NOS Nieuws - Algemeen

Mark Robinson, de Republikeinse gouverneurskandidaat voor de staat North Carolina, sleept de Amerikaanse nieuwszender CNN voor de rechter vanwege een bericht over zijn internetgedrag in het verleden. De zender meldde onder meer dat Mark Robinson zichzelf op een internetforum "zwarte nazi" noemde.

Robinson kan de eerste zwarte gouverneur van de staat worden. Volgens hem is de berichtgeving van CNN onjuist en is er sprake van een "hightech lynchpartij". Hij stelt "vanaf dag 1 doelwit te zijn geweest van mensen die het politiek niet met mij eens zijn".

Transgender personen

CNN meldde op 19 september dat Robinson meer dan tien jaar geleden op pornoplatform NudeAfrica zichzelf "zwarte nazi" noemde en vertelde dat hij van pornofilms hield waarin transgender personen voorkwamen. Robinson geldt als een conservatieve politicus die zich meermalen laatdunkend heeft uitgelaten over transgender personen.

Op hetzelfde platform zou hij hebben gezegd dat hij Hitler prefereerde boven de toenmalige president Barack Obama en dat hij de zwarte activist Martin Luther King Jr. "erger dan een made" vond.

'Gehackt'

Robinson zegt dat zijn account was gehackt en dat CNN onvolledig onderzoek heeft gedaan. CNN meldde eerder echter dat onder meer het taalgebruik overeenkomt met dat van de gouverneur en dat ook sommige persoonlijke details die hij deelde alleen maar van hem afkomstig kunnen zijn geweest.

De zender heeft nog niet gereageerd op de aangekondigde rechtszaak. Robinson eist minstens 50 miljoen dollar (omgerekend bijna 45 miljoen euro) van de nieuwszender.

Trump

De Republikein is een aanhanger van Donald Trump. Die steunde Robinsons campagne, tot het bericht van CNN. Ook andere prominente leden van de Republikeinse partij hebben sindsdien afstand van hem genomen.

Volgens peilingen heeft de Democratische rivaal van Robinson in North Carolina, Josh Stein, een voorsprong op de Republikein.

De Australische regering heeft aangekondigd een eind te willen maken aan variabele ticketprijzen voor onder meer concerten. Dit is een prijsstrategie die steeds meer bij de verkoop van concertkaarten wordt gehanteerd: als de vraag naar kaarten voor een concert toeneemt, gaat de prijs omhoog.

Premier Albanese en minister van Financiën Chalmers kondigden een plan aan om deze strategie te verbieden. Het maakt deel uit van een groter plan waarin de overheid "oneerlijke handelspraktijken" wil verbieden op basis van de Australische consumentenwet. Zo wil ze ook onduidelijke verborgen kosten bij onder meer sportschoollidmaatschappen en vliegtickets aanpakken.

"Van concertkaartjes tot hotelkamers en sportschoolabonnementen: Australiërs zijn het zat dat bedrijven sluwe tactieken gebruiken die het moeilijk maken om abonnementen te beëindigen of verborgen kosten aan aankopen toevoegen", zegt de Australische overheid in een verklaring.

Kaartje voor Green Day? 500 Australische dollar

In Australië kwam kwamen variabele ticketprijzen nog meer onder een vergrootglas te liggen toen concertkaartjes voor een show van de Amerikaanse band Green Day in Sydney op de site van de officiële verkoper voor 500 Australische dollar (ongeveer 300 euro) werden aangeboden. Aanvankelijk begonnen de ticketprijzen bij Australische 200 dollar.

De praktijk, die in het Engels dynamic ticket pricing wordt genoemd, is in veel landen, waaronder Nederland, gewoon toegestaan.

In Engeland is mededingingswaakhond CMA een onderzoek gestart naar de kaartverkoop voor Oasis-concerten, waarbij ook gebruikt werd gemaakt van 'dynamische' prijzen. Fans klaagden dat zij zo'n 421 euro moesten betalen voor een standaardticket, in plaats van de oorspronkelijke 175 euro. Ticketverkopers wijzen naar de artiesten en concertorganisatoren, die zelf mogen bepalen wat zij voor hun kaartjes vragen.

In Nederland liet het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vorig jaar weten het systeem ongewenst te vinden, maar noemde het een zaak van de markt.

Het kabinet trekt volgend jaar mogelijk meer geld uit voor Oekraïne. Als het nodig is zal het kabinet daar positief naar kijken. Dat zei premier Schoof in een debat met de Tweede Kamer over de Europese top die vandaag in Brussel begint.

D66 en GroenLinks-PvdA wilden van Schoof weten waar het kabinet nu staat, nadat eerder al in de coalitie werd afgesproken dat Nederland Oekraïne politiek, militair en financieel blijft steunen zolang als dat nodig is.

Schoof wilde geen bedragen noemen maar zei dat Nederland Oekraïne zal steunen als het om hulp vraagt. De PVV is minder uitgesproken voorstander van meer steun, maar Schoof zei dat partijen zich geen zorgen over hoeven te maken.

Zorgen over Hongarije

In het debat over de aanstaande Europese top uitten partijen ook hun zorgen over Hongarije, dat volgens hen niet genoeg zicht heeft op wie vanuit Rusland het land binnenkomt.

Daar kunnen Russische spionnen of saboteurs tussen zitten die via Hongarije de rest van Europa in kunnen. Inlichtingendiensten waarschuwden recent voor de vergaande wijze waarop Rusland EU-landen probeert te destabiliseren.

Oppositiepartijen D66 en CDA willen Hongarije daarom tijdelijk uit de Schengenzone weren. Dat ziet een meerderheid in de Kamer vooralsnog niet zitten, en ook premier Schoof ziet dat niet voor zich.

Maar er zijn wel meer partijen die zich zorgen maken over de "rode loper" die Hongarije uitlegt voor de Russen. VVD, NSC en ChristenUnie spraken uit dat ze mogelijke andere maatregelen om Hongarije aan te sporen meer controles uit te voeren wel zullen steunen.

PVV-Kamerlid Markuszower vindt maatregelen niet nodig. Hij zei ervan uit te gaan dat de Hongaarse premier Orbán, die "een bevriend staatshoofd" is, aan "goede screening" doet.

Midden-Oosten

Ook was er in het debat aandacht voor de situatie in het Midden-Oosten. Partijen als Denk en GroenLinks-PvdA hekelden het Israëlische optreden in Gaza en Libanon. Volgens Kamerlid Klaver (GroenLinks-PvdA) "kijkt het Westen weg, alsof het leven van een moslim, een Palestijn, minder waard is".

Schoof zei hierover onder meer dat het standpunt van Nederland ten aanzien van de situatie in Gaza en Libanon "consequent is dat een staakt-het-vuren noodzakelijk is vanwege de humanitaire situatie". Ook zei hij dat "er onderzoek moet worden gedaan als er sprake is van schendingen van het oorlogsrecht" en Israël in dat geval moet worden aangesproken. Ook zei hij dat Nederland er bij Israël op blijft aandringen burgers te beschermen.

