NOS Nieuws - Algemeen

Noord-Korea meldt dat de tewaterlating van een nieuw marineschip is mislukt. Dictator Kim Jong-un was volgens staatsmedia woest dat het misging op het moment dat het schip van de scheepshelling rolde.

"Nadat hij het hele ongeluk had gezien, sprak gerespecteerd kameraad Kim Jong-un streng van een ernstig ongeluk en een criminele daad, veroorzaakt door onzorgvuldigheid, onverantwoordelijkheid en een gebrek aan wetenschap. Dit mag niet worden getolereerd."

Het oorlogsschip had op de werf in Chongjin zijdelings in het water moeten glijden. Het ging volgens Noord-Korea mis doordat een van de sleeën waarop het schip lag niet goed loskwam. Daardoor raakte het uit balans en raakte de romp beschadigd. Zuid-Korea meldt dat het schip op zijn kant in het water ligt.

Noord-Korea heeft geen openheid gegeven over hoe groot de schade aan het schip is. Ook is niet duidelijk of er bij het incident gewonden zijn gevallen.

Het ongeluk is pijnlijk voor Kim, die spreekt van "een smet op de waardigheid en zelfrespect van onze staat". De modernisering van de marine is een van de prestigeprojecten waar Kim nauw bij betrokken is. Vorige maand nog was Kim zelf met zijn dochter aanwezig bij de doop van de Choe Hyon, het grootste marineschip ooit van het land.

Noord-Korea noemt de nieuwe generatie oorlogsschepen van 5000 ton, uitgerust met lanceerinrichtingen voor raketten, een antwoord op druk van de VS en diens Aziatische bondgenoten. De Noord-Koreaanse marine is minder sterk uitgerust dan die van de zuiderburen, maar met dit project wil het land een inhaalslag maken.

Militair experts speculeren dat de druk van Kim achter de vernieuwingen misschien tot het ongeluk hebben geleid. Er was mogelijk voor het eerst gekozen een marineschip zijwaarts te water te laten om meer werven te kunnen gebruiken.

Kort na bekendmaking van het fiasco onderstreepte Noord-Korea nog altijd militair een dreiging te vormen door kruisraketten af te vuren. Zuid-Korea maakte geen verdere details bekend over hoe ver die waren gekomen.

De aanhoudende droogte van de afgelopen weken heeft ook een grote impact op de tienduizenden vogels in ons land, waarschuwt de Vogelbescherming. Voornamelijk kuikens kunnen daardoor moeilijk aan eten komen.

Droogte zorgt in de eerste plaats voor minder eten voor de vogels. "Moerassen, vennen en weilanden drogen uit en het aantal beschikbare insecten en bodemdieren neemt af", legt Bernard de Jong van de Vogelbescherming uit.

Door de harde grond kunnen vogels ook moeilijk bij die bodemdieren komen. "Als de bovenlaag van de bodem uitdroogt, gaan de wormen dieper in de grond zitten en kunnen de volwassen vogels met hun snavel niet meer in de harde grond prikken. Ondervoeding ligt dus op de loer."

Kievit en fitis

Boerenlandvogels als de tureluur en de kievit hebben hier bijvoorbeeld last van. Ook is de droogte funest voor andere weide- en watervogels.

"Zelfs tuinvogels, zoals mezen en fitissen, worden getroffen door de gevolgen van de droogte vanwege het gebrek aan rupsen. Lange droogte betekent minder bloemen en zonder nectar zijn er minder vlinders en rupsen, die een belangrijke eiwitrijke voedselbron zijn voor jonge vogels", zegt De Jong.

Water vasthouden

Waar de lente vorig jaar nog erg nat verliep, verloopt het seizoen dit jaar recorddroog. Al sinds februari is het droger dan anders. Deze grote verschillen nemen toe door klimaatverandering.

Hoewel het komend weekend weer gaat regenen, zijn de problemen voor vogels niet meteen opgelost. De Vogelbescherming vindt daarom dat er meer gedaan moet worden om de problemen met droogte op de lange termijn aan te pakken.

Zo zou het landschap volgens de vereniging anders moeten worden ingericht, zodat er meer water vastgehouden wordt in de winter. "Door het afvoeren van neerslag in de winter ontstaan er problemen bij droogte. Overheden, waterschappen en landgebruikers moeten gezamenlijk het waterbeheer aanpassen en investeren in natuurlijke klimaatbuffers die water vasthouden", vindt De Jong. "Zulke gebieden helpen niet alleen vogels, maar maken Nederland ook weerbaarder tegen klimaatverandering."

Schaaltje water

Mensen kunnen de vogels zelf ook een handje helpen. Een schaal met wat water in de tuin of het neerzetten van inheemse planten voor wat schaduw maakt bijvoorbeeld volgens De Jong al een verschil.

"Het lijkt klein, maar het kan letterlijk het verschil maken tussen leven en dood", zegt De Jong. "Zonder water of schaduw zoeken kuikens van bijvoorbeeld de scholekster, die veelal op het dak broeden, hun heil op andere plekken en sommige kuikens springen dan zelfs van het dak af."

Een bijzondere vondst in een kringloopwinkel vorige week heeft een man duizenden euro's opgeleverd. Nietsvermoedend kocht hij in een winkel in het zuiden van het land Het Achterhuis, het dagboek van Anne Frank. Het bleek een zeldzame eerste druk van het boek te zijn.

De man had het boek nog nooit gelezen en beschouwde het als een gemis in zijn algemene kennis, vertelde hij later aan een taxateur. Dus nam hij het voor een klein bedrag mee naar huis. Eenmaal aangekomen sloeg hij het boek open en zag hij het jaartal 1947 staan. Hij realiseerde zich dat hij mogelijk een vroege druk in handen had en meldde zich bij veilinghuis Vendu in Rotterdam.

Het bleek inderdaad om de eerste druk van het dagboek te gaan, die in 1947 verscheen. Het boek heeft nog steeds de stofomslag, wat het nog zeldzamer maakt.

"Gezien die omslag en de gele belettering, waaraan deze oplage te herkennen is, wisten we al vrij gauw dat dit echt om een eerste druk moest gaan", zegt taxateur Nicholas le Clercq. De oplage bestond uit slechts 3036 exemplaren, gedrukt onder leiding van Otto Frank, de vader van Anne.

Geveild

Gisteravond werd het boek geveild door Vendu. Het leverde 16.500 euro op. Meerdere partijen probeerden het boek te bemachtigen, schrijft Rijnmond. Maar de naam van de koper blijft geheim.

"We zijn heel tevreden met deze prijs", zegt Le Clerc. "En de verkoper hopelijk ook." Van de verkoopprijs gaat 21 procent aan kosten naar Vendu, dat komt neer op zo'n 3400 euro.

70 talen

Het Achterhuis is het best gelezen Nederlandstalige boek ter wereld. Het boek werd tientallen miljoenen keer verkocht en werd vertaald in ruim zeventig talen. Anne Frank kwam samen met haar zus in vermoedelijk februari 1945 om in het Duitse concentratiekamp Bergen-Belsen. Eerder hadden ze in Auschwitz-Birkenau opgesloten gezeten. Daar stierf hun moeder in januari 1945. Het dagboek dat Anne bijhield, werd gepubliceerd dankzij haar vader, die de oorlog als enige van zijn gezin overleefde.

