Aggregator

De Amerikaanse komiek en acteur Martin Mull is op 80-jarige leeftijd in zijn huis in Los Angeles overleden. Hij was al een tijd ziek, schrijft zijn dochter op Instagram.

Martin Mull was tientallen jaren een geliefd bijrolacteur op tv en in films. Zo speelde hij in tientallen afleveringen van de in de jaren 90 razend populaire sitcom Roseanne, waarin hij de baas van hoofdpersonage Roseanne Conner was.

Ook in andere series had hij terugkerende rollen. Zo was hij in Two and a Half Men een pillenslikkende apotheker, speelde hij in Arrested Development een privédetective met meer vermommingen dan talent en was hij het schoolhoofd in Sabrina, the Teenage Witch.

Zijn rol in de serie Veep leverde hem in 2016 een nominatie op voor een Emmy, de belangrijkste Amerikaanse tv-prijs.

Mull in Two and a Half Men:

Mull begon in de jaren 70 als muzikaal komiek. Met zijn gitaar trad hij op in comedyclubs en speelde droogkomische liedjes. Bij een van zijn shows was ook Norman Lear, in die tijd een van de belangrijkste tv-producenten van sitcoms waaronder het baanbrekende All in the Family. Lear bood Mull zijn eerste tv-rol aan, in de satirische soapserie Mary Hartman, Mary Hartman.

Een jaar later kreeg Mull zijn eigen serie, Fernwood 2 Night, waarin hij de presentator van een talkshow speelde. De serie liep maar een seizoen, maar legde de basis voor zijn jarenlange Hollywood-carrière.

Vier gevangenismedewerkers uit de Amerikaanse staat Missouri zijn aangeklaagd voor moord op een gevangene. Een vijfde cipier wordt vervolgd voor doodslag.

De 38-jarige Othel Moore stierf in december nadat hij twee keer was gepeppersprayd en was vastgebonden in een stoel met een kap over zijn hoofd. Volgens de aanklager hebben verschillende mensen Moore horen zeggen dat hij niet kon ademen. Een lijkschouwer heeft vastgesteld dat de man is gestikt.

Op 8 december werd Moore in zijn cel onderzocht op verboden middelen. Met zijn handen achter zijn rug werd hij zijn cel uitgeleid, stelt het politieonderzoek. Hij kreeg te horen dat hij stil moest zijn en toen hij vroeg waarom, kreeg hij tot twee keer toe pepperspray in zijn gezicht gespoten.

Vervolgens werden zijn benen vastgebonden en kreeg hij een spuugkap op. Volgens de aangeklaagde cipiers was dat omdat Moore naar hen spuugde, maar collega's verklaarden dat hij de pepperspray ophoestte. Ze hoorden hem ook om hulp roepen. Hij werd naar een andere cel gebracht, waar pas na 20 minuten iemand kwam controleren hoe het met hem ging. Hij had toen het bewustzijn al verloren.

Volgens het politieonderzoek is uit niets gebleken dat Moore agressief was tijdens de doorzoeking of erna. Hij volgde juist alle bevelen goed op.

Racisme in gevangenissen

De gevangenismedewerkers zijn eerder dit jaar al ontslagen en worden nu dus vervolgd voor moord of doodslag. Volgens het gevangeniswezen van Missouri is het contract van nog eens vijf cipiers die betrokken waren bij Moores dood opgezegd. Ook werd onlangs bekend dat de gevangenisdirecteur is vervangen.

Een advocaat voor de familie van Othel Moore ziet een duidelijk verband tussen de huidskleur van Moore en zijn behandeling in de gevangenis. "Er is systematisch racisme en ongrondwettelijk mishandelingen in de gevangenissen van Missouri. Het is George Floyd 3.0 in een gevangenis." Het doden van de zwarte Floyd door politiemensen ontketende in 2020 wereldwijde Black Lives Matter-protesten.

Tien Oekraïense burgers zijn volgens president Zelensky terug in hun thuisland nadat ze eerder deze week door Rusland waren vrijgelaten uit de gevangenis. Dat gebeurde volgens persbureau Reuters na een ruil met Oekraïne waarbij beide landen in totaal negentig gevangenen vrijlieten, voornamelijk militairen.

