Aggregator

Is 2025 finally the year of non-planar 3D printing? Maybe it won’t have to be if [Ten Tech] gets his way! Ironing is the act of going over the top …read more

This week Jonathan and Rob chat with Tom Herbert about XDP2! It’s the brand new framework for making networking really fast, making parsers really simple, and making hardware network acceleration …read more

In de Verenigde Staten gaat de rente omlaag. Dat gebeurt wel vaker, maar is nu groot nieuws door de maandenlange aanvallen van president Donald Trump op het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Federal Reserve. Nadat hij tevergeefs probeerde de voorzitter van de Fed te ontslaan, probeert Trump nu Fed-leden te vervangen om zijn zin door te drukken: hij wil een veel lagere rente.

Het is dan ook maar de vraag of in het Witte Huis de vlag uitgaat bij de eerste renteverlaging van de Fed sinds Trumps herverkiezing. De rente daalt met slechts 25 basispunten, tot een rente tussen 4 en 4,25 procent. Trump wil een rente van 3 en liefst 2 procent. Wel hintte de Fed op een verdere renteverlaging de komende maanden

De vergadering van de Fed werd vandaag met argusogen gevolgd. Fed-voorzitter Jerome Powell hintte enkele weken geleden al op een renteverlaging. Maar een te grote verlaging zou de financiële markten het idee kunnen geven dat de centrale bank dat alleen doet om de president te plezieren. Dat is slecht voor het vertrouwen in de Fed en de Amerikaanse economie.

Economisch adviseur bij de Fed

Opvallende aanwezige bij de Fed was Trumps economisch adviseur Stephen Miran. Hij was maandagnacht door de Senaat in snel tempo benoemd als opvolger van Fed-lid Adriana Kugler, die in augustus om onbekende redenen opstapte.

Miran is volgens zakenkrant de Financial Times één van de architecten van de hoge importtarieven die Trump andere landen oplegde.

Trump kondigde in april stevige importheffingen voor andere landen aan:

Ook werkte Miran mee aan het grote pakket belastingverlagingen dat de Amerikaanse staatsschuld tot recordhoogte dreigt op te stuwen.

Juist door deze twee besluiten van Trump betwijfelt de Fed of de inflatie in de VS wel onder controle komt. Daarom bleef de beleidsrente sinds december op 4,25 tot 4,5 procent. Een hoge rente maakt geld lenen duur, waardoor de economie afkoelt en de prijzen minder hard stijgen.

Ontslagen Fed-bestuurder terug

Behalve Miran was opvallend genoeg ook Lisa Cook op de Fed-vergadering. Zij werd drie weken geleden door Trump ontslagen na een beschuldiging van hypotheekfraude. Haar vervanging door iemand uit zijn entourage werd enkele uren voor het begin van de tweedaagse Fed-vergadering in hoger beroep als onrechtmatig beoordeeld.

De president mag een Fed-bestuurder pas ontslaan als die daadwerkelijk voor fraude is veroordeeld. Cook zit in het kamp dat de rente niet te veel wil verlagen en kon vandaag gewoon meestemmen over het rentebesluit.

President Trump ruziet met Fed-voorzitter Powell op de bouwplaats:

Inmiddels zijn er steeds meer bewijzen die Cook vrijpleiten van fraude. Eerder werd Fed-voorzitter Powell al door Trump beschuldigd van crimineel gedrag, vanwege te hoge kosten van een verbouwing van het hoofdkantoor van de Fed.

Economische zorgen

Bij de renteverlaging draait alles om de stand van de Amerikaanse economie. Trump vindt dat de hoge beleidsrente van de Fed economische groei tegenwerkt. De Fed heeft juist zorgen over de inflatie.

Twee jaar geleden verhoogde de Fed de rente naar meer dan 5 procent omdat de inflatie in de VS hard opliep. De prijzen stegen toen meer dan 7 procent. Een prijsstijging van 2 procent wordt door centrale banken als normaal beschouwd. Maar al anderhalf jaar schommelt de Amerikaanse inflatie rond de 2,5 procent.

De Fed wil daarom eerst de gevolgen van de hogere importtarieven afwachten. Vooralsnog valt dit effect mee, maar het is niet uitgesloten dat Amerikaanse bedrijven de hoge tarieven de komende maanden alsnog doorberekenen in hun prijzen.

Werkloosheid groter

Toch sleutelt de Fed nu aan de rente. Er is namelijk een ander economisch probleem: de arbeidsmarkt. Sinds juni komen er aanzienlijk minder nieuwe banen in de VS bij dan gedacht. De banencijfers moesten zelfs meerdere malen naar beneden worden bijgesteld.

Trump vond dat sjoemelen met de cijfers om hem tegen te werken. Hij ontsloeg in augustus daarom directeur Erika McEntarfer van het Amerikaanse statistiekbureau. Ook zij werd vervangen door één van Trump's huiseconomen. Dit leidde tot nieuwe onrust op de financiële markten, omdat de besluiten van de Fed worden genomen op basis van de cijfers van het statistiekbureau.

De Amerikaanse arbeidsmarkt die al langere tijd zwakker is dan gedacht, is voor de Fed nu hét argument om de rente dan toch te verlagen. Als vooral bedrijven goedkoper geld kunnen lenen, zouden zij meer gaan investeren en daarmee meer mensen aannemen.

Het is druk op de wegen bij Rotterdam door een ongeluk op de A16 vanochtend. Daarbij kantelde een vrachtwagen en Rijkswaterstaat is al de hele dag bezig met herstelwerkzaamheden.

De vrachtwagen kantelde vanochtend rond 10.15 uur op de weg in de richting van Breda. Rijkswaterstaat hoopte in eerste instantie om 16.30 uur klaar te zijn met de bergings- en opruimwerkzaamheden, maar dat duurde toch langer.

Het wegdek was zo beschadigd dat het opnieuw geasfalteerd moet worden. De verwachting is nu dat de weg rond middernacht weer open is.

'Vervelende combinatie van factoren'

De afgesloten A16 leidt al de hele dag tot een vertraging van minstens een half uur, schrijft Rijnmond. Ook omleidingswegen zijn extra druk, zoals de A20 en A4, waar in de avondspits een uur vertraging was.

