NOS Nieuws - Algemeen

Nieuwe munitiedepots, laagvlieggebieden voor helikopters en militaire kazernes. Ze zijn allemaal nodig om goed te kunnen trainen in een gevaarlijker wordende wereld, zegt het ministerie van Defensie. Vandaag komt het ministerie met de definitieve lijst van locaties waar het wil uitbreiden.

Volgens staatssecretaris Tuinman van Defensie komen de uitbreidingen op een goed moment. "Het is hartstikke nodig, het wordt steeds onveiliger in Europa. Dat zien we aan de oostflank met de Russische president Poetin, maar ook de VS wordt onvoorspelbaarder", legt hij uit. "Wij moeten onze eigen broek kunnen ophouden en daarom hebben we ruimte nodig om te kunnen trainen."

Deze lijst is het resultaat van een zoektocht die maanden geleden startte. Een aantal van de uitgekozen locaties werd de afgelopen tijd al bekend. Zo is het duidelijk dat jachtvliegtuigen, zoals F35's, vermoedelijk gaan vliegen vanaf Lelystad Airport en dat er een militair oefenterrein geplaatst wordt bij het huidige asielzoekerscentrum in Budel.

Volgens Tuinman is er goed gelet op de spreiding van de nieuwe defensie-uitbreidingen. "We hebben gekeken wat de minimale behoeften zijn, maar het komt in heel Nederland terecht. Elke provincie krijgt zijn deel."

Hier komen de belangrijkste uitbreidingen:

Naast Lelystad Airport, vallen vooral de grote laagvlieggebieden voor helikopters op. Er waren al twaalf van dat soort gebieden, nu komen er acht bij. Deze sluiten aan op de al bestaande laagvlieggebieden in Nederland. Vooral Zeeland springt in het oog; die provincie wordt namelijk vrijwel volledig een laagvlieggebied.

"Het worden zoveel meer gebieden zodat de impact zo minimaal mogelijk is. We gaan daarnaast ook rekening houden met broedseizoenen en grote festiviteiten", zegt Tuinman.

Ondanks die beloofde minimale impact kunnen laagvliegende helikopters best ingrijpend zijn. Cindy Klop woont in een al bestaand laagvlieggebied en is eigenaar van twee paarden. "Die krijgen er heel veel stress van en rennen dan weg."

De stress leidt soms tot onprettige situaties voor de dieren. "Eén paard is zo geschrokken dat hij door de omheining rende en in de sloot terechtkwam. Hij kon er gelukkig zelf weer uit kruipen. Maar mijn paard heeft wel een trauma opgelopen."

Ondanks de weerstand tegen de gebieden steunt het grootste deel van de Nederlanders de plannen, blijkt uit recent onderzoek van Kieskompas in opdracht van de NOS en verschillende regionale omroepen. Dat geldt ook voor de meeste andere uitbreidingsplannen van defensie.

Zo klinkt een laagvliegende helikopter:

Ook de keuze voor de locaties van twee nieuwe munitiedepots is langverwacht. Dat heeft vooral te maken met de impact voor omwonenden. Vanwege de veiligheid mogen in een cirkel van zo'n 1900 meter rondom een depot minder mensen wonen en bedrijven gevestigd zijn.

De locaties waar uiteindelijk voor is gekozen, zijn Staphorst en Kollumerwaard. In Staphorst wordt een groot depot geplaatst, terwijl die in Kollumerwaard wat kleiner zal zijn.

Tuinman geeft aan dat voor alle uitbreidingsplannen iets meer dan tien woonhuizen en bedrijven verplaatst moeten worden. "Dat is best significant. Als we het over kavels en grond hebben gaat het eerder over honderden mensen waar een oplossing voor moet komen."

Niet alles past

Het dorp Deelen, vlak bij Arnhem, krijgt een primeur. Daar wordt de eerste dirtstrip van Nederland geplaatst. Dat is een onverharde landingsbaan voor militaire vliegtuigen. Defensie oefent nu al op dirtstrips in het buitenland, maar wil dit ook in eigen land gaan doen.

Wat verder opvalt, is de uitbreiding van twee militaire oefengebieden: De Haar, vlak bij Assen, en Oirschotse Heide. Beide zullen in omvang flink toenemen.

Het is het ministerie van Defensie niet gelukt voor alles een plek te vinden. Zo komt er geen extra terrein waar met explosieven getraind kan worden. Tuinman: "Dat vergt veel ruimte vanwege de veiligheid. We kwamen erachter dat dat niet past in Nederland. We gaan nu internationaal kijken of er ruimte is om te oefenen."

Nog niet zeker

De staatssecretaris benadrukt dat alle locaties die nu zijn gekozen, voorkeurslocaties van Defensie zijn. Er moeten nog hobbels genomen worden. Zo kunnen gemeenten, provincies, omwonenden en andere belanghebbenden nog een zienswijze indienen. Daarna wordt het definitief.

In sommige gevallen moet ook nog worden gekeken naar de stikstofuitstoot die met de uitbreidingen gepaard gaat en of Defensie de benodigde natuurvergunningen krijgt.

Tuinman is positief gestemd. "In 2026 moet de eerste schop in de grond gaan en in 2030 is alles gerealiseerd."

Studentencorps Vindicat in Groningen verbreekt de banden met het subgezelschap TYR. Dat zegt de rector van het corps tegen de NOS. Ook gaat Vindicat het gezelschap in zijn geheel ontbinden.

Eerstejaarsleden van de Groninger Studenten Schietvereniging TYR, ook wel bekend als de Groningse studentenweerbaarheid, hebben tijdens een weekend weg brandwonden opgelopen, meldden bronnen aan Dagblad van het Noorden en het lokale medium Sikkom.

'Gebrandmerkt' met hete stok

Bronnen melden aan de NOS dat de tien leden eerstegraads brandwonden opliepen toen zij bij een kampvuur werden 'gebrandmerkt'. Een van de leden zou hen met een hete stok hebben geprikt op verschillende lichaamsdelen, zoals de rug, buik of het voorhoofd. Sommige aanwezigen zouden het incident beschouwen als een uit de hand gelopen grap. Het lid dat verantwoordelijk is voor het prikken van de eerstejaars wordt volgens Vindicat geroyeerd.

Vindicat doet onderzoek naar het incident en heeft er bij betrokken leden op aangedrongen aangifte te doen. De universiteit en de burgemeester zijn door de studentenvereniging ingelicht over het incident en spreken hun afschuw uit. Zo noemt burgemeester Van 't Veld het incident als blijkt dat er inderdaad mensen zijn gebrandmerkt "volstrekt ontoelaatbaar en verwerpelijk".

