NOS Nieuws - Algemeen

Energiebedrijf Vattenfall stapt definitief af van het plan om een biomassacentrale te bouwen in Diemen. In plaats daarvan wil het bedrijf zoeken naar een andere manier om de woningen in de omgeving te verwarmen, zo maakt Vattenfall vandaag bekend. Het bedrijf heeft daarvoor een nieuwe overeenkomst getekend met meerdere gemeentes en de provincies Noord-Holland en Flevoland.

De provincie Noord-Holland had Vattenfall in 2019 een vergunning verleend voor de bouw van de biomassacentrale. De bedoeling was dat daar jaarlijks maximaal 212 kiloton aan houtpellets zouden worden verbrand. De vrijkomende energie zou dan gebruikt worden om huishoudens in Amsterdam, Diemen en Almere van warmte te voorzien.

Hoewel het plan op veel kritiek stuitte, verleende de provincie een vergunning - zonder dat er onderzoek was gedaan naar de mogelijke milieueffecten. Onderzoek was niet nodig omdat houtpellets volgens de provincie geen afval zijn.

De Raad van State oordeelde vorig jaar dat een onderzoek naar de milieueffecten toch nodig was en vernietigde de vergunning die de provincie Noord-Holland had verleend. De aanvraag moest daardoor opnieuw worden gedaan door Vattenfall. Het bedrijf kondigde destijds al aan de aanvraag te pauzeren en alternatieve warmtebronnen te onderzoeken.

Geothermie en waterstof

Die vergunningsaanvraag wordt nu helemaal gestopt en Vattenfall gaat kijken naar andere manieren om woningen in de omgeving te verwarmen, meldt het bedrijf.

Een van de alternatieven waaraan het energiebedrijf denkt is het gebruik van geothermie: warmte uit de diepe ondergrond van de aarde. Verder wordt er gekeken naar het gebruik van restwarmte uit datacenters. Andere optie is om de energiecentrale bij Diemen, die nu nog op aardgas draait, over te laten schakelen op waterstof, schrijft stadsomroep AT5.

Het bedrijf zegt "actieve steun" te hebben gekregen van de gemeentes en provincies voor de ontwikkeling van duurzame warmtebronnen. Tegelijkertijd zijn er volgens het bedrijf nog belangrijke uitdagingen om de alternatieven voor verwarming op gas betaalbaar te houden voor leveranciers en klanten.

Bij Giro555 voor de slachtoffers in het Midden-Oosten is tot nu toe ruim 8 miljoen euro opgehaald. Bij de aftrap van de landelijke actiedag vanochtend vroeg stond de teller nog op bijna 4,4 miljoen euro. Met name burgers doneren geld bij deze actie.

"Het bedrijfsleven en andere organisaties komen deze keer beduidend minder in actie voor Giro555 dan bij andere edities", schrijft de organisatie in een tussenstand. Een mogelijke verklaring voor dit verschil wordt niet gegeven.

Gevoeligheden

Het precieze bedrag dat om 17.30 uur is opgehaald is 8.022.490,90 euro. Het geld gaat naar slachtoffers in Libanon, Gaza, de Westelijke Jordaanoever, Israël en Syrië. Vanwege de gevoeligheden rond het onderwerp is de actiedag in museum Beeld & Geluid in Hilversum anders opgezet dan eerdere actiedagen van de samenwerkende hulporganisaties.

Waar veel eerdere acties werden afgesloten met een avondvullend tv-programma, is er dit keer voor gekozen om 's avonds een paar keer te schakelen met Beeld & Geluid voor updates. Die zijn op NPO 1, RTL 4 en SBS6 te zien.

Er komt "inderdaad geen vol avondprogramma, en dat is heel gepast", zei Arjan Lock, voorzitter van het college van omroepen, daar eerder over. "Het is een onderwerp dat zorgvuldigheid vraagt."

Verdeelsleutel

Er zitten minder bekende Nederlanders dan bij eerdere acties in het belpanel en er treden geen artiesten op. Ook doen meerdere commerciële radiostations niet mee aan de actiedag.

Voor de opbrengst wordt een verdeelsleutel gemaakt. Actievoorzitter Harm Goossens van Giro555 zegt dat het meeste geld naar Libanon en Gaza gaat. Maar er gaat bijvoorbeeld ook geld naar hulp voor Israëliërs die getraumatiseerd zijn door de terreuractie van Hamas op 7 oktober vorig jaar.

De laatste landelijke actiedag was vorig jaar. Toen werd geld ingezameld voor de slachtoffers van de aardbevingen in Turkije en Syrië. Die actie leverde ruim 128 miljoen euro op.

Bij station Den Bosch is het al de hele ochtend erg druk. Vanwege werkzaamheden rijden er geen treinen tussen Den Bosch en Utrecht.

De NS zet vanwege de werkzaamheden bussen in tussen Geldermalsen, Zaltbommel en Den Bosch. Dat leidde vanochtend tot grote drukte op het station, meldt Omroep Brabant. Voor de vervangende bussen stond een lange wachtrij.

Op X klagen reizigers over drukte en lange wachttijden:

De NS waarschuwt voor drukte en langere wachttijden bij de bushaltes op de stations. Ook vanavond in de spits wordt grote drukte verwacht. "Het is een enorm druk traject en in een trein passen wel 500 tot 1000 mensen, in een bus maar 50", zegt een woordvoerder van de NS zegt tegen RTV Utrecht.

De NS adviseert daarom om in de avondspits niet de bus te pakken, maar met de trein om te reizen via Nijmegen. Dat geldt zowel in de richting van Utrecht als in de richting van Den Bosch. Wie vanuit Eindhoven of Tilburg naar Amsterdam wil met de trein kan ook via Rotterdam reizen. Dan ben je wel 35 minuten langer onderweg, maar hoef je niet te wachten op de bus, aldus de NS.

Herstelwerkzaamheden bij Zaltbommel

Het treinverkeer tussen Den Bosch en Utrecht ligt stil vanwege geplande herstelwerkzaamheden bij Zaltbommel. Daar werkt ProRail aan de afwatering bij het spoor. Sinds de zomer zijn daar volgens ProRail al problemen mee.

Als gevolg hiervan ligt het spoor op die plek niet stabiel genoeg en daardoor gold al maanden een snelheidsbeperking. Naar verwachting zullen de werkzaamheden in de komende nacht worden afgerond.

Het Openbaar Ministerie heeft in de rechtbank in Maastricht een gevangenisstraf van 28 jaar en tbs met dwangverpleging geëist in de zaak tegen Donny M. De 24-jarige man wordt verdacht van het ontvoeren, misbruiken en vermoorden van de 9-jarige Gino. Het jongetje verdween op 1 juni 2022 in Kerkrade en werd drie dagen later dood gevonden in Geleen, in de buurt van het huis van M.

