NOS Nieuws - Algemeen

In Oostenrijk is een meisje van 14 jaar dat werd verdacht van banden met Islamitische Staat (IS) en het voorbereiden van een terreuraanslag door een jury veroordeeld tot twee jaar cel.

De tiener heeft een straf zonder voorwaardelijke vrijlating opgelegd gekregen. De jury woog daarbij mee dat ze gedurende een jaar radicaliseerde en beschikte over "uitgebreide kennis" over het voorbereiden van een terreuraanval.

Het minderjarige meisje heeft toegegeven een mesaanval in het centrum van de stad Graz te hebben beraamd. Volgens het Openbaar Ministerie zou ze zich hebben aangesloten bij terreurgroep IS. Daarnaast zou ze contact hebben gehad over explosieven, bleek uit chats die het OM traceerde.

De verdachte zou langere tijd een interesse hebben getoond in IS en zich daarover ook op sociale media hebben uitgesproken. Volgens lokale media die verslag doen in de rechtbank, zei het meisje eerder online dat ze naar een gevechtsgebied zou willen reizen om deel te nemen aan IS-operaties.

Chats en video's

Na de arrestatie van het meisje in Graz in mei, waar ze de aanval wilde uitvoeren, vond het OM meerdere aanwijzingen van banden met IS. Uit chats op haar telefoon zou blijken dat ze trouw had gezworen aan de terreurgroep. Op een video is het meisje te zien, gekleed in een zelfgemaakte nikab. Ook stonden er foto's van IS-vlaggen op haar telefoon.

Op de vraag van de rechter waarom ze dat deed, antwoordde het meisje: "Omdat andere mensen wilden dat ik dat deed. Ik wilde erbij horen." Volgens het Duitse persbureau DPA zegt ze daarnaast dat "de mensen van IS mij accepteerden zoals ik ben". Het meisje zegt niet te hebben geweten dat IS een terroristische organisatie is en dat ze dacht dat het alleen een islamitische organisatie was.

Contact over explosieven

De tiener zou via een tussenpersoon informatie hebben gekregen over het maken van een bom. Ook zou ze te horen hebben gekregen waar ze een explosievengordel kon kopen. De betrokken persoon is inmiddels gearresteerd. Met iemand anders zou de verdachte de mogelijkheid van een zelfmoordaanslag hebben besproken.

De tiener bekent de foto's waar ze zelf op staat en de video's waarin ze te zien is zelf te hebben gemaakt, maar ontkent interesse in explosieven. Ze zegt zich "niet schuldig te voelen" en dat het "vijf maanden geleden was". Haar advocaat voegde daaraan toe dat het meisje "veranderd is in de gevangenis en zoiets niet meer zou doen". Volgens persbureau DPA riskeerde de verdachte een gevangenisstraf van maximaal vijf jaar.

Terreurdreigingen bij Taylor Swift

Eerder dit jaar werden er in Oostenrijk drie concerten van popster Taylor Swift afgelast wegens terreurdreiging. Een van de drie verdachten was toen een 19-jarige Oostenrijker die trouw had gezworen aan IS. Hij bekende onder meer dat hij zichzelf bij een van de shows had willen opblazen. Volgens de politie was de man in de periode daarvoor geradicaliseerd door berichten op internet.

Het kabinet heeft de ambitie om jaarlijks 100.000 woningen te laten bouwen. Dat doen gemeenten vaak op 'invullocaties', plekken in bestaande buurten, maar ook worden geheel nieuwe wijken aan de rand van steden, dorpen of in landelijk gebied gebouwd. Probleem is daar vaak dat er nog weinig of zelfs helemaal geen voorzieningen zijn.

Bewoners van deze wijken moeten vaak maanden tot soms jaren wachten tot ze in hun eigen buurt gebruik kunnen maken van bijvoorbeeld openbaar vervoer of een supermarkt, waardoor de leefbaarheid van deze nieuwbouwwijken achterblijft.

Kip-ei verhaal

"Het is een kip-of-ei verhaal", zegt hoogleraar Housing Systems Peter Boelhouwer van de Technische Universiteit Delft. "Want wat bouw je als projectontwikkelaar het eerst, woningen of voorzieningen?"

"Bij de ontwikkeling van een nieuwe wijk maken de gemeente en projectontwikkelaar eerst een omgevingsplan", vertelt hij. "In zo'n omgevingsplan staat onder meer hoeveel huizen er gebouwd moeten worden, hoeveel bewoners er in de wijk komen wonen en wat voor voorzieningen daarbij horen en dus ook hoe veel ruimte daarvoor gereserveerd wordt."

De projectontwikkelaar gaat vervolgens aan de slag met de bouwplannen en tekent ruimte in voor deze voorzieningen. En gaat dan, soms samen met de gemeente, in gesprek met commerciële partijen voor de invulling van de ruimte voor voorzieningen.

In Utrecht worden 3000 woningen per jaar gebouwd. Daar worden de bibliotheek en supermarkt al in een vroeg stadium meegenomen, zegt wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling Eelco Eerenberg. "Om de leefbaarheid te behouden, investeren we al vroeg in openbare ruimte en voorzieningen."

Lange adem

Arjen Oosting, directeur Noord-Nederland bij projectontwikkelaar Van Wijnen, legt uit het ontwikkelingsproces veel tijd kost. "Het is vaak een lang proces met veel belanghebbenden, zoals de projectontwikkelaar, de gemeente, de provincie, woningcorporaties en milieuorganisaties. Het kan soms lang duren voordat alle neuzen dezelfde kant op staan en de bouw begint. En daarmee ook voordat ondernemers zoals supermarkten aanhaken."

Commerciële partijen zien het niet altijd zitten om al vroeg in het proces van de ontwikkeling van een wijk een vestiging te openen. "Het is onaantrekkelijk voor een supermarkt om in een wijk te beginnen die nog niet helemaal ontwikkeld is", stelt hoogleraar Boelhouwer.

"Als de bouw vertraging oploopt, zit een ondernemer op een plek waar nog maar weinig klanten komen. Dan is de kans op financieel verlies groot. Daarom wachten commerciële partijen soms liever met het openen van bijvoorbeeld een supermarkt tot een wijk helemaal opgeleverd is", zegt hij.

Het komt ook voor dat in een wijk eerst voorzieningen komen en daarna pas woningen. "In Leeuwarden is het andersom gegaan." vertelt Oosting. "Wij hebben daar het nieuwe stadion van voetbalclub Cambuur gebouwd en voorzieningen zoals winkels, een restaurant en een school in gebouwd. Dat deze voorzieningen al aanwezig waren, leidde ertoe dat de locatie juist interessant werd. Het kan dus wel degelijk als marktpartijen vanaf het begin goed samenwerken met verschillende overheden."

Risico nemen

Ten zuidwesten van knooppunt Oudenrijn in polder Rijnenburg kunnen vanaf 2035 ruim twintigduizend woningen gebouwd worden. Om die nieuwe wijk van Utrecht met het OV bereikbaar te maken, zijn investeringen van het Rijk nodig, stelt Eerenberg. "Zonder deze verbinding kunnen we op deze moeilijk bereikbare plek niet bouwen", zegt hij.