De politie heeft contact met Vindicat gehad over het incident en de vereniging heeft bevestigd dat er bij een uitje van een gezelschap naar Friesland tien mensen gewond zijn geraakt. Bij het uitje waren ongeveer vijftig leden van Vindicat aanwezig. Ook de politie adviseert aangifte te doen, omdat er sprake lijkt te zijn van opzettelijk aangebracht letsel. De politie heeft nog geen aangiftes ontvangen, dus er is ook nog geen politieonderzoek gestart.

'Intimiderend dispuut'

Volgens de rector van Vindicat kwamen de leden van TYR, die ook lid zijn van Vindicat, "slechts een paar keer per jaar" in dit verband samen in de sociëteit en vinden de meeste activiteiten buiten de vereniging plaats.

De rector wilde verder niets kwijt over hoe het corps de banden verbreekt met een gezelschap dat bestaat uit leden van datzelfde corps.

Eerder was in een advies van de accreditatiecommissies voor studentenorganisaties over Vindicat te lezen dat "er sprake is van een TYR-dispuut dat door sommigen als intimiderend wordt ervaren".

Defensie

Studentenweerbaarheden zijn van origine gezelschappen van universitaire studenten die zich in de negentiende eeuw vrijwillig hebben gemeld om te dienen in het Nederlandse leger. Ze wilden tijdens de Tiendaagse Veldtocht van koning Willem I helpen om de Belgische opstand te onderdrukken.

40 jaar daarna richtten deze verenigingen zogeheten studentenweerbaarheden op om hun hulp nogmaals aan te bieden op een moment dat daar vanuit de krijgsmacht behoefte aan was. Het zijn dus op zichzelf staande verenigingen, die banden met de krijgsmacht hebben.

Tegenwoordig vervullen ze als gezelschappen van de verschillende studentencorpora vooral een ceremoniële rol. De beschermheer van de studentenweerbaarheden is de Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht (IGK).

In Utrecht, Groningen, Delft, Wageningen, Leiden, Amsterdam en Rotterdam zijn 'officiële' corpora, maar daarnaast hebben ook studentenverenigingen in Nijmegen, Den Haag en Enschede studentenweerbaarheden. Deze hebben banden met een 'moederregiment' van Defensie.

Ceremonieel

Studenten die lid zijn van de weerbaarheid vervullen volgens het ministerie van Defensie een ceremoniële rol in de erehaag tijdens evenementen als Prinsjesdag, Dodenherdenking, staatsbegrafenissen en koninklijke inhuldigingen of huwelijken. Dit doen ze omdat ze het koningshuis hebben beschermd tijdens de Tiendaagse Veldtocht, en later in de Tweede Wereldoorlog verzetswerk hebben gedaan.

Bij dat soort gelegenheden gaan de studenten in ceremonieel militair tenue gekleed en dragen ze een onklaar gemaakt geweer.

Het Groningse TYR is daar een uitzondering op, stelt een woordvoerder van het ministerie van Defensie. Deze weerbaarheid was tot twintig jaar geleden ook bij ceremonies betrokken, maar toen studenten uit Groningen zich tijdens een gelegenheid hebben misdragen door liederen te zingen werden ze daarop aangesproken. Daarop hebben de studenten zelf besloten de banden met Defensie te verbreken.

Daarnaast lopen leden van studentenweerbaarheden met Defensie mee tijdens de Nijmeegse Vierdaagse en is er jaarlijks een studentenweerbaarheidswedstrijd waar ze met elkaar strijden om de Prins Bernhard Schiettrofee. Die prijs dankt zijn naam aan de oude beschermheer van de studentenweerbaarheden, prins Bernhard. Ook van dit evenement is TYR al 20 jaar uitgesloten.

President Trump dreigt met een importheffing van 50 procent op producten uit de Europese Unie. Dat blijkt uit een bericht op zijn eigen socialemediakanaal Truth Social. De heffing zou in moeten gaan op 1 juni, over ruim een week dus.

"Onze gesprekken met hen gaan nergens naartoe", aldus Trump. "Daarom stel ik een importheffing van 50 procent voor de EU voor, vanaf 1 juni 2025." Volgens de Amerikaanse president maakt de EU misbruik van de VS. "Het is lastig om met ze te onderhandelen", schrijft hij.

Trump vindt dat de EU te weinig Amerikaanse producten koopt en te veel verkoopt aan Amerika. Europa zou te veel handelsbarrières opleggen. Belastingen, importbeperkingen en strenge regels zouden het voor Amerikaanse bedrijven te moeilijk maken om met Europa handel te drijven.

De Amsterdamse beurs daalde vrijwel direct na het nieuws, maar de impact bleef beperkt. Zeker in vergelijking met de paniek die ontstond na de heffingen die Trump in april aankondigde.

Onderhandelingen op scherp

Het bericht komt op het moment dat de EU en de VS gesprekken voeren over de handelsrelaties. Trump lijkt met zijn aankondiging de gesprekken op scherp willen te zetten. De Nederlandse minister van Financiën Heinen zei desgevraagd ook te denken dat Trumps bericht onderdeel is van het onderhandelingsspel.

"De onderhandelingen lopen via de Europese Commissie. De VS probeert contact te krijgen en te onderhandelen via individuele landen, maar we verwijzen steeds terug naar de Europese Commissie", zei Heinen na de ministerraad.

"Trump voert de druk op, maar Europa kan dat ook", zei hij verder. Volgens hem blijft het wel de bedoeling om er samen uit te komen. "Het doel is de-escalatie." Als Trumps heffingvoorstel ingevoerd wordt, is dat volgens de minister "heel slecht nieuws voor de economie van Europa en Nederland".

De onderhandelingen zijn het gevolg van de handelsoorlog die Trump heeft ontketend door het opleggen van importheffingen, onder meer aan de EU.

De VS legde toen een extra heffing van 20 procent op aan producten uit de EU, al dan niet bovenop het al bestaande van 10 procent. Na veel onrust op de financiële markten lastte Trump een pauze in, waarbij een basistarief van 10 procent in stand bleef.

Rustig blijven

Ook VNO-NCW, de belangenorganisatie van het Nederlandse bedrijfsleven, ziet het nieuwe voorstel van Trump vooral als een manier om de druk op te voeren in de onderhandelingen met Europa. Handelsorganisatie Evofenedex noemt het "een deuk in de betrouwbaarheid van de VS als handelspartner".

De Amerikaanse president zei in april dat de importheffingen voor Europese goederen op 10 procent zouden liggen tot juli. "Nederlandse bedrijven worden zo weer geconfronteerd met ad-hocbesluiten op zeer korte termijn waar vrijwel onmogelijk op te anticiperen valt", zegt een woordvoerder.