Volgens het OM heeft M. een van de zwaarste misdrijven gepleegd die mogelijk zijn en daarover herhaaldelijk gelogen. Het OM eist de straf ook voor het bezit en de verspreiding van kinderporno en voor het plegen van ontucht met een jongen van 17 in 2019.

Met deze strafeis volgt het OM het advies van gedragsdeskundigen van het Pieter Baan Centrum die verschillende stoornissen bij M. hebben vastgesteld en hadden geadviseerd om hem langdurig in een tbs-kliniek te plaatsen. Volgens het Pieter Baan Centrum lijdt M. onder meer aan een pedofiele stoornis.

Eén van de officieren van justitie was zichtbaar geëmotioneerd tijdens het requisitoir:

Het proces begon afgelopen maandag. Donny M. had zijn daden bekend in een reeks politieverhoren en herhaalde die bekentenis maandag voor de rechter. De zaak wordt daar pas na twee jaar behandeld, omdat er veel onderzoek nodig was vanwege wisselende verklaringen van M. Het OM wilde zo dicht mogelijk bij de waarheid komen.

Reconstructie

In de rechtbank vroegen de officieren van justitie zich hardop af of M. wel de hele waarheid heeft verteld. Donny M. heeft verklaard dat hij op die eerste juni verschillende drugs had gebruikt, rondreed in zijn auto en daarbij Gino in het vizier kreeg, die op een veldje aan het voetballen was. "Het is net of een knop omging, mijn focus was alleen nog op hem", zei hij in de rechtszaal.

Het OM liet vandaag een reconstructie zien van de route die M. aflegde met zijn auto. Er werden beelden getoond van een steppende Gino en de blauwe Volkswagen van M. die hem volgt. Volgens het OM blijkt daaruit duidelijk dat "zodra de verdachte Gino ziet, hij hem moest hebben".

M. nam de jongen mee in zijn auto, volgens het OM met de bedoeling hem te misbruiken, en reed naar zijn appartement in Geleen. Daar gaf hij Gino xtc en een erectiepil, misbruikte hij hem en doodde hij hem met een kussen, aldus zijn verklaring. Het lichaam verpakte hij in vuilniszakken en legde hij bij een afgebrand huis in de buurt. De vondst van het lichaam leidde tot afschuw en beroering.

Spreekrecht

Twee zussen van Gino maakten gisteren gebruik van hun spreekrecht in de rechtszaal. Zij wilden dat M. nooit meer vrijkomt. "Jouw kansen zijn op", zei een van de zussen. "Ik zie jou niet als mens, maar als monster", zei de ander.

Volgens gedragsdeskundigen heeft Donny M. een gebrekkig ontwikkelde gevoelswereld. Hij werd als 1-jarige uit huis geplaatst en liep al op jonge leeftijd verschillende stoornissen op.

In de rechtszaal zei hij spijt te hebben van wat hij met Gino heeft gedaan: "Het is erg om aan te horen wat ik heb aangericht", zei M. in reactie op de zussen. "Ze hebben niks meer aan deze woorden, maar toch wil ik zeggen dat het me vreselijk spijt."

Familie tevreden

De familie is tevreden over de straf die het OM eist, vooral over de eis dat M. eerst zijn celstraf moet uitzitten en daarna pas wordt behandeld. "De familie wilde graag dat hij levenslang zou krijgen, maar het OM heeft duidelijk gemaakt dat er dan mogelijk gratie kan volgen. Als de rechtbank deze eis overneemt dan is dit de straf die garandeert dat hij zo lang mogelijk blijft vastzitten", reageert de advocaat van de familie.

Morgen houdt de advocaat van M. zijn pleidooi in de rechtbank van Maastricht, eind november doet de rechtbank uitspraak.

Na groot succes in Nederland lijkt de podcast De Blankenberge Tapes ook internationaal aan een doorbraak begonnen. De Britse versie staat onder de titel The Margate Murders sinds 3 oktober online en wordt door de krant The Guardian aangeprezen als een "gevaarlijk bingeable, niet echt gebeurd misdaaddrama". Een Duitse versie is in de maak en ook Noorwegen, Finland en zelfs Netflix hebben interesse, bevestigde maker Pascal van Hulst in Met het Oog op Morgen.

De Blankenberge Tapes, (2019) gaat over een moord op een 27-jarige vrouw die een link met een tien jaar eerder gepleegde moord blijkt te hebben. Het verhaal is fictie maar de acteurs die de karakters spelen doen dat op zo'n natuurlijke manier dat het lijkt alsof je naar een documentaire over een echt gebeurd misdaaddrama luistert.

"Ze maken hun zinnen niet af, ze hakkelen, ze moeten zoeken naar zinnen omdat we ze laten improviseren", zei Van Hulst. Luisteraars dachten daardoor dat ze naar true crime luisterden. "Er waren mensen die zich flink gepiepeld voelden. Die zeiden: 'Als ik had geweten dat het fictie was, had ik niet geluisterd'."

Britse aanpak

Voor de Britse versie is voor dezelfde aanpak gekozen, maar niet voor de locatie Blankenberge, maar voor de Britse badplaats Margate. En dan met bekende acteurs, zoals Joanne Froggatt uit Downton Abbey en Sheridan Smith, in Nederland onder meer bekend van The Royle Family. Voor Van Hulst en zijn collegapodcastmaker Tom Hofland hoefde dat laatste niet.

"Sterker nog, het lijkt me heel leuk om dit soort series te maken met helemaal geen bekende acteurs of zelfs niet eens acteurs", zei Van Hulst. "Het is een beetje alsof we hier, ik noem maar iemand, Georgina Verbaan in een podcast doen. Dan hoor je toch meteen haar stem. Je weet wie het is. Het leidt misschien niet af maar je wordt er toch aan herinnerd de hele tijd."

Speeltuin

De Britse acteurs konden goed uit de voeten met de werkwijze waarin ze zelf moesten improviseren. "Het was echt een grote speeltuin voor ze, merkte ik. Want je kan volledig je eigen taal inzetten. Je gebruikt dingen uit je eigen leven. Als we ze vroegen om bijvoorbeeld te beschrijven hoe het was om in Margate op te groeien, op dat pleintje voor hun huis, dan hoefden ze niet een plein te verzinnen, maar konden ze een plein uit de eigen jeugd nemen."

Twee stranden in de Australische stad Sydney zijn voorlopig gesloten, omdat er zwarte ballen zijn gevonden die aardolie bevatten. Dat meldt het bestuur van Randwick, een deelgemeente van Sydney. De ballen kunnen mogelijk gevaarlijk zijn voor mensen.

