NOS Nieuws - Algemeen

Ook Nederland heeft nu de bevestiging dat Noord-Korea militairen naar Rusland heeft gestuurd. Al enige tijd doen berichten de ronde dat Noord-Koreanen Russische militairen gaan steunen in de oorlog tegen Oekraïne en diverse landen hebben daarover hun zorgen uitgesproken. Het Nederlandse kabinet sloot zich daar eerder bij aan.

Minister Brekelmans van Defensie zei vanochtend voor de vergadering van het kabinet dat zeker 1500 Noord-Koreaanse militairen in Rusland zijn gearriveerd. Hij verwacht dat die eerst in de regio Koersk worden ingezet en daarna misschien op andere plekken. Volgens Brekelmans gaat het vooral om speciale eenheden van het Noord-Koreaanse leger. Brekelmans wilde niet zeggen "hoe wij dat hebben weten te achterhalen".

Al veel sancties tegen Noord-Korea

De minister sprak van een duidelijke escalatie door Rusland en Noord-Korea samen, die hem grote zorgen baart: "We hebben dit in deze omvang niet eerder gezien." Volgens Brekelmans betekent dit dat Oekraïne niet alleen tegen Rusland, maar ook tegen Noord-Korea vecht en dat het Westen "een passend antwoord" moet geven.

Hij zei dat Nederland daarover overlegt met de bondgenoten. Brekelmans erkende dat het ingewikkeld is om met maatregelen tegen Noord-Korea te komen: "Iedere mogelijke sanctie die je kunt bedenken, is al tegen Noord-Korea ingesteld. Maar het Westen zal heel duidelijk het signaal moeten afgeven dat we dit veroordelen en onacceptabel vinden. Het kan niet zo zijn dat andere landen mee gaan vechten met Rusland."

Dit is de reactie van president Poetin op de vraag of er Noord-Koreanen vechten voor Rusland:

Bij 125 Nederlandse bedrijven is de uitstoot van één of meer zeer giftige stoffen tussen 2015 en 2022 gestegen. Dat blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws. Dat terwijl bedrijven sinds 2016 juist minder ziekmakende stoffen mogen uitstoten.

RTL Nieuws bestudeerde cijfers van 224 bedrijven die deze zelf hebben gerapporteerd over de uitstoot van 'Zeer Zorgwekkende Stoffen'. Deze stoffen zijn volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gevaarlijk voor mensen, omdat ze bijvoorbeeld de voortplanting belemmeren, kankerverwekkend zijn of zich in de voedselketen ophopen. Hierbij gaat het onder meer om kwik, lood en kankerverwekkende stoffen zoals benzeen en formaldehyde.

RTL keek alleen naar bedrijven waarover voor zowel 2015 als 2022 cijfers bekend zijn. Niet alle bedrijven die 'zeer zorgwekkende stoffen' uitstoten, zijn meegenomen in het onderzoek. Asfaltcentrales hoeven hun uitstoot bijvoorbeeld niet te melden.

Voor bedrijven geldt sinds 2016 een minimalisatieplicht: ze moeten er alles aan doen om te voorkomen dat deze stoffen in de lucht terechtkomen. Maar bij 56 procent van de onderzochte bedrijven lukt dat dus niet, concludeert RTL.

Verhoogd risico

"Ik schrik hiervan", zegt toxicoloog Paul Scheepers van de Radboud Universiteit tegen RTL. "Zeker omdat in Nederland op veel verschillende plekken gif wordt uitgestoten, worden er veel mensen aan blootgesteld en dan is iedere toename, zelfs een toename van 1 procent, al heel ernstig."

Vooral de toegenomen uitstoot van vier soorten PAK's (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen) baart Scheepers zorgen. Deze schadelijke stoffen ontstaan bij onvolledige verbranding en kunnen leiden tot een verhoogd risico op kanker.

Handhaven lastig

Een probleem met de regelgeving is dat deze lastig te handhaven is, stellen de provincies. Bedrijven moeten iedere vijf jaar een plan indienen waarmee ze laten zien dat zij het maximale doen om uitstoot te voorkomen.

Maar de criteria om dit plan te toetsen zijn volgens verschillende gedeputeerden vaag. Het is "ingewikkeld" om te bepalen wanneer "extra eisen nodig zijn en hoe ver die eisen moeten gaan", zegt de Limburgse gedeputeerde Marc van Caldenberg.

'Verkeerd gerapporteerd'

Bedrijven zeggen in een reactie tegen RTL dat ze hard werken aan vermindering van uitstoot van de giftige stoffen. Sommige wijten de toename aan een verhoogde productie.

Ook stelt een deel van de bedrijven dat de uitstoot ten opzichte van 1990 wel flink is gedaald. Ook zouden nieuwe, nog niet openbare cijfers wel een afname laten zien. Zo zegt de producent van steenwol en isolatiemateriaal Rockwool in Roermond dat de formaldehyde-uitstoot tussen 2022 en 2023 verminderde van 11.000 kilo naar 7500 kilo.

Tata Steel komt met het verweer in het verleden verkeerde cijfers te hebben doorgegeven. Zo zou het bedrijf in 2015 veel meer PAK's hebben uitgestoten dan werd gemeld aan de provincie. De uitstoot daalt inmiddels wel, stelt de staalproducent.

De Amerikaanse zanger Jack Jones is op 86-jarige leeftijd overleden. Hij had een lange, succesvolle carrière in de muziek, maar zal bij het Nederlandse publiek vooral bekend zijn van de titelmuziek van de Amerikaanse tv-serie The Love Boat. Jones leed aan leukemie.

De upbeat tune bracht kijkers tussen 1977 en 1987 wekelijks in tropische sferen aan het begin van de serie. "Kom aan boord, we verwachtten je al", verwelkomde de tekst van Paul Williams het publiek, "klaar voor avontuur en een nieuwe romance".

De zonovergoten tv-serie over een cruiseschip bood iedere aflevering een raamvertelling waarin enkele nieuwe reizigers avonturen aan boord beleefden. Daardoorheen waren dan verhalen vervlochten over de bemanning, zoals kapitein Stubing, scheepsarts Bricker, barman Isaac of reisleider Julie - het karakter dat de hele serie geïnspireerd had.

Luister hier het beroemde openingsmuziekje terug:

Toen Jones werd gevraagd zijn stem te lenen aan de themamuziek, had hij er aanvankelijk weinig vertrouwen in dat het concept succesvol kon zijn. "Succes ermee, maar ik ken niemand die een tv-serie over een cruiseschip gaat kijken", vertelde hij de producenten nadat ze het nummer hadden opgenomen.

Al snel moest Jones zijn ongelijk bekennen: de show werd een succes omdat wekelijks miljoenen Amerikanen wegdroomden bij de tropische locaties, romantische en humoristische plotlijnen en gaststerren als Tom Hanks of Jamie Lee Curtis. Ook Jones zelf scheepte eenmaal in, voor een aflevering waarin hij met zijn vader speelde.

De serie wordt nog altijd gezien als een geweldige reclame voor de cruise-sector: in 1970 gingen 500.000 mensen op een cruise, in 1997 waren dat er tien keer meer.