Volgens Boelhouwer blijft het een lastige afweging, voor zowel de overheid als ondernemers en projectontwikkelaars, om alvast een OV-verbinding aan te leggen of winkels te openen, of te wachten tot de wijk afgebouwd is.

Dat beaamt Oosting. "Ondernemers willen echt wel die nieuwe afzetmarkt in een nieuwbouwwijk. Soms kunnen ze het zich best veroorloven om een paar maanden verlies te draaien, maar het blijft altijd de vraag of de ondernemer dat verlies wil nemen."

De hoogleraar ziet ook kansen om wijken zonder voorzieningen te voorkomen. "Bijvoorbeeld door eerder een ondernemer te zoeken die tijdelijk verlies kan of wil draaien. Als die dat niet wil, zou de gemeente de ondernemer financieel kunnen compenseren," zegt de hoogleraar.

"Maar het blijft lastig als een wijk geleidelijk wordt opgebouwd. Als de wijk eenmaal op stoom is, komen de voorzieningen vanzelf wel", stelt Boelhouwer.

De oppositie in de Tweede Kamer is zeer kritisch over de manier waarop het kabinet bezuinigt op subsidies van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Minister Agema en de staatssecretarissen Maeijer en Karremans willen zo'n 250 miljoen euro besparen op subsidies.

Er gaat op de begroting onder meer geld af bij organisaties en projecten die zich bezighouden met preventie, de bouw van sportaccommodaties en zorg aan onverzekerden. Zo gaat er minder geld naar het RIVM, het Voedingscentrum, het Trimbosinstituut (verslavingen), PON (overgewicht), het Veteraneninstituut en de Stichting Joods Maatschappelijk Werk.

Oppositie: zorg zo duurder

GroenLinks-PvdA-woordvoerder Bushoff spreekt van een gatenkaas en broddelwerk. "Vlak voor de behandeling in de Tweede Kamer komen allerlei bezuinigingen binnendruppelen, waarvan we de consequenties echt niet kunnen overzien."

Volgens D66-Kamerlid Paulusma is de conclusie dat het kabinet niet om de gezondheid van Nederlanders geeft. "Ze bezuinigen fors op preventie. Dat gaat de gezondheid van elke Nederlander raken en dat vind ik superzorgelijk."

CDA-Kamerlid Krul begrijpt er naar eigen zeggen niets van. "Ze zeggen dat ze preventie centraal stellen, maar bezuinigen op het Trimbosinstituut. Ze zeggen dat er meer mbo'ers in de zorg moeten komen, maar bezuinigen op het Stagefonds. En ze zeggen dat ze klaar willen zijn voor de volgende pandemie, maar ze hakken het RIVM in stukken."

Ook Krul is bang dat door de bezuinigingen de vraag naar zorg stijgt en dat die dus ook duurder wordt.

ChristenUnie-leider Bikker vindt de maatregelen eveneens heel slecht nieuws. Volgens haar leiden de bezuinigingen op preventie ertoe dat mensen later vaker naar de dokter moeten. Verder hekelt Bikker de besparingen op herinneringscentra als Westerbork, Kamp Amersfoort en het Oranjehotel.

SP-Kamerlid Dobbe vraagt zich af hoeveel waarschuwingen de coalitie nodig heeft en "dat deze kaalslag écht niet kan".

'Schakel met de straat'

Stichting Mainline, een organisatie die zich inzet voor de gezondheid en mensenrechten van drugsgebruikers, vreest door de teruglopende subsidies de deuren te moeten sluiten. "Wij zijn een belangrijke schakel tussen de straat en andere instellingen", zegt Machteld Busz. "Wij signaleren als eerste als er iets aan de hand is in de drugsscene. Als wij wegvallen, zal er pas veel later op acute problemen worden gereageerd."

Bij het Voedingscentrum zal zo'n 20 procent van het huidige budget verdwijnen, zegt directeur Petra Verhoef. "Wij zullen minder ondersteuning kunnen bieden aan scholen, jonge ouders, huisartsen en ziekenhuizen. Het gaat een grote impact hebben op de gezondheid van Nederland."

Gezond leven

Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) slaat alarm. Door de plannen zullen de gemeenten niet goed in staat zijn om hun inwoners te helpen gezond te leven, verwacht de vereniging. Subsidies om burgers meer te laten sporten en bewegen gaan met 10 procent omlaag.

Daarnaast vrezen ze dat er minder geld zal gaan naar projecten die de eenzaamheid aanpakken of de mentale gezondheid van jongeren. "Hiermee brengt het kabinet de gemeenten in een onmogelijke positie", zegt de vereniging.

De VNG sluit zich aan bij de oproep van meer dan honderd organisaties en zorgexperts aan het kabinet om af te zien van de bezuinigingen.

Onvermijdelijk

Kamerlid Jansen van regeringspartij NSC noemt bezuinigingen onvermijdelijk om de financiën weer op de rit te krijgen. "Een van mijn prioriteiten blijft preventie, om ervoor te zorgen dat uiteindelijk zo min mogelijk mensen zorg nodig hebben", voegt ze eraan toe. NSC hecht er verder aan dat subsidies gericht op de gezondheid van jongeren zoveel mogelijk behouden blijven.

Andere regeringspartijen hebben nog niet gereageerd.

'Nog steeds veel geld naar preventie'

Staatssecretaris Karremans wijst erop dat in het hoofdlijnenakkoord nu eenmaal is afgesproken dat alle ministeries moeten bezuinigen op subsidies, dus ook zijn ministerie van VWS.

Volgens hem is bij de bezuinigingen gekeken hoe mensen zo min mogelijk worden geraakt. "Als het gaat om seksuele gezondheid, bevolkingsonderzoeken, abortuszorg en vaccinaties, gaan we echt niet bezuinigen."

Karremans noemt de maatregelen verantwoord. "Natuurlijk wil je altijd meer geld investeren, maar we zien hier en daar subsidies die echt efficiënter kunnen." Hij vindt dat er nog steeds "heel veel geld" naar preventie gaat.

De Kamer praat morgen en overmorgen over de begroting van VWS.

De meeste Duitsers zijn tegen de wapenleveranties aan Israël, volgens een nieuwe peiling. Tegelijk strijden partijen in het parlement over de vraag of Duitsland zijn historische verantwoordelijkheid wel serieus neemt.

Volgens de christendemocratische oppositieleider Friedrich Merz heeft de regering in de afgelopen maanden de export van 'een reeks' wapenleveringen geblokkeerd, iets wat de regering ontkent.

Bondskanselier Scholz herhaalde afgelopen week in de Bondsdag dat Duitsland wapens aan Israël heeft geleverd en blijft leveren. Duitsland moet het Israël "mogelijk blijven maken zich te verdedigen", aldus Scholz.

Verdere details over de wapenleveringen zegt de regering niet bekend te kunnen maken, omdat die geheim zijn.

Verklaring Israël

Onder de Duitsers lijkt er geen overtuigende steun te zijn voor de leveringen. Volgens een peiling van Forsa staat maar 31 procent van de bevolking erachter, en 60 procent niet. De mate van afwijzing varieert, maar is breed: onder aanhangers van alle politieke partijen zijn de tegenstanders in de meerderheid.