Het gaat om de populaire stranden Coogee Beach en Gordons Bay. Daar spoelden gisteren tientallen van die zwarte ballen aan. Omdat nog onduidelijk is waar ze vandaan komen en of ze gevaarlijk zijn, adviseert de gemeente de stranden te mijden en om niet in de zee te zwemmen.

De gemeente heeft onder meer de milieudienst ingeschakeld om te onderzoeken waar de oorzaak ligt. Volgens de Australische nieuwszender ABC News is een olielek op zee de meest logische verklaring.

Dit zijn beelden van de ballen:

Uit de voorlopige onderzoeksresultaten blijkt dat de ballen aardolie bevatten, meldt de gemeente op Instagram. Inmiddels zijn er opruimploegen bezig om het strand weer schoon te krijgen. "We willen dat zo snel mogelijk doen, maar tegelijkertijd willen we ook weten waar het vandaan komt, wat het is en wat de gevaren zijn", aldus een woordvoerder tegen ABC News.

Ook de inwoners in de buurt van de stranden staan voor een raadsel. Een van hen zwemt al veertig jaar in de zee en zegt tegen de tv-zender "nog nooit zoiets te zijn tegengekomen".

Het dodental door de ontploffing van een tankwagen in Nigeria is verder opgelopen. Vanochtend spraken de autoriteiten nog van zeker negentig doden. Inmiddels is er sprake van minimaal 147 slachtoffers. Het is een van de dodelijkste ongelukken in de afgelopen jaren in het Afrikaanse land.

Kort na middernacht verloor de chauffeur van de tankwagen de controle over zijn voertuig nabij de plaats Majiya in de noordelijke staat Jigawa, die grenst aan Niger. Hij poogde een andere truck te ontwijken, waarna de wagen kantelde en er brandstof begon te lekken.

Redden uit de vlammen

De lokale politie zegt tegen de Nigeriaanse tak van de BBC dat er al snel omwonenden afkwamen op het ongeluk, die zich stortten op de gelekte brandstof. Niet lang daarna ontplofte de tankwagen, waarbij dus zeker 147 doden vielen. Zo'n vijftig mensen zijn gewond naar het ziekenhuis gebracht.

Ooggetuigen spreken tegenover Nigeriaanse media van schokkende taferelen, waarbij mensen tussen de verminkte lichamen hun dierbaren nog uit de vlammen probeerden te redden.

"Het was angstaanjagend", zei een man tegen nieuwszender Channels Television. "Mensen renden alle kanten op en riepen om hulp. Het vuur verspreidde zich ontzettend snel, waardoor velen niet konden ontsnappen." Veel van de slachtoffers zijn begraven in een massagraf, bij een massa-uitvaart.

Vaker ongelukken met tankwagens

Er zijn vaker zware ongelukken met tankwagens in Nigeria. Verkeersregels worden slecht nageleefd, de wegen zijn vaak in slechte staat en er zijn weinig alternatieven voor het vervoeren van brandstof over de weg vanwege de afwezigheid van bijvoorbeeld een efficiënt spoornetwerk.

Zo kwamen er vorige maand nog 48 mensen om bij een ander tankwagenongeluk, waarbij een tankwagen frontaal botste op een andere truck.

Het komt ook vaker voor dat mensen na zo'n ongeluk met een tankwagen gelekte brandstof proberen op te vangen, zeker nu de benzineprijzen in Nigeria na het schrappen van meerdere subsidies begin vorig jaar flink omhoog zijn geschoten.

In de provincie Malatya in Turkije is een aardbeving gemeten met een kracht van 5,9 op een diepte van ongeveer 10 kilometer. Dat meldt de Turkse rampenbestrijdingsdienst AFAD op X. De dienst zegt dat er vooralsnog geen sprake is van dodelijke slachtoffers of schade aan eigendommen.

"Onze teams zijn alert en de veldscans gaan door. Wij betuigen ons medeleven aan onze getroffen burgers", meldt AFAD.

De aardbeving vond plaats in het district Kale, in Centraal-Turkije. Ook in Syrië is een aardbeving gemeten, meldt persbureau Reuters op basis van Syrische staatsmedia. Het gaat daar om de districten Al-Hasakah, Aleppo en Deir ez-Zor. De kracht van die aardbeving is niet bekend. Ook is er nog niets duidelijk over eventuele slachtoffers en schade.

Dit zijn beelden van de beving:

De provincie Malatya werd ook bij de twee grote aardbevingen van februari 2023 zwaar getroffen. Ook in buurland Syrië hadden de aardbevingen en naschokken in het noordwesten voor veel verwoesting gezorgd.

In totaal vielen er toen meer dan 50.000 dodelijke slachtoffers in de twee landen.

Na een dramatische middag waarbij slechte kwartaalcijfers van ASML voor de geplande publicatie uitlekten, staat het aandeel opnieuw flink in het rood. Na ruim een uur handel in Amsterdam stond het aandeel vandaag meer dan 4 procent in de min. Gisteren duikelde het aandeel in korte tijd 15 procent naar beneden, waarmee er ruim 50 miljard euro aan beurswaarde verdween.

De chipmachinemaker uit Veldhoven had in het derde kwartaal van dit jaar weliswaar een recordomzet en -winst. Maar dit werd compleet overschaduwd door cijfers waar analisten en beleggers bij het bedrijf vooral naar kijken: het aantal geplaatste bestellingen en de verwachtingen voor de komende tijd.

Dat komt door de lange doorlooptijd. Een fabrikant die nu iets bestelt, heeft z'n machine pas over een jaar of zelfs nog later. De omzet en winst zeggen dus niet iets over hoe de situatie nu is. En die belangrijke graadmeters vielen dus tegen.

Meest waardevolle bedrijf

ASML is het meest waardevolle bedrijf van Nederland en een van de meest waardevolle bedrijven van Europa. De AEX-index, de Nederlandse index met de 25 grootste beursgenoteerde bedrijven, staat licht in het rood.

Er wordt nu met grote interesse uitgekeken naar 15.00 uur vanmiddag. Dan geeft ASML een toelichting op de cijfers. Dat persmoment stond al gepland en is er altijd na kwartaalcijfers, maar heeft nu toch een andere lading gekregen.

De Anne Frank Stichting maakt een replica van het Achterhuis. De kopie van de plek in Amsterdam waar Anne Frank met haar familie en anderen zat ondergedoken tijdens de Tweede Wereldoorlog zal worden verscheept naar New York, waar die wordt tentoongesteld in het Center for Jewish History in Manhattan.