Romantisch repertoire

Jones' fluweelzachte stem leende zich uitstekend voor het escapistische vermaak. In de jaren zestig had hij al Grammy's gewonnen voor zijn mierzoete Lollipops and Roses en het swingende Wives and Lovers van Burt Bacharach. Als crooner in de trend van Tony Bennett en Dean Martin wist hij in de VS en Europa volle zalen te trekken. In 1989 kreeg hij een ster op Hollywoods Walk of Fame.

Zijn romantische repertoire ten spijt had Jones weinig geluk in de liefde: hij trouwde zes keer, waaronder een huwelijk van anderhalf jaar met actrice Jill St. John. Zij zou later als Tiffany Case de eerste Amerikaanse Bond-girl worden in Diamonds Are Forever.

Het succes van The Love Boat leverde Jones nieuwe luisteraars op: de single haalde zowaar de Amerikaanse Top 40. "Het was uitstekend voor mijn carrière. Veel mensen die mijn eerdere hits niet kenden dachten dat ik alleen maar dat liedje zong."

Omarmd

Ook nu nog, jaren nadat de Pacific Princess voor de laatste keer uitvoer, ligt het nummer nog makkelijk in het gehoor. Het werd geregeld als campy disco-niemendalletje geparodieerd, maar een Nederlandse houseversie haalde ook de hitlijsten.

De cruiselijn zelf omarmt het met liefde: de titelsong werd ooit gebruikt voor de veiligheidsfilmpjes aan boord en afgelopen maand voer nog een themacruise uit gewijd aan de serie.

Hoewel Amerikanen over anderhalve week in liefst vijftig staten naar de stembus gaan voor de presidentsverkiezingen, gaat het in de VS vooral over de zeven staten waar zowel Republikeinen als Democraten geen overduidelijke meerderheid hebben. De kandidaten Kamala Harris (Democraat) en Donald Trump (Republikein) zijn al maanden niet weg te slaan uit deze swing states. Want de experts zijn eensgezind: kiezers in deze staten bepalen wie straks de nieuwe president wordt. Wat is de stand van zaken in de strijd tussen Harris en Trump?

Conclusies trekken op basis van peilingen is giswerk, maar alle media in de VS durven wel te stellen dat het land afkoerst op uiterst spannende verkiezingen. In de gebundelde en gewogen peilingen van dataplatforms als FiveThirtyEight en RealClearPolitics ontlopen Trump en Harris elkaar nauwelijks in de zeven staten die zijn aangemerkt als swing state (Nevada, Arizona, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, North Carolina en Georgia). In zo'n beetje alle gevallen valt het verschil tussen de twee binnen de foutmarge.

Kop of munt

FiveThirtyEight simuleert op basis van statistiekmodellen en peilingen de verkiezingen. In de recentste reeks van duizend simulaties won Trump 507 keer. Harris won 489 keer. In vier gevallen waren de verschillen zelfs te klein om een winnaar uit te roepen.

De datasite benadrukt in een verantwoording dat het te vroeg is om Trump op basis van de simulaties te bestempelen als favoriet op 5 november. "Hoewel Trump de afgelopen weken onmiskenbaar wat terrein heeft gewonnen, zouden een paar goede peilingen voor Harris haar morgen gemakkelijk weer aan de leiding kunnen brengen", aldus het platform. Volgens FiveThirtyEight is het "kop of munt" wie de verkiezingen wint.

Dat is ook de gedeelde conclusie van politiek analisten. Zij zijn het er over eens dat Pennsylvania een sleutelrol gaat spelen. Van de zeven swing states heeft die staat de meeste kiesmannen: negentien. Voor zowel Trump als Harris wordt het bijzonder lastig om zonder Pennsylvania de 270 kiesmannen te krijgen die nodig zijn voor het winnen van de verkiezingen.

Juist in Pennsylvania lijken de verschillen tussen de twee het kleinst: in de meeste peilingen is het verschil minder dan een procent. Aangezien elke stem doorslaggevend kan zijn, halen Trump en Harris in de laatste dagen van hun campagne alles uit de kast om vooral in de oostelijke staat de laatste twijfelaars over de streep te trekken. Zo bakte Trump er eerder deze week nog patat in een McDonald's en lanceerde zakenman Elon Musk, die Trump steunt, in Pennsylvania een geruchtmakend initiatief om elke dag een miljoen dollar te verloten onder mensen die een grondwetpetitie ondertekenen.

Harris kreeg deze week in de staat hulp van oud-president Obama en rockicoon Bruce Springsteen. Verder noemde Harris Trump woensdag een fascist bij een ontmoeting met kiezers in Pennsylvania, die live werd uitgezonden door CNN. Daarmee veranderde ze de toon van haar campagne: eerder bleef Harris weg van dergelijke typeringen en focuste ze op een meer optimistische boodschap voor het land.

Pas na de verkiezingen is er iets te zeggen over welke strategie het succesvolst was. Wel blijken kiezers bereid om naar de stembus te gaan, zeker op de plekken waar ze het verschil kunnen maken. North Carolina en Georgia noteerden vorige week recordaantallen op de eerste dag van het vervroegd stemmen in die staten en gisteren hadden al ruim 25 miljoen Amerikanen hun stem uitgebracht.

Harris heeft volgens kiezersonderzoek van persbureau AP de voorkeur bij kiezers die thema's als klimaat of abortus het belangrijkst vinden. Als het gaat om de economie of immigratie lijken de kiezers het meeste vertrouwen te hebben in Trump.

AP benadrukt daarbij dat tal van andere factoren ook een rol spelen bij de keuze voor een kandidaat, zoals persoonlijkheid, loyaliteit aan een partij en de sociale omgeving. Verder is de wereld aanzienlijk veranderd sinds de vorige verkiezingen in 2020, toen de coronapandemie nog topprioriteit was voor de Amerikaanse kiezer.

Legers aan advocaten

Daar komt bij dat peilbureaus al twee verkiezingen op rij moeite hebben om met name de achterban van Trump in kaart te brengen. In 2016 was het daardoor een enorme verrassing toen Trump de in de peilingen gedoodverfde winnaar Hillary Clinton versloeg.

Ook in 2020 was het verschil tussen winnaar Joe Biden en Trump kleiner dan gepeild: pas vier dagen na de verkiezingen werd Biden door vrijwel alle media uitgeroepen als winnaar, in een onrustige tijd vol hertellingen en tal van ongefundeerde stemfraudebeschuldigingen uit het kamp van Trump.

Het deed veel Amerikanen terugdenken aan de verkiezingen in 2000, toen Florida de sleutelstaat was in de strijd tussen de Democraat Al Gore en de Republikein George W. Bush. Uiteindelijk velde het Hooggerechtshof ruim een maand na de verkiezingen een oordeel en won Bush de staat, en het presidentschap, met een minimaal verschil van 537 stemmen.