In 2021 werd in Leiden een exemplaar van de eerste druk geveild voor 10.000 euro. Ook dat boek had nog de stofomslag die vaak ontbreekt. En vorig jaar werd in Burgum een eerste druk van het boek verkocht voor 3550 euro. Dat boek was ook gevonden in een kringloopwinkel.

De inzamelingsactie voor het afscheid van Jeffrey en Emma heeft ruim 116.000 euro opgeleverd. Alle opgehaalde donaties worden besteed aan de uitvaart van de broer en zus, staat op de inzamelpagina. De actie liep nog tot 12.00 uur vanmiddag. Er zijn in totaal bijna 7000 donaties gedaan.

Volgens de pagina heeft de familie van de kinderen toestemming gegeven om geld in te zamelen "om te helpen om de twee lieve kinderen een waardig afscheid te geven".

"Ongelooflijk dat mensen zo snel zo veel hebben gegeven en dat het ook steeds maar doorging. Ik heb vannacht ook een paar keer op de teller gekeken", zegt de initiatiefnemer tegen persbureau ANP. Met de moeder wordt later bepaald waar het geld dat overblijft aan besteed wordt, zegt ze.

Dinsdagavond werden de lichamen van de kinderen en hun vader gevonden in een auto in het water in Winschoten. De kinderen werden sinds zaterdag vermist nadat hun vader ze had meegenomen in een auto. Er waren aanwijzingen dat hij zichzelf en de kinderen wilde doden.

In Australië zijn door zware overstromingen drie mensen omgekomen. Ook wordt er nog iemand vermist. Vooral de deelstraat New South Wales aan de oostkust is getroffen. Ruim 50.000 inwoners zijn gedupeerd.

Hulpdiensten vonden in een ondergelopen huis in de plaats Moto het lichaam van een 63-jarige man. Het lichaam van een ander slachtoffer, een man van in de 30, werd vanochtend uit het water gehaald. Hij verdween gisteravond toen hij over overstroomde wegen probeerde te rijden. Een 60-jarige vrouw werd ook dood teruggevonden nadat ze vast was komen te zitten met haar auto.

Daarnaast zijn meer dan 500 mensen in de afgelopen twee dagen gered uit het water. Veel van hen probeerden weg te komen terwijl de wegen al onder water stonden.

Het gevaar voor inwoners van New South Wales is ook nog niet geweken. "We zetten ons schrap voor nog meer slecht nieuws", zegt de premier van de deelstaat. De problemen spelen over een uitgestrekt gebied, in een strook van zo'n 300 kilometer langs de Australische oostkust, boven de stad Sydney.

De afgelopen dagen zijn daar recordhoeveelheden regen gevallen. In Taree viel op een dag evenveel regen als normaal gesproken in een maand tijd. En er komt nog meer regen aan. Voor de komende 24 uur is in sommige gebieden 300 millimeter regen voorspeld.

Advocaat Sultan Kat, die de recent gearresteerde advocaat Vito Shukrula in civiele kwesties bijstaat, start een kort geding tegen de Nederlandse Staat. Ze stelt dat het sinds vrijdag niet meer lukt om contact te krijgen met haar cliënt in de gevangenis, terwijl een advocaat dat volgens de wet niet mag worden geweigerd.

Shukrula werd vorige maand opgepakt. Hij was de advocaat van de tot levenslang veroordeelde Ridouan Taghi. Shukrula wordt verdacht van deelname aan de criminele organisatie van Taghi. De advocaat zat enige tijd in beperkingen, wat inhoudt dat hij alleen contact mocht hebben met zijn advocaat. Inmiddels is de beperking opgeheven, maar hij zit nog steeds vast.

Kat staat hem niet bij in die strafzaak, maar wel in civiele kwesties, zegt ze. Het steekt haar dat ze sinds het opheffen van de beperkingen, nu ruim een week geleden, geen contact mag hebben met haar cliënt. "Dat mag niet ineens belemmerd worden", vindt ze. "Hij moet iedere advocaat kunnen bellen die hij wil."

Ook vanochtend probeert ze contact te krijgen met Shukrula. "Ik ben onderweg naar hem, maar ik weet zeker dat mij de toegang wordt geweigerd. Maar ik ga toch naar hem toe."

Kat zegt dat ze het verzoek tot een kort geding heeft ingediend en dat ze wacht tot er een datum wordt bepaald. Ze hoopt daar vandaag nog duidelijkheid over te krijgen.

'Vertrouwelijk contact'

Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. Eerder werden al Youssef T., de neef en advocaat van de tot levenslang veroordeelde crimineel, en Inez Weski aangehouden. T. is veroordeeld voor het doorspelen van berichten van Taghi. Ook Weski wordt daarvan verdacht. Tegen Taghi loopt momenteel het hoger beroep.

Shukrula voerde samen met Kat en Carlo Crince le Roy de verdediging van Taghi. Na de arrestatie van Shukrula legden de andere twee de verdediging neer. Sindsdien neemt Kat samen met Crince Le Roy de zaken van Shukrula waar. "Voor de continuïteit is het daarom ook van groot belang dat wij vertrouwelijk contact hebben met Shukrula", aldus Kat.

Het Openbaar Ministerie bevestigt dat er een aanvraag is gedaan voor het kort geding, maar wil inhoudelijk niet reageren. "Dat doen we in de rechtszaal", aldus een woordvoerder.

Het gaat beroerd met veel dier- en plantensoorten in Nederland. We scoren slecht op waterkwaliteit, doelstellingen hoeveel we van bepaalde soorten moeten hebben halen we niet en we zijn Europese koploper als het gaat om verdwenen en bedreigde plant- en diersoorten. Er zijn ook kleine lichtpuntjes.

"De urgente situatie van de biodiversiteit in ons land vereist onmiddellijke aandacht", schrijft Naturalis in een eerste editie van een rapport dat het onderzoeksinstituut jaarlijks wil gaan uitbrengen. Naturalis onderstreept het belang van vrijwilligers en burgerwetenschappers, die helpen bij waarneming, vooral de dieren met een 'slechte pr' kunnen een fanclub gebruiken.

Het is niet de eerste keer dat wetenschappers concluderen dat het slecht gaat met de natuur in Nederland, maar het is wel voor het eerst dat er zo veel verschillende data aan elkaar gekoppeld zijn.

Beter met otter en zeearend

Het is overigens niet zo dat het met elke soort (even) slecht gaat. Sommige libellen en bepaalde zeevissen profiteren bijvoorbeeld van de opwarming van de aarde en de waterkwaliteit die op een aantal plekken is verbeterd. Het gaat ook beter met de otter en de zeearend.

Maar de meeste soorten, bijvoorbeeld vlinders en vogels op het boerenland, hebben het zwaar door de toenemende droogte, intensief landgebruik, stikstof en pesticiden. Pesticiden worden niet alleen gebruikt in de land- en tuinbouw, maar kunnen ook op planten of bloemen zitten die mensen bij bloemisten of tuincentra kopen.

