden", zegt Guy Marius Sagna, een activist en parlementariër van de oppositie tegen persbureau AP.

Afwijzen presidentskandidaten

Vorige maand keurde de Constitutionele Raad twintig presidentskandidaten goed, maar een aantal kandidaten werd afgewezen. Zo werd de populaire oppositiekandidaat en zoon van Salls voorganger, Abdoulade Wade, afgewezen. Karim Wade had volgens de raad niet tijdig afstand gedaan van zijn dubbele nationaliteit.

In juli zei president Sall nog dat hij na de verkiezingen zou afzwaaien en niet naar een derde ambtstermijn streefde. Formeel loopt de termijn van Sall in april af. Senegal bevindt zich daarmee op juridisch onbekend terrein.

Gisteren werden mobiele internetdiensten stopgezet. Volgens het ministerie van Communicatie in Senegal moest daarmee de verspreiding van haatdragende berichten en het verstoren van de openbare orde worden tegengegaan. Het West-Afrikaanse land kent een onrustige periode met dodelijke rellen in het afgelopen jaar. Veel inwoners beschuldigen Sall ervan zich steeds autocratischer op te stellen. Zelf zegt hij dat hij met het uitstel de rust in het land wil herstellen.

De Turkse autoriteiten hebben naar eigen zeggen een terroristische aanslag op een rechtbank in Istanbul voorkomen. De twee daders zouden het vuur hebben geopend bij een controlepost.

Er raakten drie burgers en drie agenten gewond. De aanvallers zijn volgens de minister van Binnenlandse Zaken Yerlikaya doodgeschoten. Het gaat volgens hem om een man en een vrouw die lid zijn van de DHKP/C. Op sociale media gaan beelden rond waarop te zien is dat de twee worden doodgeschoten.

Een ooggetuige zag de aanval voor haar neus gebeuren:

De DHKP/C is volgens de Nederlandse Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid een links-extremistische terroristische organisatie, die het beëindigen van de westerse invloed in Turkije en het stichten van een socialistische staat door middel van een gewapende revolutionaire strijd nastreeft.

Jos Collignon maakt op 13 juli zijn laatste tekening voor de Volkskrant. De 73-jarige cartoonist moet na 44 jaar stoppen omdat de krant wil vernieuwen. Dat vertelde hij in het NPO Radio 1-programma MISCHA!.

De hoofdredactie van de Volkskrant vertelde Collignon dat de krant heeft besloten te stoppen met zijn cartoons. "Het was een uitstekend gesprek, waarin ik breed begrip kreeg van de hoofdredactie. Maar aan het einde vertelde hij wel dat hij mij kwijt wilde", aldus Collignon.

Kritiek

De afgelopen tijd kreeg Collignon kritiek op een aantal cartoons, onder meer omdat sommige stereotyperend of zelfs antisemitisch zouden zijn. Zo verwijderde de Volkskrant eerder een tekening waarop twee mannen op een scooter te zien waren, met de Marokkaanse vlag in de hand, die de WK-wereldbeker stalen.

Sindsdien wilde de hoofdredactie van de krant tekeningen over "gevoelige onderwerpen" voor publicatie zien. Eind vorig jaar ontstond commotie over een cartoon over antisemitisme en de oorlog in Gaza.

De hoofdredacteur, Pieter Klok, laat in een reactie aan persbureau ANP weten dat het besluit niets te maken heeft met de recente ophef. Volgens hem is het besluit voor die tijd al genomen. Hij noemt het "een moeilijk besluit, zijn betekenis voor de Volkskrant is enorm, maar op enig moment is het tijd voor nieuwe stemmen."

De cartoonist is teleurgesteld over het besluit dat hij moet stoppen, maar accepteert het wel. "De hoofdredacteur reageert zoals hij denkt dat hij moet reageren." Wat hij gaat doen nadat zijn laatste tekening voor de krant gemaakt is, weet hij nog niet. "Misschien teken ik wel nooit meer. Voor sommige collega's is het hun lust en hun leven, die zouden doodgaan als ze niet meer zouden kunnen tekenen. Dat heb ik helemaal niet."