Gezien de huidige, minieme verschillen in de zeven swing states is het goed denkbaar dat Amerikanen net als vier jaar geleden niet direct na de verkiezingen weten wie hun nieuwe president wordt. Sterker nog: het is iets waar beide partijen inmiddels rekening mee houden. Zowel de Democraten als Republikeinen hebben de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in hun legers aan advocaten, in voorbereiding op misschien wel weer een slepend, juridisch gevecht om het presidentschap.

Het kabinet houdt de komst van Mohammed Khatib van de omstreden pro-Palestijnse organisatie Samidoun naar Nederland tegen. Hij zou maandag in Nijmegen spreken op uitnodiging van medewerkers van de Radboud Universiteit, maar minister Faber van Asiel heeft samen met haar collega Van Weel van Justitie besloten dat hij niet welkom is.

"De organisatie Samidoun, waar deze man toe behoort, spreekt steun uit voor verschillende terroristische organisaties, vraagt om de vrijlating van terroristen en noemt het plegen van terroristische aanslagen verzet. Voor het zaaien van haat en verheerlijking is absoluut geen plek in Nederland", staat in een verklaring van de ministers.

'Radicaliserend effect'

Faber en Van Weel begrijpen de onrust die is ontstaan over het spreken van Khatib en zeggen dat hij geweld tegen Israël legitimeert, vergoelijkt en verheerlijkt, waaronder geweld door organisaties die op de terrorismelijst van de Europese Unie staan: "Hij spreekt ook actief steun uit voor terroristische organisaties. Deze uitspraken kunnen een radicaliserend effect hebben. Deze conclusies hebben ertoe geleid dat voor een weigering is gekozen."

Faber en Van Weel benadrukken dat de vrijheid van meningsuiting een groot goed is en dat het "ook best mag schuren", maar dat dat dan wel binnen de democratische waarden moet blijven.

Sanctielijst

Eerder zei Van Weel al dat hij onderzocht of de komst van Khatib kon worden voorkomen. Hij noemde het bezoek toen niet wenselijk, maar hij wist toen nog niet of er ook wettelijk iets tegen te doen was. Die knoop hebben de ministers inmiddels dus doorgehakt.

Het kabinet steunt een Duits voorstel om Samidoun op de Europese sanctielijst te plaatsen, waardoor bijvoorbeeld tegoeden kunnen worden bevroren. Verder wil Van Weel van het Openbaar Ministerie en de inlichtingendiensten horen hoe ze omgaan met Samidoun en soortgelijke organisaties. "Hierbij is het altijd aan het OM en de diensten zelf om een afweging te maken."

Een speciaal team van zes verschillende diensten moest een vuist maken tegen 'ondermijnende criminaliteit'. Het project kostte tientallen miljoenen. Op dit moment wordt het team in allerijl opgedoekt, bij gebrek aan politieke steun.

In de Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (NSOC) werken zes organisaties samen: politie, Openbaar Ministerie, douane, Belastingdienst, FIOD en marechaussee. Hun opdracht was om gezamenlijk nieuwe methoden te ontwikkelen tegen georganiseerde misdaad.

Afgelopen maart verlengde toenmalig demissionair minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid de samenwerking nog met twee jaar. Volgens haar waren er al mooie resultaten behaald: nieuwe inzichten over wapenhandel, het bedenken van slimmere controles op drugs en de inbeslagname van drie miljoen euro aan goud.

Toch trok de Tweede Kamer kort hierna opeens de stekker uit het team. Dit gebeurde nota bene op initiatief van Yesilgöz' eigen partij, de VVD. Die noemde NSOC "de zoveelste nieuwe organisatie" waarvan de meerwaarde onduidelijk is. De nieuwe minister van Justitie Van Weel (ook VVD), die in juli aantrad, besloot daarop het team "versneld af te bouwen".

Ontsteltenis

En dus wordt het pand in Driebergen momenteel leeggeruimd. Binnen NSOC is de ontsteltenis groot. Medewerkers vinden dat ze niet de kans hebben gekregen hun meerwaarde te bewijzen. Innovatieve werkwijzen bedenken en testen kost nu eenmaal tijd, klinkt het.

Maar in de Tweede Kamer was het vertrouwen bij voorbaat laag. Dat heeft alles te maken met de start van het team in 2020. Toen werd de voorloper van NSOC opgericht, het Multidisciplinair Interventieteam (MIT).

Aanleiding was de moord op advocaat Derk Wiersum. De politiek wilde dat er snel meer werd gedaan om zware misdaad aan te pakken. Het MIT was het antwoord, volgens sommigen een Nederlandse variant op de Amerikaanse opsporingsdienst FBI.

Concurrentie

Het team moest "gecoördineerd veel hardere klappen uitdelen aan criminele sectoren", zoals een van de deelnemers uitlegde. Aan ambities geen gebrek in het 150 pagina's tellende programmaplan, maar echt samenwerken onder één dak bleek ingewikkeld voor de zes 'moederorganisaties'.

Niet voor iedereen was even duidelijk wat precies de taken waren van het nieuwe anti-misdaadteam. Dat bovendien zou concurreren met de bestaande diensten, zowel inhoudelijk als op het personele vlak. De politie was bijvoorbeeld hard op zoek naar dataspecialisten, maar het nieuwe MIT ook.

Gedwongen huwelijk

Ook waren er praktische hobbels. Zo mochten de deelnemers niet zomaar gegevens met elkaar delen. Tientallen miljoenen gingen er naar het MIT, terwijl de twijfel over het 'gedwongen huwelijk' alleen maar toenam.

De laatste nieuwsbrief uit mei 2022 verhaalt over een MIT-workshop waarbij deelnemers eendjes van Lego moesten bouwen om elkaar beter te leren begrijpen. Diezelfde maand greep de minister in. Er werd te veel gepraat en te weinig concreet resultaat geboekt, vond Yesilgöz.

Ze besloot dat de focus vanaf nu kwam te liggen op nieuwe manieren om criminele geldstromen en foute dienstverleners aan te pakken. Ook gaf ze het beestje een nieuwe naam: NSOC.

Het team onderzocht de afgelopen anderhalf jaar corruptie in de haven, liet privévliegtuigen controleren op drugs en bekeek met de TU Eindhoven hoe je verstopt contant geld kunt detecteren in vrachtladingen. Volgens NSOC is het slechts een greep uit de projecten die iets nuttigs hebben opgeleverd.

Maar het politieke draagvlak bleek al verdwenen. De overeenkomst die ervoor moest zorgen dat de betrokken organisaties onderling informatie mochten uitwisselen, is er nooit gekomen. NSOC had 181 medewerkers moeten tellen (het MIT zelfs 400), maar het team is nooit boven de 100 mensen uitgekomen.

Jammer

De zes betrokken diensten noemen het opheffen van NSOC jammer. "Het had meerwaarde", zegt bijvoorbeeld de douane. De organisaties verzekeren dat de onderlinge samenwerking niet zal verdwijnen.

Maar het NSOC-personeel is daar niet zo zeker van. De medewerkers kennen hun oorspronkelijke werkgevers: die zijn gericht op hun eigen afdelingen, op hun eigen resultaten.

