Aggregator

Veel koraalriffen in het Caraïbisch gebied kunnen de stijging van de zeespiegel niet bijbenen. Door klimaatverandering, vervuiling en ziekten gaat een steeds groter deel zelfs krimpen, schrijven wetenschappers in het vakblad Nature.

Doordat de zeespiegelstijging juist sneller gaat, komen Caraïbische riffen steeds dieper te liggen. Daardoor breken ze de golven minder goed, wat zonder maatregelen de kans op wateroverlast vergroot.

Riffen groeien steeds langzamer

Koralen bestaan uit diertjes die van kalk een skelet bouwen, en kleurrijke algen die energie vastleggen uit zonlicht. Gezonde riffen groeien omhoog doordat ze jaarlijks meer kalk vastleggen dan dat er verdwijnt. Op den duur kunnen ze zelfs het oppervlak bereiken.

De wetenschappers bekeken voor de riffen rond Bonaire, de Florida Keys en Mexico hoeveel kalk aangroeit en verdwijnt. Dat verschilde flink van plek tot plek. Vooral de gezondheid van het rif bepaalt de groei. Hoe meer oppervlak is bedekt met levend koraal, hoe sneller het groeit. Verder speelt een rol of er snel of langzaam groeiende koraalsoorten aanwezig zijn.

De koralen rond Bonaire waren altijd relatief gezond. Op de beste plekken groeit het rif jaarlijks nog altijd vier millimeter Dat is nu nog voldoende om de zeespiegelstijging bij te benen.

Maar zelfs op Bonaire lukt dit nog maar op een klein deel van het rif. Bij de Florida Keys is het rif in zo'n slechte conditie dat het de zeespiegelstijging nergens bijhoudt. Vaak verdwijnt door erosie meer van het rif dan koralen bouwen.

Nog veel erger

"En ik vrees dat het inmiddels nog erger is", zegt Erik Meesters, marien bioloog bij Wageningen University & Research. In dit onderzoek zijn gegevens gebruikt uit 2017 toen hij en zijn collega's de riffen in kaart brachten. Sindsdien hebben de riffen het zwaar gehad.

Zowel in 2023 als 2024 was het zeewater zeer warm zodat koraal verbleekte of zelfs doodging. "En er is een ziekte geweest op Bonaire die heel veel koraal om zeep heeft geholpen", zegt Meesters. Hij schat dat lokaal 10 tot 30 procent van het koraal is verdwenen. "Ik houd mijn hart vast als we de data gaan analyseren van de volgende inventarisatie."

De toekomst ziet er nog somberder uit. Riffen zullen volgens het onderzoek steeds langzamer groeien. Door klimaatverandering is het zeewater steeds warmer. En dus zal koraal vaker verbleken, en minder de kans krijgen te herstellen. Verder lijden riffen onder ziekten en vervuiling. Daardoor neemt de gemiddelde bedekking af. En de bedekking van het rif is nodig voor gezonde groei.

Rond 2040 zou een ruime meerderheid van de riffen al in zo'n slechte conditie zijn, dat er jaarlijks meer kalk wegspoelt dan koralen vastleggen. Het achteruitgaan van koraalriffen gaat niet alleen ten koste van de vele dieren die er leven. Zeker op Bonaire trekt het koraal ook duiktoerisme.

Riffen zijn kustbeschermers

Ook spelen riffen een rol bij het beschermen van de kust. "Als golven over de onregelmatige structuur van het rif gaan ,verliezen ze energie", zegt Ellen Quataert, onderzoeker bij Deltares, die niet meewerkte aan dit onderzoek. "Als het rif breed is, verliezen golven veel energie en zijn ze redelijk gedempt bij het strand."

Wanneer riffen langzamer groeien en de zeespiegel stijgt, staat er steeds meer water boven het rif. "Je ziet dat de golven dan weer hoger worden bij het strand, en de kans op overstromingen toeneemt."

Minder ernstige stormen leiden dan toch tot wateroverlast. Het effect verschilt per locatie, en kustveiligheid hangt natuurlijk van veel meer af. "Maar onderzoek laat zien dat riffen serieus helpen", zegt Quataert. "Dat zie je in het veld én in rekenmodellen."

Omdat het verlies van de golfbrekende werking langzaam gaat kunnen kustbewoners zich hier op voorbereiden. Zo kunnen ze proberen het rif weer in gezondere staat te krijgen. Op Bonaire zijn daar zeker mogelijkheden voor, zegt Meesters. Zo heeft het rif veel last van rioolwater, voedingsstoffen en zand die in zee belanden. Betere waterzuivering en het vasthouden van regenwater zouden helpen.

Maar op de lange termijn is vooral klimaatverandering een bedreiging voor de toekomst van koraalriffen. Zelfs bij 1,5 graad Celsius opwarming verwacht het klimaatpanel IPCC dat 70 tot 90 procent van het koraal verdwijnt. Bij 2 graden Celsius verdwijnt vrijwel alles. En momenteel ligt de wereld niet op koers om de opwarming te beperken tot 2 graden.

De Waddenzee is een exoot rijker. Naast de Japanse oester en Filipijnse tapijtschelp is daar nu ook de Pacifische zeepok gevonden.

De officiële naam voor de pok is de 'Balanus glandula'. Hij werd voor het eerst beschreven door Charles Darwin en komt oorspronkelijk voor aan de westkust van Noord-Amerika, oftewel de Pacifische kust.

Zeepokken zijn kreeftachtigen die zich hechten aan harde oppervlakten zoals stenen of schelpen. Waarschijnlijk is de zeepok deze kant op gelift via de romp van een schip.

Japan en Zuid-Afrika

De exoot is nu gevonden voor de Friese kust bij Lauwersoog en rondom Texel, maar het is niet de eerste keer dat hij is gespot in Nederlandse wateren. Sinds 2015 is bekend dat de zeepok voorkomt bij de Zeeuwse kust, en ook in België. De exoot neemt ook al tientallen jaren toe in Japan en Zuid-Afrika, maar trekt dus steeds verder naar het noorden.

De zeepok werd ontdekt door Rosalinde van Ooijen, masterstudent Freshwater and Marine Biology aan de Universiteit van Amsterdam. Voor haar masteronderzoek bij het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) zocht ze het afgelopen voorjaar naar zeepokken in de Waddenzee.

