Belastingregels zitten non-profitorganisaties die willen samenwerken in de weg. De regels maken het bijvoorbeeld in de zorg en het onderwijs moeilijker om de krachten te bundelen en zo efficiënter te gaan werken.
Dat concludeert fiscalist Maiko van Bakel in zijn promotieonderzoek 'De fiscale gevolgen van samenwerking door non-profitorganisaties'. Hij stelt vast dat organisaties die samenwerken vaak meer belasting moeten betalen dan wanneer ze alleen werken.
Duurdere zorgIn het onderzoek geeft Van Bakel enkele voorbeelden. Zo moet een groep zorgverleners, waaronder huisartsen, fysiotherapeuten en apothekers, btw in rekening brengen omdat ze samenwerken via een stichting. Die stichting was opgericht om de zorg voor patiënten met chronische of complexe aandoeningen te verbeteren.
Normaal geldt voor zorgverleners een vrijstelling van btw. Maar voor de stichting geldt die vrijstelling niet. De zorgverleners moeten btw in rekening brengen bij de stichting, waardoor de zorg duurder wordt.
De zorgverleners proberen via de rechter een btw-vrijstelling te krijgen. Hun geschil met de Belastingdienst over het interpreteren van de regels ligt nu bij de Hoge Raad.
Het wegnemen van fiscale obstakels voor non-profitorganisaties die willen samenwerken verdient meer aandacht, vindt Van Bakel.
"Het kabinet hamert in het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma op meer onderlinge samenwerking, bijvoorbeeld tussen kleine ziekenhuizen en tussen Rijk en regio's", zegt hij. "Ook het personeelstekort vraagt om doelmatiger samenwerken. Dan is het raar dat het hen zo moeilijk wordt gemaakt om de krachten te bundelen."
Onderwijsregio'sEen ander voorbeeld gaat over schoolbesturen, lerarenopleidingen en leraren die samenwerkingsverbanden oprichten. Dat gebeurt nu in verschillende onderwijsregio's om opleidingen beter op de praktijk af te stemmen en het personeelstekort aan te pakken.
Als de partijen hun personeel uitlenen aan het samenwerkingsverband, moeten zij volgens de geldende regels 21 procent btw betalen aan de stichting. Ook kan er vennootschapsbelasting bij komen kijken. "Eigenlijk een soort boete op efficiënter werken", zegt Van Bakel.
De fiscalist ziet dat samenwerkende non-profitorganisaties uiteindelijk meestal wel iets kunnen regelen met de Belastingdienst. "Maar de regels en procedures zijn ontzettend ingewikkeld. Het kan jaren duren voordat er een regeling is getroffen. En soms moet zelfs de rechter er aan te pas komen."
Van Bakel ziet dat vooral kleinere organisaties hinder ondervinden van ingewikkelde belastingregels als zij samen willen werken. "Die clubs hebben vaak niet door wat voor belastingregels er komen kijken bij samenwerken. Dit kan tot gedoe leiden als de Belastingdienst na een paar jaar controleert en ontdekt dat er toch nog belasting betaald moet worden."
Wel regelingen voor bedrijvenVoor bedrijven die willen gaan samenwerken, zijn er allerlei regelingen om te voorkomen dat zij door de samenwerking extra belasting moeten gaan betalen. Non-profitorganisaties kunnen van sommige van deze regelingen geen gebruik maken of moeten aan strengere regels voldoen. Ook kan het per sector verschillen of ze toegang hebben tot bepaalde regelingen. "De wetgever zou hierin meer gelijkheid moeten aanbrengen," vindt Van Bakel.
Van Bakel verdedigt zijn proefschrift op 4 oktober aan de Tilburg University.
PVV-leider Wilders weet niet of de PVV "nog heel lang vrolijk wil doorgaan". Binnenkort praat het kabinet over eventuele noodmaatregelen in het asielbeleid. De PVV wil dat het kabinet een beroep doet op 'buitengewone omstandigheden' waardoor een deel van de Vreemdelingenwet buiten werking kan worden gesteld. Maar binnen de coalitie ligt dat heel gevoelig en met name NSC zet daar vraagtekens bij.
