De aanleg van een speciale passage voor vissen in de Afsluitdijk gaat twee jaar langer duren. Dat zegt de provincie Friesland in een reactie op vragen van Omrop Fryslân. Volgens de provincie heeft de vertraging verschillende oorzaken.
Sinds 2019 wordt gewerkt aan de aanleg van de zogenoemde vismigratierivier. De nieuwe passage moet het voor trekvissen als zeeforel, haring en aal makkelijker maken om van de Waddenzee naar het IJsselmeer te zwemmen en terug.
Trekvissen hebben zoet en zout water nodig. Momenteel kan een beperkt aantal vissen al tussen de Waddenzee en het IJsselmeer pendelen door de sluizen in de Afsluitdijk, maar vanwege de stroming is dat alleen weggelegd voor de sterke zwemmers.
Met de nieuwe passage kunnen grotere aantallen heen en weer zwemmen. Ook vissen die niet trekken, zoals de baars en snoekbaars, zouden baat hebben bij deze passage, denken de initiatiefnemers.
Verschillende oorzakenHet project moest in 2025 klaar zijn, maar nu is dus duidelijk dat de aanleg vertraging heeft opgelopen. Eén van de oorzaken is volgens de provincie dat de passage wordt aangelegd terwijl de Afsluitdijk ook werd versterkt. Die combinatie pakte niet altijd even goed uit, aldus de provincie.
Verder zegt de provincie dat bijvoorbeeld de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne leidden tot stijgende kosten en vertragingen.
Een ander probleem heeft te maken met zand dat nodig is om het gekronkelde deel van de vismigratierivier aan te leggen. Het idee was dat het zand uit de vaargeul tussen de sluis bij Kornwerderzand en Urk zou komen wanneer Rijkswaterstaat de geul zou uitgraven en verdiepen. Maar dat project is tijdelijk stopgezet, waardoor er dus geen zand beschikbaar is voor de aanleg van de passage.
OptimistischBronnen die bij het project betrokken zijn, zeggen tegen Omrop Fryslân dat de vertraging een extra kostenpost van zo'n tien miljoen euro kan veroorzaken. Er wordt echter ook gekeken naar goedkopere oplossingen. De provincie zegt daarom nog niet vooruit te kunnen lopen op mogelijke extra kosten.
Volgens de provincie wordt momenteel gekeken naar oplossingen met onder andere Rijkswaterstaat en bouw- en baggerbedrijf Boskalis, dat het laatste deel van de vismigratierivier aanlegt. Ondanks de vertraging blijft de provincie optimistisch: "Tot nader order gaan we ervan uit dat we de vismigratierivier realiseren."
In Duitsland is een eerste besmetting vastgesteld met de nieuwe variant van mpox. Dat melden Duitse media, die zich baseren op informatie van het Robert Koch Instituut, het Duitse RIVM.
Mpox is een virusinfectie die vaak begint met koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Het belangrijkste symptoom is huiduitslag in de vorm van pokken. In het Westen is de ziekte zelden dodelijk.
Volgens het Duitse gezondheidsinstituut heeft de persoon de besmetting opgelopen in het buitenland.
Vooral in AfrikaMpox komt voor bij jong en oud, vooral in Afrikaanse landen. Daar komt een erg besmettelijke en gevaarlijke vorm van mpox voor. Het zou in Duitsland gaan om die zogenaamde Clade Ib-variant, de ernstige variant van het virus.
In Nederland duikt het virus ook af en toe op, zoals eerder deze maand in Eindhoven. Het gaat dan om een mildere variant van het virus. Sinds april 2022 heeft het RIVM bij meer dan 1300 mensen die variant vastgesteld. De Clade Ib-variant is hier nog niet gemeld.
Het virus wordt overgebracht door nauw of intiem contact. In Europa komt het voornamelijk voor bij mannen die seks hebben met mannen, maar het kan ook bij de dagelijkse verzorging en verpleging overgaan van mens tot mens.
Het Robert Koch Instituut gaat ondanks het nieuwe geval vooralsnog niet uit van een verhoogd risico op Clade Ib-virussen in Duitsland. Het instituut houdt de situatie nauwlettend in de gaten.
