NOS Nieuws - Algemeen

Een vrouw is vanochtend vroeg overleden na een steekincident in Lent, in de gemeente Nijmegen. De politie meldt dat een aantal uren na het steekincident een man is aangehouden. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij haar dood.

De politie kreeg gisteravond een melding van een steekincident aan de Kinksstraat. Agenten troffen daar een zwaargewonde vrouw aan. Ze werd naar het ziekenhuis gebracht, waar ze is overleden aan haar verwondingen.

Over de identiteit van het slachtoffer en de verdachte wil de politie nog niets zeggen. Ook zegt de politie nog niets over de relatie tussen de twee.

Goedemorgen! De Hoge Raad oordeelt of het exportverbod op F-35-onderdelen van gevechtsvliegtuigen naar Israël in stand moet blijven en Sean 'Diddy' Combs krijgt in de rechtbank van New York zijn straf te horen.

Eerst het weer: bewolkt met eerst alleen wat lichte regen. Het wordt 14 graden bij een matige zuidenwind. Later nemen de windkracht en regen toe.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Den Haag zijn bij een pro-Palestinabetoging 205 mensen opgepakt, meldt de politie. Ze zijn allemaal aangehouden in de omgeving van het Centraal Station. Betogers voerden actie in de hal van het station, op het perron en een deel ging ook op het spoor staan. Het treinverkeer lag daardoor urenlang stil.

De politie spreekt van een grimmige sfeer en van "grensoverschrijdende acties". Een van de arrestanten is opgepakt voor het beledigen van de politie en het gebruik van geweld tegen agenten. Eén agent raakte gewond. Er werd actie gevoerd om aandacht te vragen voor de activisten van de Gaza-vloot die door Israël werden opgepakt.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Go Ahead Eagles vierde gisteravond feest. Want voor het eerst won de club uit Deventer een wedstrijd op een Europees hoofdtoernooi. In Athene versloeg het Panathinaikos met 1-2. Voorlopig is het de eerste Nederlandse club met een zege in Europa dit seizoen. Reden voor euforie bij de spelers en de fans samen in Griekenland.

Fijne vrijdag!

Onder toeziend oog van bevriende staatshoofden en koningshuizen doet de Luxemburgse groothertog Henri rond 10.00 uur met een simpele handtekening in het Groothertogelijk Paleis afstand van de troon. Een uur later wordt in het Luxemburgse parlement zijn zoon Guillaume beëdigd. Daarmee komt een einde aan een regeerperiode van een kwart eeuw, waarin de groothertog vaker negatief het nieuws haalde dan hij had gewild.

De 70-jarige Henri kondigde in december in zijn kersttoespraak zijn afscheid aan. Volgens hem was het een "natuurlijk" moment om opzij te stappen. Met zijn 25-jarige regeerperiode zat hij wel korter op de troon dan zijn vader Jean, die in 2000 na 36 jaar abdiceerde.

Anders dan de regeerperiode van Jean, die Luxemburgers herinneren als een tijdperk vol stabiliteit en rust, kende die van Henri een paar grote crises. Historicus Kemal Rijken, auteur van een boek over koningshuizen in Europa, noemt de regeerperiode van de scheidend groothertog dan ook "rommelig, voor Luxemburgse begrippen".

Zo werd al vroeg duidelijk dat het niet boterde tussen de moeder van Henri, groothertogin Joséphine-Charlotte, en Henri's vrouw María Teresa Mestre, telg uit een gegoede Cubaanse familie die was weggevlucht voor het Castro-regime. Ze was flamboyant, niet van adel en had ook niet direct vrede met een stille rol op de achtergrond. Rijken legt uit dat María Teresa daarmee in zo'n beetje alles afweek van haar schoonmoeder, die vanwege haar stoïcijnse voorkomen "de ijzeren groothertogin" werd genoemd.

In 2005, na de dood van Joséphine-Charlotte, schuurde het opnieuw. Toen bleek dat de familie van plan was kroonjuwelen te verkopen. Daar stak de regering uiteindelijk een stokje voor.

Warme banden met Nederland en België

Het Luxemburgse groothertogdom onderhoudt traditioneel warme banden met de Belgische en Nederlandse koningshuizen. Sterker: het Luxemburgse groothertogdom viel tot 1890 onder het Koninkrijk der Nederlanden. Maar omdat koning Willem III bij zijn dood geen mannelijke troonopvolgers had en het in Luxemburg toen nog regel was dat een vrouw geen monarch mocht zijn, kwam er een einde aan de unie met Nederland. Vervolgens kwam er een andere tak van het Huis Nassau op de Luxemburgse troon.

Ook de familieband met het Belgische koningshuis is hecht. Zo was de moeder van groothertog Henri, Joséphine-Charlotte, het oudste kind van de Belgische koning Leopold III. Daarmee is Henri een neef van de huidige Belgische koning Filip. Beide vorstenhuizen zijn aanhangers van de conservatieve charismatische beweging in de Katholieke Kerk.

De grootste crisis kwam in 2008. Toen botste Henri vol met toenmalig premier Jean-Claude Juncker, omdat hij vanuit zijn katholieke overtuiging weigerde een wet te ondertekenen over de legalisering van euthanasie. Het leidde tot een grondwetswijziging, waarmee de macht van de groothertog werd ingeperkt.

Inmiddels mag de groothertog enkel nog wetten aankondigen. "Dat alles heeft de monarchie geen goed gedaan", zegt Rijken. "Ook niet omdat Henri kort daarna een onderscheiding in het Vaticaan in ontvangst nam voor zijn weerstand tegen de wet. Dat was wrijven in een vlek."

De afgelopen jaren kwam het groothertogdom wederom negatief in het nieuws, toen duidelijk werd dat er intern van alles mis was in het Groothertogelijk Paleis. Personeelsleden klapten uit de school over een angstcultuur onder de hofhouding, vanwege de hoge werkdruk en de dominante stijl van de groothertogin.

"Het werd echt nog een beetje gerund als een hof uit de negentiende eeuw", zegt Rijken. De onthullingen leidden in 2020 tot een onafhankelijk onderzoeksrapport, waarvan de aanbevelingen grotendeels werden overgenomen.

Inmiddels is het hof bijvoorbeeld losgetrokken van de familie en ondergebracht in het nieuwe Maison du Grand-Duc, waardoor de familie niet meer rechtstreeks het personeel aanstuurt. Maar Henri bleef zijn vrouw, die niet wilde meewerken aan het onderzoek, in het openbaar fel verdedigen. Daardoor verdween de kwestie nooit helemaal.

Dat de monarchie in Luxemburg ondanks al die voorvallen nog bestaat, heeft volgens Rijken een simpele verklaring: "Het klinkt een beetje oneerbiedig, maar Luxemburg heeft niet veel anders om mee te pronken. Het geeft zo'n klein land toch uitstraling en aanzien op het wereldtoneel. Zeker buiten Europa, waar vaak nog meer respect en ontzag is voor dit soort instituten."

