Aggregator

Longcovidpatiënten kunnen zich vanaf vandaag aanmelden om deel te nemen aan wetenschappelijk onderzoek via een landelijk portaal: postcovidonderzoek.nl. Dit meldpunt, opgezet door het RIVM, is het eerste zichtbare resultaat van de 32 miljoen euro die het kabinet vorig jaar heeft vrijgemaakt voor onderzoek naar de oorzaken en behandeling van long covid. Ook kinderen en mensen met langdurige klachten na een coronavaccinatie kunnen zich aanmelden.

Het portaal is een essentieel onderdeel van het pas opgerichte Post-COVID Netwerk Nederland. In dit netwerk werken artsen, wetenschappers en patiënten samen om long covid (ook post-covid genoemd) te doorgronden.

Zo'n 1,3 miljoen mensen in Nederland hadden drie maanden na een corona-infectie nog steeds last van klachten, met name vermoeidheid, kortademigheid, spierpijn en verlies van geur en smaak. Ruim de helft is daar weer van hersteld. Ongeveer 450.000 mensen hebben nog steeds beperkt last en voor ongeveer 100.000 mensen betekent long covid in feite het einde van een actief en sociaal leven.

Inspanning maakt zieker

Wat bij deze mensen veel voorkomt is post-exertionele malaise (PEM). Dat betekent dat een fysieke inspanning, zoals de was ophangen, mensen niet alleen extreem uitput, maar ook zieker maakt. Ook kunnen hersenfuncties sterk achteruitgaan.

Wetenschappers krijgen beter zicht op hoe de ziekte het lichaam van mensen beschadigt, maar veel weten zij ook nog niet. Zo heeft long covid 200 verschillende symptomen die weer per patiënt verschillende gevolgen hebben. Het is ook nog onduidelijk waarom iemand wel of geen long covid krijgt en ook zijn er nog geen geneesmiddelen of behandelingen die de klachten grotendeels wegnemen.

Wetenschappers willen daarom beter kunnen bepalen wat zij moeten onderzoeken. Het meldpunt moet daarbij gaan helpen. Patiënten die zich melden, krijgen er een uitgebreide vragenlijst voorgelegd over hun gezondheid, klachten en medicijngebruik. Daarna volgt elke drie maanden een korte versie van dezelfde vragenlijst. Wetenschappers hopen zo patronen te ontdekken die aanknopingspunten bieden voor nieuw onderzoek.

Plannen voor betere registratie

Met het portaal kunnen wetenschappers ook makkelijker onderzoekspopulaties vormen. Start er bijvoorbeeld een onderzoek naar een medicijn tegen hersenmist, dan kan het netwerk via het portaal direct de juiste mensen vragen om mee te doen. Patiënten kunnen er aangeven of ze willen meedoen aan studies. Ook voor fundamenteel onderzoek in het laboratorium, op moleculair niveau, kunnen wetenschappers straks putten uit de onderzoekspopulaties.

Een databank waarin biologische monsters van patiënten worden bewaard zal worden gekoppeld aan het portaal, vertelt Anske van der Bom, hoogleraar klinische epidemiologie aan het Leids UMC. Zij is projectleider bij het landelijke onderzoeksnetwerk waar het portaal onderdeel van uitmaakt. "We willen straks al snel bij 600 mensen thuis langsgaan om monsters af te nemen."

Daarnaast willen ze binnen een beveiligde onderzoeksomgeving van het Centraal Bureau voor de Statistiek andere data toevoegen aan het portaal. Met toestemming van patiënten wordt informatie van huisartsen en ziekenhuizen aan de database gekoppeld. "Zover zijn we nog lang niet", zegt Van der Bom. "Maar we hebben drie jaar de tijd gekregen om een onderzoeknetwerk op te zetten."

De hoogleraar tempert de verwachtingen. "Bij aanmelding word je niet opeens beter. Je draagt bij aan onderzoek dat op de lange termijn kan helpen bij het behandelen van deze ziekte."

Toch zijn patiëntenorganisaties enthousiast. "Ik weet dat het jaren gaat duren voordat er eventueel een nieuw en effectief medicijn is. Maar voor mij is dit portaal echt een startpunt waarmee eindelijk onderzoek in gang wordt gezet", zegt Pascal Grootveld, zelf patiënt en voorzitter van Long Covid Nederland.

"We werken intensief samen met patiënten", zegt Van der Bom. "Patiënten hebben meegedacht over de vragenlijst van het portaal en denken mee over de opzet van studies. Veel patiënten hebben zelf een medische achtergrond. Deze combinatie van ervaring met de ziekte en wetenschap en zorg is ontzettend waardevol."

Goedemorgen! Vanaf vandaag is er een landelijk meldpunt voor patiënten die last hebben van long covid. Doel is om informatie te verzamelen en meer te kunnen doen voor de patiënten. En klimaatactiegroep Extinction Rebellion demonstreert in de haven van Rotterdam. De groep eist dat de haven in 2030 fossielvrij is.

Eerst het weer: Vandaag wisselen zon en stapelwolken elkaar af. Het blijft droog en bij een matige zuidwestenwind wordt het 19 tot 24 graden. Vanavond en vannacht blijft het rustig, bij weinig bewolking daalt de temperatuur dan naar 10 tot 13 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

In het eerste debat van dit verkiezingsjaar hadden president Biden en zijn uitdager en voorganger Trump harde kritiek op elkaars beleid en schuwden ze ook persoonlijke aanvallen niet.

Trump hield Biden verantwoordelijk voor misdaden van illegale immigranten en beschuldigde Democraten van babymoord vanwege late abortussen. Biden noemde zijn voorganger meerdere keren een leugenaar en zei dat die "de moraal van een straatkat" heeft omdat hij zijn zwangere vrouw bedroog met een pornoster, iets wat Trump meteen ontkende.