Het is nu de vraag of de komst van de Pacifische zeepok negatieve gevolgen heeft voor soorten die al in de Waddenzee leven. "In Japan en Zuid-Afrika is de soort wel invasief, en verdringt die andere soorten", zegt Van Ooijen tegen Omrop Fryslân. Of de Pacifische zeepok in Nederland ook invasief is, is nog niet bekend. "We weten nog niet of en hoe er competitie is tussen de verschillende zeepokken. Dat moet blijken als we de aantallen blijven volgen."

De grootste techbedrijven in China mogen niet langer AI-chips van het Amerikaanse Nvidia kopen. Dat heeft de Chinese internetwaakhond besloten, meldt de Financial Times op basis van bronnen. Het gaat in ieder geval om ByteDance, het moederbedrijf van TikTok, en om Alibaba.

Niet alleen mogen de bedrijven geen nieuwe bestellingen meer plaatsen, ook bestaande bestellingen moeten worden geannuleerd. Het gaat onder meer om een nieuw model chip van Nvidia - de RTX Pro 6000D - waarvan bedrijven er tienduizenden hadden willen bestellen. Persbureau Reuters meldde eerder dat een exemplaar tussen de 6500 en 8000 dollar zou gaan kosten.

De betrokken partijen, inclusief Nvidia, waren voor de FT niet direct bereikbaar voor commentaar.

Onmisbare speler

China wil dat zijn techbedrijven minder afhankelijk worden van de Amerikaanse chipgigant. Nvidia is een onmisbare speler in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, het bedrijf maakt computerchips die in staat zijn zeer geavanceerde berekeningen uit te voeren. Dergelijke chips worden daarom veel gebruikt in datacenters.

"De boodschap is duidelijk", zegt een anonieme manager van een Chinees techbedrijf tegen de zakenkrant. "Eerder hadden mensen nog de hoop dat er een nieuwe voorraad Nvidia-chips deze kant op zou komen als de geopolitieke situatie zou verbeteren. Nu hebben we iedereen nodig om een eigen systeem te bouwen."

Genoeg voorraad

Uit testen zou inmiddels blijken dat de chips van Chinese makelij net zo goed of zelfs beter zijn dan de chips die Nvidia van de VS naar China mag verschepen. Een andere bron die de krant sprak zegt dat men verwacht dat er genoeg binnenlandse voorraad is en er dus geen Nvidia-chips gekocht hoeven te worden.

De stap is een tegenvaller voor Nvidia, dat hiermee China als afzetmarkt verder verliest. Dat terwijl in augustus ceo Jensen Huang zelfs nog een deal sloot met Trump zodat het bedrijf kon doorgaan met het exporteren van chips. Daartegenover stond een afdracht van 15 procent aan omzet van deze export. Later die maand werd bekend dat Nvidia nog geen chips had verkocht en dat dit de komende maanden ook niet werd verwacht.

China-correspondent Laura van Megen:

"Chipmaker Nvidia's maandenlange balanceeract tussen grootmachten China en de Verenigde Staten lijkt verre van de gewenste vruchten te hebben afgeworpen. In juli werd ceo Jensen Huang nog met groot applaus ontvangen bij een grote conferentie in Peking en geprezen om zijn hakkelende Mandarijn. Maar kort daarna bouwde de spanning zich weer op.

Zodra Nvidia van de Amerikanen toestemming had gekregen om H20-chips te exporteren, begonnen de Chinese staatmedia Nvidia ervan te beschuldigen 'achterdeurtjes' te hebben gebouwd in de chips. Hiermee zouden ze bijvoorbeeld op afstand uitgeschakeld of bestuurd kunnen worden. Nvidia ontkende dit resoluut, maar is door de Chinese internetwaakhond op het matje geroepen. Ook concludeerde China deze week dat Nvidia de anti-monopolie regels heeft overtreden, dat onderzoek was al ingesteld in december 2024 toen President Biden nog aan de macht was.

Chinese beleidsmakers nemen met deze stap een flinke gok. Ze zetten in op het geloof dat de computerchips van Chinese producenten even goed zijn als Nvidia's minder geavanceerde chips (die niet onder Amerikaanse exportrestricties vallen). Of dat geloof gegrond is, moeten de aankomende maanden gaan uitwijzen. In ieder geval betekent het voor Chinese bedrijven, niet alleen techgiganten maar denk ook aan elektrische automakers die werken met Nvidia-chips, dat toeleveringsketens en productielijnen moeten worden aangepast.

Vrijdag spreken president Xi en Trump elkaar voor de tweede keer sinds Trumps terugkeer in het Witte Huis. De techstrijd voert weer de boventoon in de relatie, want ook de TikTok-deal zou beklonken worden vrijdag. Nvidia heeft officieel nog geen straf opgelegd gekregen voor het overtreden van de anti-monopoliewetgeving. Dat had een troefkaart kunnen zijn voor Xi, maar nu deze uitsluiting van Nvidia-chips al bekend is geworden, belooft dat niet veel goeds voor het gesprek."

There was a recent recall of so-called ‘radioactive shrimp’ that were potentially contaminated with cesium-137 (Cs-137). But contamination isn’t an all-or-nothing affair, so you might wonder exactly how hot the …read more

In Alkmaar heeft de politie drie doden gevonden in een woning. Eerder zei de politie rekening te houden met alle scenario's. Uit onderzoek is inmiddels gebleken dat de personen niet door toedoen van iemand anders om het leven zijn gebracht.

"Er zijn geen aanwijzingen dat er anderen betrokken waren", schrijft de politie in een update over de zaak. De politie doet verder geen mededelingen over de identiteit van de slachtoffers.

De lichamen werden gevonden in een woning aan de Stikkelwaard. Om 11.00 uur vanochtend kreeg de politie een melding erover binnen.

De politie vraagt iedereen om terughoudend te zijn. "Er gaan veel geruchten rond over de identiteit van de slachtoffers, hun mogelijke onderlinge relatie en de oorzaak van het overlijden", meldt de politie Noord-Holland.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Erover praten helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

De Tweede Kamer wil weten waar het pakket aan stikstofmaatregelen blijft, dat op Prinsjesdag bekendgemaakt zou worden. Demissionair minister Wiersma heeft wel wat plannen aangekondigd "maar de vraag is of dat de naam pakket aan maatregelen waardig is", zei Kamerlid Bromet (GroenLinks-PvdA) bij de regeling van werkzaamheden.