Het belangrijkste is dat Europa nu "rustig blijft" en niet met een heftige tegenreactie komt, volgens ING-econoom Bert Colijn. "De EU moet ervoor zorgen dat zij de betrouwbare en voorspelbare spelregels van de wereldmarkt bewaken. Het bedrijfsleven en onze welvaart lijden onder heffingen die steeds weer veranderen."

Veilig Verkeer Nederland (VVN) is niet blij met een nieuw kunstwerk in Veghel van een jonge vrouw die fietst zonder handen aan het stuur. Volgens de verkeersorganisatie gaat het 3,5 meter hoge kunstwerk ten koste van de verkeersveiligheid.

"We vinden het geweldig dat fietsen zo positief wordt neergezet in Brabant", zegt een woordvoerder van VVN. "Wel willen we meegegeven: fietsen met losse handen ziet er misschien leuk uit, maar het is natuurlijk niet echt veilig."

Het kunstwerk maakt deel uit van tien fietskunstwerken langs de snelfietsroute tussen Veghel en Uden. De werken zijn in opdracht van de provincie Noord-Brabant gemaakt en moeten inwoners aanzetten tot vaker en veiliger fietsen.

'Aanzetten tot nadenken'

De provincie zegt dat kunstwerken er niet zijn om het goede voorbeeld te geven. "Kunst is er om aan te zetten tot nadenken en de omgeving te verfraaien. Daarin heeft de kunstenaar uiteraard de vrije hand gekregen", zegt woordvoerder Roy van der Lee tegen Omroep Brabant.

Daarnaast zijn op de andere negen kunstwerken van Florentijn Hofman 'veilige' fietsers afgebeeld, zegt hij. "Iedereen die wordt verbeeld heeft de handen aan het stuur, sommigen hebben zelfs een fietshelm op."

De Fietsersbond in Brabant maakt zich geen zorgen om het beeld van het meisje. "Dit gaat echt niet zorgen voor onveilig fietsgedrag. Kunst gebaseerd op de werkelijkheid staat los van de werkelijkheid", aldus Aad Smid.

'Vrijheid'

VVN is het daar niet mee eens. "Het moet niet zo zijn dat de kunstenaar alle ruimte krijgt ten koste van de verkeersveiligheid."

Volgens de verkeersorganisatie moeten de gevaren van fietsen zonder handen aan het stuur niet onderschat worden. "Je hebt nul controle over je fiets. Als kind doe je dat weleens, want het is gaaf. Maar het is aan volwassenen om uit te leggen dat dat niet de bedoeling is. Met losse handen kun je niet meer remmen."

Alle kunstwerken zijn gebaseerd op inwoners van Meijerijstad. Het meisje is afgebeeld zonder handen aan het stuur omdat ze "fietsen associeert met vrijheid en blijheid", zegt provinciewoordvoerder Van der Lee.

In Zuid-Afrika zitten sinds gisteren 260 mijnwerkers vast in een goudmijn. Een reddingsactie is opgezet om ze uit de drie kilometer diepe mijn te halen.

De mijnwerkers waren in de avond aan het werk in de mijn in Westonaria vlak bij Johannesburg. De eigenaar van de mijn, Sibanye Stillwater, zegt dat de schacht beschadigd is geraakt doordat een deur van een transportlift open stond.

Volgens een woordvoerder is iedereen veilig en zijn de werknemers voorzien van voedsel. Niemand raakte bij het incident gewond.

Vrijmaken schacht

Sibanye Stillwater zegt dat het bedrijf bezig is met een veiligheidsonderzoek om de mijnwerkers vervolgens naar boven te hijsen. Op foto's uit de mijn is te zien hoe de mannen wachten op redding.

Het mijnbouwbedrijf verwacht dat iedereen vandaag uit de mijn wordt gered. De mijnwerkers hebben de opdracht gekregen om zoveel mogelijk bij hun posten te blijven.

De organisatie van het Eurovisie Songfestival gaat de stemmenwerving rond het muziekevenement onderzoeken. Dat heeft songfestivaldirecteur Martin Green bekendgemaakt.

Bij de laatste editie was er veel ophef over het hoge aantal publieksstemmen (297) dat Israël via televoting kreeg. Bij de jurybeoordeling was het land veel lager geëindigd. De EBU, het samenwerkingsverband van Europese publieke omroepen dat het Songfestival organiseert, wil weten of er niet "buitenproportioneel veel invloed is uitgeoefend".

Kijkers uit dertien landen, waaronder Nederland en ook Spanje, gaven Israël de maximale score van twaalf punten. Daardoor steeg het land van de veertiende plek met zestig punten naar de tweede plek, achter winnaar Oostenrijk. De Spaanse omroep RTVE had daarom om een onderzoek naar de publieksstemmen gevraagd.

De organisatie gaat kijken naar de promotie van acts door hun delegaties en andere partijen. Green zegt dat promotie is toegestaan "om artiesten te eren, hun profiel te vergroten en toekomstige carrières te verkondigen", maar de organisatie wil "ervoor zorgen dat dergelijke promotie de natuurlijke mobilisatie van gemeenschappen en diaspora's die we zien in alle stemmingen van het entertainmentpubliek niet onevenredig beïnvloedt".

Voorafgaand aan de finale voerde Israël zeer actief online campagne om stemmen te werven voor het nummer New Day Will Rise van zangeres Yuval Raphael.

Twintig stemmen

Daarnaast schrijft Green het aantal stemmen dat iemand mag uitbrengen te zullen onderzoeken. Nu is dat nog twintig stemmen per persoon, "om ervoor te zorgen dat publiek van alle leeftijden op meer dan één van hun favoriete nummers kan stemmen". Daarmee bedoelt hij dat bijvoorbeeld meerdere gezinsleden via hetzelfde telefoonnummer stemmen.

Green benadrukt dat er "momenteel geen bewijs dat dit de uiteindelijke uitslag onevenredig beïnvloedt. Maar de vraag is echter gesteld en dus zullen we ernaar kijken".

Spanje wil van organisator EBU een gedetailleerde analyse van de publieksstemmen. In navolging van de Spaanse RTVE hebben ook andere Europese omroepen om zo'n onderzoek gevraagd. In België wil de VRT volledige transparantie over de televote. De Vlaamse omroep trekt toekomstige deelnames in twijfel als de organisator EBU niet met een serieus antwoord komt.

"Beïnvloed door geopolitieke spanningen'

Ook Finland, IJsland en Slovenië lieten weten zich aan te sluiten bij het verzoek van de Spanjaarden. Daarna hebben de AVROTROS en de NPO gezegd met de organisatie in gesprek te willen over de geloofwaardigheid van het apolitieke karakter van het Songfestival. Volgens de twee wordt het evenement in toenemende mate beïnvloed door maatschappelijke en geopolitieke spanningen.