Op de rode lijst staan soorten die uit Nederland zijn verdwenen of dreigen te verdwijnen. De lijst is heel incompleet, omdat er alleen soorten op staan waarover veel gegevens zijn:

Veel inheemse soorten, die dus van nature al in Nederland groeien, kunnen niet goed tegen het warmer wordende klimaat en trekken naar het noorden - al is niet elke soort daar even goed toe in staat. Planten kunnen elk jaar slechts enkele tientallen meters migreren, terwijl bijvoorbeeld vogels dat makkelijker kunnen.

Veranderingen in de bodem (driekwart van de bodem in de EU is niet gezond), water (slechts 14 procent van water in Nederland is van goede kwaliteit) en stijgende temperaturen leiden ertoe dat vooral soorten die weinig eisen stellen aan de natuur het makkelijk hebben en in aantallen toenemen. Maar planten en dieren met belangrijke specifieke functies in een ecosysteem nemen af. Denk bijvoorbeeld aan soorten die bloemen bestuiven of zaden verspreiden.

Geen fanclubs

Over veel van deze specialistische soorten weten we veel minder, omdat ze bijvoorbeeld te klein zijn om goed te monitoren, of omdat ze geen fanclubs met vrijwilligers hebben. De meeste informatie is beschikbaar over zoogdieren, vogels, vissen, amfibieën en reptielen, terwijl die maar 1 procent uitmaken van alle soorten in Nederland.

Over de overige 99 procent, bestaande uit onder meer insecten, spinnen, schimmels en algen, weten we veel minder, terwijl die vaak aan de basis van voedselketens staan. Ook zijn er over deze soorten nauwelijks doelen gesteld hoeveel we er minimaal van in Nederland nodig hebben, terwijl die volgens Naturalis juist zo hard nodig zijn.

Neem pissebedden en duizendpoten. Deze belangrijke 'opruimers' zorgen ervoor dat bepaalde voedingsstoffen weer in de grond terechtkomen, maar we weten weinig over hoe het met ze gaat. "We weten niet eens in hoeverre deze soorten bedreigd zijn", zegt bioloog Maaike de Voogd.

Zelf raakte ze vanwege een stage gefascineerd door deze bodemdieren. Bij excursies die ze nu begeleidt, merkt ze dat mensen pissebedden en duizendpoten eerst vies en eng vinden, maar dat dat snel omslaat als ze verschillende soorten vinden. "Iedereen vindt een vlinder schattig, juist bij deze bodemdieren kan je in één dag veel bereiken in bewustwording."

Hetzelfde geldt voor apps als ObsIdentify, die met behulp van kunstmatige intelligentie dier- en plantensoorten kan identificeren. Populaire dieren worden snel herkend, maar bij bijvoorbeeld kleine obscure miljoen- en duizendpoten wordt het al lastig. "En zo blijft de kennis daarover ook weer minder ontwikkeld", zegt De Voogd.

Zo zullen de meeste mensen ook wel gehoord hebben van de nationale bij-, vlinder- of vogeltelling, maar niet die van de mollen, vleermuizen of spinnen. Daarom besloot burgerwetenschapper Sharida Bhageloe bij het zoveelste bericht over de slechte staat van de biodiversiteit zelf op pad te gaan en het over een andere boeg te gooien.

"Vlinders, vogels en libellen hadden al tientallen werkgroepen, dus ben ik me maar gaan verdiepen in wilde bijen. Ik heb in stadsdeel IJsselmonde in Rotterdam al veertig soorten ontdekt. Nu zoek ik vooral naar vliegen, echt prachtige beestjes."

Deze week is ze betrokken bij de 'Bioblitz' in Rotterdam. In 24 uur proberen vrijwilligers duizend verschillende soorten wilde planten en dieren in kaart te brengen. En ja, ook die zonder fanclubs.

Met deze soorten gaat het bijvoorbeeld slechter in Nederland:

Goedemorgen! In de Tweede Kamer is een debat over de stikstofplannen van het kabinet en Naturalis komt met een rapport over de staat van de biodiversiteit in Nederland.

Eerst het weer: vanochtend is al een enkele bui mogelijk, maar de meeste buien trekken vanmiddag over het land, met name over het noorden en oosten. Verder is er een mix van bewolking en zonnige momenten. Bij een stevige en frisse noordwestenwind wordt het 13 tot 16 graden. De komende dagen blijft het wisselvallig weer, wel wordt het zondag weer wat warmer.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa heeft een opmerkelijke ontmoeting met Trump gehad in het Witte Huis. De Amerikaanse president beschuldigde Zuid-Afrika van het vermoorden van witte Zuid-Afrikanen.

Tijdens de ontmoeting in de Oval Office liet hij zijn medewerkers het licht dimmen om beelden te kunnen tonen die zijn beschuldigingen zouden onderbouwen. Voor de ontmoeting had Trump gesproken over "witte genocide".

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit

Een vermiste kat van een gezin uit Beverwijk is na ruim 4,5 jaar weer terug bij zijn baasjes. Kat Angel bleek in 2020 te zijn meegereisd met het gezin toen ze iets gingen ophalen in Dordrecht, dik 100 kilometer verderop. De kat is waarschijnlijk al die jaren in Dordrecht gebleven.

Fijne dag!

Meerdere musici die hebben gewerkt onder Jaap van Zweden zeggen dat de topdirigent zich al lange tijd schuldig maakt aan grensoverschrijdend gedrag. Dat meldt het KRO-NCRV-onderzoeksprogramma Pointer op basis van veelal anonieme gesprekken met meer dan vijftig musici en stafleden van orkesten.

De woordvoerder van Van Zweden zegt tegenover de NOS dat de dirigent geschrokken is door de aantijgingen. Hij stelt dat Van Zweden de uitzending nog niet heeft gezien.

Gekleineerd

Musici uit binnen- en buitenland vertellen in het programma dat ze zijn geschoffeerd en gekleineerd door Van Zweden, in het bijzijn van hun collega's. Een aantal stelt dat het werken met de dirigent een "blijvende impact" op hen heeft gehad.

Zo zouden meerdere musici zich hebben ziekgemeld of medicijnen gebruiken vanwege het gedrag van Van Zweden. "Hij schreeuwt naar je alsof je een kind van vier bent", citeert Pointer een Amerikaanse musicus. "Iedereen is bang voor hem", stelt een ander. "Tot de directie aan toe."

De redactie van het programma sprak ook met bestuurders van orkesten waar Van Zweden leiding aan gaf. Zij zeggen geen officiële klachten te hebben gehad, maar waren wel informeel op de hoogte over de zorgen rond de omgangsvormen van de topdirigent.

'Geen excuus'

Van Zweden zegt in een reactie bij Pointer dat hij geschrokken is van het beeld dat de verklaringen oproepen. "De realiteit is dat ik als dirigent voortdurend mensen aanspreek op wat er beter kan. Soms gebeurt dat op intense toon en als dat in het bijzijn van 120 anderen gebeurt, is dat niet altijd prettig. Ik weet dat ik veeleisend kan zijn."