De Republikeinse achterban zal tevredener zijn over hoe het ging dan de Democraten. Trump was energieker en sprak duidelijke taal. Biden meanderde vaak in zijn antwoorden, verbeterde zichzelf geregeld en raakte soms helemaal de draad kwijt, zoals in een vraag over belastingverlaging.

Trump vestigde er gretig de aandacht op als Biden miskleunde. "Ik begrijp niet wat hij net zei", reageerde hij bijvoorbeeld. "Hijzelf volgens mij ook niet." Gevraagd naar zijn hoge leeftijd antwoordde Biden dat Trump "drie jaar jonger maar veel minder competent is". Na afloop wezen analisten erop dat Biden vaker inhoudelijker reageerde op de vragen, maar zichzelf daardoor ook verstikte in feiten. In september is nog een laatste verkiezingsdebat tussen beide kandidaten gepland.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Na dertien jaar vertrekt Mark Rutte als minister-president van Nederland. Het NOS Jeugdjournaal ging bij hem langs in het Torentje voor een afscheidsinterview met vragen van kinderen. Rutte geeft zichzelf 'een 6, misschien een 6,5' als rapportcijfer.

Fijne vrijdag!

De vier aanstaande regeringspartijen weten met het coalitieakkoord op de lange termijn geen verbetering van de bestaanszekerheid te bieden. Dat zegt het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) in reactie op het akkoord. Het Nibud heeft gewacht met reageren tot het de plannen van het nieuwe kabinet kon doorberekenen.

Bestaanszekerheid en koopkracht waren belangrijke thema's tijdens de verkiezingen. De plannen in het coalitieakkoord leiden volgens het Centraal Planbureau tot een lichte stijging van de koopkracht en afname van de armoede. Voor lage inkomens gebeurt dit via de verhoging van toeslagen, zoals de huurtoeslag en het kindgebondenbudget, maar dat is volgens het Nibud vooral een oplossing voor de korte termijn.

Onzekerheid

Het Nibud wijst erop dat toeslagen ook kunnen leiden tot problemen en onzekerheid bij huishoudens. "Mensen weten niet dat ze er zijn, mensen kunnen ze niet aanvragen en sinds de toeslagenaffaire durven mensen dat ook niet," zegt directeur Arjan Vliegenthart. "Alle reden dus om het toeslagenstelsel grondig te herzien. Met deze toeslagen in het akkoord help je misschien mensen in het hier en nu, maar je zorgt dat het systeem dat niet functioneert alleen maar steviger wordt en nog moeilijker om te veranderen."

Ook zou de afhankelijkheid van toeslagen en ondersteuning van gemeenten omlaag moeten, volgens het Nibud. Gemeenten konden bijvoorbeeld zelf invulling geven aan de energietoeslag, waarbij de ene gemeente ruimhartiger was dan de andere. "Als bestaanszekerheid voor iedereen in Nederland geldt, moet het landelijk gefundeerd zijn."

Een ander probleem kan volgens het Nibud ontstaan als het budget van het kabinet opeens minder groot zou worden voor toeslagen en deze weer omlaag zouden gaan.

Een structurele oplossing zou volgens het Nibud liggen bij het verhogen van het sociaal minimum, iets wat de Commissie Sociaal Minimum vorig jaar al adviseerde.

Verlaging eigen risico

In het akkoord staan ook maatregelen om de uitgaven van huishoudens te verlagen, bijvoorbeeld een verlaging van de energiebelasting en het eigen risico. Het Nibud voorspelt dat dit hand in hand zal gaan met hogere zorgpremies, waardoor het effect dus maar klein zal zijn.

De focus op uitgaven vindt Vliegenthart wel een goed idee. "Ik denk dat dit een benadering is die daadwerkelijk ook goed kan werken. We hebben natuurlijk de afgelopen jaren gezien dat het leven duurder is geworden. Dus dat je niet alleen naar het inkomen kijkt, maar ook naar de uitgaven, vinden we een mooie invalshoek."

Tegelijkertijd staan in het akkoord prijsverhogingen. Bij benzine verdwijnt bijvoorbeeld de accijnsverlaging en de btw op onder andere boeken en tickets voor concerten en sportwedstrijden gaat omhoog.

Wat mist

Het grootste gemis voor het Nibud is aandacht voor de energietransitie. Terwijl maatregelen hiervoor wel nodig zijn, volgens het instituut. Ook mist het instituut aandacht voor armoedebestrijding in Caribisch Nederland.

De plannen precies doorberekenen, kon het Nibud nog niet, want daar zijn de plannen nog niet specifiek genoeg voor. Het instituut heeft daarom gekeken naar de effecten als het kabinetsbeleid uit het akkoord zou worden doorgevoerd, zonder dat er andere veranderingen zouden zijn. Lage inkomens zouden er dan enkele tientjes per maand op vooruit gaan. Met name door de verhoging van de huurtoeslag, het kindgebonden budget en de verlaging van de inkomstenbelasting. Modale inkomens zouden profiteren van de lagere inkomstenbelasting met zo'n veertig euro per maand.

Het Nibud benadrukt dat het nu wachten is op de concretere maatregelen. "Er is echt werk aan de winkel," zegt Vliegenthart. Los van de maatregelen hoopt hij dat er ook een consistente aanpak komt "om de bestaanszekerheid in Nederland te waarborgen".

Een handdruk kon er niet vanaf en daarna werd het allemaal nog stekeliger tussen president Biden en zijn uitdager Trump. In het eerste debat van dit verkiezingsjaar hadden ze beiden harde kritiek op elkaars beleid en schuwden ze ook persoonlijke aanvallen niet.

Trump hield Biden verantwoordelijk voor misdaden van illegale immigranten en beschuldigde Democraten van babymoord vanwege late abortussen. Biden noemde zijn voorganger meerdere keren regelrecht een leugenaar en zei dat die "de moraal van een straatkat" heeft omdat hij zijn zwangere vrouw bedroog met een pornoster, iets wat Trump meteen ontkende.