Collignon maakt al 47 jaar cartoons over de actualiteit. Tot 1980 werkte hij voor NRC Handelsblad. Collignon heeft diverse prijzen gewonnen, waaronder de Inktspotprijs.

Fabrikanten van voedingsmiddelen moeten nauwkeuriger controleren welke allergene stoffen in hun producten zitten. Nu zetten fabrikanten nog vaak uit voorzorg op de etiketten dat er 'sporen' van bijvoorbeeld noten of melk in hun producten kunnen zitten, terwijl dat vaak niet het geval is. Voedselproducenten hebben twee jaar de tijd om de etiketten aan te passen: vanaf 1 januari 2026 moet de informatie kloppen.

Ongeveer 3 procent van de Nederlandse bevolking heeft een voedselallergie, dat zijn ruim een half miljoen mensen. Voedingsmiddelen kunnen allergenen bevatten door de ingrediënten in het product. Het kan ook komen door kruisbesmetting: producten met verschillende ingrediënten die met elkaar in aanraking komen, bijvoorbeeld omdat ze in dezelfde vrachtwagen zijn vervoerd.

En vooral bij dat laatste willen fabrikanten geen risico lopen. Om schadeclaims voor te zijn, vermelden steeds meer fabrikanten de afgelopen jaren op hun producten dat er mogelijk allergene stoffen in zitten, zegt Erna Botjes van de Stichting Voedselallergie tegen de NOS. Met deze nieuwe regel van het ministerie van Volksgezondheid moet er meer duidelijkheid komen.

Russische roulette

Volgens Botjes is de nieuwe wet het resultaat van bijna twaalf jaar onderhandelen. "Tot nu toe stonden er vaak waarschuwingen op producten terwijl het veilig voor je was. Of andersom: dat er wel allergenen in zaten zonder waarschuwing. Het was af en toe Russische roulette of je iets wel of niet kon eten."

Botjes benadrukt dat fabrikanten wel degelijk hun best doen om het productieproces te monitoren, maar er toch waarschuwingen op zetten uit angst dat ze producten moeten terughalen na een klacht. "Zo kom je dus hele rare waarschuwingen tegen, zoals 'kan noten bevatten' op een kropsla", aldus Botjes.

Onderzoeksinstituut TNO doet al jaren onderzoek naar vermeldingen van allergenen op etiketten. Tot nu toe ontbrak het aan regelgeving over wanneer fabrikanten moeten waarschuwen voor een risico op allergenen. "Met de nieuwe regels is dat voorbij", zegt hoogleraar Geert Houben, hoofdwetenschapper voedselallergie en immunotoxicologie bij TNO in een verklaring op de site.

Spoedeisende hulp

Volgens het nieuwe beleid mag alleen nog worden gewaarschuwd voor allergenen op etiketten als er daadwerkelijk een risico bestaat voor mensen met een voedselallergie.

Houben is blij met deze nieuwe regel. "Onderzoek van TNO en UMC Utrecht liet zien dat jaarlijks 4 procent van voedsel-allergische mensen als gevolg van een allergische reactie op de spoedeisende hulp belandt. Dat is ruim elk half uur één. Dat aantal gaat gegarandeerd naar beneden met deze nieuwe regels."

Ook Botjes van de Stichting Voedselallergie is blij dat er meer duidelijkheid komt. "Als je nu een waarschuwing leest weet je tenminste of je dat product wel of niet in je mandje kan leggen."

Zorgverzekeraar CZ haalt enkele miljoenen bij klanten terug. Tienduizenden verzekerden hebben de afgelopen twee jaar behandelingen vergoed gekregen die hun verzekering niet dekte, schrijft de Volkskrant.

Volgens CZ zijn de problemen veroorzaakt door een softwarefout. Klanten met een aanvullende verzekering kregen tandartskosten uitgekeerd, terwijl volgens hun polis die kosten alleen gedekt waren als er sprake was van een ongeval. Ook als er geen ongeluk was gebeurd, gaf het systeem groen licht voor een vergoeding aan de verzekerde.