Naast de replica gaan ook zo'n 125 foto's, albums en andere voorwerpen naar New York, waaronder het eerste fotoalbum van Anne Frank en handgeschreven versjes in poëziealbums van haar vriendinnen. Het originele dagboek blijft in Amsterdam. "Deze is te fragiel en kwetsbaar om te reizen", aldus de stichting.

Volgens de stichting is het de eerste keer dat zo'n replica wordt gemaakt. Dat gebeurt in het Brabantse Erp. Het Achterhuis wordt daar volledig op schaal nagemaakt en ingericht in de stijl van de onderduikperiode.

"Als Anne Frank Stichting hebben wij de verantwoordelijkheid om met name jonge mensen kennis te laten maken met de ontstaansgeschiedenis van het antisemitisme en hoe dit de nazi-ideologie voedde die uiteindelijk leidde tot de Holocaust", zegt Ronald Leopold, algemeen directeur van de Anne Frank Stichting. "De tentoonstelling geeft inzicht in hoe dit heeft kunnen gebeuren en wat dit voor ons vandaag de dag betekent."

In juli 1942 dook de toen 13-jarige Anne Frank met haar ouders Otto en Edith en haar 16-jarige zus Margot onder in het Achterhuis aan de Prinsengracht 263. Later voegde de familie Van Pels zich bij hen.

Op 4 augustus 1944 werden ze opgepakt door de nazi's en op transport gezet naar het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau.

Anne en haar zus Margot belandden vervolgens in het concentratiekamp Bergen-Belsen, waar de omstandigheden erbarmelijk zijn. Ze stierven beiden begin 1945 na te zijn besmet met vlektyfus. Enkele maanden later gaven de nazi's zich onvoorwaardelijke over aan de geallieerden. Vader Otto Frank was de enige persoon uit het Achterhuis die de oorlog overleefde.

De tentoonstelling in New York wordt op 27 januari geopend, op de dag van de Internationale Holocaustherdenking. In januari is het 80 jaar geleden dat Auschwitz werd bevrijd.

Bij een ongeluk op de N65 tussen Tilburg en Den Bosch zijn vanochtend twee gewonden gevallen. De weg is naar verwachting in beide richtingen nog uren afgesloten.

Het ongeluk gebeurde bij Berkel-Enschot. Twee auto's botsten door een nog onbekende oorzaak op elkaar. Hulpdiensten, waaronder een traumahelikopter, schoten te hulp, meldt Omroep Brabant. Beide slachtoffers zijn met onbekende verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.

De weg is afgezet en de politie doet onderzoek. Volgens Omroep Brabant is de ravage op de weg groot. De N65 is in beide richtingen tot 14.00 uur afgesloten, verwacht Rijkswaterstaat. Er is een omleiding ingesteld via Tilburg.

Uitzendbureaus ontslaan niet-Nederlandse werknemers veel vaker op staande voet dan Nederlandse. Het gaat jaarlijks om duizenden mensen, die vaak niet weten wat hun rechten zijn en kwetsbaar zijn voor onterechte ontslagen. Dat blijkt uit cijfers van uitkeringsinstantie UWV die openbaar werden na Kamervragen van de SP.

In Nederland werken een half miljoen mensen met een buitenlandse nationaliteit als uitzendkracht. Het gaat met name om arbeidsmigranten, maar bijvoorbeeld ook om mensen met een dubbel paspoort. Daarmee is deze groep goed voor 58 procent van het totaal aantal uitzendkrachten.

Wie kijkt naar het aantal ontslagen op staande voet ziet dat werkgevers deze uitzendkrachten relatief vaak per direct de laan uitsturen. In 2022 werden in totaal ruim 7400 uitzendkrachten op deze manier ontslagen. Daarvan ging het in 83 procent van de gevallen om uitzendkrachten met een buitenlands paspoort.

In veel gevallen gaat het waarschijnlijk om onterechte ontslagen op staande voet. Personeel onterecht ontslaan is een verdienmodel voor uitzendbureaus, schreef de Nederlandse Arbeidsinspectie eerder dit jaar. Met de onwettige constructie bespaarden verschillende uitzendbureaus afgelopen jaren waarschijnlijk tussen de 1 en 5 miljoen euro.

Branchevereniging ABU noemt die praktijken volstrekt onacceptabel en spreekt van een paar rotte appels in de sector. De branche wil dat malafide ondernemers sneller en harder worden aangepakt door de inspectie. De ABU vermoedt dat de uitzendbureaus die de inspectie eerder in het vizier had nog altijd actief zijn.

Slachthuizen

De inspectie ontdekte de constructie bij de controle van een uitzendbureau dat arbeidsmigranten uitleent aan de vleesindustrie. Toen viel op dat het bedrijf in de periode 2020 tot 2022 duizenden mensen op staande voet heeft ontslagen. In 2021 was zelfs ruim 80 procent van alle ontslagen bij het bedrijf op staande voet.

En dat is opmerkelijk. Want gemiddeld komt een ontslag op staande voet nauwelijks voor. Normaal gesproken is maar 0,56 procent van alle ontslagen op staande voet.

Als gevolg van die ontdekking keek de inspectie naar nog twaalf uitzendbureaus die personeel leveren aan slachthuizen. Daarbij kwamen nog twee bedrijven in beeld die zeer vaak hun personeel op staande voet ontslaan. Bij die drie bedrijven samen gaat het om duizenden werknemers in vier jaar tijd.

Op het matje bij de minister

De inspectie schrok van de cijfers en sloeg publiekelijk alarm. De toezichthouder sprak over "omvangrijk misbruik" bij drie bedrijven, waardoor de ontslagen arbeidsmigranten flink zijn benadeeld. Ze kregen geen loon, geen vakantiegeld en geen ontslagvergoeding. Daarnaast verloor een deel van de uitzendkrachten waarschijnlijk ook per direct hun huisvesting.

De inspectie kan niet optreden tegen dit soort misbruik. Het is namelijk aan een rechter om te oordelen of een ontslag onterecht is. Maar veel arbeidsmigranten kennen hun rechten niet, ziet de inspectie. En dus stappen ze niet naar de rechter om hun ontslag aan te vechten.

"Erger dan erg", noemde voormalig minister Van Gennip van Sociale Zaken de bevindingen in juni. Ze riep direct de brancheverenigingen van de vleessector en de uitzendbranche op het matje voor een spoedoverleg.

Niet alleen in de vleessector

De nieuwe cijfers laten zien dat de uitzendsector als geheel niet uit de band springt. Maar de cijfers laten ook zien dat de problematiek niet beperkt lijkt te blijven tot die drie uitzendbureaus in de vleessector. In totaal staan er negen uitzendbureaus in de top 15 van bedrijven die verhoudingsgewijs de meeste werknemers op staande voet ontslaan.