Premier Schoof voert over de kwestie afzonderlijke gesprekken met de fractievoorzitters van de regeringspartijen. Wilders zei vandaag dat hij altijd bereid is om te praten, maar dat het "spannend wordt". Volgens hem moet er heel wat gebeuren als de partijen eruit willen komen en dat het zonder de noodknop een heel moeilijk verhaal voor de PVV wordt. Met de noodknop doelde hij op de buitengewone omstandigheden op grond van de Vreemdelingenwet.
'Weinig speelruimte'Op de vraag van journalisten of hij ook bereid is iets in te leveren, antwoordde de PVV-leider: "Als ik dat al was, ga ik dat niet aan u vertellen". Wilders benadrukte dat zowel in het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB, als in het regeerprogramma afspraken zijn gemaakt over de noodprocedure en dat hij de coalitiepartners daaraan zal houden: "Ik hoop dat men inziet dat dit niet alleen is afgesproken, maar dat er voor ons ook heel weinig speelruimte is."
Na de interviews met de pers voegde Wilders er via X nog een boodschap aan toe. "Ons land dreigt één groot AZC te worden", zegt hij, waarna hij weer wijst op het belang dat hij hecht aan "noodmaatregelen". "Als NSC weer wegduikt dan slopen ze dit kabinet."
Bal bij kabinetWaarnemend NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven wilde er vandaag weinig meer over kwijt dan dat de bal bij het kabinet ligt. Ze benadrukte nog eens dat er een "deugdelijke motivering" moet komen voor het noodplan. Van Vroonhoven verwees ook naar wat ze twee weken geleden zei bij de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer. Ze zei toen "er een hard hoofd" in te hebben dat het noodplan er komt, maar ook "dat we het gaan proberen".
Premier Schoof sprak in dat Kamerdebat de verwachting uit dat het kabinet twee tot vier weken nodig zou hebben om een besluit te nemen. Komende vrijdag staan de noodmaatregelen niet op de agenda van het kabinet. Mogelijk duurt het nog wel een paar weken voor er knopen worden doorgehakt.
In de Zwitserse stad Zürich heeft een man drie 5-jarige kinderen neergestoken, meldt de politie. Een van hen raakte zwaargewond. De twee andere kinderen zijn met lichte verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.
De drie kinderen waren volgens lokale media met een begeleider op weg van school naar de naschoolse opvang. "Ik hoorde kinderen schreeuwen en toen kwamen er veel politieagenten", zei een getuige tegen de Zwitserse nieuwssite NZZ.
Kort na de steekpartij werd een verdachte opgepakt: een 23-jarige man uit China. De begeleider van de kinderen en een getuige overmeesterden de dader en hielden hem vast tot de politie arriveerde.
Waarom de man de kinderen aanviel is niet duidelijk. De politie gaat niet uit van een terroristisch motief.
De Tweede Kamer voert de druk op minister Agema van Volksgezondheid op om het Zuyderland-ziekenhuis in Heerlen toch volledig open te houden. Een ruime meerderheid wil dat de minister verantwoordelijkheid neemt om het ziekenhuis open te houden, inclusief een geboortecentrum, intensive care en spoedeisende hulp.
Opmerkelijk genoeg stemde ook Agema's eigen partij, de PVV, voor de motie van GroenLinks-PvdA en SP, net als coalitiepartner BBB.
Vorige week zei de minister in het debat over de kwestie dat zij niet gaat over het aanbod van zorg. Dat is aan de directie van het ziekenhuis. Wel wil ze nog één keer gaan praten met de bestuurders van het Zuyderland. Agema noemt dat "een ultieme poging" om de directie op andere gedachten te brengen, maar verder wil ze niet gaan. "Geen valse hoop."
Andere voorstellen van Kamerleden om de toekomst van het Zuyderland-ziekenhuis veilig te stellen, wees ze resoluut van de hand. Maar een meerderheid nam die voorstellen vandaag toch aan. Zo vindt de Kamer dat er pilots moeten komen met een vast budget voor spoedzorg en om de administratieve lasten te halveren.
Te weinig personeelDe directie van het ziekenhuis wil de gespecialiseerde spoedzorg onderbrengen op de vestiging in Sittard-Geleen. De zorg op beide locaties volwaardig houden is te duur en bovendien is er te weinig personeel voor.