Trounwiessel

Liefst drie dagen trekt Luxemburg uit voor de 'trounwiessel' van Henri naar zijn oudste zoon Guillaume, die vandaag dus begint met de officiële ceremonie waarbij de Franse president Macron en de Nederlandse en Belgische koningsparen aanwezig zijn. Zondag eindigen de festiviteiten met een katholieke mis. Daarna trekt Henri zich terug uit het publieke leven en is het aan groothertog Guillaume (Willem) V, getrouwd met de Belgische gravin Stéphanie de Lannoy en vader van een gezin met zoons van 5 en 2 jaar.

Hij studeerde in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, woonde in Londen en is een fervent hobbykok. Historicus Rijken omschrijft de 43-jarige Guillaume als een "joviale, extraverte man", die wat minder bedachtzaam lijkt dan zijn vader. Volgens hem ligt daar ook een risico. "Het kan zijn dat hij iets te extravert is, waardoor de mystiek rond de monarchie kan verdwijnen. Hij zal dus een balans moeten vinden tussen het zijn van staatschef, en die leuke, gezellige monarch."

Zo gesloten zijn als zijn gevierde opa Jean was, "een enigma" volgens Rijken, zal in de moderne tijd van internet, mobieltjes en sociale media niet lukken. Tegelijk moet hij ook niet de inschattingsfouten van zijn vader Henri maken, "want daardoor is het allemaal wat ongelukkig verlopen. Hij moet bij het zoeken naar zijn eigen stijl dus echt een tussenweg vinden."

Meer dan 300 Nederlandse en Belgische musea, festivals en theatergezelschappen werken niet meer samen met Israëlische culturele instellingen. Ze willen zich met de boycot uitspreken tegen het genocidale geweld van Israël tegen Palestijnen in Gaza en de bezetting van de Westoever, melden Trouw en de Volkskrant.

De initiatiefnemers maken wel een uitzondering. Organisaties die "niet medeplichtig zijn aan schendingen van het internationaal recht en zich ondubbelzinnig hebben uitgesproken tegen de genocide, de juridisch illegaal verklaarde bezetting en de apartheid" worden niet geboycot.

Verder is de boycot expliciet niet gericht op individuen of hun afkomst. "Dus ook niet op Joden, of op Israëli's als zodanig, maar op de medeplichtigheid van Israëlische instellingen en bedrijven aan de mensenrechtenschendingen jegens de Palestijnen."

Onder meer TivoliVredenburg in Utrecht, museum Bonnefanten in Maastricht, Theater Oostpool in Arnhem en het Nederlands Theater Festival in Amsterdam hebben zich aangesloten bij de boycot, schrijft de Volkskrant. Belgische deelnemers zijn het Museum voor Schone Kunsten Gent en de Koninklijke Vlaamse Schouwburg. Het aantal aangesloten organisaties loopt nog op.

Daarnaast hebben meer dan 750 theatermakers, musici, schrijvers en andere kunstenaars uit Nederland en België zich er individueel bij aangesloten. Onder hen zijn kunstenaar Marlene Dumas, schrijver Tom Lanoye, Dichter der Nederlanden Babs Gons, schrijver David van Reybrouck, schrijver en acteur Ramsey Nasr en zanger Dinand Woesthoff.

Symbolisch

Jeroen Bartelse van TivoliVredenburg denkt dat de boycot vooral symbolische kracht heeft. "Het gaat door het hart van een land dat zich met Europa verbonden voelt en hopelijk zet het daarom iets in beweging", zegt hij tegen de Volkskrant.

Een van de initiatiefnemers is theatercriticus Marijn Lems. In Trouw benadrukt hij dat de boycot onderdeel is van een bredere internationale beweging. "Wij sluiten hiermee aan bij initiatieven als No Music for Genocide en de boycot door acteurs. Wij willen iets op gang brengen dat een sportieve, economische, academische en politieke boycot dichterbij brengt."

De initiatiefnemers trekken ook een vergelijking met de boycot van Zuid-Afrika, "die ertoe bijdroeg dat het apartheidsbeleid van dat land ineenstortte". Ze roepen ook de sportsector, de academische wereld, bedrijven en de politiek op "de banden te verbreken".

Onder meer grote instellingen in Amsterdam als het Concertgebouw, Carré, het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum doen niet mee, meldt Trouw. "We hebben al langer de keuze gemaakt om ons niet over oorlog en politieke conflicten uit te laten, we zien daarin geen rol voor ons als museum", zegt woordvoerder Marie-José Raven van het Stedelijk Museum.

Het vliegverkeer op de luchthaven van München is hervat nadat het urenlang had stilgelegen na meldingen over drones.

Het vliegverkeer werd gisteren aan het eind van de avond stilgelegd. Dertig vluchten werden gecanceld of omgeleid., Bijna 3000 passagiers zaten vast op de luchthaven.

Vanochtend om 05.50 uur kwam het vliegverkeer weer op gang. De gevolgen waren beperkt omdat van middernacht tot 05.00 uur het vliegverkeer in München sowieso altijd stilligt.

De politie meldde in de nacht dat meerdere mensen hadden gezegd rond 21.30 uur een drone te hebben gezien boven de luchthaven, en een uur later opnieuw. Of het gaat om één drone of meer is niet duidelijk en evenmin is vastgesteld waar ze vandaan kwamen. De Duitse autoriteiten zijn een onderzoek gestart om de herkomst van de drones te achterhalen.

De luchthaven regelde vannacht veldbedden, dekens, drankjes en snacks voor de getroffen passagiers. Honderden mensen brachten de nacht door op die bedden, anderen hebben overnacht in hotels.

Afgelopen tijd zijn vaker drones bij Europese luchthavens gespot, onder meer in Denemarken en Noorwegen. In Denemarken vlogen ook drones boven een militaire basis waar F-35-gevechtsvliegtuigen zijn gestationeerd. Roemenië en Estland wijzen met de beschuldigende vinger naar Rusland, maar Moskou wijst alle beschuldigingen van de hand.

In de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein, die aan Denemarken grenst, vlogen vorige week drones boven een parlementsgebouw, een marinewerf, een energiecentrale en een ziekenhuis, meldde het blad Der Spiegel deze week.

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken Dobrindt noemde de drones boven Europese landen een bedreiging. Hij wil daarom een 'droneverdedigingscentrum' opzetten. Europese leiders spraken er deze week over in Kopenhagen.

De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) wordt niet vervolgd voor het opzettelijk beschadigen van gebouwen, met 'te duchten levensgevaar' tot gevolg. Dat heeft het gerechtshof in Leeuwarden donderdag bepaald.

Het hof wees daarmee de eis van de Groninger Bodem Beweging (GBB) en twee inwoners af, schrijft RTV Noord. Daarmee blijft de beslissing van de officier van justitie Noord-Nederland om niet tot vervolging over te gaan in stand.

De inwoners stelden dat hun woningen door mijnbouwschade levensgevaarlijk waren geworden. Volgens het hof leveren de omstandigheden weliswaar een aanwijzing op dat levensgevaar te duchten is geweest. Maar die aanwijzing is onvoldoende voor een kansrijke vervolging, aldus het hof.