"Misbruik van ontslag op staande voet vind ik onacceptabel", schrijft de huidige minister van Sociale Zaken, Van Hijum. Ook hij ging in gesprek met de sector. Die hebben hun achterban vermanend toegesproken. De minister gaat in november opnieuw praten met de sector om te kijken of er al verbeteringen zijn.

Daarnaast komt er een onderzoek naar een verbod op uitzendwerk in bepaalde sectoren. In Duitsland bestaat zo'n verbod al voor de vleessector.

Steeds meer mensen met zonnepanelen betalen hun energieleveranciers voor het terugleveren van stroom aan het net. De VVD en de SP in de Tweede Kamer willen een verbod op deze terugleveringskosten als over twee jaar de aantrekkelijke salderingsregeling voor zonnepanelen verdwijnt.

Zonnepanelen worden steeds minder aantrekkelijk door de toenemende kosten, zegt Kamerlid Beckerman (SP). "Nu moeten huurders en kopers met zonnepanelen daardoor twee tot drie keer langs de kassa. Dat willen we niet, want zonnepanelen zijn een heel goede manier om energie op te wekken." De partijen hebben steun van een meerderheid van de Tweede Kamer.

Het kabinet Schoof wil de salderingsregeling per 2027 in één keer afschaffen. Salderen houdt in dat huishoudens de energie die zij in een jaar tijd aan het net leveren mogen aftrekken van de energie die ze afnemen. Door die regeling kunnen zij de aanschaf van zonnepanelen al in een paar jaar terugverdienen.

Nu die salderingsregeling verdwijnt moeten ook de terugleverkosten worden verboden, vindt Kamerlid Erkens (VVD). "Als salderen verdwijnt moeten ook al deze boetes en heffingen verdwijnen, zodat het voor mensen duidelijk is dat zonnepanelen lonen en hoeveel het loont om ze aan te schaffen."

Markt ingestort

Begin dit jaar stemde de Eerste Kamer een wet van het vorige kabinet weg, die de salderingsregeling langzaam zou afbouwen. Het huidige kabinet bouwt de regeling in één klap af in 2027.

Dat heeft ervoor gezorgd dat de vraag naar zonnepanelen is ingestort, zegt Kamerlid Bontenbal (CDA). "Die langzame afbouw was bedoeld om de markt niet te laten instorten. Nu dit kabinet het in één keer afbouwt zie je dat de hele sector op z'n kop staat en dat zonnepanelen veel minder aantrekkelijk zijn geworden."

De Kamerleden van VVD en SP hopen met hun voorstel het consumentenvertrouwen in zonnepanelen weer wat te herstellen. "Het is zeker nog lonend om zonnepanelen aan te schaffen, zeker als deze boetes verdwijnen", zegt Erkens. "Zonnepanelen worden steeds goedkoper waardoor je ook zonder salderingsregeling de investering in 10 tot 12 jaar kunt terugverdienen."

Als energiebedrijven ondanks een verbod toch doorgaan met het in rekening brengen van de terugleverkosten willen VVD en SP toezichthouder ACM de bevoegdheid geven om boetes op te leggen aan deze bedrijven.

Baby's en peuters eten vrij gezond, maar na het vierde levensjaar gaat het achteruit met de gezonde eetgewoonten, richting een dieptepunt in de puberjaren. Dat constateert het Voedingscentrum op basis van onderzoeken van het RIVM en het CBS naar eetgewoonten.

"Jonge kinderen eten eigenlijk het beste", zei Liesbeth Velema in het NOS Radio 1 Journaal. Relatief veel jonge kinderen krijgen voldoende hoeveelheden gezonde voeding binnen, blijkt uit die onderzoeken, zoals groente, fruit, graanproducten, peulvruchten en zuivel. Maar vanaf het vierde jaar neemt de inname van gezonde voeding af.

"Zeker tieners halen relatief veel energie uit snacks en suikerhoudende dranken en eten ook echt te weinig fruit", zei Velema. "En ze halen ook niet de aanbevolen hoeveelheden voor brood, noten, vis en zuivel. En ja, waar dat aan ligt? Dat is niet specifiek onderzocht, maar wat we wel weten is dat zeker bij kinderen tot 4 jaar ouders heel bewust bezig zijn met hun kinderen gezond laten eten en drinken."

In die leeftijdsgroep krijgen ouders ook professionele ondersteuning en is er vaak gezonde voeding op de kinderopvang. Maar als kinderen naar de basisschool gaan, verliezen ouders geleidelijk aan zicht op wat kinderen eten. "Zeker bij middelbare scholieren zie je dat wat klasgenoten eten en drinken een grote rol speelt en dat ze in de pauzes af en toe naar de supermarkt gaan. Daar halen ze voornamelijk suikerhoudende drank en snacks."

Goed voorbeeld

Velema vindt het belangrijk dat ouders het goede voorbeeld geven door thuis gezonde voeding op tafel te zetten. "Ouders van tieners hebben echt wel meer invloed op hun kind dan ze zelf denken." En als ze zorgen dat er thuis voldoende groente op tafel staat, krijgen die tieners dat toch binnen, aldus Velema.

Wat snoepen en snacken betreft, vindt Velema het belangrijk dat ouders daar met hun kinderen over praten en afspraken over maken. "Maar uiteindelijk zien we dat er meer nodig is en dat is toch echt voedseleducatie. Dat zou veel meer vanaf de basisschool al in de lessen aan bod moeten komen."

"Ook zien we goede effecten van de gratis schoolmaaltijden", zegt Velema. "Overal waar veel jeugd komt, zou het aanbod veel gezonder moeten zijn en dat gezonde aanbod moet dan ook goedkoper zijn."

Nederlandse leerlingen in het basis- en het voortgezet onderwijs moeten leesbaar schrijven, verstaanbaar praten en overweg kunnen met kansen en algoritmes. Het zijn maar een paar voorbeelden van de tientallen nieuwe en uitgewerkte eisen waar schoolgaande kinderen aan moeten voldoen voor de kernvakken Nederlands en rekenen/wiskunde.

Het 75 pagina's tellende boekwerk Definitieve conceptkerndoelen Nederlands en rekenen en wiskunde van staatssecretaris Paul van Onderwijs wordt vandaag in de Tweede Kamer besproken. Daarin staan eisen, die in onderwijsjargon 'kerndoelen' heten.

Het stuk vormt de nieuwe basis van het les- en examenmateriaal, bedoeld om het dalende taal- en rekenniveau van Nederlandse scholieren te verbeteren.