Tijdens de verkiezingscampagne hebben verschillende partijen, waaronder de PVV, beloofd dat ze de zorg in het ziekenhuis in Heerlen op het huidige niveau gingen houden. De Tweede Kamer vindt dat Agema die "belofte aan de mijnstreek" moet nakomen.
Het is de bedoeling dat het gesprek tussen de minister en de directie van het Zuyderland volgende week plaatsvindt. Daarna wil de Kamer opnieuw met haar praten over de toekomst van de zorg in Zuid-Limburg.
In een reactie aan de NOS zegt bestuursvoorzitter Jongen van het Zuyderland Ziekenhuis "zeer ongelukkig" te zijn met de gang van zaken. Volgens hem is de minister door de Tweede Kamer met een "mission impossible" opgezadeld.
Jongen zegt dat het ziekenhuis er "niet aan kan voldoen", niet vanuit "halstarrigheid" maar "vanwege enorme personeelstekorten".
Volgens Jongen kan de politiek beter investeren in leefstijlinterventies. "Een Spoedeisende Hulp op elke hoek lost niks op. Geef ons een beetje vertrouwen. Het plan dat we hebben gepresenteerd deugt. Het merendeel van de zorg in Heerlen blijft overeind."
Mogelijk tienduizenden gedupeerden en herstelkosten die in de tientallen miljoenen euro's kunnen lopen. Veel is nog onduidelijk, maar gevreesd wordt dat een groot aantal chronisch zieken jarenlang te weinig of juist te veel uitkering heeft ontvangen.
Uitvoeringsinstantie UWV heeft een fors aantal fouten gemaakt bij het verstrekken van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (WIA). Vandaag is het aan de Tweede Kamer om minister Van Hijum hierover vragen te stellen. De fouten kwamen begin vorige maand aan het licht. Wat is er aan de hand bij het UWV en wat zijn de oorzaken van deze fouten? De NOS deed een rondgang en zet de belangrijkste problemen op een rij.
Het rommelt al jaren bij het UWV. Sinds 2021 stuurt de instantie elk jaar een brief naar de minister met zogenoemde knelpunten. De uitvoeringsinstantie gaat gebukt onder steeds complexere wetgeving en betrokkenen schetsen een beeld van doorgeslagen efficiëntie.
Ook de Algemene Rekenkamer concludeerde vorig jaar al dat de WIA complex is en niet goed uitvoerbaar. Veel problemen zijn met elkaar verbonden, maar de grootste boosdoener is, volgens betrokkenen, de ingewikkelde wetgeving.
Veel regelsEr zijn zoveel regels om vast te stellen of iemand recht heeft op een WIA-uitkering en de hoogte ervan dat er sprake is van een zeer tijdrovend proces. Vaststellen of iemand arbeidsongeschikt is of ander werk kan doen, is bijzonder lastig omdat elke situatie anders is.
Berekening van de hoogte van de uitkering is lastig omdat daarvoor moet worden gekeken naar het dagloon. En dat dagloon verandert regelmatig. Een ander probleem is dat steeds meer mensen de afgelopen jaren tijdelijke contracten kregen of zzp'er waren. Dat betekent dat steeds meer gegevens bepalend zijn voor de vaststelling en de hoogte van een uitkering. De kans op fouten is dan groter.
Het UWV heeft al jaren een tekort aan verzekeringsartsen waardoor de wachttijden fors zijn opgelopen. Ook het aantal WIA-aanvragen is toegenomen. In 2018 waren het er zo'n 65.000, in 2023 bijna 85.000. Op dit moment wachten meer dan 13.000 mensen op duidelijkheid over hun uitkering.
Verouderde ICT-systemenEen ander probleem zijn de verouderde ICT-systemen. De uitkeringsinstantie zegt daarover: "Het UWV werkt voor een groot deel met verouderde computersystemen die nog steeds voldoen, maar die niet makkelijk aan te passen zijn op nieuwe en veranderende wetgeving en veranderingen in de samenleving."