"Dat keurslijf loslaten, met z'n allen bij elkaar gaan zitten om te experimenteren, dat is echt een heel andere werkwijze", reageert NSOC-directeur Joost van Slobbe. "Natuurlijk zal er worden samengewerkt, maar ik ben bang dat het meer van hetzelfde zal opleveren."

Prullenbak

Deskundigen op het gebied van ondermijnende criminaliteit hebben een dubbel gevoel bij de plotselinge opheffing van het team. "Je zou toch willen dat de overheid plannen maakt voor de lange termijn", zegt Teun van Ruitenburg, lector ondermijning aan de Avans Hogeschool. "Nu is er heel veel opgetuigd, dat door een politieke beslissing zomaar weer de prullenbak in gaat. Dat steekt."

Tegelijkertijd is het ongeduld te begrijpen, zegt hij. Uit een eerdere evaluatie blijkt volgens Van Ruitenburg dat de betrokken organisaties niet goed wisten wat ze precies met het team wilden bereiken. "De vraag of je genoeg resultaat hebt geboekt, valt of staat met de vraag wat je gedaan wil hebben. Ze hebben hun doelen te weinig concreet gemaakt."

Aan het MIT en NSOC zijn intussen wel vele miljoenen besteed. "Veel mensen zullen dit zonde vinden van het geld. Omdat medewerkers wel nieuwe kennis en ervaring mee terugnemen, hoop ik dat het niet voor niets is geweest."

Goedemorgen! In de laatste ministerraad voor het herfstreces wordt gesproken over de voorgenomen 'asieldeal' en in Mexico beginnen de vrije trainingen in de Formule 1.

Eerst het weer: er is een mix van wolken en zon. In de middag domineert de zon op steeds meer plaatsen. De zuidenwind voert zachte lucht aan. Het wordt 17 tot 19 graden.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

De coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hebben onder leiding van premier Schoof op het Catshuis een akkoord bereikt over de asielmaatregelen. "We zijn eruit", zegt PVV-leider Wilders op X. "Het was een heel mooie avond, wij kunnen ermee leven", zei BBB-fractievoorzitter Van der Plas tegen de wachtende journalisten.

Het overleg tussen de coalitiepartijen duurde ruim acht uur. Op vragen waar het zo lang over ging, wilde VVD-fractievoorzitter Yesilgöz geen antwoord geven. "Alles kunt u morgen lezen, als het in de ministerraad is behandeld." Bronnen zeggen tegen de NOS dat rond de spreidingswet en woningen voor statushouders duidelijkere afspraken zijn gemaakt.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Ze zijn vaak gezichtsbepalend voor een stad of dorp: kerktorens. En die moeten allemaal worden onderhouden. Maar de vrijwilligers van een kerkbestuur weten vaak niet hoe ze het geld voor die renovaties bij elkaar kunnen krijgen.

Fijne dag!

Als de Verenigde Staten hun economie gaan beschermen met hogere importtarieven, dan gaat dat ten koste van de groei van de Nederlandse economie. Daarvoor waarschuwt Rabobank in een rapport over de komende presidentsverkiezingen. Eerder deze week waarschuwde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voor lagere groei van de wereldeconomie bij protectionistische maatregelen.

De Republikeinse presidentskandidaat Trump wil Amerikaanse bedrijven beschermen door importtarieven te verhogen. "We beschermen onze bedrijven met tarieven", zei Trump vorige week. "We krijgen duizenden bedrijven die naar ons land komen. Het mooiste woord in het woordenboek is wat mij betreft tarieven."

Rabobank berekende wat een universeel tarief van 10 procent - het voorstel van Trump - betekent voor de Nederlandse economie. Ook werd gekeken naar een scenario waarin een tarief van 5 procent wordt ingevoerd en wat er gebeurt als Trumps Democratische tegenstander Harris de nieuwe president wordt.

Rabobank stelt dat in het Trump-scenario met 10 procent heffingen de Nederlandse economie op lange termijn 10 miljard euro kleiner is dan in het Harris-scenario. Ook loopt de inflatie op: volgens de berekeningen komt die 0,9 procentpunt hoger uit.

Tegenmaatregelen

Dat komt deels doordat producten uit de VS duurder worden. Fabrikanten in Amerika moeten door de heffingen meer betalen voor grondstoffen en onderdelen die zij voor hun producten nodig hebben. Daarnaast verwacht de bank dat de EU tegenmaatregelen invoert. Dat zouden eigen heffingen kunnen zijn waardoor producten uit de VS sowieso duurder worden.

Het is niet zo dat onder Harris de VS geen invoertarieven zal hanteren. De huidige president Biden heeft de heffingen van zijn voorganger Trump niet teruggedraaid en het is niet de verwachting van de bank dat Harris dat wel gaat doen. Volgens Rabobank zijn de verwachte effecten van haar beleid voor Nederland vooralsnog klein, omdat de tarieven laag blijven.

Kleine open economie

Zowel Rabobank als het IMF onderstreept dat internationale samenwerking belangrijk is om negatieve economische gevolgen te beperken. Voor Nederland, als kleine open economie, is het van belang dat handelsbetrekkingen met belangrijke partners zoals de VS zo soepel mogelijk blijven verlopen.

Mocht het toch tot hogere tarieven komen, dan pleiten de onderzoekers voor slimme tegenmaatregelen om de schade voor Nederland zo veel mogelijk te beperken.

De hoofdaanklager in Los Angeles gaat aan de rechtbank vragen om een mildere straf voor Lyle en Erik Menendez. De broers werden in 1996 veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor het vermoorden van hun ouders. De veelbesproken zaak kreeg dit jaar extra aandacht vanwege de miniserie op Netflix: Monsters: The Lyle and Erik Menendez Story waarin onder anderen Javier Bardem een van de hoofrollen speelt. Ook verscheen er een documentaire.

Hoofdaanklager George Gascón gaat de rechter vragen om de levenslange gevangenisstraf van de twee om te zetten in een celstraf van 50 jaar. Omdat beide broers onder de 26 jaar oud waren toen ze in 1989 de moorden pleegden, komen ze dan direct in aanmerking om voorwaardelijk te worden vrijgelaten. Begin deze maand kondigde de hoofdaanklager al aan opnieuw naar de zaak te gaan kijken.

Volgende maand voor rechter

Naar alle waarschijnlijkheid wordt de zaak volgende maand voor de rechter gebracht. Lyle en Erik Menendez bekenden hun ouders te hebben doodgeschoten. Zij waren ten tijde van de moord respectievelijk 21 en 18 jaar oud. Volgens de broers vreesden zij dat hun ouders op het punt stonden om hen te vermoorden. Daarmee zouden de ouders hebben willen voorkomen dat mensen erachter kwamen dat vader José Menendez Erik en Lyle jarenlang seksueel had misbruikt.

Fysiek bewijs voor de verkrachting ontbreekt. Wel is er ook de recente verklaring van Roy Rossello, een voormalig lid van de populaire jongensgroep Menudo. De vader van de broers was platenbaas van RCA Records, dat de groep onder contract had. Rossello beschuldigt José Menendez ervan dat hij hem drogeerde en meerdere keren verkrachtte. In een recente petitie voor hun vrijlating werd het verhaal van Rossello opgenomen.