Tien jaar procederen

De zaak loopt al jaren. In 2015 deed de GBB samen met een aantal Groningse inwoners aangifte tegen de NAM wegens te duchten levensgevaar. Het Openbaar Ministerie besloot er aanvankelijk niets mee te doen, maar na een artikel 12-procedure gelastte het hof in 2017 alsnog een strafrechtelijk onderzoek naar mogelijke levensgevaarlijke situaties als gevolg van door gaswinning veroorzaakte bevingsschade.

Het OM concludeerde uit dat onderzoek dat er geen bewijs was dat Groningers in levensgevaar waren geweest, maar in 2022 bepaalde het gerechtshof dat één geval nog verder moest worden onderzocht. Maar ook dat leverde volgens OM geen hard bewijs op. Het gerechtshof gaat daar nu in mee.

'Juridische lat te hoog'

De GBB vindt het oordeel van het hof onbegrijpelijk. "Er is wel degelijk levensgevaar geweest. Dat blijkt alleen al uit de grootschalige versterkingsoperatie die door de overheid is opgetuigd en miljarden kost. Naar onze mening nam het OM zonder kritische toetsing stelselmatig de argumenten van de NAM over, en werd er getraineerd."

GBB-advocaat Emile van Reydt spreekt van een "hard gelag" voor de benadeelden in het winningsgebied. Het hof legt de juridische lat voor de vaststelling dat sprake is geweest van te duchten levensgevaar volgens Van Reydt te hoog.

De GBB gaat de uitspraak bestuderen en onderzoeken of een gang naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een mogelijkheid is.

De NAM laat weten blij te zijn dat het dossier kan worden gesloten.

De Tweede Kamer is de komende vier weken met verkiezingsreces. Er zijn dus voorlopig geen debatten of andere vergaderingen, zodat Kamerleden op campagne kunnen voor de Tweede Kamerverkiezingen van woensdag 29 oktober.

Tot net na middernacht stemde de Tweede Kamer nog over meer dan 50 onderwerpen, zoals digitaliseringsstrategie, academische vrijheid, verduurzaming industrie, kinderen in de asielopvang en buitenlandse inmenging. Het aantal moties was bijna niet te tellen.

Partijen probeerden met moties op de valreep nog een stempel te drukken op het kabinetsbeleid van het demissionaire kabinet van VVD en BBB. Verder willen ze laten zien, bijvoorbeeld via sociale media, waar ze allemaal vóór of tegen zijn. Het wordt in de Haagse wandelgangen de "bolletjesterreur" genoemd.

Zo deelde SGP-leider Stoffer dat hij blij is dat Nederland zich binnen de EU moet inzetten tegen pogingen om van abortus een mensenrecht te maken. BBB'ers zijn opgetogen dat de Kamer voor een zo snel mogelijke invoering van de rekenkundige ondergrens stemde, een wetsvoorstel waar hun eigen BBB-minister Wiersma al langer mee bezig is.

CDA-Kamerlid Boswijk toont de lijst met moties

Het is nog maar de vraag wat er van de aangenomen moties terecht zal komen. De nieuwe Tweede Kamer gaat er namelijk over en hoe de politieke verhoudingen na de verkiezingen zijn, is moeilijk te voorspellen.

Vervolgens zullen in de onderhandelingen over een nieuw kabinet politieke wensen "uitgeruild" worden.

'Buffelboete' aangepast

Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer dwong nog wel bij minister Heinen (Financiën) af dat de zogeheten 'buffelboete' van tafel gaat. Dit treft een groep mensen die vaak in deeltijd werken: zij gaan er dit jaar op hun loonstrookje niet op vooruit, doordat ze meer belasting zijn gaan betalen.

Het plan om dit te repareren kost 600 miljoen euro en wordt meegenomen in het Belastingplan, dat pas na de verkiezingen behandeld wordt. In de nieuwe Tweede Kamer moet dus opnieuw een meerderheid er voor zijn.

Op campagne

Vanaf volgende week zijn de partijen op campagne, maar de lijsttrekkers zullen niet meteen op straat te zien zijn om folders uit te delen. Ze worden door campagneteams gespaard voor allerlei tv- en radio-optredens. Er zijn een aantal grote debatten gepland, het eerste is het Radio 1 verkiezingsdebat op vrijdag 10 oktober met alle partijen in de Tweede Kamer.

Op zondagavond de 12e volgt het RTL-debat met de PVV, GroenLinks-PvdA, VVD en CDA, de partijen die volgens de omroep de meeste kans maken om het voortouw te nemen in de kabinetsformatie of de premier te leveren.

Terug

De Kamer komt nog één keer terug van reces. Op donderdag 16 oktober is er een extra plenaire vergadering gepland over de Europese Top van een paar dagen later.

Donderdag na de verkiezingen zullen de nieuwe fracties in de Kamer de verkiezingsuitslag te bespreken. Vaak is er taart en applaus voor de partijleider, ook als er verloren is. Het kan ook zijn dat er nieuwe partijen hun opwachting maken, maar daar is nu nog niets over te zeggen.

De laatste reguliere vergadering van deze Tweede Kamer sloot voorzitter Bosma met een gevoel van melancholie af. "Het was nooit saai", zo vatte hij het algemene gevoel samen. Applaus kreeg SP-leider Dijk, die vrijdag trouwt. En Bosma somde nog wat cijfers op. Er zijn in de 666 dagen dat deze Kamer er zat bijvoorbeeld 486 commissie-debatten geweest, 3 ontbijtbijeenkomsten en 8065 moties ingediend. Best veel, vindt Bosma ook wel.

Op 11 november zal Bosma alle vertrekkende Kamerleden persoonlijk toespreken. Een dag later wordt de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd.

Kijk hier naar een reportage van Nieuwsuur over NSC-Kamerleden, een terugblik op de afgelopen periode en hoe de CU en SGP aankijken naar de komende tijd.

Bij het protest van pro-Palestijnse betogers in Den Haag zijn gisteravond 205 mensen opgepakt, meldt de politie. Ze zijn allemaal aangehouden in de omgeving van het station Den Haag Centraal. Inmiddels zijn ze bijna allemaal weer vrij.

Betogers voerden actie in de hal van het station, op het perron en een deel ging ook op het spoor staan. Het treinverkeer lag daardoor urenlang stil.

De politie spreekt van een grimmige sfeer en van "grensoverschrijdende acties". Een van de arrestanten is opgepakt voor het beledigen van de politie en het gebruik van geweld tegen agenten. Eén agent raakte gewond.

Sommige betogers waren het spoor opgegaan, anderen stonden op de perrons:

De betoging in Den Haag was bedoeld om aandacht te vragen voor de activisten van de Gaza-vloot die woensdagavond door Israël werden opgepakt. Het zijn er naar verluidt zo'n 500, onder wie ook ongeveer zestien Nederlandse activisten.

Eerder op de dag greep de mobiele eenheid in in de buurt van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. De betogers trokken daarna naar het treinstation. Daar blokkeerden ze ook tramsporen waardoor een aantal lijnen er niet kon stoppen.

Vrijwel alle aangehouden betogers zijn vrijgelaten, laat de politie weten. Ze krijgen wel geldboetes. Een demonstrant zit nog vast. Die persoon wordt verdacht van mishandeling.