"Het was een vervelende combinatie van factoren", schrijft Rijkswaterstaat op X. Niet alleen het incident met de vrachtwagen zorgt voor drukte. "Er wordt in de stad aan de weg gewerkt, Feyenoord speelt vanavond en de halve omleidingsroute liep vol. Er waren verder ook meerdere kleine incidenten, dat maakt het er niet beter op."

Om 20.00 uur begint in De Kuip de wedstrijd tegen Fortuna Sittard. De Feyenoord Supportersservice deed al een oproep op sociale media aan de supporters om de reis naar De Kuip goed te plannen. "Pak eventueel de fiets, het openbaar vervoer of de watertaxi!"

De Amerikaanse regering gaat linkse groeperingen met harde hand aanpakken na de moord op Charlie Kirk. Hoewel tot dinsdagavond over het motief van de verdachte nog niets bekend is, wees het Trump-kamp al snel met de beschuldigende vinger naar progressief Amerika.

"We moeten het hebben over deze enorme destructieve beweging van links-extremisme die de afgelopen jaren is opgekomen", zei vicepresident Vance in de The Charlie Kirk Show, de populaire podcast van de doodgeschoten activist. "Ik geloof dat dit deels de reden is dat Charlie Kirk werd vermoord door de kogel van een sluipmoordenaar."

Ook president Trump deed een duit in het zakje. "Radicaal links veroorzaakt veel geweld, ze pakken dit grootser aan. Ik denk dat ze ons land haten. Ze zijn verantwoordelijk voor het terrorisme dat we tegenwoordig in ons land zien."

'Linkse terreurnetwerken'

Als het aan de regering ligt, blijft het niet bij beschuldigingen. Trump sprak al snel over "wraak en vergelding" na de moordaanslag op Kirk. Hij wil een reeks linkse organisaties op een lijst van verboden terreurorganisaties plaatsen. Ook overweegt het Witte Huis strafmaatregelen te nemen tegen financiers van linkse protesten.

Stephen Miller, een adviseur in het Witte Huis die in de media vaak optreedt als de pitbull van Trump, zei dat de jacht geopend is op wat hij linkse "terreurnetwerken" noemde. "Het is een enorme binnenlandse terreurbeweging. Met God als mijn getuige gaan we alle middelen van het ministerie van Justitie, het ministerie van Binnenlandse Veiligheid en de hele regering inzetten voor het identificeren, ontregelen, ontmantelen en vernietigen van deze netwerken om Amerika weer veilig te maken. Dit gaat gebeuren en we doen het uit naam van Charlie Kirk."

Daarmee leek Miller te suggereren dat er meerdere mensen betrokken waren bij de moord op Kirk, terwijl de autoriteiten in Utah er nog steeds van uitgaan dat het de daad was van een eenling. Miller bleef vaag over wat die linkse terreurnetwerken zijn.

Democratische zorgen

Juist die vaagheid baart de Democratische oppositie zorgen. Want wie vallen allemaal onder deze linkse "terreurnetwerken"? Zijn dat Amerikanen die het simpelweg oneens waren met Charlie Kirk en daar harde aanvaringen met hem over hadden? Of is het zelfs de hele Democratische partij, die vaak door Trump als "extremistische" organisatie is neergezet? Democraten vrezen dat de president dit gaat misbruiken om de oppositie met harde hand aan te pakken.

"Dit worden donkere tijden", zei een sombere Chris Murphy, een Democratische senator. "De moord op Charlie Kirk had Amerikanen kunnen verenigen in de strijd tegen politiek geweld. In plaats daarvan grijpen Trump en zijn radicale medestanders dit aan om kritische geluiden te vernietigen."

Cancel culture

Die vrees is niet ongegrond. De vijandige opstelling van de Trump-regering heeft werkelijke gevolgen. Vicepresident Vance riep Amerikanen op iedereen in de gaten te houden die blijdschap toont over de moord op Kirk. "Als je ziet dat iemand de dood van Charlie Kirk viert, spreek ze daarop aan. Sterker nog, bel hun werkgever."

Volgens de Amerikaanse zender CBS zijn journalisten, commentatoren en ambtenaren ontslagen na uitlatingen op sociale media over de dood van Kirk. De politieke website Politico meldt dat meerdere universiteiten in het land medewerkers hebben ontslagen vanwege opmerkingen over Kirk die ongepast zouden zijn. In veel gevallen werden ze aangespoord door Republikeinse politici om hen te ontslaan.

Het legt de dubbele houding bloot van Trumpistisch Amerika. Republikeinen liepen jarenlang te hoop tegen de cancel culture van links die in hun ogen conservatieve meningen het zwijgen oplegde door ze te pas en te onpas te betitelen als hate speech.

Republikeinen vereren Charlie Kirk nu als martelaar van het vrije woord en ze schilderen zijn dood af als een aanslag op de vrijheid van meningsuiting. Tegelijk grijpen ze de moord aan om meningen en uitspraken van hun linkse opponenten de kop in te drukken.

Het was nota bene Charlie Kirk zelf die zich fel verzette tegen cancel culture en hij had een hekel aan termen als hate speech. "Hate speech bestaat niet als wettelijk begrip in Amerika", zei hij op X. "Uitspraken kunnen lelijk zijn. Uitspraken kunnen beledigend zijn. Uitspraken kunnen kwaadaardig zijn. Maar het wordt allemaal beschermd door het recht op een vrije mening in onze grondwet."

It is a common occurrence in old movies: Our hero checks in at a hotel in some exotic locale, and the desk clerk says, “Ah, Mr. Barker, there’s a letter …read more

Nederland stond lang bekend als een heel aantrekkelijk land om zaken in te doen. Ondernemers waarschuwen dat dat aan het veranderen is. Regels en belastingen staan hen in de weg, vertellen ze op een ondernemersontbijt in Rotterdam de dag na Prinsjesdag.

"Er zijn te veel controles. En wij willen weten waar we aan toe zijn, de plannen vanuit de overheid moeten wel hetzelfde blijven. Als ondernemer wil je door", zegt een deelnemer. Het kwam ook voorbij in de Troonrede: "Het is zorgelijk dat steeds meer ondernemers negatief zijn over het Nederlandse investeringsklimaat."

Extra regels

Volgens ondernemers staat een opstapeling van nieuwe en steeds strengere regels van de overheid hen in de weg. Onderzoekers zien dat het de laatste jaren daadwerkelijk lastiger is geworden om zaken te doen in Nederland. De regeldruk is toegenomen, zegt hoogleraar economie Henk Volberda, die onderzoek doet naar het ondernemingsklimaat op de Universiteit van Amsterdam.