"Dat mag echter nooit een excuus zijn voor een werkomgeving die leidt tot verkramptheid of het gebruik van kalmeringsmiddelen."

Grote carrière

Van Zweden, die zijn loopbaan begon bij het Concertgebouworkest, wordt gezien als een van de grootste Nederlandse dirigenten. Hij gaf leiding aan orkesten over de hele wereld en won meerdere prijzen. De afgelopen jaren was hij de chef-dirigent van het Philharmonisch Orkest van Seoul. Eind vorig jaar liet hij weten aan de slag te gaan voor het prestigieuze symfonieorkest van de Franse publieke omroep.

De aflevering van Pointer is vanmiddag vanaf 16.00 uur te zien op YouTube. Daarin zit ook de volledige reactie van Van Zweden.

Vijf jaar nadat het Nederlandse Rode Kruis startte met het geven van hulp in eigen land, lukt het de organisatie niet deze hulp af te bouwen. Sterker: als gevolg van de steeds maar stijgende inflatie kloppen steeds meer mensen aan voor boodschappenkaarten. "De armoede verdiept zich", ziet directeur Harm Goossens van het Rode Kruis.

Recentelijk kwamen het Centraal Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek tot dezelfde conclusie. Hoewel het aantal mensen onder de armoedegrens afneemt, loopt volgens het CPB de intensiteit van de resterende armoede op. Ook het CBS ziet "de ernst toenemen".

Lunches op scholen

Het Rode Kruis geeft inmiddels 6,5 miljoen euro per jaar uit aan de verspreiding van zogenoemde boodschappenkaarten: 21,50 euro per week voor een aantal maanden. Dat staat nog los van de 30.000 ouders die via scholen een dergelijke kaart krijgen om iedere andere week een lunch of een extra maaltijd voor hun kinderen te kunnen betalen.

Al dat geld voor voedselhulp, afkomstig uit zowel subsidies als giften, is bij lange na niet voldoende om iedereen te helpen die er voor in aanmerking komt. Het Rode Kruis zou naar eigen zeggen ook moeiteloos twee keer zoveel geld kunnen uitgeven aan dit doel.

'In paniek bellen'

De voedselhulp van het Rode Kruis begon in coronatijd en was toen nog toegespitst op mensen die tussen wal en schip vielen als het ging om steun. Bijvoorbeeld taxichauffeurs en schoonmakers.

Sindsdien is de doelgroep veranderd. Het zijn nu steeds vaker Oost-Europese arbeidsmigranten die nergens meer terechtkunnen omdat ze hun baan hebben verloren. Of alleenstaande, werkende ouders die structureel schulden maken en die uiteindelijk geen cent meer hebben voor eten. "Moeders die ons in paniek bellen omdat er alleen nog een pak melk in de koelkast staat", vertelt directeur Goossens.

Er zijn ook mensen die in aanmerking komen voor toeslagen of hulp van de gemeente, maar daar toch geen gebruik van maken. Zij wantrouwen de overheid, zeker sinds het toeslagenschandaal, schamen zich voor hun situatie, of vinden de regelingen te ondoorzichtig en te ingewikkeld. Al die toeslagen en gemeentelijke regelingen moeten laagdrempeliger, vindt het Rode Kruis.

Ook de vorm van de voedselhulp is anders dan vijf jaar geleden. Waar het Rode Kruis destijds voedselpakketten uitdeelde, werden die dus al snel ingewisseld voor digitale boodschappenkaarten. Die maken het mogelijk om zelf te kiezen wat je koopt in de supermarkt. Dat geeft "een zekere waardigheid terug", ziet Goossens.

De kaarten worden verspreid via wijkcentra en allerlei buurtinitiatieven, die meer dan gemeenten bij mensen met een kleine beurs 'achter de voordeur' weten te komen. Ook bij mensen die soms aanhikken tegen een gang naar de voedselbank.

Mond-tot-mond-reclame vergroot de bekendheid van de boodschappenkaarten verder. Het afgelopen jaar belden 5000 mensen de helpdesk die voor de distributie van de voedselhulp is ingericht. Met soms "hartverscheurende verhalen", volgens Goossens.

Het streven is dat gezinnen de boodschappenkaarten niet langer dan drie tot zes maanden nodig hebben. In die tijd moet er meer structurele hulp worden gevonden, via bijvoorbeeld de eerdergenoemde voedselbanken of de gemeente. Toch ziet het Rode Kruis dat dit vaak niet lukt, ook omdat mensen de taal niet spreken dan wel de overheid niet vertrouwen.

Pieter Omtzigt

De afgelopen jaren liet de hulporganisatie verschillende onderzoeken doen waaruit bleek dat meer dan 450.000 mensen in ons land voedselnood ervaren. Dankzij de toenmalige NSC-lijsttrekker Pieter Omtzigt speelden de bevindingen van het Rode Kruis een belangrijke rol in de verkiezingscampagne van 2023.

Maar in de daaropvolgende kabinetsformatie leidde dat tot weinig, constateert Goossens. "Als het zo doorgaat, vragen wij ons af of wij de voedselhulp ooit wel kunnen afbouwen. De problemen groeien, in plaats van dat zij kleiner worden. De overheid moet echt met een oplossing komen."

Twee medewerkers van de Israëlische ambassade zijn in de Amerikaanse hoofdstad Washington doodgeschoten. De vermoedelijke dader, een 30-jarige man uit Chicago, is aangehouden. Bij zijn arrestatie schreeuwde hij "Free Free Palestine", zei politiechef Smith van Washington.

De aanslag was bij het Joods Museum, waar een evenement werd gehouden voor jonge diplomaten. Volgens de Israëlische ambassadeur in de VS waren de twee slachtoffers een man en een vrouw die op het punt stonden om zich te verloven.

De ambassade heeft een foto van het stel gedeeld. "Yaron en Sarah waren onze vrienden en collega's. Ze waren in de bloei van hun leven. Er zijn geen woorden die de diepte van ons verdriet en onze afschuw om dit verwoestende verlies kunnen beschrijven", schrijft de ambassade erbij.

De verdachte liep richting een groep van vier personen, haalde een vuurwapen tevoorschijn en begon te schieten, aldus Smith. Daarna ging de verdachte het museum binnen en werd hij aangehouden door de beveiliging.

Een ooggetuige zegt tegen CNN dat de verdachte zich eerst voordeed als getuige van de aanslag. "Er waren schoten en toen kwam een man het centrum binnenrennen. De bewakers boden hem water aan om hem te kalmeren. Hij gedroeg zich nogal grillig. Ze dachten dat hij de schietpartij had gezien," aldus de getuige.

Toen vroeg de verdachte de beveiliging om de politie te bellen. Bij aankomst van de agenten nam de man de verantwoordelijkheid voor de aanslag op zich en zei: "Ik heb het gedaan, ik heb het gedaan voor Gaza. Bevrijd Palestina!", zegt de getuige.

Beeld van de arrestatie:

De Israëlische premier Netanyahu zegt dat de beveiliging wordt opgehoogd. "Ik heb opdracht gegeven om de veiligheidsmaatregelen bij Israëlische missies wereldwijd en voor vertegenwoordigers van onze staat te vergroten", zegt hij. "We zien de verschrikkelijke prijs van antisemitisme en de meedogenloze ophitsing tegen de staat Israël."