'Levensgevaarlijk'

NS-directeur Wouter Koolmees noemde de acties onacceptabel. "Ongeacht waar je voor wilt demonstreren, als je op het spoor gaat staan breng je niet alleen jezelf maar ook onze reizigers en medewerkers in gevaar."

Ook minister Van Oosten van Justitie en Veiligheid keurt het gedrag van de demonstranten af. "De demonstratie is echt uit de hand gelopen. Politie en ME massaal op de been, demonstranten die het spoor opgaan, wat levensgevaarlijk is voor henzelf en voor iedereen die hen daar weer vanaf moet halen. Demonstreer netjes, houd je aan het wet", zegt de minister.

Van Oosten zegt niet te weten waarom er meer dan tweehonderd mensen zijn aangehouden. Het gaat onder meer om demonstranten die op het spoor zaten en liepen. De bewindsman vindt dat te ver gaan. "Het is evident dat je niet op het spoor gaat zitten. Het is levensgevaarlijk, doe het niet."

Alleenstaande starters krijgen steeds vaker een voet tussen de deur bij het kopen van een woning. Van alle mensen onder de 35 jaar die de afgelopen maanden hun eerste huis kochten, deden vier op de tien dat alleen. Dat blijkt uit cijfers van hypotheekadviesketen De Hypotheker.

Dat deze alleenstaande starters kunnen kopen, komt vaak doordat ze net wat meer geluk hebben. Volgens De Hypotheker krijgen deze jonge huizenkopers namelijk vaak financiële steun van hun ouders. "Ik denk dat ouders vaker beseffen dat hun kinderen extra hulp nodig hebben bij het kopen van een huis", zegt Boudewijn de Jong van De Hypotheker.

Die tendens herkent Oscar Noorlag van een andere hypotheekadviesketen, Van Bruggen. "Maar het is wel nog steeds zo dat het voor een twintiger of dertiger die geen rijke ouders, of een hoog inkomen heeft, onmogelijk blijft om een huis te kopen."

De Jong is zelf ook adviseur en zag de afgelopen maanden in zijn kantoor in Rotterdam het aantal hypotheekgesprekken flink toenemen. Een groot deel daarvan was met een starter. "Die starters nemen flink wat geld mee, maar er zijn ook andere mogelijkheden."

Een van die opties is een starterslening, die in bepaalde gemeenten geldt. Daarbij kunnen mensen boven op de hypotheek van de bank bij de gemeente wat extra geld lenen.

Bovendien werd op 1 juli het Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen in het leven geroepen, dat starters moet helpen om een betaalbare woning te kopen. Via dit fonds kunnen zij maximaal 70.000 euro korting krijgen op de aankoopprijs van een woning. Die prijs mag dan niet boven de 390.000 euro zijn, en het moet een nieuwbouwhuis zijn.

Familiehypotheek

Maar de familiehypotheek is volgens de Hypotheker bij de koop van een eerste huis een van de grootste hulpbronnen. Zo'n hypotheek lijkt op een normale hypotheek, maar je leent het bedrag niet van de bank, maar van familie. Dat bedrag kun je vervolgens gebruiken als aanvulling op je bankhypotheek. Boven op de reguliere hypotheek mag je tot maximaal 50 procent extra lenen binnen de familie.

In Nederland gebeurt dat steeds vaker. Volgens de recentste cijfers van De Nederlandsche Bank, uit 2020, had een op de zes mensen een familiehypotheek, met een totale waarde van 70 miljard euro. De afgelopen jaren ziet De Jong van de Hypotheker dat dit soort hypotheken met name door starters wordt afgesloten.

Dat kan gaan om spaargeld, maar familieleden kunnen bijvoorbeeld ook de overwaarde van hun eigen huis inzetten als extra hypotheek.

'Drijvende kracht op woningmarkt'

Van alle hypotheekaanvragen die de Hypotheker de afgelopen maanden registreerde, kwam de helft van starters. "We zien wel echt een groei. Jonge huizenkopers zijn nog steeds de drijvende kracht op de woningmarkt. Het is positief dat steeds meer starters erin slagen hun eerste huis te kopen", zegt De Jong.

Hoewel de financiële steun aan starters een flinke bijdrage levert bij het kopen van een huis, speelt het aanbod volgens De Jong en Noorlag minstens zo'n grote rol. Dat aanbod is volgens beiden de afgelopen tijd flink toegenomen, doordat veel particuliere verhuurders hun huis te koop zetten.

Het afgelopen half jaar verkochten particuliere investeerders al bijna 30.000 woningen, bleek uit cijfers van het Kadaster. "Het grote voordeel is dat veel beleggers hun verhuurwoningen hebben verkocht. Dat zijn met name appartementen in het lage prijssegment. Het leidde ertoe dat starters een woning hebben kunnen vinden", zegt Noorlag.

Stijging huizenprijzen

Toch is het volgens Noorlag de vraag hoelang de tendens aanhoudt dat starters relatief eenvoudig een koopwoning kunnen vinden.

Omdat de lonen nog steeds hard stijgen, stijgen de huizenprijzen mee. ABN Amro heeft voorspeld dat die huizenprijzen dit jaar met 8,7 procent gaan stijgen. Noorlag verwacht wel dat die prijzen de komende tijd kunnen afvlakken, omdat de loonstijging ook steeds minder hoog wordt.

In de Zweedse hoofdstad Stockholm zijn zeker vier mensen met bloedvergiftiging in het ziekenhuis beland na het eten van besmet voedsel in een restaurant. Ook elf andere bezoekers kwamen in het ziekenhuis terecht. In totaal kregen meer dan tachtig mensen klachten.

De slachtoffers waren de afgelopen week te gast in het luxerestaurant Coco & Carmen, waar vermoedelijk de listeriabacterie in het eten zat. Die bacterie kan groeien in voedsel dat in de koelkast bewaard wordt en is vooral gevaarlijk voor zwangere vrouwen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Hoewel de meeste mensen slechts milde klachten krijgen die lijken op buikgriep, kunnen anderen ernstig ziek worden.

Een arts zegt tegen de Zweedse omroep SVT dat mensen met aanhoudende symptomen als koorts, braken en diarree wordt aangeraden om voor controle naar de spoedeisende hulp van het ziekenhuis te gaan. Als de besmetting uitgroeit tot bloedvergiftiging kan dat levensbedreigend zijn.

'Een belevenis'

Onder de zieken zijn twee chef-koks die zaterdag met hun personeel kwamen eten in het luxerestaurant. Ze kozen voor een proeverij met veel kleine gerechtjes. "De eerste symptomen kwamen een dag na het restaurantbezoek", vertelt een van de koks aan de SVT. Ze vindt dat het restaurant de situatie goed heeft aangepakt door meteen na de uitbraak een mail te sturen.

De bacterie trof ook de 65-jarige Mariela, die met haar gezin in het restaurant had gedineerd. "Elke gang was zo prachtig samengesteld en gepresenteerd. Het was echt een belevenis en we hadden ons nooit kunnen voorstellen dat het zo zou aflopen."