"Dit komt deels door extra rapportageverplichtingen voor milieu en klimaat en bedrijfsvoering", zegt Volberda. "Dit speelt ook in andere Europese landen. In Nederland kiezen beleidsmakers dan om extra regels daarbovenop te doen. En dat zorgt ervoor dat het nog omslachtiger wordt om te ondernemen in Nederland." Als voorbeeld noemt hij extra rapportageregels voor bedrijven die chemische stoffen hanteren.

Volgens deskundigen staat vooral een andere factor in de weg van groei en bedrijvigheid, namelijk dat regels steeds weer veranderen of zelfs teruggedraaid worden.

"Het speerpunt van het Nederlandse vestigingsklimaat was altijd de voorspelbaarheid", weet Volberda. Investeerders en bedrijven wisten wat er van ze werd verwacht bijvoorbeeld qua belastingen en uitstoot, en durfden plannen te maken voor de lange termijn. "Met kabinetten die kort zitten en dan weer een demissionair kabinet dat hooguit een jaar blijft, zie je ook feitelijk dat beleid wordt teruggedraaid", zegt hij, en neemt het stikstofbeleid als voorbeeld.

Zakken

Dat het zakendoen hier minder makkelijk gaat, is ook terug te zien op een internationale ranglijst. De World Competitiveness Ranking meet wat het overheidsbeleid, infrastructuur en efficiëntie in de economie doet voor het concurrentievermogen van een land. Op die lijst is Nederland gezakt van plek vier naar plek tien sinds 2021.

Een op de vijf bedrijven overweegt om te vertrekken uit Nederland en dat is een stijgende lijn, volgens de Monitor Ondernemingsklimaat van de UvA. "Het slechte ondernemingsklimaat" wordt vaak als reden aangegeven. Ondernemers doelen dan op belastingregels, veel controles vanuit de overheid en wetten die in hun ogen steeds weer veranderen.

Vertrek

Bij consultancy EY horen ze steeds vaker dat ondernemingen willen vertrekken juist vanwege het vestigingsklimaat. "Nederland wil graag vooroplopen en strengere regels invoeren dan onze buurlanden. Vandaar vragen ondernemers zich af of ze niet beter naar bijvoorbeeld Zwitserland of de VS kunnen vertrekken", zegt Max Velthoven, adviseur bij EY.

Dat Nederland soms strengere regels invoert dan andere landen, is niet zonder reden. Het is een dichtbevolkt land dat kampt met slechtere waterkwaliteit en meer stikstofuitstoot dan andere EU-landen. We moeten wel beseffen dat het vertrek van bedrijven een prijskaartje heeft, vindt Velthoven. Want bedrijven zorgen voor banen en belastinginkomsten.

Andere knelpunten voor ondernemers zijn het gebrek aan fysieke ruimte en het overvolle stroomnet. Dat maakt het moeilijk om nieuwe vestigingen te openen of uit te breiden.

Het zwabbert

Bij ondernemersorganisaties horen ze vaak van leden dat "zwabberend beleid" voor belemmeringen zorgt. "Het is funest", vat een woordvoerder van industrieclub FME het samen. Als voorbeeld noemt hij de expatregeling die belastingkorting geeft om mensen uit het buitenland aan te trekken. "Die werd eerst afgebouwd, daarna zou dat teruggedraaid worden en vervolgens waren er weer bezuinigingen. Daar kun je als werkgever geen beleid op voeren."

Volgens de woordvoerder zijn ondernemers niet tegen regels. Wat zij willen, zijn vooral stabiele regels die niet elk jaar veranderen. Dat zou het makkelijker maken om plannen te maken en te investeren voor de lange termijn.

Demissionair minister Wiersma (Landbouw) heeft vandaag de agrarische gegevens openbaar gemaakt die Omroep Gelderland via een Woo-verzoek had opgevraagd. De rechter bepaalde eerder deze maand dat ze dat moest doen. Met het openbaar maken voorkomt Wiersma een dwangsom die kon oplopen tot 1 miljoen euro.

Het gaat om gegevens van Gelderse veehouders en hun uitstoot over 2023. Journalisten van Omroep Gelderland vragen daar al jaren om. Het gaat bijvoorbeeld om het aantal dieren bij veehouderijen en locaties van stallen. Daarmee kan onderzoek worden gedaan naar de effectiviteit van het stikstofbeleid.

Het verzoek werd in eerste instantie goedgekeurd toen het ministerie nog onder leiding stond van minister Adema (ChristenUnie). Afgelopen januari greep Wiersma (BBB) in en werd de goedkeuring ingetrokken.

'Onontkoombaar'

In een kort geding begin september oordeelde de rechter dat openbaarmaking "onontkoombaar" is en niet kan worden geweigerd. De rechtbank wees daarbij op de aanstaande Kamerverkiezingen in oktober. "Het publiek moet kunnen worden geïnformeerd over de effectiviteit van het stikstofbeleid."

Zou de demissionair minister toch weigeren, had het ministerie een dwangsom van 50.000 euro per dag moeten betalen aan Omroep Gelderland, tot een maximum van 1 miljoen euro.

Omroep Gelderland vroeg ook om cijfers uit 2020, 2021 en 2022, net als Follow the Money en NRC. De hoogste bestuursrechter, de Raad van State, moet nog uitspraak doen in die zaak.

Zeldzaam zijn ze niet, de aardmetalen waarvoor Amerika nu is overgeleverd aan China. Van de 50 mineralen die de VS aanmerkt als 'kritiek', heeft alleen Alaska er al 49 in de grond zitten. Toch ziet het er niet naar uit dat de Amerikanen snel zelfvoorzienend worden. Want alleen al het openen van een mijn kan decennia duren.

Op zoek naar goud zeeft JR Krause het gruis in een kreek. Hier, rond de stad Fairbanks, barstte begin vorige eeuw de goudkoorts in Alaska los. "Voor het geld hoef ik het niet te doen, het is vooral leuk om buiten te zijn en goud te vinden", zegt Krause, die overdag werkt in Fort Knox, een van de grootste goudmijnen van Amerika. "Wat je vindt mag je houden, belasting hoef je niet te betalen."

