Ruim 80 procent van de jongeren tussen de 12 en 29 jaar heeft stress vanwege geldproblemen. 64 procent van hen zegt weleens moeite te hebben om rond te komen en veertien procent is (vrijwel) altijd aan het eind van de maand blut. Dat blijkt uit een onderzoek van State of Youth NL, een initiatief van kinderrechtenorganisatie KidsRights, onder 3004 jongeren.
Jongeren tussen de 18 en 24 jaar ervaren de meeste gelddruk. "Als jongeren 18 worden, moeten ze voor het eerst hun zorgverzekering betalen, mogen ze grotere bedragen lenen, zelf abonnementen afsluiten, achteraf betalingen doen en online gokken. Niet alle jongeren zijn daar goed op voorbereid", zegt Paula Smith, docent en onderzoeker jongeren en samenleving aan de Universiteit van Amsterdam en Hogeschool Inholland in het Radio 1 Journaal.
Hoewel geldproblemen bij jongeren een probleem van alle tijden is, is de groep waarbij het nu speelt veel groter. Volgens Smith ging het vroeger vooral om jongeren die in een financieel kwetsbaardere positie opgroeiden, zoals jongeren met een taalachterstand of een vluchtelingenachtergrond. "Nu zie je eigenlijk dat het bijna alle jongeren aangaat, dus dat maakt het wel een probleem van de hele samenleving."
De geldzorgen bij jongeren komen ook voort uit koopgedrag. Ze geven soms meer geld uit dan ze van plan waren, door impulsieve aankopen (48 procent), dingen te kopen om zich beter te voelen (36 procent) of om te kunnen meedoen met anderen (31 procent).
Sociale media spelen daarbij een grote rol. "Jongeren worden overspoeld met verschillende verleidingen. Voor sommigen is het dan heel lastig om het hoofd boven water te houden en het overzicht te bewaren", aldus Smith.
Jongeren maken zich het meest zorgen over geld als zij denken aan hun toekomst (50 procent) of onverwachte rekeningen (40 procent). Ook veroorzaken geldzorgen bij veel jongeren onzekerheid, schaamte en schuldgevoel, blijkt uit het onderzoek.
Het leidt er ook toe dat ze minder met hun toekomst bezig zijn, signaleert de docent en onderzoeker. Jongeren met geldzorgen handelen volgens haar meer in het hier en nu en zijn minder bezig met zichzelf ontplooien en ontwikkelen. "Dat is toch wel heel zorgwekkend. Je bent dan meer bezig met of je überhaupt wel een huis gaat krijgen of studieschuldvrij kunt leven, in plaats van met wat je later wil worden."
Oplossingen
De ondervraagde jongeren hebben zelf ook nagedacht over oplossingen voor hun problemen met geld. Het vergroten van kennis over geldzaken door hun ouders en school komt als een van de belangrijkste punten naar voren. Ook zien ze een grote rol voor de overheid. Die zou meer subsidies kunnen geven voor wonen en studeren en met een betere regeling kunnen komen voor het afbetalen van studieschulden. Daarnaast zou de overheid ook moeten ingrijpen bij misleidende reclames, zoals bijvoorbeeld rond Black Friday.
Ook werkgevers kunnen volgens de jongeren bijdragen aan het oplossen van geldzorgen door bijvoorbeeld de salarissen te verhogen, een (hogere) stagevergoeding aan te bieden en eerder een vast contract te geven.
Docent en onderzoeker Smith wijt veel van de problemen aan "de cultuur van consumeren en lenen die we met elkaar hebben gecreëerd. Zoals het studieleenstelsel, de hypotheek en de creditcard. Je ziet dat het heel normaal is geworden om geld te lenen."
Het is daarom volgens Smith belangrijk om naar jongeren te gaan luisteren. Jongeren zitten niet aan de formatietafel, worden niet betrokken bij het beleid rondom achteraf betalen, terwijl ze wel heel veel interessante input hebben, denkt Smith. "Er wordt vooral met bedrijven gepraat als beleid wordt gemaakt."
Koop nu, betaal later
Vorig jaar bleek uit een onderzoek van de financiële toezichthouder AFM dat minderjarige jongeren bijna 600.000 keer spullen kochten met 'koop nu, betaal later-diensten' van aanbieders als Klarna en Riverty. Met deze diensten worden jongeren makkelijk verleid om schulden te maken. Inmiddels hebben de bedrijven een leeftijdscontrole ingesteld, maar die is volgens minderjarigen makkelijk te omzeilen.
"Willen we als samenleving echt verschil maken, dan moeten we hen 'ontschuldigen' en geldproblemen gaan benaderen als een maatschappelijk vraagstuk. Niet als persoonlijk falen", aldus Smith.