De Republikeinse achterban zal tevredener zijn over hoe het debat ging dan de Democraten. Trump was energieker en sprak duidelijke taal. Biden meanderde vaak in zijn antwoorden, verbeterde zichzelf geregeld en raakte soms helemaal de draad kwijt, zoals bij een vraag over belastingverlaging.

Analisten in de VS hadden het over een teleurstellend optreden dat twijfelende kiezers niet zal hebben overtuigd. Sommigen vroegen zich openlijk af of de presidentskandidaat niet moet worden vervangen. Het Witte Huis verklaarde achteraf dat Biden last had van verkoudheid.

Geruzie over golf

Vooraf was het al de vraag hoe aanvallend de 78-jarige Trump zou zijn en hoe adequaat de 81-jarige Biden daarop zou reageren. Trump vestigde er gretig de aandacht op als Biden miskleunde. "Ik begrijp niet wat hij net zei", reageerde hij bijvoorbeeld. "Hijzelf volgens mij ook niet."

Gevraagd naar zijn hoge leeftijd antwoordde Biden dat Trump "drie jaar jonger maar veel minder competent is". Na afloop wezen analisten erop dat Biden vaker inhoudelijker reageerde op de vragen, maar daarbij ook verstrikt raakte in feiten.

Gevraagd naar zijn eigen leeftijd zei Trump dat hij nog altijd in goede mentale en fysieke gezondheid is. Als voorbeeld noemde hij twee golfwedstrijden die hij recent gewonnen had, waarop beide mannen ruzieden wie wie zou verslaan in een potje. "Laten we ons niet als kinderen gedragen", probeerde Trump af te sluiten, waarop Biden hem toebeet: "Je bent een kind."

Het was de eerste keer dat een zittend president het in een debat opnam tegen zijn voorganger. Beide mannen hadden dus veel materiaal om elkaar op te bekritiseren. Beiden noemden elkaar "de slechtste president uit de geschiedenis".

Trump ging er prat op dat door zijn beleid abortus niet langer een grondrecht is, maar dat wetgeving aan de Amerikaanse staten wordt overgelaten. "Dat is iets wat iedereen wilde", betoogde hij, terwijl Biden afwijzend zijn hoofd schudde. Inbreken kon hij niet, omdat hij er zelf op had aangedrongen om de microfoons uit te zetten als kandidaten niet het woord hadden.

Op dit thema abortus, dat voor Democraten belangrijk is, lukte het Biden niet een puntig antwoord te formuleren. Hij haalde een recente fatale verkrachting van een 12-jarig meisje waar twee illegale immigranten voor zijn opgepakt aan als een uitzondering, maar gaf juist zo Trump munitie om zijn eigen migratiebeleid aan te vallen.

Zeurpiet

Kritiek op de Capitoolbestorming wuifde Trump weg met zijn versie van die dag: dat de Democratisch leider Pelosi extra bewakers afsloeg, de beveiliging mensen naar binnen leidde en de menigte voornamelijk uit vreedzame patriotten bestond. "Ik had er eigenlijk weinig mee te maken."

"Patriotten? Kom op zeg", was de meewarige reactie van Biden. Hij noemde zijn tegenstander "een zeurpiet bij wie iets geknakt was toen hij verloor". Toch verzandde ook dit punt weer door een opsomming van rechtszaken waarbij Capitoolbestormers werden veroordeeld.

Beide kandidaten verwezen ook naar recente juridische problemen voor de ander: Biden noemde Trump "de enige veroordeelde op dit podium", Trump suggereerde dat de familie Biden veel meer misdaden heeft begaan dan de ene waar diens zoon Hunter voor veroordeeld is.

Na afloop ging de Democratische partij in de verdediging. Vicepresident Harris erkende dat Biden "een langzame start" kende, maar hield vol dat hij "sterk eindigde". "Het gaat om de inhoud. Donald Trump loog keer op keer, zoals gebruikelijk." Ze zei het liever over 3,5 jaar beleid te willen hebben dan over anderhalf uur televisie.

Voor september staat nog een laatste verkiezingsdebat tussen beide kandidaten gepland.

Op het Kanaal zijn ruim 150 migranten gered die de oversteek wilden maken van Frankrijk naar het Verenigd Koninkrijk. Ze zaten in twee overvolle bootjes.

Een van de inzittenden had om hulp gevraagd, nadat een van de bootjes na een paar uur varen in moeilijkheden was geraakt. De 77 opvarenden konden worden gered en naar de haven van Calais worden gebracht.

Ongeveer 40 kilometer onder Calais werd niet veel later nog een boot in moeilijkheden veilig aan land gebracht. Op die boot zaten 76 mensen.

Dit jaar zijn al zeker vijftien migranten om het leven gekomen die in gammele bootjes probeerden vanuit Frankrijk de oversteek te maken naar het Verenigd Koninkrijk. Vorig jaar lukte het bijna 30.000 mensen op die manier het Verenigd Koninkrijk te bereiken. Dat was een derde minder dan in 2022.

Wie vormen de komende jaren het machtigste kwartet van de Europese Unie? De regeringsleiders zijn het op de EU-top met elkaar eens geworden. Het zijn twee blijvertjes en twee nieuwkomers.

Voorzitter Europese Commissie: Ursula von der Leyen (EVP)

Als het aan de regeringsleiders ligt, wordt Ursula von der Leyen ook de komende vijf jaar de aanvoerder van de Europese Commissie. Vijf jaar geleden werd de Duitse oud-minister geheel onverwacht naar voren geschoven; deze keer maakte Von der Leyen zelf al tijdig duidelijk dat ze graag doorwilde. De naam van de Italiaanse oud-premier Mario Draghi werd in de wandelgangen nog wel genoemd, maar concreet werd dat nooit.

Nu mag Von der Leyen dus op voor haar tweede periode. Onder haar leiding heeft de Europese Commissie de afgelopen jaren veel gedaan. Zo rolde haar Commissie onder meer de Green Deal uit, het pakket maatregelen om Europa in 2050 klimaatneutraal te krijgen, nam die nieuwe regels voor grote techbedrijven aan en kwam er een nieuw migratiepact.