Een van de tien burgers is Nariman Dzjeljal, een politieke leider van de Krim-Tataren. Die etnische groep vormt een belangrijke minderheid op het Oekraïense schiereiland dat in 2014 door Rusland illegaal werd geannexeerd. Dzjeljal werd in 2021 opgepakt en later tot zeventien jaar cel veroordeeld omdat hij een gasleiding zou hebben opgeblazen.

Ook zijn twee oosters-katholieke priesters op vrije voeten gesteld. Zij werden in de havenstad Berdjansk aangehouden. Het Vaticaan heeft bij hun vrijlating bemiddeld. Twee andere burgers, een man en een vrouw, zaten al zeker zes jaar vast. Ze zouden hebben gespioneerd in delen van Oost-Oekraïne waar separatisten in 2014 de macht grepen. De overige vijf burgers werden in Belarus gearresteerd, de belangrijkste bondgenoten van Rusland in de regio.

Met enige regelmaat ruilen Oekraïne en Rusland krijgsgevangenen uit. De laatste keer was eind vorige maand. Dat er burgers worden vrijgelaten, is vrij uitzonderlijk.

De politie in Eindhoven heeft nog twee verdachten aangehouden vanwege de dodelijke schietpartij van afgelopen zondag. Het zijn mannen van 19 en 22 jaar uit Eindhoven.

Zondagavond werd op straat een 41-jarige Eindhovenaar neergeschoten. Hij overleed later in het ziekenhuis. Kort na het schietincident werden al twee 19-jarige inwoners van de Brabantse stad opgepakt.

Volgens de politie wordt er nog volop onderzoek gedaan naar de aanleiding en achtergronden van het schietincident. Mogelijk ging er een conflict aan het schietincident vooraf.

Het blijft onduidelijk wanneer ruimtecapsule Starliner weer kan terugkeren vanaf ruimtestation ISS naar de aarde. De Amerikaanse ruimteorganisatie NASA zegt dat technici nog "een paar weken" nodig hebben om problemen met de stuwraketten van de capsule van Boeing te onderzoeken.

Vanwege de problemen werd de terugkeer vorige week zaterdag al tot nader order uitgesteld. In de Amerikaanse staat New Mexico staan nu grondtests gepland, om dezelfde Starliner-stuwraketten te testen die zich momenteel in de ruimte bevinden.

Ervaren astronauten

De Starliner vertrok begin deze maand naar het ISS, met twee ervaren NASA-astronauten aan boord: Barry Wilmore (61) en Sunita Williams (58). Het was de eerste keer dat het ruimtevaartuig vertrok met mensen aan boord. Eerder waren er al tests uitgevoerd met poppen aan boord.

Wilmore en Williams wisten een paar dagen later de Starliner aan het ISS te koppelen. Dat ging niet probleemloos. Zo werd een klein heliumlek gevonden. Die stof is belangrijk voor de brandstofleidingen van de stuwraketten.

Met meerdere stuwraketten zijn nog altijd problemen, waardoor een terugkeer vooralsnog niet mogelijk is.

Lange lijst aan problemen

Het plan was dat de twee astronauten minimaal acht dagen in het ISS zouden blijven en dan weer zouden terugkeren met de Starliner.

Eerdere, onbemande tests met de Starliner liepen ook niet vlekkeloos. Bij de laatste testvlucht, in 2022, werden ook problemen gevonden met de stuwraketten. Het ruimtevaartuig keerde wel succesvol terug naar de aarde.

De Starliner van Boeing moet het tweede Amerikaanse ruimteschip worden waarmee NASA astronauten naar het ISS kan vervoeren, naast de Crew Dragon van SpaceX. Er gaan ook astronauten naar het ISS met de Russische Sojoez.

Door de commerciële initiatieven van SpaceX en Boeing is NASA niet meer afhankelijk van die Russische Sojoez-capsules. Daarnaast werkt NASA ook nog zelf aan een capsule, genaamd Orion.