Een dag later moest ze met 40 graden koorts naar het ziekenhuis. Daar werd vastgesteld dat ze listeria had. Nadat ze enkele dagen ernstig ziek was, gaat het nu beter. "Ik ben heel blij dat ik weer rechtop kan zitten en kan ademen."

De eigenaren van het restaurant hebben hun zaak gesloten zolang de oorzaak van de besmettingen niet vaststaat. De eigenaar zei in een verklaring de uitbraak uiterst serieus te nemen en mee te werken aan het onderzoek. "Het enige wat ik kan doen is mijn oprechte excuses aanbieden, want ik leef met deze mensen mee."

De man die verdacht wordt van het doodsteken van een meisje in Nieuwegein, moet als volledig ontoerekeningsvatbaar worden gezien. Het Pieter Baan Centrum heeft dat vastgesteld na een maandenlange observatie van Hamzah L.

De 29-jarige L. heeft bekend dat hij in februari de 11-jarige Sohani op straat neerstak. Ze was onderweg naar een vriendinnetje toen L. met een mes op haar afkwam. Een leeftijdsgenootje belde de hulpdiensten, maar die konden niets meer voor haar betekenen. Niet veel later werd de verdachte opgepakt. Hij stond al enkele jaren onder toezicht van de reclassering en was onder behandeling bij verschillende zorginstellingen.

In de aanloop naar het begin van de rechtszaak, volgend jaar, deelde de rechter vandaag de belangrijkste conclusies uit het onderzoek. Daaruit bleek dat L. een "ernstig psychotisch toestandsbeeld" heeft. De verdachte was zelf niet bij de zitting aanwezig.

Drugs

De onderzoekers hebben genoeg informatie verzameld om een advies te kunnen geven over de toestand van de man. Zij concluderen dat hij al tien jaar lijdt aan schizofrenie. Dat betekent dat hij vatbaar is voor psychoses en die ook regelmatig krijgt. "Het leidt bij hem tot waanbeelden", zei de rechter volgens RTV Utrecht.

L. zou ook tijdens de fatale steekpartij in een psychose hebben gezeten. Ook werd duidelijk dat hij drugs had gebruikt, net voordat hij Sohani tegenkwam. Dat had hij zelf bij een eerdere zitting al toegegeven.

De onderzoekers van het Pieter Baan Centrum adviseren om L. op korte termijn op te nemen in een tbs-kliniek met dwangverpleging. De kans op herhaling achtten ze zeer hoog.

De Marokkaanse premier Akhannouch zegt dat hij de protesterende jongeren zal tegemoetkomen. In een verklaring zei hij dat zijn regering de zorgen van de betogers serieus neemt. Al dagen zijn er demonstraties over onder meer onderwijs en gezondheidszorg, die op verschillende plekken uitliepen op confrontaties tussen de politie en betogers.

Het is nog onduidelijk wat er precies gaat veranderen. "We staan klaar voor gesprekken en debatten binnen openbare ruimtes en instellingen", zei Akhannouch. "Een werkwijze gebaseerd op gesprekken is de enige manier om de verschillende problemen waarmee ons land wordt geconfronteerd aan te pakken."

70 procent minderjarig

Sinds afgelopen weekend zijn er antiregeringsdemonstraties in het Noord-Afrikaanse land, onder leiding van veelal jonge betogers. Deze worden georganiseerd door de jongerenbeweging GenZ 212. Het ministerie van Binnenlandse Zaken schat dat ongeveer 70 procent van de demonstranten minderjarig is. De jongeren maken zich hard voor hervormingen in het onderwijs en de zorg en willen een einde aan systematische corruptie in het land.

In meerdere steden raakten de veiligheidsdiensten slaags met betogers. Daarbij vielen honderden gewonden en het dodental is opgelopen tot drie. De autoriteiten zeggen dat het gaat om gewapende relschoppers die bijvoorbeeld politiegebouwen wilden bestormen en politiewapens wilden afpakken.

Akhannouch prees de inspanningen van de veiligheidsdiensten en zei dat hij rouwde om de doden.

'Wees gedisciplineerd'

De Marokkaanse Vereniging voor Mensenrechten zegt dat er inmiddels meer dan duizend mensen zijn opgepakt. GenZ 212 veroordeelt het geweld en roept op tot nieuwe, vreedzame protesten in de grote steden.

"We dringen er bij alle deelnemers op aan om gedisciplineerd te blijven en ervoor te zorgen dat onze acties vreedzaam blijven", zegt de groep in een verklaring op het sociale medium Discord.

De jongerenbeweging is geïnspireerd geraakt door vergelijkbare betogingen van leeftijdsgenoten in Azië, Latijns-Amerika en in andere Afrikaanse landen. Afgelopen week waren er ongeveer 3000 mensen lid van de Discord-groep; inmiddels zijn dat er meer dan 150.000.

Marokko bereidt zich voor op de zesde avond van demonstraties. Dit is hoe het er de afgelopen dagen aan toe ging:

Correspondent Marokko Samira Jadir:

"Wat betreft de beloftes van de overheid is er wel een groot probleem. De beweging is bewust leiderloos. Dus hoe gaat de dialoog er komen als er geen aanspreekpunt is?

Dat de beweging geen leider heeft, komt deels uit een soort angst. Ze weten heel goed welk risico er is als iemand zich opwerpt als leider. Wat er met de leiders van de Hirak is gebeurd zit nog vers in het geheugen.

Tijdens een demonstratie in de hoofdstad Rabat vandaag, waar de jongeren dit keer rustig de tijd en ruimte kregen om hun leuzen te roepen, riep iemand: 'Waarom kon dit niet vanaf het begin?'"

Agenten hebben de stationshal van Den Haag Centraal ontruimd na protesten van pro-Palestijnse activisten. De betogers waren door de toegangspoortjes gebroken en voerden actie op perrons en het spoor.

Vanwege de acties lag het treinverkeer van en naar Den Haag Centraal bijna drie uur stil. Sinds 22.40 rijden er weer treinen, zo laat de NS weten.

NS-directeur Wouter Koolmees noemt de protestactie onacceptabel. "Ongeacht waar je voor wilt demonstreren, als je op het spoor gaat staan breng je niet alleen jezelf maar ook onze reizigers en medewerkers in gevaar."

Agenten hebben activisten verwijderd uit het stationsgebouw en van het spoor. Volgens een ANP-verslaggever zijn tientallen demonstranten weggehaald en per lijnbus afgevoerd. Het is onduidelijk hoeveel arrestaties zijn verricht. De politie zegt later vanavond met meer informatie te komen.

In en rondom Den Haag Centraal hadden enkele honderden mensen zich verzameld om aandacht te vragen voor de activisten die per boot onderweg naar Gaza gisteravond werden opgepakt door Israëlische militairen. De betogers eisen dat het kabinet opkomt voor de activisten die per boot voedsel naar de Gazastrook probeerden te brengen.

Eerder op de dag greep de ME in tegen de demonstranten, toen zij bij het ministerie van Buitenlandse Zaken waren. Na dit protest liep de groep naar het treinstation. Actievoerders blokkeerden eerder de tramsporen voor het station, waardoor volgens Omroep West de lijnen 9, 15, 16 en 17 niet konden stoppen.