Grote crises kenmerkten haar eerste vijf jaar. Slecht enkele maanden na het aantreden van de Commissie in 2019 begon de coronapandemie. Met het coronaherstelfonds en de gezamenlijke inkoop van vaccins speelde haar Commissie een belangrijke rol. Met de Russische inval in Oekraïne werd de geopolitieke rol, die Von der Leyen vanaf het begin voor zichzelf ambieerde, realiteit.

Dat de regeringsleiders haar nu steunen, betekent niet dat ze de baan ook heeft. Het Europees Parlement moet nog instemmen met haar benoeming. De vorige keer ging dat niet gemakkelijk, ze werd toen gekozen met een krappe meerderheid van maar negen zetels.

Voorzitter Europese Raad: António Costa (S&D)

Als tweede partij van Europa hadden de sociaaldemocraten deze keer hun zinnen gezet op het voorzitterschap van de Europese Raad, en met succes. De Portugese oud-premier António Costa moet voortaan de toppen met de Europese regeringsleiders in goede banen leiden.

Costa was van 2015 tot 2024 minister-president van Portugal. Daarvoor bekleedde hij verschillende ministersposten, was hij burgemeester van Lissabon en zelfs nog een paar maanden Europarlementariër. Costa heeft een goede reputatie bij de andere regeringsleiders en staat bekend als een begenadigd onderhandelaar. De Europese leiders verwachten dat hij een goede bemiddelaar zal zijn in de complexe onderhandelingen tussen lidstaten.

De voordracht van Costa is niet helemaal zonder controverse, want in Portugal loopt er een corruptieonderzoek naar hem. Hoewel er tegen Costa zelf geen aanklacht ligt, maakt hij voorlopig nog wel onderdeel uit van het onderzoek.

Hoge Vertegenwoordiger: Kaja Kallas (Renew)

De premier van Estland wordt de hoogste diplomaat van de EU. Kaja Kallas werd ook genoemd voor de post die Mark Rutte nu heeft, secretaris-generaal van de NAVO, maar ze wordt de Europese buitenlandchef.

Oost-Europa is door de oorlog in Oekraïne een grotere rol gaan spelen in het EU-buitenlandbeleid. Dat wordt nu verzilverd met de eerste Oost-Europeaan op die plek.

Kallas staat bekend als een hardliner wat betreft de steun aan Oekraïne. Er waren daarom twijfels of zij als buitenlandvertegenwoordiger ook genoeg aandacht zou besteden aan andere regio's. Deze twijfels lijkt ze met toezeggingen te hebben weggenomen.

Voor Kallas is Europa geen onbekend terrein. Naast haar ervaring in de Europese Raad voor regeringsleiders, waar ze als premier al sinds 2021 in zit, was ze vier jaar lang Europarlementariër. In het parlement werkte ze aan digitale zaken en de interne markt.

Overigens is Kaja Kallas niet de eerste 'Eurocommissaris Kallas'. Haar vader, Siim Kallas, was van 2004 tot 2014 ook al Eurocommissaris namens Estland.

Voorzitter Europees Parlement: Roberta Metsola (EVP)

Het lijkt erop dat de Maltese Europarlementariër Roberta Metsola haar baan als parlementsvoorzitter kan houden. De christendemocraat is al sinds 2013 Europarlementariër. In 2022 werd Metsola voorzitter, in eerste instantie als interim-voorzitter toen de vorige voorzitter, David Sassoli, tijdens zijn ambtstermijn overleed. Daarna werd ze officieel verkozen.

Metsola's eerste periode werd grotendeels bepaald door het corruptieschandaal Qatargate. Als voorzitter werd zij verantwoordelijk voor het aanscherpen van de integriteitsregels van het parlement.

Hoewel de regeringsleiders haar naam nu noemen, is het uiteindelijk aan het Europees Parlement om haar als voorzitter te kiezen. Als dat gebeurt zal het voor een termijn van tweeënhalf jaar zijn. Halverwege de periode kiezen de 720 Europarlementariërs dus opnieuw wie hun debatten mag voorzitten.

In de Verenigde Staten zijn bijna tweehonderd zorgmedewerkers aangeklaagd voor grootschalige fraude. Ze zouden onder meer illegaal pillen hebben verspreid en kosten in rekening hebben gebracht bij de Amerikaanse nationale zorgverzekering voor 65-plussers voor zorg die niet geleverd werd.

In totaal is er voor 2,75 miljard dollar, omgerekend zo'n 2,57 miljard euro, gefraudeerd. Door heel Amerika zijn dokters, verpleegkundigen en andere medische professionals aangehouden. Daarbij zijn onder meer luxe voertuigen, goud en 231 miljoen dollar aan cash geld in beslag genomen.

Het gaat niet om één georganiseerde fraude. Het Amerikaanse ministerie van Justitie voert eens in de zoveel tijd door heel het land een fraude-onderzoek uit.

De verdachten gingen op verschillende manieren te werk. Zo werden er valse claims ingediend bij Medicare, de federale zorgverzekering voor ouderen. Er werd ruim 900 miljoen dollar in rekening gebracht voor minder dan vijfhonderd patiënten die een transplantatie ondergingen.

Ook werd het middel Adderall, dat mensen met ADHD gebruiken, illegaal verkocht door een groep medici. Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie ontstonden daardoor de afgelopen jaren tekorten van dat middel.

Het ministerie is vastbesloten de bijna tweehonderd verdachten te vervolgen: "Criminelen die Amerikanen bedriegen, stelen van door de belastingbetaler gefinancierde programma's en mensen in gevaar brengen om winst te maken zullen zich moeten verantwoorden".

In Bergen op Zoom is de politie al zeker twee dagen bezig met het ontmantelen van een drugslab. Er wordt onderzoek gedaan bij een huis met daarachter een groot perceel waar kassen en twee loodsen staan.