Ruim 120 jaar na de goudkoorts wordt het edelmetaal nog volop gemijnd. "Als het weer goed is, zien we het aantal vrachtwagens met gouderts toenemen", zegt Patrice Lee van Clean Air Alaska. Ze telt zeker zestig trucks per dag die heen en weer rijden tussen de Manh Choh-mijn en Fort Knox, waar de lading gouderts wordt verwerkt.

Hobbelige wegen

Alaska is niet gemaakt voor deze zware trucks, vinden omwonenden. De ontdooiende permafrost leidt tot gaten en verzakkingen in de hobbelige wegen. "Of het nou gaat om goud- of mineralentransport: het lijkt erop als of er eerst een grote ramp moet gebeuren voordat onze zorgen serieus worden genomen", zegt Barbara Schumann van Safe Alaska Highways.

"De mijnbouwhausse in Alaska gaat door", stelt directeur Deantha Skibinsi van de Alaska Miner's Association, de club van mijnbouwers. "Mineralen horen daar zeker bij. We zitten nu in de exploratiefase." De afhankelijkheid van China afbouwen is het doel: nu nog wordt grofweg 70 procent van alle zeldzame aardmetalen wereldwijd gemijnd in China.

Dat is een grote kwetsbaarheid voor de VS. China aarzelt niet de Amerikanen af te knijpen van de toegang tot cruciale mineralen; het is een stok om mee terug te slaan in Trumps handelsoorlog.

Geen zakenmensen

"China heeft op slimme wijze zo'n beetje een monopolie op de wereldwijde magneetmarkt verworven", zei Trump er recent over. "Dat komt doordat presidenten geen zakenmensen zijn. Zij hebben dat laten gebeuren, en dat hadden ze niet moeten doen. Maar wij hebben veel meer. Onze kaarten zijn veel groter en beter dan die van hen."

Grondstoffen hebben is één ding, ze ontginnen een tweede. "Het duurt ongeveer 29 jaar om een mijn met vergunningen operationeel te krijgen", vertelt Skibinsi. "Hopelijk kan dat flink korter worden, maar het is echt alle hens aan dek."

Trump tekende al een aardmetalendeal met Oekraïne, hij liet zijn oog vallen op Groenland en hij kijkt naar Congo en Rwanda. In eigen land staat Alaska al een tijd in de startblokken, maar geld en vergunningen blijven hordes. "Voordat een mijn geopend is ben je al snel een paar decennia verder", zegt ook Lee Ann Munk van het Critical Minerals Collective, dat zich richt op onderzoek en ontwikkeling in de sector.

Afvalbergen doorzoeken

Zij vraagt zich af of er genoeg gebeurt om de VS uit de Chinese houdgreep te wurmen. "Veel hangt af van de vraag of er wordt geïnvesteerd", zegt Munk. Alaska heeft vrijwel geen capaciteit om aardmetalen te verwerken. Bedrijven zien er nog te weinig brood in: te duur, te riskant.

Daarom wordt nu gekeken naar het winnen van aardmetalen uit tailings: bergen mijnafval uit bestaande mijnen. "Het gaat om mineralen die destijds zijn weggegooid omdat ze geen waarde hadden", legt mijnexpert Tom Bundtzen uit.

Hij wijst naar bergjes stenen en gruis langs wegen en beken. "Het is een optie om te zien wat er nog in zit." Al kent ook dat pad beperkingen. "Een deel is al gebruikt voor de aanleg van wegen en andere infrastructuur."

Toch concluderen experts dat die afvalbergen voorlopig het beste recept bieden om de ergste mineralenhonger te stillen. "Alaska heeft weinig infrastructuur", zegt grondstoffenkenner Brent Sheets van de Universiteit van Alaska in Fairbanks. "De beste manier om kritieke mineralen te winnen is daarom om mee te liften op bestaande mijnen. Voor de infrastructuur, de wegen, is immers al betaald."

In de tussentijd is het zaak beter in kaart te brengen wat er überhaupt waar in de grond zit. "Gedetailleerde kaarten bestaan er niet", zegt hij. "Terwijl juist die gegevens de sleutel zijn tot nieuwe ontdekkingen."

For nearly 90 years, American Science and Surplus has been shipping out weird and wonderful stuff to customers far and wide. In the pre-Internet days, getting their latest catalog in …read more

De Amerikaanse president Trump is door de Britse koning Charles ontvangen op Windsor Castle. Hij had er zin in, zo maakte hij in het vliegtuig op weg naar Engeland al duidelijk aan journalisten. "Het wordt een prachtig evenement, geniet ervan, oké?", zei hij.

Trump kwam gisteravond in Londen aan met warme woorden voor de koning: hij noemde hem een goede vriend. "Hij vertegenwoordigt het land zo goed, hij is zo'n elegante heer", zei hij over de Britse vorst.

De Amerikaanse president werd door koning Charles onthaald met veel pracht en praal:

Vandaag staat de band tussen koning Charles en Donald Trump centraal. En vanavond logeert de Amerikaanse president met zijn vrouw in Windsor Castle bij de koning.

VK-correspondent Fleur Launspach:

"Trump vleien en imponeren is tot nu toe een succesvolle strategie gebleken om betere handelstarieven te krijgen en deals te sluiten met de regering-Trump, en ook invloed uit te oefenen op de president. Hoe kan dat beter dan met soft power, iets waar de Britten beroemd om zijn en waarin de royals al eeuwen een cruciale rol spelen.

Vandaag draait het om het smeden van een persoonlijke band. Dit zijn vormen van invloed die je niet met geld kunt kopen, maar die voortkomen uit traditie, symboliek en imago. Je zou het bijna een transactie kunnen noemen: de Britten rollen de ultieme rode loper uit voor Trump om de relatie met een zeer machtige én onvoorspelbare regering-Trump goed te houden.

Het draait om imago, historie en prestige, in het geval van de Britten belichaamd door misschien wel het bekendste en meest geliefde koningshuis ter wereld."

Trump en first lady Melania vlogen vandaag per helikopter vanuit Londen naar Windsor Castle. Na aankomst werden ze ontvangen door prins William en prinses Catherine, waarna ze officieel werden verwelkomd door koning Charles en koningin Camilla.

Daarna volgde een rijtoer met koetsen over het terrein van Windsor Castle. Trump nam samen met koning Charles plaats in de voorste koets. Op foto's is te zien dat er veel gepraat wordt tijdens de rit.