AVROTROS wil niet reageren op de aankondiging van Green. "We vinden het belangrijk dat dit gesprek constructief en in gezamenlijkheid met andere omroepen plaatsvindt - en dus niet via de media."

Elk jaar bestuderen

In zijn verklaring zegt Green dat de stemgegevens elk jaar bestudeerd worden. "Vervolgens doen we aanbevelingen voor mogelijke acties om ervoor te zorgen dat onze regels en systemen feilloos blijven en rekening houden met hedendaagse externe factoren zoals technologische vooruitgang en externe invloeden. Dit proces zal zoals gebruikelijk in juni van dit jaar plaatsvinden", zegt Green.

Honderdduizenden kinderen hebben moeite op school omdat ze in armoede opgroeien. Stress en oververmoeidheid hebben invloed op de schoolprestaties, zegt het Jeugdeducatiefonds in een nieuw rapport, door hen bestempeld als Schoolrapport van Nederland. Het land krijgt daarin een flinke onvoldoende.

Er is bij deze kinderen thuis bijvoorbeeld geen geld voor een fiets of een bed, en ongeveer 28.000 kinderen dragen geen bril omdat hun ouders dat niet kunnen betalen, zo meldt het fonds op basis van eigen onderzoek en dat van andere organisaties. Het fonds werd 10 jaar geleden opgericht om in zulke gevallen hulp te bieden, en werkt nu samen met zo'n 900 van de 6500 basisscholen in Nederland.

Het fonds kocht afgelopen jaar bijvoorbeeld voor 229 kinderen een bed, om te voorkomen dat deze kinderen op de grond moesten slapen of bij een broertje of zusje in bed. "Als kinderen niet goed kunnen zien of kunnen slapen, kunnen ze ook niet goed leren", zegt het fonds in een toelichting. Ook betaalde de organisatie zo'n 3000 keer voor een fiets of fietsreparatie, zodat kinderen naar school toe konden fietsen.

Werkende ouders

"Het is onuitstaanbaar dat een kind dat de capaciteiten heeft om vwo te doen, uiteindelijk terechtkomt op het vmbo omdat hij of zij de kansen niet krijgt en er stress is thuis", zegt directeur Hans Spekman tegen de NOS. Hij benadrukt dat het in de meeste gevallen gaat om kinderen van "ouders die zich het schompes werken, en dan ook nog eens stress hebben omdat ze hun kinderen niet de zorg kunnen bieden die ze verdienen".

Ook leerlingenvervoer leidt vaak tot problemen, zegt hij. "We hadden laatst een kind met alleen nog een vader. Die moest ver weg van huis worden opgenomen in een ziekenhuis, en dus moest het kind naar een pleeggezin. Niemand wilde het leerlingenvervoer betalen zodat het kind toch nog naar school kon gaan. Dan heb je dus een kind in een heel moeilijke situatie, hartstikke verdrietig, en dan kan ze ook nog eens niet naar school."

Spekman: "Wij hebben uiteindelijk de 7000 euro betaald die nodig was voor dat vervoer en dat doen we met plezier. Maar eigenlijk zou de overheid dit moeten oplossen."

Regeltjes

Hij wijt de problemen vooral aan het feit dat gemeentes tegenwoordig verantwoordelijk zijn voor passende hulp aan kinderen in de problemen, en dat binnen gemeentes verschillende partijen naar elkaar wijzen in plaats van een oplossing te zoeken. "Het is allemaal geredeneerd vanuit de regeltjes, en niet het belang van het kind."

Gaat er wel iets goed in Nederland? Spekman zegt dat het een goede zaak is dat er nu voor zo'n 385.000 kinderen in Nederland ontbijt, fruit of lunch wordt geregeld op school, in het kader van het Programma Schoolmaaltijden.

Ook het feit dat scholen nu met overheidsgeld een 'brugfunctionaris' kunnen aanstellen, noemt Spekman als goede zaak. "Zo iemand slaat een brug tussen ouders en de school, en bouwt zo het vertrouwen van mensen in de overheid weer op. Zo iemand helpt bij gezinnen die klem zitten in rotsituaties zoals huiselijk geweld of verslavingen."

Slapen in de auto

Die hulp is vaak heel praktisch van aard, zegt hij. "Er zijn bijvoorbeeld brugfunctionarissen, die zetten 's nachts hun auto open voor een moeder die thuis bont en blauw wordt geslagen. Zij kan dan wegvluchten en in de auto slapen."

Dat zo'n functionaris in dienst is van de school is heel belangrijk, aldus Spekman. "Veel mensen die in de problemen zitten vertrouwen de overheid niet meer, na het toeslagenschandaal. Maar de school van hun kinderen nog wel."

Bij een internationale politieactie zijn de afgelopen dagen wereldwijd illegale netwerken en meer dan 300 servers offline gehaald. Hierdoor hebben cybercriminelen geen toegang meer tot hun systemen.

In Nederland werden zestig servers in verschillende datacentra platgelegd. Ook zijn er twintig cybercriminelen op de internationale opsporingslijst gezet. Volgens de politie zijn het allemaal Russen.

Met de al langer lopende politieactie, die Operation Endgame wordt genoemd, werken internationale politiediensten samen in de bestrijding van ransomware.

Door het oprollen van de servers zijn vorige week meerdere botnets neergehaald, meldt de politie. Een botnet is een netwerk van besmette computers.

Het gaat om zes grote botnets, waarmee criminelen bijvoorbeeld ransomware-aanvallen kunnen uitvoeren, zegt Stan Duijf, hoofd high tech crime-operaties bij de politie. "Die botnets zijn eigenlijk allemaal computers waarvan de deur openstaat waardoor criminelen kunnen pakken wat ze willen."

Met het neerhalen van de botnets heeft de politie een grote slag geslagen, zegt Duijf. "Hiermee besparen we honderdduizenden mensen heel veel leed en schade. Deze botnets worden verkocht op het darkweb of via Telegram. Daarmee zouden mensen ook slachtoffer zijn geworden van andere cybercriminelen."

Wat is malware? In deze video wordt het uitgelegd:

Die botnets leveren op het internet heel veel geld op, weet Duijf. "Ze worden gekocht door criminelen, die vervolgens grote bedrijven gijzelen met gijzelsoftware. Ook kan er bij mensen heel veel informatie van hun computer gestolen worden. Die data worden dan weer doorverkocht om andere strafbare feiten te plegen."

In de operatie zijn cryptovaluta ter waarde van 3,5 miljoen euro in beslag genomen. De Russische verdachten van cybercriminaliteit kunnen volgens Duijf hun land niet meer uit. "Als ze op een vliegveld buiten Rusland aankomen, worden ze aangehouden."