Mensen die een WIA-uitkering hebben, krijgen ook vaak toeslagen zoals een huur- of zorgtoeslag. Maar als ze weer gaan werken veranderen ook de toeslagen. Ook die berekening is weer complex door de verschillende typen WIA-uitkeringen, erkent het UWV. "De gevolgen zijn niet te overzien, mensen durven daardoor vaak de stap naar werk niet te zetten", zegt een UWV-woordvoerder.
Ook de Landelijke Cliëntenraad (LCR) hoort dit vaak. "Er is al superveel onzekerheid als mensen weer proberen te werken. Gaat het lukken of toch niet? Voor veel mensen is de onzekerheid rond toeslagen een extra drempel", zegt LCR-voorzitter Fatma Koşer Kaya.
KlachtenafhandelingAls mensen eenmaal een probleem hebben met het UWV, is het vaak lastig antwoorden te krijgen, zegt de Landelijke Cliëntenraad. "Op individueel niveau zien we dat mensen er niet echt wijzer van worden. Ze blijven na gesprekken vaak nog onzeker. Soms worden problemen weggewuifd onder het mom van: we weten echt wel wat we doen", zegt Koşer Kaya.
Volgens de LCR moet de hele UWV-dienstverlening tegen het licht worden gehouden. Het UWV zelf is bezig met een verbeterplan. Het is de bedoeling dat in november aan minister Van Hijum te presenteren. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt te kijken naar korte- en langetermijnverbetering van het WIA-stelsel.
Nederland gaat burgers helpen met hun terugkeer uit Libanon vanwege de onzekere veiligheidssituatie in het land. Minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp spreekt van honderden Nederlanders, maar een precies aantal noemt hij niet.
Er wordt binnen enkele dagen een vliegtuig gestuurd. Defensie heeft een militair vliegtuig beschikbaar gesteld en er wordt gekeken of er nog vliegtickets geregeld kunnen worden op commerciële vluchten. Verder kijkt het ministerie of er met andere landen plannen gemaakt kunnen worden om Nederlanders het land uit te krijgen.
Nederland organiseert tot nu toe geen evacuatievluchten, maar riep al wel bijna een jaar Nederlanders op uit Libanon te vertrekken. Het is niet duidelijk hoeveel Nederlanders er verblijven, omdat er geen registratieplicht is. Om in aanmerking te komen voor een repatriëring moet eerst een crisiscontactformulier worden ingevuld, benadrukt minister Veldkamp.
Hij vindt niet dat Nederland nu te laat in actie komt en stelt dat Nederland gelijk oploopt met andere landen.
FamilieAndere Europese landen, zoals Duitsland, Groot-Brittannië en Bulgarije zijn al begonnen met het terughalen van landgenoten. Een vliegtuig van de Duitse luchtmacht is gisteren al teruggekeerd met ambassadepersoneel en hun familie en morgen landt een vliegtuig in Libanon om Britse staatsburgers op te halen.
De situatie in Libanon wordt steeds gevaarlijker, nu Israël begonnen lijkt met een grondoffensief. In het zuiden van Libanon worden volgens Israël "beperkte en gerichte" acties gevoerd tegen Hezbollah-doelen.
Nieuwsuur sprak met Nederlanders in Libanon die voor de keuze staan om terug te worden gehaald:
In de Tweede Kamer groeide de druk op het kabinet om Nederlanders snel uit Libanon weg te halen. De Kamer was bang dat het kabinet, net als in augustus 2021 in Afghanistan, te laat in actie zou komen.
Pas enkele dagen nadat de Taliban het land volledig in handen hadden gekregen, lukte het Nederland om mondjesmaat Nederlandse burgers terug te halen. Uiteindelijk oordeelde een commissie hard over de aanpak. De evacuatie was chaotisch en traag verlopen.
Het kabinet gaat met aanbieders van betaaldiensten praten over het controleren van de leeftijd van mensen die in winkels iets kopen en achteraf betalen. Die toezegging deed staatssecretaris Coenradie van Justitie aan een bezorgde Tweede Kamer.