De Amerikaanse president Trump heeft zijn medeleven betuigd aan de nabestaanden. "Deze vreselijke moorden in Washington, die duidelijk gebaseerd zijn op antisemitisme, moeten NU stoppen!", stelt hij. "Haat en radicalisme horen niet thuis in de VS."

Reacties van de Israëlische ambassadeur in de VS en de burgemeester van de hoofdstad:

Doordat extreme weersomstandigheden vaker voorkomen, moet de maatschappij niet alleen op fysiek vlak beschermd worden, maar ook op sociaal gebied. Dat schrijft de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in een nieuw rapport. Overheden richten zich in hun klimaatbeleid te veel op het fysiek beschermen.

Vooral mensen uit lagere inkomensgroepen of met een klein sociaal netwerk zijn extra kwetsbaar bij bijvoorbeeld droogte, hittegolven en hevige neerslag. Volgens de adviesraad heeft bijvoorbeeld een hittegolf meer impact op een scholier die in een warm en klein huis woont dan op een leerling met een comfortabele en koele woning.

Ook stellen de onderzoekers dat mensen hun vertrouwen in de overheid en elkaar kunnen verliezen als er kosten gemaakt worden door de extreme weersomstandigheden.

Ontmoetingsplekken

De WRR stelt dat sociale infrastructuur belangrijk is, zodat mensen naar elkaar omkijken en roept de overheid op om te investeren in bibliotheken, stations en recreatievoorzieningen omdat die plekken belangrijke functies vervullen. Ze zorgen volgens de onderzoekers niet alleen voor opvang bij calamiteiten, maar spelen ook een rol als ontmoetingsplek.

Het radioprogramma RadiOlympia heeft de Ere Zilveren Reissmicrofoon gewonnen. Het NOS-programma wordt elke twee jaar op NPO Radio 1 uitgezonden tijdens de Olympische Spelen. Zo ook vorig jaar in Parijs.

De jury, onder leiding van voorzitter Vincent Bijlo, roemt het programma om de manier waarop de sport verslagen wordt. "RadiOlympia brengt de Olympische spelen in je huis, in de auto, tussen je oren. Op een onovertroffen manier: er zijn weinig programma's die mensen doen weigeren uit de auto te komen, omdat ze gekluisterd zijn aan de radio. RadiOlympia wel." De jury vindt de radio vaak boeiender dan de werkelijkheid.

Ook worden de hoge luister- en waarderingscijfers voor het programma genoemd. Volgens de jury komt dat ook door het vakmanschap van de makers. "De populariteit komt mede door de kwaliteit van verslaggevers, redacteuren en presentatoren."

Nominaties

RadiOlympia krijgt op 12 juni de prijs overhandigd, wanneer ook de winnaar van de Zilveren Reissmicrofoon wordt gekozen. Daarvoor zijn genomineerd: De Avondstart met Simone Walraven (NPO Radio 5), Ben Liebrand Grandmix 1994 (Radio Veronica) en MISCHA! (NPO Radio 1).

De Zilveren Reissmicrofoon voor het beste radioprogramma of de beste radiomaker wordt al sinds 1966 uitgereikt. Vorig jaar ging de prijs naar de Top 2000 van NPO Radio 2.

De Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa heeft een opmerkelijke ontmoeting met Trump gehad in het Witte Huis. De Amerikaanse president beschuldigde Zuid-Afrika van het vermoorden van witte Zuid-Afrikanen. Tijdens de ontmoeting in de Oval Office liet hij zijn medewerkers het licht dimmen om beelden te kunnen tonen die zijn beschuldigingen zouden onderbouwen. Voor de ontmoeting had Trump gesproken over "witte genocide".

Bij radicaal-rechtse groepen in Zuid-Afrika leeft al tientallen jaren de samenzweringstheorie dat er een genocide plaatsvindt op witte Afrikaners. Ze hebben het dan vooral over moorden op witte boeren. Het zou daarbij niet om gewone misdrijven gaan, maar om gerichte aanvallen omdat ze wit zijn. Dat is nooit door statistieken of onderzoeken bewezen. In Zuid-Afrika is veel misdaad, maar het merendeel van de slachtoffers is zwart. Bij de witte slachtoffers is er ook geen enkel bewijs dat ze slachtoffer zijn vanwege hun huidskleur, laat staan dat er sprake is van genocide.

De Zuid-Afrikaanse president zei graag in gesprek te gaan met Trump over de ongefundeerde beschuldigingen, maar Trump gaf hem weinig kans om uit te praten. Toen Ramaphosa, een voormalige anti-apartheidstrijder, toch aan het woord kwam, legde hij uit dat zijn land kampt met veel criminaliteit en dat er niet alleen witte mensen gedood worden in Zuid-Afrika. De meerderheid van de doden is zwart, zei hij. Daarnaast zei hij dat Zuid-Afrika een democratie is, waar mensen zich uit mogen spreken.

In zijn handen hield Trump geprinte artikelen over vermoorde witte Zuid-Afrikanen, die hij uiteindelijk aan Ramaphosa overhandigde. Volgens Trump gaat het over duizenden doden. Ook zegt hij dat witte Zuid-Afrikanen gedwongen land moeten afstaan. De Zuid-Afrikaanse delegatie legde daarop uit dat dat niet het geval is, dat alle Zuid-Afrikanen geraakt worden door misdaad, ongeacht kleur en dat er boeren zijn die vrijwillig hun land verkopen voor een goede prijs.

"Ons regeringsbeleid is volledig, volledig tegengesteld aan wat hij zei", verzekerde Ramaphosa de Amerikaanse president.

Kijk hier hoe het eraan toeging:

Ramaphosa is op bezoek in de VS in de hoop de onderlinge relatie te verbeteren. Die bevindt zich op een dieptepunt nadat Trump afgelopen week een groep witte Zuid-Afrikanen had verwelkomd als vluchtelingen.

Volgens Ramaphosa heeft zijn land vooral investeringen in de economie nodig en zou dat voor beide landen voordelig zijn. "Zodat we ook al onze maatschappelijke problemen kunnen adresseren", zei hij.

Trump negeerde deze opmerkingen en richtte zich tot een van de twee bekende golfers die met Ramaphosa waren meegereisd. Hij vroeg hem naar zijn ervaringen in Zuid-Afrika. Volgens Ramaphosa had Trump, zelf fervent golffan, gevraagd om de aanwezigheid van de golfers.

Oekraïense president

Voorafgaand aan de ontmoeting hadden Zuid-Afrikaanse media hun zorgen geuit dat Ramaphosa voor het oog van de camera's in een ruzie met Trump zou belanden, zoals eerder dit jaar de Oekraïense president Zelensky overkwam. Ramaphosa leek hier goed op voorbereid. Hoofdschuddend hoorde hij de uitbarstingen van Trump aan. De president bleef rustig en lachte meermaals.

