NOS Nieuws - Algemeen

Oud-staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie) verruilt de PVV voor JA21. Ze wil voor die partij meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen, achter de huidige leider Joost Eerdmans.

"Wat me aanspreekt, is dat de partij een rechtse koers heeft, maar ook realistisch en pragmatisch is", zegt ze in het AD.

Coenradie was sinds de val van het kabinet op zoek naar een nieuwe partij. Ze werd in verband gebracht met de VVD, de BBB en NSC, maar heeft daar naar eigen zeggen nooit mee gesproken. Ze had "vrij snel" na de val van het kabinet contact met Joost Eerdmans.

De twee zijn oude bekenden: voordat ze staatssecretaris van Justitie en Veiligheid werd, was Coenradie twee jaar raadslid voor Leefbaar Rotterdam, net als Eerdmans in de jaren daarvoor.

'In rouw'

De oud-staatssecretaris zegt tegen het AD te voelen dat ze nog niet klaar is in Den Haag. "Ik denk echt iets te kunnen toevoegen, maar heel eerlijk: ik lag er helemaal vanaf door de kabinetsval. Ik was echt in de rouw. Je zit in een trein, denkt goede dingen te doen en iemand trekt ineens aan de noodrem. Zo voelde het."

Ze laat zich kritisch uit over PVV-leider Wilders. "Ik botste met Geert over zijn totaal idiote, ronduit gevaarlijke plan om het cellentekort op te lossen door acht man op één cel te zetten", zegt ze. De huurbevriezing die Wilders graag wilde noemt ze gratis bier. "Kan gewoon niet. Dat bleek al snel."

Geen lijsttrekker

JA21 torpedeerde indertijd haar plan om gevangenen eerder vrij te laten vanwege het cellentekort. Daar heeft ze wel begrip voor, zegt Coenradie nu. "Daar heb ik het met Joost ook over gehad. Ik snapte die motie vanuit zijn rol als oppositielid. En ik denk dat hij dat inmiddels ook wel anders ziet."

Haar nieuwe partij droeg vrijdag Joost Eerdmans voor als lijsttrekker. Coenradie ambieert die rol zelf niet, zegt ze. "Ik ben misschien een stemmentrekker, maar geen lijsttrekker. Ik ben blij dat Joost die rol op zich neemt. De debatten waaraan je dan moet deelnemen gaan toch om wie de beste sneer uitdeelt. Het is hard, het is persoonlijk. Ik kon mij daar als kiezer al enorm aan ergeren. Maar ik moet ook eerlijk zijn: ik zou dat niet kunnen. Ik zou dan de prooi zijn tussen de haaien."

Nog niet definitief op de lijst

Coenradie zegt nog niet definitief een plek op de verkiezingslijst te hebben, maar dat de selectiecommissie van JA21 haar eerst nog moet kiezen. Het is dus dus ook nog onduidelijk op welke plek ze op de lijst komt en of ze Annabel Nanninga, het andere gezicht van JA21, van de nummer 2 verdringt.

Ook zegt Coenradie dat er geen afspraken zijn gemaakt over een eventuele ministerspost, mocht JA21 na de verkiezingen in het kabinet komen. Samenwerking met de PVV sluit ze, ondanks haar eerdere ervaringen, in ieder geval niet uit. "JA21 is een democratische partij en sluit geen partijen uit. Daar sluit ik me bij aan", zegt ze in televisieprogramma Goedemorgen Nederland.

JA21-oprichter Joost Eerdmans noemt Coenradie een waardevolle versterking. "Ze zegt waar het op staat en deinst er niet voor terug om een duidelijke positie in te nemen", zegt hij. "Haar manier van politiek bedrijven is krachtig en geloofwaardig. We heten haar van harte welkom bij onze groeiende partij."

In Den Haag zijn vannacht de laatste hekken afgesloten rond het World Forum, waar komende week de NAVO-top wordt gehouden. Het gebied is nu hermetisch afgesloten van de buitenwereld.

Sinds eind vorige maand is er aan de afzetting gewerkt. Er staan hekken van zo'n drie meter hoog rond het terrein over een lengte van circa vijf kilometer. Tot vannacht konden fietsers en voetgangers er op een paar plekken nog doorheen. Nu dus niet meer.

Nu de hekken dicht zijn, worden er speurhonden ingezet om te zoeken naar mogelijke explosieven op en rond het terrein. Die controle is een van de laatste voorbereidingen voor de top. Daarnaast krijgen motoragenten, persoonsbeveiligers en de Mobiele Eenheid nog instructies. "Dit zijn de laatste een of twee stukjes van de puzzel die we nog moeten leggen", zegt Willem Woelders, die voor de politie verantwoordelijk is voor het beveiligen van de top.

Mensen zullen even moeten wennen aan de veranderingen, maar de gemeente verwacht geen grote problemen, zegt Jelmer Keijts, verantwoordelijk voor de verkeersmaatregelen in Den Haag. Het verkeer zal volgens hem alleen even moeten wennen aan "het nieuwe normaal".

Drone

In Noordwijk heeft de politie donderdagavond een drone in beslag genomen. Vanwege de NAVO-top geldt er rond Den Haag en Noordwijk een vliegverbod voor drones. De politie heeft er al enkele in beslag genomen.

De man die de drone bestuurde heeft een bekeuring gekregen. Het OM moet besluiten of de man wordt vervolgd. De politie roept mensen op niet met drones in het gebied te vliegen. "Doe het gewoon niet", aldus Woelders.

De ontploffing van de bovenste rakettrap van Starship op de lanceerbasis in Texas donderdagochtend (Nederlandse tijd) was mogelijk te wijten aan een probleem met een van de tanks, zegt SpaceX. Dat blijkt volgens het ruimtevaartbedrijf van Elon Musk uit een eerste analyse van de gegevens over de explosie.

Een gigantische vuurbal tekende het dramatische einde van Ship 36. Het ruimteschip van SpaceX ontplofte vlak voor een test van de raketmotoren op de grond. Het prototype had boven op een 'Super Heavy'-booster, het onderste deel van Starship, binnen enkele weken de tiende testvlucht moeten maken voor de verdere ontwikkeling van het ruimteschip waarmee SpaceX mensen naar Mars wil brengen.

Eerder had Musk op X al gemeld dat de data suggereren dat een stikstoftank in de laadruimte boven in Ship 36 het had begeven, wat een een explosie tot gevolg had die het hele ruimtevaartuig opblies.

Beelden van de ontploffing:

Op beelden is te zien dat de ontploffing bovenin de raket begon. Vlak voor die klap lijkt er bij de top een gaswolk te verschijnen, wat inderdaad kan wijzen op een kapotte tank.

Musk wijst erop dat de tank de druk eigenlijk aan moet kunnen en dat dit de eerste keer zou zijn dat het misgaat met dit ontwerp. Dat neemt niet weg dat het de vierde tegenslag op rij is voor SpaceX. Tot aan Flight 7 leken de testvluchten, toen nog met een kleiner type Ship, juist steeds beter te verlopen. Maar Flight 7 en 8 explodeerden dit jaar kort nadat de bovenste trap was losgekoppeld. Tientallen vliegtuigen moesten in de Caraïben uitwijken voor vallende wrakstukken.

Flight 9 hield het eind mei wat langer vol, maar viel uiteindelijk uit elkaar tijdens een ongecontroleerde terugkeer in de dampkring. De mislukkingen hadden steeds een iets andere oorzaak.

Roestvrij staal

Door de ontploffing van donderdag zal Flight 10 vertraging oplopen. Luchtvaartautoriteit FAA had op 18 juni laten weten dat die test mogelijk al op 29 juni zou kunnen plaatsvinden.

Er is al langer kritiek van experts op Starship. Zo twijfelen sommigen aan de keuze om zwaar roestvrij staal te gebruiken voor de buitenkant, waardoor er bezuinigd moet worden op het gewicht van andere onderdelen en de motoren extra belast worden.

