Miljoen jaar oude schedel uit China zet menselijke stamboom mogelijk op zijn kop
Een geplette schedel die decennia geleden is opgegraven in China zet volgens een nieuwe studie de menselijke stamboom volledig op zijn kop. Volgens de nieuwe analyse is de moderne mens, homo sapiens, mogelijk een half miljoen jaar eerder ontstaan dan tot nu toe werd gedacht. De resultaten zijn gepubliceerd in Science.
De analyse van de onderzoekers is gebaseerd op een digitale reconstructie van de Yunxian 2-schedel en meer dan honderd andere schedelfossielen. Bij de reconstructie is gebruik gemaakt van geavanceerde CT-scans en speciale optische en virtuele technieken om het bot te scheiden van de rots waarin het was ingekapseld en de vervormingen te corrigeren.
Toen de Yunxian 2-schedel in 1990 aan een rivieroever in de provincie Hubei werd gevonden dachten wetenschappers dat het ging om een verwant van de homo erectus, een vroegere voorloper van homo sapiens.
Niet verwantUit homo erectus kwam zo'n 600.000 jaar geleden de moderne mens voort en ook de neanderthaler, die circa 40.000 jaar geleden is uitgestorven. De nieuwe ontdekking zet dat allemaal een beetje op losse schroeven, want uit de analyse blijkt dat Yunxian 2 helemaal niet verwant is aan homo erectus.
De gereconstrueerde schedel is volgens de onderzoekers een vroege versie van homo longi, een zustersoort van de neanderthalers en homo sapiens, en ongeveer even ver ontwikkeld. Er is ook genetisch bewijs dat die soorten naast elkaar leefden.
Veel ouderDe ontdekking stelde de wetenschappers voor een probleem: de Chinese schedel is een miljoen jaar oud, veel ouder dan voor zo ver tot nu toe bekend de homo sapiens en de neanderthalers. Dus, zeggen de onderzoekers, als Yunxian 2 een miljoen jaar geleden op aarde rondliep, deden vroege versies van de neanderthalers en homo sapiens dat waarschijnlijk ook.
Daarmee zou de hele tijdlijn van de evolutie van de mens op de schop moeten, denkt de Britse antropoloog Chris Stringer, een van de leiders van het onderzoeksteam. Volgens hem is het waarschijnlijk dat er nog ergens fossielen van homo sapiens van een miljoen jaar oud te vinden zijn. Ze zijn alleen nog niet gevonden, denkt hij.
"Dit verandert veel aan wat we dachten", zegt Stringer."Het suggereert dat onze voorouders zich een miljoen jaar geleden al in verschillende groepen hebben opgesplitst. Dat wijst op een veel vroegere en complexere splitsing in de menselijke evolutie dan werd aangenomen."
De vroegere datering helpt antropologen wellicht om tientallen andere menselijke fossiele resten te begrijpen, die ze tot nu toe moeilijk konden classificeren en een plaats konden geven in de menselijke stamboom.
Meer bewijs nodigOok Chinese wetenschappers waren bij de studie betrokken. "Toen we het resultaat kregen, vonden we het vanaf het begin ongelooflijk. Hoe kon de leeftijd ervan zo ver in het verleden liggen?", zegt Xijun Ni van de Fudan-universiteit. "Maar we hebben het keer op keer getest, alle modellen gecontroleerd en alle methoden gebruikt. Nu hebben we vertrouwen in het resultaat en zijn we eigenlijk heel enthousiast."
De conclusies zijn getoetst door andere experts, buiten het team van Stringer en Ni, die ze onderschrijven, maar er zijn ook deskundigen die de conclusies van de nieuwe studie aannemelijk noemen, maar verre van zeker.
Die twijfel is gebaseerd op de onderzoeksmethodes. De wetenschappers onderzochten zowel de vorm van de schedel als de genetische gegevens ervan. Beide analyses leidden tot dezelfde conclusie, maar sommige onderzoekers wijzen erop dat beide onderzoeksmethodes aanzienlijke onzekerheden met zich meebrengen.
Evolutionair geneticus Aylwyn Scally maant tot voorzichtigheid. "Vooral met schattingen over de timing, omdat die erg moeilijk te maken zijn ongeacht naar welk bewijs je kijkt, of dat nu genetisch of fossiel bewijs is."
Volgens de Britse wetenschapper zijn de conclusies van Ni en Stringer wel aannemelijk, maar is er meer bewijs nodig om zekerheid te krijgen.