In het Verenigd Koninkrijk is commotie ontstaan vanwege racistische en homofobe uitspraken van twee campagnemedewerkers van anti-immigratiepartij Reform UK, de partij van Nigel Farage. De politie in het graafschap Essex onderzoekt of de uitspraken strafbaar zijn.

Een van de campagnemedewerkers, Andrew Parker, zei onder meer dat migranten die in bootjes naar het VK varen als "doelwit voor schietoefeningen" moesten worden gebruikt door militairen. Daarnaast zei hij dat de islam de "walgelijkste cult ooit" is en dat Reform "alle moslims uit de moskeeën zal trappen". De uitspraken kwamen naar buiten door opnames van een undercoververslaggever van nieuwszender Channel 4.

Ook noemde Parker premier Sunak een "Paki", wat in het VK een racistische term is voor mensen uit Zuid-Azië. Sunak is de eerste Britse premier van Indiase komaf. Een andere medewerker noemde de lhbti-vlag een "ontaarde vlag".

Channel 4 News deelde de opnames van de undercoververslaggever:

Het scheldwoord dat Parker gebruikte "doet pijn en maakt me kwaad", reageerde premier Sunak. Hij zei vooral geraakt te zijn, omdat zijn twee dochters ook geconfronteerd worden met de racistische uitspraken van de campagnemedewerker van Farage.

Hij herhaalde daarbij het scheldwoord. "Ik herhaal die woorden niet zomaar", zei Sunak. "Ik doe dat bewust, omdat het te belangrijk is om niet duidelijk te zeggen wat het is." De uitspraken van Reform-kandidaten en de campagnemedewerkers zeggen iets over de cultuur binnen de partij, zei Sunak. Farage heeft wat vragen te beantwoorden, aldus de premier.

'Parker is een acteur'

Farage noemt de uitspraken van de medewerkers "verwerpelijk". De partij laat weten dat de personen niet meer betrokken zijn bij de campagne.

Farage zei daarbij ook dat er sprake was van een "set-up", een vooropgezette actie, en schrijft op X dat Parker een acteur is. Farage laat aan de BBC weten dat hij Parker had ontmoet voor hij op campagne ging. "Hij was aan het acteren vanaf het moment dat hij het kantoor binnenkwam", zegt Farage.

Volgens de partijleider is Parker als acteur gespecialiseerd in "ruwe taal", en is dat de verklaring voor de uitspraken op de beelden van Channel 4.

Parker heeft laten weten zijn excuses te hebben aangeboden aan Farage en Reform UK. Hij biedt ook zijn excuses aan voor zijn taalgebruik. Ook bevestigt Parker dat hij acteur is, maar volgens hem staat dat los van zijn vrijwilligerswerk voor de partij van Farage.

Volgende week zijn er verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk. De lokale verkiezingen vorige maand leidden tot een dramatisch verlies voor de Conservatieve Partij van Sunak. De plotselinge terugkeer van Farage is slecht nieuws voor Sunak, omdat hij veel stemmen weg kan halen bij de Conservatieven.

Dat de Conservatieven er slecht voor staan, is onder meer merkbaar in plaatsen als Grimsby, ooit de drukste visserijhaven van Engeland. Correspondent Fleur Launspach maakte er deze reportage:

Russische wetenschappers hebben in de noordoostelijke republiek Jakoetië de overblijfselen van een prehistorische wolf gevonden. Het gaat om een wolf die zo'n 44.000 jaar in bevroren grond heeft gelegen, en daardoor uitzonderlijk goed bewaard is gebleven. Zo zit de vacht nog op het karkas.

De wolf werd in 2021 per toeval ontdekt door de lokale bevolking. "Dit is 's werelds eerste ontdekking van een roofdier uit het Laat-Pleistoceen", zegt Albert Protopopov, hoofdonderzoeker aan de universiteit van Jakoetsk, tegen persbureau Reuters.

Het Laat-Pleistoceen is een tussenijstijd, die 12.000 jaar geleden eindigde. Volgens de Europese Universiteit van Sint-Petersburg bieden de overblijfselen van de wolf een bijzondere inkijk in het Jakoetië van 44.000 jaar geleden. Ook geeft de vondst inzicht hoe andere dieren in het gebied leefden.