Ook is er discussie over de keuze van Starship als maanlander. Een variant van Starship is door NASA aangewezen om de komende jaren astronauten op de maan neer te zetten. De vraag is echter of het ruimtevaartuig daar op tijd klaar voor zal zijn. Voor latere maanvluchten bouwt een consortium onder leiding van concurrent Blue Origin een tweede maanlander, maar ook die is nog in ontwikkeling.

De herkomst van een verdachte heeft invloed op wat er met diegene gebeurt als hij met justitie in aanraking komt. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Het onderzoek, nog in opdracht van oud-minister Grapperhaus, is gedaan naar aanleiding van eerdere cijfers van het ministerie. Daar kwam in 2021 uit naar voren dat in Nederlandse gevangenissen naar verhouding meer mensen met een migratieachtergrond zitten dan op basis van politiecijfers te verwachten valt.

De onderzoekers zochten uit hoe verdachten door het strafproces gaan. Daarbij is rekening gehouden met zaken als het soort misdrijf, of iemand al eerder met de politie in aanraking is geweest, opleidingsniveau en huishoudinkomen.

Groeiende groepen

De Nederlandse strafrechtketen werkt als een trechter, leggen de onderzoekers uit: niet iedereen die de politie als verdachte aanmerkt, komt bij het Openbaar Ministerie (OM). En niet elke zaak die het OM oppakt, belandt voor de rechter. Bovendien legt de rechter niet altijd een gevangenisstraf op.

De onderzoekers wilden vooral weten hoe het kan dat het aandeel mensen met een migratieachtergrond bij ieder stap in de strafrechtketen toeneemt. Dat is zowel bij minderjarigen als bij volwassen verdachten het geval.

Zo heeft in de politiecijfers 46 procent van de minderjarige verdachten een migratieachtergrond. Bij de minderjarigen die de politie daarna voor vervolging aanmeldt bij het OM neemt dat toe naar 49 procent. In de zaken die vervolgens voor de rechter worden gebracht is dat 56 procent. En bij het opleggen van (jeugd)detentie is het aandeel veroordeelden met een migratieachtergrond opgelopen tot 67 procent.

Bij volwassenen nam het aandeel verdachten met een migratieachtergrond toe van 45 procent bij registratie door de politie tot 55 procent bij veroordeling tot een gevangenisstraf.

Omstandigheden

Door gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek, de politie, het OM en de rechter te koppelen, concluderen de onderzoekers dat in Nederland geboren jongeren met een migratieachtergrond bij vergelijkbare delicten een tussen de 22 en 28 procent grotere kans hebben op jeugddetentie vergeleken met jongeren met een Nederlandse herkomst.

Volwassenen met een migratieachtergrond hebben naar schatting een tussen de 13 en 28 procent grotere kans op een gevangenisstraf dan volwassenen met een Nederlandse herkomst.

De verschillen zijn deels te verklaren. Zo worden mensen met een migratieachtergrond relatief vaker verdacht van het soort delicten waarbij de kans op vervolging en veroordeling tot detentie groter is. Ook is er gemiddeld een hoger aantal verdenkingen in zaken tegen mensen met een migratieachtergrond, wat eerder leidt tot het opleggen van gevangenisstraf.

Daarnaast spelen persoonlijke omstandigheden mee. Zo zijn mensen met een migratieachtergrond sociaaleconomisch vaak kwetsbaarder en hebben ze een lager opleidingsniveau. Er zijn aanwijzingen dat die kenmerken gerelateerd zijn aan een hogere kans op vervolging en detentie.

Etnische selectiviteit

Toch blijft een deel van de verschillen zonder verklaring. Volgens de onderzoekers is dat een aanwijzing dat etnische selectiviteit een rol speelt in de strafrechtketen. Dat betekent dat de herkomst van de verdachte van invloed is op de uitkomsten van het strafproces.

Er zijn daarbij verschillen tussen groepen. Onder Caribische Nederlanders en Marokkaanse Nederlanders, en dan vooral onder volwassen verdachten, zijn er bijvoorbeeld sterkere aanwijzingen voor etnische selectiviteit dan onder andere groepen met een migratieachtergrond.

"Dat kan wijzen op bewuste of onbewuste discriminatie, wat ingaat tegen het principe van de rechtsstaat, waarbij iedereen gelijke kansen heeft op een eerlijke behandeling", staat in het rapport. De verschillen in behandeling van verdachten bij de afzonderlijke stappen in een strafproces kunnen zich opstapelen, waardoor de invloed van etnische selectiviteit op de uitkomst groeit.

De onderzoekers wijzen erop dat etnische selectiviteit niet altijd een gevolg is van een negatief sentiment over mensen met een migratieachtergrond onder rechters, officieren en andere medewerkers van justitie.

Uit eerder onderzoek bleek bijvoorbeeld dat de houding van een verdachte gedurende het proces mede de uitkomst kan verklaren. Hoogopgeleide verdachten gedragen zich vaker zoals de rechtbank dat graag ziet. Rechters gaven in dat onderzoek ook taalvaardigheid of het ontbreken van een vaste verblijfplaats als reden voor het opleggen van detentie in plaats van een taakstraf.

'Blind oordelen'

De onderzoekers adviseren om een 'justitiële gelijkheidsmonitor' in te voeren, die periodiek inzichtelijk maakt hoe verschillende groepen mensen door de strafrechtketen gaan. Ook zou er geëxperimenteerd kunnen worden met het blind afdoen van bepaalde delicten. De rechter beschikt dan niet over de naam en foto van de verdachte.

Met temperaturen die kunnen oplopen tot 35 graden kiezen organisatoren ervoor om hun evenementen van komend weekend af te gelasten of aan te passen. Zo worden in Amsterdam extra maatregelen genomen bij het festival Op de Ring, dat zaterdag op de A10 wordt gehouden in verband met het 750-jarig bestaan van de hoofdstad.

Het feest wordt gehouden op de ringweg en omdat asfalt hitte vasthoudt, kan de temperatuur boven het wegdek flink oplopen. Daarom wordt de afstand van een hardloopevenement gehalveerd, meldt stadsomroep AT5. De organisatie heeft daartoe besloten zodat "alle deelnemers kunnen rennen binnen het relatief koele gedeelte van de dag".

Eerder besloot de gemeente Amsterdam al om vanwege de hitte het aantal tickets voor het festival terug te brengen van 280.000 naar 253.000. Ook zijn er tijdens het festival extra EHBO'ers aanwezig en komen er meer water- en insmeerpunten.

Evenementen afgelast

In Overijssel is door meerdere sportevenementen een streep gezet. Zo gaat de triatlon in Luttenberg niet door. De organisatie durft het niet aan om deelnemers bloot te stellen aan de verwachte hitte komende zondag, schrijft RTV Oost. Het kwik kan dan oplopen tot 35 graden.

De verwachte hitte heeft ook gevolgen voor diverse muziekevenementen. Zo gaan de concerten van het symfonieorkest Philzuid, die dit weekend gepland stonden in onder meer Eindhoven, niet door, meldt Omroep Brabant. De organisatie hoopt het evenement te kunnen verplaatsen naar het najaar.

Ook het Blaaskapellenfestival in het Drentse Orvelte gaat niet door. "We hebben het geannuleerd. De muzikanten spelen in tenues en dat is echt te warm", zegt de organisatie tegen RTV Drenthe. "Bovendien zitten ze op sommige plekken in de volle zon. Dit kun je het publiek ook niet aandoen."

'Waterpistolen liggen klaar'

Andere evenementen in het land gaan ondanks de verwachte warmte wel door. Bij het muziekevenement Jordaan in de Polder in Lelystad zal een zogeheten hitteprotocol van kracht zijn. Er zijn extra waterpunten en bij de EHBO-post is een ruimte ingericht waar mensen die het te warm hebben gekregen, kunnen afkoelen.