Er zijn al langer zorgen over dat het voor minderjarigen makkelijk is leeftijdscontroles te omzeilen en onlineaankopen achteraf te betalen, terwijl dat verboden is. Vorige week werd bekend dat betaalbedrijven ook op grote schaal in 'fysieke winkels' achteraf betalen mogelijk willen maken. Er was al een beperkt aantal winkels waarin dat kan, maar de betaaldiensten willen dat binnenkort flink uitbreiden.
SchuldenKamerleden van veel partijen zijn daar ontstemd over. Ze benadrukten dat veel mensen door iets te kopen wat ze pas later hoeven te betalen in de schulden komen en dat dat probleem nu waarschijnlijk groter wordt. ChristenUnie-Kamerlid Ceder zei dat "wat online al voor veel leed zorgde straks niet meer weg te denken is in alle winkelstraten van Nederland".
Hij zou het liefst zien dat "dit onzalige plan van tafel gaat". En naast oppositiepartijen is ook regeringspartij VVD kritisch. Kamerlid Kisteman van die partij vroeg of het kabinet achteraf betalen in fysieke winkels niet helemaal wil verbieden.
OvercrediteringCoenradie zei dat het kabinet op die laatste vraag zal terugkomen. In het algemeen wilde ze wel kwijt dat de opkomst van achteraf betalen in winkelstraten ook haar zorgen baart. "Het verhoogt de kans op overcreditering door consumenten en in het bijzonder door jongeren".
Het kabinet gaat op korte termijn met de branche praten. Het was al met de aanbieders in gesprek over betere controles bij onlineaankopen, maar daar komt nu een extra overleg over fysieke winkels bij. Voor eind 2026 staan er nieuwe wettelijke regels op stapel. Coenradie benadrukte verder dat het kabinet over twee weken met nieuwe plannen komt voor de aanpak van schulden.
KLM vliegt tot zeker het eind van het jaar niet meer op Tel Aviv. Dat bevestigt een woordvoerder van KLM aan de NOS na berichtgeving van persbureau ANP. Daarmee schort de Nederlandse luchtvaartmaatschappij de vluchten naar Israël dus langer op. Twee maanden geleden was al besloten om tot 26 oktober niet meer naar Tel Aviv te vliegen.
Een woordvoerder van KLM zegt dat dit besluit onlangs is genomen. Door de oorlog tussen Israël en Hezbollah lopen de spanningen in die regio steeds verder op.
KLM vliegt sowieso niet op Beiroet, de hoofdstad van Libanon. Transavia besloot in augustus al om vluchten van en naar Tel Aviv te annuleren tot 31 maart 2025. Vluchten naar Beiroet zijn geannuleerd tot 3 november.
De Europese luchtvaartautoriteiten hebben dit weekend gezegd dat maatschappijen het luchtruim van Israël en Libanon moeten mijden. Die aanbeveling geldt in ieder geval tot 31 oktober.
Bij een Russische artillerieaanval op de Oekraïense stad Cherson zijn vanochtend zes burgers gedood, meldt de regionale aanklager.
De aanval was in de buurt van een lokale markt waar groente werd verkocht en een halte van het ov. De regionale gouverneur heeft de inwoners van Cherson naar aanleiding van de aanval opgeroepen de rest van de dag binnen te blijven.
Vandaag staat Oekraïne in het teken van de Dag van de Verdedigers. Rond het moment waarop een minuut stilte werd gehouden voor de mensen die door Rusland zijn gedood, werd Cherson beschoten.
Cherson ligt in het zuiden van Oekraïne, aan de westelijke oever van de rivier Dnipro. Het grootste deel van de provincie, die ook Cherson heet, kwam al vroeg in de oorlog in Russische handen, maar het Oekraïense leger wist de stad later in 2022 te heroveren.
De stad ligt dicht bij het front en wordt nog voortdurend door Rusland bestookt. Burgers zijn dan vaak doelwit en de aanvallen lijken vooral bedoeld om de bevolking te terroriseren.
De communistische Volksrepubliek China is vandaag 75 jaar, maar groots wordt het jubileum niet gevierd en een militaire parade blijft uit. Dat komt onder meer doordat in China het getal 75 niet gezien wordt als een kroongetal. Maar dat is niet de enige reden. In het land voeren momenteel economische problemen de boventoon, de malaise is overal voelbaar.