De vacht van het dier was nog te zien:

Jakoetië is een dunbevolkt gebied met uitgestrekte moerassen en bossen. Het ligt ingeklemd tussen de Noordelijke IJszee en het verre oosten van het Russische noordpoolgebied. De regio is ongeveer net zo groot als India en telt nog geen miljoen inwoners.

De autonome regio staat bekend om de extreme weersomstandigheden. In de winter kan het er tot 64 graden onder nul worden. Door die lage temperaturen is de grond permanent bevroren.

De onderzoekers vinden vaker overblijfselen van prehistorische dieren in de bevroren grond, maar dat neemt niet weg dat de vondst van de wolf bijzonder is. "Dit is de eerste keer dat een vleeseter is gevonden", zegt Protopopov. "Het was een zeer actief roofdier. Een van de grotere, maar wel kleiner dan de uitgestorven holenleeuw of een beer."

Russische politieke gevangenen worden systematisch geïsoleerd van hun naasten. Dat schrijft Amnesty International in een rapport dat deze week is verschenen.

In het rapport beschrijft de mensenrechtenorganisatie hoe het voor een aantal zichtbare critici van het regime onmogelijk is om persoonlijke contacten te onderhouden.

Oekraïne

Het gaat vooral om gevangenen die zijn veroordeeld vanwege hun kritiek op de oorlog in Oekraïne. "Dit zijn geen geïsoleerde praktijken van een paar onbetrouwbare ambtenaren", zegt Natalia Priloetskaja van Amnesty International.

"Dit is een doelbewuste strategie van de Russische regering om andersdenkenden te isoleren, het zwijgen op te leggen en hen en hun families nog meer leed te berokkenen. Alle vormen van contact, bezoeken, telefoongesprekken en brieven worden aan banden gelegd."

Eén van de methodes is het routinematig weigeren van verzoeken om bezoek en telefoongesprekken wanneer iemand in voorlopige hechtenis zit, vaak zonder opgaaf van redenen. In andere gevallen worden familieleden aangewezen als 'getuigen' in de rechtszaak van hun dierbare, zodat ze geen contact meer kunnen hebben. In zulke gevallen is het mogelijk dat families hun naasten lange tijd niet zien.

Amnesty baseert zich op telefoongesprekken met familieleden, vrienden en advocaten van gevangenen. De organisatie kan geen onderzoek meer doen in Rusland zelf. Ook was het onmogelijk om met gevangenen zelf te praten.

Verzonnen

In het rapport wordt beschreven dat er geregeld vlak voor een gepland familiebezoek een gevangene straf krijgt voor een meestal verzonnen of licht vergrijp. De dissident komt dan in een aparte cel terecht en mag gedurende de straf geen bezoek ontvangen en telefoongesprekken voeren.

Met dergelijke praktijken wordt niet alleen de gevangene gestraft, aldus Amnesty; het leidt ook tot veel psychisch leed bij de families.

Een andere methode is een onaangekondigde overplaatsing van een gevangene naar een andere penitentiaire inrichting, meestal vlak voor een bezoek. Dit overkwam de vrouw van de bekende mensenrechtenverdediger Oleg Orlov, van de inmiddels verboden organisatie Memorial.

Hij werd in februari 2024 veroordeeld tot tweeënhalf jaar cel voor een kritisch artikel. Zijn vrouw mocht hem pas in april bezoeken, maar vlak voor haar komst werd Orlov overgeplaatst van een voorarrestcentrum in Moskou naar een andere regio, ruim duizend kilometer verderop.

De bekende journalist en oppositiepoliticus Vladimir Kara-Moerza mocht na zijn arrestatie in april 2022 vijftien maanden lang zijn vrouw en kinderen niet bellen. De tegenstander van de oorlog in Oekraïne heeft voor het zogenaamd verspreiden van valse informatie over het Russische leger 25 jaar strafkamp met verzwaard regime gekregen.