VK-correspondent Fleur Launspach:

"Er is veel dat hen verdeelt. Charles zet zich al zijn leven lang in voor het klimaat, terwijl Trump juist meer fossiele brandstoffen wil winnen. Maar er zijn ook opvallende overeenkomsten. Trump heeft een bijzondere fascinatie voor de monarchie, en specifiek voor het Britse koningshuis.

Misschien wel hun duidelijkste overeenkomst is hun liefde voor Schotland. Trump heeft een Schotse moeder en bezit twee golfbanen in Schotland. Charles heeft, net als zijn moeder Elizabeth die er het liefst verbleef, een diepe band met het land en groeide er deels op."

Melania en koningin Camilla volgden in de tweede koets en de overige twee koetsen waren bestemd voor prins William en prinses Catherine en het gevolg van president Trump.

Na de tocht per koets volgde de inspectie van de erewacht. Met 1300 militairen van het leger, de marine en de luchtmacht was het volgens de BBC de grootste erewacht ooit tijdens een staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk.

Het grote militaire vertoon zou Trump volgens de omroep moeten aanmoedigen om verbonden te blijven aan de NAVO en Oekraïne te blijven steunen.

Het gezelschap ging vervolgens het kasteel binnen, waar Trump en koning Charles een privélunch hadden.

Weggehouden van demonstraties

Na de lunch legde Trump een krans op het graf van koningin Elizabeth. Ook stond er een gezamenlijke flypast van de Britse en de Amerikaanse luchtmacht op het programma, maar die komt door de slechte weersomstandigheden te vervallen. Mogelijk zullen er wel vliegtuigen van de Royal Air Force overvliegen.

VK-correspondent Fleur Launspach:

"Trump wordt zoveel mogelijk weggehouden van demonstraties en andere verstorende acties, er zijn geen optochten door menigten om zijn humeur niet te verpesten. De Britten zijn niet bepaald fan van Trump: slechts 16 procent van de bevolking heeft hem hoog zitten, net zo weinig als de Israëlische premier Netanyahu.

Er zijn wel demonstraties gepland, die zoveel mogelijk buiten Trumps blikveld worden gehouden of snel door de politie worden opgerold. Gisteravond werd echter al een grote foto van Trump en Epstein de zedendelinquent op een kasteeltoren geprojecteerd."

"Hey Trump, Londen haat je, en ons koningshuis haat je ook", leest een demonstrant van haar protestbord voor aan correspondent Launspach. "Alles waar Londen voor staat, wat betreft diversiteit, inclusiviteit en het bieden van een warm welkom, heeft Trump niet. Trump is het absolute tegenovergestelde", zegt ze.

Een andere demonstrant zegt: "Trump is een bedreiging voor de democratie, en hij doet niks tegen klimaatverandering. He is a menace."

We houden van ons land", zegt weer een andere vrouw. "Maar we schamen ons als volk dat we Trump, een verschrikkelijke man, zo ontvangen."

Staatsbanket

Het hoogtepunt van het bezoek is ongetwijfeld het staatsbanket dat vanavond gepland staat in de indrukwekkende St. George's Hall in Windsor Castle. Zowel president Trump als koning Charles zal er een toespraak houden.

Na al het koninklijk vertoon volgt morgen de politiek: dan worden de echte zaken besproken.

Veel koraalriffen in het Caraïbisch gebied kunnen de stijging van de zeespiegel niet bijbenen. Door klimaatverandering, vervuiling en ziekten gaat een steeds groter deel zelfs krimpen, schrijven wetenschappers in het vakblad Nature.

Doordat de zeespiegelstijging juist sneller gaat, komen Caraïbische riffen steeds dieper te liggen. Daardoor breken ze de golven minder goed, wat zonder maatregelen de kans op wateroverlast vergroot.

Riffen groeien steeds langzamer

Koralen bestaan uit diertjes die van kalk een skelet bouwen, en kleurrijke algen die energie vastleggen uit zonlicht. Gezonde riffen groeien omhoog doordat ze jaarlijks meer kalk vastleggen dan dat er verdwijnt. Op den duur kunnen ze zelfs het oppervlak bereiken.

De wetenschappers bekeken voor de riffen rond Bonaire, de Florida Keys en Mexico hoeveel kalk aangroeit en verdwijnt. Dat verschilde flink van plek tot plek. Vooral de gezondheid van het rif bepaalt de groei. Hoe meer oppervlak is bedekt met levend koraal, hoe sneller het groeit. Verder speelt een rol of er snel of langzaam groeiende koraalsoorten aanwezig zijn.

De koralen rond Bonaire waren altijd relatief gezond. Op de beste plekken groeit het rif jaarlijks nog altijd vier millimeter Dat is nu nog voldoende om de zeespiegelstijging bij te benen.

Maar zelfs op Bonaire lukt dit nog maar op een klein deel van het rif. Bij de Florida Keys is het rif in zo'n slechte conditie dat het de zeespiegelstijging nergens bijhoudt. Vaak verdwijnt door erosie meer van het rif dan koralen bouwen.

Nog veel erger

"En ik vrees dat het inmiddels nog erger is", zegt Erik Meesters, marien bioloog bij Wageningen University & Research. In dit onderzoek zijn gegevens gebruikt uit 2017 toen hij en zijn collega's de riffen in kaart brachten. Sindsdien hebben de riffen het zwaar gehad.

Zowel in 2023 als 2024 was het zeewater zeer warm zodat koraal verbleekte of zelfs doodging. "En er is een ziekte geweest op Bonaire die heel veel koraal om zeep heeft geholpen", zegt Meesters. Hij schat dat lokaal 10 tot 30 procent van het koraal is verdwenen. "Ik houd mijn hart vast als we de data gaan analyseren van de volgende inventarisatie."

De toekomst ziet er nog somberder uit. Riffen zullen volgens het onderzoek steeds langzamer groeien. Door klimaatverandering is het zeewater steeds warmer. En dus zal koraal vaker verbleken, en minder de kans krijgen te herstellen. Verder lijden riffen onder ziekten en vervuiling. Daardoor neemt de gemiddelde bedekking af. En de bedekking van het rif is nodig voor gezonde groei.

Rond 2040 zou een ruime meerderheid van de riffen al in zo'n slechte conditie zijn, dat er jaarlijks meer kalk wegspoelt dan koralen vastleggen. Het achteruitgaan van koraalriffen gaat niet alleen ten koste van de vele dieren die er leven. Zeker op Bonaire trekt het koraal ook duiktoerisme.