Schoof is deze week voor het eerst als premier bij een Europese top.

De Nederlandse tak van Amnesty International wil een verbod op gezichtsherkenningstechnologie om demonstranten te identificeren. Ook wil de organisatie dat er duidelijkere regels voor de politie komen voor het gebruik van camera's tijdens protesten.

Volgens de mensenrechtenorganisatie is op dit moment niet duidelijk genoeg wat de politie wel of niet mag. "Hier kan misbruik van worden gemaakt en er ontstaat een risico op willekeur", zegt directeur van Amnesty Nederland Dagmar Oudshoorn.

Medewerkers van de organisatie observeerden tussen 2022 en 2024 meerdere demonstraties in Nederland en brachten hier een rapport over uit. Volgens Amnesty laat de politie na om aan organisatoren, demonstranten en het publiek uit te leggen waarom er cameratoezicht is. Demonstranten zeggen tegen Amnesty bang te zijn in databanken van de politie terecht te komen. Om mensen te identificeren kan gezichtsherkenning worden ingezet, maar volgens Amnesty is dat in strijd met de mensenrechten.

Cameradrones

Onder meer bij demonstraties tegen de coronaregels werden cameradrones ingezet, maar ook bodycams en surveillancewagens met grote camera's op het dak worden regelmatig ingezet bij grote demonstraties.

De politie zegt in een reactie met Amnesty in gesprek te willen gaan over de bevindingen van hun onderzoek. "Bij het overgrote deel van demonstraties worden door de politie helemaal geen camera's ingezet", meldt een woordvoerder. "Op basis van onder meer de omvang en complexiteit van een demonstratie en het risico op ongeregeldheden, vindt een afgewogen inschatting plaats."

Politie: 'Gezichten niet live herkend'

De politie bevestigt dat gezichtsherkenning wordt gebruikt, maar dat dat niet realtime wordt gedaan. Het is volgens de politie dus niet zo dat er live iemand herkend wordt tijdens een demonstratie door de technologie.

"Bij strafbare feiten kan in specifieke gevallen wel achteraf worden gekeken of een verdachte al een bekende is van de politie. Hiervoor mogen wij gebruikmaken van foto's van veroordeelden en aangehouden verdachten van een strafbaar feit waarvoor minimaal vier jaar celstraf staat."

Demonstratierecht

In juli luidde Amnesty International de noodklok over het gebruik van demonstratierecht in Europa. In een rapport meldde de mensenrechtenorganisatie dat mensen die vreedzaam demonstreren steeds vaker worden gestigmatiseerd, gecriminaliseerd en hard worden aangepakt.

In dat rapport werden ook al zorgen geuit over het toenemende gebruik van "indringende bewakingstechnologie" waarbij mensen worden gevolgd, hun activiteiten worden geanalyseerd en hun gegevens worden opgeslagen.

Een Russische man is van een opblaasbaar bootje gered nadat hij 67 dagen lang stuurloos had rondgedreven in de ijskoude zee van Ochotsk. Twee andere opvarenden overleefden het niet, melden Russische autoriteiten.

Volgens Russische media is de overlevende de 46-jarige Mikhail Pitsjoegin. Hij ging eind augustus de zee op met zijn 49-jarige neef en diens 15-jarige zoon om walvissen te observeren. Het lijkt erop dat de motor van de boot het op zeker moment begaf, waardoor ze op drift raakten voor de kust van het Russische schiereiland Kamtsjatka.

De bemanning van een vissersboot merkte het opblaasbare bootje op met daarin de lichamen van de neef en de zoon, en de nog levende Pitsjoegin. Aanvankelijk zagen de vissers het vaartuig aan voor een berg drijvend afval, maar toen begon de in nood verkerende opvarende om hulp te roepen.

De bemanning van de vissersboot maakte beelden van de redding:

De schipbreukeling is na zijn redding is in een ziekenhuis opgenomen. Hij is 50 kilo gewicht kwijtgeraakt. Aanvankelijk woog hij 100 kilo, wat een reden kan zijn dat hij het wist te overleven. Volgens de behandelend arts leed hij aan uitdroging en onderkoeling maar is de conditie van de 46-jarige stabiel.

De vrouw van de man vertelde aan het Russische staatspersbureau RIA Novosti dat de drie bij vertrek genoeg eten mee hadden voor twee weken, plus warme kleren, zwemvesten, vuurpijlen en bijna 20 liter water.

Onderzoek ingesteld

Pitsjoegin heeft zelf nog niets gezegd over hoe hij het wist vol te houden in de Zee van Ochotsk, de koudste zee van Oost-Azië die berucht is vanwege het stormachtige weer. De plaatselijke aanklager heeft een onderzoek ingesteld naar de dood van zijn mede-opvarenden. Ook mogelijke overtredingen van de veiligheidsregels worden onderzocht.

De vissers vonden de lichamen van de neef en zijn zoon vastgebonden aan de boot. Pitsjoegin had dat gedaan om te voorkomen dat ze door de golven zouden worden weggespoeld. De vrouw van Pitsjoegin noemt het feit dat haar man nog leeft "een soort wonder".

Vorig jaar raakte een Australische zeiler meer dan twee maanden op drift met zijn hond. Door de ruwe zee was hun boot en elektronica beschadigd waardoor ze volledig afgesneden waren geraakt van de buitenwereld. Zeiler en hond wisten het allebei te overleven.

Minister Bruins van Onderwijs kondigt extra regels aan om de 'verengelsing' in het hoger onderwijs en de instroom van internationale studenten terug te dringen. Volgens universiteiten, hogescholen en studenten is het symboolpolitiek. Ze vrezen voor het voortbestaan van opleidingen.

In grote lijnen zet de onderwijsminister het beoogde beleid van zijn voorganger Dijkgraaf door. Die wees vorig jaar op de overvolle collegezalen, een gebrek aan huisvesting en een hoge werkdruk onder docenten. Daardoor zou de toegankelijkheid van het onderwijs voor Nederlandse studenten in het geding zijn. Hij pleitte voor meer bijsturing.

Bruins komt nu met aanvullende maatregelen, die er bijvoorbeeld voor moeten zorgen dat Nederlands bij minimaal twee derde van de Nederlandstalige bacheloropleidingen de voertaal is. Ook moet het voor internationale studenten moeilijker worden een basisbeurs te krijgen.

Door de instroom van internationale studenten te beperken wil het kabinet op termijn jaarlijks 293 miljoen euro bezuinigen op het hoger onderwijs. Om dat te bereiken mogen opleidingen vanaf volgend jaar voor alle Engelstalige opleidingen een numerus fixus instellen.

'Botte bijl'

"In feite hakt het kabinet met de botte bijl in op hogescholen en universiteiten", zegt Casper van den Berg. Hij is voorzitter van Universiteiten van Nederland, de koepelorganisatie. Volgens hem zal het voorgestelde beleid leiden tot een verschraling van het opleidingsaanbod. "Zowel in de Randstad als in minder dichtbevolkte gebieden."