Bij Theaterfestival Tweetakt in Utrecht, dat dit weekend meerdere voorstellingen heeft rondom Fort Ruigenhoek, heeft de organisatie voor de toeschouwers op de tribune parasols geplaatst. Verder krijgen ze water en zonnebrand aangeboden.

Ook bij een straatfestival in het centrum van Utrecht worden extra maatregelen genomen. Ondanks dat het festival grotendeels overdekt is, wordt er extra zonnebrand en water aangeboden, zegt de organisatie tegen RTV Utrecht. "En voor wie wil: er liggen waterpistolen klaar."

Streep door marathon Assen

Komend weekend lopen de temperaturen overal in het land op tot rond de 30 graden. Zaterdag kan het kwik met name in Noord-Brabant en Limburg stijgen tot 33 graden en zondag kan de temperatuur langs de oostgrens oplopen tot wel 35 graden.

Eerder deze week werden diverse evenementen vanwege de verwachte hitte al geschrapt of aangepast. Zo werd gisteren besloten om de TT City Run en TT Marathon in Assen niet door te laten gaan. Aan het hardloopevenement zouden zo'n 5000 mensen meedoen. Ook andere sportevenementen in onder meer Brabant, Friesland en Overijssel werden eerder al afgelast.

In de Verenigde Staten zijn vieringen versoberd rond Juneteenth, de dag waarop wordt stilgestaan bij het einde van de slavernij. Voormalig president Biden besloot in 2021 om van Juneteenth, het Amerikaanse equivalent van Keti Koti, een nationale feestdag te maken. Maar nu de regering-Trump aan de macht is, staan vieringen onder druk.

Zo zijn federale subsidies voor festiviteiten teruggeschroefd. Ook verbinden bedrijven zich minder snel dan voorheen aan Juneteenth, ingegeven door het beleid van Trump om zich af te zetten tegen de diversiteitsprogramma's die onder de vorige president Biden zijn opgestart.

Het zogenoemde DEI-beleid van Biden voor diversiteit, gelijkheid en inclusie werd in het leven geroepen na de dood van de zwarte man George Floyd door toedoen van een witte agent. Floyds dood ontketende felle protesten in de Verenigde Staten en veel andere plekken in de wereld. Daarop streefden veel bedrijven ernaar hun merk inclusiever te maken, maar na de uitverkiezing van Trump zijn die initiatieven weer afgeschaald.

Gebrek aan sponsoren

Dat is onder meer zichtbaar in de stad Denver, in de staat Colorado. Meer dan tien bedrijven trokken hun steun in aan het Juneteenth Music Festival. "Er waren nogal wat sponsoren die zich hebben teruggetrokken, omdat ze ons niet meer konden of wilden steunen", zegt organisator Norman Harris tegen persbureau AP.

Dat heeft als gevolg dat het festival nog slechts één dag duurt in plaats van twee. Harris zegt dat zijn evenement alleen maar kon doorgaan vanwege donaties van mensen en stichtingen, nadat hij had gewaarschuwd dat het evenement in de problemen dreigde te komen.

De dieprode staat West Virginia steekt voor het eerst sinds 2017 helemaal geen geld in Juneteenth-evenementen. De Republikeinse gouverneur Morrisey tekende vorige maand een wet om alle diversiteitsprogramma's te beëindigen. Leden van de gemeenteraad in Scottsdale in Arizone sloten in februari het DEI-kantoor in de stad, wat ertoe leidde dat het Juneteenth-festival werd afgelast.

In Colorado Springs werden de festiviteiten verplaatst naar een goedkopere locatie. Evenementenplanner Jennifer Smith zegt tegen persbureau AP dat slechts vijf bedrijven het festival wilden sponsoren, terwijl de jaren ervoor tientallen bedrijven geld hadden gegeven. "Ze hebben gezegd dat hun budgetten zijn gekrompen vanwege de diversiteitspolitiek en dat ze ons daarom niet meer kunnen ondersteunen", aldus Smith.

Niet alleen evenementen rond Juneteenth hebben te maken met krimpende budgetten: ook organisatoren van lhbti-evenementen zoals de Pride in diverse Amerikaanse steden staan voor dezelfde uitdaging.

Op Juneteenth, een samentrekking van June en nineteenth, vieren Amerikanen het moment dat de laatste slaven in Texas te horen kregen dat ze vrij waren, op 19 juni 1865. Dat gebeurde twee jaar nadat president Lincoln hun vrijheid had beloofd in de Emancipation Proclamation.

Juneteenth wordt al generaties lang gevierd door zwarte Amerikanen, maar werd pas in 2021 verheven tot een nationale feestdag, waarop ook veel federale gebouwen en diensten gesloten zijn.

Oud-president Biden zal vandaag een viering bijwonen in een Afrikaanse methodistenkerk in Galveston, in de staat Texas. Het is een van de plekken waar de Amerikaanse generaal Granger in 1865 de historische woorden sprak: "Alle slaven zijn vrij."

De Belgische regering wil op korte termijn meer mensen die het land inreizen controleren om illegale migratie tegen te gaan. Onder meer in bussen, treinen en op vliegvelden wordt vanaf deze zomer vaker gecontroleerd of passagiers over de juiste documenten beschikken.

Ook op parkeerplaatsen langs de snelweg en bij toegangswegen komen controles. Het is echter onduidelijk of hierbij ook auto's worden gecontroleerd of dat alleen internationaal busverkeer naar de parkeerplaatsen wordt geleid. De betrokken minister wijst in elk geval op controles in Flixbussen.

"We zien dat België een magneet wordt voor migratie", zegt minister van Asiel en Migratie Van Bossuyt tegen VTM Nieuws. "We willen dat absoluut tegengaan door heel gerichte controles te gaan doen." De boodschap is volgens haar: wie zonder de juiste verblijfspapieren komt, is niet langer welkom in België.

Binnenkomst

De bewindsvrouw van de Vlaams-nationalistische partij N-VA spreekt vanwege de regels in het Schengenverdrag nadrukkelijk niet van grenscontroles, maar van "binnenkomstcontroles". "Artikel 23 van Schengen laat toe dat je binnen je grondgebied die verstrengde controles mag doen", legt de minister uit. "Daar gaan we nu gebruik van maken."

Van Bossuyt spreekt daarbij specifiek van passagierscontroles in internationale bussen en treinen. Voor het vliegverkeer geldt dat voor vluchten uit Schengenlanden met een hoge migratiedruk, schrijft de VRT, zoals Italië en Griekenland.

De controles zijn met name gericht op het opsporen van personen die niet over de juiste verblijfspapieren beschikken. Ook zijn de controles gericht op het opsporen van mensen die al in een andere EU-lidstaat een asielaanvraag hebben gedaan.

Nederland en Duitsland hebben ook tijdelijk extra grenscontroles ingevoerd. De Algemene Rekenkamer concludeerde onlangs dat deze maatregel niet effectief is om de instroom van asielzoekers te verlagen. De Duitse bestuursrechter noemde het weigeren van asielzoekers aan de Duitse grens eerder deze maand onrechtmatig.

In de Tweede Kamer hebben veel partijen in stevige woorden afstand genomen van het nieuwe voorstel van GroenLinks-PvdA om een geheel wapenembargo in te stellen tegen Israël.

Rechtse partijen noemen het voorstel "bizar en onverstandig" (VVD), "knettergek, onverdedigbaar en levensgevaarlijk" (BBB), "te bizar voor woorden" (SGP) en NSC vindt het "bizar" en is zich "kapot geschrokken". "Hun Israëlhaat en groeiend antisemitisme kent geen grenzen", oordeelt de PVV.

Middenpartijen snapten ook niet waarom de grootste oppositiepartij nu vindt dat Nederland moet stoppen met de levering van onderdelen aan het Israëlische luchtverdedigingssysteem Iron Dome, zoals het concrete plan behelst.