Verzekerden hebben inmiddels een brief gekregen waarin staat dat ze moeten terugbetalen. Het gaat in veel gevallen om tientjes, maar soms ook om grotere bedragen.

"Heel vervelend", aldus een woordvoerder van CZ. Hij zegt dat het rechtvaardig is dat het geld wordt teruggevorderd, omdat klanten vergoedingen hebben gekregen voor behandelingen waarvoor ze niet verzekerd zijn.

In Heerlen is vannacht een moskee beklad met hakenkruizen en leuzen. Ook is er een steen door de ruit gegooid, meldt 1Limburg. De politie heeft twee mannen van 38 en 29 jaar uit Heerlen aangehouden.

Op foto's is te zien dat de deur en een plakkaat van moskee Nour zijn beklad met islamofobe leuzen en hakenkruizen. Een bestuurslid zegt tegen de regionale omroep dat het inmiddels de derde keer in drie jaar tijd is dat de moskee het doelwit is geworden. "Ik vermoed dat het is gedaan door een of twee jongeren. Als je de teksten leest, is het niveau 1 Nederlands."

De politie startte direct een onderzoek en wist vanochtend de twee mannen aan te houden. Volgens de politie wordt een van hen ook verdacht van een diefstal van levensmiddelen bij een supermarkt. Dat gebeurde afgelopen maandag.

Moskee open

Het moskeebestuur heeft aangifte gedaan. Het bestuurslid zegt zich niet bedreigd of geïntimideerd te voelen door de actie. "De politie is geïnformeerd en doet zijn werk, ze gaan het onderzoeken. Ook staat de burgemeester achter ons."

De moskee is vandaag ook gewoon open. "De ruit moet wel gemaakt worden en de teksten halen we er met wasbenzine af. We hebben ongeveer een liter nodig en vegen het dan weg", aldus het bestuurslid.

Wie vergeet z'n belastingaangifte te doen, kan door het huidige beleid van de Belastingdienst onnodig in de problemen worden gebracht. De Belastingdienst stuurt soms veel te hoge aanslagen, inclusief boetes, waardoor mensen in de schulden kunnen komen.

Dat zegt de Inspectie belastingen, toeslagen en douane die toetst of de overheid mensen en bedrijven rechtvaardig behandelt.

De Inspectie geeft het voorbeeld van een vrouw die uiteindelijk haar huis moest verkopen door de aanslagen die de Belastingdienst had opgelegd. Ze was een winkel gestart in tweedehandsspullen en dacht dat ze in het begin geen aangifte omzetbelasting hoefde te doen.

Dat moest ze wel, maar door ziekte verloor ze het overzicht in de brieven die de Belastingdienst hierover stuurde. De Belastingdienst schatte haar inkomsten op 10.000 euro, terwijl het in werkelijkheid 3000 euro was. Daarna stapelden aanslagen en boetes zich op, naar een schuld van 100.000 euro.

Oplossingen

Lange tijd was het bij de Belastingdienst beleid om hoge schattingen te maken om ervoor te zorgen dat burgers in actie kwamen en alsnog aangifte gingen doen. Inmiddels probeert de Belastingdienst realistischere schattingen te maken, maar dat gaat volgens de Inspectie niet altijd goed.

De Inspectie vindt dat de Belastingdienst met een oplossing moet komen voor mensen die door te hoge schattingen uit het verleden nu nog met betalingsproblemen zitten.

Ook zou de Belastingdienst voortaan per geval kunnen bekijken of er een boete moet worden opgelegd voor een niet ingevulde aangifte.

Het was een opvallende stunt van meubelgigant Ikea en koopjesketen Action: ze voerden prijsverlagingen door voor duizenden producten, soms zelfs tot het niveau van vóór corona. Volgens de bedrijven kan dat mede doordat de transport- en materiaalkosten zijn gedaald.

Maar de verwachting is niet dat veel andere winkelketens dit voorbeeld zullen volgen, blijkt uit een rondgang van de NOS. Een moeizame rondgang, want verkoopprijzen zijn bij veel bedrijven vanzelfsprekend een gevoelig onderwerp.