'Vorm van marteling'

Zijn vrouw Jevgenia zegt dat haar man "vele maanden heeft geprobeerd om het recht te krijgen met zijn kinderen te mogen bellen. Maar met kerst kreeg hij, als 'geschenk', de officiële afwijzing, omdat contact het proces zou schaden. Die verklaring was natuurlijk volkomen absurd. Wat de autoriteiten hier doen, is een vorm van marteling."

De Petersburgse kunstenares Aleksandra Skotsjilenko kreeg zeven jaar gevangenisstraf opgelegd voor het vervangen van prijskaartjes in een supermarkt voor anti-oorlogsboodschappen. Een jaar lang mocht ze haar partner Sonja Soebbotina niet zien. "Haar stem niet horen en haar persoon niet voor mij zien, was psychologisch heel zwaar", zegt Soebbotina.

De bekendste Russische politieke gevangene, Aleksej Navalny, zat meer dan een jaar in eenzame opsluiting. Uiteindelijk stierf hij in een strafkolonie binnen de poolcirkel onder nog altijd onopgehelderde omstandigheden.

De isolatie van gevangenen staat op gespannen voet met zowel internationale verdragen als Russische wetgeving. Het recht op contact voor gevangenen is vastgelegd in internationale mensenrechtenverdragen. Mensenrechten hebben ook volgens de Russische grondwet hoge waarde; de naleving en handhaving daarvan is de 'verplichting van de staat'.

Het beveiligingsteam van Google Chrome heeft het vertrouwen in de TLS-certificaten van Entrust opgezegd. Het team meent een patroon bij de certificaatautoriteit te ontwaren waaruit moet blijken dat er al jaren niet aan bepaalde kwaliteitseisen wordt voldaan.

De Amerikaanse president Joe Biden heeft zijn eerste publieke optreden gegeven, na zijn debat met de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump. Dat debat verliep voor Biden volgens Amerikaanse media "rampzalig"; hij maakte een vermoeide indruk, sprak zacht en oogde zo af en toe warrig.

Vrijdag oogde Biden een stuk fitter en feller dan donderdagavond. Tijdens een toespraak voor Democraten in North Carolina reageerde de 81-jarige Biden op zijn debatoptreden. Hij gaf toe dat hij niet meer de jongste is. "Ik loop misschien niet meer zo goed als vroeger, ik debatteer misschien niet zo goed als vroeger, maar ik weet wel hoe ik de waarheid moet vertellen."

Ook richtte de president opnieuw zijn pijlen op rivaal Trump, wiens campagne gebaseerd zou zijn op leugens, wraak en vergelding. "Donald Trump zal onze democratie vernietigen. Ik zal die verdedigen."

Trump reageerde later op de dag in een eigen verkiezingsbijeenkomst, waar hij Biden "de meest incompetente president" in de Amerikaanse geschiedenis noemde. "De vraag die elke kiezer zichzelf zou moeten stellen, is niet of Joe Biden een debat van 90 minuten kan overleven, maar of Amerika nog eens vier jaar met die slinkse Biden in het Witte Huis zal overleven."

Fragmenten uit de speech van Biden:

Na het debat van donderdag spraken Democraten openlijker dan ooit hun twijfel uit over Biden als presidentskandidaat en de Democratische Partij zou volgens media "in een agressieve staat van paniek" verkeren.

"Ik zou me niet opnieuw kandidaat stellen als ik niet met hart en ziel geloof dat ik deze baan aankan", zei Biden vrijdag. "Als je wordt neergeslagen, sta je weer op."

Een discussie over een andere presidentskandidaat is dan ook niet aan de orde, zegt de woordvoerder van Bidens campagneteam. "We zijn niet van plan om af te wijken van de huidige strategie."

De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn op 5 november van dit jaar. Voor september staat nog een laatste verkiezingsdebat tussen beide kandidaten gepland.

SK hynix heeft een nieuwe PCIe 5.0-ssd aangekondigd: de SK hynix PCB01. Het opslagmedium heeft een sequentiële leessnelheid van 14GB/s en sequentiële schrijfsnelheid van 12GB/s. De fabrikant zet het product in de markt als een ssd voor AI-computers.