Wereldwijd protest

Ook op andere plekken in de wereld zijn er protesten tegen Israël vanwege de arrestatie van de activisten die op weg waren naar Gaza. Onder meer in Istanbul, Genève, Athene, Buenos Aires, Rome, Berlijn en Madrid gingen betogers de straat op.

Op sommige plekken liepen de demonstraties uit de hand, in Parijs zette de politie traangas in. In Genève liep het uit op confrontaties tussen de ME en demonstranten en in de Italiaanse stad Brescia blokkeerden betogers ook het treinspoor.

Volgens de organisatie Global Sumud Flotilla zouden ongeveer 500 activisten op ruim veertig schepen naar Gaza onderweg zijn geweest. Op het moment dat Israël de schepen enterden, bevonden zij zich grotendeels op internationale wateren. Volgens persbureau AP lijkt het erop dat één bootje de territoriale wateren voor Gaza heeft bereikt.

De actievoerders stellen dat Israël het internationaal recht heeft geschonden door burgers op te pakken die nog in internationaal water voeren.

Tot nu toe was de herfst vooral rustig en zonnig, met prachtig nazomerweer. Maar dat gaat vanaf morgen veranderen. Vooral van vrijdagavond tot zondagmiddag laat de herfst zich van een heel andere kant zien: veel wind en ook behoorlijk wat regen.

De plotselinge omslag naar onstuimig weer komt door de ex-orkaan Humberto. Een paar dagen lag deze orkaan een paar honderd kilometer uit de kust van de Verenigde Staten. Inmiddels is de orkaan veranderd in een gewone storm en maakt hij momenteel razendsnel de oversteek over de Atlantische Oceaan.

Vanaf morgen gaat het in Ierland en de noordelijke helft van Groot-Brittannië al behoorlijk regenen, en bovendien bereikt de wind er stormkracht. Het is de eerste herfststorm in het noordwesten van Europa. De Engelse weerdienst heeft deze storm de naam Amy gegeven.

Geen storm, wel onstuimig

Bij ons in Nederland gaat het niet stormen, maar het wordt toch behoorlijk onstuimig, al passeert de storm op honderden kilometers ten noorden van ons land. Er is van zaterdagnacht tot zondagochtend kans op zware windstoten langs de Nederlandse kust, vooral in het noorden en op en rond de Wadden. De wind kan af en toe snelheden van 90 tot 100 kilometer per uur halen.

Daarbij regent het ook flink, en dat komt in twee grote golven. De eerste regenperiode is van vrijdagavond tot zaterdagochtend. Daarna wordt het op veel plaatsen tijdelijk wat droger, met soms zelfs een beetje zon. Tussen zaterdagmiddag en zondagnacht volgt dan een tweede regengebied. In totaal kan er tussen de 30 en 50 millimeter regen vallen. De meeste neerslag valt in het westen, het noordwesten en op de Wadden.

Zondag wordt het in het binnenland alweer een stuk rustiger, met minder wind en vaker droog weer. Vooral aan de kust waait het die dag nog behoorlijk. Na het weekend wordt het weer rustiger. Op maandag is er nog wel veel bewolking, maar later in de week wordt het tijdelijk wat kalmer, met vaker droog weer, regelmatig wat zon, en ook weer wat minder wind.

Het bisdom Haarlem-Amsterdam heeft een priester uit zijn functie gezet. De 67-jarige man besloot na zijn afscheid in Egmond-Binnen in augustus zijn celibaat niet langer na te leven en te trouwen.

De priester gaf bij het begin van zijn emeritaat, de pensionering van een geestelijke, aan dat hij wilde trouwen. Aansporingen van het bisdom om hiervan af te zien hebben niet geholpen: de priester is gisteren getrouwd.

Het bisdom zegt mee te leven met de gelovigen die door de gebeurtenis geschokt en teleurgesteld zijn. Priesters beloven bij hun wijding dat ze de rest van hun leven aan God zullen besteden en daarom celibatair zullen leven. Ze blijven ongehuwd en zien af van seksuele activiteit.

Omdat de priester zich niet aan die belofte heeft gehouden, heeft hij een kerkelijke straf gekregen en mag hij niet langer als priester functioneren. Ook mag hij geen kerkelijke functies of priesterlijke taken uitoefenen. Het huwelijk wordt door de kerk als ongeldig gezien.

Secularisatie

Volgens vicaris-generaal Bart Putter van het bisdom Haarlem-Amsterdam is het uitzonderlijk dat een priester zo'n beslissing neemt, al kwam het in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw vaker voor.

"Toen was er sprake van secularisatie, mensen verlieten de kerk en priesters dachten dat het celibaat afgeschaft zou worden. Uiteindelijk is dat niet gebeurd", legt hij uit.

Hij begrijpt dat sommige parochianen teleurgesteld zijn door de keuze van de priester. "Hij werd gewaardeerd en het is toch een man van God." Zelf was hij ook verbaasd toen de 67-jarige man zijn beslissing bij zijn pensionering aankondigde.

Normaal gesproken gaan priesters met pensioen als ze 75 jaar zijn, maar dat mag ook eerder. Iemand die met emeritaat gaat, mag nog wel kerkelijke functies uitoefenen.

Pelshouders die vanwege de coronapandemie eerder moesten stoppen met hun nertsenfokkerijen krijgen een hogere vergoeding. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) oordeelt dat de eerder uitgekeerde compensatie te laag was.

Demissionair minister Wiersma van Landbouw moet binnen zestien weken een nieuwe compensatie vaststellen voor deze pelsdierhouders, schrijft Omroep Brabant.

Van de 69 geruimde nertsenfokkerijen zaten er 44 in Noord-Brabant. De meeste bevonden zich in de omgeving Gemert-Bakel, Laarbeek, Deurne en Sint Anthonis.

Nertsen met coronavirus

Volgens een aangenomen wet uit 2013 moest het houden van nertsen in Nederland uiterlijk op 1 januari 2024 verboden zijn. De eigenaren van de fokkerijen zouden in ruil daarvoor een compensatiebedrag ontvangen.

Omdat het coronavirus in 2020 oversloeg op nertsen werd die einddatum met drie jaar vervroegd. Alle bedrijven werden toen verplicht geruimd. Daar kregen pelshouders compensatie voor.

In 54 gevallen bleken de vergoedingen voor het vroegtijdig beëindigen van het bedrijf onjuist vastgesteld, oordeelt het CBb nu. Toenmalig landbouwminister Carola Schouten vond dat vijftien procent financieel verlies onder het 'normale ondernemingsrisico' viel. Dat standpunt wordt nu verworpen.

Meer compensatie

"Het volledig wegvallen van het inkomen door het vervroegde beëindigen van de pelsdierhouderij, in verband met een pandemie onder mensen, is te uitzonderlijk om te kunnen aanmerken als een normale maatschappelijke ontwikkeling", oordeelt de rechter.