In het hoger onderwijs zijn er zorgen dat sommige Nederlandstalige opleidingen ten onder zullen gaan door de nieuwe regels. "Zij kunnen niet overeind blijven, omdat ze door het aanbieden van Engelstalige opleidingen financieel worden ondersteund", zegt Van den Berg. Hij verwijst naar opleidingen in de Nederlandse taal. Daar zijn nu nog te weinig aanmeldingen voor om de opleidingen zonder financiële steun van de Engelse opleidingen te laten bestaan.

Ook studentenvakbond LSVb is kritisch. Enerzijds erkent de bond dat de opmars van Engelstalig onderwijs is "doorgeslagen", maar de studenten vragen zich af of de huidige kabinetsplannen de juiste manier zijn om het probleem aan te pakken. "Dit lijkt vooral spierballenvertoon", zegt LSVb-voorzitter Abdelkader Karbache.

'Nederlands is al de norm'

Volgens de Vereniging Hogescholen wordt het probleem door het kabinet overdreven. In een reactie op het nieuws vandaag stelt de organisatie dat 92 procent van de hbo-opleidingen al in het Nederlands wordt aangeboden. "Het Nederlands ís al de norm in het hbo." De vereniging verwijst naar de maatregelen die de sector neemt om het aantal Engelstalige opleidingen te verminderen.

In het onderwijs, en vele andere sectoren, wordt geleund op Engelssprekend personeel. LSVb-voorzitter Karbache verwacht dat er straks niet voldoende Nederlandssprekende medewerkers zijn voor alle opleidingen.

Verder onderschrijft hij het standpunt van de universiteiten en hogescholen dat inkomsten die buitenlandse studenten opleveren momenteel onmisbaar zijn. "Dat is de reden dat hier zo veel internationale studenten naartoe zijn gehaald. Het is een financiële prikkel. Dat is een fout verdienmodel, maar wel een feit."

Volgens Karbache zou er eerst een discussie op gang moeten komen over wat een goed alternatief kan zijn in plaats van "er bot de rem op te zetten".

Premier Tusk wil zijn plan doorzetten om het asielrecht in Polen op te schorten, ondanks harde kritiek van mensenrechtenorganisaties en van partijen binnen zijn coalitie. Het plan is in strijd met de Poolse grondwet, het internationaal recht en het Europese asielbeleid, zo klinkt het.

Precies een jaar nadat Tusks coalitie de Poolse parlementsverkiezingen won besprak de premier zijn voorstel in het kabinet. Tusk zei na afloop dat een 'migratiestrategie' was aangenomen getiteld 'Controle herpakken, veiligheid zeker stellen'.

De details zijn nog niet bekendgemaakt, maar in een samenvatting online staat het voornemen om het asielrecht tijdelijk te schrappen "als migranten de staat dreigen te destabiliseren". Vier ministers van de linkse coalitiepartij Lewica zeggen het niet eens te zijn met het plan.

Hybride oorlog

In de aanloop naar die vorige verkiezingen riep de premier nog op tot een humaner migratiebeleid in Polen. Maar sinds hij aan de macht is heeft hij steeds meer strenge maatregelen getroffen, vooral nadat in juni een Poolse militair bij een mesaanval aan de grens met Belarus werd gedood.

Zo zijn er langs delen van de grens weer 'bufferzones' ingesteld die afgesloten zijn voor de buitenwereld, bedoeld om smokkelaars buiten de deur te houden. Ook is wetgeving doorgevoerd, die het voor militairen makkelijker maakt om hun wapens te gebruiken.

Buurland Belarus laat migranten door en helpt daarbij soms zelfs actief, zegt de Poolse grenswacht. Ook is volgens de grenswacht dagelijks sprake van aanvallen. "Ze gooien stenen en takken naar Poolse patrouilles. Ze gebruiken vuurwerk", zegt een woordvoerder. "Meerdere grensbewakers zijn dit jaar gewond geraakt."

Destabiliseren

Het is vanwege dat soort incidenten dat Tusk hamert op strenger beleid. De premier ziet de migranten vooral als instrumenten in de hybride oorlog van Rusland en Belarus om de EU te destabiliseren.

Bovendien zijn de buurlanden volgens de regering bezig met plannen om de situatie aan de grens verder op scherp te zetten. Eerder verdedigde Tusk het plan door te benadrukken dat andere landen zoals Finland vergelijkbare wetgeving hebben doorgevoerd.

Vrijwilligers helpen migranten op de grens tussen Belarus en Polen, zag correspondent Christiaan Paauwe vorig jaar:

Opvallend is dat het aantal oversteekpogingen aan de grens met Belarus juist afneemt de afgelopen weken. Naar verwachting zal deze route vanwege het winterweer de komende maanden grotendeels stil komen te liggen.

Streng beleid populair

Critici betichten Tusk ervan dat hij net als de vorige regering politiek bedrijft over de rug van migranten. De premier weet namelijk dat streng migratiebeleid in Polen populair is en er wordt vooruit gekeken naar de presidentsverkiezingen in mei volgend jaar.

Voor de premier wordt het cruciaal om dan iemand van zijn eigen partij verkozen te krijgen, zodat hij beloofde hervormingen kan doorvoeren. Veel plannen stranden nu op het bureau van president Duda, die uit het kamp van oppositiepartij PiS komt.

"De premier ziet een mooie kans om aan te kondigen dat ze asielzoekers niet meer accepteren, zodat hij daarna kan zeggen dat ze ook niet meer komen", zegt Aleksandra Chrzanowska van de actiegroep Grupa Granica. Die verleent hulp aan migranten in het bos. "Maar dat is niet waar, ze komen straks niet meer vanwege het weer", concludeert de activist.

Meer dan 60 mensenrechtenorganisaties en andere instellingen, waaronder Amnesty International en de Auschwitz-Birkenau-stichting, hebben de premier opgeroepen om af te zien van zijn plannen. "We leven in onzekere tijden met oorlog en conflicten over de hele wereld, en we staan zelf op de rand van oorlog", is te lezen in een open brief. "Maar dat stelt ons niet vrij van menselijkheid en het respecteren van de wet."

Rechtsstaat

Ook binnen de eigen coalitie werd verbaasd en boos gereageerd op de aankondiging van Tusk, die dit niet van tevoren met zijn partners had besproken.

De leider van de linkse coalitiepartij Lewica waarschuwde dat de regering de rechtsstaat moet respecteren en refereerde aan de ondermijnende stappen die de vorige regering zette. Tusk beloofde de rechtsstaat juist te herstellen, maar zou nu hetzelfde pad als zijn voorgangers opgaan.

"Als hij een van de basisrechten kan opschorten - want dat is het asielrecht - dan kan hij dat op ieder moment ook met andere mensenrechten doen", zegt activist Chrzanowska. "Dit is niet hoe het zou moeten zijn in een democratisch, Europees land."

Een groot deel van de provincie Noord-Brabant is onderdeel geworden van het Van Gogh Nationaal Park. Staatssecretaris Rummenie van Natuur heeft het gebied van 100.000 hectare officieel de status van Nationaal Park gegeven.

