Een definitieve wapenstilstand in de handelsoorlog wordt er niet verwacht, als de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Chinese collega Xi Jinping elkaar vannacht (Nederlandse tijd) voor het eerst in zes jaar weer in de ogen kijken. Na maanden van hoogoplopende spanningen lijkt het voorkomen van erger en een tijdelijk begraven van de strijdbijl de best mogelijke uitkomst.
Maandenlang al slaan de beide leiders elkaar met importheffingen om de oren. De twee komen van ver, als ze elkaar donderdag aan de zijlijn van de APEC-top in het Zuid-Koreaanse Gyeongju weer ontmoeten. Begin dit jaar voerde Trump tarieven van 10 procent in op Chinese producten. Straf voor Peking, dat volgens Washington te weinig doet om de export van grondstoffen voor fentanyl, een dodelijke synthetische drug, in te dammen.
Het bleek een openingssalvo voor een nieuw hoofdstuk in de handelsoorlog die Trump in zijn eerste termijn al met China had ontketend. Heffingen over en weer stijgen door tot recordhoogten. Meermaals zet China haar misschien wel belangrijkste troef in: die van kritieke aardmetalen. Dat die troef goud waard is als drukmiddel en antwoord op Amerikaanse exportbeperkingen op chips, zagen ze snel bevestigd.
Ontmoetingen
In mei, in Genève, konden de Chinezen thuis al vertellen dat 'zij' de Amerikanen naar de onderhandelingstafel hadden gedwongen, omdat Washington zich zorgen begon te maken over de toegang tot die grondstoffen. Gevolg: heffingen op Chinese goederen in Amerika gingen omlaag, van een astronomische 145 procent naar 30 procent. China deed hetzelfde.
Daarnaast kwam er de afspraak om verder te gaan praten: het 'China-Amerika Economische Handelsconsultatie'-mechanisme, zoals het werd gedoopt. Voor Trump het platform waar het fundament gelegd moest worden voor een 'Art of the Deal' met een van zijn belangrijkste handelspartners en Amerika's grootste geopolitieke rivaal.
Na gesprekken in Londen, Stockholm, Madrid en afgelopen weekend in Kuala Lumpur zien de Chinezen zich gesterkt dat hun analyse van Trump hout snijdt. Ze zien hem als 'Taco', een weinig flatteuze bijnaam voor de Amerikaanse president. Het staat voor 'Trump always chickens out', oftwel: Trump durft uiteindelijk toch nooit door te zetten.
Als het echt pijn gaat doen, keert hij schoorvoetend terug naar de onderhandelingstafel, is de calculatie van Peking. Bovendien: een deal, zoals Trump die begin deze zomer ook al eens vroegtijdig afkondigde, is bij deze Amerikaanse president ook geen garantie voor rustiger vaarwater.
Beheersbaar houden
Tijdens de eerste termijn van Trump wist Peking nog min of meer waar het aan toe was. Nu niet, in een tijd dat het China economisch toch al niet voor de wind gaat. Al hoeft Xi zich minder zorgen te maken over zijn populariteit dan Trump, wiens populariteitscijfers op een dieptepunt staan. "Ze leunen achterover en kijken toe hoe het politieke landschap zich ontvouwt in Amerika", zegt een goed ingevoerde diplomaat over de Chinezen.
De 'voorspelbare onvoorspelbaarheid', zoals diplomaten het noemen, maakt niet dat de Chinezen zich comfortabel voelen bij dit Washington. "Ze zien geen totale ontwrichting van het Amerikaanse model, wel chaos op terminale niveaus", is de lezing van de topdiplomaat in Washington. In die chaos hopen de Chinezen de Amerikaanse president bij de les te houden.
Deals blijven maken tot 2028, het jaar waarin Trumps huidige termijn afloopt, lijkt daarbij de Chinese weg: zorgen dat nieuwe conflicten niet al te veel zullen oplaaien en de spanning beheersbaar blijft. In dat licht zou China bereid zijn exportbeperkingen op kritieke aardmetalen met een jaar uit te stellen. Ook lijkt het hernieuwde beloftes te willen doen om Amerikaanse sojabonen te kopen; een belofte die tijdens Trumps eerste termijn overigens niet werd nagekomen.
Economieverslaggever Aïda Brands:
"Officieel staat het niet op de agenda, maar het is vrijwel zeker dat Xi en Trump elkaar ook zullen spreken over de Nederlandse chipmaker Nexperia. Tot voor kort was het bedrijf in handen van de Chinese topman Zhang Xuezheng. Maar zowel de Ondernemingskamer als demissionair minister Karremans van Economische Zaken grepen in bij het bedrijf. Vanuit China werd woedend gereageerd en sindsdien vertrekken er geen chips uit de Nexperia-fabrieken in China.
Die pijn wordt niet alleen gevoeld door de industrie in Europa. Ook Amerikaanse bedrijven krijgen momenteel geen Nexperia-chips. De hoop is dat als Xi en Trump een deal sluiten er ook snel een oplossing wordt gevonden voor Nexperia. Als dat niet lukt, lijkt een oplossing voor Nexperia verder weg dan ooit."
Trumps China-strategie blijft wispelturig. Hij is in elk geval op zoek naar handelsdeal en lijkt daarbij vooral op zoek naar snelle overwinningen. Deals rond de aanpak van fentanyl en sociaal medium TikTok bijvoorbeeld. En een deal voor zijn sojaboeren, die de pijn voelen van de Chinese repercussies op zijn beleid. Of Taiwan ook op het menu staat, is onduidelijk. "Ik weet niet of we erover gaan spreken", zei Trump vooraf. "Taiwan is Taiwan."
'Strategische vaagheid'
Daarmee lijkt Trump vooralsnog vast te houden aan de Amerikaanse 'strategische vaagheid' van de afgelopen decennia. Niet met zoveel woorden zeggen of Amerika Taiwan te hulp zou schieten als Peking besluit het de facto onafhankelijke eiland binnen te vallen, maar het ook niet uitsluiten. Al zal China ook daar de 'Taco-analyse' laten meewegen, stellen diplomaten: zal Trump het wel durven?
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken verwijderde eerder een tekst van haar website waarin het stelde dat Amerika 'Taiwanese onafhankelijkheid niet steunt'. Een routine-update, heette dat destijds. Desalniettemin was China woedend. Xi zal van Trump het liefst horen dat hij tegen een onafhankelijk Taiwan is.
Voor Trump geldt dat hij vol goede moed is afgereisd naar Azië. "Ik heb veel respect voor president Xi. Ik mag hem erg graag", zei Trump nog maar eens aan boord van Airforce One. "Hij mag mij ook graag, geloof ik, en hij respecteert mij. En ik denk dat hij ook veel respect heeft voor ons land. En ik denk dat we een succesvolle transactie gaan sluiten, voor beide landen."