Een groot deel van de familie van de broers pleitte jarenlang voor vrijlating. Meerdere familieleden stelden net als hun advocaten dat er vandaag de dag meer begrip is voor de impact van seksueel misbruik en dat de broers tegenwoordig niet meer zouden zijn veroordeeld.

'Ze hebben hun schuld afbetaald'

Tijdens een persconferentie zei hoofdaanklager Gascón dat hij ervan overtuigd is dat de broers "hun schuld afbetaald hebben". Gascón is in een herverkiezingsstrijd verwikkeld met de voormalige aanklager Nathan Hochman. Die claimt dat Gascón te vaak lichtere straffen voorstelt voor eerder veroordeelde criminelen. Volgens Hochman is de aankondiging van Gascón minder dan twee weken voor de verkiezingen een "wanhopige politieke zet".

Een deel van de Amerikaanse fastfoodketens gebruikt geen verse uien meer in gerechten na de E. coli-uitbraak bij een aantal McDonald's filialen. De uien zijn waarschijnlijk de besmettingsbron en zijn daarom door McDonald's in de ban gedaan. Door de bacterie is een persoon overleden en werden 49 mensen ziek.

Een klein deel van alle Burger King-ketens in de VS gebruikt nu ook tijdelijk geen verse uien meer in salades en op burgers, meldt een woordvoerder aan persbureau Reuters. Ook Yum, dat onder meer Pizza Hut en Kentucky Fried Chicken bezit, kondigde aan uien deels van het menu te halen.

Bron van besmettingen

De Amerikaanse Food & Drug Administration, die de kwaliteit van voedsel controleert, doet nog onderzoek naar de bron van de besmettingen. Maar net als McDonald's zegt het controleorgaan dat de meest waarschijnlijke besmettingsbron de verse uienringen zijn die op de hamburger de Quarter Pounder worden geserveerd.

Volgens McDonald's gaat het om uien van leverancier Taylor Farms. Hoewel de leverancier nog niet heeft gereageerd, heeft het eergisteren wel een aantal partijen gele uien uit een productiefaciliteit in Colorado teruggeroepen. Ongeveer 5 procent van de Burger King-ketens in de VS krijgt uien van deze leverancier.

Vlees

Ondanks dat McDonald's zegt dat de bacterie in de uien zat, is nog niet helemaal uit te sluiten dat de bacterie in het vlees van de burger zat. Daarom wordt in ongeveer een vijfde van alle McDonald's-restaurants de Quarter Pounder helemaal niet meer verkocht.

In totaal zijn in tien staten mensen ziek geworden nadat ze bij de keten gegeten hadden. Het gaat om mensen in de staten Iowa, Kansas, Missouri, Montana, Nebraska, Oregon, Utah, Wisconsin en Wyoming. De meeste zieken kwamen uit Colorado.

De coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hebben onder leiding van premier Schoof op het Catshuis een akkoord bereikt over de asielmaatregelen. "We zijn eruit", zegt PVV-leider Wilders op X. "Het was een hele mooie avond, wij kunnen ermee leven", zei BBB-fractievoorzitter Van der Plas tegen de wachtende journalisten.

VVD-fractievoorzitter Yesilgöz zei bij het naar buiten lopen: "We hadden wat met elkaar te bespreken maar ik ben blij dat we eruit zijn." Het overleg tussen de coalitiepartijen duurde ruim 8 uur. Op vragen waar het dan zo lang over ging, wilde Yesilgöz geen antwoord geven. "Alles kunt u morgen lezen, als het in de ministerraad is behandeld."

Ook waarnemend fractievoorzitter Van Vroonhoven van NSC wilde niet zeggen of er aan de uitgelekte plannen van woensdag nog veel veranderd is. "Daar kan ik nu niets over zeggen, jullie zullen het morgen zien."

Dit zijn de reacties na afloop in beeld:

Bronnen zeggen tegen de NOS dat rond de spreidingswet en woningen voor statushouders duidelijkere afspraken zijn gemaakt.

Vooral de VVD vroeg zich af of bepaalde maatregelen voor gemeenten wel uitvoerbaar zijn. Het gaat bijvoorbeeld over het snel afschaffen van de spreidingswet. Met deze wet zijn alle gemeenten verplicht om een aantal asielzoekers op te vangen. Het snel afschaffen lost voor veel gemeenten echter niets op zolang het aantal asielzoekers hetzelfde blijft. Dit kan voor bepaalde gemeenten die wel asielzoekers willen opvangen juist voor extra druk zorgen, vreest de VVD.

En het afschaffen van de plicht voor gemeenten om voor statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) woonruimte te regelen kan ook voor problemen zorgen, klinkt het daar. De 'evenwichtige' verdeling over het land valt dan immers weg, terwijl de toestroom van mensen zonder huisvesting hetzelfde blijft. De Rijksoverheid moet dan wel klaar zijn om de huisvestingstaken van gemeenten te kunnen overnemen.

Daarom is besloten dat het wetsvoorstel om de spreidingswet af te schaffen tegelijk moet worden ingediend met de wetvoorstellen die de toestroom van asielzoekers moeten verminderen. Dit zou de bezwaren van gemeenten moeten wegnemen. Het kabinet gaat de voorstellen nog dit jaar indienen, is de bedoeling,

Vandaag in de ministerraad

Vandaag wordt de 'asieldeal', waar de vier partijen het dus over eens zijn, besproken in de ministerraad. Daarna zal het kabinet de plannen bekendmaken en er vragen over beantwoorden.

PVV-leider Wilders en waarnemend NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven hadden eerder deze week hun grootste verschillen weten te overbruggen. Gisteravond moesten zij hun gezamenlijke voorstel aan de andere twee partijen uitleggen.

Daarvoor kwamen de vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB bij elkaar op het Catshuis om met premier Schoof te overleggen. VVD en BBB hadden nog veel vragen, zeiden Yesilgöz en Van der Plas bij aankomst.

De 'asieldeal' is voor het grootste gedeelte een uitwerking van afspraken die de vier partijen al maakten in het coalitieakkoord. Maar er zijn ook wat nieuwe afspraken, en die riepen mogelijk vragen op.

Drie jaar

Die nieuwe afspraken gaan over het mogelijk veilig verklaren van regio's in Syrië en het daardoor kunnen afwijzen en terugsturen van Syrische asielzoekers. Ook nieuw is dat toekomstige verblijfsvergunningen maximaal drie jaar geldig zullen zijn. Daarnaast wordt de spreidingswet mogelijk nog dit jaar ingetrokken. En de taakstelling voor gemeenten om statushouders een huis aan te bieden vervalt.

Wilders heeft om de deal mogelijk te maken zijn grote wens opgegeven om maatregelen via het noodrecht in te voeren. Die hadden snel genomen kunnen worden omdat de Tweede en Eerste Kamer dan pas achteraf over de maatregelen kunnen stemmen. Nu gaat alles via 'gewone' wetgeving en moeten de beide Kamers eerst akkoord gaan.