Riffen zijn kustbeschermers

Ook spelen riffen een rol bij het beschermen van de kust. "Als golven over de onregelmatige structuur van het rif gaan ,verliezen ze energie", zegt Ellen Quataert, onderzoeker bij Deltares, die niet meewerkte aan dit onderzoek. "Als het rif breed is, verliezen golven veel energie en zijn ze redelijk gedempt bij het strand."

Wanneer riffen langzamer groeien en de zeespiegel stijgt, staat er steeds meer water boven het rif. "Je ziet dat de golven dan weer hoger worden bij het strand, en de kans op overstromingen toeneemt."

Minder ernstige stormen leiden dan toch tot wateroverlast. Het effect verschilt per locatie, en kustveiligheid hangt natuurlijk van veel meer af. "Maar onderzoek laat zien dat riffen serieus helpen", zegt Quataert. "Dat zie je in het veld én in rekenmodellen."

Omdat het verlies van de golfbrekende werking langzaam gaat kunnen kustbewoners zich hier op voorbereiden. Zo kunnen ze proberen het rif weer in gezondere staat te krijgen. Op Bonaire zijn daar zeker mogelijkheden voor, zegt Meesters. Zo heeft het rif veel last van rioolwater, voedingsstoffen en zand die in zee belanden. Betere waterzuivering en het vasthouden van regenwater zouden helpen.

Maar op de lange termijn is vooral klimaatverandering een bedreiging voor de toekomst van koraalriffen. Zelfs bij 1,5 graad Celsius opwarming verwacht het klimaatpanel IPCC dat 70 tot 90 procent van het koraal verdwijnt. Bij 2 graden Celsius verdwijnt vrijwel alles. En momenteel ligt de wereld niet op koers om de opwarming te beperken tot 2 graden.

De Waddenzee is een exoot rijker. Naast de Japanse oester en Filipijnse tapijtschelp is daar nu ook de Pacifische zeepok gevonden.

De officiële naam voor de pok is de 'Balanus glandula'. Hij werd voor het eerst beschreven door Charles Darwin en komt oorspronkelijk voor aan de westkust van Noord-Amerika, oftewel de Pacifische kust.

Zeepokken zijn kreeftachtigen die zich hechten aan harde oppervlakten zoals stenen of schelpen. Waarschijnlijk is de zeepok deze kant op gelift via de romp van een schip.

Japan en Zuid-Afrika

De exoot is nu gevonden voor de Friese kust bij Lauwersoog en rondom Texel, maar het is niet de eerste keer dat hij is gespot in Nederlandse wateren. Sinds 2015 is bekend dat de zeepok voorkomt bij de Zeeuwse kust, en ook in België. De exoot neemt ook al tientallen jaren toe in Japan en Zuid-Afrika, maar trekt dus steeds verder naar het noorden.

De zeepok werd ontdekt door Rosalinde van Ooijen, masterstudent Freshwater and Marine Biology aan de Universiteit van Amsterdam. Voor haar masteronderzoek bij het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) zocht ze het afgelopen voorjaar naar zeepokken in de Waddenzee.

Het is nu de vraag of de komst van de Pacifische zeepok negatieve gevolgen heeft voor soorten die al in de Waddenzee leven. "In Japan en Zuid-Afrika is de soort wel invasief, en verdringt die andere soorten", zegt Van Ooijen tegen Omrop Fryslân. Of de Pacifische zeepok in Nederland ook invasief is, is nog niet bekend. "We weten nog niet of en hoe er competitie is tussen de verschillende zeepokken. Dat moet blijken als we de aantallen blijven volgen."

De grootste techbedrijven in China mogen niet langer AI-chips van het Amerikaanse Nvidia kopen. Dat heeft de Chinese internetwaakhond besloten, meldt de Financial Times op basis van bronnen. Het gaat in ieder geval om ByteDance, het moederbedrijf van TikTok, en om Alibaba.

Niet alleen mogen de bedrijven geen nieuwe bestellingen meer plaatsen, ook bestaande bestellingen moeten worden geannuleerd. Het gaat onder meer om een nieuw model chip van Nvidia - de RTX Pro 6000D - waarvan bedrijven er tienduizenden hadden willen bestellen. Persbureau Reuters meldde eerder dat een exemplaar tussen de 6500 en 8000 dollar zou gaan kosten.

De betrokken partijen, inclusief Nvidia, waren voor de FT niet direct bereikbaar voor commentaar.

Onmisbare speler

China wil dat zijn techbedrijven minder afhankelijk worden van de Amerikaanse chipgigant. Nvidia is een onmisbare speler in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, het bedrijf maakt computerchips die in staat zijn zeer geavanceerde berekeningen uit te voeren. Dergelijke chips worden daarom veel gebruikt in datacenters.

"De boodschap is duidelijk", zegt een anonieme manager van een Chinees techbedrijf tegen de zakenkrant. "Eerder hadden mensen nog de hoop dat er een nieuwe voorraad Nvidia-chips deze kant op zou komen als de geopolitieke situatie zou verbeteren. Nu hebben we iedereen nodig om een eigen systeem te bouwen."

Genoeg voorraad

Uit testen zou inmiddels blijken dat de chips van Chinese makelij net zo goed of zelfs beter zijn dan de chips die Nvidia van de VS naar China mag verschepen. Een andere bron die de krant sprak zegt dat men verwacht dat er genoeg binnenlandse voorraad is en er dus geen Nvidia-chips gekocht hoeven te worden.

De stap is een tegenvaller voor Nvidia, dat hiermee China als afzetmarkt verder verliest. Dat terwijl in augustus ceo Jensen Huang zelfs nog een deal sloot met Trump zodat het bedrijf kon doorgaan met het exporteren van chips. Daartegenover stond een afdracht van 15 procent aan omzet van deze export. Later die maand werd bekend dat Nvidia nog geen chips had verkocht en dat dit de komende maanden ook niet werd verwacht.

China-correspondent Laura van Megen:

"Chipmaker Nvidia's maandenlange balanceeract tussen grootmachten China en de Verenigde Staten lijkt verre van de gewenste vruchten te hebben afgeworpen. In juli werd ceo Jensen Huang nog met groot applaus ontvangen bij een grote conferentie in Peking en geprezen om zijn hakkelende Mandarijn. Maar kort daarna bouwde de spanning zich weer op.