De Duitse regering zou van Israël een verzekering hebben geëist dat het land met Duitse wapens geen volkenrechtenschendingen begaat in de strijd tegen Hamas.

Duitsland is vanwege de wapenleveringen al verschillende keren voor de rechter gesleept voor mogelijke hulp bij volkenmoord in Gaza, tot nu toe zonder succes.

'Diep schamen'

De verzekering die de regering van Israël zou hebben geëist, leidt ook binnen de regeringscoalitie tot kritiek. Als het klopt, zo zei de uitgesproken liberale politicus Wolfgang Kubicki in het parlement, "dan moet eenieder die zich ook maar een beetje bewust is van de Duitse historische schuld zich diep schamen." Met die historische schuld doelt hij op de Holocaust.

Juist vanwege die historische schuld noemde Scholz, net als zijn voorganger Merkel, de veiligheid van Israël eerder meermaals 'Staatsräson'. Een begrip dat betekent dat de verdediging van Israël van fundamenteel belang is voor de Duitse staat zelf.

Afgelopen jaar schroefde Duitsland de wapenleveringen aan Israël op tot ruim 323 miljoen euro, tien keer zoveel als het jaar ervoor. Daarmee was Duitsland na de VS de grootste wapenleverancier voor Israël. De meeste exportvergunningen die voor die leveringen nodig zijn, verleende de regering kort na 7 oktober.

'Munitie alleen voor trainingsdoeleinden'

Bij het merendeel daarvan ging het om goederen als helmen, beschermende kleding en communicatieapparatuur. Zo'n 20 miljoen euro schaart de regering onder de categorie oorlogswapens, zoals munitie en antitankwapens.

Dat die munitie is ingezet om volkenrechten in Gaza te schenden is onwaarschijnlijk, suggereerden de advocaten van de Duitse regering afgelopen april tijdens de rechtszaak die Nicaragua tegen Duitsland had aangespannen. Die zou alleen voor trainingsdoeleinden gediend hebben en ongeschikt zijn voor inzet in een oorlog.

Blokkade?

Hoewel Duitsland dus als vaste bondgenoot van Israël geldt, meldden Duitse media dat Duitsland tussen maart en augustus geen vergunningen voor de export van oorlogswapens aan Israël meer heeft verleend. De regering ontkent dat het om een blokkade ging.

Volgens weekblad Der Spiegel was de Duitse regering met de Israëlische regering in gesprek over een verklaring dat met de wapens geen volkenrechten geschonden worden. Dat zou Duitsland helpen om zich in te dekken bij eventuele nieuwe rechtszaken.

Britse, Amerikaanse en Duitse inzet

Ondertussen namen de zorgen over het optreden van de Israëlische strijdkrachten internationaal toe. Begin september schortten de Britten een deel van de wapenexportvergunningen voor Israël op, uit zorg over schendingen van het internationaal recht.

Onlangs waarschuwde de Amerikaanse regering dat de militaire steun in gevaar komt als de Israëlische regering niet meer doet om de humanitaire situatie in Gaza te verbeteren.

Duitsland lijkt nu weer verder te gaan met wapenleveringen. Volgens Der Spiegel heeft Israël de door Duitsland geëiste verklaring inmiddels ondertekend.

In de afgelopen twee maanden leverde Duitsland voor zo'n 31 miljoen euro aan wapens, blijkt uit cijfers die persbureau DPA heeft ingezien. Om wat voor wapens het gaat, is niet duidelijk.

Het kabinet onderzoekt of de komst van Samidoun-spreker Mohammed Khatib naar Nederland mag doorgaan. Dat bevestigt minister Van Weel van Justitie en Veiligheid aan de NOS. De in België woonachtige Khatib houdt komende maandag een spreekbeurt in Nijmegen op uitnodiging van medewerkers van de Radboud Universiteit.

Khatib was in juni ook uitgenodigd bij de universiteit. Toen grepen de burgemeester van Nijmegen Bruls en het bestuur van de universiteit in vanwege de veiligheid en de kans op onrust. Hij mocht niet spreken in het universiteitsgebouw, maar op een parkeerplaats.

Aanhangers van de internationale organisatie Samidoun hebben in meerdere landen deelgenomen aan studentenprotesten en manifestaties waarbij de terroristische aanval op 7 oktober 2023 van Hamas op Israëlische burgers werd toegejuicht.

'Niet wenselijk'

Volgens inlichtingendiensten is Samidoun verbonden met het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP), dat onder andere in Nederland op de lijst van terroristische organisaties staat.

"Als u het mij vraagt vanuit de inhoud dan vind ik het bezoek niet wenselijk", zegt Van Weel. "Maar de tweede vraag is of we daar wettelijk iets aan kunnen doen in dit geval, en dat antwoord heb ik nog niet."

Op dit moment kijken de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de Immigratie- en Naturalisatiedienst IND ernaar. Er wordt bijvoorbeeld gekeken of eerdere uitspraken van Khatib via het Nederlands recht strafbaar zijn en of er kans is op ordeverstoringen.

Ordeverstoringen

"Al die factoren die gaan we wegen", zegt Van Weel. "Laten we ervan uitgaan dat hij nu niet ineens komt met een boodschap van verbinding, want dat hebben we tot nu toe niet gezien. En het zaaien van verdeeldheid is iets waar ik persoonlijk ook tegenin ga."

In België onderneemt het kabinet stappen om de vluchtelingenstatus van de Palestijn Khatib in te trekken omdat de veiligheidsdiensten hem omschrijven als haatprediker. Duitsland, Canada en de VS hebben Samidoun om deze reden en vanwege nauwe banden met het PFLP verboden.

Academische vrijheid

Vandaag schreef een groep studenten en medewerkers een open brief aan het college van bestuur van de Radboud Universiteit met de oproep Khatib te weren. "Een podium bieden aan een extremistische haatprediker heeft niets te maken met academische vrijheid en staat een respectvolle dialoog in de weg", schrijven ze.

Een woordvoerder van de Radboud Universiteit zegt dat de instelling naast de brief "heel veel reacties" heeft ontvangen en noemt de discussie die is losgebarsten "echt hevig".

Vooraf keek de universiteit of er juridische beletsels waren en of een "open en inhoudelijk academisch debat" gewaarborgd was, zegt de woordvoerder. Vooralsnog gaat de lezing door, maar de universiteit "volgt de ontwikkelingen in Den Haag met belangstelling".

De Tweede Kamer heeft het kabinet opgeroepen de organisatie ook in Nederland te verbieden. Van Weel is hier ook mee bezig. "Daar tussendoor loopt de komst van deze spreker naar de Radboud Universiteit. Dat gaan we, zoals bij elke buitenlandse bezoeker, beoordelen."

Complotdenker

Het komt vaker voor dat het kabinet na adviezen het besluit neemt om een buitenlands persoon te weren. Dat gebeurde eerder bijvoorbeeld met twee Turkse ministers en verschillende imams.