21 miljoen in beslag genomen

Door het ontmantelen van de netwerken is een gevoelige klap uitgedeeld. Volgens Duijf duurt het jaren om een botnet op te bouwen. "Dat kost ook ontzettend veel geld. Maar als ze weer terugkomen, zullen wij het ook niet nalaten ze weer offline te halen."

Gedurende Operation Endgame, die al in 2023 begon, is in totaal ruim 21 miljoen euro in beslag genomen. Met dat bedrag wil de politie zoveel mogelijk slachtoffers schadeloos stellen.

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft een methode ontwikkeld waarmee gemanipuleerde beelden door kunstmatige intelligentie (AI) kunnen worden herkend. De deepfakes kunnen worden herkend door te kijken naar de hartslag.

Volgens het NFI wordt het steeds lastiger om nepvideo's met het blote oog te herkennen door de vele technologische ontwikkelingen. Dat kan grote gevolgen hebben voor de maatschappij: het is makkelijk om bijvoorbeeld misleidend materiaal voor waar aan te zien.

Het instituut wilde daarom onderzoeken of gemanipuleerde beelden te herkennen zijn. Door middel van bloedstroomdetectie kan de echtheid van bewegende beelden worden bepaald.

Verkleuring in gezicht

"Een hartslag is iets wat je moeilijk kan namaken", vertelt NFI-onderzoeker Zeno Geradts. "Bij elke hartslag zetten de kleine adertjes onder je ogen en in je gezicht iets op." Dat veroorzaakt volgens de onderzoeker een klein kleurverschil in het gelaat. "En dat kunnen wij detecteren." De veranderende bloedstroom ontbreekt namelijk in gezichten bij deepfakes.

De onderzoeker kwam op het idee nadat hij in 2012 op een publicatie van het Amerikaanse Massachusetts Institute of Technology (MIT) was gestuit. Daarin stond dat onderzoekers iemands hartslag kunnen meten door de adertjes in het gezicht. "Ik wist meteen dat we dit zouden kunnen gebruiken voor beelddetectie", aldus Geradts.

Het NFI wil de methode inzetten bij strafzaken. "Als er een moord wordt gepleegd en er zijn camerabeelden van. Als iemand zegt dat de beelden niet echt zijn dan kunnen we onderzoeken of dat zo is of niet."

Volgende week zal Geradts de methode in Ierland presenteren tijdens een Europees forensisch congres.

Bij een huis in Barendrecht is vannacht een explosief afgegaan. Volgens de regionale omroep Rijnmond is het de vierde explosie bij dezelfde woning sinds november vorig jaar.

De ontploffing werd rond 03.00 uur gemeld. De voordeur raakte beschadigd, maar zover bekend raakte niemand gewond.

Bij de woning aan de Mandenmakerij gingen op 4, 5 en 12 november vorig jaar ook explosieven af. In alle gevallen werd een combinatie van vuurwerk en een brandbare vloeistof gebruikt. Vannacht zou ook weer een fles met brandbare vloeistof zijn gebruikt. Die bleef achter in de voortuin, zag een persfotograaf.

Vergissing

In de nacht van 10 en 11 november was er ook een explosie in de Wagenmakerij in Barendrecht. De politie vermoedt dat die explosie eigenlijk bedoeld was voor het adres op de Mandenmakerij.

Waarom het gezin telkens doelwit is, is onduidelijk. Na de eerste twee explosies heeft de gemeente beveiligingscamera's in de straat geplaatst. Het is onduidelijk of die er nu nog hangen. Ook werd de woning afgelopen november voor een maand gesloten op last van de burgemeester.

Het aantal kinderen dat door een ouder naar het buitenland wordt ontvoerd is het afgelopen jaar gedaald. Dat blijkt uit cijfers van Centrum Internationale Kindontvoering (IKO). In 2024 werden 200 kinderen het slachtoffer van een ontvoering uit of naar het buitenland. Een jaar eerder waren het er nog 260. Hiermee zet de dalende trend die vorig jaar begon door, meldt IKO.

Het ging in 2024 totaal om 148 internationale ontvoeringszaken, omdat er soms meerdere kinderen tegelijkertijd worden meegenomen. Het jaar daarvoor waren dat er 173.

IKO-directeur Coşkun Çörüz denkt dat er twee redenen zijn voor de daling. "Er is meer bewustwording bij de ouders en ook trainingen voor professionals, waar we al jaren op inzetten. Dan gaat het om grensbewaking, politierechters, advocaten, de Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming." Dat werpt zijn vruchten af, zegt Çörüz.

"Wat we erg opvallend vinden, is hoe vaak er naar ons wordt verwezen. Dat is behoorlijk toegenomen vorig jaar."

Volgens Çörüz komt een kindontvoering zelden uit de lucht komt vallen. "Dan is het belangrijk dat als een kind aan de juf of iemand anders zegt dat er een vliegticket is gekocht en het gaat om ouders waarvan er bijvoorbeeld één uit het buitenland komt dat er aan de bel wordt getrokken, Want anders is de vogel gevlogen en moet je maar zien dat het kind terugkomt."

In driekwart van de ontvoeringen het afgelopen jaar gaat het om de moeder die het kind of kinderen heeft meegenomen. Soms realiseren mensen zich daarbij niet eens dat het om ontvoering gaat, maar dit is het wel zodra ze met een minderjarig kind over de grens gaan waarover de andere partner ook ouderlijk gezag heeft.

Kwart komt niet terug

"Omdat het vaak nog zo is dat de moeder voor de kinderen zorgt. Dan wordt er vaak gedacht: 'als mijn huwelijk met jou is mislukt of aan het mislukken is, dan vertrek ik'", legt Çörüz. "Terug naar mijn herkomstland en dan neem ik het kind mee, want het kind was toch altijd bij mij."

Hoeveel kinderen er weer veilig terugkomen, is per jaar afhankelijk. "We zien kinderen na een week terugkomen, of na een maand of jaar. Ik heb ze zelfs na 10 of 15 jaar terugkomen. Maar gemiddeld is onze ervaring dat ongeveer een kwart van de kinderen niet terugkomt."

De presentatie van de jaarcijfers werd enkele dagen uitgesteld vanwege de kindontvoering in Groningen. "Uit piëteit voor de nabestaanden", legt Çörüz uit. "Het is natuurlijk vreselijk wat daar is gebeurd. Een kindontvoering is al ingrijpend voor kinderen en hun omgeving. En als dat nog wordt gevolgd door kinddoding is dat dubbel zo vreselijk."

Het 135 meter lange vrachtschip NCL Salten dat zich gisteren in een Noorse achtertuin boorde, blijft voorlopig vastzitten. Meerdere boten van de Noorse kustwacht hebben geprobeerd het vrachtschip weg te slepen, maar dat is niet gelukt.