NoodsituatieIn augustus heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de opmars in Afrika van een nieuwe variant van het mpox-virus, voorheen bekend als het apenpokkenvirus, aangemerkt als een internationale noodsituatie. Het uitroepen van de noodsituatie volgt na een forse uitbraak in de Democratische Republiek Congo, waarna het ook in omringde landen opdook.
Twee weken voor de Amerikaanse verkiezingen zijn er al 15 miljoen stemmen uitgebracht. The New York Times schrijft dat meerdere staten een recordopkomst meldden op de eerste dag dat er vervroegd gestemd kon worden.
Onder meer in Louisiana en swing state North Carolina was de opkomst nog nooit zo hoog op die dag. In Georgia, een andere belangrijke swing state, wordt vrijwel elke dag een dagrecord gebroken en hebben al ruim 1,5 miljoen mensen hun stem uitgebracht.
Onder hen is ook de 100-jarige oud-president Jimmy Carter. Zijn familie maakte op zijn verjaardag 1 oktober bekend dat de hoogbejaarde staatsman stemmen op Harris belangrijker vond dan de 100 halen. Zijn poststem ging er op 16 oktober uit, een dag nadat de stemlokalen opengingen.
Kiezers in Georgia vertellen op wie ze hun vervroegde stem uitbrengen en waarom:
Volgens The New York Times is de vervroegde opkomst te danken aan de coronapandemie en de presidentsverkiezingen die destijds in 2020 werden gehouden. Vervroegd of per post stemmen deden veel Amerikanen toen om lange rijen bij de stembus te vermijden.
Daardoor zou eerder stemmen veel gangbaarder zijn geworden. Van de bijna 160 miljoen mensen die stemden in 2020, deden zo'n 100 miljoen mensen dat voor de officiële verkiezingsdag. Ruim 22 miljoen mensen hadden dat tweeënhalve week voor die dag al gedaan. Dat aantal lag toen dus hoger dan nu.
De officiële verkiezingsdag is dinsdag 5 november. In de peilingen gaan de Democraat Kamala Harris en de Republikein Donald Trump nek-aan-nek. In de zeven mogelijk doorslaggevende swing states (Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania en Wisconsin) gaan beide presidentskandidaten bijna gelijk op.
De productiemaatschappij van Blade Runner 2049 heeft Tesla-baas Elon Musk en filmproducent Warner Bros aangeklaagd. Zonder toestemming zouden er beelden van die film te zien zijn geweest bij een presentatie van Tesla's nieuwe robotaxi; de Cybercab.
Warner Bros organiseerde de robotaxi-presentatie eerder deze maand in een van hun filmstudio's. Volgens de Amerikaanse filmmaker Alcon hadden Tesla en Warner Bros enkele uren voor dat evenement gevraagd of ze beelden mochten gebruiken. Alcon zegt daar niet mee ingestemd te hebben, maar toch zouden de beelden bewerkt met AI zijn gebruikt voor de promotie.
Warner Bros was in 2017 overigens de distributeur van Blade Runner 2049, maar heeft volgens Alcon geen auteursrechten en mag dus ook niet zelf over de beelden bepalen.
Tijdens de presentatie zei Musk "Ik hou van Blade Runner", voordat hij uitlegde dat "de Cybercab niet zo dystopisch is als de film". Op de aantijging van Alcon hebben Tesla en Warner Bros nog niet gereageerd.
'Mag ik mijn designs terug?'Alcon is niet blij met de zaak. Het filmbedrijf zegt niet geassocieerd te willen worden met Musk en zijn bedrijven wegens "zijn zeer gepolitiseerde, grillige en willekeurige gedrag, dat soms grenst aan haatzaaien". Ook zouden de beelden de valse illusie kunnen wekken dat de bedrijven samenwerken, zegt Alcon.
Elon Musk heeft al eerder verwezen naar de film, en zou volgens verschillende media daarbij hebben gesuggereerd dat het een inspiratiebron was voor Tesla's Cybertruck.
Op X zei filmregisseur Alex Proyas van een andere sci-film I, Robot, dat ook zijn ideeën zonder toestemming zijn gebruikt door Musk. Het evenement van Musk heette "We, Robot", waarop Proyas tweette: "Hoi Elon, mag ik mijn designs terug alsjeblieft?"
Nederland moet de opvang van derdelanders uit Oekraïne eerder kunnen stoppen dan de opvang van andere vluchtelingen uit dat land. Dat zegt de advocaat-generaal bij het Hof van Justitie van de Europese Unie in een belangrijk advies aan de Europese rechter.