Zodra Nvidia van de Amerikanen toestemming had gekregen om H20-chips te exporteren, begonnen de Chinese staatmedia Nvidia ervan te beschuldigen 'achterdeurtjes' te hebben gebouwd in de chips. Hiermee zouden ze bijvoorbeeld op afstand uitgeschakeld of bestuurd kunnen worden. Nvidia ontkende dit resoluut, maar is door de Chinese internetwaakhond op het matje geroepen. Ook concludeerde China deze week dat Nvidia de anti-monopolie regels heeft overtreden, dat onderzoek was al ingesteld in december 2024 toen President Biden nog aan de macht was.

Chinese beleidsmakers nemen met deze stap een flinke gok. Ze zetten in op het geloof dat de computerchips van Chinese producenten even goed zijn als Nvidia's minder geavanceerde chips (die niet onder Amerikaanse exportrestricties vallen). Of dat geloof gegrond is, moeten de aankomende maanden gaan uitwijzen. In ieder geval betekent het voor Chinese bedrijven, niet alleen techgiganten maar denk ook aan elektrische automakers die werken met Nvidia-chips, dat toeleveringsketens en productielijnen moeten worden aangepast.

Vrijdag spreken president Xi en Trump elkaar voor de tweede keer sinds Trumps terugkeer in het Witte Huis. De techstrijd voert weer de boventoon in de relatie, want ook de TikTok-deal zou beklonken worden vrijdag. Nvidia heeft officieel nog geen straf opgelegd gekregen voor het overtreden van de anti-monopoliewetgeving. Dat had een troefkaart kunnen zijn voor Xi, maar nu deze uitsluiting van Nvidia-chips al bekend is geworden, belooft dat niet veel goeds voor het gesprek."

There was a recent recall of so-called ‘radioactive shrimp’ that were potentially contaminated with cesium-137 (Cs-137). But contamination isn’t an all-or-nothing affair, so you might wonder exactly how hot the …read more

In Alkmaar heeft de politie drie doden gevonden in een woning. Eerder zei de politie rekening te houden met alle scenario's. Uit onderzoek is inmiddels gebleken dat de personen niet door toedoen van iemand anders om het leven zijn gebracht.

"Er zijn geen aanwijzingen dat er anderen betrokken waren", schrijft de politie in een update over de zaak. De politie doet verder geen mededelingen over de identiteit van de slachtoffers.

De lichamen werden gevonden in een woning aan de Stikkelwaard. Om 11.00 uur vanochtend kreeg de politie een melding erover binnen.

De politie vraagt iedereen om terughoudend te zijn. "Er gaan veel geruchten rond over de identiteit van de slachtoffers, hun mogelijke onderlinge relatie en de oorzaak van het overlijden", meldt de politie Noord-Holland.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Erover praten helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

De Tweede Kamer wil weten waar het pakket aan stikstofmaatregelen blijft, dat op Prinsjesdag bekendgemaakt zou worden. Demissionair minister Wiersma heeft wel wat plannen aangekondigd "maar de vraag is of dat de naam pakket aan maatregelen waardig is", zei Kamerlid Bromet (GroenLinks-PvdA) bij de regeling van werkzaamheden.

Ook Kamerlid Podt (D66) zegt dat ze heel lang tussen de Prinsjesdagstukken heeft gezocht. "Maar ik heb geen pakket gevonden."

Wiersma heeft 2,6 miljard euro extra gekregen voor stikstofbeleid. Ze heeft nu in totaal 5,6 miljard euro beschikbaar om het probleem aan te pakken dat Nederland al sinds 2019 in zijn greep houdt.

Ze schreef gisteren bij haar begroting dat ze onder meer aan 'doelsturing' wil gaan doen. Dat betekent dat boeren een stikstofdoel opgelegd krijgen en zelf kunnen bepalen hoe ze minder stikstof kunnen uitstoten. Verder wil ze bijvoorbeeld inzetten op vrijwillige stoppersregelingen en stal-innovatie.

'Schijnoplossing'

De Kamer is daar niet van onder de indruk. Die sprak de afgelopen weken twee keer met de landbouwminister over haar wetsvoorstel om PAS-melders te helpen. Dat zijn boeren die al jaren, buiten hun schuld om, zonder stikstofvergunning werken en dus in feite illegaal zijn. Wiersma wil drie jaar extra de tijd nemen om een oplossing voor hen te zoeken.

Maar de Kamer vindt dat een plan van niks, "een schijnoplossing". Om over het plan te kunnen besluiten, wil de Kamer eerst weten wat het kabinet verder aan stikstofmaatregelen neemt. Daar is een speciale ministeriële commissie onder leiding van premier Schoof voor opgericht, maar die komt er ook niet uit. Wiersma beloofde de Kamer vorige week nog dat er op Prinsjesdag een "totaalpakket" zou liggen, maar dat is niet het geval.

'Contouren liggen er'

Minister Heinen van Financiën zei vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal dat de "contouren" van het pakket klaar zijn, maar dat plannen nog niet door de ministerraad zijn goedgekeurd. "Het komt nu aan op de uitwerking van de plannen. In die fase zitten we nu."

De Kamer wil het debat over de PAS-melders nu heropenen. NSC-Kamerlid Holman wees erop dat er een nieuw feit op tafel ligt, nu boerenorganisaties als Stikstofclaim en Agractie gisteren hebben gevraagd om het wetsvoorstel niet te steunen omdat wat er nu op tafel ligt niet "de toegezegde zekerheid" biedt. "Het is natuurlijk bijzonder dat de mensen om wie het gaat, dit vragen", zegt Holman.

Voormalig Lidl-topman Jesper Hojer wordt de nieuwe hoogste baas van supermarktketen Jumbo. Vanaf volgend jaar volgt de Deen Tom Heidman op, die sinds maart interim-topman bij Jumbo is.

Hojer begon in 2004 bij supermarktketen Lidl. Daar werkte hij tot 2019 in verschillende internationale functies, waaronder als directielid van Lidl Nederland, ceo in België en zijn laatste jaren als ceo bij Lidl International. In die periode heeft hij de budgetsupermarkt op de kaart gezet. Met zijn ervaring hoopt Jumbo ook verder te kunnen doorgroeien.