Het nationale park is geen park met een ingang en een omheining. Het gebied moet een "internationaal visitekaartje" voor de provincie worden.

Omroep Brabant schrijft dat zo'n anderhalf miljoen Brabanders vanaf vandaag in het Nationaal Park wonen. Het gaat om het gebied van het zuidwesten van Breda tot aan Helmond in het oosten van de provincie. Het Nationaal Park omvat naast steden en dorpen ook natuurgebieden als de Loonse en Drunense Duinen, de Kampina en het Ulvenhoutse Bos.

De provincie wil het gebied de komende jaren flink vergroenen. Zo komt er 1000 kilometer aan heggen op het platteland. Ook komt er meer groen in woonwijken. Een ander plan is dat boeren een deel van hun land openstellen voor wandelaars.

Aardappeleters

Het gebied is vernoemd naar Vincent van Gogh (1853-1890) omdat hij in het gebied opgroeide en er in 1885 zijn eerste meesterwerk schilderde, De Aardappeleters. De provincie wil dat mensen uit binnen- en buitenland de natuur en het landschap ervaren dat Van Gogh inspireerde.

De provincie Noord-Brabant en de voorzitter van het nationale park beschouwen de nieuwe status als "een krachtige motor voor verdere gebiedsontwikkeling en een goede leefomgeving voor mens, plant en dier".

Het gaat goed met de twee tropische zeeschildpadden die aanspoelden in Nederland en afgelopen zomer zijn vrijgelaten bij de Azoren, een Portugese eilandengroep in de Atlantische Oceaan. De dieren zijn de afgelopen weken gevolgd via speciale zendertjes, laat Diergaarde Blijdorp weten.

De verzwakte tropische zeeschildpadden spoelden afgelopen winter aan en werden opgelapt in de dierentuin in Rotterdam. Ze kregen daar de namen Bodhi en Brick. De zeedieren zijn in speciale kisten via Lissabon naar de Azoren gevlogen. Daar kwamen ze eerst tot rust in een aquarium. In augustus is het tweetal vrijgelaten in de Atlantische Oceaan.

Zenders laten vanzelf los

Schildpad Brick heeft "redelijk snel" gezwommen, blijkt uit de data van de zendertjes. Hij zwemt nu zo'n 1000 kilometer ten noorden van de Azoren. De andere zeeschildpad, Bodhi, is nu bijna 800 kilometer ten oosten van de Azoren, bijna halverwege tussen de Azoren en de kust van Portugal.

De zendertjes laten vanzelf los als de dieren groeien, schrijft regionale omroep Rijnmond. Het is dus niet mogelijk om de schildpadden gedurende de rest van hun leven te blijven volgen.

Afgelopen winter en voorjaar spoelden op verschillende plekken langs de Nederlandse kust zeeschildpadden aan. Die werden allemaal opgevangen in Diergaarde Blijdorp, de enige opvangplek voor de dieren in Nederland.

Zes schildpadden gingen dood in de opvang. Een stierf waarschijnlijk als gevolg van een longontsteking. Vijf andere dikkopschildpadden kwamen om door een technisch probleem. Daardoor werd het water te warm en dat werd de dieren fataal.

De Gieskes-Strijbis Podiumprijs, de grootste podiumprijs van Nederland, is dit jaar uitgereikt aan de danser en choreograaf Cherish Menzo en aan muzikant Vernon Chatlein. De prijs wordt jaarlijks toegekend aan makers die een bijdrage leveren aan onder meer de diversiteit van de podiumkunsten in Nederland.

Menzo maakte met haar dansvoorstellingen Jezebel en Darkmatter diepe indruk op de jury. Daarin zet de danser de ervaringen van zwarte mensen centraal. "Op sublieme wijze kantelt ze de bevooroordeelde manier van kijken naar het eigen lichaam, naar dat van de ander, en de verhalen die we eraan verbinden", schrijft de jury.

Bij Chatlein raakte de voorstelling Voices from Letter: Kiminá de jury in het bijzonder. De jazzmuzikant vertaalt Tambú, een dans- en muziekstroming uit het Caribisch gebied, naar hedendaagse muziek. "De verbindende kracht van Vernon Chatlein spatte van het podium", aldus het rapport.

'Duw in de rug'

Menzo en Chatlein ontvangen vanwege de prijs een geldbedrag. Beiden mogen 60.000 euro uitgeven aan hun artistieke ontwikkeling.

Chatlein vindt het winnen van de prijs overweldigend en noemt het bedrag een "fantastische ondersteuning die me in staat stelt om artistiek werk te kunnen creëren". Menzo noemt het "een duw in de rug om samen met anderen te blijven dromen, bevragen en creëren en onze realiteit in dialoog te brengen met het theater".

Steef de Jong

Actrice Meral Polat, acteur Saman Amini en celliste Maya Fridman waren ook genomineerd voor de Gieskes-Strijbis Podiumprijs. Zij ontvangen ieder 10.000 euro. Dat bedrag mogen ze naar eigen inzicht besteden.

Sinds 2017 wordt de prijs jaarlijks uitgereikt aan kunstenaars uit verschillende disciplines, zoals theater, muziek en dans. Vorig jaar mochten operette-theatermaker en regisseur Steef de Jong en theaterproducent Well Made Productions de prijs in ontvangst nemen.

Een man is vanavond aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij het doodschieten van een man, gisteren, op een parkeerterrein bij een sportpark in Hilversum.

De opgepakte verdachte komt uit Hilversum. Het slachtoffer was een 21-jarige Utrechter.

De politie kreeg gistermiddag rond 17.30 uur de eerste melding van de schietpartij bij Sportpark Crailoo. Daar troffen agenten een zwaargewonde man aan, die ter plekke overleed.

Agenten konden niet direct een verdachte aanhouden. De politie schrijft in een persbericht dat er direct "een uitgebreid onderzoek" is opgestart. "Uit dit onderzoek komt nu de aangehouden verdachte naar voren. Hij zit in volledige beperkingen."

De politie benadrukt nog op zoek te zijn naar getuigen.

Het Amerikaanse ministerie van Transport legt Lufthansa een boete op van 4 miljoen dollar omdat de Duitse vliegmaatschappij ruim honderd joodse passagiers op doorreis zou hebben gediscrimineerd.

Dat zou in 2022 zijn gebeurd tijdens een vliegreis van New York via Frankfurt naar Boedapest. Nadat een aantal van de reizigers weigerde om mondkapjes te dragen ontzegde Lufthansa 128 joodse passagiers in Frankfurt de toegang tot het vliegtuig dat naar Boedapest zou vliegen. Bijna al deze passagiers droegen kleding die orthodox-joodse mannen doorgaans dragen.

Volgens onderzoekers van het Amerikaanse ministerie gaf een groot deel van de geweigerde passagiers aan elkaar niet te kennen en reisden ze ook niet in een groep. "Ondanks dat behandelde Lufthansa de Joodse reizigers alsof ze een één groep vormden. De toegang tot de vlucht werd hen ontzegd vanwege het vermeende wangedrag van enkelen", schrijft het ministerie.