Het kabinet stelde destijds 150 miljoen euro beschikbaar voor de compensatieregeling. Fokkers kregen compensatie voor drie jaar inkomstenverlies, waardeverlies van hun fokdieren, ontslagvergoedingen voor personeel en hulp bij het zoeken naar nieuw werk.

Op hoeveel vergoeding de oud-pelsdierfokkerijen kunnen rekenen is niet bekend.

Koning Willem-Alexander is niet te spreken over de foto die roddelblad Privé heeft geplaatst. Daarop zijn prinses Alexia en zanger Antoon te zien.

De koning liet zijn onvrede blijken in een talkshow van studenten van Fontys Journalistiek in Tilburg, waar hij aanschoof. Hem werd onder andere de vraag gesteld of hij van plan is om een rechtszaak tegen Privé aan te spannen.

"Persvrijheid en vrijheid van meningsuiting zijn dermate belangrijk om misstanden in de maatschappij aan de kaak te stellen", reageerde de koning. "Het zijn denk ik de allerbelangrijkste elementen van een democratische rechtsstaat. En om die dan te misbruiken om iemands privacy te schenden en geld mee te verdienen, daar zijn ze te belangrijk voor."

In september werd prinses Alexia na afloop van Prinsjesdag gespot met Antoon. Onder meer de roddelbladen, maar ook verschillende andere media berichtten erover. Dat gebeurde ook de afgelopen week. Op de voorpagina van Privé verscheen een foto waarop de 20-jarige prinses en de 23-jarige zanger samen te zien zijn.

Mediacode

Privé-hoofdredacteur Evert Santegoeds zei vorige week in het programma Shownieuws dat het de grote vraag was of Privé de foto's van Antoon en Alexia moest publiceren. "Je hebt die mediacode en dan is het link. Ik heb al vaak genoeg voor de rechter gestaan om te weten wat de gevolgen van de mediacode kunnen zijn, aan de andere kant dit is zo opzienbarend en in de nasleep van Prinsjesdag dat onze juristen zeiden 'Doe het nou maar'."

Sinds 2005 geldt de mediacode, opgesteld door de Rijksvoorlichtingsdienst, met als doel om de persoonlijke levenssfeer van de leden van het Koninklijk Huis te beschermen. "De persoonlijke levenssfeer van de leden van het Koninklijk Huis wordt gerespecteerd, dat wil zeggen, dat zij erop mogen vertrouwen met rust gelaten te worden op de momenten dat zij niet op grond van hun officiële functies naar buiten treden", staat daarin.

Maar de mediacode is niet bindend. "Media beslissen zelf of ze wel of niet publiceren. Maar publicatie van foto's en video's die de privésfeer betreffen, kan onrechtmatig zijn. Uiteindelijk is het aan de rechter om te beslissen of de publicatie van een foto of video een inbreuk is op de persoonlijke levenssfeer en of hiervoor een juridische rechtvaardiging bestaat."

Santegoeds laat aan Shownieuws weten tot op heden nog niets van de RVD te hebben vernomen.

De Haagse politie doet onderzoek naar een mislukte poging om een Prinsenvlag op te hangen op de gevel van het D66-partijbureau. In de nacht van dinsdag op woensdag verplaatste een onbekend groepje mensen een steiger, klom erop en probeerde de D66-vlag te vervangen voor een Prinsenvlag.

De oranje-wit-blauwe Prinsenvlag is een symbool dat tegenwoordig door extreemrechts en vroeger door de NSB werd gebruikt. De vlaggen waren ook te zien bij de Malieveld-rellen waar veel extreemrechtse demonstranten op af kwamen.

De poging is vastgelegd op een beveiligingscamera. De NOS heeft die beelden bij D66 opgevraagd.

Kijk hier naar het beeld, de daders zijn onherkenbaar gemaakt:

De poging om de vlag om te wisselen mislukte, maar de partij neemt de zaak hoog op. Er is aangifte gedaan van intimidatie. "Het is een vorm van politieke intimidatie om een vlag van een politieke partij te vervangen door een vlag van de NSB", aldus D66-leider Jetten.

Het verwisselen van een vlag op een gevel is niet strafbaar, maar de politie zit er volgens Jetten "bovenop".

Brandende container

Nog geen twee weken geleden werd het partijbureau beschadigd toen relschoppers van een anti-immigratie demonstratie op het Malieveld naar de binnenstad trokken. Ruiten werden ingegooid, de buitendeur werd ontzet en er werd geprobeerd een in de brand gestoken container tegen het pand aan te duwen.

D66-leider Jetten ziet een verschil tussen de twee incidenten. Bij de eerste gebeurtenis kon volgens hem nog sprake zijn van een willekeurige actie. "D66 was toen een onderdeel van een explosie van geweld", stelt Jetten. "Nu zijn mensen willens en wetens hier naar toe gekomen om te laten zien dat het nog niet klaar is na de rellen."

De politie onderzoekt de zaak, zo blijkt bij navraag. De politie zegt de zaak hoog op te nemen en het onderzoek is "in volle gang". "De gebeurtenissen van de afgelopen tijd maakt dat wij heel alert zijn op dit soort acties", zo laat een woordvoerder van de politie weten.

De steiger stond er vanwege het herstel van de vorige week ontstane schade van zo'n 34.000 euro.

Een half jaar geleden wisten beleggers niet hoe snel ze hun aandelen moesten verkopen. Nadat de Amerikaanse president Donald Trump een wereldwijde handelsoorlog ontketende, dook de Amsterdamse beurs hard omlaag. Vandaag tikte de AEX, de graadmeter van de Amsterdamse beurs, een nieuw record aan: 958,94 punten.

Vanmorgen schoot de AEX al verder omhoog, om binnen een kwartier de oude tussentijdse recordstand te verbreken: de 952,45 punten van 18 februari. Na een kleine daling klom de koers verder omhoog naar een tussenrecord van 963,32 punten. Bij de sluiting stond een nieuw slotrecord van dus 958,94 punten op de borden van de Euronext in Amsterdam. Het oude AEX-record, van 948,54 punten, was van 17 februari dit jaar.

De wilde paniek uit april werd veroorzaakt door de grote vrees bij beleggers voor de gevolgen van de hoge heffingen die de Amerikaanse president Trump producten uit het buitenland oplegde. "Inmiddels is er een deal tussen de VS en de Europese Unie. Die zijn lager dan wat Trump eerst invoerde, maar toch hoger dan de tarieven van voor april", constateert beursanalist Corné van Zeijl van Cardano. "En toch is er geen paniek op de beurs, maar juist euforie."

Economie veerkrachtig

Echte logica is er niet altijd achter beleggen, wil Van Zeijl maar zeggen. "Het hangt vaak gewoon af welke pet beleggers op hebben. Soms is dat positief, soms negatief. Want als je kijkt naar de huidige situatie, dan is er onderliggend niet zo heel veel veranderd sinds april."

Peter Vonk, beleggingsstrateeg bij Rabobank, denkt dat beleggers de nieuwe handelstarieven gewoon voor lief nemen. "De economie is veerkrachtig. Consumenten en bedrijven blijven flexibel. Bedrijven presenteerden in het tweede kwartaal fors betere cijfers dan verwacht, terwijl de Amerikaanse importtarieven toen al waren ingevoerd."