Al twee dagen lopen gespecialiseerde agenten rond en er zijn auto's van SEON, een bedrijf dat helpt bij het ontmantelen van drugslabs. Op beelden is te zien dat drugsvaten in een vrachtwagen worden geladen. Welke drugs er gemaakt werden, is niet duidelijk.

"Ik heb vaten van vijftig liter en honderd liter gezien en er zijn zeker zes vrachtwagens met dat spul weggereden", zegt een buurtbewoner tegen Omroep Brabant.

Burgemeester Margo Mulder bevestigt dat het om een drugslab gaat. "Dat baart mij zorgen. Dat zo'n situatie hier in het buitengebied van onze gemeente heeft kunnen ontstaan is verontrustend."

Het drugslab is gevonden op de grens tussen Bergen op Zoom en Roosendaal. Daar vlak bij, in Bosschenhoofd, werd afgelopen maart ook al een drugslab ontdekt.

Ursula von der Leyen blijft aan als voorzitter van de Europese Commissie. Althans, als het aan de 27 regeringsleiders van de Europese lidstaten ligt. Tijdens de EU-top in Brussel hebben zij de Europese topfuncties verdeeld.

De Portugese sociaaldemocratische oud-premier António Costa wordt voorzitter van de Europese Raad en volgt de Belg Charles Michel op. Premier Kaja Kallas van Estland wordt de EU-buitenlandchef, de hoogste diplomaat van de EU. Zij is de opvolger van de Spanjaard Josep Borrell. De voorzitter van het Europees Parlement, de Maltese Roberta Metsola, mag van de regeringsleiders net als Von der Leyen op voor haar tweede termijn.

Politieke voorkeur speelde de belangrijkste rol bij de verdeling, maar vooraf was bekend dat ook geografische spreiding en de man-vrouwverhouding belangrijk zouden zijn.

Twee christendemocraten

De kans dat de Duitse Von der Leyen haar functie zou behouden, was de laatste tijd gegroeid, omdat de christendemocraten deze maand bij de Europese Parlementsverkiezingen de grootste fractie bleven. Die fractie levert ook parlementsvoorzitter Metsola.

Voor drie van de betrokken politici kan de champagne nog niet ontkurkt worden. De regeringsleiders hebben hun kandidaten nu officieel voorgedragen, maar het Europees Parlement moet nog instemmen. Verwacht wordt dat de stemming in juli plaatsvindt. Mocht er dan toch geen zicht zijn op een meerderheid, dan kan de stemming worden uitgesteld tot september.

Alleen António Costa hoeft daar niet op te wachten. De voorzitter van de Europese Raad, die bestaat uit de regeringsleiders van de EU-lidstaten, wordt direct gekozen door de regeringsleiders.

Hoeveel macht heeft de EU in de wereld? Bekijk het in deze video:

In een reactie op haar voordracht zegt Kallas dat ze vereerd is. Ze noemt de "oorlog in Europa, de groeiende instabiliteit in de regio en wereldwijd" de grootste uitdagingen voor het Europese buitenlandbeleid. Von der Leyen zegt "dankbaar" te zijn voor haar herbenoeming.

Afscheidsknuffel Macron voor Rutte

De EU-top in Brussel was de laatste waar Mark Rutte bij aanwezig was in zijn rol als premier. En dat ging niet onopgemerkt voorbij. De Franse president Emmanuel Macron onderbrak Rutte toen hij na afloop van de vergadering van de Europese Raad journalisten te woord stond.

"Excuseer me dat ik jullie onderbreek. Maar ik wil even zeggen dat we verdrietig zijn dat we een kameraad verliezen", zei Macron, die Rutte daarna een knuffel en een kus gaf. "Je bent altijd meer dan welkom in La Rotonde", verwees de Franse president naar zijn favoriete bistro in Parijs. De twee gaan elkaar sowieso nog vaak tegenkomen in de nabije toekomst; Rutte begint in oktober aan zijn nieuwe baan als secretaris-generaal van de NAVO.

Daar bleef het niet bij. Ook afzwaaiend voorzitter van de Europese Raad Charles Michel stond stil bij Ruttes afscheid. Op X schrijft Michel dat hij Rutte gaat missen en plaatst een video met een terugblik op veertien jaar Rutte in Brussel:

De Nederlandse overheid erkent dat in Nederland geproduceerde straaljageronderdelen via de VS in Israël terecht kunnen komen. Het gerechtshof in Den Haag oordeelde begin dit jaar dat Nederland moet stoppen met de uitvoer of doorvoer van F-35 onderdelen naar Israël, maar volgens Nederland vallen met de VS geen afspraken te maken om te voorkomen dat de onderdelen via een omweg in Israël terechtkomen.

Dat blijkt uit nieuwe processtukken die zijn ingebracht voor een tweede kort geding dat vrijdag dient bij de rechtbank in Den Haag, mede naar aanleiding van berichtgeving door de NOS. Oxfam Novib, Pax en The Rights Forum hebben de Staat aangeklaagd omdat zij vinden dat Nederland het exportverbod van F-35-onderdelen aan Israël niet naleeft. De maatschappelijke organisaties willen dat de rechter de exportvergunning voor de levering van reserve-onderdelen opnieuw aanscherpt.

In de nieuwe processtukken erkent de Staat dat de VS in Nederland geproduceerde straaljageronderdelen doorvoert naar andere landen voor een wereldwijde pool van reserveonderdelen. Ook Israël put uit die pool. De Amerikaanse Defensie weet van 99 procent van die onderdelen waar ze terechtkomen, blijkt uit stukken die de maatschappelijke organisaties voor het kort geding hebben ingebracht.

Het gaat onder andere om een Amerikaans overheidsrapport van vorig jaar waarin staat dat er een systeem is waarmee JPO, het orgaan dat het F-35 programma beheert, in de VS F-35-onderdelen traceert en via fabrikanten en onderaannemers weet waar reserveonderdelen zijn opgeslagen. De belangrijkste F-35-fabrikanten, Lockheed Martin en Pratt & Whitney, hebben daarvoor ook eigen systemen, blijkt uit de stukken.