Miscommunicatie

Het Amerikaanse ministerie legt Lufthansa daarom een boete op van 4 miljoen dollar, omgerekend zo'n 3,7 miljoen euro. Volgens het departement is dat de hoogste boete die het ooit heeft opgelegd aan een luchtvaartmaatschappij voor het schenden van burgerrechten.

Het Duitse bedrijf moet nu nog 2 miljoen dollar betalen aan de Amerikaanse overheid. Eind 2022 trof Lufthansa al een schikking van 2 miljoen dollar met de geweigerde passagiers.

De luchtvaartmaatschappij benadrukt zich al meerdere malen te hebben verontschuldigd voor het incident, maar ontkent discriminatie. Het weigeren van de reizigers zou een gevolg zijn geweest van miscommunicatie.

Ook kan het Amerikaanse ministerie in deze situatie eigenlijk geen boete opleggen, zegt Lufthansa, aangezien het incident plaatsvond in Duitsland. Desondanks zal de vliegmaatschappij de boete voldoen, om zo een rechtszaak te vermijden.

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat Kamp Westerbork twee ton van het Rijk krijgt om uit de financiële moeilijkheden te komen. Vandaag werd bekend dat het herinneringscentrum in de knel zit en hulp nodig heeft. Kamerlid Wieke Paulusma van D66 stelde daarom voor een wijziging in de begroting op te nemen om het herinneringscentrum uit de eerste financiële nood te helpen. "En dat gaat een meerderheid krijgen", zegt Paulusma.

Vanochtend bood directeur Bertien Minco van het herinneringscentrum samen met onder meer een kampoverlevende en een nabestaande een petitie aan in Den Haag met het verzoek om hulp. Minco zei dat Kamp Westerbork het "niet veel langer volhoudt". Het herinneringscentrum draait nog geen verlies, maar heeft geen financiële buffer.

De problemen komen niet door een gebrek aan bezoekers, want de bezoekersaantallen stegen juist. Het afgelopen jaar bezochten 130.000 mensen het voormalige doorgangskamp. De tekorten komen vooral door gestegen kosten, van onder meer energie en salarissen. Volgens de directeur worden die kosten niet of nauwelijks gecompenseerd door subsidies. Daarnaast zal het museum te maken krijgen met de btw-verhoging op cultuur.

In het voorstel schrijft D66'er Paulusma dat "Nederland steeds vaker opgeschrikt wordt door voorbeelden van antisemitisme. "Dat is onaanvaardbaar en het is belangrijk om verhalen over de Jodenvervolging te blijven herdenken."

Kamp Westerbork biedt al lange tijd een plek voor herdenking en educatie over de Jodenvervolging. "Daarnaast wil Kamp Westerbork zich ontwikkelen tot een internationaal kenniscentrum over erfgoed van de oorlog", staat in het wijzigingsvoorstel.

Kamp Westerbork heeft veel achterstallig onderhoud:

D66 vindt deze ambitie belangrijk en roept daarom op tot een financiële bijdrage van het Rijk van 200.000 euro voor volgend jaar. Paulusma stelt dat dit "eigenlijk een druppel op de gloeiende plaat is", maar noemt het "een goede eerste stap." Het geld zou moeten komen uit een pot die bestemd is voor het herdenken van de Tweede Wereldoorlog.

Daarnaast wil het D66-Kamerlid dat het kabinet dit bedrag jaarlijks geeft aan Kamp Westerbork.

Groenlinks-PvdA, VVD, NSC, D66, BBB, CDA en SGP hebben al toegezegd de begrotingswijziging te steunen. Naar verwachting wordt binnen een paar weken over het voorstel gestemd.

"Ik zit vast in mijn huis", vertelt de 30-jarige Khadija in een spraakbericht vanuit Jabalia, in het noorden van Gaza. "We kunnen niet weg door de bombardementen en gevechten. We kunnen ieder moment sterven."

Jabalia is al ruim een week het middelpunt van een nieuw Israëlisch offensief. De troepen keerden tien dagen geleden terug naar het gebied, nadat Jabalia in de eerste maanden van de oorlog al bijna volledig werd verwoest door bombardementen.

Het versteende vluchtelingenkamp wordt nu omsingeld door het Israëlische leger. Tanks en militairen zijn het gebied binnengetrokken en er wordt gevochten door Israëlische troepen en Hamasstrijders.

Israël voert de aanvallen naar eigen zeggen uit om te voorkomen dat Hamas er kan hergroeperen. Ondertussen kunnen tienduizenden burgers in het vluchtelingenkamp geen kant op.

Vluchtelingen onder vuur

Inwoners kregen aan het begin van het offensief een evacuatiebevel. Dat bevel werd afgelopen zaterdag vernieuwd, maar mensen durven niet weg. Palestijnen die vorige week probeerden te vluchten, zeggen door het leger onder vuur te zijn genomen.

Ook de 23-jarige Sahar lukte het niet om de stad te verlaten. "Er waren gevechten in de straten en toen we probeerden te vluchten, werden we gebombardeerd. Het is een wonder dat we het hebben overleefd."

Bij de gewelddadige belegering zijn volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid al ruim 300 mensen gedood. Ook de afgelopen dagen vielen er tientallen slachtoffers. Volgens ooggetuigen kunnen de hulpdiensten de slachtoffers niet of nauwelijks bereiken.

"Er liggen doden op straat. Er is geen ambulance of andere hulp", zegt de 50-jarige Mohammed tegen een lokale journalist die voor de NOS werkt. Hij spreekt van een zware tijd. Mohammed is gevlucht en verblijft nu bij kennissen. "Ik weet niet waar ik nog naartoe kan. Ik wil vrede en veiligheid."

Verderop in dezelfde straat in Jabalia treft de journalist inwoner Mahmoud. "Ik woon nog steeds in Jabalia, maar ik ben gevlucht naar een school vanwege de bombardementen", vertelt hij, omringd door puin. "Er is geen veiligheid, water, eten of stabiliteit. Er is niks. Israël bombardeert iedereen en maakt geen onderscheid tussen kinderen en bejaarden."

Beperkte noodhulp

Volgens het Wereldvoedselprogramma blokkeert Israël al twee weken de noodhulp voor Noord-Gaza en dus beginnen voedsel, medicijnen en brandstof op te raken. "We hebben te weinig eten voor hulpverleners en patiënten.", zegt Hossam Abu Safieh, directeur van het Kamal Adwan ziekenhuis in Noord-Gaza in een statement.

Palestijnen vrezen dat dit onderdeel is van het zogenoemde generaalsplan, een plan om Hamas op de knieën te dwingen door het noorden van Gaza uit te hongeren. Het plan is bedacht door een groep Israëlische oud-generaals en aan Netanyahu gepresenteerd.

Of het plan daadwerkelijk wordt uitgevoerd, is niet duidelijk. Volgens Israëlische media heeft Netanyahu tijdens een parlementsbijeenkomst gezegd dat hij het plan overweegt.