Ook Kamerlid Podt (D66) zegt dat ze heel lang tussen de Prinsjesdagstukken heeft gezocht. "Maar ik heb geen pakket gevonden."

Wiersma heeft 2,6 miljard euro extra gekregen voor stikstofbeleid. Ze heeft nu in totaal 5,6 miljard euro beschikbaar om het probleem aan te pakken dat Nederland al sinds 2019 in zijn greep houdt.

Ze schreef gisteren bij haar begroting dat ze onder meer aan 'doelsturing' wil gaan doen. Dat betekent dat boeren een stikstofdoel opgelegd krijgen en zelf kunnen bepalen hoe ze minder stikstof kunnen uitstoten. Verder wil ze bijvoorbeeld inzetten op vrijwillige stoppersregelingen en stal-innovatie.

'Schijnoplossing'

De Kamer is daar niet van onder de indruk. Die sprak de afgelopen weken twee keer met de landbouwminister over haar wetsvoorstel om PAS-melders te helpen. Dat zijn boeren die al jaren, buiten hun schuld om, zonder stikstofvergunning werken en dus in feite illegaal zijn. Wiersma wil drie jaar extra de tijd nemen om een oplossing voor hen te zoeken.

Maar de Kamer vindt dat een plan van niks, "een schijnoplossing". Om over het plan te kunnen besluiten, wil de Kamer eerst weten wat het kabinet verder aan stikstofmaatregelen neemt. Daar is een speciale ministeriële commissie onder leiding van premier Schoof voor opgericht, maar die komt er ook niet uit. Wiersma beloofde de Kamer vorige week nog dat er op Prinsjesdag een "totaalpakket" zou liggen, maar dat is niet het geval.

'Contouren liggen er'

Minister Heinen van Financiën zei vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal dat de "contouren" van het pakket klaar zijn, maar dat plannen nog niet door de ministerraad zijn goedgekeurd. "Het komt nu aan op de uitwerking van de plannen. In die fase zitten we nu."

De Kamer wil het debat over de PAS-melders nu heropenen. NSC-Kamerlid Holman wees erop dat er een nieuw feit op tafel ligt, nu boerenorganisaties als Stikstofclaim en Agractie gisteren hebben gevraagd om het wetsvoorstel niet te steunen omdat wat er nu op tafel ligt niet "de toegezegde zekerheid" biedt. "Het is natuurlijk bijzonder dat de mensen om wie het gaat, dit vragen", zegt Holman.

Voormalig Lidl-topman Jesper Hojer wordt de nieuwe hoogste baas van supermarktketen Jumbo. Vanaf volgend jaar volgt de Deen Tom Heidman op, die sinds maart interim-topman bij Jumbo is.

Hojer begon in 2004 bij supermarktketen Lidl. Daar werkte hij tot 2019 in verschillende internationale functies, waaronder als directielid van Lidl Nederland, ceo in België en zijn laatste jaren als ceo bij Lidl International. In die periode heeft hij de budgetsupermarkt op de kaart gezet. Met zijn ervaring hoopt Jumbo ook verder te kunnen doorgroeien.

Het familiebedrijf heeft een onstuimige periode achter de rug. Tot september 2022 was Frits van Eerd nog de topman van Jumbo. Hij trad terug omdat hij werd verdacht van witwassen. Van Eerd werd vervangen door financieel topman Ton van Veen, die begin dit jaar vertrok. Tom Heidman nam het over en straks staat Hojer dus aan het roer van het familiebedrijf.

De familie Van Eerd is enthousiast over zijn komst. "Met Jesper halen we een ervaren ondernemer in huis die past bij de cultuur en ambities van Jumbo," zegt Colette Cloosterman. Zij is samen met haar zus en broer Frits van Eerd eigenaar van de supermarkt.

Alleen heeft die laatste eigenaar geen stemrecht meer in de onderneming. Begin deze maand is Van Eerd op afstand gezet als grootdeelaanhouder. In augustus werd hij veroordeeld tot een celstraf van twee jaar voor witwassen, omkoping en valsheid in geschrifte. Daartegen is hij inmiddels in hoger beroep gegaan.

Binnenkort verhuist Hojer van Oostenrijk naar Nederland.

In het westen van Niger zijn 22 mensen gedood toen gewapende mannen het vuur openden op dorpelingen in de Tillabéri-regio. Vijftien inwoners werden gedood tijdens een doopceremonie, de schutters schoten daarna nog eens zeven mensen dood op een andere locatie.

Of alle slachtoffers christenen zijn is niet duidelijk. Jihadisten vallen iedereen aan die zich niet bij hen wil voegen; ook imams worden gedood, of burgers tijdens het gebed in de moskee.

Een van de inwoners die bij de doop aanwezig waren, bevestigde aan persbureau AFP dat de schutters plots begonnen te schieten. Het zou gaan om schutters op motoren, schrijft de BBC. De autoriteiten in Niger hebben een aanval door gewapende mannen bevestigd, maar hebben geen dodental bekendgemaakt.

"Terwijl mensen een doopceremonie vierden, openden gewapende mannen het vuur en verspreidden dood en terreur", zegt lokale mensenrechtenactivist Maikoul Zodi op sociale media. Hij vraagt zich af waarom aanvallen als deze, ondanks inzet van het leger, zo gemakkelijk plaatsvinden.

IS-groep

Vorige week publiceerde Human Rights Watch (HRW) een rapport waarin staat dat terreuraanvallen op burgers in Niger toenemen sinds maart dit jaar. Militanten schoten op moskeegangers in het dorpje Fambita tijdens het middaggebed. Er werden 46 mensen gedood, onder wie drie kinderen.

Het gaat om een IS-tak die actief is in de Sahel, een landstreek onder de Saharawoestijn. De streek loopt dwars door het continent van de Atlantische Oceaankust in Senegal tot de Rode Zeekust in Eritrea.

De mensenrechtenorganisatie spreekt van ten minste vijf aanvallen in de Tillabéri-regio. IS-Sahel heeft meer dan 127 dorpelingen geëxecuteerd en verbrandde en plunderde tientallen huizen. Volgens getuigen zou het leger niet op tijd optreden na waarschuwingen en de vraag om bescherming van burgers negeren, schrijft HRW.

"Islamitische gewapende groepen hebben het gemunt op de burgerbevolking in West-Niger en plegen gruwelijke misdaden", zegt HRW-senior onderzoeker in de Sahelregio Ilaria Allegrozzi. Ze roept de lokale autoriteiten op om meer te doen om inwoners te beschermen.