Vijf keer meer onderdelen naar Israël

Het aantal onderdelen dat vanuit de VS naar Israël is gegaan is drastisch toegenomen sinds oktober 2023, dankzij de levering van onderdelen uit andere landen. De VS wil geen afspraken met Nederland maken over de beperking van doorvoer aan derde landen, omdat het niet mogelijk zou zijn te traceren waar die onderdelen terechtkomen, zegt de Nederlandse Staat.

Daarmee gaat de Staat volgens de maatschappelijke organisaties in tegen de geest van het eerdere vonnis over deze zaak, uit februari. Toen oordeelde het gerechtshof in Den Haag dat Nederland moet stoppen met de uitvoer of doorvoer van F-35-onderdelen naar Israël, vanwege het risico op "ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht" bij de bombardementen op Gaza. Sinds 7 oktober zijn er meer dan 37.000 Palestijnen omgekomen.

De Nederlandse Staat ging in cassatie tegen de uitspraak van het hof in Den Haag, maar paste wel de exportvergunning aan. Daarin staat nu dat export verboden is "indien vaststaat dat deze eindbestemming Israël heeft". Dit houdt de mogelijkheid open dat onderdelen eerst naar de VS of andere landen worden uitgevoerd, en vervolgens naar Israël. "De staat heeft misschien de voordeur dichtgedaan", zei Rolien Sasse van Pax eerder tegen NRC, "maar de achterdeur is opengelaten".

'Niet te traceren'

Na de uitspraak van het gerechtshof is de rechtstreekse export vanuit het Europese distributiecentrum in Woensdrecht naar Israël gestopt. In Nederland geproduceerde onderdelen die via de Amerikaanse hoofdfabrikanten Lockheed Martin en Pratt & Whitney in andere depots elders in de wereld zijn opgeslagen worden echter nog wel naar Israël verscheept, zo blijkt uit de nieuwe processtukken.

Onderdelen uit Nederland voor de wereldwijde pool van reserve-onderdelen worden Amerikaans eigendom en zijn niet te traceren met een code, zegt Defensie in een deels vertrouwelijke brief die door de Staat is ingebracht.

De onderdelen uit Nederland zouden niet van onderdelen uit andere landen te onderscheiden zijn. Daarom is het onmogelijk te voorkomen dat Nederlandse onderdelen aan Israël worden geleverd, redeneert de Staat. Het stoppen van de Nederlandse leveringen aan de Amerikaanse producenten zou het hele F-35-programma stilleggen. Voor sommige onderdelen zoals het landingsgestel en de bekabeling van de F-35 is het Nederlandse GKN Fokker de enige fabrikant wereldwijd.

Geen afspraken

Het kabinet heeft geen afspraken gemaakt met de VS om te voorkomen dat onderdelen die in Nederland zijn geproduceerd, uiteindelijk in Israëlische F-35's terechtkomen. Het kabinet, zo schreef demissionair minister Schreinemacher voor Buitenlandse Handel eerder aan de Tweede Kamer, "acht dit op grond van vertrouwelijke informatie niet aannemelijk". Volgens de Staat worden er komende tijd geen nieuwe F-35's geproduceerd die voor Israël zijn bestemd.

De Staat erkent wel dat de Nederlandse onderdelen voor reparatie en onderhoud via de VS in Israël terecht kunnen komen. Het is nu aan de rechter om af te wegen of en in hoeverre Nederland garanties moet afdwingen bij de VS om dat laatste te voorkomen. Het geding dient vrijdag, de uitspraak volgt later.

In Bolivia zijn tot nu toe zeventien mensen aangehouden voor de poging tot staatsgreep gisteren. Dat zegt minister van Binnenlandse Zaken Del Castillo. Zo'n tweehonderd militairen deden een mislukte poging om de macht te grijpen in het Zuid-Amerikaanse land.

De coupplegers probeerden het regeringspaleis in La Paz te bestormen door met een aantal gepantserde voertuigen de deuren van het paleis te rammen. Tegelijkertijd verzamelden honderden aanhangers van president Arce zich op het plein bij het paleis om hun steun aan de president te betuigen. Ook vandaag gingen zij weer de straat op.

De regering van president Arce zegt dat er onder de aangehouden mensen militairen en oud-militairen zijn. Gisteren werden bij het regeringspaleis al tien coupplegers, onder wie marinecommandant Salvador, gearresteerd. Ook werd een burger aanhouden die het "brein" achter de verijdelde couppoging wordt genoemd.

Volgens Del Castillo hebben "nog veel meer mensen" aan de staatsgreep deelgenomen. Het Boliviaanse Openbaar Ministerie is inmiddels een onderzoek begonnen. De verdachten riskeren een gevangenisstraf van 15 tot 30 jaar.

'Pogingen tot destabilisatie'

Volgens Del Castillo beschikte de regering over inlichtingen die erop wezen dat er een couppoging aan zat te komen. In een interview met de Boliviaanse omroep Unitel zei de minister dat president Arce berichten had ontvangen over "pogingen tot destabilisatie".

De man achter de couppoging, generaal Zúñiga, werd een dag voor de staatsgreep ontslagen door president Arce omdat zijn gedrag "niet in overeenstemming was met de grondwet", aldus Del Castillo. Zúñiga dreigde voor zijn ontslag met geweld als oud-president Morales terugkeert in het ambt. Morales hoopt volgend jaar opnieuw een gooi te doen naar het presidentschap.

Volgens de minister reageerde de generaal kalm op het bericht van zijn ontslag. "Niemand had kunnen vermoeden dat de volgende dag een staatsgreep in ons land zou plaatsvinden."

Na het begin van de couppoging kondigde de ontslagen Zúñiga aan dat er "spoedig een nieuw kabinet en ministers zouden zijn" en dat "het land niet zo kan doorgaan". Hij zei ook dat het leger probeerde "de democratie te herstellen en onze politieke gevangenen te bevrijden".