Hulp stoppen mag niet

Het plan in deze vorm uitvoeren, kan volgens het oorlogsrecht niet. "Alle landen en partijen zijn verplicht humanitaire hulp door te laten voor de bevolking in nood", zegt Marten Zwanenburg, hoogleraar militair recht aan de Universiteit van Amsterdam en de Nederlandse Defensie Academie.

De enige uitzondering is wanneer de hulp gebruikt zou worden door de tegenpartij, in dit geval door Hamas. "In dat geval kan Israël de hulp tijdelijk stoppen, bijvoorbeeld door één konvooi te blokkeren of via een andere route te laten rijden, maar je mag noodhulp naar een gebied nooit volledig stoppen."

En dat mag ook niet als de bevolking zou zijn geëvacueerd, vult Marieke de Hoon, universitair hoofddocent internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam, aan.

"Ten eerste mag evacuatie alleen tijdelijk en hier is het de vraag hoe lang het uithongeren van Hamas zou duren. Ten tweede kan niet iedereen vertrekken, denk aan kwetsbaren of zieken. Daarnaast moet Israël ervoor zorgen dat de bevolking dan ergens anders veilig wordt opgevangen en dat is niet het geval."

"Ik zou het zo graag een keer willen uitschreeuwen. Hoe jij alles van mij hebt afgepakt. Hoe zwart het bij mij vanbinnen is geworden", zegt Kelly tegen verdachte Donny M. Ze is de oudste zus van Gino, het jongetje dat in 2022 in Limburg seksueel werd misbruikt en gedood.

Zus Naomi vertelt dat ze lang heeft nagedacht over hoe ze haar verhaal moest beginnen. "Wat zeg je tegen degene die je broertje heeft vermoord? Hoe moet ik leven in een wereld waarin Gino nooit meer wakker wordt en de verdachte elke dag?"

Op de avond van 1 juni 2022 kwam de 9-jarige Gino niet meer thuis nadat hij was gaan voetballen in Kerkrade. Een aantal dagen later vond de politie zijn lichaam in Geleen, in de buurt van de woning van Donny M.

Vandaag was de tweede dag dat de rechtbank in Maastricht de zaak tegen Donny M. behandelde. Morgen komt het Openbaar Ministerie met de strafeis. Eind november volgt de uitspraak.

De zussen doen hun verhaal in de rechtbank van Maastricht:

De zussen dragen T-shirts met daarop een foto van hun overleden broertje en de tekst "Justice for Gino". Donny M. kijkt de nabestaanden zenuwachtig in de ogen terwijl zij hun verlies delen in de rechtszaal.

Waar Naomi moeite heeft om de tranen binnen te houden, heeft Kelly een stem die trilt van woede. "Voor het eerst in mijn leven ervaar ik gevoelens van wraak en erger", zegt Kelly. "Wees maar blij dat de politie je eerder heeft gevonden dan ik. Want dan zou ik je wat hebben aangedaan."

"Het is erg om aan te horen wat ik heb aangericht", reageert M. huilend op de twee zussen. "Dat ik deze mensen onherstelbaar leed in de schoenen geschoven heb. Ik weet: ze hebben er niks meer aan, maar toch wil ik sorry zeggen voor wat ik met Gino gedaan heb. En dat het me vreselijk spijt."

Probleemjeugd

M. was al eerder emotioneel, toen de rechter hem voorlegde dat hij volgens deskundigen minder emoties voelt zoals empathie, schuld en berouw. "Er is echt wel berouw en schuld over wat er is gebeurd de laatste tijd", zei hij in tranen.

"Zeker met wat ik heb meegemaakt in het verleden, zou je zeggen: dit doe ik een ander niet aan." De verdachte zegt zelf te zijn misbruikt. Op 9-jarige leeftijd zou hij zijn betast door een zwemleraar, als 10-jarige zou hij seksueel zijn misbruikt door een begeleidster.

"Sommige mensen worden geboren met een gouden lepel in hun mond, bij u bleef de bestekla dicht", zei de rechter aan het begin van de zitting tegen M. Hij werd verslaafd geboren; zijn moeder gebruikte heroïne. Als 1-jarige zat M. in een crisisopvang en daarna in een pleeggezin.

Gedurende zijn hele jeugd vertoonde hij probleemgedrag. In 2014 was hij betrokken bij brandstichting, een jaar later gooide hij een steen van een viaduct, die op een haar na een auto miste. Weer twee jaar later werd hij als 17-jarige veroordeeld voor seksueel misbruik en het mishandelen van twee minderjarige jongens.

"Wij hebben het zelf ook niet makkelijk gehad, maar steeds opnieuw kiezen wij voor het goede", zei Naomi over het verleden van Donny M. in haar slachtofferverklaring. "Iets als een zware jeugd mag nooit als excuus gebruikt worden."

Seksuele drift leidend

M. heeft volgens deskundigen een persoonlijkheidsstoornis die op jonge leeftijd is ontstaan, met "anti-sociale trekken en borderline-trekken". Ook heeft hij een stoornis waardoor hij seksueel geïnteresseerd is in kinderen.

Die stoornissen maken de verdachte volgens deskundigen van het Pieter Baan Centrum verminderd toerekeningsvatbaar bij het seksueel misbruik en doden van Gino. Op dat moment zou hij zich hebben laten leiden door seksuele driften.

Bij de ontvoering van het jongetje was M. volgens het Pieter Baan Centrum wel toerekeningsvatbaar. M. vertelde gisteren dat hij Gino een tijdje volgde naar het speelveldje. "Dat maakt het voor ons planmatiger", zei een van de deskundigen.

M. moet tbs met dwangverpleging ondergaan, adviseert het Pieter Baan Centrum. Volgens de deskundigen is dat nodig vanwege een grote kans op herhaling.

De zussen van Gino geloven niet in behandeling van M. "Je leven zal je nooit beteren. Dat heb je eerder ook niet gedaan", zei Naomi. "Jij moet de rest van je leven in de gevangenis blijven, tot de dood. Net zoals mijn broertje voor de rest van zijn leven in het graf ligt."

Het aandeel ASML is vanmiddag snoeihard onderuit gegaan op de Amsterdamse beurs, nadat nieuwe kwartaalcijfers van de chipmachinefabrikant eerder dan verwacht online waren verschenen. De publicatie ervan stond voor morgenochtend op de agenda. Het bedrijf spreekt van een "technische fout".

Vrijwel direct nadat beleggers lucht hadden gekregen van het uitgelekte bericht kelderde het aandeel ASML. Het schoot in enkele minuten zo'n 15 procent omlaag. Daarmee verdween er 50 miljard euro aan beurswaarde.

Aanvankelijk haalde ASML het te vroeg verschenen persbericht weer van de website. Kort na het sluiten van de beurs werd het bericht opnieuw online gezet en als persbericht rondgestuurd.

'Een grote blunder'

Deskundigen vinden het vooral een flinke blunder dat ASML vroegtijdig de cijfers heeft gepubliceerd. "Het gebeurt wel eens vaker dat er een fout wordt gemaakt. Maar het amateurisme is behoorlijk schadelijk voor ASML", zegt Jim Tehupuring, beursanalist van 1Vermogensbeheer.

