De Verenigde Staten voeren al maanden militaire acties uit in de wateren rond Centraal- en Zuid-Amerika. Volgens de Amerikaanse president Trump verdedigt zijn land zich zo tegen drugsboten die onder meer vanuit Venezuela op weg zijn naar de VS. Bewijs dat het daadwerkelijk om drugstransporten gaat, levert hij niet.
Met de aankondiging van een grote militaire operatie en de aankomst van het grootste vliegdekschip ter wereld in het gebied, is de spanning tussen de VS en Venezuela deze week verder opgelopen. Wat is Amerika daar van plan met zijn oorlogsvloot met marineschepen en een nucleaire onderzeeër? Vijf vragen over het conflict.
Gaat het de VS echt om de strijd tegen drugs?
Venezuela-kenner en journalist Edwin Koopman denkt van niet, al is Venezuela wel een belangrijk doorvoerland van cocaïne. 20 procent van de coke-export naar de VS komt langs Venezuela. "80 procent gaat dus via een andere route, maar het is toch ook niet niks. Alleen is het geen fentanyl, de drug die Trump de oorlog heeft verklaard."
De boten die de VS de afgelopen maanden naar de zeebodem heeft gejaagd, waren mogelijk wel degelijk drugstransporten, denkt Koopman. "Er is geen bewijs voor, want er zijn bommen op gegooid, maar je hangt niet voor niets zo'n enorme motor achter je boot. Los daarvan is het de vraag of je in internationale wateren zomaar boten kan bombarderen, dat is tegen het internationaal recht."
Wat beweegt het Witte Huis dan om de druk zover op te voeren?
De Amerikaanse regering maakt er geen geheim van dat de VS uit is op regime change: het verdrijven van president Maduro en diens regering.
"Je ziet dat Trump het vooral gemunt heeft op linkse leiders in Latijns-Amerika", zegt Koopman. "Ook met de linkse president van Colombia zoekt hij ruzie, en met rechtse leiders in de regio is hij juist bevriend. Zelfs als hun land een enorme exporteur is van cocaïne, zoals Ecuador."
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio speelt ook een rol. Vanwege zijn Cubaanse afkomst is hij altijd fel gekant geweest tegen linkse leiders in Latijns-Amerika. Trump zit anders in elkaar, die wil gewoon zaken doen.
Welke invloed heeft olie?
Er gaat veel olie uit Venezuela naar China, maar ook naar de VS: 100.000 vaten per dag. "Het heeft iets tegenstrijdigs, maar de VS heeft die olie wel nodig, anders gaan de prijzen aan de pomp omhoog", zegt Koopman. "Het Amerikaanse olieconcern Chevron heeft grote belangen in Venezuela, en dat bedrijf heeft ook invloed op Trump."
In deze video zie je waar het de VS om te doen is:
Gaat Amerika aanvallen?
Koopman denkt van niet. "Het is dreigen en bluffen, van beide kanten. Venezuela is een wespennest. De militairen zijn loyaal aan president Maduro, er is een drugsmaffia, er zijn bendes, milities met enorme aantallen wapens en het zijn allemaal groepen die er belang bij hebben dat de situatie blijft zoals hij is."
Bij een invasie riskeert de VS een nieuw Irak of Afghanistan, waar het Amerikaanse leger vastliep in slepende (burger)oorlogen. Aanvallen op zee zijn wel mogelijk, maar daar heeft Venezuela nauwelijks slagkracht en daarmee zal Maduro ook niet worden verdreven.
Er is wel een risico verbonden aan de mobilisatie in het Caribisch gebied, waarschuwen ook andere experts. Als er niets gebeurt, zal Amerika volgens hen toch iets moeten doen om die enorme troepenopbouw te rechtvaardigen. Koopman acht het ook goed mogelijk dat de Amerikanen uiteindelijk weer de aftocht blazen.
Venezuela ligt zo'n 80 kilometer verwijderd van Curaçao, Aruba ligt nog dichter bij. De VS heeft het Nederlandse ministerie van Defensie op de hoogte gebracht van de aanwezigheid van de Amerikaanse schepen in het gebied.
Wat doet Venezuela?
Maduro heeft een "enorme mobilisatie" van land-, zee- en luchtstrijdkrachten aangekondigd, en daarnaast ook burgermilities opgeroepen zich in staat van paraatheid te brengen.
De president heeft ook nog steeds de steun van het leger, zegt Koopman. "De oppositie won de verkiezingen glansrijk, maar Maduro negeerde de uitslag en bleef zitten." De VS en de oppositie spraken van fraude. In de aanloop naar de parlementsverkiezingen dit jaar werden tientallen oppositieleiders opgepakt. Velen zagen de stembusgang als een schijnvertoning en gingen niet stemmen.
"De dreiging van de VS speelt Maduro nu in de kaart. Bij zijn eigen aanhang is veel twijfel over hem. Venezuela is sterk verarmd onder zijn bewind, maar door de dreiging van Amerika steunt iedereen in zijn eigen gelederen hem weer."
Venezuela krijgt verder militaire steun uit Rusland. Ook buurlanden die de afgelopen jaren niet gelukkig waren met de ondemocratische ontwikkelingen in Venezuela, zouden geneigd zijn Maduro te steunen bij een aanval. "Het gaat dan alleen om politieke steun", benadrukt Koopman, maar ook daardoor staat de Venezolaanse leider weer wat sterker. "De VS hoopt dat Maduro op de vlucht slaat, maar de kans dat dit gebeurt, is niet zo groot."