Hoewel de bedrijfswinsten in orde zijn, ziet Van Zeijl dat ze niet bepaald hand in hand gaan met de sterk stijgende koersen. "De winstverwachtingen van Amerikaanse en Europese bedrijven is de fundamentele reden waarom de koersen stijgen. Maar de winsten lopen wel flink achter bij die koersontwikkelingen."

Zeepbel

Als de winst die een bedrijf maakt te veel achterblijft bij de waarde op de beurs, dan kan de koers op enig moment als een zeepbel uiteenspatten. Vonk ziet de Amerikaanse economie dan ook als de belangrijkste aanjager én grootste risico voor de beurskoersen dit najaar.

"De Amerikaanse arbeidsmarkt zie je de laatste maanden verslechteren. Als beleggers zich zorgen maken om een recessie, dan kunnen ze op zeker moment uitstappen om hun winst te nemen. Zeker met deze hoge koersen."

Naast de economie zijn technologiebedrijven de grote smaakmakers op de Amsterdamse beurs. "Het is tech-tech-tech", verwijst Van Zeijl naar chipmachinemakers ASML, ASM en Besi als dé kartrekkers van de AEX.

Dat komt vooral doordat deze bedrijven een grote weging hebben in de samenstelling van bedrijven die de index vormen. "Zij zijn samen een kleine 20 procent van de AEX. Ook betalingsverwerker Adyen doet het heel goed. En de bank ING. Als die stijgen dan nemen ze de hele AEX mee."

Grootste risico?

Of 2025 net zo'n topjaar als vorig jaar en 2023 wordt is nog geen uitgemaakte zaak. Vonk blijft de ontwikkelingen in de VS nauwgezet volgen. "Als ik een risico moet noemen, dan zeg ik de verslechtering van de Amerikaanse banenmarkt. En kunstmatige intelligentie. Beleggers willen veel met AI, chipproducenten en datacenters. Maar als dat tegenvalt zul je winstnemingen gaan zien. Want de waardering in deze sector is nu aardig hoog."

Van Zeijl durft geen echte voorspelling te doen. "De aanleiding voor een harde koersbeweging komt altijd uit een hoek waar je het niet uit verwacht. Vorig jaar zomer kregen we in augustus een harde correctie omdat de Bank of Japan besloot de rente te verhogen. Daar had vrijwel niemand voor de zomer aan gedacht."

Deze week staan er extra veel politieke advertenties online, maar binnenkort moeten partijen op zoek naar creatieve en ook 'ouderwetse' campagnemiddelen. Door nieuwe Europese regels worden de mogelijkheden om te adverteren namelijk sterk ingeperkt.

De regels zijn gericht tegen buitenlandse beïnvloeding, zoals recent gebeurde in Roemenië, en micro-targeting, zoals rond de Brexit in Groot-Brittannië. Bij micro-targeting wordt privacygevoelige informatie gebruikt om te bepalen wie welke advertentie ziet.

De regels laten wel ruimte voor politieke advertenties en de wet die de handhaving regelt in Nederland is nog niet af. Toch hebben de regels die op 10 oktober ingaan - toevallig vlak voor de Kamerverkiezingen - al effect. Want veel techbedrijven vinden ze maar lastig en kiezen ervoor om in de EU helemaal geen advertenties te tonen.

Verschillende regels op sociale media

Socialmediabedrijven willen helemaal stoppen met politieke advertenties. Zij noemen de regels onder meer complex en te onduidelijk:

Google is in september gestopt met politieke advertenties. TikTok stond die al niet toe. Facebook en Instagram stoppen per 6 oktober, heeft het moederbedrijf in een mail aan politieke partijen gezegd.

Een woordvoerder van X laat desgevraagd weten dat politieke advertenties al meer dan 5 jaar niet zijn toegestaan binnen de EU op hun platform. Toch zijn daar wel advertenties te zien. Bijvoorbeeld van Forum voor Democratie. Die partij zegt ervan uit te gaan dat onder voorwaarden adverteren wel mag op X. Op vragen hoe dat zit heeft X nog niet geantwoord.

Op websites waar na 10 oktober nog wel politieke advertenties online getoond worden, gelden straks strenge regels. Zo mag selectief advertenties tonen gericht op persoonlijke eigenschappen niet meer en moet volledig herleidbaar zijn waarom een advertentie verschijnt en wie ervoor betaalt. Ook bij campagnes op straat, op tv en op de radio moet deze informatie gegeven worden.

De Partij voor de Dieren verwacht dat de nieuwe regels de campagne positief beïnvloeden. "Dit maakt het speelveld online gelijker", geld speelt immers online geen rol meer. Nu adverteert de partij, net als veel anderen nog wel op Facebook en Instagram. Ook Volt denkt er zo over en steunt net als het CDA de nieuwe regels die buitenlandse beïnvloeding tegen gaan.

Groenlinks-PvdA en de SGP wijzen erop dat online advertenties vooral een manier is om groepen te bereiken zoals jonge kiezers." D66 zegt dat de doelgroep van 25-40-jarigen door de nieuwe regels moeilijker bereikbaar dreigt te worden.

BBB is ronduit negatief: "Via online advertenties zijn voor weinig geld veel mensen te bereiken". Het is voor kleine partijen juist een nadeel als goedkoop adverteren niet meer kan, denken ze daar. Ze wijzen erop dat op de platforms van Meta al goed te zien is wie er achter reclames zit.

Prijzen gestegen

Partijen kopen vanwege de blokkades straks nu het nog kan juist extra advertentieruimte in. Inmiddels zijn de prijzen van bepaalde advertenties gestegen, vertelt een woordvoerder van de SP. Voor hen is het daarom niet meer aantrekkelijk om die extra advertenties in te kopen: "Dan geven we ons geld liever anders uit."

Niet alle partijen willen inzicht geven in hun campagnestrategie. Onder meer JA21 en VVD willen de concurrenten niet onnodig wijzer maken. PVV antwoordt niet op vragen.

Influencers

Hoogleraar politieke communicatie Claes de Vreese van de UVA verwacht dat partijen soms extra scherp uit de hoek zullen komen in de hoop om met hun eigen accounts viral te gaan. Want gewone posts kunnen nog wel geplaatst worden. Politici die veel volgers hebben online zijn daarbij in het voordeel. Hij vraagt zich wel af of het de platforms wel gaat lukken om hun eigen regels te handhaven.

Het kan ook nog dat er straks influencers ingezet worden. Een campagnestrateeg vertelt dat influencers zelf nu inderdaad ook met voorstellen komen om voor een partij tegen betaling campagnes te doen: "Het zou me niet verbazen als partijen die daarop in gaan daar straks gezeur mee krijgen."

De budgetten die online niet meer nodig zijn steken partijen ook in meer offline-reclame. Zo steken sommigen extra geld in tv-spotjes. Onder meer BBB, Volt, en Partij voor de Dieren laten ook meer posters drukken. En sommige partijen hopen de komende weken nog te verrassen met acties die ze nog niet willen verklappen.