Trump onderbrak zijn eigen betoog over de dood van witte Zuid-Afrikanen meerdere keren om een aanwezige journalist aan te vallen. Die had hem kort daarvoor een kritische vraag willen stellen over het vliegtuig dat Qatar vorige week aan het Pentagon heeft geschonken. Trump noemt de ophef hierover overdreven en noemde hem een "slechte verslaggever." Ook vroeg hij om vergelding tegen de eigenaar van de zender waar de journalist voor werkt.

"Het spijt me, ik kan u geen vliegtuig geven", grapte Ramaphosa uiteindelijk. Trump reageerde dat hij een vliegtuig van Zuid-Afrika zou accepteren.

Later dit jaar zal Zuid-Afrika als gastland de G20-top ontvangen. De VS heeft al gezegd die top te kunnen boycotten. Op dit moment is Zuid-Afrika de voorzitter van de landengroep. In november wordt het voorzitterschap aan de VS overgedragen. Ramaphosa eindigde de bijeenkomst met het uitspreken van de hoop een goede overdracht te kunnen verzorgen. "We zijn dolblij dat we het nu aan de VS gaan overdragen. Ik verwacht dat de VS een leidende rol zal blijven spelen in de G20."

Een man (36) uit Rotterdam krijgt 8 jaar cel en tbs voor het doden van zijn eigen vrouw in een appartement in de wijk Lombardijen. Het slachtoffer van 28 kwam in juli vorig jaar door wurging om het leven.

De vrouw werd 's nachts in de flat gevonden door familieleden. Niet lang daarna werd haar echtgenoot gearresteerd. Dat gebeurde zo'n 200 kilometer verderop vlak voor de Duitse grens. De man was waarschijnlijk van plan om naar het buitenland te vluchten, want zijn navigatie was ingesteld op 'Kopenhagen'.

De man, Selcuk A., zegt dat hij zich niet veel kan herinneren van die bewuste dag. Hij gaat ervan uit dat hij zijn vrouw gewurgd heeft, zei hij in de rechtbank. Op het moment van de wurging was hun baby aanwezig in de flat. De man liet het kind alleen achter en belde vervolgens familieleden van zijn vrouw met de boodschap dat de baby alleen in de flat was. Het kind woont nu bij haar grootouders.

Scheiding

Volgens justitie wilde de vrouw van A. scheiden en kon hij dat niet verkroppen. "Ik heb nog nooit zoveel van iemand gehouden", verklaarde hij tegenover de rechter.

Het Openbaar Ministerie had een celstraf van vijftien jaar geëist. De rechtbank kan niet vaststellen dat er sprake was van een vooropgezet plan. Hij is daarom niet veroordeeld voor moord, maar voor doodslag.

De man krijgt naast een celstraf ook tbs met dwangverpleging omdat deskundigen hebben vastgesteld dat hij onder meer een persoonlijkheidsstoornis heeft en agressief is. Ook is er sprake van problematisch drugsgebruik. "Zijn situatie wordt als zeer zorgelijk ingeschat", citeert Rijnmond de rechter.

De verdachte moet de nabestaanden in totaal ruim 58.000 euro aan schadevergoeding betalen.

Met een omhelzing, wat ferme handdrukken en brede grijnzen hebben premier Schoof en NAVO-chef Rutte 'kennisgemaakt' in Brussel. Ze kennen elkaar al jaren, maar vandaag was de eerste officiële ontmoeting in hun huidige functie. Extra investeringen in defensie en de naderende NAVO-top in Den Haag stonden bovenaan de agenda.

"Als je nog steeds tijd hebt om te fietsen door je thuisstad dan zal je zien dat de logistieke operatie goed op gang is", zei Schoof tegen Rutte, die bekendstaat als fervent fietser. "Premier Schoof, dear Dick, altijd goed om je te zien", had Rutte de persconferentie geopend. In Engels met een Nederlands accent beantwoordden ze vragen van de pers.

Extra 19 miljard per jaar

Journalisten vroegen onder meer naar de miljardeninvesteringen die de NAVO wil zien van Nederland. Om aan de wens van het bondgenootschap te voldoen moet jaarlijks minstens tussen de 16 en 19 miljard euro extra in defensie worden gestoken. Minister van Defensie Brekelmans maakte dat gisteren bekend in een Kamerbrief.

Schoof benadrukte dat het kabinet er nog geen besluit over heeft genomen. De brief noemde hij een "technische exercitie" om op een rij te krijgen wat er nodig is. De premier ging niet in op de vraag waar het geld vandaan moet komen.

Eis van de VS

Het jaarlijkse bedrag dat Brekelmans noemde in zijn brief moet stapsgewijs leiden tot 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Het militaire bondgenootschap wil daarnaast dat er ook 1,5 procent wordt besteed aan ondersteunende zaken, zoals infrastructuur die het leger ten goede komt. Bij elkaar vormt dat 5 procent van het bbp, de eis die vanuit Washington is gesteld aan NAVO-leden.

Een journalist in de zaal wilde weten waarom de lidstaten extra geld moeten inleggen voor een land waarvan de president zegt dat hij Poetin vertrouwt. Rutte en Schoof verwierpen die conclusie. "We moeten er zeker van kunnen zijn dat we de vrede behouden in Europa", legde Schoof uit. Dat is de belangrijkste reden dat Europa volgens de premier fors meer moet investeren.

De oorlogsindustrie van Rusland draait op volle toeren. In drie maanden tijd produceren de Russen meer munitie dan de hele NAVO in een jaar, zei Rutte. "Terwijl ze qua economie maar 1/25 van de NAVO vormen." Lidstaten moeten volgens hem daarom aan de slag om zowel Oekraïne als de rest van Europa te beschermen.

De lidstaten geven al ruim vier keer meer uit aan defensie dan Rusland. Experts zijn erover verdeeld hoe groot de dreiging van een Russische inval in de NAVO is. Áls het Russische leger nu een lidstaat aanvalt, zo zei Rutte op de persconferentie, dan zal het verliezen. Het bondgenootschap moet volgens hem echter fors investeren om ook in de toekomst veilig te blijven.

De secretaris-generaal en premier prezen elkaars inzet voor de veiligheid van het continent. Nederland speelt volgens Rutte "een cruciale" voortrekkersrol. Schoof bedankte de voormalige premier dat "mede dankzij jouw inspanning" voor het eerst sinds de oprichting van de NAVO een top is op Nederlandse bodem.

Komt Zelensky?

Een van de grote vragen over de top in Den Haag is of de Oekraïense president aanwezig is. Schoof zei dat hij en Rutte Zelensky "graag zouden willen uitnodigen". Maar de NAVO-chef zei dat het programma nog niet rond is en dat er binnenkort "iets" wordt bekendgemaakt. Bronnen binnen de alliantie zeiden onlangs dat de VS bezwaar heeft gemaakt tegen de komst van Zelensky.

Op 5 juni komen de 32 ministers van Defensie van het bondgenootschap samen. Op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel moet dan duidelijk worden hoe de lidstaten denken over de nieuwe norm voor defensie-uitgaven. Diverse landen, waaronder Nederland volgens de Algemene Rekenkamer, halen nu al niet de huidige norm van 2 procent van het bbp. Er worden twijfels geuit over de haalbaarheid en noodzaak van 3,5 procent. "Er ligt veel focus op die bijeenkomst", sloot Schoof af.