Er is al veel kritiek te horen van belangenorganisaties en gemeenten. Vandaag moet blijken wat het kabinet de komende maanden in gang gaat zetten. Dat er een strenger asielbeleid wordt voorbereid dan er nu geldt in Nederland, staat vast.

President Poetin ontkent niet dat er Noord-Koreaanse militairen zijn in Rusland. Tot nu toe deed het Kremlin deze berichten af als nepnieuws. Maar toen de Russische president ernaar werd gevraagd op de BRICS-top in Kazan gaf hij ontwijkend antwoord. De militaire samenwerkingen met Noord-Korea "zijn onze zaken", zei hij.

Oekraïne beweert dat er inmiddels 12.000 Noord-Koreaanse militairen in Rusland zijn. De eerste troepen zouden al in de regio Koersk zijn ingezet, waar Oekraïne een gebied bezet houdt. Deze informatie, die niet valt te verifiëren, is vrijgegeven door de militaire inlichtingendienst van Oekraïne.

'Foto's zijn serieus'

Op de internationale top in eigen land kreeg Poetin een vraag van een journalist over eerdere berichten van de VS en Zuid-Korea dat er 3000 Noord-Koreaanse militairen actief zijn in Rusland. Daarbij werd verwezen naar de satellietbeelden die dat volgens de Zuid-Koreaanse inlichtingendiensten bewijzen.

"Foto's zijn een serieuze zaak", wordt de Russische leider geciteerd door staatspersbureau Rai Novosti. Poetin zei vervolgens niet of de bewering klopt. Wel beschuldigde hij de NAVO er opnieuw van dat er officieren en adviseurs van het bondgenootschap actief zijn in Oekraïne. Ook herhaalde hij zijn bewering dat het Westen de oorlog, die Poetin is begonnen door het buurland binnen te vallen, heeft geëscaleerd.

Zo reageert Poetin bij journalisten:

Als gevolg van de zware sancties tegen Moskou door het Westen heeft Rusland de banden sterk aangehaald met Iran, China en Noord-Korea. Met het regime in Pyongyang heeft hij een militair bondgenootschap gesloten. In het kader daarvan zou Noord-Korea ballistische raketten en miljoenen artilleriegranaten hebben geleverd aan Rusland, al spreken de twee landen dat tegen.

Het Noord-Koreaanse regime, een van de meest repressieve ter wereld, noemt het verder onzin dat er militairen naar Rusland zijn gestuurd. Poetin zei eerder dat Rusland "het niemand had gevraagd" en dat het "niet nodig" was, aldus Russische staatsmedia.

Beroep op 'artikel 4'

Ditmaal benadrukt Poetin dat "wat we doen aangaande artikel 4 van onze samenwerking onze zaken zijn". Deze afspraak tussen Pyongyang en Moskou komt ongeveer neer op hetzelfde als artikel 5 van de NAVO. Als een van de landen wordt binnengevallen, zal de ander "op alle mogelijke manieren en zonder vertraging" te hulp schieten.

De Oekraïense inval in de grensregio Koersk lijkt door Rusland te worden gebruikt als legitimering om Noord-Koreaanse troepen in te zetten. Het leeuwendeel van deze militairen ondergaat volgens de VS, Oekraïne en Zuid-Korea momenteel training in Rusland.

Offensief in Koersk vastgelopen

Aanvankelijk kon Oekraïne ver oprukken toen het in augustus de Russische grensregio binnenviel. Op het hoogtepunt van het verrassingsoffensief werd een gebied ter grootte van de Amerikaanse stad Los Angeles bezet. Maar de afgelopen tijd verliest het Oekraïense leger terrein.

Ruim 40 procent van het gebied is naar verluidt inmiddels heroverd door Rusland. Ondertussen rukt het Russische leger gestaag op in Oost-Oekraïne, al zal het front waarschijnlijk spoedig nagenoeg tot stilstand komen. Tijdens de herfst en winter zullen er nog volop beschietingen zijn, maar liggen grote verschuivingen niet voor de hand.

Minister Agema heeft in de Tweede Kamer benadrukt dat er geen extra geld is voor de zorg. In een debat verdedigt ze vandaag de plannen in de begroting van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), waaronder de deze week aangekondigde bezuinigingen op infectieziektenbestrijding.

Het kabinet-Schoof moet 18 miljard euro bezuinigen, beklemtoonde Agema. "Wij moeten het huishoudboekje weer op orde brengen."

Agema weersprak ook verwijten van linkse oppositiepartijen zoals GroenLinks-PvdA, SP en Denk dat ze als minister beloften breekt die ze als PVV-Kamerlid jarenlang heeft gedaan. De oppositiepartijen wezen Agema erop dat het eigen risico niet naar nul gaat, dat niet alle streekziekenhuizen open blijven en dat particuliere beleggingen - 'private equity' niet verboden worden.

"Dat zijn allemaal beloften die niet zijn nagekomen", concludeerde SP-leider Dijk. "U bent VVD geworden." De SP snapt ook niet hoe Agema achter nieuwe bezuinigingen kan staan om 250 miljoen euro te bezuinigen op subsidies bij organisaties en projecten die zich bezighouden met preventie, maar ook de zorg aan onverzekerden. "U hebt zeventien jaar moord en brand geschreeuwd en nu laat u onverzekerden op straat aan hun lot over."

De minister reageerde geïrriteerd op de kritiek van de oppositie. "Ik vind dit onfatsoenlijk", sneerde ze naar Dijk en Kamerlid Abassi van Denk zou "niets anders doen dan framing". Volgens haar kosten de zorgplannen van de SP zeker 14 miljard euro per jaar. "Dat kan niet, dan gaat het land failliet." Agema benadrukte dat ze als PVV-Kamerlid extra geld voor de zorg eiste, omdat er destijds meer geld was. "Nu hebben we te maken met een financiering die er anders voor staat."

De coalitiepartijen steunen in grote lijnen wel de aanpak van de minister, maar vindt wel dat Agema meer haast kan maken met praktische plannen uit het regeerprogramma.

De Venezolaanse oppositieleiders María Corina Machado en Edmundo González Urrutia hebben de hoogste onderscheiding van de Europese Unie op het gebied van mensenrechten gekregen: de Sacharovprijs. Dat heeft de voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola bekendgemaakt.

"In hun streven naar een eerlijke, vrije en vreedzame machtsoverdracht hebben ze onverschrokken de waarden hooggehouden die miljoenen Venezolanen en het Europees Parlement zo dierbaar achten: rechtvaardigheid, democratie en de rechtsstaat", zei Metsola.

Machado zou dit jaar als oppositiekandidaat tegen zittend president Nicolás Maduro meedoen aan de verkiezingen in Venezuela. Dat werd haar onmogelijk gemaakt door de zittende regering, waarop González haar plaats innam.

In aanloop naar de verkiezingen dook Machado onder, uit angst voor haar leven. Tegen González werd een arrestatiebevel uitgevaardigd. Hij vluchtte naar Spanje nadat hij ruim een maand in het geheim onderdak had gekregen in de Nederlandse ambassade in Caracas.