Derdelanders zijn mensen uit andere landen die in Oekraïne werkten of studeerden toen daar de oorlog uitbrak. Net als Oekraïners vluchtte een deel daarvan naar Nederland.
De Nederlandse overheid vindt dat derdelanders een aparte categorie vluchtelingen zijn waarvoor andere regels geleden. Eerder had de Raad van State al besloten dat de tijdelijke bescherming eindigde op 4 maart 2024.
Verschillende mensen uit onder meer Algerije, Turkije, Pakistan en Nigeria hebben hun uitzetting uit Nederland bij de rechter aangevochten. Op het moment dat de oorlog uitbrak verbleven ze legaal in Oekraïne met een tijdelijke verblijfsvergunning.
Complexe rechtszakenOmdat de rechtszaken van de derdelanders erg complex zijn hebben de Raad van State en de rechtbank Den Haag aan het EU-hof gevraagd om verduidelijking. De advocaat-generaal zegt nu dus in een advies dat een EU-lidstaat de tijdelijke bescherming vroegtijdig mag beëindigen.
Het advies is nog geen oordeel. Het EU-hof gaat nu een uitspraak doen, mogelijk al over enkele weken. Daarbij laat het hof het advies van de advocaat-generaal meestal zwaar meewegen.
Tijdelijke beschermingDe Richtlijn Tijdelijke Bescherming is aan het begin van de eeuw ingesteld door de Europese Unie. Doel was dat mensen die op de vlucht zijn hulp krijgen en tegelijk de asielsystemen in de lidstaten niet te veel belasten. Mensen die eronder vallen hebben recht op opvang, medische zorg, onderwijs en werk.
Het is aan de Europese Raad om te bepalen of de tijdelijke bescherming in werking treedt en voor hoelang. In maart 2022, na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, gebeurde dat voor het eerst.
In de begindagen van de oorlog was er vanuit Europa bepaald dat die richtlijn gold voor iedereen die vanuit Oekraïne was gevlucht. Vlak daarna werd besloten dat de richtlijn alleen opgaat voor iedereen met de Oekraïense nationaliteit en mensen met een permanente Oekraïense verblijfsvergunning en niet voor derdelanders. Deze derdelanders hebben die beslissing in de rechtszaak aangevochten.
Tegenstrijdige uitsprakenVervolgens deden rechters daarover tegenstrijdige uitspraken, waardoor er ongelijkheid ontstond. Daarom boog de Raad van State zich over de situatie. Die oordeelde dat de derdelanders in maart 2024 naar hun geboorteland moesten vertrekken.
Omdat de Raad van State zich in dat oordeel baseerde op Europese Unie recht, zagen rechtbanken weer de mogelijkheid om een eigen oordeel aan de beslissing te geven. Ook was er veel onvrede omdat de datum van vertrek steeds veranderde.
Omdat er nog steeds vragen waren hoe de Europese regels moesten worden uitgelegd, werd het Europese Hof ingeschakeld.
Telecombedrijf Vodafone krijgt een boete van 2,25 miljoen euro omdat het systemen met gevoelige informatie niet goed had beveiligd. Het gaat om systemen die worden gebruikt voor gerechtelijke taps, waarmee politie en veiligheidsdiensten verdachte telefoontjes kunnen afluisteren.
Volgens de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur faalde de beveiliging van Vodafone in 2021 en 2022 op meerdere manieren. Het datacenter waar de gegevens stonden opgeslagen was niet goed afgesloten, waardoor ook onbevoegden bij de data konden. Zo was het hek rond de servers niet hoog genoeg, waardoor iemand eroverheen zou kunnen klimmen.
Ook werd niet goed bijgehouden wie wanneer toegang had tot de ruimte en kon personeel dat geen bevoegdheid had ook bij de informatie komen. Daarnaast waren er geen systemen om inbraken snel genoeg op te merken.
Vodafone maakt bezwaarVodafone is het niet eens met de boete. Het bedrijf stelt dat er voor zover bekend geen incidenten zijn geweest waarbij onbevoegden toegang kregen tot de data. Daarnaast noemt Vodafone de hoogte van de boete buitensporig en wijst het erop dat KPN eerder een lagere boete van 450.000 euro kreeg voor vergelijkbare overtredingen.