In oktober 2022 werd de complotdenker David Icke in Nederland door het toenmalige kabinet geweigerd. Hij zou komen spreken op een demonstratie in Amsterdam. De aankondiging alleen al leidde tot onrust, oordeelde de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Er werd een heftige tegendemonstratie verwacht.

De Tweede Kamer wil dat dieren waar een fokverbod voor geldt ook niet meer thuis gehouden mogen worden. Het gaat bijvoorbeeld om mopshonden, naaktkatten en katten met dubbelgevouwen oren. Ook mag er, als het aan de Kamer ligt, niet meer in worden gehandeld.

Een motie van de PVV en de Partij voor de Dieren voor een handel- en houdverbod is door een ruime meerderheid van de Tweede Kamer aangenomen. Het fokken van deze dieren werd jaren geleden al verboden.

De dieren lijden onder hun uiterlijk. Mopshondjes kunnen door hun korte neus moeilijk ademhalen en katten met vouworen hebben een groeistoornis in hun kraakbeen en daardoor ook pijn in andere gewrichten. Naaktkatten krijgen door het ontbreken van haar vaak last van huid- en oogontstekingen.

Houdverbod

Het is nog onduidelijk hoe het houd- en handelsverbod er precies uit gaat zien. Staatssecretaris Rummenie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) vindt ook dat gezelschapsdieren waar een fokverbod voor geldt niet meer gehouden moeten worden.

Toch wordt de aangenomen motie van de Tweede Kamer niet één-op-één overgenomen. Rummenie werkt aan een houdverbod voor katten met vouworen en naaktkatten.

Maar een verbod op andere dieren kan alleen "als deze kenmerken bij elk individueel dier altijd ernstig lijden veroorzaken", zegt een woordvoerder van het ministerie. "Voor een groot deel van de uiterlijke kenmerken is dit echter niet het geval, dus dit moet per kenmerk worden beoordeeld." Dat wordt nu onderzocht.

Een houdverbod geldt dan alleen voor nieuwe dieren met die uiterlijke kenmerken. Mensen die al ongezonde huisdieren hebben, mogen deze houden tot ze doodgaan.

Nederlandse bedrijven en instellingen zijn vorig jaar vaker het doelwit geweest van een succesvolle aanval met gijzelsoftware dan tot nu toe bekend was. De politie en veiligheidsbedrijven berichtten eerder over 147 incidenten. Maar de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) ontving in dezelfde periode 178 meldingen.

Bedrijven en instellingen zijn wettelijk verplicht om een datalek bij toezichthouder AP te melden, maar zij hoeven daarvan geen aangifte te doen. Dat verklaart vermoedelijk waarom de politie eerder dit jaar op een lager aantal uitkwam.

Bij een aanval met gijzelsoftware dringen cybercriminelen computersystemen binnen. Die versleutelen ze om vervolgens losgeld te eisen voor het weer vrijgeven van bestanden.

Losgeld betaald

Uit een analyse van 90 incidenten, uitgevoerd door de toezichthouder, blijkt dat ten minste 9 procent van de onderzochte bedrijven losgeld betaalde om weer toegang te krijgen tot bestanden.

Daarnaast hebben bedrijven die werkzaam zijn in de IT-dienstverlening vaker te maken met aanvallen dan bijvoorbeeld overheidsinstellingen, ziet de AP, die toeziet op de bescherming van persoonsgegevens.

"Die hebben vaak data van andere bedrijven in beheer", zegt Aleid Wolfsen, voorzitter van de toezichthouder. "Als een hacker daar weet binnen te dringen, heeft die toegang tot de gegevens van tientallen bedrijven en daardoor miljoenen persoonsgegevens."

Beveiliging niet op orde

Wolfsen is verder geschrokken van slechte beveiliging van veel bedrijven. Twee op de drie organisaties heeft namelijk niet hun basisbeveiliging op orde. Zo hadden bedrijven geen sterk wachtwoordbeleid of voerden zij software-updates niet tijdig uit.

Ook maakten bedrijven vaak geen gebruik van tweestapsverificatie, een methode waarbij je naast een wachtwoord ook een aanvullende gegenereerde code moet invullen om in te kunnen loggen.

Cybercriminelen versleutelen niet alleen bestanden en computersystemen, maar stelen ook geregeld persoonsgegevens. Dit vormt een risico voor bijvoorbeeld klanten van bedrijven die slachtoffer zijn van een aanval met gijzelsoftware. Persoonsgegevens kunnen op het dark web belanden, waarmee de kans op identiteitsfraude, phishing en oplichting toeneemt.

Een stuk Limburgs weiland op Vlaamse bodem wordt na een kleine 200 jaar definitief van België. Het stuk land hoorde lange tijd op papier nog bij Nederland, maar de gemeente Weert heeft de grond nu aan België verkocht.

Het gaat om een hectare grond in natuurgebied Stramprooierbroek, dat op de grens van België en Nederland ligt. Tot aan de Belgische Opstand in 1830 hoorde het bij Nederland en had de vroegere gemeente Stramproy het in eigendom.

Toen België in 1839 definitief onafhankelijk werd, werden de grenzen getekend en viel het lapje grond binnen de Belgische grenzen. Maar op papier bleef de gemeente Stramproy, inmiddels onderdeel van Weert, de eigenaar, schrijft regionale omroep L1.

Onduidelijkheid

De Vlaamse natuurorganisatie Limburgs Landschap, die het natuurgebied beheert, heeft sinds 2011 de wens om de grond over te nemen. De gemeente Weert heeft toen ingestemd met de verkoop, maar de daadwerkelijke overdracht liet op zich wachten.

In een raadsvoorstel over de verkoop schreef het gemeentebestuur vorig jaar februari dat dat voornamelijk kwam vanwege onduidelijkheid over het eigendom van andere percelen in het gebied.

'Overdracht niet eenvoudig'

"Een gemeente heeft normaal gesproken geen grond buiten de eigen grenzen", zei Henk Creemers, bestuurslid van de Heemkundegroep Stramproy en oud-medewerker van de gemeente Weert, eerder tegen L1. "In dit geval gaat het ook nog eens om grondgebied in het buitenland. Dat is best apart natuurlijk."

Toen Creemers nog bij de gemeente werkte, heeft hij zich wel eens gebogen over deze kwestie. "Zo'n overdracht is niet eenvoudig. Met dit stukje grond zal dat wel lukken, maar er zijn ook paden en weggetjes in het gebied die waarschijnlijk nog van Stramproy zijn. Dat moet echt nog uitgezocht worden."

In Stramprooierbroek liggen ook nog andere percelen van verschillende eigenaren. "Daar zitten ook erfgenamen uit Stramproy bij, die dus nog een stukje grond in België hebben", zegt Creemers.

Bod gedaan

Inmiddels lijkt de verkoop nu echt rond. Het is niet duidelijk hoeveel België heeft betaald voor de grond, maar in een voorstel van het gemeentebestuur van Weert stond dat er een bod was gedaan van bijna 30.000 euro.

Een woordvoerder van de gemeente Weert zegt tegen L1 dat het stukje grond vandaag wordt overgedragen aan België. "De Vlaamse organisatie Limburgs Landschap gaat het verder ontwikkelen en de natuur beheren", zegt de woordvoerder.