De Chinese techgigant Baidu heeft een nieuwe versie van zijn multimodale AI-model Ernie geïntroduceerd: Ernie 4.0 Turbo. Baidu claimt dat Ernie sinds zijn introductie in 2023 al op 300 miljoen gebruikers kon rekenen.

Bij de ontdekking van een groot drugslab in de buurt van Bergen op Zoom zijn vijf mensen aangehouden. In het lab stonden grote ketels en zeker 25 vaten. De ontmanteling ervan duurde dagen.

De verdachten werden aangehouden tijdens de politie-inval in het pand aan de Heerlesebaan, afgelopen woensdag. Het gaat om vier mannen en een vrouw. De mannen komen volgens Omroep Brabant uit Alphen aan den Rijn, De Lier en Rotterdam en zijn tussen de 23 en 58 jaar oud. De vrouwelijke verdachte is 55 jaar en heeft geen vaste woon- of verblijfplaats.

De vier mannen zijn vandaag voorgeleid aan de rechter-commissaris. Die bepaalde dat ze langer vast blijven zitten, meldt het Openbaar Ministerie (OM). De vrouwelijke verdachte is vrijgelaten.

Ontmantelen

Het drugslab werd gevonden op de grens tussen Bergen op Zoom en Roosendaal. De politie vermoedt dat in het lab amfetamine werd geproduceerd. Het lab ontmantelen nam veel tijd in beslag. Gespecialiseerde agenten liepen rond en er waren auto's van SEON, een bedrijf dat helpt bij het ontmantelen van drugslabs. Op beelden is te zien dat drugsvaten in een vrachtwagen worden geladen.

Het Openbaar Ministerie heeft tegen een 62-jarige man uit Zoetermeer vier jaar cel en tbs geëist voor het bezit en verspreiden van zeer grof kinderpornomateriaal. Op 11 december 2023 werd de man, op basis van informatie van de Zweedse politie, in zijn woning aangehouden.

Het Team Bestrijding Kinderporno en Kindersekstoerisme (TBKK) begon na een tip van de Zweedse politie een onderzoek naar een Nederlandse gebruiker die in meerdere Wickr-chatgroepen grote hoeveelheden kinderporno deelde. De Zweedse politie deelde tussen juni en september 2023 chatgesprekken en beeldmateriaal met de Nederlandse rechercheurs.

Via het telefoonnummer en het IP-adres van de gebruiker kwamen rechercheurs de man uit Zoetermeer op het spoor. Bij de politie-inval werd de verdachte op heterdaad betrapt op het kijken naar kinderporno. Op in beslag genomen apparatuur vond de politie meer dan 30.000 foto's en video's van kinderporno. Hierbij ging het onder meer om gewelddadige beelden van seksueel kindermisbruik bij baby's en jonge kinderen. Ook werd er dierenporno gevonden.

Na zijn aanhouding gaf de verdachte toe dat hij iedere ochtend op het darkweb via versleutelde apps naar kinderporno keek. Ook bekende de man dat hij veel materiaal verwijderde.

'Uitzonderlijke zaak'

Het OM spreekt vanwege de aard van de beelden van een "uitzonderlijke zaak". "De verdachte zocht jarenlang als een soort ochtendritueel met een kop koffie naar kinderporno en probeerde dat op sluwe wijze te verhullen", aldus de officier van justitie.

De man werd in 2003 al eens veroordeeld voor het ernstig misbruiken van drie meisjes en zat daarvoor tot 2014 in een tbs-kliniek. "Over dit misbruik schepte hij op zeer grove wijze op tegen andere online-gebruikers", zei de officier. "Uit het dossier blijkt ook dat de verdachte tijdens zijn tbs-behandeling alweer in herhaling viel met het zoeken naar kinderporno."

De rechtbank doet over twee weken uitspraak.

AMD FSR 3.1 is sinds kort beschikbaar in vijf pc-games van PlayStation. Het gaat om Horizon: Forbidden West, Ratchet & Clank: Rift Apart, Ghost of Tsushima, Spider-Man Remastered en Spider-Man: Miles Morales. Binnenkort krijgt God of War Ragnarök ook de nodige ondersteuning.