Arce reageerde op X en zei de "irreguliere mobilisatie" van een deel van het Boliviaanse leger te veroordelen en dat het land zich zou verzetten tegen een aanval op de democratie. Korte tijd later beval hij de rebellerende militairen zich terug te trekken en liet hij weten dat hij drie nieuwe legercommandanten had benoemd. Daarop leek de couppoging bij het paleis uiteen te vallen en nam de politie de controle over.

Bolivia wordt sinds 2020 geregeerd door Arce, die aan de macht kwam na een onrustige periode. Zijn voorganger en partijgenoot Morales trad in 2019 af na beschuldigingen van verkiezingsfraude. Daarna braken felle protesten uit en vluchtte Morales naar het buitenland.

De politie mag op een lange strook voor het aanmeldcentrum in Ter Apel preventief fouilleren. Het gebied is door de gemeente Westerwold, waar Ter Apel onder valt, aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Hierdoor heeft de politie meer bevoegdheden.

Het gaat om een stuk grond voor het terrein van het complex. Ook een deel van een voet- en fietspad richting het dorp valt onder het gebied, schrijft RTV Noord.

Reden voor de maatregel is de aanhoudend gespannen situatie in het aanmeldcentrum. Er verblijven vrijwel dagelijks meer mensen dan toegestaan, waardoor het volgens de gemeente onrustig is.

Onhoudbaar

De Inspectie Justitie en Veiligheid noemde de situatie in het centrum vorige week onhoudbaar en sloeg alarm. Asielzoekers en medewerkers lopen een "onacceptabel risico" om slachtoffer te worden van geweldsincidenten.

De afgelopen maanden waren er acht steekpartijen waarbij meerdere mensen gewond raakten. Ook zijn 160 wapens in beslag genomen en zijn gestolen spullen en drugs in het centrum gevonden.

"Door de aanwezigheid van de wapens is er ernstige vrees voor verstoring van de openbare orde binnen en buiten het opvangcentrum in Ter Apel. Geregeld vinden er incidenten plaats binnen en buiten het terrein", stelt de gemeente.

De maatregel is in samenspraak met het Openbaar Ministerie en de politie genomen en is in ieder geval tot 1 oktober van kracht.

De bemanning van het internationale ruimtestation ISS heeft in de nacht van woensdag op donderdag korte tijd moeten schuilen in de aanwezige ruimtevaartuigen vanwege puin van een Russische satelliet. Zo'n honderd brokstukken bewogen in een baan nabij het ruimtestation, meldt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA.

De astronauten konden na een uur hun ruimtevaartuigen weer verlaten. Het ruimtepuin vormde geen bedreiging voor andere satellieten, laat het Amerikaanse defensieonderdeel Space Command weten.

Volgens Space Command was het puin afkomstig van de RESURS-P1. Die Russische observatiesatelliet is sinds 2022 buiten werking. Het Russische ruimtevaartagentschap Roskosmos heeft nog niet bevestigd dat de brokstukken van de bewuste satelliet komen.

Wat de oorzaak is van het uiteenvallen van de observatiesatelliet is niet bekend. Er zijn geen aanwijzingen dat die kapot is geschoten. Rusland schoot in 2021 bij wijze van test wel een andere oude satelliet kapot met een zogenoemd antisatellietwapen. Dat gebeurde vanaf lanceerbasis Plesetsk, zo'n 800 kilometer ten noorden van Moskou. Duizenden brokstukken zwierven daarna in een baan rond de aarde.

Deskundigen zeggen tegen persbureau Reuters dat het uit elkaar vallen van de RESURS-P1 ook het gevolg kan zijn van technische problemen, zoals het exploderen van overgebleven brandstof.

Zorginstantie 's Heeren Loo, een landelijke organisatie voor zorg aan mensen met een verstandelijke beperking, controleert alle freelance medewerkers op hun diploma's en kwalificaties. Aanleiding zijn eerdere signalen dat er veel gefraudeerd wordt met diploma's. Zo waarschuwde een groep anonieme zorgprofessionals in januari in een brandbrief voor mogelijke fraude met diploma's.

"We gaan letterlijk met elke zzp'er om de tafel zitten", vertelt regiodirecteur Bas Jansen van 's Heeren Loo. De medewerkers moeten dan ter plekke inloggen in het systeem van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), waar alle diploma's staan geregistreerd. "We nemen de kwalificaties van alle duizend externe krachten onder de loep", zegt Jansen.

Twee medewerkers wilden niet meewerken aan het onderzoek. Voor hen houdt het werk bij de zorgorganisatie op. "Er is echt een zerotolerancebeleid. Als je je niet wilt laten controleren, kunnen wij niet checken of je aan de eisen voldoet. Dat stopt onze relatie."

Eerder vandaag werd een onderzoek gepubliceerd van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Onderwijsinspectie naar misstanden bij opleidingen in de zorgsector. De inspecties noemen het zorgelijk dat de zorg ook makkelijk toegankelijk is voor "mensen met minder goede bedoelingen, waaronder criminelen".

Dubieuze bemiddelingsbureaus

Iemand met een nepdiploma komt vaak bij een zorginstelling aan de bak via een bemiddelingsbureau. 's Heeren Loo vertrouwt daarom niet meer op de screening door bemiddelingsbureaus en tussenpersonen, maar neemt het heft in eigen hand. "Met een goede tussenpersoon kan het ook misgaan", zegt Jansen. "Daarom gaan we ook die partijen allemaal controleren. Als blijkt dat een bureau niet voldoet, stoppen we daar de samenwerking ook mee."

Het is niet altijd makkelijk om per direct met externe medewerkers te stoppen, erkent Jansen. "Gekwalificeerd personeel is lastig te krijgen. Als we per direct afscheid moeten nemen van een zelfstandige en diegene is juist nodig op de groep, dan staat de kwaliteit wel onder druk. Dan moeten we ons flink inspannen om een andere medewerker te vinden."