De Rijksinspectie zegt dat Vodafone verbeteringen heeft doorgevoerd en dat de beveiliging inmiddels op orde is.
Jaarlijks tappen de AIVD en de MIVD op enkele duizenden apparaten de gesprekken en berichten af. Telecombedrijven moeten van de wet die gegevens bewaren en beveiligen voor veiligheidsdiensten.
In een hotel aan de Katwijkseweg in Wassenaar zijn vanochtend twee overleden personen gevonden. Ze zouden onder verdachte omstandigheden zijn omgekomen. De politie doet onderzoek.
Rond 05.30 uur zijn verschillende hulpdiensten naar voormalig Hotel Wassenaar aan de Katwijkseweg in Wassenaar gestuurd. Het zou gegaan zijn om een melding "ongeval gevaarlijke stoffen". De brandweer heeft metingen verricht en is met groot materieel ter plaatse.
Het hotel is ontruimd. In het hotel zitten volgens regionale media voornamelijk arbeidsmigranten uit Oost-Europa. In het gebouw brengt uitzendbureau Lider Job arbeidsmigranten onder. De eigenaar van het uitzendbureau bevestigt aan de NOS dat de twee gevonden personen voor het uitzendbureau werkten.
Gemeenschap geraaktBurgemeester Leendert de Lange van Wassenaar zegt in een reactie "met verdriet" te hebben kennisgenomen van het overlijden van de twee personen. "Dit raakt ons als gemeenschap, en mijn gedachten gaan uit naar de nabestaanden en iedereen die door dit verlies is getroffen", zegt De Lange.
"De politie onderzoekt de situatie zorgvuldig, en ik heb er vertrouwen in dat zij alles doen om duidelijkheid te verschaffen."
Anderhalf jaar nadat het Amerikaans Hooggerechtshof het landelijk recht op abortus schrapte, is de babysterfte in de Verenigde Staten flink gestegen. Uit onderzoek van kinderartsen blijkt dat er per maand honderden baby's meer stierven dan voorheen.
De overgrote meerderheid van de overleden baby's had aangeboren afwijkingen. Volgens de onderzoekers komt dit doordat in een deel van de Amerikaanse staten abortus verboden is. Iedere maand stierven er daardoor gemiddeld 247 meer baby's dan voorheen.
Na de uitspraak van het Hooggerechtshof in juni 2022 kwam de abortuswetgeving weer in de handen van de staten. De uitspraak werd gezien als historisch en verdeelde de Amerikanen.
Bijna de helft van de staten verbodVandaag de dag is in dertien van de vijftig staten abortus volledig verboden. Nog eens acht staten hebben wetgeving waardoor het niet volledig legaal is. Het gaat vooral om staten in het zuiden en het binnenland van de Verenigde Staten. Andere staten, zoals Californië en New York, hebben juist ruimhartige abortuswetgeving.
Volgens de onderzoekers zijn de resultaten pas het topje van de ijsberg. Ze verwijzen naar een eerder onderzoek waaruit bleek dat in staten waar abortus verboden is het aantal geboorten ook is gestegen. Daar zullen ook kinderen met geboortebeperkingen tussen zitten.
"Of de zwangerschap nu gewenst of ongewenst was, we weten dat veel van deze zwangerschappen in een abortus zouden zijn geëindigd als mensen toegang hadden gehad tot die diensten," zegt een onderzoeker.
Minder prenatale zorgVolgens de onderzoekers leidt het abortusverbod er ook toe dat de stap naar prenatale zorg voor veel vrouwen groter wordt. Vooral vrouwen uit lagere sociale klassen die te maken hebben met bijvoorbeeld armoede of voedseltekort hebben hier last van. Deze factoren kunnen ook nog eens stress geven, wat het risico op problemen bij de zwangerschap of geboorte kan vergroten.
De artsen willen nog vervolgonderzoek doen naar het sterftecijfer onder moeders nadat het recht op abortus werd afgeschaft.
Tijdens zijn presidentschap benoemde Donald Trump drie conservatieve rechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof, waarna het landelijke recht op abortus in 2022 werd afgeschaft. Eerder deze maand verdedigde voormalig first lady Melania Trump het recht op abortus. Daarmee draagt ze een ander standpunt uit dan haar man.