Correspondent Afrika Saskia Houttuin:

"In hun rapport over toenemend terreurgeweld richt Human Rights Watch zich tot de junta die in Niger twee jaar geleden aan de macht kwam middels een staatsgreep. Zij zeggen dat de autoriteiten meer moeten doen om de mensen in Tillabéri te beschermen.

Daarmee leggen ze de vinger op een pijnlijke plek: de junta zette de president af omdat zij vonden dat de strijd tegen terreur faalde. Waar de afgezette regering ook probeerde om met terreurgroepen de dialoog aan te gaan, beloofden de militairen een hardere aanpak, die meer gericht was op hard terugvechten. Ook stuurden zij de Franse en Amerikaanse militaire missies naar huis.

Maar het tegenovergestelde gebeurt: het aantal mensen dat door terreurgeweld omkomt neemt toe. Dat zijn niet alleen burgers, maar ook soldaten. De junta houdt zich daarom vrij stil over dit soort aanvallen, omdat het bewijst dat zij de controle die zij beloofden eigenlijk niet hebben.

De vraag is nu hoelang ze mooi weer kunnen blijven spelen, terwijl een regio zoals Tillabéri, die maar op 100 kilometer van de hoofdstad Niamey ligt, steeds meer ten prooi valt van terreur."

De gemeente Arnhem gaat door met de terugstuurservice voor onduidelijke brieven. Sinds januari kunnen inwoners brieven van de gemeente, die ze niet begrijpen, terugsturen om verduidelijking te krijgen van de ambtenaar die de brief schreef. Uit een evaluatie van het college van burgemeester en wethouders blijkt dat de reacties waardevol en leerzaam zijn, waardoor de gemeente doorgaat met de service.

"Ik vind het belangrijk dat we goed met onze inwoners communiceren. De terugstuurservice helpt ons om duidelijker te schrijven. Van elke teruggestuurde brief leren onze medewerkers", aldus de wethouder publieke dienstverlening.

In het eerste halfjaar stuurden inwoners twintig brieven terug. "In één van de brieven schreven we "vrije spoorkruising". Beter is: een kruising met brug of tunnel waar treinen kunnen doorrijden zonder op elkaar te hoeven wachten."

Inwoners moeten met een markeerstift aangeven welk deel van de brief ze onduidelijk vinden en de brief per post of e-mail terugsturen. Ambtenaren krijgen dan tien dagen de tijd om een nieuwe, helderdere brief te schrijven.

Één van de twintig teruggestuurde brieven:

De gemeente Arnhem werkt met een lezersgroep die brieven beoordeelt of ze makkelijke te begrijpen zijn. Op dit moment bestaat de groep vooral uit oudere inwoners van Arnhem die goed Nederlands spreken. De gemeente zoekt nu actief naar nieuwe leden, zoals jongeren, mensen met een vmbo- of mbo-opleiding, mensen met een andere moedertaal en inwoners die minder taalvaardig zijn, zodat de communicatie begrijpelijker wordt voor iedereen.

De kop is eraf bij de Algemene Politieke Beschouwingen, het debat over de Miljoenennota. Als leider van de grootste oppositiepartij kwam PVV-leider Wilders als eerste aan het woord. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om zijn bekende anti-immigratie-punt te maken. Het kwam hem op kritiek te staan, want waarom was Wilders dan uit de coalitie gestapt?

Het betoog van Wilders richtte zich voor een groot deel op wat hij noemt "de islamisering van Nederland", al jarenlang zijn speerpunt. "De islam is een groot gevaar", zei de PVV-leider, die benadrukte dat de ideologie niet bij Nederland past. "Ik wil geen vrijheid geven aan een ideologie die homo's van daken wil gooien of vrouwen minderwaardig vindt."

Wilders zei ook dat hij nog steeds als de "wiedeweerga" een asielstop wil. Volgens hem is het een "nationale zelfmoord" om de grenzen "wagenwijd open te laten staan".

Hij kwam in het debat met cijfers waaruit blijkt dat het grootste deel van de verdachten van (seksuele) misdrijven bestaat uit mensen met een migratieachtergrond. "We hebben geen mannenprobleem in Nederland, we hebben een allochtonenprobleem en een islamprobleem."

'Niets mee gedaan'

Dat Wilders zijn bekende punten maakte, kwam hem op fikse kritiek te staan van een aantal andere partijleiders. "Wilders hád de macht, hij hád de zetels, maar hij heeft er niets mee gedaan", zei D66-leider Jetten. Timmermans van GroenLinks-PvdA verwees ook naar de kabinetsdeelname van de PVV. "U zat aan de knoppen, maar u heeft er niets mee gedaan."

Timmermans interrumpeert Wilders:

De PVV maakte als grootste partij in een klein jaar regeringsdeelname geen van haar verkiezingsbeloftes waar, zei Timmermans. De GL-PvdA-leider noemde lagere huren, goedkopere boodschappen, afschaffen van het eigen risico en een strenger asielbeleid als voorbeeld.

SP-leider Dijk kwam met voorbeelden waar andere partijen de PVV juist probeerden te helpen, onder meer bij de marktwerking in de zorg en de prijzen in de supermarkten. Ook aan die dingen hebben de destijds verantwoordelijke PVV-ministers volgens Dijk "niets gedaan".

De PVV-leider wilde niks weten van de kritiek. Wilders erkende dat je "iets moet doen" met de 2,5 miljoen stemmen die hij had gekregen, "maar dan moet dat ook wel kunnen". Naar eigen zeggen werd hij in de coalitie "tegengewerkt en tegengewerkt en tegengewerkt".

Dwarsliggen

Vooral NSC moest het hierbij ontgelden. Die partij heeft volgens Wilders "vanaf dag één" dwarsgelegen, waardoor het veel strengere asielbeleid dat was beloofd er nog niet is. NSC-fractieleider Van Hijum verweet Wilders en oud-PVV-minister Faber van Asiel de wetgeving juist te hebben vertraagd.

De Algemene Politieke Beschouwingen duren twee dagen. Tot nu toe ging het debat zoals verwacht nauwelijks over de gisteren gepresenteerde beleidsarme Miljoenennota en had het meer weg van een verkiezingsdebat. Na de PVV-leider komen vanmiddag en vanavond (en mogelijk vannacht) nog veertien fractieleiders aan het woord.