Het schip raakte in de nacht van woensdag op donderdag op drift in een fjord bij Trondheim, waarna het donderdagochtend bij het dorp Byneset aan de grond liep. Niemand raakte daarbij gewond. Tijdens het incident waren er zestien bemanningsleden aan boord, onder wie Russen, Oekraïners en Noren.

Opmerkelijk is dat de bewoner van het naastgelegen huis niets merkte toen de boot op slechts enkele meters van zijn huis strandde; hij sliep. "Ik heb helemaal niks gehoord", zegt Johan Helberg. Hij werd wakker gebeld door zijn buurman. "Toen ik uit het raam keek was ik behoorlijk verbaasd om een groot schip in mijn tuin te zien."

De bewoner lijkt niet erg te zijn geschrokken, maar zegt wel dat als de boot vijf meter verderop botste, zijn slaapkamer zou zijn geraakt. "En dat zou niet echt fijn zijn geweest."

Het is nog niet bekend waardoor het schip op drift is geraakt en vervolgens tegen de kust botste. De Noorse politie is een onderzoek naar het incident gestart. Een van de bemanningsleden wordt daarbij als verdachte verhoord. De directeur van de scheepvaartmaatschappij NCL zegt dat "er geen reden om aan te nemen dat de aanvaring opzettelijk was".

De aanvaring heeft een aardverschuiving veroorzaakt, waardoor bewoners moesten evacueren. Omdat het schip voorlopig niet in beweging komt, mochten de bewoners gisteravond terugkeren naar hun huis. Een andere bewoner die de aanvaring zag gebeuren, zegt dat hij het jammer vindt dat het strand is vernield.

Omdat het schip met een hoge snelheid kwam aanvaren, is het vrij ver op de wal beland. Daardoor zit het schip nu zo stevig vast dat het niet mogelijk is om het makkelijk los te kunnen trekken. Voordat dat gebeurt, moet er geologisch onderzoek worden uitgevoerd om vast te stellen dat het lostrekken niet te veel schade aan de grond veroorzaakt. Ook moeten er mogelijk containers van het vaartuig af worden gehaald, voordat het losgetrokken kan worden.

Vaker problemen

Volgens de Noorse kustwacht is er schade aan het schip. Zo zijn er aan de voorkant gaten ontstaan en is er schade aan ballasttanks die zorgen voor de stabiliteit. In deze tanks zit alleen zeewater en daarom is er geen risico op vervuiling, meldt de Noorse omroep NRK. De schade zou niet zodanig zijn dat het leidt tot hinder bij het bergen van het vaartuig.

Het vrachtschip heeft al vaker problemen gehad. Zo liep het in 2023 ook al eens vast bij de Noorse kust maar toen kon het zelfstandig loskomen. In hetzelfde jaar kampte het schip met technische problemen in de buurt van de stad Stavanger in het zuidwesten van het land. Volgens de directeur van NCL vond er vorig jaar ook een incident plaats met het schip, maar of er een verband tussen deze gebeurtenissen bestaat kan hij niet zeggen.

Goedemorgen! De ministerraad bespreekt de uitbreidingsplannen van defensie en alle zeven universitaire ziekenhuizen in Nederland houden een stille actie voor vrije en veilige toegang tot medische zorg in Gaza.

Eerst het weer: er is nu en dan zon, maar af en toe valt er een bui. In het noorden is er mogelijk onweer. Er staat een frisse noordwestenwind, met kracht 3 tot 5.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Trump komt naar de NAVO-top in Den Haag. Dat bevestigt premier Schoof. "Nederland is zeer vereerd om hem en alle andere NAVO-bondgenoten te mogen ontvangen", zegt hij op X.

De Nederlandse premier meldt dat hij een prettig telefoongesprek heeft gehad met Trump. De noodzaak van een staakt-het-vuren in Oekraïne werd besproken, evenals het belang van handel tussen Nederland en de VS.

Lange tijd was Trumps deelname aan de top onzeker. Trump is kritischer over het militaire samenwerkingsverband dan zijn voorgangers waren.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Johan Helberg werd gisteren wakker met een containerschip in zijn voortuin. De 135 meter lange NCL Salten was in een fjord bij het Noorse Trondheim met zestien mensen aan boord in de problemen gekomen en had zich op hoge snelheid in de oever bij Helbergs woning geboord. "Toen ik uit het raam keek was ik wel verbaasd."

Fijne dag!

Bekerwinst voor een derdedivisieclub uit een stad waarvan het bestaan wordt ontkend? Het kan dit weekend gebeuren. Morgenavond is de finale van het Duitse bekertoernooi waarin Arminia Bielefeld het opneemt tegen het grote VfB Stuttgart.

Die Arminen kunnen geschiedenis schrijven: nooit eerder won een club uit de derde divisie de DFB-Pokal.

Het bereiken van de bekerfinale betekent veel voor de stad. Bielefeld geldt als de meest bespotte plaats van Duitsland. Een bekende grap is dat de stad een complot is en überhaupt niet bestaat, omdat veel Duitsers niemand uit Bielefeld kennen en de stad nooit hebben bezocht.

"Die grap is bijna traumatisch", zegt het hoofd van het marketingbureau van Bielefeld daarover. "Iedereen in de stad krijgt het zijn hele leven te horen." Zijn team liet daarom posters ophangen in Berlijn met de tekst 'Stuttgart bestaat niet'. Als Arminia de beker pakt, kunnen ze dit trauma definitief van zich afschudden.

De voorpret is groot in het stadje uit Noordrijn-Westfalen. Nadat in de halve finales op zinderende wijze bekerhouder Bayer Leverkusen werd uitgeschakeld, durven de Bielefelders te dromen van de beker. Eerder in het toernooi werden Union Berlin, Freiburg en Werder Bremen aan de kant gezet. Na iedere zege barstte een volksfeest los in de stad.

Jojoclub

Geen enkele club in Duitsland kent grotere hoogte- én dieptepunten dan Arminia Bielefeld. Liefst zeven keer wist de club naar de Bundesliga te promoveren, maar het succes werd nooit langer dan vijf jaar vastgehouden. Arminia is tevens recordhouder degraderen, eveneens zeven keer.

De afgelopen twee jaar kwam Bielefeld uit in de Dritte Liga, de derde divisie. Maar de jojoclub klimt uit het dal en promoveerde dit seizoen weer naar de 2. Bundesliga. Die prestatie staat echter in de schaduw van de bekerfinale. Als de Bielefelders Stuttgart weten te verslaan, bevestigen de club én de stad dat ze ertoe doen.

Er worden voor de finale niet minder dan 100.000 Arminia Bielefeld-supporters in Berlijn verwacht. Een duizelingwekkend aantal voor een club uit een stad ter grootte van Utrecht.