Een autobestuurder die vanmiddag in Rotterdam op de vlucht sloeg na een stopteken van de politie kwam niet ver: in een zijstraat knalde het voertuig tegen een paaltje. De drie inzittenden maakten zich daarop uit de voeten en zijn nog niet aangehouden.

De korte achtervolging begon op de Mathenesserdijk in stadsdeel Delfshaven, in het westen van de stad. Volgens de politie viel de auto op vanwege het rijgedrag van de bestuurder. Toen agenten de auto een stopteken gaven, ging die ervandoor.

Even verderop, in de Jan Kruijffstraat, knalde het voertuig tegen een paaltje. De inzittenden, drie mannen, gingen er daarna te voet vandoor. Op straat vonden agenten bij de auto twee vuurwapens, meldt regionale omroep Rijnmond.

De auto is weggesleept voor verder onderzoek. Volgens de politie had het voertuig een vals kenteken. Volgens Rijnmond is te zien dat over een Frans kenteken een Nederlands kenteken was gehangen.

Intussen gaat de zoektocht naar de verdachten door. In de directe omgeving zoekt de politie onder meer met een helikopter naar de verdachten.

Het Europees Parlement is akkoord met een lening van 35 miljard euro aan Oekraïne. De lening wordt betaald uit rente over Russische tegoeden, die grotendeels bij banken in Europa zijn ondergebracht. Oekraïne mag zelf bepalen hoe het de miljarden uitgeeft.

Met 518 stemmen stemde het Europees Parlement vanochtend in met de lening. 56 leden stemden tegen, en 61 onthielden zich van stemming.

De voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola sprak na de stemming van een "historisch moment" en zei dat het Europees Parlement hiermee "duidelijk maakt dat Rusland moet betalen voor de vernietigingen in Oekraïne".

De Europese leiders waren het vorige week al eens met een voorstel van de Europese Commissie over financiële hulp voor Oekraïne. Eerder waren de leiders van de G7 al akkoord over het lenen van 46 miljard euro aan Oekraïne. De G7 is het overlegorgaan van zeven grote, invloedrijke industrielanden (Verenigde Staten, Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan en het Verenigd Koninkrijk).

Brede steun

In eerste instantie wilde Europa de rente rechtstreeks aan Oekraïne schenken, maar toen werd besloten dat de Europese landen miljardenleningen voor Oekraïne afsluiten, met de rendementen op de Russische tegoeden als onderpand.

De lening aan Oekraïne geniet brede steun in het Europees Parlement. De sociaaldemocraten, de centrumrechtse EVP, het liberale Renew, de Groenen en de rechts-conservatieve ECR zijn voorstander van het snel beschikbaar maken van de miljarden aan Oekraïne.

De fractie Patriotten voor Europa, waar ook de PVV deel van uitmaakt, en de fractie Europa van Soevereine Naties waren tegen de lening. De Oostenrijkse FPÖ'er Petra Steger van deze laatstgenoemde groep noemde de lening "een stap in verdere escalatie. Zo drijft u Europa de oorlog in", zegt ze.

Verschillende leden van Patriotten voor Europa, onder wie de aanwezige PVV-Europarlementariërs, stemden wel in met de lening.

De aanleg van een speciale passage voor vissen in de Afsluitdijk gaat twee jaar langer duren. Dat zegt de provincie Friesland in een reactie op vragen van Omrop Fryslân. Volgens de provincie heeft de vertraging verschillende oorzaken.

Sinds 2019 wordt gewerkt aan de aanleg van de zogenoemde vismigratierivier. De nieuwe passage moet het voor trekvissen als zeeforel, haring en aal makkelijker maken om van de Waddenzee naar het IJsselmeer te zwemmen en terug.

Trekvissen hebben zoet en zout water nodig. Momenteel kan een beperkt aantal vissen al tussen de Waddenzee en het IJsselmeer pendelen door de sluizen in de Afsluitdijk, maar vanwege de stroming is dat alleen weggelegd voor de sterke zwemmers.

Met de nieuwe passage kunnen grotere aantallen heen en weer zwemmen. Ook vissen die niet trekken, zoals de baars en snoekbaars, zouden baat hebben bij deze passage, denken de initiatiefnemers.

Verschillende oorzaken

Het project moest in 2025 klaar zijn, maar nu is dus duidelijk dat de aanleg vertraging heeft opgelopen. Eén van de oorzaken is volgens de provincie dat de passage wordt aangelegd terwijl de Afsluitdijk ook werd versterkt. Die combinatie pakte niet altijd even goed uit, aldus de provincie.

Verder zegt de provincie dat bijvoorbeeld de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne leidden tot stijgende kosten en vertragingen.

Een ander probleem heeft te maken met zand dat nodig is om het gekronkelde deel van de vismigratierivier aan te leggen. Het idee was dat het zand uit de vaargeul tussen de sluis bij Kornwerderzand en Urk zou komen wanneer Rijkswaterstaat de geul zou uitgraven en verdiepen. Maar dat project is tijdelijk stopgezet, waardoor er dus geen zand beschikbaar is voor de aanleg van de passage.

Optimistisch

Bronnen die bij het project betrokken zijn, zeggen tegen Omrop Fryslân dat de vertraging een extra kostenpost van zo'n tien miljoen euro kan veroorzaken. Er wordt echter ook gekeken naar goedkopere oplossingen. De provincie zegt daarom nog niet vooruit te kunnen lopen op mogelijke extra kosten.

Volgens de provincie wordt momenteel gekeken naar oplossingen met onder andere Rijkswaterstaat en bouw- en baggerbedrijf Boskalis, dat het laatste deel van de vismigratierivier aanlegt. Ondanks de vertraging blijft de provincie optimistisch: "Tot nader order gaan we ervan uit dat we de vismigratierivier realiseren."

In Duitsland is een eerste besmetting vastgesteld met de nieuwe variant van mpox. Dat melden Duitse media, die zich baseren op informatie van het Robert Koch Instituut, het Duitse RIVM.

Mpox is een virusinfectie die vaak begint met koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Het belangrijkste symptoom is huiduitslag in de vorm van pokken. In het Westen is de ziekte zelden dodelijk.

Volgens het Duitse gezondheidsinstituut heeft de persoon de besmetting opgelopen in het buitenland.

Vooral in Afrika

Mpox komt voor bij jong en oud, vooral in Afrikaanse landen. Daar komt een erg besmettelijke en gevaarlijke vorm van mpox voor. Het zou in Duitsland gaan om die zogenaamde Clade Ib-variant, de ernstige variant van het virus.

In Nederland duikt het virus ook af en toe op, zoals eerder deze maand in Eindhoven. Het gaat dan om een mildere variant van het virus. Sinds april 2022 heeft het RIVM bij meer dan 1300 mensen die variant vastgesteld. De Clade Ib-variant is hier nog niet gemeld.

Het virus wordt overgebracht door nauw of intiem contact. In Europa komt het voornamelijk voor bij mannen die seks hebben met mannen, maar het kan ook bij de dagelijkse verzorging en verpleging overgaan van mens tot mens.