Problemen op de Rode Zee

De transportkosten daalden inderdaad vorig jaar gestaag, maar de problemen met beschietingen op de Rode Zee hebben tot een keerpunt geleid. Doordat veel schepen moeten omvaren, zijn de containerprijzen sinds eind vorig jaar verdubbeld. En dus is het voor winkelketens plotseling weer veel duurder geworden om spullen uit Azië te halen.

Omdat niemand weet hoelang de situatie op de Rode Zee nog duurt, durven bedrijven nog geen massale prijsverlagingen door te voeren. "We wachten af wat het prijsniveau zal zijn na Chinees Nieuwjaar en wat de gevolgen hiervan voor onze prijzen zijn", zegt een woordvoerder van Xenos. "Op basis daarvan nemen we een besluit."

De mate waarin bedrijven last hebben van de hoge containerprijzen, is van meerdere factoren afhankelijk. "Het hangt erg af van de sector en welke producten wanneer worden verscheept", zegt Dirk Mulder, econoom bij ING. "De bedrijven die er vroeg bij waren, profiteren nu. De rest zit met vertraging en hogere containerprijzen. Ikea en Action hebben er schijnbaar minder last van."

Mulder verwacht dat de onzekerheid de komende tijd blijft, maar dat er wel enige verlichting komt. "Vanaf maart zullen er nieuwe containerschepen op de markt komen, dus dan neemt de capaciteit toe. Dat zou het omvaren en de vertraging deels kunnen opvangen en de prijzen iets omlaag kunnen brengen."

Inhaalslag van vorig jaar

De transport- en materiaalkosten hebben invloed op de marges, maar in de retail zijn loon- en huurkosten nog van veel groter belang. En juist op die vlakken zien veel bedrijven het somber in.

Zo gingen 200.000 winkelmedewerkers er vorig jaar in de nieuwe cao ruim 7 procent op vooruit en ook het minimumloon maakte forse sprongen. Ook stegen de huren vorig jaar gemiddeld met zo'n 9 procent.

Eén groot retailbedrijf, dat anoniem wil blijven, zegt de gestegen huren en loonkosten van vorig jaar nog niet eens volledig te hebben doorberekend in de prijzen. Laat staan die van dit jaar.

"Behalve een inhaalslag op de kostenstijgingen van afgelopen jaar, zullen we dus ook deze nieuwe kostenstijgingen op de een of andere manier moeten doorberekenen", zegt een woordvoerder. "De huren en lonen zijn zo hard gestegen dat een eventuele daling van grondstof- en transportkosten dat nooit kan compenseren. Wij verwachten dan ook niet dat de prijzen ooit nog op het niveau van voor corona kunnen komen."

Tuinmeubelen en potten goedkoper

Een aantal ketens laat weten wel recent prijsverlagingen te hebben doorgevoerd. Zo zegt Intratuin dat dit seizoen bijvoorbeeld tuinmeubelen en potten weer goedkoper zijn "Prijzen zitten niet op het niveau van voor corona", zegt een woordvoerder. "Maar ze zijn wel 10 tot 15 procent lager dan vorig jaar."

Kledingketen Primark zegt vorig herfstseizoen de prijzen te hebben verlaagd van kinderkleding, maar verwacht dat dit jaar niet opnieuw te doen. "Over het algemeen zien we dat de prijzen dit jaar weer op een normaal niveau liggen", zegt een woordvoerder. "We verwachten dan ook geen significante bewegingen in welke richting dan ook."

Terug naar Ikea en Action. Het kan goed zijn dat deze bedrijven niet alleen te maken hebben met lagere kosten, maar ook inleveren op hun marges.

"Ikea geeft bijvoorbeeld zelf al aan dat ze ook geld vrijmaken om de prijzen te verlagen, om zo marktaandeel te kopen", zegt ING-econoom Mulder. "Het kan ook strategie zijn. Mensen komen bij Ikea niet voor één product, ze gaan bijna altijd met meer weg. Wellicht denken ze met die andere producten de marges wel hoog te kunnen houden."