De ChristenUnie vindt het "compleet onverantwoord", het CDA "zeer onverstandig" en ook de progressieve oppositiepartij Volt vindt een compleet wapenembargo "een stap te ver gaan", zo maakten ze de afgelopen uren in de Tweede Kamer en op X duidelijk.

In gevaar

De boze en verbaasde reacties hebben dezelfde strekking: als Israël zich niet meer kan verdedigen tegen luchtaanvallen komen onschuldige Israëlische burgers in gevaar. Het luchtverdedigingssysteem beschermt inwoners van Israël tegen raketaanvallen, maar ook bewoners in omliggende gebieden, stelt de Kamer.

Bijna alle partijen vinden dat Nederland zich moet inzetten om het geweld van de Israëlische regering te stoppen, maar een exportverbod voor de onderdelen van de Iron Dome ging tot vandaag ook GroenLinks-PvdA te ver.

De verbazing was dan ook groot toen GroenLinks-PvdA-Kamerlid Piri vanochtend in een debat opeens met een nieuw standpunt kwam. Demissionair NSC-minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken reageerde geschokt op de "draai" van Piri en zei onmiddellijk dat het kabinet hiertegen was.

Op het verkeerde pad

Ondanks de steeds luidere kritiek wist de grootste oppositiepartij niet van wijken. Partijleider Timmermans is zeer overtuigd dat het een goede beslissing is, omdat een verdedigingssysteem nu wordt ingezet voor de militaire agressie, redeneerde hij.

De ommekeer in de partij is afgelopen week gekomen toen Israël aanvallen uitvoerde op Iran en daarmee het conflict in het Midden-Oosten op een "roekeloze manier" escaleert, aldus Timmermans.

Door het luchtverdedigingssysteem is de Israëlische premier Netanyahu zich volgens de partij "onkwetsbaar" gaan voelen bij aanvallen op andere landen en dat is "volstrekt onaanvaardbaar", zei Timmermans. "We moeten een manier vinden om Netanyahu te laten merken dat hij op het verkeerde pad zit, moet de-escaleren en aan de onderhandelingstafel moet zitten."

Kijk hier hoe GroenLinks-PvdA-leider het besluit uitlegt:

Aan het begin van de avond stemde de Tweede Kamer hoofdelijk over het nieuwe plan en dat haalde - zoals verwacht - geen meerderheid: 99 Tweede Kamerleden waren tegen, 35 voor. Naast GroenLinks-PvdA stemden alleen SP, Denk en de Partij voor de Dieren voor.

Neerzetten als radicaal

Maar het laatste woord over de koerswijziging van GroenLinks-PvdA is nog niet gezegd. De rechtse partijen zullen in de naderende verkiezingscampagne dit standpunt zeker aangrijpen om partijleider Timmermans als "radicaal" neer te zetten. Zelf reageert Timmermans laconiek op vragen daarover van de pers. "Dit is niet de eerste keer dat ze mij radicaal noemen en dat mogen ze nog 10.000 keer doen."

Binnen de partij zal er mogelijk ook discussie over ontstaan. Een partijgenoot in de Provinciale Staten in Friesland Jaap Stalenburg sprak op X over een "zeldzaam onverstandig" besluit. Hij verwacht dat dit "als een boemerang terugslaat op de linkse samenwerking".

Zaterdag houdt GroenLinks-PvdA een partijcongres en dan zal duidelijk worden of dit een heikel onderwerp wordt.

Nu het kwik stijgt releasen artiesten hun nieuwste nummers voor de zomer. Alles wordt uit de kast gehaald om de zomerhit van het jaar te scoren. De macht om dat te bepalen ligt steeds vaker in de handen van mensen zelf en minder bij radiostations, zeggen radiopresentatoren.

"Een zomerhit kan van alle kanten komen", legt Fernando Halman van FunX uit. "Tegenwoordig wordt een nummer een hit dankzij sociale media als TikTok." Volgens Halman zitten mensen in meerdere bubbels waardoor een zomerhit uit onverwachte hoek kan komen.

"Een zomerhit moet je emotioneel aangrijpen. De beat is vaak heel aanstekelijk en krijgt je aan het dansen. Het nummer geeft je het gevoel dat alles klopt en als je je ogen dichtdoet, zie je een paradijselijk oord voor je."

Muzikale reis

Een nummer dat voor Halman zo aanvoelt en de zomerhit van 2025 zou kunnen zijn is ZaaZaa van de Nederlandse rapper Frenna. "Hij neemt je mee op een muzikale reis. Als je kijkt naar de videoclip, de aankleding ervan, de hele tune, alles klopt gewoon." Frenna laat daarin elementen van zijn Ghanese roots terugkomen, wat volgens Halman aanslaat bij het publiek.

Ook voor radiopresentator Reinout van Gendt is Zaazaa het lied van deze zomer. "Ik heb hem laatst live gehoord en het was te gek." Hij werkt bij het radiostation Blend, dat met name r&b en hiphop draait.

"Nederlandse muziek is booming nu. Ik merk dat platen als Lotje van Roeland Beelen en Jopke van Dobbenburgh het nu heel goed doen. Het is een combinatie van pop en housemuziek", legt hij uit.

Het valt presentator Mattie Valk van Q-Music ook op dat Nederlandstalige muziek het heel goed doet. Hij noemt het nummer Echte liefde is te koop van Samuel Welten als voorbeeld van een nummer dat aanslaat bij het publiek.

"Het lijkt wel alsof we sinds een jaar of drie weer echt verliefd zijn op Nederlandse muziek", zegt Valk. "Dat gaat eigenlijk een beetje in golven als je kijkt naar de muziekgeschiedenis. Het zet nu ook door in de zomer."

Timing

Om een zomerhit te scoren moet een nummer niet alleen een lekker deuntje hebben, zegt Barry Paf van 100%NL. Ook de timing van het uitbrengen is belangrijk. "Als je net voor de zomer een nummer uitbrengt, krijgt het een boost."

Ook helpt het volgens Paf als een nummer de titelsong van een serie is of vaak terugkomt op iemands tijdlijn op sociale media. "Het draait om herkenbaarheid." Wat volgens Paf ook opvalt is dat zomerhits altijd vrolijk, uptempo en meezingbaar zijn.

De zomerhit van dit jaar voorspellen vindt hij moeilijk, want er is volgens hem veel keus. Een kanshebber is in zijn ogen Echte liefde is te koop van Samuel Welten. "Het nummer is al een twee maanden hartstikke aan het knallen. Die horen we de hele zomer zeker nog wel."

Daarnaast denkt Paf dat rapper Donnie en zanger Yves Berendse ook een poging zullen wagen. "Zij komen binnenkort met hun nieuwe single Nachtenlang. Zij mikken heel duidelijk op een zomerhit."

Oude hits herontdekt

Een zomerhit hoeft niet per se een nieuw uitgebracht nummer van een artiest te zijn. Blend-presentator Van Gendt ziet dat jonge generaties oude zomerhits herontdekken, vooral van r&b-artiesten. Dat heeft meerdere redenen. Volgens Van Gendt worden dankzij sociale media als TikTok hits van artiesten als Akon, Sean Paul of Keyshia Cole weer opnieuw veel gedraaid.

"Ik zag een filmpje van twee jonge gasten van 20 jaar die naar Akon gingen luisteren", vertelt Van Gendt. "En ze vertelden dat het wel wat kon worden met de Amerikaanse zanger omdat hij goeie platen heeft. Ze beseften niet dat hij al een gevestigde artiest is."

Ook ouders spelen een grote rol bij het herontdekken van klassiekers als Summer Jam (2003), Turn me on (2003) en Danza Kuduro (2010). Die nummers laten ouders volgens de presentator nu weer horen aan hun kinderen. "Als dit soort artiesten dit tijdperk niet hadden dan waren ze nu gewoon klaar."