Leakers Hoang Anh Phu en Golden Pig Upgrade claimen dat de komende AMD Ryzen AI 300-cpu’s op 28 juli zullen uitkomen. Uit eerdere geruchten bleek dat de laptopchips op 15 juli op de markt zouden verschijnen. AMD heeft nog niet gereageerd op de geruchten.

In Engeland zijn tientallen klimaatactivisten van Just Stop Oil opgepakt die volgens de politie van plan waren om drukke luchthavens in Engeland te ontregelen tijdens de zomervakantie.

Onder de verdachten bevinden zich volgens de politie "verschillende spraakmakende leden" van de protestgroep.

Het is niet bekend op welke manier de activisten de vliegvelden wilden verstoren. De politie heeft ze opgepakt op grond van een wet die het ontregelen van nationale infrastructuur verbiedt.

"Onze houding is heel duidelijk: iedereen die de veiligheid en beveiliging van luchthavens in gevaar brengt, kan een krachtige reactie verwachten", zei politiecommissaris Ian Howells.

Just Stop Oil beschuldigt de politie van onwettig handelen. "Een Just Stop Oil-aanhanger zijn is al voldoende om een verdachte te worden", zegt de groep in een verklaring.

Verf en tomatensoep

De Britse actiegroep, die wil dat de regering stopt met het verlenen van vergunningen voor nieuwe olie- en gasprojecten, kwam de afgelopen jaren geregeld in het nieuws.

Zo gooide een klimaatactivist tomatensoep op een schilderij van Vincent van Gogh. Ook lijmde iemand zijn hoofd vast aan Johannes Vermeers Meisje met de parel in het Mauritshuis in Den Haag. Vorige week spoten leden van Just Stop Oil oranje verf op de wereldberoemde steencirkel Stonehenge.

De natuur in de Noordzee staat onder druk door onder meer scheepvaart, visserij en de bouw van grote windmolenparken. De plannen van alle Noordzeelanden bij elkaar leiden ertoe dat een kwart van de Noordzee wordt volgebouwd met windparken.

Natuurbescherming is daarom onderdeel geworden van de Nederlandse aanbestedingsvoorwaarden voor de windparken. Bij de bouw van het grootste windpark IJmuiden Ver Alpha worden extra maatregelen genomen om de natuur te beschermen.

Het strand en het water van de Noordzee is bekend, maar het onderwaterleven daar veel minder. Dat kan veranderen als in september de natuurspeelfilm 'De Wilde Noordzee' in een groot aantal bioscopen in première gaat. De producent bracht ook de film 'De Nieuwe Wildernis' op de markt over de natuur in de Oostvaardersplassen.

'De Wilde Noordzee' toont beelden van het leven onder en boven water, van het ontstaan van micro-algen tot de grote reuzen van de zee als haaien en orka's. "Er gebeurt zoveel onder water, het was onze missie en roeping om dit te laten zien," vertelt Peter van Rodijnen. Hij maakte als duiker en cameraman zes jaar lang in totaal zo'n duizend duiken om de film te maken.

Heien in de zeebodem

De film laat niet alleen de onbekende schoonheid van de Noordzee zien, maar ook de actuele gevaren die de natuur bedreigen. Voor het eerst zijn reacties van vissen, zeehonden en bruinvissen te zien op het lawaai dat wordt veroorzaakt door het heien in de zeebodem voor de funderingen van windturbines.

Kijk hier naar het verhaal van Peter van Rodijnen en beelden uit de film:

Of vissen en andere dieren die zich uit de voeten maken vanwege het lawaai ook weer terugkeren, is onbekend. Wel is bekend dat de hoeveelheid plankton in delen van de Noordzee reageert op de aanleg van de windparken.

Eline van Onselen doet als ecoloog onderzoek voor Stichting De Noordzee: "De algen dienen als voedsel voor de allerkleinsten. Die worden weer gegeten door vissen en uiteindelijk kom je uit bij de grotere soorten als bruinvissen en zeehonden."