Democratische toekomst

Machado beweerde bewijs te hebben dat González de presidentsverkiezingen van 28 juli met een ruime marge had gewonnen. Maduro riep zichzelf uit tot winnaar, gesteund door de kiescommissie die op zijn hand was. Hij zou 52 procent van de stemmen hebben gekregen. Bewijs voor de winst leverde de commissie niet.

De overwinning van Maduro is betwist door onafhankelijke waarnemers, waaronder de Verenigde Naties. In een resolutie van vorige maand erkende het EU-parlement González als de legitieme president van Venezuela.

De twee oppositieleiders blijven ook nu nog strijdbaar. González zei deze maand dat hij op 10 januari terugkeert naar zijn land om aan te treden als president.

EP-voorzitter Metsola steunt hen. "Dit parlement staat aan de zijde van de bevolking van Venezuela en van María en Edmundo in hun strijd voor de democratische toekomst van hun land. We zijn ervan overtuigd dat Venezuela en de democratie uiteindelijk zullen zegevieren", zei ze vandaag.

Strijd niet voorbij

In een bericht op X zegt González dat hij "vereerd en dankbaar" is voor de prijs. "Deze onderscheiding belichaamt de diepe solidariteit van de Europese bevolking met het Venezolaanse volk en hun strijd voor het herstel van de democratie.".

Hij bedankt Machado en beschrijft haar als "een uitzonderlijk persoon die, met al haar politieke talent, haar absolute toewijding en haar ontembare geest, de weg heeft geplaveid die wij nu bewandelen, en de vlam van de vrijheid in ons land levend heeft gehouden".

González geeft ook uiting aan zijn "dankbaarheid, trots en bewondering voor mijn Venezolaanse landgenoten, die met de grootste beleefdheid, moed en vastberadenheid al jaren een regime confronteren, en blijven confronteren, dat systematisch de mensenrechten schendt".

Maar hij waarschuwt dat de strijd nog niet voorbij is. Hij drong er bij voorstanders van democratie overal ter wereld op aan om te helpen "het soevereine mandaat van het Venezolaanse volk af te dwingen".

Vorig jaar kregen Jina Mahsa Amini (postuum) en de protestbeweging 'Vrouw, Leven, Vrijheid' in Iran de prijs.

Naast de twee oppositieleiders waren dit jaar ook twee groepen uit het Midden-Oosten, Women Wage Peace en Women of the Sun op de shortlist gezet. Zij zetten zich in om de kloof tussen Israëliërs en Palestijnen te dichten. Daarnaast was de Azerbeidzjaanse academicus en anti-corruptieactiviste Gubad Ibadoghlu genomineerd.

De jaarlijkse prijs wordt medio december uitgereikt tijdens een ceremonie in het Europees Parlement in Straatsburg, Frankrijk.

Ondanks aanhoudende overlast op het treintraject tussen Zwolle en Emmen komen controles van vervoersbewijzen op die stations niet terug. Volgens vervoerder Arriva wordt het probleem van overlast met zulke controles namelijk niet opgelost, maar slechts verplaatst.

Op het traject, de Vechtdallijn, zijn al jarenlang problemen. Relatief veel mensen reizen zwart en weigeren een legitimatiebewijs te tonen. Daarbij komt het ook geregeld tot fysiek geweld en intimidatie van het treinpersoneel. De overlast wordt vooral veroorzaakt door veiligelanders. De Arriva-trein wordt veel gebruikt door asielzoekers die op weg zijn naar het aanmeldcentrum in Ter Apel.

Om de overlast te beteugelen, golden lange tijd perroncontroles. Iedere reiziger bij de toegangspoorten van de stations Zwolle en Emmen werd gecontroleerd. Wie geen vervoersbewijs had, werd weggestuurd.

Mobiele veiligheidsteams

Maar in april vorig jaar werden die controles afgeschaft, schrijft de regionale omroep Oost.. In plaats daarvan kwamen er mobiele veiligheidsteams die het treinpersoneel te hulp moeten schieten als dat nodig is. Passagiers worden sindsdien weer in de trein gecontroleerd op vervoersbewijzen.

Voor het aannemen en opleiden van extra veiligheidspersoneel in de trein stelden de provincies Overijssel en Drenthe en het ministerie van Justitie en Veiligheid geld beschikbaar.

Sindsdien namen de problemen toe. Het aantal incidenten in de trein tussen Zwolle en Emmen lag in het eerste kwartaal van dit jaar veel hoger dan diezelfde periode vorig jaar.

"Schokkend", noemde Wim Eilert van spoorwegvakbond VVMC de cijfers. "Het is inmiddels meer geluk dan wijsheid dat er nog geen dodelijk slachtoffer is gevallen. De mate van agressie is ook veel erger geworden."

Verplaatsen

Daarom hadden de VVMC en de Overijsselse politiek opgeroepen om de controles opnieuw in te voeren op het traject. Arriva stelt echter dat het de problemen niet oplost, en de provincie schaart zich nu achter de vervoerder.

De perroncontroles gaven "gedoe op perrons", zegt een woordvoerder van Arriva. Mensen werden agressief, maar probeerden de controles ook te vermijden. "Ze liepen over het spoor voor de trein langs om aan de voorkant in te stappen. Dat is natuurlijk hartstikke gevaarlijk."

Daarnaast merkte Arriva dat passagiers kaartjes kochten voor het eerstvolgende station en dus de trein in mochten, maar vervolgens het hele traject bleven zitten. Ook leidden de controles bij Zwolle en Emmen tot een toename van de overlast op de tussenliggende stations, waar geen controles werden uitgevoerd.

De perroncontroles worden dus niet heringevoerd, maar de mobiele veiligheidsteams blijven wel. Daarvoor heeft de provincie nog meer geld beschikbaar gesteld. Volgens de woordvoerder van Arriva voelt het treinpersoneel zich veilig en gesteund door deze veiligheidsteams.

In Noorwegen is bij een treinontsporing een persoon om het leven gekomen. Het gaat om de treinmachinist. Ook raakten meerdere mensen gewond.

De trein raakte van de rails door een rotsblok, melden Noorse media. Op foto's is te zien dat er een groot rotsblok op het spoor ligt. Volgens omroep TV2 waren er 55 mensen aan boord.

De zogenoemde Arctic Circle Express was onderweg van Trondheim naar de noordelijke plaats Bodø. Het voertuig ontspoorde tussen de plaatsen Bjerka en Mo i Rana in de provincie Nordland en gleed enkele meters van een berghelling af.

Niet levensbedreigend

Volgens de Noorse politie zijn vier mensen naar het ziekenhuis gebracht. Een van hen wordt behandeld op de eerste hulp. Verder melden verschillende Noorse media, zoals Dagbladet, dat niemand levensbedreigend gewond is geraakt.

Ook zegt de politie geen reden te hebben om te denken dat meer doden zijn gevallen.

Het rotsblok belandde op het spoor na een aardverschuiving, die waarschijnlijk is ontstaan door regenval in het gebied, meldt de Noorse omroep NRK.