Vaag

Het Nederlandse onderwijs moet op de schop, is de boodschap van staatssecretaris Paul, blijkt uit de gestuurde documenten. Ze wil "alle zeilen bijzetten om de dalende prestaties te keren", schrijft ze aan de Tweede Kamer. Lezen, schrijven en rekenen krijgen "absolute prioriteit".

Het is niet zo dat er nu geen 'kerndoelen' zijn, maar die dateren uit 2006. Ze zijn te vaag, te vrijblijvend en missen volgens de staatssecretaris "focus". Over de nu gepresenteerde eisen is jarenlang gepraat in speciaal opgerichte commissies, zogenaamde adviesgroepen, in Kamerdebatten en door leraren en deskundigen.

Het onderdeel taal en rekenen is nu af en dat resulteert in 34 'kerndoelen' voor het primair onderwijs en 38 voor het voortgezet onderwijs. Aan andere onderdelen, bijvoorbeeld burgerschap, 'mens en maatschappij', 'digitale vaardigheden' en 'kunst en cultuur' wordt nog gewerkt, blijkt bij navraag op het ministerie.

17e-eeuws lied

Staatssecretaris Paul zegt dat de nieuwe eisen "concreter" zijn opgeschreven en dat er veel is uitgewerkt. De uitwerking per kerndoel moet de onderwijzers, docenten en makers van lesmateriaal op ideeën brengen.

Bij het kerndoel 'creatief taal gebruiken' voor de basisschool staat het advies om een rap te maken over gevoelens en ervaringen en in het voortgezet onderwijs kan gedacht worden aan een rap met zelfbedachte woorden.

Leerlingen op de middelbare school blijven zich ook buigen over oude teksten, blijkt uit het kerndoel 'literatuur in tijd en context'. Daar wordt voorgesteld om een bewerking van een 17e-eeuws lied te lezen.

Handschrift

De Nederlandse leerling is voorlopig ook nog niet af van schrijfopdrachten met pen en papier. Onder het kerndoel 'de leerling spreekt en schrijft afgestemd op doel, publiek en context' staat dat er met een leesbaar handschrift geschreven moet worden.

In de tijd van computers en laptops dreigt een leesbaar handschrift onder te sneeuwen en daarom komt deze eis ook in de wet. Bij wiskunde en rekenen wordt het belang van tafels, breuken, hoofdrekenen en wiskundig denken benadrukt.

Het is nu aan de Tweede Kamer om te bepalen of die zich in de nieuwe eisen kan vinden. In het hoofdlijnenakkoord van het huidige kabinet is alleen afgesproken dat het aantal kerndoelen wordt verminderd. Het is de vraag of de Kamer de nieuwe eisen niet te vaag en te uitgebreid vindt.

Te abstract

De PO-raad, de sectorvereniging van het primair onderwijs, maakt zich zorgen over een mogelijke vertraging van de invoering, zo blijkt een schriftelijke reactie. Sommige scholen zijn al met de nieuwe 'kerndoelen' aan de slag, maar moeten officieel nog aan de oude kerndoelen voldoen. Dat maakt de situatie volgens de voorzitter van de PO-raad Freddy Weima ingewikkeld.

De staatssecretaris wil nog een jaar de tijd nemen voor het op de schop nemen van het lesmateriaal. De kans is groot dat de Kamer de invoering per 1 augustus 2027 wel erg aan de late kant vindt.

Ruim 3,5 miljoen mensen in Nederland lijden aan chronische pijn. Dit blijkt uit onderzoek van Ipsos I&O. In pijn gespecialiseerde artsen (anesthesiologen) die opdracht gaven voor dit onderzoek, spreken van een pijnepidemie.

Er hebben veel meer mensen te maken met chronische pijn dan met grote volksziekten als hart- en vaatziekten, diabetes en kanker. En het aantal patiënten zal naar verwachting toenemen vanwege de vergrijzing. Chronische pijn kan een gevolg zijn van behandelingen tegen kanker of orthopedische operaties. Ingrepen waarmee met name ouderen te maken krijgen.

"Toch hebben we het weinig over pijn als ziekte", zegt Frank Wille, anesthesioloog-pijnspecialist en vicevoorzitter van zijn beroepsvereniging, de NVA. "Chronische pijn wordt vaak nog als symptoom gezien in plaats van als een ziekte die op zichzelf staat."

Pijn wordt chronisch als die langer aanhoudt dan drie maanden en niet direct is gerelateerd aan acute oorzaken als een blessure, een ziekte of een operatie.

Dergelijke pijn zorgt er doorgaans voor dat mensen minder actief worden waardoor een sociaal isolement op de loer ligt. "Eigenlijk uit angst die bij ons is ingebouwd", zegt Wille. "Want normaal is pijn een waarschuwingssignaal om het rustig aan te doen. Maar bij chronische pijn is dit vaak juist niet het geval."

Want de oorspronkelijke pijnoorzaak, bijvoorbeeld een bestraling tegen kanker, is alweer voorbij. Toch kan pijn blijven bestaan omdat zenuwen soms door de bestraling zijn beschadigd.

Eigenlijk zouden patiënten de pijn kunnen negeren, maar geregeld is dat simpelweg niet mogelijk omdat de pijn zo overheersend is geworden. Sommige mensen kunnen door de pijn überhaupt niet meer lopen.

'Depressie ligt om de hoek'

Ruim een kwart van de patiënten wordt beperkt in hun mogelijkheid om te werken, zo blijkt uit het Ipsos-rapport. Van de patiënten ondervindt 70 procent hinder in het dagelijks leven. En deze beperkingen leiden bij een kwart van de patiënten tot geestelijke gezondheidsproblemen.

"Als je vanwege pijn de deur niet meer uit kunt komen, niet meer kunt werken of je vrienden nauwelijks ziet, ligt een depressie om de hoek", aldus Wille.

Om de pijn te verdringen gebruiken meer dan één miljoen mensen op dit moment opioïden. Dit zijn zware pijnstillers die zeer verslavend kunnen werken. De verwachting is dat het stijgende gebruik van de afgelopen jaren zal doorzetten.

Tijdens de coronapandemie daalde het gebruik licht, deels omdat er minder operaties waren:

"Het probleem van opioïden is dat ze je qua gevoel compleet afstompen", zegt Wille. "Dus als je verslaafd raakt doe je echt helemaal niets meer en verlies je vaak contact met de buitenwereld."

Desalniettemin schrijven sommige medisch specialisten en huisartsen volgens de beroepsvereniging van anesthesiologen te lang opioïden voor, al dan niet onder druk van de patiënt zelf. Dat komt volgens de anesthesiologen omdat de gemiddelde arts relatief weinig weet over de behandeling van pijn als chronische ziekte.