Het familiebedrijf heeft een onstuimige periode achter de rug. Tot september 2022 was Frits van Eerd nog de topman van Jumbo. Hij trad terug omdat hij werd verdacht van witwassen. Van Eerd werd vervangen door financieel topman Ton van Veen, die begin dit jaar vertrok. Tom Heidman nam het over en straks staat Hojer dus aan het roer van het familiebedrijf.

De familie Van Eerd is enthousiast over zijn komst. "Met Jesper halen we een ervaren ondernemer in huis die past bij de cultuur en ambities van Jumbo," zegt Colette Cloosterman. Zij is samen met haar zus en broer Frits van Eerd eigenaar van de supermarkt.

Alleen heeft die laatste eigenaar geen stemrecht meer in de onderneming. Begin deze maand is Van Eerd op afstand gezet als grootdeelaanhouder. In augustus werd hij veroordeeld tot een celstraf van twee jaar voor witwassen, omkoping en valsheid in geschrifte. Daartegen is hij inmiddels in hoger beroep gegaan.

Binnenkort verhuist Hojer van Oostenrijk naar Nederland.

In het westen van Niger zijn 22 mensen gedood toen gewapende mannen het vuur openden op dorpelingen in de Tillabéri-regio. Vijftien inwoners werden gedood tijdens een doopceremonie, de schutters schoten daarna nog eens zeven mensen dood op een andere locatie.

Of alle slachtoffers christenen zijn is niet duidelijk. Jihadisten vallen iedereen aan die zich niet bij hen wil voegen; ook imams worden gedood, of burgers tijdens het gebed in de moskee.

Een van de inwoners die bij de doop aanwezig waren, bevestigde aan persbureau AFP dat de schutters plots begonnen te schieten. Het zou gaan om schutters op motoren, schrijft de BBC. De autoriteiten in Niger hebben een aanval door gewapende mannen bevestigd, maar hebben geen dodental bekendgemaakt.

"Terwijl mensen een doopceremonie vierden, openden gewapende mannen het vuur en verspreidden dood en terreur", zegt lokale mensenrechtenactivist Maikoul Zodi op sociale media. Hij vraagt zich af waarom aanvallen als deze, ondanks inzet van het leger, zo gemakkelijk plaatsvinden.

IS-groep

Vorige week publiceerde Human Rights Watch (HRW) een rapport waarin staat dat terreuraanvallen op burgers in Niger toenemen sinds maart dit jaar. Militanten schoten op moskeegangers in het dorpje Fambita tijdens het middaggebed. Er werden 46 mensen gedood, onder wie drie kinderen.

Het gaat om een IS-tak die actief is in de Sahel, een landstreek onder de Saharawoestijn. De streek loopt dwars door het continent van de Atlantische Oceaankust in Senegal tot de Rode Zeekust in Eritrea.

De mensenrechtenorganisatie spreekt van ten minste vijf aanvallen in de Tillabéri-regio. IS-Sahel heeft meer dan 127 dorpelingen geëxecuteerd en verbrandde en plunderde tientallen huizen. Volgens getuigen zou het leger niet op tijd optreden na waarschuwingen en de vraag om bescherming van burgers negeren, schrijft HRW.

"Islamitische gewapende groepen hebben het gemunt op de burgerbevolking in West-Niger en plegen gruwelijke misdaden", zegt HRW-senior onderzoeker in de Sahelregio Ilaria Allegrozzi. Ze roept de lokale autoriteiten op om meer te doen om inwoners te beschermen.

Correspondent Afrika Saskia Houttuin:

"In hun rapport over toenemend terreurgeweld richt Human Rights Watch zich tot de junta die in Niger twee jaar geleden aan de macht kwam middels een staatsgreep. Zij zeggen dat de autoriteiten meer moeten doen om de mensen in Tillabéri te beschermen.

Daarmee leggen ze de vinger op een pijnlijke plek: de junta zette de president af omdat zij vonden dat de strijd tegen terreur faalde. Waar de afgezette regering ook probeerde om met terreurgroepen de dialoog aan te gaan, beloofden de militairen een hardere aanpak, die meer gericht was op hard terugvechten. Ook stuurden zij de Franse en Amerikaanse militaire missies naar huis.

Maar het tegenovergestelde gebeurt: het aantal mensen dat door terreurgeweld omkomt neemt toe. Dat zijn niet alleen burgers, maar ook soldaten. De junta houdt zich daarom vrij stil over dit soort aanvallen, omdat het bewijst dat zij de controle die zij beloofden eigenlijk niet hebben.

De vraag is nu hoelang ze mooi weer kunnen blijven spelen, terwijl een regio zoals Tillabéri, die maar op 100 kilometer van de hoofdstad Niamey ligt, steeds meer ten prooi valt van terreur."

De gemeente Arnhem gaat door met de terugstuurservice voor onduidelijke brieven. Sinds januari kunnen inwoners brieven van de gemeente, die ze niet begrijpen, terugsturen om verduidelijking te krijgen van de ambtenaar die de brief schreef. Uit een evaluatie van het college van burgemeester en wethouders blijkt dat de reacties waardevol en leerzaam zijn, waardoor de gemeente doorgaat met de service.

"Ik vind het belangrijk dat we goed met onze inwoners communiceren. De terugstuurservice helpt ons om duidelijker te schrijven. Van elke teruggestuurde brief leren onze medewerkers", aldus de wethouder publieke dienstverlening.

In het eerste halfjaar stuurden inwoners twintig brieven terug. "In één van de brieven schreven we "vrije spoorkruising". Beter is: een kruising met brug of tunnel waar treinen kunnen doorrijden zonder op elkaar te hoeven wachten."

Inwoners moeten met een markeerstift aangeven welk deel van de brief ze onduidelijk vinden en de brief per post of e-mail terugsturen. Ambtenaren krijgen dan tien dagen de tijd om een nieuwe, helderdere brief te schrijven.

Één van de twintig teruggestuurde brieven:

De gemeente Arnhem werkt met een lezersgroep die brieven beoordeelt of ze makkelijke te begrijpen zijn. Op dit moment bestaat de groep vooral uit oudere inwoners van Arnhem die goed Nederlands spreken. De gemeente zoekt nu actief naar nieuwe leden, zoals jongeren, mensen met een vmbo- of mbo-opleiding, mensen met een andere moedertaal en inwoners die minder taalvaardig zijn, zodat de communicatie begrijpelijker wordt voor iedereen.