De klassieker van Kevin Lyttle uit de zomer van 2003:

Spanje wil de defensie-uitgaven niet verhogen naar 5 procent. Dat schrijft de Spaanse premier Sanchez in een brief aan NAVO-chef Rutte. Hij noemt het percentage "onredelijk" en "contraproductief".

Rutte stuurt er al maanden op aan om de NAVO-norm voor de 32 bondgenoten op de komende top in Den Haag te verhogen naar 5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Nu is dat nog 2 procent.

Sanchez zegt dat Spanje zich niet kan committeren aan een bepaald percentage. Volgens de premier zou zo'n investering alleen maar mogelijk zijn door de belastingen voor de middenklasse te verhogen, de publieke voorzieningen te verminderen en de klimaattransitie te vertragen.

De norm is daarom "onverenigbaar met onze verzorgingsstaat en onze visie op de wereld", schrijft Sanchez. Hij is niet bereid om zijn land die offers te laten brengen.

Niet blokkeren

Tegelijkertijd wil hij een besluit op de NAVO-top niet blokkeren. Daarom stelt hij een "meer flexibele formule" voor, waarmee de 5 procent optioneel wordt of waarbij Spanje buiten beschouwing wordt gelaten.

Spanje gaf vorig jaar 1,3 procent van het bbp uit aan defensie, het laagste percentage van alle NAVO-bondgenoten. Dit jaar trok de Spaanse regering extra geld uit om aan 2 procent te komen, de norm die werd afgesproken na de Russische invasie in Oekraïne. Volgens eigen berekeningen van Spanje is dat genoeg om aan de verplichtingen te voldoen.

Begin deze maand overlegden de NAVO-ministers van Defensie in Brussel over hogere defensie-uitgaven. Daarbij werd al duidelijk dat Spanje er weinig voor voelt om naar 5 procent te gaan.

Het verhogen van de NAVO-norm naar 5 procent van het bbp gebeurt onder druk van de Amerikaanse president Trump. Daarbij gaat het om 3,5 procent voor pure defensie-uitgaven als artillerie, luchtafweer en personeel. De overige 1,5 procent mag naar aan defensie gerelateerde zaken gaan, zoals wegen, bruggen of het voorbereiden van de samenleving op een oorlogssituatie.

Het is nog niet bepaald op welke termijn de lidstaten aan de norm zouden moeten voldoen.

Meerdere NAVO-landen hebben al bekendgemaakt dat ze de verhoging naar 5 procent steunen. Ook in de Tweede Kamer bleek deze week een brede meerderheid te zijn.

Natuurbeheerders in de Amerikaanse staat Michigan zijn er na twee jaar in geslaagd om een jonge beer te verlossen van een plastic kraag. Het dier werd geregeld door een natuurcamera gefilmd met het stuk plastic om zijn nek, maar de beheerders slaagden er maar niet in om hem te vangen.

Begin deze maand liep de beer wel in een val. Na te zijn verdoofd konden natuurbeschermers het plastic verwijderen. Het dier bleek pijnlijke wonden en abcessen te hebben, maar zijn gezondheid was verder goed. Toen hij bijkwam van de verdoving kon de beer weer worden losgelaten.

De helpers vermoeden dat het dier tijdens het foerageren is komen vast te zitten in de deksel. Dergelijke afsluitingen worden gebruikt voor tonnen waarin bewoners van het gebied spullen verbergen die beren kunnen aantrekken, zoals voedsel.

Ook worden ze bij de jacht ingezet om de dieren te lokken. Dat is niet verboden, maar de milieudienst vraagt jagers wel kleinere gaten te gebruiken, zodat dit soort dingen niet opnieuw kan gebeuren.

De aankomende warmte voor in het weekend is morgen al een beetje voelbaar. Het wordt een paar graden warmer dan vandaag, met 21 graden in het noorden en 27 graden in het zuiden. Vooral in de ochtend is het zonnig. Tijdens de middag verschijnt er meer bewolking.

De warme lucht bereikt Nederland zaterdag. In een groot deel van het land wordt het dan 30 graden of warmer. In Noord-Brabant en Limburg worden de hoogste temperaturen verwacht, van 32 of 33 graden. Het is daarbij een stralend zonnige dag.

Door het gebrek aan bewolking en de zwakke wind voelt het in de volle zon al snel een stuk warmer aan. Bij evenementen die gepland staan nemen organisaties extra maatregelen. Een aantal evenementen gaat vanwege de hitte niet door.

De weerkaarten van zaterdag en zondag:

Op de Waddeneilanden en rond het IJsselmeer is het minder heet omdat de wind daar een stukje over het water waait. 's Middags is het daar ongeveer 25 graden.

Plaknacht

Zaterdagavond en zondagnacht blijft de warmte lang hangen. De temperatuur komt nauwelijks onder de 20 graden. Met zo'n plaknacht is een goede nachtrust niet voor iedereen weggelegd. Laat overdag zoveel mogelijk gordijnen of luiken dicht om de warmte buitenshuis te houden.

Als je denkt: kan het nog warmer? Ja, dat kan. Zondag wordt het langs de oostgrens 33, 34 of mogelijk zelfs 35 graden. De luchtvochtigheid is ook wat hoger. Hierdoor voelt het klammer en benauwder. De zonkracht is dit weekend erg hoog. Smeer je goed in als je een tijd buiten bent.

Zondag begint zonnig, maar vanuit het westen neemt de bewolking toe en zou er misschien een bui kunnen vallen. Dat is het startschot voor afkoeling. In het westen begint de temperatuur in de loop van de middag alweer te dalen en verdwijnt de tropische warmte.

De 83-jarige man die sinds aantal dagen vermist was in Frankrijk is dood teruggevonden. Dat bevestigt een woordvoerder van de familie. Gisteren werd al de 80-jarige vrouw gevonden die samen met haar echtgenoot vermist was.

Het is nog niet duidelijk wat er met het echtpaar is gebeurd. De woordvoerder van de familie spreekt van een "noodlottige samenloop van omstandigheden". Er wordt nog onderzoek gedaan naar de doodsoorzaak, maar een misdrijf lijkt zo goed als zeker uitgesloten.

Het echtpaar zou volgens de familie niet in de war zijn geweest.

Vakantiehuis

Het echtpaar vertrok een week geleden naar hun vakantiehuis in Planchez, zo'n 80 kilometer ten westen van Dijon. Daar kwamen ze nooit aan. Sinds vorige week vrijdag waren ze ook niet meer telefonisch bereikbaar.

Volgens de woordvoerder van de familie werd vandaag eerst de auto van het echtpaar teruggevonden. Vervolgens werd het lichaam van de vrouw gevonden en daarna dat van de man. Ze werden ontdekt tussen de plaats waar ze het laatst gezien werden en hun vakantiehuis.

Meer dan honderd artsen, psychologen en andere zorgverleners roepen in een open brief kinderartsen en gedragstherapeuten op om te erkennen dat door hun aanbevolen therapieën voor mensen met de chronische uitputtingsziekte ME/CVS niet helpen maar juist zieker maken. "Het is tijd voor erkenning. Voor nuance. Voor menselijkheid."

De briefschrijvers vinden dat de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde en de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapieën de behandelrichtlijnen voor patiënten met ME/CVS moeten bijstellen op basis van de actuele wetenschap. Het is voorgekomen dat kinderen fysiek zijn ingestort, in een rolstoel terecht kwamen of aan bed gebonden waren voor de rest van hun leven. Sommigen hebben daarna als volwassene gekozen voor euthanasie.

Recent bracht berichtgeving van de NOS aan het licht dat in Nederland kinderen met ME/CVS nog steeds te maken hebben met deze risicovolle behandeling: Cognitieve gedragstherapie. Deze behandeling leert kinderen om waarschuwingssignalen te negeren wanneer het lichaam aangeeft om het rustig aan te doen, bijvoorbeeld omdat een inspanning te groot wordt.