Het is een grote belofte van de nieuwe Duitse regering: het aantal asielzoekers in Duitsland zo ver mogelijk terugdringen. Daarvoor draait ze aan alle mogelijke knoppen, en de gevolgen zijn nu al merkbaar. Ook voor Afghanen die vluchten voor de Taliban.

"In Afghanistan leef je niet, je overleeft." Op een bankje aan de oever van de Weser vertelt Ali Tawakoli hoe hij in Duitsland is beland.

Nadat de Taliban in Afghanistan aan de macht waren gekomen, wist hij dat hij als homo niet meer veilig was. Lhbti'ers worden opgespoord en opgepakt, vertelt hij. Zodra ze één iemand hebben, gebruiken ze die om anderen te vinden.

Eenmaal in de gevangenis kunnen de martelingen gruwelijk zijn. "Ze geven elektrische shocks, trekken vingernagels uit, er zijn groepsverkrachtingen. Ze kleden mensen uit en filmen ze. De mishandeling is lichamelijk en psychisch."

Ook hij is mishandeld door een groep mannen toen hij op het punt stond om met een transvriendin het land uit te vluchten, zegt hij. "Ze hebben me met zwepen en geweerkolven geslagen, zonder ook maar een vraag te stellen."

Ze wisten te ontkomen en naar het buitenland te vluchten. Daar lukte het Tawakoli uiteindelijk om een visum voor Duitsland te krijgen, waar hij sinds 2022 woont. Hier zet hij zich als mensenrechtenactivist in voor lotgenoten, door aandacht te vragen voor hun situatie.

Opnameprogramma's via ambassades

De vorige Duitse regering bood verschillende opnameprogramma's voor mensen die moeten vluchten voor de Taliban. Naast lhbti'ers bijvoorbeeld ook journalisten en politieke tegenstanders. Als na verschillende procedures blijkt dat ze aan de eisen voldoen, kunnen ze in aanmerking komen voor een visum. Om die aan te vragen moeten ze naar de Duitse ambassade in buurland Pakistan, omdat Afghanistan geen diplomatieke betrekkingen heeft met Duitsland.

Op dit moment zijn er ruim 1500 Afghanen die na toetsing van de Duitse overheid de toezegging kregen dat ze mogen komen en in Pakistan op een chartervlucht wachten. Alleen: de nieuwe Duitse regering wil die toezeggingen waar mogelijk nu intrekken.

"Dat opnameprogramma klopte van begin af aan niet", vindt Alexander Throm, als CDU-parlementariër degene die namens de regeringspartij van Merz het woord voert over migratie. "Want het gaat niet om mensen die voor ons gewerkt hebben, maar om personen die geen relatie met Duitsland hebben. Wij zijn niet verantwoordelijk voor hen."

Wat hem betreft moet Duitsland aan elke mogelijke knop draaien. "Omdat we van alle mogelijkheden gebruik moeten maken de toestroom nu eerst te verminderen, gezien de overbelasting van onze samenleving."

Want ook al neemt het aantal asielaanvragen in Duitsland op dit moment duidelijk af, het is nog altijd te hoog vindt hij. Volgens hem is het niet alleen een kwestie van opvangcapaciteit bij gemeenten, maar ook van acceptatie in de samenleving. "De bereidheid om vluchtelingen op te vangen is in Duitsland nog nooit zo klein geweest als nu."

Met strenger migratiebeleid hoopt zijn partij draagvlak bij de Duitsers terug te winnen en de groeiende steun voor de extreemrechtse AfD te remmen.

Onzeker vervolg

Voor de Afghanen die nu in Pakistan wachten, is het nu zeer onzeker of ze nog naar Duitsland kunnen. Als het niet anders kan, moet de overheid zich aan haar beloftes houden, aldus Throm. Als het wel anders kan, moet het ook anders. "We zullen juridisch toetsen in hoeverre we de toezeggingen kunnen intrekken."

Volgens Tawakoli lopen die mensen daardoor nu gevaar, omdat zij maar tijdelijk toestemming hebben om in Pakistan te blijven. "De Pakistaanse regering heeft gewaarschuwd dat deze mensen uitgezet worden, als de ontvangende staten ze niet ophalen." Dan zal de Pakistaanse overheid ze waarschijnlijk oppakken en alsnog aan de Afghaanse regering overhandigen, vreest hij.

Dat zij daardoor gevaar lopen, is niet duidelijk, vindt parlementariër Throm. "Daarvoor is geen enkel bewijs. Journalisten noch politici moeten meedoen aan zulke speculaties."

Eén Afghaanse familie heeft de Duitse staat inmiddels voor de rechter gesleept. Zij wachten volgens Duitse media al zestien maanden in Pakistan en hopen nu af te dwingen dat ze alsnog mogen komen.

Tawakoli is blij dat hij in Bremen is, ook al merkt hij in Duitsland soms ook verzet tegen lhbti'ers. "Hier kan ik mezelf zijn en voor mijn eigen rechten opkomen."

De Verenigde Staten heeft officieel een Boeing 747 van de Qatarese koninklijke familie geaccepteerd als cadeau. Dat zegt een woordvoerder van het Pentagon, dat het vliegtuig formeel krijgt, tegen Amerikaanse media.

Door het vliegtuig aan het Pentagon te geven, hoeft president Trump niet eerst langs het Congres voor toestemming om de gift te kunnen aannemen.

Zorgen om gift

Het is de bedoeling dat het toestel wordt omgebouwd en tijdelijk gaat dienen als het presidentiële vliegtuig Air Force One.

Vooraf was er veel te doen om de Boeing. Het gaat om een van de duurste cadeaus ooit aangenomen door een Amerikaanse regering: een Boeing van het type 747-8 heeft een nieuwwaarde van zo'n 400 miljoen dollar.

Democraten in het Congres, en ook een aantal partijgenoten uit Trumps Republikeinse Partij, uitten in de afgelopen weken hun zorgen over de gift. Ze noemden het aannemen van het vliegtuig onethisch en in strijd met de grondwet. Ook vrezen ze voor beïnvloeding vanuit Qatar.

Qatar weersprak die beschuldigingen en Trump zelf noemde het "dom" als het vliegtuig niet aangenomen zou worden.

"Waarom zou ons leger, en dus onze belastingbetaler, honderden miljoenen dollars moeten betalen voor iets wat we gratis kunnen krijgen?", schreef hij op zijn eigen platform Truth Social.

Tijdelijke Air Force One

Defensieminister Hegseth heeft zijn luchtmacht al opdracht gegeven de aanpassingen die nodig zijn om van de Qatarese Boeing het presidentiële toestel te maken zo snel mogelijk te doen.

De twee huidige Air Force One-vliegtuigen - twee Boeings van het type 747-200 - zijn ruim dertig jaar oud. De vliegtuigen zijn onder meer uitgerust met geavanceerde communicatietechnologie en antiraketsystemen, en kunnen in de lucht worden bijgetankt.

Er zijn al twee nieuwe Air Force One-vervangers besteld bij Boeing, maar de oplevering van die 747-8-toestellen is inmiddels uitgesteld naar op z'n vroegst 2027.