Aan de vooravond van de 75e verjaardag waarschuwde partijleider Xi Jinping het volk om "voorbereid te zijn op regenachtige dagen" en op "grootse beproevingen". Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, moet het gehele land leunen op "de partij en het leger", vervolgde hij. Xi klonk veel minder positief dan een jaar geleden bij de viering van de 74e verjaardag.
Bijna het langst aan de machtDe Volksrepubliek China werd in 1949 uitgeroepen door Mao Zedong en sindsdien is China een eenpartijstaat. Op de Noord-Koreanen na, zijn de communisten er wereldwijd het langst aan de macht.
Het land en de Partij hebben grote veranderingen doorgemaakt. Onder Mao kwamen tientallen miljoenen Chinezen om het leven, onder meer door de collectivisatie van de landbouw en de Culturele Revolutie. Na de dood van Mao in 1976 heeft de Partij zich daarna opnieuw 'uitgevonden'. Vergaande economische hervormingen werden doorgevoerd, maar politiek werden de touwtjes stevig in handen gehouden.
Sinds eind jaren 70 zijn de levensverwachting en levensstandaard enorm toegenomen, en China is een machtige speler op het wereldtoneel geworden. Het land is technologisch hoogstaand en grote delen van de bevolking zijn nu rijk en welvarend.
Kwakkelende economieDie grote economische groei is waar de Partij vandaag de dag zijn steun onder het volk op baseert. Maar met de kwakkelende economie, staat de communistische machthebber voor een legitimiteitsprobleem.
De verwachte economische groei, na de coronapandemie en de levensontwrichtende lockdowns, bleef uit. De huizenmarkt blijft een zorgenkindje, en het land heeft te kampen met deflatie, achterblijvende binnenlandse consumptie en een laag consumentenvertrouwen.
Vorige week kondigde de Centrale Bank van China een uitgebreid pakket stimuleringsmaatregelen aan, waar de markten positief op reageerden. Maar op korte termijn zal de gemiddelde Chinees daar weinig van merken. Zeker niet de onderlaag van de samenleving, waar de economische klappen het hardst worden gevoeld.
Veel infrastructuur- en bouwprojecten zijn stil komen te liggen de afgelopen paar jaar. Daardoor zijn veel mensen werkloos geraakt. "Ik ben pas sinds drie jaar dagloner. Daarvoor had ik een vaste baan, maar ze hebben me ontslagen", zegt meneer Li op de Houba-daglonersmarkt in de stad Guiyang. "Eerst kon je als dagloner makkelijk een baantje vinden, nu niet meer."
Maar niet alleen de onderlaag van de samenleving heeft het moeilijk. Ook hoopopgeleide mensen komen slecht aan het werk. Xu Hui volgt een bachelor in Duurzame Energie in Guiyang. Hoewel de Chinese overheid miljarden investeert in duurzame energie heeft ze weinig vertrouwen in haar zoektocht naar een baan. "De concurrentie is groot, werkgevers zijn er maar weinig, en werkzoekenden zijn met veel", zegt ze.
De werkloosheidscijfers onder de jeugd blijven hoog. Vorig jaar stopten de autoriteiten zelfs met het publiceren van deze cijfers, om verdere sociale onrust te voorkomen. Nu staat het percentage op 19 procent, volgens de cijfers van het Chinese Nationaal Bureau van Statistiek.
Oneerlijkheid
Deze economische problemen leiden tot het breed gedeelde gevoel dat de huidige generatie minder kansen heeft dan de vorige generatie. Chinezen ervaren hun economie als steeds oneerlijker. Amerikaans onderzoek wijst uit dat Chinezen in de eerste jaren van deze eeuw van mening waren dat wie arm was, dat aan zichzelf had te danken. Steeds meer mensen denken daar inmiddels anders over: ze wijzen onder meer op de kansenongelijkheid in de Chinese samenleving.
De groeiende onvrede stelt het regime voor een serieuze uitdaging. Maar om kritiek te onderdrukken, beschikt de Chinese Communistische Partij over beproefde middelen als censuur en overheidspropaganda. En met surveillancetechnieken worden kritische Chinezen scherp in de gaten gehouden.