Het Robert Koch Instituut gaat ondanks het nieuwe geval vooralsnog niet uit van een verhoogd risico op Clade Ib-virussen in Duitsland. Het instituut houdt de situatie nauwlettend in de gaten.

Noodsituatie

In augustus heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de opmars in Afrika van een nieuwe variant van het mpox-virus, voorheen bekend als het apenpokkenvirus, aangemerkt als een internationale noodsituatie. Het uitroepen van de noodsituatie volgt na een forse uitbraak in de Democratische Republiek Congo, waarna het ook in omringde landen opdook.

Twee weken voor de Amerikaanse verkiezingen zijn er al 15 miljoen stemmen uitgebracht. The New York Times schrijft dat meerdere staten een recordopkomst meldden op de eerste dag dat er vervroegd gestemd kon worden.

Onder meer in Louisiana en swing state North Carolina was de opkomst nog nooit zo hoog op die dag. In Georgia, een andere belangrijke swing state, wordt vrijwel elke dag een dagrecord gebroken en hebben al ruim 1,5 miljoen mensen hun stem uitgebracht.

Onder hen is ook de 100-jarige oud-president Jimmy Carter. Zijn familie maakte op zijn verjaardag 1 oktober bekend dat de hoogbejaarde staatsman stemmen op Harris belangrijker vond dan de 100 halen. Zijn poststem ging er op 16 oktober uit, een dag nadat de stemlokalen opengingen.

Kiezers in Georgia vertellen op wie ze hun vervroegde stem uitbrengen en waarom:

Volgens The New York Times is de vervroegde opkomst te danken aan de coronapandemie en de presidentsverkiezingen die destijds in 2020 werden gehouden. Vervroegd of per post stemmen deden veel Amerikanen toen om lange rijen bij de stembus te vermijden.

Daardoor zou eerder stemmen veel gangbaarder zijn geworden. Van de bijna 160 miljoen mensen die stemden in 2020, deden zo'n 100 miljoen mensen dat voor de officiële verkiezingsdag. Ruim 22 miljoen mensen hadden dat tweeënhalve week voor die dag al gedaan. Dat aantal lag toen dus hoger dan nu.

De officiële verkiezingsdag is dinsdag 5 november. In de peilingen gaan de Democraat Kamala Harris en de Republikein Donald Trump nek-aan-nek. In de zeven mogelijk doorslaggevende swing states (Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania en Wisconsin) gaan beide presidentskandidaten bijna gelijk op.

De productiemaatschappij van Blade Runner 2049 heeft Tesla-baas Elon Musk en filmproducent Warner Bros aangeklaagd. Zonder toestemming zouden er beelden van die film te zien zijn geweest bij een presentatie van Tesla's nieuwe robotaxi; de Cybercab.

Warner Bros organiseerde de robotaxi-presentatie eerder deze maand in een van hun filmstudio's. Volgens de Amerikaanse filmmaker Alcon hadden Tesla en Warner Bros enkele uren voor dat evenement gevraagd of ze beelden mochten gebruiken. Alcon zegt daar niet mee ingestemd te hebben, maar toch zouden de beelden bewerkt met AI zijn gebruikt voor de promotie.

Warner Bros was in 2017 overigens de distributeur van Blade Runner 2049, maar heeft volgens Alcon geen auteursrechten en mag dus ook niet zelf over de beelden bepalen.

Tijdens de presentatie zei Musk "Ik hou van Blade Runner", voordat hij uitlegde dat "de Cybercab niet zo dystopisch is als de film". Op de aantijging van Alcon hebben Tesla en Warner Bros nog niet gereageerd.

'Mag ik mijn designs terug?'

Alcon is niet blij met de zaak. Het filmbedrijf zegt niet geassocieerd te willen worden met Musk en zijn bedrijven wegens "zijn zeer gepolitiseerde, grillige en willekeurige gedrag, dat soms grenst aan haatzaaien". Ook zouden de beelden de valse illusie kunnen wekken dat de bedrijven samenwerken, zegt Alcon.

Elon Musk heeft al eerder verwezen naar de film, en zou volgens verschillende media daarbij hebben gesuggereerd dat het een inspiratiebron was voor Tesla's Cybertruck.

Op X zei filmregisseur Alex Proyas van een andere sci-film I, Robot, dat ook zijn ideeën zonder toestemming zijn gebruikt door Musk. Het evenement van Musk heette "We, Robot", waarop Proyas tweette: "Hoi Elon, mag ik mijn designs terug alsjeblieft?"

Nederland moet de opvang van derdelanders uit Oekraïne eerder kunnen stoppen dan de opvang van andere vluchtelingen uit dat land. Dat zegt de advocaat-generaal bij het Hof van Justitie van de Europese Unie in een belangrijk advies aan de Europese rechter.

Derdelanders zijn mensen uit andere landen die in Oekraïne werkten of studeerden toen daar de oorlog uitbrak. Net als Oekraïners vluchtte een deel daarvan naar Nederland.

De Nederlandse overheid vindt dat derdelanders een aparte categorie vluchtelingen zijn waarvoor andere regels geleden. Eerder had de Raad van State al besloten dat de tijdelijke bescherming eindigde op 4 maart 2024.

Verschillende mensen uit onder meer Algerije, Turkije, Pakistan en Nigeria hebben hun uitzetting uit Nederland bij de rechter aangevochten. Op het moment dat de oorlog uitbrak verbleven ze legaal in Oekraïne met een tijdelijke verblijfsvergunning.

Complexe rechtszaken

Omdat de rechtszaken van de derdelanders erg complex zijn hebben de Raad van State en de rechtbank Den Haag aan het EU-hof gevraagd om verduidelijking. De advocaat-generaal zegt nu dus in een advies dat een EU-lidstaat de tijdelijke bescherming vroegtijdig mag beëindigen.

Het advies is nog geen oordeel. Het EU-hof gaat nu een uitspraak doen, mogelijk al over enkele weken. Daarbij laat het hof het advies van de advocaat-generaal meestal zwaar meewegen.

Tijdelijke bescherming

De Richtlijn Tijdelijke Bescherming is aan het begin van de eeuw ingesteld door de Europese Unie. Doel was dat mensen die op de vlucht zijn hulp krijgen en tegelijk de asielsystemen in de lidstaten niet te veel belasten. Mensen die eronder vallen hebben recht op opvang, medische zorg, onderwijs en werk.

Het is aan de Europese Raad om te bepalen of de tijdelijke bescherming in werking treedt en voor hoelang. In maart 2022, na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, gebeurde dat voor het eerst.

In de begindagen van de oorlog was er vanuit Europa bepaald dat die richtlijn gold voor iedereen die vanuit Oekraïne was gevlucht. Vlak daarna werd besloten dat de richtlijn alleen opgaat voor iedereen met de Oekraïense nationaliteit en mensen met een permanente Oekraïense verblijfsvergunning en niet voor derdelanders. Deze derdelanders hebben die beslissing in de rechtszaak aangevochten.

Tegenstrijdige uitspraken

Vervolgens deden rechters daarover tegenstrijdige uitspraken, waardoor er ongelijkheid ontstond. Daarom boog de Raad van State zich over de situatie. Die oordeelde dat de derdelanders in maart 2024 naar hun geboorteland moesten vertrekken.