"Het besef dat ik jongeren met ME/CVS, vaak ernstig ziek, mogelijk tekort heb gedaan, is pijnlijk", stelt inmiddels voormalig GZ-psycholoog Wieke Pasman, één van de ondertekenaars. Pasman kreeg tijdens de pandemie het soortgelijke long covid en merkte als patiënt wél op dat cognitieve gedragstherapie als behandeling risico's kent voor mensen die lijden aan ziektes als long covid en ME/CVS.

'Zelfverwijt'

"In het begin van mijn eigen ziekteperiode kampte ik met zelfverwijt, mede doordat ik biomedische kennis over ME/CVS gemist had, ondanks dat ik altijd de wetenschappelijke literatuur grondig bijhield."

In Nederland staat in de richtlijn nog steeds dat ME/CVS niet aantoonbaar fysieke oorzaken kent, maar in stand wordt gehouden door misleidende gedachten die de patiënt wijsmaken dat hij of zij uitgeput is. Werken aan de conditie terwijl vermoeidheidssignalen moeten worden genegeerd is een belangrijk onderdeel van deze behandelmethode.

Mede dankzij long covid, een ziekte die erg lijkt op ME/CVS, is duidelijk dat de klachten wel degelijk een lichamelijke oorzaak hebben. Maar waar belangrijke Britse en Amerikaanse wetenschapscommissies al jaren geleden concludeerden dat er geen wetenschappelijke basis is die bewijst dat deze behandelmethode effectief is, houdt men in Nederland vast aan deze therapie.

De Gezondheidsraad schreef in 2018 een kritisch advies, maar de Nederlandse richtlijnen veranderden nauwelijks. De beroepsverenigingen van kinderartsen en gedragstherapeuten willen vasthouden aan deze methode. De kinderartsen herhaalden in mei tegenover de NOS dat cognitieve gedragstherapie gecombineerd met conditietraining een effectieve behandeling kan zijn tegen ME/CVS.

'Rigide vasthouden aan oude modellen'

Sindsdien rommelt het in de medische wereld. Met name artsen, psychologen en psychiaters die tijdens de pandemie zelf ME/CVS- of long covid-patiënt zijn geworden, uiten hun verontwaardiging. Zelf hebben ze vaak, maar nu als patiënt, de nadelige effecten van de behandeling ervaren.

Volgens Pasman doet de reactie vanuit de beroepsverenigingen geen recht aan de huidige internationale inzichten. "In plaats van reflectie zie ik een rigide vasthouden aan oude modellen en het negeren van schade. Dat maakt me nu vooral boos."

Tanya Hautermans, een GZ-psycholoog voor kinderen die tijdens de pandemie chronisch ziek werd, waarschuwde al een paar jaar geleden haar oud-collega's voor de risico's na haar eigen ervaringen. Haar werd toen verzekerd dat er al naar de nieuwe inzichten werd gehandeld. Onterecht, zo bleek later.

"Kinderen collateral damage?'

"Want toen kwam laatst de reactie van de kinderartsen en ik viel echt van mijn stoel. Zij stellen dat de Gezondheidsraad cognitieve gedragstherapie als behandeloptie wellicht niet aanraadt maar niet volledig uitsluit. Zolang dit zo is willen ze de behandeling behouden. Zou dit bij een medicijn ook geaccepteerd worden? De kinderen waarbij het schade toebrengt zijn dan maar collateral damage?"

Hautermans nam daarom het initiatief voor de open brief aan de beroepsverenigingen van kinderartsen en gedragstherapeuten om in gesprek te komen. Die brief is sinds publicatie al door meer dan honderd artsen, psychologen, psychiaters en andere hulpverleners getekend. "Ga in gesprek met ons, met patiënten en hun patiëntenorganisaties", schrijft Hautermans. "Het is tijd voor zorg die geen schade berokkent."

Voor moeders die in de jaren vijftig tot en met tachtig hun pasgeboren baby's onvrijwillig afstonden, is het noodzakelijk dat zij erkenning en ondersteuning krijgen. Dat concludeert de commissie onderzoek Binnenlandse Afstand en Adoptie 1956-1984 (CBAA) in het rapport Schade door Schande.

Zo beveelt de commissie aan om het thema op te nemen in de Canon van Nederland, waar belangrijke gebeurtenissen uit de geschiedenis van Nederland in staan. "Op die manier kunnen komende generaties via het onderwijs kennisnemen van deze geschiedenis en de diepgaande persoonlijke en maatschappelijke gevolgen die deze heeft gehad."

Ook zouden de zogenoemde 'afstandsmoeders' hulp van deskundige hulpverleners en zorgmedewerkers moeten kunnen krijgen. En 'afstandskinderen' zouden moeten worden ondersteund bij het zoeken naar afstammingsinformatie.

'Ongehuwd moederschap onverantwoord'

Geschat wordt dat 13.000 tot 14.000 ongehuwde vrouwen tussen 1956 tot 1984 onvrijwillig afstand deden van hun pasgeboren kind. Dit kwam door druk van onder meer instellingen en opvattingen over fatsoen.

"Ongehuwd moederschap werd onverantwoord geacht en de overtuiging was dat het in het belang van het kind was om op te groeien in een gezin van een gehuwde vader en moeder", schrijven de onderzoekers.

"Tragisch is dat sommige kinderen daardoor juist niet in een stabiele thuissituatie kwamen of veel langer dan men ook toen pedagogisch verantwoord vond in een tehuis werden opgevangen."

Gezien als stoornis

De druk om een kind 'af te staan' werd versterkt vanuit de psychiatrie. Ongehuwd zwanger zijn werd gezien als een stoornis, die verantwoord ouderschap onmogelijk maakte.

Hoe zwangere vrouwen en meisjes zelf over hun zwangerschap en het moederschap dachten en zich daarover voelden, speelde nauwelijks een rol. Het 'probleem' moest snel worden opgelost.

Onlangs oordeelde het gerechtshof in Den Haag dat de Staat niet aansprakelijk kan worden gesteld voor het leed dat de moeders is aangedaan. De zaak die was aangespannen, was volgens het hof verjaard.

Toch is de impact op het leven heel groot, voor de moeders maar ook voor de afstandskinderen en vaders. Ze ervaren psychische klachten, kampen met gevoelens van eenzaamheid en dragen dit hun leven lang met zich mee.

De CBAA werd eind 2022 ingesteld door de minister van Justitie & Veiligheid. De commissie liet deelonderzoeken uitvoeren door het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), kennisinstituut Atria en de Universiteit Maastricht.

Ruim tweehonderd afstandskinderen, ongeveer vijftig afstandsmoeders, tien afstandsvaders, vijftien adoptieouders en twintig naasten deelden hun verhaal in het kader van dit onderzoek. In totaal vulden ruim 300 mensen een uitgebreide vragenlijst in met gesloten vragen en open vragen. Via een open loting werd een kleinere groep geselecteerd voor een diepte-interview. Tot slot zijn er ruim 50 mensen van de groep via hun persoonlijke levensverhaal geanalyseerd.

De onderzoekers benadrukken dat ieder zijn verhaal eigen details en bijzonderheden kent. "Individuele ervaringen, herinneringen, en perspectieven op afstand en adoptie verschillen. Toch is er een rode draad te herkennen in wat respondenten in het onderzoek vertellen over de impact van de geschiedenis op hun leven."

De Wetenschappelijke Klimaatraad vindt dat bij investeringen in huizen, fabrieken en infrastructuur beter rekening moet worden gehouden met de langetermijngevolgen van klimaatverandering. De raad adviseert in een nieuw rapport honderd jaar vooruit te kijken.

"Bij investeringen in infrastructuur, zoals de Deltawerken, is er wel ervaring met dit denken op lange termijn", zegt Marjolijn Haasnoot, lid van de Wetenschappelijke Klimaatraad. "Maar rond energie-infrastructuur en woningbouw gebeurt dat nog onvoldoende."