Ook de wolf kwam nog aan bod:

Het grondoffensief dat Israël sinds dinsdag uitvoert stelt de inwoners van Gaza-Stad voor een onmogelijke keuze: vertrekken naar overvolle tentenkampen zonder voorzieningen in het zuiden, of blijven in een stad die is veranderd in een kapotgeschoten slagveld.

Israëlische troepen dringen steeds dieper Gaza-Stad binnen, onder dekking van de hevigste bombardementen sinds het begin van de oorlog. "Gaza brandt," verklaarde defensieminister Katz op X. Volgens hem slaat het leger "met ijzeren vuist toe" en vechten soldaten "om de voorwaarden te scheppen voor de vrijlating van de gijzelaars en de nederlaag van Hamas."

Het gaat volgens Israël om een gevecht tegen zo'n 3000 Hamas-militanten die nog in de stad aanwezig zouden zijn, maar er zijn vooralsnog weinig tekenen van tegenstand. Hulporganisaties wijzen erop dat bij de aanvallen al tientallen burgers om het leven zijn gekomen, onder wie veel kinderen.

Bij een aanval met vermoedelijk een raket op een voertuig kwamen in Gaza-Stad gisteren zeker vijf mensen om het leven:

"De evacuatie van Gaza-Stad is bijbels", zegt Rachael Cummings, humanitair directeur van Save the Children, vanuit Gaza. "We zien een massale exodus, vaak te voet, met mensen die niets anders hebben dan de kleren die ze dragen. De meesten zijn totaal uitgeput."

Op deze satellietbeelden is te zien dat hoewel veel tenten in het kustgebied van Gaza-Stad zijn verdwenen, er nog altijd duizenden mensen zijn gebleven:

Velen durven de 30 kilometer-lange tocht naar de zogenoemde humanitaire zone in het zuidelijke al-Mawasi dan ook niet te maken, uit angst nooit meer terug te mogen keren. "Het gevoel heerst dat wie gaat voorgoed alles kwijt is", zegt Cummings.

Zelfs wie wil vluchten stuit op bijna onmogelijke obstakels. Door brandstofschaarste kost een huurauto inmiddels tot 5000 sjekel (1300 euro), ver buiten bereik van de meeste gezinnen. Het Israëlische leger waarschuwt intussen dat Gaza-Stad een "gevaarlijke gevechtszone" is en blijft aandringen op het vertrek van alle burgers.

Doden, gewonden en verwoesting

Volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid in Gaza heeft het Israëlische leger dinsdag meer dan 90 Palestijnen gedood in Gaza-Stad, onder wie inwoners die probeerden te vluchten toen hun auto op de kustweg onder vuur werd genomen. In totaal werden dinsdag meer dan 100 Palestijnen gedood in de Gazastrook; een onderscheid tussen burgers en militanten wordt bij het verstrekken van de slachtofferaantallen niet gegeven. Ook werden er bijna 20 flatgebouwen verwoest, evenals de Aybaki-moskee in het oosten van Gaza-Stad.

Volgens Cummings zijn vooral kinderen de dupe. "Zelfs al vóór het grondoffensief wachtten zo'n 15.000 kinderen op medische evacuatie. De meesten hebben amputaties, schotwonden of traumatische verwondingen door explosies. Er is totaal geen gespecialiseerde zorg meer beschikbaar."

"Op dit moment sterft er ongeveer ieder uur één kind in Gaza." Voor wie erin slaagt al-Mawasi te bereiken, blijft de situatie uitzichtloos. "Mensen worden daar opeengepakt in tentenkampen op slechts 12 procent van Gaza's grondgebied", zegt Cummings. Het kamp is bovendien al meerdere keren getroffen door Israëlische luchtaanvallen.

De omstandigheden zijn zo erbarmelijk dat sommige gezinnen besluiten terug te keren. Volgens Gazaanse autoriteiten zijn dinsdag alleen al zo'n 15.000 mensen teruggekeerd naar Gaza-Stad, omdat het leven in al-Mawasi onhoudbaar bleek. Waar dat cijfer precies op gebaseerd is niet duidelijk.

Leven tussen ruïnes

Na de eerste fase van de oorlog keerden volgens Palestijnse autoriteiten al honderdduizenden Palestijnen terug naar Gaza-Stad om te leven tussen de ruïnes. Hoeveel er nu nog over zijn, is onduidelijk. Volgens een Israëlische legerofficier hebben zo'n 350.000 mensen de stad inmiddels verlaten.

's Werelds grootste hulporganisaties hebben dinsdag de internationale gemeenschap opgeroepen om krachtiger op te treden. Zij omschrijven de situatie in de Gazastrook als een "ongekende humanitaire catastrofe".

De verklaring, ondertekend door onder andere Save the Children, ActionAid International en Oxfam, stelt dat regeringen moeten ingrijpen om te "voorkomen dat het leven in de Gazastrook volledig wordt vernietigd".

Israël als Sparta

Een VN-commissie concludeerde gisteren dat Israël genocide pleegt. Navi Pillay, voorzitter van de commissie, zei dinsdag dat Israëlische leiders persoonlijk verantwoordelijk worden gehouden voor de oorlog in Gaza. Ze noemde premier Benjamin Netanyahu, voormalig defensieminister Yoav Gallant en president Isaac Herzog. Maar ook waarschuwde ze in The New York Times dat alle landen de plicht hebben genocide te voorkomen en dat daarom meer maatregelen tegen Israël genomen moeten worden.

In hoeverre Netanyahu zich, met de schijnbaar onvoorwaardelijke steun van de VS onder president Trump, nog laat sturen door meer internationale druk is de vraag. Deze week erkende Netanyahu dat Israël steeds meer geïsoleerd raakt; daardoor zou Israël een voorbeeld moeten nemen aan de oude Griekse stadsstaat Sparta, oftewel sterk gemilitariseerd en zelfvoorzienend. Netanyahu's opmerkingen leidden tot felle kritiek van de oppositie en van het Israëlische bedrijfsleven, al is ook daarbij de vraag in hoeverre de premier er zich wat van aantrekt.

In Gaza-Stad is volgens Israël inmiddels 40 procent van de bevolking vertrokken, maar honderdduizenden zitten nog altijd vast, te arm om te gaan, murw geslagen of te bang om de tocht naar het zuiden te maken én hun stad voorgoed kwijt te raken.