Terwijl er wel degelijk mogelijkheden zijn om chronische pijn te behandelen zonder opioïden, zeker als zenuwletsel de pijn veroorzaakt. Medicijnen tegen depressie of epilepsie zijn ook effectief omdat ze zenuwweefsel tot rust kunnen brengen, waardoor de pijn als minder heftig wordt ervaren. Tegelijkertijd valt het risico op verslaving bij deze middelen doorgaans in het niet in vergelijking met opioïden.

Opleidingen

"Maar veel artsen weten dit niet en je kunt het ze niet kwalijk nemen want het komt immers niet of nauwelijks voor in de meeste opleidingen voor geneeskunde", stelt Wille. "Pas sinds 2019 is het bij ons in Amsterdam onderdeel van het curriculum geworden. En bij de huisartsenopleiding sinds dit jaar nog een stuk uitgebreider. Wij als anesthesiologen vinden dat dit eigenlijk landelijk moet gebeuren."

Wille verwacht dat de sociaal-maatschappelijke impact van chronische pijn in dat geval kan worden beperkt. Er zijn ruim 90 gespecialiseerde pijnklinieken in Nederland. "Op 3,5 miljoen patiënten is dat een druppel op de gloeiende plaat. En ik denk dat juist huisartsen dankzij een verbeterde opleiding het verschil kunnen maken. Met aangevulde kennis kunnen ook zij verantwoord de juiste middelen tegen zenuwpijn voorschrijven."

De huren in de vrije sector zijn het afgelopen kwartaal verder gestegen. De gemiddelde huur per vierkante meter lag 7,4 procent hoger dan een jaar eerder. Voor een woning betaal je nu gemiddeld 1751 euro huur, zegt huuradvertentiesite Pararius.

Niet overal stegen de prijzen. In Amsterdam, traditioneel de duurste huurstad, daalde de huur per vierkante meter in een jaar met 1,7 procent. De huur per vierkante meter was daar 26,96 euro, nog wel fors meer dan het landelijke gemiddelde van 19,28 euro. Ook in Utrecht (-0,2 procent) en Eindhoven (-3 procent) daalden de huren.

Volgens Pararius zijn die dalingen mogelijk te verklaren doordat er relatief weinig kleinere huurwoningen werden verhuurd. Die zijn per vierkante meter meestal wat duurder dan grotere huurwoningen.

Landelijk gezien stegen de huren dus, maar over een langere periode gezien zijn de huren wel ietsje minder gestegen dan de inflatie, meldt Pararius. Tussen begin 2021 en nu steeg het algehele prijspeil net wat meer dan de huren.

Minder aanbod

Het aanbod aan huurwoningen daalde flink, er kwamen in drie maanden tijd 12.368 vrijesectorwoningen beschikbaar via Pararius, Dat is 37,6 procent minder dan een jaar eerder.

Volgens Pararius komt dat deels doordat verhuurders vaker 'uitponden' dan in het verleden. Uitponden is het verkopen van een huurwoning in plaats van opnieuw verhuren als een huurder vertrekt.

Vooral particuliere verhuurders doen dat omdat ze de laatste tijd meer belasting moeten betalen. Sinds 1 juli is ook de Wet betaalbare huur ingevoerd, waardoor voor veel woningen maximumhuren gelden. Daardoor is verhuren minder lucratief en verkoopt een deel van de verhuurders hun woning dus liever.

Dat er minder vrijesectorwoningen beschikbaar kwamen, heeft op een andere manier ook met die Wet betaalbare huur te maken. Want als een woning weer te huur wordt aangeboden, maar nu onder die wet valt, dan beschouwt Pararius die niet meer als een vrijesectorwoning.

Wat is vrije sector?

Dat komt doordat de kwartaalcijfers van Pararius sinds dit kwartaal betrekking hebben op een kleiner deel van de huurmarkt dan voorheen. Tot 1 juli publiceerde Pararius cijfers over woningen met een huur van 880 euro of meer, want woningen onder de 880 euro zijn sociale huurwoningen, met vaste maximumprijzen. Die vallen dus niet in de vrije sector.

Sinds 1 juli, de dag dat de Wet betaalbare huur van kracht werd, gaan de cijfers alleen nog over woningen met een huur van 1158 euro of meer. Sindsdien geldt het puntensysteem, dat al voor sociale huurwoningen gold, ook voor veel huurwoningen met een maximale huur van 1158 euro.

Dat zijn dus gereguleerde middenhuurwoningen. Daarbij is geen sprake meer van vrije huur, want de verhuurder mag niet meer zelf de huurprijs bepalen. Pararius houdt voortaan in deze kwartaalcijfers dus alleen de prijsontwikkeling bij van woningen die niet onder die Wet betaalbare huur vallen.

Goede vergelijking

Dat maakt het wel moeilijker om de prijzen en aantallen te vergelijken met voorgaande kwartalen, toen die wet nog niet gold. Toen werden huurwoningen onder de 1158 euro dus nog wel meegenomen. Om toch te kunnen vergelijken, heeft Pararius voor deze kwartaalcijfers daarom alleen woningen meegerekend die in vorige kwartalen 1158 euro of meer kostten.

De prijzen zijn dus vergeleken met de huurwoningen die in het derde kwartaal van 2023 1158 euro of meer kostten. Dan ziet Pararius een stijging van 7,4 procent. Hetzelfde deed de site met het aantal huurwoningen dat vrijkwam; ook hier keek het alleen naar woningen met 1158 euro huur of meer. Zo bezien daalde het aanbod met 37,6 procent.

Niet hele markt

Niet alle huurwoningen in de vrije sector worden via Pararius aangeboden. Er wordt ook vaak via via verhuurd, en zogeheten grote institutionele beleggers met duizenden woningen in bezit, zoals Achmea en Vesteda, verhuren via gespecialiseerde vastgoedmanagers of hun eigen site.

Goedemorgen! Vandaag is in museum Beeld & Geluid in Hilversum de actiedag van Giro555 begonnen. Hulporganisaties zamelen geld in voor slachtoffers van het oorlogsgeweld in het Midden-Oosten.

Eerst het weer: het is vandaag warm voor de tijd van het jaar. Het wordt 18 graden in het noorden tot 22 graden in het zuiden. Daarbij is het vrij zonnig met een matige zuidoostenwind. Vanaf morgen neemt de wisselvalligheid toe en komen buien voor. Ook de maxima komen dan minder hoog uit.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier waar wordt gewerkt aan het spoor en waar storingen zijn.

Wat kan je vandaag verwachtingen? Wat heb je gemist?