Omdat de Raad van State zich in dat oordeel baseerde op Europese Unie recht, zagen rechtbanken weer de mogelijkheid om een eigen oordeel aan de beslissing te geven. Ook was er veel onvrede omdat de datum van vertrek steeds veranderde.

Omdat er nog steeds vragen waren hoe de Europese regels moesten worden uitgelegd, werd het Europese Hof ingeschakeld.

Telecombedrijf Vodafone krijgt een boete van 2,25 miljoen euro omdat het systemen met gevoelige informatie niet goed had beveiligd. Het gaat om systemen die worden gebruikt voor gerechtelijke taps, waarmee politie en veiligheidsdiensten verdachte telefoontjes kunnen afluisteren.

Volgens de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur faalde de beveiliging van Vodafone in 2021 en 2022 op meerdere manieren. Het datacenter waar de gegevens stonden opgeslagen was niet goed afgesloten, waardoor ook onbevoegden bij de data konden. Zo was het hek rond de servers niet hoog genoeg, waardoor iemand eroverheen zou kunnen klimmen.

Ook werd niet goed bijgehouden wie wanneer toegang had tot de ruimte en kon personeel dat geen bevoegdheid had ook bij de informatie komen. Daarnaast waren er geen systemen om inbraken snel genoeg op te merken.

Vodafone maakt bezwaar

Vodafone is het niet eens met de boete. Het bedrijf stelt dat er voor zover bekend geen incidenten zijn geweest waarbij onbevoegden toegang kregen tot de data. Daarnaast noemt Vodafone de hoogte van de boete buitensporig en wijst het erop dat KPN eerder een lagere boete van 450.000 euro kreeg voor vergelijkbare overtredingen.

De Rijksinspectie zegt dat Vodafone verbeteringen heeft doorgevoerd en dat de beveiliging inmiddels op orde is.

Jaarlijks tappen de AIVD en de MIVD op enkele duizenden apparaten de gesprekken en berichten af. Telecombedrijven moeten van de wet die gegevens bewaren en beveiligen voor veiligheidsdiensten.

In een hotel aan de Katwijkseweg in Wassenaar zijn vanochtend twee overleden personen gevonden. Ze zouden onder verdachte omstandigheden zijn omgekomen. De politie doet onderzoek.

Rond 05.30 uur zijn verschillende hulpdiensten naar voormalig Hotel Wassenaar aan de Katwijkseweg in Wassenaar gestuurd. Het zou gegaan zijn om een melding "ongeval gevaarlijke stoffen". De brandweer heeft metingen verricht en is met groot materieel ter plaatse.

Het hotel is ontruimd. In het hotel zitten volgens regionale media voornamelijk arbeidsmigranten uit Oost-Europa. In het gebouw brengt uitzendbureau Lider Job arbeidsmigranten onder. De eigenaar van het uitzendbureau bevestigt aan de NOS dat de twee gevonden personen voor het uitzendbureau werkten.

Gemeenschap geraakt

Burgemeester Leendert de Lange van Wassenaar zegt in een reactie "met verdriet" te hebben kennisgenomen van het overlijden van de twee personen. "Dit raakt ons als gemeenschap, en mijn gedachten gaan uit naar de nabestaanden en iedereen die door dit verlies is getroffen", zegt De Lange.

"De politie onderzoekt de situatie zorgvuldig, en ik heb er vertrouwen in dat zij alles doen om duidelijkheid te verschaffen."

Anderhalf jaar nadat het Amerikaans Hooggerechtshof het landelijk recht op abortus schrapte, is de babysterfte in de Verenigde Staten flink gestegen. Uit onderzoek van kinderartsen blijkt dat er per maand honderden baby's meer stierven dan voorheen.

De overgrote meerderheid van de overleden baby's had aangeboren afwijkingen. Volgens de onderzoekers komt dit doordat in een deel van de Amerikaanse staten abortus verboden is. Iedere maand stierven er daardoor gemiddeld 247 meer baby's dan voorheen.

Na de uitspraak van het Hooggerechtshof in juni 2022 kwam de abortuswetgeving weer in de handen van de staten. De uitspraak werd gezien als historisch en verdeelde de Amerikanen.

Bijna de helft van de staten verbod

Vandaag de dag is in dertien van de vijftig staten abortus volledig verboden. Nog eens acht staten hebben wetgeving waardoor het niet volledig legaal is. Het gaat vooral om staten in het zuiden en het binnenland van de Verenigde Staten. Andere staten, zoals Californië en New York, hebben juist ruimhartige abortuswetgeving.

Volgens de onderzoekers zijn de resultaten pas het topje van de ijsberg. Ze verwijzen naar een eerder onderzoek waaruit bleek dat in staten waar abortus verboden is het aantal geboorten ook is gestegen. Daar zullen ook kinderen met geboortebeperkingen tussen zitten.

"Of de zwangerschap nu gewenst of ongewenst was, we weten dat veel van deze zwangerschappen in een abortus zouden zijn geëindigd als mensen toegang hadden gehad tot die diensten," zegt een onderzoeker.

Minder prenatale zorg

Volgens de onderzoekers leidt het abortusverbod er ook toe dat de stap naar prenatale zorg voor veel vrouwen groter wordt. Vooral vrouwen uit lagere sociale klassen die te maken hebben met bijvoorbeeld armoede of voedseltekort hebben hier last van. Deze factoren kunnen ook nog eens stress geven, wat het risico op problemen bij de zwangerschap of geboorte kan vergroten.

De artsen willen nog vervolgonderzoek doen naar het sterftecijfer onder moeders nadat het recht op abortus werd afgeschaft.

Tijdens zijn presidentschap benoemde Donald Trump drie conservatieve rechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof, waarna het landelijke recht op abortus in 2022 werd afgeschaft. Eerder deze maand verdedigde voormalig first lady Melania Trump het recht op abortus. Daarmee draagt ze een ander standpunt uit dan haar man.

In noodopvanglocaties voor asielzoekers worden de rechten van kinderen geschonden. Dat zegt het Kinderrechtencollectief, een samenwerkingscollectief dat rapporteert aan de Verenigde Naties of Nederland de kinderrechten naleeft. De voorzitter zegt dat de overheid de andere kant opkijkt en niets doet.

Het aantal kinderen in de noodopvang is in één jaar tijd met 65 procent toegenomen, blijkt uit de tweede monitor Kinderrechten in beweging die het Kinderrechtencollectief vandaag uitbrengt. De stichting noemt de situatie van kinderen in de noodopvang onacceptabel.

Er zitten inmiddels 5566 kinderen in de noodopvang, meldt het collectief. "Duizenden kinderen opgehokt in lege sporthallen en lege kantoorgebouwen", zegt Marc Dullaert, voorzitter van het Kinderrechtencollectief, in het NOS Radio 1 Journaal.

"Er zijn daar weinig sanitair en heel slechte hygiënische omstandigheden. Ze missen hun vaccinaties tegen mazelen, kinkhoest en tbc. En het is er enorm lawaaierig en heel weinig privacy om te slapen, waardoor ze slecht slapen."