Na lang aarzelen legt de Europese Commissie nu toch zelf voorstellen op tafel om druk te zetten op Israël. De Commissie stelt voor om de handelsvoordelen op te schorten die Israël geniet volgens het associatieakkoord tussen de EU en het land. Ook wil de Commissie sancties instellen tegen twee Israëlische ministers en gewelddadige kolonisten.

De EU wil de sancties opleggen omdat Israël weigert zich te houden aan afspraken over het naleven van mensenrechten. In juni al concludeerde buitenlandchef Kallas dat Israël de mensenrechten schendt.

Kallas legde toen een lijst met tien mogelijke maatregelen op tafel die de EU-landen zouden kunnen nemen om Israël te bewegen tot verbetering, maar tot nu toe is er onder de EU-landen onvoldoende steun om die maatregelen in te laten gaan.

In een poging om deze patstelling te doorbreken, legt de Commissie nu een pakket concrete maatregelen voor, waarover de ministers van Buitenlandse Zaken binnenkort moeten stemmen.

Geen straf

"Het doel is niet om Israël te straffen", zegt buitenlandchef Kallas, "Het doel is de situatie op de grond te verbeteren." Volgens Commissievoorzitter Von der Leyen moeten de verschrikkelijke gebeurtenissen in Gaza stoppen: "Er moet een onmiddellijk staakt-het-vuren komen en humanitaire hulp moet ongehinderd binnenkomen en Hamas moet de gijzelaars vrijlaten."

EU-correspondent Chris Ostendorf:

"Het is nog de vraag of er ook iets terechtkomt van deze voorgestelde maatregelen. Voor de sancties tegen personen is een unaniem besluit nodig van de 27 EU-lidstaten. Voor het opschorten van de handelsvoordelen is een ruime meerderheid van landen nodig. Tot nu toe zijn de EU-landen het niet eens geworden over de lichtst denkbare vorm van sancties, het stoppen van samenwerking op het gebied van onderzoek.

Toch gaat het vooral om het politiek signaal dat de Commissie wil afgeven. Onder grote druk van met name de linkse partijen in het Europese Parlement heeft Commissievoorzitter Von der Leyen haar verzet tegen sancties opgegeven. Dat is een belangrijke stap voor de Duitse Christendemocraat, die zichzelf profileert als vriend van Israël.

De Commissie benadrukt ook te hopen dat de sancties nooit hoeven in te gaan. De hoop is dat Israël gevoelig is voor de politieke druk en bereid is meer voedsel toe te laten tot de Gazastrook en zal stoppen met de nederzettingenpolitiek, die een tweestatenoplossing in de weg staat."

Het voorstel dat het verste gaat, is het opschorten van de handelsvoordelen die Israël in de EU heeft. De handel gaat gewoon door, maar de voordelige tarieven die de EU voor Israël hanteert, worden opgeschort. Het gaat dan bijvoorbeeld om dadels, fruit en andere agrarische producten die Israël naar de EU exporteert.

De EU is Israëls grootste handelspartner: 32 procent van de Israëlische handel in goederen gaat naar de EU. Volgens de Europese Commissie gaat het opschorten van de voordelen Israël uiteindelijk zo'n 227 miljoen per jaar kosten.

Ultrarechtse ministers

De Commissie stelt ook sancties voor tegen de ultrarechtse ministers Ben-Gvir en Smotrich, die met hun extreme uitlatingen een tweestatenoplossing in de weg staan. Nederland heeft al een inreisverbod ingesteld tegen beiden.

Ook gewelddadige kolonisten komen op de sanctielijst van de EU, net als tien Hamasleden die deels in Gaza en deels in de bezette Westelijke Jordaanoever wonen.

Voor dit soort sancties moeten alle landen het eens zijn. Vorige week zei Von der Leyen dat de Europese Commissie ook stopt met het financieren van een aantal projecten in Israël. Het gaat hierbij om een bedrag van 20 miljoen euro. Dat is de enige maatregel die de Commissie zelf kan nemen.

'Gestoord'

De Israëlische minister Gideon Sa'ar noemt de voorstellen van de Europese Commissie in een reactie op X "moreel en politiek gestoord". Hij hoopt dat de EU-lidstaten de voorstellen zullen blokkeren, zoals tot op heden ook steeds is gebeurd. Ook stelt hij dat Israel niet zal luisteren naar de EU. "Israël zal met de hulp van zijn vrienden in Europa doorgaan met de strijd tegen pogingen ons te schaden, terwijl we in een existentiële oorlog verwikkeld zijn. Israël zal met gelijke munt terugslaan, we hopen dat dat niet zover hoeft te komen."

Het Openbaar Ministerie heeft zes jaar celstraf en tbs met dwangverpleging geëist tegen een man van 60 uit Amersfoort. Hij zou een jongen jarenlang seksueel hebben uitgebuit. Volgens het OM werd de jongen afhankelijk gemaakt van drugs en gebruikte de man hem als seksslaaf.

Het slachtoffer is een kwetsbare jongen met psychische problemen uit een vluchtelingengezin. Volgens het OM werd de jongen misbruikt door verschillende oudere mannen, maar ook door zijn 'pleegvader' zelf.

Roelof E. kwam in contact met de jongen toen die 11 jaar was, via het online spel Minecraft. Twee jaar later ontmoetten ze elkaar voor het eerst, de jongen was toen 13 of 14. Hij kreeg cadeautjes en werd misbruikt.

'Helemaal afgebroken'

Toen de jongen op zijn vijftiende ruzie kreeg met zijn vader, stond E. met zijn auto klaar om de jongen te verhuizen, schrijft RTV Utrecht. De tiener trok toen definitief bij hem in.

Het misbruik duurde tot zijn twintigste. "Zijn leven is in tien jaar tijd helemaal afgebroken", aldus de officier van justitie. "Zijn problematiek was zo divers en omvangrijk dat hij nergens terechtkon."

E. ontkent de gebeurtenissen niet. Volgens het OM is E. ook schuldig aan het bezit van een grote hoeveelheid expliciet materiaal van kinderen en misbruik van zijn neefje. Die werd misbruikt van zijn veertiende tot zijn achttiende.

Uitspraak in december

Volgens de advocaat van E. was zijn cliënt vroeger ook slachtoffer van seksueel misbruik. Hij hoopt dat de rechtbank daar rekening mee houdt bij het bepalen van de strafmaat. Op 2 december doet de rechter uitspraak.