De Nederlandse tak van mensenrechtenorganisatie Amnesty International wil een verbod op gezichtsherkenningstechnologie om demonstranten te identificeren. "Hier kan misbruik van worden gemaakt en er ontstaat een risico op willekeur", zegt directeur van Amnesty Nederland Dagmar Oudshoorn. Ook wil de organisatie dat er duidelijker regels komen voor de politie voor het gebruik van camera's tijdens protesten.

De politie zegt dat bij het overgrote deel van demonstraties geen camera's worden ingezet. "Bij strafbare feiten kan in specifieke gevallen wel achteraf worden gekeken of een verdachte al een bekende is van de politie. Hiervoor mogen wij gebruikmaken van foto's van veroordeelden en aangehouden verdachten van een strafbaar feit waarvoor minimaal vier jaar celstraf staat", aldus de politie.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een Russische man, die bijna tien weken in een opblaasboot op zee dreef, is gered. De bemanning van een vissersboot merkte hem op in de ijskoude Zee van Ochotsk. Zijn neef en diens zoon overleefden het niet:

Fijne dag!

Het is het Noordbrabants Museum gelukt om Kop van een vrouw van Vincent van Gogh aan te schaffen. Het museum betaalt 8,6 miljoen euro voor het schilderij. De huidige Britse eigenaar heeft besloten het schilderij uit 1885 van de hand te doen en geeft alleen het museum in Den Bosch de mogelijkheid het werk te kopen.

Het schilderij maakte zo'n 120 jaar deel uit van privécollecties. Toen het werk in 2023 werd geveild, overbood een Britse kunstverzamelaar het museum meteen. Die kocht het toen voor 6,35 miljoen euro. Kop van een vrouw is al te zien in het Noordbrabants Museum, dat het werk te leen heeft van de eigenaar.

Het museum in Den Bosch heeft de eerste 6 miljoen euro bij elkaar verzameld uit fondsen, subsidies en een bijdrage van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voor de laatste 2,6 miljoen euro begon het museum een inzamelingsactie. Volgens het museum hebben zo'n 3000 mensen een donatie gedaan voor de aankoop, waarmee de 8,6 miljoen euro is bereikt.

'Mona Lisa van Brabant'

De vrouw die op het schilderij is afgebeeld is boerendochter Gordina de Groot uit het Brabantse dorp Nuenen. Omdat het kunstwerk daar is geschilderd en de vrouw "een indringende blik heeft en je recht lijkt aan te kijken" wordt het ook wel gekscherend de Mona Lisa van Brabant genoemd, zegt conservator Helewise Berger.

Van Gogh schilderde haar in de lente van 1885 tijdens zijn Brabantse periode als voorstudie voor De aardappeleters, dat in het Van Gogh Museum in Amsterdam hangt. Op dat werk is de vrouw ook te zien. Daarnaast zijn er dertien vergelijkbare schilderijen, waarvan er acht in het Van Gogh Museum hangen en vijf in het Kröller-Müller Museum in Otterlo.

De schilder en het model zagen elkaar regelmatig, zegt conservator Berger van het Noordbrabants Museum. "Toen ze zwanger bleek te zijn, werd vermoed dat Van Gogh mogelijk de vader was." Dit bleek niet te kloppen. "Van wie ze wel zwanger was, is een goed bewaard Nuenens geheim."

Het geld waard

Het Noordbrabants Museum heeft zelf al elf 'Brabantse' Van Goghs hangen, vertelt directeur Jacqueline Grandjean. "Voor de mensen in Brabant is Kop van een vrouw niet alleen kwalitatief een mooi werk, maar het heeft ook een heel diepe betekenis voor mensen." Het museum is van plan het schilderij op tournee te laten gaan langs andere musea in Brabant.

Het museum betaalt met 8,6 miljoen euro veel geld voor het doek, erkent Grandjean. Maar toen internationaal bekend werd dat het museum bezig was het schilderij te kopen, kwam er een ander bod van 8,6 miljoen euro, vertelt ze. "Naast de gevoelens die je bij het kunstwerk kan hebben, is dit het bewijs dat het schilderij het ook echt waard is."

De landelijke actiedag van Giro555 voor de slachtoffers in het Midden-Oosten is van start gegaan. De aftrap vond om 05.55 uur plaats in museum Beeld & Geluid in Hilversum. De teller stond toen op bijna 4,4 miljoen euro. Vanwege de gevoeligheden rond het onderwerp is de actiedag anders opgezet dan eerdere actiedagen van de samenwerkende hulporganisaties.

Het ingezamelde geld gaat naar slachtoffers in Libanon, Gaza, de Westelijke Jordaanoever, Israël en Syrië. Maar er klinkt kritiek: sommigen willen niet dat het geld naar Israël gaat, terwijl anderen bang zijn dat hun geld bij Hamas of Hezbollah terechtkomt.

Het startbedrag werd vanochtend vroeg met een druk op de knop bekendgemaakt:

Waar veel eerdere acties werden afgesloten met een avondvullend tv-programma, is er dit keer voor gekozen om 's avonds een paar keer te schakelen met Beeld & Geluid voor updates. Die zijn op NPO 1, RTL 4 en SBS6 te zien.

"Woensdag wordt inderdaad geen vol avondprogramma, en dat is heel gepast", zei Arjan Lock, voorzitter van het college van omroepen, daar eerder over. "Het is een onderwerp wat zorgvuldigheid vraagt."

Er zitten minder bekende Nederlanders dan bij eerdere acties in het belpanel en er treden geen artiesten op.

Geen 538 of Qmusic

Meerdere commerciële radiostations doen, anders dan voorheen, niet mee aan de actiedag. Radiostations van DPG Media (Qmusic en JOE) laten de actie grotendeels aan zich voorbijgaan omdat die "te polariserend" zou zijn. DPG Media stelt wel advertentieruimte beschikbaar voor Giro555 en zendt ook spotjes op de radio uit.

Ook radiozenders van Talpa (onder meer Radio 538) doen niet mee.

Actievoorzitter Harm Goossens van Giro555 betreurt het dat er zo veel om de actie te doen is. "Dat de discussie er is, is goed, maar de discussie gaat nu te weinig over mensen die hulp nodig hebben," zei Goossens eerder.

Verdeelsleutel

Voor de opbrengst wordt een verdeelsleutel gemaakt. Goossens zegt dat het meeste geld naar Libanon en Gaza gaat. Maar er gaat bijvoorbeeld ook geld naar hulp voor Israëliërs die getraumatiseerd zijn door de terreuractie van Hamas op 7 oktober.

De laatste landelijke actiedag was vorig jaar. Toen werd geld ingezameld voor de slachtoffers van de aardbevingen in Turkije en Syrië. Die actie leverde ruim 128 miljoen euro op.