In de praktijk ligt de blik volgens Haasnoot nog vaak op de korte termijn. Ze hoopt dat dat komende jaren anders wordt. Zeker als er groots wordt geïnvesteerd in nieuwe huizen, het vervangen van naoorlogse bruggen en de bouw van waterstoffabrieken.

Juist door het helemaal anders te doen kan er ook groot worden gedroomd. "We hebben ervaringen met dit soort plannen", zegt Haasnoot. "Denk aan de Afsluitdijk, de Deltawerken, ruimte voor de rivier en de Marker Wadden. Dat waren grote veranderingen maar die leverden veel op."

Keuzes maken

Nederland zou dan nu kunnen beslissen waar de ruimte helemaal anders wordt ingericht. Op sommige plekken kun je bijvoorbeeld kiezen niet meer te bouwen, veranderingen te accepteren of te kiezen voor andere gewassen. Dat schept volgens de raad elders weer ruimte. Broodnodig, aangezien er in Nederland veel vraag is naar schaarse ruimte en zoet water.

Het rapport noemt enkele regio's waar de problemen groot zijn. Denk aan steden die opwarmen, zandgebieden die verdrogen en het veenweidegebied waar de bodem daalt.

Ook hebben regio's met kleigrond zoals Noord-Nederland, de zuidwestelijke delta en Flevoland hebben steeds meer last van oprukkend zout water, oftewel verzilting. "Dat gebeurt op verschillende manieren", zegt Mark Kramer, beleidsadviseur voldoende water bij het Hoogheemraadschap van Rijnland, dat in Noord- en Zuid-Holland ligt.

"Uit de ondergrond komt zout kwelwater omhoog, dat is oud zeewater. En iedere keer als de sluizen bij Spaarndam opengaan, komt er zout water uit het Noordzeekanaal ons beheergebied binnen."

Grenzen van het watersysteem

Die verzilting is schadelijk voor natuur en gewassen. Om te voorkomen dat het water in de sloten zout wordt, spoelen waterschappen in laaggelegen delen van Nederland ze daarom door met zoet water. Daarvoor laten ze soms ook extra water hun gebied in, bijvoorbeeld vanuit rivieren of het IJsselmeer.

Maar de problemen met verzilting nemen toe, en blijven dat waarschijnlijk doen. "Door zeespiegelstijging zie je dat zout water al vrij snel via de ondergrond onder de duinen doorkomt", zegt Kramer. En als de Rijn zomers minder water gaat aanvoeren, zoals het KNMI verwacht, komt zout water via open rivierarmen verder landinwaarts. Terwijl het waterschap meer zoet water nodig heeft, is er dan juist minder beschikbaar.

In de droge jaren zoals 2018 en 2022 zijn al veel maatregelen genomen. "Maar de grenzen van het watersysteem kwamen in die jaren al in zicht", zegt Kramer. Hoe goed de Nederlandse waterbeheerders ook zijn, op een gegeven moment hebben ze geen technische oplossingen meer, blikt Kramer terug. Door klimaatverandering gaan veranderingen ook sneller dan de waterschappen hadden verwacht.

Lokaal kan het volgens de Klimaatraad een oplossing zijn om te accepteren dat gebieden zout worden. Akkerbouwers moeten dan stoppen of overstappen naar gewassen die beter bestand zijn tegen zoute omstandigheden. Daardoor blijft er elders juist genoeg zoet water over. Om daar nog wel gewassen te verbouwen of nieuwe huizen van drinkwater te voorzien.

Al blijft er ook ruimte voor innovaties. Akkerbouwers weten soms toch weer nieuwe mogelijkheden te scheppen, zo experimenteren boeren met aanleggen van eigen 'zoetwaterbellen' onder de grond.

Het nu al nemen van beslissingen over zulke veranderingen zou meerdere voordelen hebben. "Dat schept duidelijkheid", zegt Haasnoot. "Het is helder voor mensen. Je kunt investeringen meteen goed doen. Bovendien kost aanpassen tijd. Door deze tijd goed te benutten, voorkom je klimaatschade."

Een 22-jarige man uit Vleuten is veroordeeld tot 40 maanden cel, waarvan tien voorwaardelijk, onder meer voor het vernielen van 117 graven op een begraafplaats in Utrecht. Daarnaast probeerde hij in 2023 en 2024 af te reizen naar IS-gebied.

Vorig jaar mei werden op een begraafplaats in de wijk Overvecht meer dan honderd graven vernield. Tegeltjes, porseleinen plaatjes en andere glazen elementen waren kapotgeslagen.

Enkele weken later kwam verdachte Mohamed B. in beeld voor de vernielingen. Hij werd samen met een andere verdachte aangehouden op verdenking van deelname aan een terroristische organisatie. Ze zouden onder meer hebben geprobeerd om naar IS-gebied te reizen.

Na zijn aanhouding vond de politie op de telefoon van B. filmpjes waarop hij meerdere graven vernielt. Na onderzoek bleek dat het ging om de graven op de begraafplaats in Overvecht.

'Ravage materieel en emotioneel '

De rechtbank acht bewezen dat de verdachte alle 117 graven heeft vernield. Hoewel B. heeft verklaard dat hij ongeveer twintig graven heeft vernield, kan het volgens de rechters niet anders dan dat hij achter alle vernielingen zit. Zo zijn de graven veelal op dezelfde manier vernield.

Volgens de rechtbank heeft B. op de begraafplaats "een ravage" aangericht. "Niet alleen in materiële zin, maar ook in emotionele zin", aldus de rechters, die erop wezen dat de vernielingen impact hadden op een grote groep nabestaanden, met "onbegrip, boosheid en verdriet" tot gevolg.

Die emoties waren tijdens de behandeling van de zaak, bijna een jaar na de vernielingen, volgens de rechtbank nog steeds voelbaar. Zo probeerden twee mannen voorafgaand aan een zitting in mei de verdachte aan te vliegen. De parketpolitie moest ingrijpen om geweld te voorkomen.

Verdachte wilde zich aansluiten bij IS

De straf valt lager uit dan de eis van het Openbaar Ministerie. Dat eiste in mei een gevangenisstraf van vijf jaar. Volgens het OM zou de verdachte naast het vernielen van de graven ook deel hebben genomen aan een terroristische organisatie. Zo wilde B. in 2023 uitreizen naar Somalië om zich aan te sluiten bij de terreurgroep Islamitische Staat.

De rechtbank ziet dat laatste anders. Volgens de rechters heeft de verdachte wel geprobeerd om zich aan te sluiten, maar is het nooit zover gekomen. Wel is B. bezig geweest met de voorbereiding van terroristische misdrijven, aldus de rechtbank.

Naast de celstraf kreeg B. ook een proeftijd van drie jaar opgelegd. In die tijd moet hij zich van de rechtbank aan enkele voorwaarden houden. Zo heeft hij onder meer een locatieverbod voor de begraafplaats in Overvecht en mag hij niet in de buurt van een luchthaven komen. Op die manier wil de rechtbank voorkomen dat B. alsnog uitreist.

Irans nucleaire complex Fordo ligt vele tientallen meters onder een berg. Dat is om te voorkomen dat vijanden de bunkers kunnen bombarderen. Speciaal voor dit soort doelwitten heeft de VS een bom ontwikkeld: de MOP. De vraag is nu of Trump het bevel geeft om het ruim 13.500 kilo zware wapen te gebruiken.

"Misschien doe ik het, misschien ook niet. Niemand weet wat ik ga doen", zei de president gisteren toen journalisten hem vroegen naar de mogelijkheid van een Amerikaanse aanval op Iran. "Ik kan je zeggen dat Iran in de problemen zit."

Israël heeft het Iraanse atoomprogramma al forse schade toegebracht met luchtaanvallen. Daarnaast zijn tien wetenschappers geliquideerd, die volgens Israël zouden hebben gewerkt aan een atoombom. "Maar deze operatie is niet voltooid zonder een aanval op Fordo", zegt de Israëlische Nationaal Veiligheidsadviseur Tzachi Hanegbi tegen Israëlische media.