De zaak van medeverdachte Van der K. wordt in november behandeld. Voor een derde verdachte, de partner van E., vroeg het OM vrijspraak. Hij zou een minimale rol hebben gespeeld.

Have you heard of the Sprengel pump? It’s how they drew hard vacuum back before mechanical pumps were perfected — the first light bulbs had their vacuums drawn with Sprengel …read more

De weduwe van de Russische oppositieleider Aleksej Navalny zegt dat haar man door vergiftiging om het leven is gekomen. In een video vertelt Joelia Navalnaja dat het is gelukt om biologisch materiaal van haar overleden man te onderzoeken en dat twee laboratoria in verschillende landen concluderen dat Navalny is vergiftigd.

Volgens haar is het gelukt om biologisch materiaal van het lichaam van haar man het land uit te smokkelen voor onderzoek. "De labs zijn beide tot dezelfde conclusie gekomen", stelt ze. "Dat Aleksej is vermoord en nog specifieker: dat hij is vergiftigd." De weduwe zegt niet met welk middel dat zou zijn gebeurd.

De oppositieleider gold als een van de bekendste en felste critici van de Russische president Poetin. Al snel na zijn dood zei zijn vrouw dat hij vermoord was in opdracht van de Russische leider.

Strafkolonie

De 47-jarige Navalny overleed in 2024 plotseling in een strafkolonie, waar hij een celstraf van 19 jaar uitzat. Hij was veroordeeld voor wat in Rusland "het oprichten van een extremistische beweging" wordt genoemd. Hij werd twee maanden voor zijn overlijden overgebracht naar strafkolonie IK-3 in het hoge noorden van Rusland, op de rand van de Poolcirkel.

Volgens de gevangenisautoriteiten was Navalny tijdens het luchten plotseling onwel geworden, waarna hij overleed. Er werd verder geen bewijs voor geleverd. De dag voordat hij overleed, maakte de oppositieleider op een zitting in de rechtbank een vermagerde, maar fitte indruk.

Novitsjok

Na zijn overlijden eiste zijn familie het lichaam van Navalny op en dat werd ruim een week later overgedragen. Het team van Navalny geloofde niet dat hij een natuurlijke dood was gestorven en ging ervan uit dat hij was vermoord.

Zo beschuldigde zijn weduwe de Russische autoriteiten ervan dat die haar man hadden vergiftigd met het zenuwgif novitsjok. Met dat middel was Navalny in 2020 in een vliegtuig al vergiftigd. Ook ander onderzoek zou wijzen op dood door vergiftiging.

Joelia Navalnaja noemt het nu zaak dat de onderzoekresultaten worden gepubliceerd. "We hebben recht op de waarheid", zegt de weduwe van de oppositieleider.

Correspondent Rusland Geert Groot Koerkamp

"Joelia Navalnaja zegt bewijzen te hebben voor waar de achterban van haar man allang van overtuigd is: dat Aleksej Navalny in zijn afgelegen strafkolonie doelbewust om het leven is gebracht. Al snel na zijn dood waren er aanwijzingen dat er details over zijn laatste uren waren achtergehouden of verdraaid.

Die details suggereerden dat hij mogelijk was vergiftigd. Dat lijkt nu te zijn bevestigd door onderzoek van biologisch materiaal. De resultaten daarvan zijn niet gepubliceerd en het is ook niet duidelijk of Navalnaja die heeft kunnen inzien.

Het Kremlin zegt niet op de hoogte te zijn van Navalnaja's claim. Navalny wordt door de Russische autoriteiten stelselmatig doodgezwegen. Zijn Anti-corruptie Fonds is als 'extremistisch' gebrandmerkt en verboden in Rusland. Nog altijd worden mensen vervolgd wegens donaties aan Navalny's organisatie en drie van zijn advocaten hebben jarenlange gevangenisstraffen gekregen wegens 'deelname aan een extremistische groep'."

(Telecompaper) Nokia is shaking up its top management with a new Technology and AI unit and Corporate Development office...

De beelden van metrostations rond de wedstrijd Ajax tegen Maccabi Tel Aviv vorig jaar november zijn teruggevonden. Vervoersbedrijf GVB meldt dat er toch nog beeldmateriaal beschikbaar is, terwijl was gezegd dat het al was gewist.

Het Openbaar Ministerie laat weten dat de politie de beelden alsnog bestudeert. "Mogelijk dat dit gevolgen heeft voor incidenten op de metrostations waarvan aangifte is gedaan."

Eén vrouw zou zijn belaagd op het metrostation Amsterdam Centraal, en deed daarvan aangifte. Hoewel nog niet duidelijk is wat er precies te zien is op de beelden, is wel al duidelijk dat het om beelden van dit station gaat. "We hebben goede hoop dat deze beelden meer duidelijkheid zullen geven", zegt de advocaat van de vrouw.

Deze zomer zag het OM af van vervolging van meerdere Israëlische voetbalsupporters vanwege gebrek aan bewijs. Het ging om verschillende aangiften van wangedrag door Maccabi Tel Aviv-supporters in Amsterdam. Gehoopt werd dat de camerabeelden uit het openbaar vervoer als bewijs konden dienen, maar die leken verdwenen te zijn toen de opnameapparatuur bij het GVB was vervangen.

Oude recorders

De oude apparatuur blijkt nu toch nog ergens te zijn. "Recent hebben we ontdekt dat er nog oude recorders van de metrostations bij onze onderhoudsleverancier in een strikt beveiligde opslag lagen om later in bulk te worden vernietigd."

Er is onderzocht of er alsnog beeldmateriaal vanaf kon worden gehaald. Er is geen beeld meer van in de metro's, maar wel van de metrostations.

"We betreuren dat we niet eerder grondig hebben uitgezocht of de beelden mogelijk toch nog beschikbaar waren", schrijft het GVB.

Het Openbaar Ministerie heeft een celstraf van achttien jaar en tbs met dwangverpleging geëist tegen Bretly D. Hij wordt onder meer verdacht van het doden van de Rotterdamse psychiater Jean van Griensven en een poging tot het wurgen van een man in Zutphen.

De eis van het OM volgt op de inhoudelijke behandeling van de zaak, waarbij D. afgelopen maandag in de rechtszaal spijt betuigde aan nabestaanden.