"Het is vooral bijzonder dat dit juist bij ASML gebeurt", zegt Daniel Citroen, sectorspecialist technologie bij ING. "Het is heel erg on-ASML. Het is ook bijzonder onhandig zo aan het einde van de beursdag. Juist omdat het een vervelend bericht is."

Slecht nieuws

Uit de cijfers blijkt dat de chipmachinefabrikant in het afgelopen kwartaal flink minder orders binnenkreeg. Ook is ASML somberder over het herstel van de verkoop van het aantal chipmachines.

Veel beursanalisten reageren koeltjes op het slechte nieuws. Zo zijn er geen grote zorgen over de toekomst van het bedrijf. Maar het nieuws geeft wel een signaal over de staat van de chipindustrie in het algemeen.

Volgens Citroen gaat het met de geavanceerde chips die nodig zijn voor AI nog altijd heel goed. Alleen de chips die nodig zijn voor elektrische auto's doen het minder goed. "Er worden nog veel chipfabrieken gebouwd maar het loopt nu wat vertraging op. Daarom zijn die orders afgenomen. Er wordt nog wel besteld, maar dat gebeurt dan later."

Oneerlijke informatievoorsprong

Het voortijdig publiceren van dit soort informatie mag niet. Door deze fout hadden sommige beleggers eerder informatie dan anderen waardoor zij eerder konden handelen. Vooral omdat ASML tijdelijk het bericht weer van de website had gehaald.

Toezichthouder AFM moet erop toezien dat bedrijven de informatie op de juiste manier openbaar maken zodat iedereen tegelijk dezelfde informatie heeft. In reactie op vragen van de NOS zegt de AFM niet in te kunnen gaan op het specifieke geval van ASML vanwege toezichtvertrouwelijkheid.

De Amsterdamse modeontwerper Camiel Fortgens ontvangt dit jaar het Cultuurfonds Mode Stipendium, de belangrijkste modeprijs van Nederland. "Een grote verrassing", zegt hij, zeker omdat hij zichzelf eigenlijk niet als modeontwerper ziet. "Ik doe iets anders dan wat in de mode de standaard is."

Fortgens studeerde aan de Design Academy Eindhoven en richtte in 2014 een eigen merk op. Samen met compagnon Tanja Bindels en een team van makers bouwde hij zijn visie uit tot een internationaal gerespecteerd merk dat zijn naam draagt. Zijn kleding is populair in Japan en Zuid-Korea, waar het in exclusieve winkels wordt verkocht.

Wie 'een Camiel Fortgens' wil herkennen, moet een scherp oog hebben. Zijn creaties zijn hoogwaardige interpretaties van alledaagse kledingstukken. Wat ze anders maakt, zijn de imperfecties: rafelrandjes, scheve knopenrijen, oneven lengtes.

"Toen ik voor het eerst ging naaien, vond ik dat hartstikke lastig. Dan was er weer iets scheef en baalde ik en probeerde ik het opnieuw. Totdat ik besefte dat ik die imperfecties interessant vond. Je kunt ze niet van tevoren bedenken, ze ontstaan. En het maakt een kledingstuk anders dan wat er al is."

"Door kleding puur te benaderen als een product, een dagelijks gebruiksvoorwerp, waar bij nader inzien niets vanzelfsprekend aan is, waarbij details speels onder de loep worden genomen en binnenkant zomaar buitenkant kan worden, wordt de onderliggende techniek en constructie van het kledingstuk ontwapenend blootgelegd", schrijft de jury over zijn werk.

"Ik vind het bijzonder dat het door de jury gezien en gewaardeerd wordt", reageert Fortgens. "Dat wat wij doen, naast alle uitgesproken mode, een plek mag krijgen."

Inspiratie haalt de 33-jarige ontwerper uit kleding waar iets mee is, vaak tweedehands of vermaakt. "Mijn oude buurvrouw die iets gerepareerd heeft met een stofje dat ze nog had liggen. Of iemand op straat die een gekke combinatie aan heeft. Daar maak ik foto's van."

Zo werpt Fortgens zich naar eigen zeggen op als vertegenwoordiger van echte mensen en een imperfecte wereld. "Niet van de gepolijste droomwereld die de mode vertegenwoordigt."

Dat het merk in Nederland vrij onbekend is, komt door de onorthodoxe aanpak van de ontwerper. Hij volgde een brede designopleiding in plaats van een modeopleiding, schonk weinig aandacht aan publiciteit en liet de Amsterdamse modeweek na één keer showen voor wat het was. Hij wilde dat zijn merk door de liefhebbers zelf ontdekt zou worden. En dat gebeurde, aan de andere kant van de wereld.

"In de Japanse cultuur is het cool als je dingen ontdekt die niemand kent. Een luxe maar klein merk als het onze wordt daar erg gewaardeerd", zo verklaart hij het succes in Azië. "Ze zijn daar qua kleding ook erg geïnteresseerd in wat er in Europa gebeurt. Wij maken Europees-westerse referenties, maar met een oversized pasvorm die bijna Japans is. Het sluit aan op wat zij mooi vinden."

Toch hoopt Fortgens ook dichter bij huis voet aan de grond te krijgen. Het geldbedrag dat aan het Cultuurfonds Mode Stipendium is verbonden wil hij dan ook gebruiken "om de Europese markt een duwtje in de rug te geven".

Verschillende pompoenkwekers in Friesland en Gelderland balen van de tegenvallende oogst dit jaar. Waar ze in de herfst normaal gesproken veel kraampjes met pompoenen kunnen vullen, blijft de oogst dit jaar ver achter bij de verwachtingen.

Zo heeft kwekerij de Bascule in het Friese Hommerts dit seizoen maar een kwart van de gebruikelijke productie kunnen oogsten, zegt kweker Trinalda Westerhof tegen Omrop Fryslân. Normaal gesproken zijn pompoenen in oktober volop verkrijgbaar, zowel voor decoratieve doeleinden als consumptie.

De oorzaak van dit slechte seizoen: slakken en onverwachte vorst aan de grond deze maand. Ook het natte voorjaar heeft niet echt geholpen. Veel pompoenzaadjes gingen daardoor veel later de grond in.

Ook in Gelderland blijkt dat de oogst dit jaar tegenvalt. "De pompoenoogst is bij ons in jaren niet zo slecht geweest", zegt kweker Anja Eeuwes uit Groessen tegen Omroep Gelderland. Ze stelt dat het weer de grote boosdoener is. "De kou en natheid in het voorjaar is funest geweest voor de pompoenplant. Hierdoor zijn de planten amper gegroeid."

Normaliter staat het land in oktober nog vol met pompoenen, maar dat is dit jaar niet het geval. "We hebben alles de afgelopen weken geoogst", zegt ze. De vele regen in het voorjaar heeft de grond te nat gemaakt, waardoor belangrijke voedingsstoffen zijn weggespoeld. Bovendien had de teler veel last van slakken.