Daarnaast moeten ze ook heel lang wachten op onderwijs en moeten ze vaak verhuizen van plek, zegt Dullaert. "Het kan zo maar zijn dat jij dat een dag of twee dagen van tevoren hoort. Veel kinderen moeten wel zes tot acht keer verhuizen in hun asielprocedure en die druk wordt alleen maar groter. Want er komen steeds meer kinderen en daar is die noodopvang helemaal niet voor bedoeld."

Ali woont met zijn moeder en twee broertjes al twee jaar in de noodopvang op een cruiseschip:

De cijfers van het Kinderrechtencollectief komen overeen met cijfers die het NOS Jeugdjournaal had opgevraagd in juli dit jaar. Toen zaten er 6244 kinderen in (crisis)noodopvanglocaties, van wie 2423 amv'ers, oftewel "alleenstaande minderjarige vreemdelingen".

Het Jeugdjournaal meldde toen dat bijna een jaar daarvoor, in augustus 2023, het om 3969 kinderen ging, van wie 1844 amv'ers. Dat komt neer op een stijging van 63,5 procent.

Toen minister Faber van Asiel gevraagd werd wat haar reactie was op overheidsinstanties die zeggen dat het gevaarlijk is voor kinderen zei ze: "Ik vraag me af of het gevaarlijk is in de noodopvang. Volgens mij is het in de noodopvang netjes geregeld."

Dullaert wijst erop dat niet alleen het Kinderrechtencollectief de noodopvang onacceptabel noemt. "Dat zeggen ook de overheidsinspecties, het VN-kinderrechtencomité zegt het. Overheidsinstanties zijn er niet voor niets, hè? Die hebben dat onderzocht en die zeggen dat het zelfs niet voldoet aan de minimale kwaliteitsnorm."

Als de VN Nederland hierop aanspreekt, zo zegt Dullaert, dan is er echt iets mis. "Als je minderjarigen op deze manier huisvest zak je door een morele ondergrens. Ik kan niet anders concluderen dat als meerdere officiële overheidsinspecties aan de bel trekken dat de overheid de andere kant op kijkt. Moet er dan iets verschrikkelijks gebeuren voordat er wordt ingegrepen?"

Het collectief zegt dat het van toeval afhangt of een kind in een noodopvanglocatie komt of in een regulier azc. Volgens de stichting is "kindvriendelijke asielopvang" een kinderrecht. Dan gaat het om kleinschalige en kindvriendelijke opvang die zo snel mogelijk gerealiseerd moet worden zodat het VN-Kinderrechtenverdrag wordt nageleefd.

Dullaert wijst erop dat de rechtbank in Den Haag heeft vastgesteld dat kinderen daar niet langer mogen zijn als de omstandigheden niet verbeteren. "Er moeten gewoon echt structurele kindvriendelijke opvanglocaties in normale azc's komen waar deze kinderen kunnen verblijven."

De BRICS-top die vandaag in de Russische stad Kazan begint, is voor Rusland en voor president Vladimir Poetin persoonlijk een pr-gebeurtenis van de eerste orde. Rusland gebruikt de top om te bewijzen dat het land, alle westerse sancties ten spijt, verre van geïsoleerd is in de wereld.

BRICS, de club van niet-westerse landen die sinds 2010 bestond uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, werd begin dit jaar uitgebreid met vier landen: Egypte, Ethiopië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten, en dus spreken we nu ook wel van de BRICS+. Saudi-Arabië zou aanvankelijk ook toetreden, maar heeft vooralsnog afgezien van een volwaardig lidmaatschap.

Zij zullen samen met vertegenwoordigers van pakweg 25 andere landen hun opwachting maken in de stad aan de Wolga, de hoofdstad van de olierijke en overwegend islamitische deelrepubliek Tatarstan. De keuze viel op Kazan mede omdat de stad al de nodige ervaring heeft met het organiseren van grote evenementen, zoals tijdens het WK voetbal in 2018.

Poetin kan dus een groot aantal prominente gasten ontvangen, onder wie de Chinese president Xi Jinping, de Indiase premier Modi, de secretaris-generaal van de VN Guterres en de Turkse president Erdogan.

Globale meerderheid

Poetin laat geen gelegenheid na om te onderstrepen dat Rusland met de BRICS-landen aan zijn zijde een van de leiders is van de 'globale meerderheid'. De BRICS-landen zelf omvatten pakweg 45 procent van de wereldbevolking, en een meerderheid is al snel bereikt als je de tientallen landen meerekent die volgens Poetin staan te dringen om zich aan te sluiten, of in ieder geval nauw samen te werken.

Onder de gegadigden zijn landen als Turkije en Pakistan. Maar niet alle BRICS-leden zijn even happig op verdere uitbreiding. Nu al houden de deelnemende landen er over tal van zaken uiteenlopende opvattingen op na, zoals over de Russische inval in Oekraïne en de gevolgen daarvan.

En bijvoorbeeld India ziet buurland Pakistan liever buiten dan binnen de club. Met een groter aantal lidstaten zullen waarschijnlijk ook de onderlinge irritaties toenemen.

Andere wereldorde

Poetin ziet de BRICS graag groeien, want uitbreiding "vergroot het gezag en de invloed" van de club, die streeft naar een andere wereldorde waarin de Verenigde Staten niet langer de eerste viool spelen.

Nu al, betoogt Poetin, is de bijdrage van de BRICS-landen aan de wereldeconomie groter dan die van de G7, de groep van rijke industrielanden onder aanvoering van de VS. Rusland maakte eerder bijna twee decennia (toen onder de naam G8) deel uit van de groep, tot het land werd geschorst vanwege de annexatie van de Krim.

Dompers voor Poetin

Maar aan de vooravond van de top in Kazan hebben verschillende landen toch fijntjes laten weten dat ze juist niet het lidmaatschap van de BRICS ambiëren, onder hen de voormalige Sovjetrepublieken Kazachstan en Armenië.

Dat Rusland juist nu de import van een aantal landbouwproducten uit Kazachstan aan banden heeft gelegd is daarom misschien geen toeval. Armenië probeert zich al langer te onttrekken aan de Russische invloed en denkt er voorlopig niet aan aan te kloppen bij de BRICS.

En er zijn meer dompers voor Poetin. De Braziliaanse president Lula da Silva heeft afgezegd en zal alleen via een videoverbinding deelnemen aan de top in Kazan.

Russisch-Iraans akkoord

En hoewel de Iraanse president Masoud Pezeshkian wel zelf naar Kazan komt, gaat de geplande plechtige ondertekening van een langverwacht strategisch verdrag tussen Rusland en Iran niet door. De ondertekening zal op een niet nader genoemd tijdstip plaatsvinden, mogelijk bij een eerste officiële bezoek van Pezeshkian aan Moskou.

De inhoud van dat Russisch-Iraanse akkoord is niet bekend, maar naar verwachting zal het overeenkomsten vertonen met een soortgelijk verdrag dat Poetin eerder dit jaar tekende met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un, en dat hij vorige week ter ratificatie naar het parlement heeft gestuurd. In dat akkoord staat dat Rusland en Noord-Korea elkaar militair zullen steunen in het geval dat een van beiden wordt aangevallen.