Vandaag schoot de 26-jarige D. tijdens het voordragen van de strafeis meerdere keren uit zijn slof. Zo ontkende hij op felle toon dat hij brand heeft gesticht bij de psychiater. Ook zei hij niemand bij de keel te hebben gegrepen in Zutphen. "Deze jongen heeft een heel rijke fantasie. Het zijn van a tot z leugens", aldus D.

De officier van justitie noemde het een uitzonderlijke zaak. "Dagenlang was hij de meest gezochte man van Nederland. Zijn volledige naam werd genoemd, er is een foto verspreid en er was een beloning van 25.000 euro voor de gouden tip. Uitzonderlijk, ook voor ons."

Het onderzoeksteam kreeg meer dan 500 tips binnen. Uiteindelijk werd de beloning voor de gouden tip die leidde tot de aanhouding van de moordverdachte uitgekeerd en verdeeld over verschillende personen.

Meerdere stoornissen

Bij D. zijn meerdere stoornissen vastgesteld, die ondanks een jarenlange behandeling erger lijken te zijn geworden. Hij werd opgenomen in het Pieter Baan Centrum, maar werkte niet mee aan het onderzoek. Uit eerdere klinische observaties blijkt volgens deskundigen dat er sprake is van een langdurige persoonlijkheidsstoornis met onder meer borderline, antisociale en narcistische trekken.

Hij zou op 13 oktober 2023 de 60-jarige psychiater Van Griensven van dichtbij hebben doodgeschoten na een seksdate. De psychiater werd gevonden in zijn woning die in de brand was gestoken.

Op basis van onder meer camerabeelden en DNA-sporen kwam de verdachte in beeld. Zijn DNA werd aangetroffen op een sigarettenpeuk en drinkglas in de woning. Daarna volgde een dagenlange klopjacht op de dader. Er werden foto's van D. verspreid en er werd gewaarschuwd dat hij seksafspraken maakte op de homoafspraaksite Bullchat.

Enkele dagen nadat hij de psychiater zou hebben vermoord, zou hij in Zutphen een man hebben belaagd in zijn huis en hem hebben geprobeerd te wurgen. D. spreekt die beschuldigingen dus tegen.

Ondertussen was de klopjacht nog steeds aan de gang. Uiteindelijk werd hij op 25 oktober gearresteerd in een hotel in Amsterdam.

Bij de toeristische trekpleister Machu Picchu in Peru worden zo'n 900 toeristen geëvacueerd. Ze zitten vast in de nabijgelegen stad Aguas Calientes. Daar is het treinstation van waaruit ze met bussen naar de voormalige Inka-hoofdstad Machu Picchu zouden worden vervoerd.

Over dat busvervoer is onenigheid ontstaan. De vergunning van de busmaatschappij die de toeristen vervoerde, is afgelopen. Een nieuwe vergunning werd toegewezen aan een andere busmaatschappij uit een aangrenzend district, maar de lokale bevolking is het daar niet mee eens en is begonnen met protestacties.

De omwonenden vinden dat de toewijzing van de nieuwe vergunning op een oneerlijke en niet-transparante manier is gebeurd en willen dat lokale bedrijven profiteren van het toerisme naar de 15e eeuwse Inka-citadel. Machu Picchu is de meest bezochte culturele bezienswaardigheid van Peru. Dagelijks komen er zo'n 4500 toeristen.

Rotsblokken

De betogers hebben de spoorlijn geblokkeerd met rotsblokken, waardoor de toeristen niet meer weg kunnen uit Aguas Calientes. Deze week evacueerden de Peruaanse autoriteiten al zo'n 1550 toeristen en nu zitten er dus nog zo'n 900 vast.

De protesten hebben ook geleid tot botsingen met de politie. Daarbij zijn volgens de politie veertien agenten gewond geraakt die probeerden het spoor vrij te maken.

Ruïnestad

Machu Picchu werd in de 15e eeuw in de Andes op een hoogte van circa 2.500 meter gebouwd in opdracht van de Inca-heerser Pachacuti. De ruïnestad wordt gezien als een wonder van natuur en techniek en staat sinds 1983 op de Werelderfgoedlijst van Unesco.

Vorig jaar was het ook al onrustig in het gebied. Toen voerden omwonenden een week lang actie tegen de privatisering van de kaartverkoop.

De omgeving rond de kubuswoningen in Rotterdam verloedert. Bewoners en ondernemers klagen over onder meer graffiti, wildplassers en zwerfvuil en willen dat de gemeente meer doet om verpaupering tegen te gaan.

De 38 paalwoningen en 13 bedrijfskubussen werden begin jaren 80 gebouwd. Hellen Reinders woont al sinds 1984 in een van de kubussen. "Het bevalt hier nog steeds en op dit plein hebben we nog hartstikke leuk contact met z'n allen, maar als je zo rondkijkt, ziet het er niet uit", zegt ze tegen de regionale omroep Rijnmond.

De problemen spelen al enkele jaren, zegt Reinders. "Het is hier een rustig plekje in de avond, dus er slapen vaak mensen buiten en er wordt hier ook veel geürineerd. Dat wordt de laatste vijf jaar steeds erger."

Urinevlekken tegen de gevels van de kubuswoningen:

Ed de Graaf is bewoner van de Kijk-Kubus en tevens voorzitter van de vereniging van eigenaren. Hij ontvangt dagelijks meer dan honderd toeristen in zijn kubuswoning en vindt de omgeving vies: "De afvalbakken stromen over en rondom die bakken is het dus een bonte bedoening van kauwgom en andere vlekken. Dat moet gewoon gereinigd worden."

Debat in gemeenteraad

De bewoners begrijpen niet dat een toeristische trekpleister niet beter wordt bijgehouden. Toos Risakotta, eigenaresse van een souvenirwinkel in een van de kubussen: "We hebben een paradepaardje hier. Doe er wat aan. Ik zou zeggen: kom hier elke dag langs en zorg dat alles schoon is, zeker in het hoogseizoen."

De Graaf: "Het is een icoon voor de stad dat nu verwaarloosd wordt, maar er is op dit moment gewoon geen budget voor vrijgemaakt."

Morgenavond praat de gemeenteraad over de situatie. De lokale D66-afdeling heeft het debat aangevraagd. Raadslid Tim de Haan wil dat de ruimte rondom de woningen groener, lichter en gezelliger wordt.