Toch is een tekort aan mensen voor Jansen geen reden om iemand niet per direct de deur te wijzen. "Je werkt hier met kwetsbare mensen. Iemand die niet gekwalificeerd is kan meer schade aanrichten dan als we iemand niet kunnen inzetten."

Google lijkt te werken aan meerdere opties voor stemmen in de Android-versie voor AI-assistent Gemini. Nu is er maar één stem mogelijk. De stemmen heten Ruby en River, zo blijkt uit een bèta van de Google-app.

OnePlus heeft de Ace 3 Pro aangekondigd in China, zijn eerste smartphone met Glacier Battery. Die accu met een capaciteit van 6100mAh heeft een andere chemische samenstelling en moet 80 procent van zijn capaciteit na vier jaar nog steeds hebben.

Amsterdam wil het aantal cruiseschepen dat bij de passagiersterminal in het centrum van Amsterdam aanmeert gaan halveren. Dat meldt het college van burgemeester en wethouders.

Vanaf 2026 wil het stadsbestuur jaarlijks maximaal honderd schepen toestaan bij de Passenger Terminal Amsterdam (PTA), vlak bij Centraal Station. Nu zijn dat er nog 190 per jaar. Veertig cruiseschepen die dan niet meer in Amsterdam mogen aanmeren, kunnen in Rotterdam terecht.

Het college wil verder dat de cruiseterminal in 2035 uit het centrum van de stad is verdwenen. Mogelijk wordt de terminal verplaatst naar de Coenhaven in het Westelijk Havengebied. Per direct is er bij de huidige aanlegplaats nog maar één ligplaats beschikbaar. Eerder waren dat er twee.

Aangemeerde schepen moeten vanaf 2027 verplicht aansluiten op walstroom. Schepen die aan de kade liggen verbruiken nu nog veel brandstof om elektriciteit op te wekken. Dat zorgt voor geluidsoverlast en vervuiling, schrijft stadsomroep AT5.

'Vervuilende manier van toerisme'

Met de maatregelen komt het college tegemoet aan de wens van de gemeenteraad om te stoppen met de zeecruisevaart in de stad. Aanmerende cruiseschepen zijn volgens wethouder Van Buren een vervuilende manier van toerisme. Ook draagt het bij aan de drukte in de stad.

Maar als er minder cruiseschepen aanmeren, betekent dat ook minder inkomsten voor de gemeente en ondernemers, erkent de wethouder. "Vooral door minder uitgaven van toeristen in bijvoorbeeld musea, horeca, winkels en excursies, maar ook door het inslaan van minder brandstof." Ook komt er minder toeristenbelasting binnen en zal de stad als aandeelhouder van het Havenbedrijf een lagere dividenduitkering ontvangen.

De gemeente zegt in de eerstkomende Voorjaarsnota rekening te houden met de financiële consequenties van het besluit. Wat de maatregelen de stad gaan kosten, is onbekend.

Riviercruise

In april maakte Amsterdam al bekend het aantal riviercruises in de stad te zullen halveren. Vanaf 2028 mogen maximaal 1150 boten aanmeren. Alleen duurzame vaartuigen krijgen daarvoor toestemming.

De gemeente verwacht dat de stad door de maatregel 271.000 riviercruise-toeristen minder zal ontvangen. Hoeveel minder mensen vanaf een zeecruiseschip de stad in zullen gaan, is niet duidelijk.

Spotify heeft de enige persoon ontslagen die bij het bedrijf verantwoordelijk was voor het samenstellen van playlists met Belgische muziek. Het samenstellen van playlists voor de Belgische markt gebeurt nu door mensen die ook de playlists maken voor andere landen.

In het zuidwesten van Slowakije zijn zeven mensen om het leven gekomen en zeker vijf gewonden gevallen bij een botsing tussen een trein en een bus op een spoorwegovergang. De oorzaak van het ongeluk is niet bekend.

Het ongeluk gebeurde iets na 17.00 uur in de plaats Nove Zamky, zo'n 110 kilometer ten oosten van de hoofdstad Bratislava. Op beelden die op sociale media circuleren is te zien dat er brand is uitgebroken aan de voorkant van de trein. Passagiers zijn uitgestapt en lopen over het spoor, weg van de brand.

Volgens de spoorwegdienst van Slowakije is de bus zwaar beschadigd. De dodelijke slachtoffers zaten in de bus, melden lokale media. Ze zijn nog niet geïdentificeerd.

Vier gewonden zaten eveneens in de bus, onder hen ook de chauffeur. De vijfde gewonde is de machinist van de trein. Twee gewonden, onder wie de chauffeur, zouden er ernstig aan toe zijn, zij zijn met een helikopter het ziekenhuis. De overige drie gewonden zijn per ambulance naar het ziekenhuis gebracht.

De trein was onderweg van de Tsjechische hoofdstad Praag naar de Hongaarse hoofdstad Boedapest. Aan boord waren zeker honderd passagiers. Zij worden per bus naar een dorp nabij de grens met Hongarije vervoerd. Er rijden voorlopig geen treinen tussen de twee hoofdsteden.

Medeleven betuigd

De Slowaakse minister Estok van Binnenlandse Zaken is onderweg naar de plek van het ongeluk, meldt de politie.

President Pellegrini heeft zijn medeleven betuigd aan de nabestaanden van de overledenen. Dat deed hij vanuit Brussel waar hij een top van Europese leiders bijwoont. "Ik wens de gewonden een spoedig herstel en bedank de artsen en reddingsteams voor hun werk", zei Pellegrini. "Ik zou willen dat dergelijke catastrofes Slowakije in de toekomst bespaard blijven."

Ontwikkelaars hebben toegang weten te krijgen tot de API-keys en volledige database van antwoorden van Rabbit R1-apparaten. Daardoor konden zij alle antwoorden inzien en veranderen, de back-end laten crashen en stemmen wijzigen.