Volgens de Duitse spoorwegen zijn er 466 keer zoveel treintickets van Bielefeld naar Berlijn verkocht voor morgen dan op een normale zaterdag. De zwart-blauwe fans beloven het Alexanderplatz, het bekende plein in de Duitse hoofdstad, over te nemen.

Een deel van de supporters legt de 375 kilometer lange pelgrimstocht naar Berlijn op de fiets af. Een ander gaat te voet naar het Olympiastadion. "Dertig jaar geleden beloofde ik naar de bekerfinale te lopen als de Arminen ooit zo ver zouden komen. Nu moet ik die belofte inlossen", zei fan Jens Stöcker tegen de lokale pers.

Financiële zorgen

Ook Arminia Bielefeld heeft een lange weg afgelegd. Na twee degradaties op rij vond de club zichzelf in 2024 terug op het derde niveau. De tv-inkomsten daalden van 35 miljoen naar 1,3 miljoen, met nog maar twee geldige spelerscontracten leek het einde zoek.

Maar met flinke besparingen en een vrijwel geheel nieuw team klom Arminia onverwacht snel uit het dal. Met het bekersucces zijn de financiële zorgen als sneeuw voor de zon verdwenen. De DFB-Pokal heeft de club nu al ruim 9 miljoen euro opgeleverd, ongeacht de uitslag van de finale.

Arminia is niet kansloos, denkt Michi Glang, die Stuttgart volgt voor de regionale omroep SWR. "Het succesrecept van dit team uit de derde divisie is dat het zich niet gedraagt als een derdedivisieteam", analyseert hij. Het team kent volgens hem "moedige, aanvallende" spelers als Mael Corboz en Maximilian Großer. Zijn advies: Stuttgart moet op zijn hoede zijn.

Mocht David morgenavond winnen van Goliath, dan wacht Bielefeld een groots volksfeest. De stad heeft alvast een parade voor die Arminen aangekondigd waar tienduizenden toeschouwers worden verwacht.

De VS zegt dat Sudan vorig jaar chemische wapens heeft ingezet in de verwoestende burgeroorlog in het land. Daarom worden er sancties ingesteld, heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken bekendgemaakt. Dat betekent onder meer dat de Amerikaanse export naar Sudan vanaf 6 juni wordt beperkt.

De VS heeft geen details bekendgemaakt over waar en wanneer er chemische wapens zouden zijn gebruikt. In januari meldde The New York Times dat het Sudanese leger zeker twee keer chloorgas heeft ingezet bij de strijd tegen de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF).

Chloorgas is relatief eenvoudig in te zetten. Het werd in het verleden ook gebruikt door het Syrische regime, onder president Assad. Het kan veel pijn en letsel veroorzaken aan het lichaam en uiteindelijk dodelijk zijn. The New York Times meldde op basis van de bronnen dat de Sudanese legerleider Burhan het gebruik van het wapen heeft goedgekeurd. Vanuit Sudan is nog geen officiële reactie op de Amerikaanse sancties.

Grootste humanitaire ramp ter wereld

In het Afrikaanse land woedt ruim twee jaar een bloedige machtsstrijd tussen het Sudanese leger en de RSF, die vooral bestaat uit Sudanezen van Arabische afkomst. Zij richten zich vooral tegen inwoners van Afrikaanse afkomst.

Bij de verwoestende oorlog zijn zeker 150.000 doden gevallen. Meer dan twaalf miljoen mensen zijn ontheemd, 25 miljoen mensen hebben voedselhulp nodig. De VN sprak vorige maand van de grootste humanitaire ramp ter wereld van dit moment.

De afgelopen maanden verliep de strijd in het voordeel van het Sudanese leger, dat onder meer de hoofdstad Khartoem wist te heroveren. Begin deze maand was er echter een grote droneaanval van de RSF op Port Sudan, de tijdelijke hoofdstad, die lange tijd als veilig werd beschouwd.

Sancties tegen leiders

De milities van de RSF worden door de VS beschuldigd van genocide in de Sudanese regio Darfur. De Amerikanen stelden afgelopen januari al sancties in tegen RSF-generaal Mohamed Hamdan Dagalo. Hij mag de VS niet meer in en zijn bezittingen in het land zijn bevroren.

Niet veel later kreeg ook de leider van het Sudanese leger te maken met dergelijke strafmaatregelen van de Amerikanen. Generaal Abdel Fattah Burhan wordt ervan beschuldigd dodelijke aanvallen te hebben uitgevoerd op burgers. Ook zou hij honger als wapen hebben ingezet.

Correspondent Elles van Gelder ging eerder naar een vluchtelingenkamp in Tsjaad op de grens met Sudan:

In het Nationaal Park Hoge Kempen in België is gisteravond een grote heidebrand ontstaan. Rond middernacht meldden Belgische media dat het vuur onder controle was maar dat het nablussen nog uren zou duren.

In totaal zijn meer dan honderd brandweerlieden uit de wijde omtrek ingezet. De brandweer kreeg ook assistentie vanuit Nederland. Hoeveel hectare natuur er is afgebrand op de Mechelse Heide is nog niet bekend, maar volgens Belgische media is de schade aanzienlijk.

De rookpluim was kilometers ver te zien, ook in Limburg. Volgens L1 Nieuws was er ook sprake van flinke geuroverlast in onder meer Maastricht en Meerssen.

Over de oorzaak is nog niets duidelijk. Volgens de lokale autoriteiten waren er meerdere brandhaarden, maar is nog niet te zeggen of dat betekent dat er sprake is van opzet.

Lesbische stellen in Italië die na een ivf-behandeling een kind krijgen, mogen voortaan allebei meteen wettelijk worden geregistreerd als ouder. Dat heeft het Constitutioneel Hof bepaald. Italiaanse vrouwenstellen zijn voor ivf aangewezen op het buitenland, omdat het in Italië zelf voor hen niet is toegestaan.

De zaak was aangespannen door een rechtbank in de Toscaanse stad Lucca, die duidelijkheid wilde over een wet uit 2004. Op basis daarvan was het voor de niet-biologische moeder niet toegestaan om zich ook meteen als ouder te laten registreren. Daarvoor moest zij eerst een jarenlange adoptieprocedure doorlopen.

Het hof oordeelt dat dat in strijd is met de grondwettelijke principes van gelijkheid en persoonlijke identiteit. Ook is het niet goed voor de ontwikkeling van het kind, meent het hof.

Brief

In theorie betekende de wet dat ouders een getekende brief bij zich moesten hebben van de biologische ouder als ze het kind wilden ophalen van school. Ook zou een arts hen medische informatie over een kind kunnen weigeren. In de praktijk gebeurde dat vrijwel niet.