Terwijl het geweld in Gaza voortduurt werd deze week in de Marokkaanse hoofdstad Rabat gesproken over een tweestatenoplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict. De bijeenkomst, met vertegenwoordigers van 84 landen, werd georganiseerd door Marokko en Nederland. Doel is om in juni bij de Verenigde Naties met aanbevelingen te komen.

Zowel Nederland als Marokko steunt een tweestatenoplossing in het Midden-Oosten. De hoogste afgevaardigde namens de Nederlandse overheid in Rabat is de secretaris-generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Christiaan Rebergen.

Volgens hem is het belangrijk dat er internationaal wordt gewerkt aan een politieke oplossing, ook al lijkt die nu nog ver weg. Zo heeft premier Netanyahu herhaaldelijk gezegd niets te zien in een Palestijnse staat en nam het Israëlische parlement vorig jaar een motie aan waarin zo'n staat een existentiële bedreiging voor Israël wordt genoemd.

Rebergen houdt desondanks hoop. "Juist in een tijd waarin iedereen is gefocust op de verschrikkelijke situatie, is het ook goed om te werken aan een politiek proces. Hoe lastig dat op dit moment ook is", zegt Rebergen. Dat Nederland en Marokko deze bijeenkomst samen organiseren is volgens hem een uiting van het goede partnerschap tussen de twee landen.

Afgelopen september werd de 'Wereldwijde alliantie voor de implementatie van de tweestatenoplossing' in het leven geroepen door de VN. In Rabat kwam de alliantie al voor de vijfde keer bijeen. Er zijn drie doelen: een staakt-het-vuren in Gaza, de terugkeer van de Israëlische gijzelaars en concrete plannen voor een tweestatenoplossing.

Diplomatieke druk

De bijeenkomst in Rabat valt opvallend samen met een koerswijziging van het Nederlandse kabinet ten aanzien van Israël en de oorlog in Gaza. Minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp kwam vanwege het aanhoudende Israëlische geweld en de humanitaire blokkade van Gaza met een voorstel om de EU een onderzoek te laten doen naar Israël en mogelijke mensenrechtenschendingen. Gisteren werd duidelijk dat dat onderzoek er komt. Als daaruit blijkt dat sprake is van mensenrechtenschendingen, zou de EU volgens Veldkamp de samenwerking met Israël moeten herzien.

Marokko en Israël haalden hun diplomatieke banden in 2020 nog aan, als onderdeel van de Abraham Akkoorden. In Marokko stuitte dat op veel weerstand. Sinds de systematische aanvallen op Gaza door Israël zijn honderdduizenden Marokkanen de straat op gegaan. Zij willen dat de banden met Israël weer worden verbroken. Hier wordt vooralsnog geen gehoor aan gegeven door de Marokkaanse overheid.

African Lion 25

Op dit moment heerst in Marokko onrust rondom een militaire oefening waar Israël ook aan meedoet. African Lion 2025, zoals die oefening heet, wordt aangestuurd door de Verenigde Staten en vindt plaats in Senegal, Ghana, Tunesië en Marokko. Daar doen tienduizend troepen uit veertig landen aan mee, waaronder militairen uit Nederland en Israël. Van de landen waar de oefening plaatsvindt is Marokko het enige land dat de Israëlische troepen heeft ontvangen.

Verschillende Marokkaanse media melden dat de brigade die verantwoordelijk is voor de dood van vijftien ambulancemedewerkers in Gaza ook mee zou doen aan de oefening. De Marokkaanse autoriteiten hebben hier niet op gereageerd. Online steken Marokkanen hun ongeloof en boosheid hierover niet onder stoelen of banken. VN-rapporteur Albanese zegt op X dat het een nieuw dieptepunt zou zijn als dat verhaal klopt. "De wereld kijkt mee", schrijft ze.

Erkenning Palestijnse staat

De bijeenkomsten van de 84 landen moeten leiden tot aanbevelingen en nieuwe ideeën voor het bereiken van een tweestatenoplossing tijdens de VN-conferentie in juni. De Franse president Macron heeft in april nog laten weten dat dit voor Frankrijk een goede gelegenheid zou zijn om de Palestijnse staat te erkennen. In ruil hiervoor zouden de Arabische landen, waaronder Saudi-Arabië, hun erkenning van de staat Israël uit moeten spreken.

Of Nederland op korte termijn de Palestijnse staat zal erkennen is volgens secretaris-generaal Rebergen een keuze waar het kabinet zich over moet buigen. "Het Nederlandse standpunt is dat de Palestijnen het recht hebben om te wonen waar ze wonen", zegt Rebergen. Volgens hem moet de erkenning van een Palestijnse staat niet een doel op zich zijn, maar moet het worden gezien als een onderdeel van het proces om tot een duurzame tweestatenoplossing te komen.

Het uitgeprocedeerde Oezbeekse gezin Babayants verblijft precies zes maanden in een kerk in Kampen. Al een half jaar lang hebben ze geen voet buiten gezet en houden vrijwilligers het kerkasiel in stand. "Ik heb er nog geen seconde spijt van gehad", aldus de dominee.

Het gezin uit Emmen woont ruim tien jaar in Nederland maar mag hier niet blijven. Vader, moeder en de vier kinderen hebben jarenlang geprobeerd een verblijfsstatus te krijgen, maar de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) bepaalde dat ze worden uitgezet omdat Oezbekistan volgens het kabinet veilig genoeg is.

Zes maanden geleden besloot een kerk in Kampen het gezin kerkasiel aan te bieden. De overheid mag namelijk geen kerkdienst in een kerkgebouw onderbreken. De dienst is al zes maanden lang, 24 uur per dag bezig doordat er continu voorgangers en vrijwilligers aanwezig zijn in de kerk.

Niet naar buiten

"Al die honderden vrijwilligers, die honderden voorgangers die hier komen. Er is niemand die vraagt 'wanneer gaan we stoppen?'", zegt dominee Kasper Jager tegen RTV Drenthe. "Die vraag is niet aan de orde. Veel meer vraagt men van 'wat hebben jullie nodig?'."

Het gezin komt al zes maanden niet naar buiten. Toch valt dat het gezin niet zwaar. "Als je in een asielzoekerscentrum woont moet je altijd denken of de politie komt, want dan word je opgepakt. Maar hier is het gewoon rust. Chill", zegt Ariana Babayants, een van de dochters van het gezin.

Broer Aram Babayants sluit zich daarbij aan: "Het voelt niet als een half jaar. De tijd gaat snel hier vergeleken met de tijd in het azc. Ik denk dat we hier meer rust hebben."

Hoewel er eigenlijk geen hoop meer is dat het gezin toch zou mogen blijven, blijft de kerk optimistisch. "Wij moesten dit doen. Als de staat geen bescherming biedt aan kinderen moeten wij als kerk dat doen. En dat is na een half jaar niet veranderd", zegt Jager.

Ook de kinderen blijven positief. Aram Babayants: "Ik heb drie zusjes en moet het goede voorbeeld geven. Dus altijd positief blijven en zeggen 'het komt goed'. En het komt ook meestal goed."