Voor een succesvolle luchtaanval heeft Israël de hulp van Washington nodig, zeggen experts tegen de NOS. De Israëlische luchtmacht beschikt wel over bunkerbusters, zoals deze bommen heten, maar die kunnen slechts enkele meters de grond inboren voordat ze exploderen.

Zo waren er voor de liquidatie van Hezbollah-leider Nasrallah vorig jaar naar verluidt tachtig hiervan nodig. Bij die zware luchtaanval in een woonwijk kwamen ook burgers om het leven. Nasrallah had zich in de Libanese hoofdstad Beiroet verscholen in een bunker van beton op zo'n twintig meter diepte. Ter vergelijking: Fordo ligt ruwweg rond honderd meter onder de grond.

De Amerikaanse MOP (Massive Ordnance Penetrator) kan volgens zijn fabrikant tientallen meters diep komen. Alleen het leger van de VS heeft de bommenwerpers om de MOP te gebruiken. Enkele maanden geleden bracht Trump B2-bommenwerpers alvast in stelling in om Iran eventueel te kunnen bombarderen. Daar heeft hij ook expliciet mee gedreigd als er geen nieuwe atoomdeal werd gesloten.

Zelfs van de MOP zullen er mogelijk tien tot twintig nodig zijn om de kerninstallaties in Fordo te bereiken, zegt raketexpert Fabian Hoffmann van de Universiteit van Oslo. "Het kan zelfs dat er nog meer nodig is. Het hangt er allemaal van af hoe diep het complex precies zit, welke soort steen erboven zit en hoeveel gewapend beton er is."

Of het mogelijk is om Fordo te vernietigen vanuit de lucht zal pas in de praktijk duidelijk worden. Een andere optie is volgens Hoffmann dat Israël commando's inzet. "Maar Netanyahu zal waarschijnlijk hopen dat de VS komt helpen."

Het atoomcomplex bevat naar schatting tussen de 2000 en 3000 centrifuges om uranium mee te verrijken. Dat is fors minder dan het nucleaire complex in Natanz, maar Fordo bevat wel veel hoogverrijkt uranium. Overigens is er volgens kenners geen kans op een nucleaire ontploffing als dit uranium wordt vernietigd met bommen. Wel kan er radioactief materiaal vrijkomen.

Dit zijn de plekken in Iran waarvan bekend is dat er uranium wordt verrijkt, Natanz en Isfahan zijn al herhaaldelijk beschoten door Israël:

In het meest recente kwartaal werd in Fordo ruim 160 kilo aan tot 60 procent verrijkt uranium gemaakt. Vanaf dit punt is het een relatief kleine stap om er wapens van te kunnen maken. In maart 2023 hadden controleurs van VN-atoomwaakhond IAEA ook sporen van tot ruim 83 procent verrijkt uranium gevonden.

Trump schaart zich steeds luider achter Netanyahu's luchtoorlog met Iran. "We hebben de volledige controle over de lucht boven Iran", zei de Amerikaanse president maandag. Hij spoort aan tot de onvoorwaardelijke overgave van het Iraanse regime en herhaalt dat het land nooit een atoombom mag hebben.

De recente uitspraken van Trump suggereren dat de kans op een Amerikaanse aanval is gegroeid, zegt hoogleraar internationale politiek Tom Sauer van de Universiteit Antwerpen. "Ook is er extra militair materieel gestuurd om Israël eventueel te kunnen helpen. Maar uiteindelijk blijft Trump onvoorspelbaar."

MAGA v.s. haviken

Het zou opmerkelijk zijn als Trump overgaat tot de aanval. Tot nu toe heeft hij zichzelf altijd gepresenteerd als leider die oorlogen stopt in plaats van begint. Achter de schermen is echter een strijd gaande tussen zijn meer isolationistische Make America Great Again-achterban en de haviken binnen Trumps regering om niet of wel in te grijpen tegen Iran.

Volgens Sauer is het een illusie om te denken dat luchtaanvallen alleen de nucleaire ambities van Iran permanent kunnen temmen. "Het is een tijdelijke oplossing. Binnen enkele maanden kan Iran opnieuw beginnen en misschien heeft Iran nu al geheime installaties waar niemand iets van weet."

Emiel den Hollander, de tweelingbroer van zangeres S10, is overleden. Dat bevestigt het OM na berichtgeving van De Telegraaf. Den Hollander viel in april onder verdachte omstandigheden uit een flat aan de Osdorper Ban in Amsterdam. Sindsdien lag hij in coma.

De man werd zwaargewond op het dak gevonden nadat hij van vier hoog uit de flat was gevallen. Den Hollander zou urenlang in de flat zijn geweest. De politie onderzoekt of hij tegen zijn wil werd vastgehouden.

De moeder van Den Hollander zegt tegen De Telegraaf ervan uit te gaan dat een conflict in de onderwereld haar zoon fataal is geworden. "Wat ik al jaren vreesde, is uitgekomen."

'Niets hielp'

Ze zegt dat haar zoon al op jonge leeftijd in een verkeerd milieu terechtkwam. "Al sinds zijn twaalfde zit hij in de problemen. Ik heb alles geprobeerd om hem eruit te krijgen. Maar niets hielp."

In april werd de 60-jarige bewoner opgepakt van de flat waarin Den Hollander mogelijk werd vastgehouden. Hij werd later vrijgelaten maar blijft een verdachte in de zaak. In mei hield de politie een man van 23 uit Hoorn aan, hij wordt verdacht van moord en vrijheidsberoving met de dood tot gevolg.

Shows afgezegd

S10 zou op 5 mei optreden op verschillende Bevrijdingsfestivals. De zangeres zegde deze shows af vanwege privéomstandigheden.

Bij een van haar eerste optredens na het incident refereerde S10 aan het ongeluk. "Ik ben een tweeling en mijn andere helft ligt in het ziekenhuis. En dat is heel heftig." Ze heeft vandaag nog niet gereageerd op de dood van haar broer.

Een 38-jarige man moet een jaar de cel in voor een poging tot afpersing van oud-Jumbo-topman Frits van Eerd. Olaf H. uit Limburgse Echgel heeft ook een jaar voorwaardelijke celstraf gekregen. Zijn handlanger, Mustapha Y. (42) uit Helden, is veroordeeld tot 200 uur taakstraf en een voorwaardelijke celstraf van 514 dagen.

De twee mannen probeerden in 2023 Van Eerd af te persen voor meer dan twee miljoen euro. Zij stuurden dreigbrieven op en brachten die ook persoonlijk langs bij het huis van de zakenman in Noord-Brabant. In die brieven werd gerefereerd aan een onbekende baas die een geheim van Van Eerd zou onthullen. Zolang er betaald werd, zou de informatie niet naar buiten komen. Van Eerd schakelde de politie in.

Olaf H. en Van Eerd kennen elkaar ook uit het motorsportcircuit, schrijft Omroep Brabant. Het team van H. werd voor vele tonnen gesponsord door Jumbo.

'Onder druk van grote baas'

Zelf verklaarde H. dat hij "als loopjongen onder druk was gezet door een grote baas". De rechtbank vindt dat niet geloofwaardig. De rechtbank neemt het H. kwalijk dat hij geen verantwoordelijkheid neemt voor de afpersing. "Hij trok zich niks aan van de gevolgen voor Van Eerd en zijn gezin."

Volgens de rechtbank is H. de bedenker van de afpersing. Zijn handlanger uit Helden had alleen een uitvoerende rol bij de bezorging van dreigbrieven.

In een andere zaak wordt Van Eerd zelf verdacht van corruptie, valsheid in geschrifte en witwassen. Volgens het Openbaar Ministerie werd onder meer via sponsorcontracten van de supermarkt geld witgewassen. De voormalig topman was als motor- en autosportliefhebber betrokken bij meerdere sponsordeals. Hij ontkent alle beschuldigingen.