Stroming veranderd

Er is nog heel weinig bekend over hoe alle geplande windparken bij elkaar de lucht- en waterstroming beïnvloeden. Zo verandert de getijdestroming als gevolg van de vele funderingen voor windturbines. Ook neemt de wind en daarmee de golfhoogte af, naarmate er meer windmolens geplaatst zijn.

Het zijn veranderingen die grote invloed kunnen hebben op het zeeleven. Kennisinstituut Deltares ziet dit al gebeuren in het Duitse deel van de Noordzee. Sinds de bouw van windparken in de Duitse Bocht is de stroming veranderd. Dit kan de groei van micro-algen verminderen.

Ook het moment waarop de micro-algen beschikbaar zijn als voedsel kan hierdoor veranderen. "De grote vraag is wat dat gaat betekenen voor vogels en vissen die paaigronden treffen zonder voedsel," zegt marine-ecoloog Luca van Duren van Deltares.

Stichting De Noordzee en Natuur & Milieu werken met verschillende energiebedrijven samen om de natuur in de windparken te versterken. Zo worden er onder meer oesters uitgezet en kunstmatige riffen geplaatst.

Overheden en energiebedrijven besteden de laatste tijd meer aandacht aan de gevolgen voor de natuur van wind op zee. Dat is belangrijk, zegt ecoloog Van Onselen, omdat het niet langer om een proef gaat, maar om regels die gelden voor het hele windpark." Op het moment dat je gaat opschalen, kun je grotere stappen maken waardoor de natuur er echt profijt van heeft."

Veerkracht van de natuur

Maar de windparken op zee vormen een groot dilemma voor natuurbeschermers. De windturbines leveren binnenkort het overgrote deel van onze elektriciteit. Dat is nodig om klimaatverandering tegen te gaan, maar de lange termijneffecten op het zeeleven zijn onbekend.

In 'De Wilde Noordzee' worstelt ook Peter van Rodijnen met deze vraag. Het goede nieuws is dat als het lawaai van de bouw voorbij is, windparken op de zeebodem juist een rustige plek kunnen opleveren waar weer nieuw leven kan ontstaan.

De speelfilm toont naast prachtige beelden en gevaren ook de veerkracht van de natuur, met als visuele uitsmijter de terugkeer van de blauwvintonijn in de Noordzee.

"We hopen dat we met de film de liefde terugbrengen voor de Noordzee," zegt Van Rodijnen. "De mensen kennen de Noordzee wel, maar hebben 'm eigenlijk nooit echt gezien. En je kunt niet beschermen wat je niet kent. We willen verwondering creëren en duidelijk maken dat we er zuinig op moeten zijn."

Het kabinet gaat een landelijke taskforce oprichten die het toenemende aantal explosies moet gaan aanpakken. Dat heeft demissionair minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid aangekondigd.

In dit 'Strategisch Offensief Tegen Explosies' komen in ieder geval vertegenwoordigers van gemeenten, politie, het Openbaar Ministerie, het ministerie van Justitie en Veiligheid, het bedrijfsleven, woningcorporaties en verzekeraars.

"Juist door de eendrachtige samenwerking van de lokale en landelijke partijen kunnen we elkaar versterken en meer effect sorteren in de bestrijding van dit buitengewoon zorgwekkende fenomeen", zegt Yesilgöz in haar brief aan de Tweede Kamer.

Met 200 procent toegenomen

De Kamer en de politie hebben gevraagd om zo'n landelijke aanpak. Het aantal explosies is in 2023 met 200 procent toegenomen ten opzichte van 2022: van 343 naar 1054. En steeds meer gemeenten krijgen ermee te maken.

Het is de bedoeling dat de landelijke taskforce analyses maakt van bijvoorbeeld daders, opdrachtgevers, werkwijzen en opsporingsmethoden, en deze kennis deelt met gemeenten die een groot explosieprobleem hebben.

Een Australische retailer heeft productafbeeldingen van de Samsung Galaxy Z Fold6 en Z Flip6 uitgelekt. Uit de beelden blijkt dat de Z Fold6 een ontwerp zonder afgeronde hoeken meekrijgt. Het ontwerp van de Z Flip6 is nagenoeg hetzelfde als dat van de Z Flip5.