Progressieve burgemeesters maakten het voor lhtbi-ouders makkelijker om allebei op de akte te komen. De conservatieve regering van premier Meloni droeg hen twee jaar geleden op om daarmee te stoppen.

Onder meer de gemeente Milaan gaf daar gehoor aan. In de stad Padua werden de namen van niet-biologische lesbische moeders van de geboorteaktes geschrapt.

Het Grondwettelijk Hof sprak ook een oordeel uit over alleenstaande vrouwen die een ivf-behandeling willen. Dat is nu niet toegestaan in Italië. Volgens het hof is dat niet in de strijd met de grondwet, maar kan de wet wel worden aangepast als er genoeg politieke wil is in het parlement.

Tien eerstejaarsleden van de Groningse studentenvereniging Vindicat hebben afgelopen weekend eerstegraads brandwonden opgelopen tijdens een weekend weg. Dagblad van het Noorden (DvhN) en het lokale medium Sikkom spreken van brandmerken, op basis van bronnen.

Voorzitter Wibe Kaak van Vindicat wil tegenover DvhN en Sikkom alleen bevestigen dat leden in hun gezicht eerstegraads brandwonden hebben opgelopen. Er loopt een intern onderzoek om te kijken of het inderdaad om brandmerken gaat.

De studenten waren op pad met het dispuut TYR. Het weekendje weg was geregeld buiten Vindicat om. "We hameren er constant op dat leden, commissies en disputen ook buitenshuis zich aan de gedragsnormen moeten houden", zegt Kaak. "Het is verschrikkelijk dat dit niet is gebeurd. Maar ik ben blij dat TYR het zelf heeft gemeld."

Kaak heeft de slachtoffers geadviseerd om naar de politie te stappen. Ook is het incident gemeld bij de Rijksuniversiteit Groningen en de gemeente Groningen. "Het is afschuwelijk wat er is gebeurd", zegt een woordvoerder van de onderwijsinstelling. "Het bestuur heeft adequaat gehandeld door gelijk actie te ondernemen. Dat is volgens de gedragscode. We houden het onderzoek in de gaten, we zitten er natuurlijk bovenop."

Ontoelaatbaar

Burgemeester Van 't Veld van Groningen noemt het "volstrekt ontoelaatbaar en verwerpelijk" als blijkt dat er inderdaad mensen zijn gebrandmerkt. "Ik verwacht in dat geval dat passende maatregelen worden getroffen. We wachten de uitkomsten van het onderzoek af en gaan naar aanleiding van het incident op korte termijn met de vereniging in gesprek."

Vindicat kwam de afgelopen jaren vaker in het nieuws met incidenten. Afgelopen maart werden nog tachtig leden korte tijd geschorst voor wangedrag tijdens een skivakantie in Frankrijk.

In 2022 misdroegen leden zich in een sushirestaurant in Groningen. Verder liep in 2016 een aspirant-lid hoofdletsel op doordat tijdens de ontgroening een ouderejaars na een ruzie op zijn hoofd was gaan staan. Dat jaar werd ook een zogenoemde bangalijst online gezet. Daarin stonden foto's, adressen en telefoonnummers van 22 studentes, waarbij met sterren was aangegeven hoe hun bedprestaties waren.

De man die is opgepakt voor het doodschieten van twee medewerkers van de Israëlische ambassade in Washington is aangeklaagd voor moord. De verdachte (31) is afkomstig uit Chicago en werd kort na de aanslag aangehouden.

Justitie in de Amerikaanse hoofdstad verwacht dat nog meer aanklachten volgen. Zo wordt gekeken of er ook sprake is van een haatmisdrijf en een terroristische daad. Volgens de aanklager is het een zaak die bij een veroordeling tot de doodstraf kan leiden.

Van dichtbij beschoten

De aanslag was woensdag bij het Joods Museum in Washington, waar die avond een evenement voor jonge diplomaten werd gehouden. De verdachte liep buiten het museum naar een groepje mensen toe en opende van dichtbij het vuur.

Een man (30) en zijn vriendin (26) werden dodelijk geraakt. De schutter vuurde meerdere keren, ook toen ze al op de grond lagen. Vervolgens liep de verdachte het museum binnen, waar hij werd aangehouden door de beveiliging.

Bij zijn arrestatie schreeuwde de man volgens de politie "Free Free Palestine". Ook zei hij tegen agenten: "Ik deed het voor Palestina, ik deed het voor Gaza." FBI-directeur Patel omschreef de aanslag als een "terreurdaad" en "gericht antisemitisch geweld".

Manifest op internet

In Chicago heeft de politie een appartement doorzocht, vermoedelijk de woning van de verdachte. Hij was een dag voor zijn daad met het vliegtuig van Chicago naar Washington gereisd. De autoriteiten gaan ervan uit dat de man alleen handelde. Hij stond niet op een lijst van mensen met een verhoogd veiligheidsrisico.

De politie onderzoekt ook een manifest op naam van de verdachte dat woensdagavond kort voor de aanslag op een anoniem X-account was geplaatst. In het document gaat het onder meer over de tienduizenden slachtoffers als gevolg van de Israëlische aanvallen op Gaza.

In het document, met als titel "Escaleer voor Gaza, breng de oorlog naar hier", wordt er besproken of het legitiem is om gewapend actie te ondernemen. "In de nasleep van een daad gaan mensen op zoek naar de betekenis ervan, dus hier is een poging", staat er ook.

De aanslag is wereldwijd veroordeeld. De Israëlische premier Netanyahu sprak van "afschuwelijke antisemitische moorden" en kondigde aan dat de beveiliging van Israëlische diplomaten wereldwijd wordt aangescherpt. President Trump schreef op Truth Social dat "haat en radicalisme niet thuishoren in de VS".

Dit zijn beelden van de arrestatie van de verdachte:

In Amsterdam zijn aan het begin van de avond twee mannen zwaargewond geraakt bij een vechtpartij waarbij werd geschoten. Volgens de politie gingen meerdere mensen met elkaar op de vuist. Het incident was op de Geldersekade, in het centrum van de stad.

Zeker een van de zwaargewonde mannen had een schotwond. Hij is ter plaatse behandeld door ambulancepersoneel. Daarvoor werd ook een traumahelikopter ingezet, die landde op de Dam. De man is naar het ziekenhuis gebracht, waar hij is aangehouden.

Het andere slachtoffer meldde zich na enige tijd zelf gewond bij een ziekenhuis. Ook hij is aangehouden, net als een man die bij hem was.

Verder zijn kort na het schietincident een man en een vrouw opgepakt aan het Pentagon, een plein in het centrum dat een paar straten verderop ligt. De politie is nog op zoek naar een zesde verdachte.