Tennisbal

Gerjan Puttenstein, kweker van reuzepompoenen uit Wezep, kreeg dit jaar geen joekels op het veld in aanloop naar Halloween, op 31 oktober. "De eetbare pompoenen in de supermarkt wegen normaal 1 kilo. Dit jaar zijn ze niet groter dan een tennisbal."

Ook teler Chris Poelen in Groesbeek bevestigt dat het een slecht pompoenseizoen is. "Het is tijdens de bestuivingsperiode verre van gunstig weer geweest voor de ontwikkeling en groei van de planten", legt hij uit. "Er groeide ook veel onkruid tussen de pompoenplanten. Hier heb ik mijn handen vol aan gehad."

Poelen zegt dat zijn oogst dit jaar 30 procent lager ligt dan de afgelopen jaren. "En dat alles door het weer", verzucht hij.

Duurder

Bij sommige telers zijn pompoenen door de tegenvallende oogst dit jaar een stuk duurder. "De kosten zijn gestegen, de opbrengst is lager, dus een stijging is nodig om te kunnen blijven bestaan. Anders verkoop ik volgend jaar geen pompoenen meer", zegt Poelen.

Ondanks de tegenvallende oogst organiseren ze in Groessen gewoon hun jaarlijkse Halloweenevenementen. "We organiseren al 25 jaar activiteiten in aanloop naar Halloween. Een slechte oogst moet de Halloweenpret niet bederven", zegt teler Anja Eeuwes.

Het had een offensief moeten worden om het moreel op te krikken en het Westen te laten zien waartoe Oekraïne in staat was, maar het offensief in Rusland begint voor de Oekraïners steeds meer op een hoofdpijndossier te lijken.

Het offensief in de Russische regio Koersk is zijn derde maand ingegaan en na een snelle opmars is het tij nu gekeerd. Het front schuift elke dag een beetje op in het nadeel van Oekraïne.

Rusland is deze week begonnen met een nieuw tegenoffensief. Volgens het Oekraïense leger doen daar op dit moment zo'n 50.000 Russische militairen aan mee. Volgens de opperbevelhebber van het Oekraïense leger heeft Rusland zijn troepen deels weggehaald van het front in Oekraïne. Hoeveel Oekraïners vechten in het gebied is onduidelijk.

40 procent terugveroverd

Nog steeds heeft Oekraïne bijna 800 vierkante kilometer Russisch gebied en tientallen dorpen in handen, maar dat is een stuk minder vergeleken met de 1300 vierkante kilometer die ze begin augustus hadden veroverd. De Russen hebben de afgelopen maanden 40 procent van het terrein terugveroverd.

Vooral ten westen van het stadje Soedzja hebben de Russen veel gebied herwonnen. Alleen al de afgelopen dagen zou het gaan om verschillende dorpen. Ook is er zwaar gevochten rondom het plaatsje Ljoebimovka.

In z'n dagelijkse videoboodschap houdt president Zelensky de moed erin. "Al vijf dagen proberen de Russen onze verdediging in de regio Koersk te doorbreken. Onze jongens houden stand en gaan in de tegenaanval."

Meer executies

Maar ondertussen zijn kleine groepen Oekraïense militairen op verschillende plaatsen omsingeld door de Russen. De Amerikaanse denktank The Institute for the Study of War (ISW) meldt dat de Russen bij hun opmars verschillende Oekraïense krijgsgevangen zouden hebben geëxecuteerd, iets dat in strijd is met de Geneefse conventie. Zo zijn enkele dagen geleden negen Oekraïense krijgsgevangen geëxecuteerd in de buurt van het plaatsje Zeleny Sjljach in de regio Koersk.

Opvallend is dat het om dronepiloten gaat die normaal gesproken een flink stuk achter het front zijn gestationeerd. Toch wisten de Russen ver genoeg door te dringen om ze te omsingelen.

De denktank ziet het aantal executies langs het hele front toenemen. Daarbij zouden Russische commandanten de executies aanmoedigen of er zelfs direct opdracht toe geven, zegt het ISW. Volgens Oekraïense cijfers hebben de Russen sinds het begin van de oorlog 93 Oekraïense krijgsgevangenen geëxecuteerd, zeker 28 daarvan deze maand.

De executies worden toegejuicht door Russische bloggers, zij beweren dat het terecht is en een onderdeel van oorlogsvoering. Veel bloggers hebben honderdduizenden of zelfs meer dan een miljoen volgers, vaak uit ultranationalistische hoek.

Wat het precieze Oekraïense doel in Koersk is, blijft onduidelijk. Waarschijnlijk wilde Oekraïne de Russen dwingen om troepen vanuit andere delen van het front naar Koersk te sturen. Zo kon de Russische opmars in Oekraïne worden afgeremd.

Russische winst in Oekraïne

Maar van dat laatste lijkt geen sprake. Oekraïne, dat de komende dagen z'n nieuwe overwinningsplan wil presenteren, ziet de Russen ook op andere plekken gestaag terrein winnen. Zo hebben ze enkele dorpen in de Oekraïense regio Zaporizja veroverd. En ook in de Oekraïense regio's Donetsk en Luhansk weten de Russen bijna dagelijks terrein te winnen.

De belangrijkste Russische overwinning was begin deze maand, toen ze het strategisch gelegen stadje Voehledar wisten te bereiken. De enige plek langs het front waar Oekraïne een klein succes lijkt te boeken, is rondom de stad Pokrovsk. Daar lijken de Oekraïners de Russische opmars richting de stad voorlopig iets te vertragen.

Het is nog niet gelukt om het gezonken vrachtschip bij Borgharen te bergen. Het vlottrekken van het schip mislukte, omdat een kabel afbrak, schrijft L1 Nieuws. Rijkswaterstaat onderzoekt de oorzaak van de kabelbreuk.

Rijkswaterstaat is al sinds maandagnacht bezig met voorbereidingen voor het bergen van het vrachtschip. Rond 13.00 uur begon de eerste poging om het schip los te trekken. Een uur later knapte de lijn die een ponton aan de wal verbond. De werkzaamheden zijn daarna stilgelegd.

Voor een tweede poging is nieuw materieel nodig en Rijkswaterstaat hoopt vanavond nog een tweede poging te doen.

Het schip van 67 meter lang botste zaterdag door een zeer sterkte zijstroming tegen de stuw van Borgharen in de Maas bij Maastricht, waarna het vaartuig water maakte en zonk. Twee bemanningsleden werden van boord gehaald door de brandweer. Niemand raakte gewond.

Als het schip is geborgen, kan ook de schade aan de stuw worden onderzocht.

Tijdelijke kering

Door de botsing kan Rijkswaterstaat de stuw niet sluiten. Het schip ligt deels in de scheepvaartopening van de stuw. Daardoor stroomt het water sneller weg dan normaal en zakt het waterpeil in de Maas tussen België en Borgharen.

Daardoor wordt er vandaag ook een mobiele waterkering bij Bosscherveld aangelegd. Die werkzaamheden verlopen wel volgens plan. Rond 15.00 uur is gestart met het vullen van de tijdelijke kering.