Grote techbedrijven bepalen met algoritmes welk nieuws iemand te zien krijgt en dat vormt een bedreiging voor een goed werkende democratie. Dat staat in een onderzoek van het Commissariaat voor de Media.
Met name jongeren (op wie het onderzoek zich richtte) die hun informatie vooral van sociale media halen, missen door de algoritmes een deel van het nieuws.
Het commissariaat noemt dat schadelijk omdat jongeren een gevarieerd en pluriform nieuwsaanbod nodig hebben om zich een mening te kunnen vormen en "een gezond publiek debat" te kunnen voeren.
Uit het onderzoek komt naar voren dat 78 procent van de jongeren het nieuws oppikt van Instagram, Tiktok en YouTube. Nieuws komt daar vaak automatisch voorbij. Jongeren zijn er niet bewust naar op zoek.
Minder in aanraking met nieuwsOnderzoeker Karin Schut zegt dat jongeren thuis minder in aanraking komen met nieuws. "Ik ben opgegroeid met de tv om acht uur aan voor het journaal. Dus dat keken we mee. Dat gebeurt nu minder. Ook ligt de krant minder op tafel. Dat betekent niet dat die niet meer gelezen wordt, maar vaak digitaal. Daarmee komt nieuws thuis minder vaak automatisch voorbij."
Jongeren gebruiken zoekmachines voor het vinden van extra informatie en om te controleren of iets klopt. Nieuwswebsites of -apps worden daarvoor een stuk minder gebruikt.
Hierdoor zijn jongeren voor hun informatievoorziening vooral afhankelijk van de grote techbedrijven op wie niemand op dit moment greep heeft, zegt het commissariaat. Dat pleit daarom voor het zo snel mogelijk reguleren van de big tech.
Afspraken nodig tussen pers en techDaarvoor zijn volgens het commissariaat afspraken nodig tussen nieuwsorganisaties en publieke omroepen met de techplatformen. Ook moet er wet- en regelgeving komen en goed toezicht. Op die manier moet een gevarieerd, breed nieuwsaanbod een prominentere plek krijgen in het aanbod van sociale media.
Ook moeten er nieuwe verdienmodellen voor de nieuwssector worden ontwikkeld, bepleit het commissariaat. "In Australië is Google gaan betalen voor de doorgifte van nieuws", geeft onderzoeker Schut als voorbeeld.
Voor nieuwsorganisaties is het lastig om geld te verdienen met nieuws op sociale media. Dat geldt met name voor private nieuwsmerken. Zo verdienen kranten vooral geld aan oudere, betalende abonnees en commerciële televisieorganisaties aan advertentie-inkomsten op televisie. Op sociale media wordt vooral geld verdiend door de techbedrijven zelf.
Platform speciaal voor jongerenGrote landelijke nieuwsmerken zoals De Telegraaf, RTL Nieuws, NU.nl of de NOS zijn bij driekwart van de jongeren bekend.
Vooral nieuwsmerken met een platform specifiek gericht op jongeren doen het goed. Nieuws wordt daar met name gevolgd als jongeren de invalshoek interessant vinden, of als het het nieuwsonderwerp specifiek over jongeren gaat.
Met name NOS Stories en NOS op 3 lukt het om veel jongeren te bereiken. Daarnaast doen Cestmocro en RapNieuwsTV het goed op sociale media. Dit zijn populaire diensten die zelf geen nieuws maken, maar wel verspreiden.
Zij gebruiken beeldtaal en communicatiemogelijkheden die ongebruikelijk zijn in de traditionele journalistiek. Video's hebben een pakkend begin en zijn snel gemonteerd zodat ze opvallen tussen de andere video's op sociale media.
Als er geen op jongeren gerichte content is, kan het ook niet door het algoritme worden opgepikt, zegt onderzoeker Karin Schut. "Jonge nieuwsgebruikers missen daardoor diversiteit en mogelijk ook betrouwbare en interessante berichtgeving."
Om voeling te houden met jonge nieuwsgebruikers is een doelgerichte, eigen aanpak voor nieuwsorganisaties noodzakelijk. Onderzocht moet worden of ze daarbij tijdelijke subsidies kunnen krijgen, zegt het Commissariaat voor de Media.