De wegen rondom de ontspoorde trein, waaronder de snelweg E6, blijven de komende dagen dicht voor onderzoek en opruimwerkzaamheden.

De noodlijdende elektrische bussenbouwer Ebusco is een stapje verder in zijn reddingsplan. De aandeelhouders stemden vandaag in met een plan om voor de tweede keer in een jaar tijd extra geld in het bedrijf uit Deurne te steken.

Met de goedkeuring van de aandeelhouders om de nieuwe aandelen uit te zetten om zo 36 miljoen euro op te halen is Ebusco er nog niet. De aandelen moeten nog door de huidige aandeelhouders of door nieuwe worden gekocht. Lukt dit niet, dan is het geld bij Ebusco in de eerste drie maanden van volgend jaar op. Wel is het zo dat als aandeelhouders niet meedoen, hun huidige belang verwatert en daarmee dus hun inspraak.

Ebusco zit in een neerwaartse spiraal door problemen met de productie van bussen. Ov-bedrijven Qbuzz, Keolis en Connect Bus zegden onlangs orders op, omdat zij hun bussen niet geleverd kregen. Ebusco kampt met een personeelstekort en problemen met de levering van onderdelen om de bussen klaar te krijgen.

Vanochtend publiceerde het bedrijf kwartaalcijfers waaruit blijkt dat het nog een schuld van 33 miljoen heeft. Onder meer bij de Belastingdienst. Daarnaast zijn er slechts 37 bussen geproduceerd en zijn veel bestellingen niet op tijd geleverd. De productie is eerder deze week stilgelegd.

Emoties bij beleggers

In een bij vlagen emotionele aandeelhoudersvergadering vroegen met name particuliere beleggers zich af of de 36 miljoen euro wel genoeg zal zijn om Ebusco te redden. Een jaar geleden werd al eens 68 miljoen opgehaald. Mede door flinke boetes van klanten voor te laat geleverde bussen is dat geld nu al op.

Ebusco wil een deel van de productie nu weer gaan uitbesteden, om er zo zeker van te zijn dat er maandelijks veertig tot vijftig bussen van de band kunnen rollen. Saillant detail is dat Ebusco aan het begin van de aandeelhoudersvergadering op de beurs nog slechts iets meer dan 30 miljoen euro waard is. Met andere woorden: er moet meer geld worden opgehaald dan het bedrijf op dit moment waard is.

De uitkomst van vandaag is een lichtpuntje voor het bedrijf, dat gisteren nog een kort geding bij de rechter verloor. Dat had het bedrijf aangespannen omdat klant Qbuzz beslag had laten leggen op rekeningen van de bussenbouwer. Vandaag meldde Ebusco dat dit beslag is opgeheven. Op de zitting, afgelopen maandag, waarschuwde Ebusco dat door dit beslag de salarissen van medewerkers niet konden worden betaald. Het bedrijf heeft niet gezegd of dat dit probleem nu ook is opgelost.

Aandelenhandel stilgelegd

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) legde aan het begin van de bijeenkomst in Deurne de handel in het aandeel stil. Mogelijk om verdere onrust onder beleggers te voorkomen.

Een minimumleeftijd van 15 jaar om te scrollen door TikTok of Instagram, dat wil de Noorse regering. Ook de Australische premier zegt dat in zijn land technologie wordt getest waarmee sociale media kunnen worden verboden tot een bepaalde leeftijd. Is het handhaven van zo'n grens realistisch? En heeft het zin?

Volgens de socialemediaplatforms zelf is er al een leeftijdsgrens, die ook geldt in Nederland. Kinderen mogen pas op Instagram en TikTok als ze 13 jaar zijn. Maar de platforms controleren deze leeftijdsgrens nauwelijks.

"Als je platform niet geschikt is voor kinderen onder de 13 jaar, moet je wel zeker weten dat ze er ook niet zitten", zegt hoogleraar recht en digitale technologie Simone van der Hof.

Volgens Justine Pardoen van adviesorganisatie Bureau Jeugd en Media hebben overheden lang te weinig druk gezet op socialemediabedrijven, waardoor die niet zich genoodzaakt voelden om te investeren in systemen die de leeftijdsgrens controleren. "Daardoor is alle verantwoordelijkheid bij de gebruiker komen te liggen."

Niet 13 maar 15

In Noorwegen willen ze dus een minimumleeftijd van 15 jaar. Dat is weliswaar hoger dan 13, maar premier Støre zegt dat de maatregel gepaard zal gaan met strenge controles. "Kinderen moeten beschermd worden tegen de schadelijke inhoud op sociale media", zegt hij tegen de Noorse krant VG. "Het zijn grote techgiganten die het opnemen tegen de hersenen van kleine kinderen. We weten dat dit een zware strijd is, maar ook een strijd waar de politiek nodig is."

Volgens Pardoen heeft zo'n maatregel echter "geen enkele zin" als er geen duidelijk systeem komt om de leeftijd te controleren. De Noorse premier stelt dat de grens ook een signaal moet afgeven.

Australië kijkt naar een wet voor leeftijdsverificatie op sociale media, waardoor hoge boetes kunnen worden opgelegd aan bedrijven als er niet wordt gehandhaafd.

TikTok als een fruitautomaat

De Amerikaanse sociaal psycholoog Jonathan Haidt pleit al langer voor het handhaven van een leeftijdsgrens voor sociale media voor jongeren. Zo zei hij eerder tegen de Volkskrant dat grote techbedrijven honderden psychologen in dienst hebben om de apps verslavend te maken.

"Ze hebben de gokindustrie direct gekopieerd. Denk bijvoorbeeld aan naar beneden scrollen om de tijdlijn te vernieuwen bij Instagram en TikTok. Dan stuitert-ie omhoog. Dat komt van fruitautomaten", legde Haidt uit.

'Schermtijd verstoort lichamelijke ontwikkeling'

Pardoen is niet voor een verbod vanaf een bepaalde leeftijd. Ze stelt dat kinderen ook het recht hebben op toegang tot informatie en vindt dat sociale media niet enkel schadelijk zijn. "Wel weten we dat veel schermtijd slecht is."

Daarbij doelt ze op de tijd die telefoongebruik in beslag neemt. "Uren die niet worden besteed aan iets anders, zoals fundamentele ontwikkelingstaken als bewegen en buiten zijn. Die lichamelijke ontwikkeling lijkt bij jonge kinderen al verstoord", zegt Pardoen. Ook Haidt stelt dat een smartphone tijd wegsnoept van slaap, lezen, hobby's en vrienden.

Dat de mentale gezondheid onder jongeren slechter is, komt volgens Pardoen niet alleen door sociale media. "Er zijn ook heel veel andere oorzaken." Al stelt ze dat vooral Instagram een negatieve invloed heeft op het zelfbeeld van meisjes. "Er is daar zo veel aandacht voor het perfecte plaatje, het perfecte lichaam."

Kijkwijzer

In plaats van verbieden pleit Pardoen voor een kijkwijzer voor sociale media. "Je kan niet alle platforms over een kam scheren." Ze zegt dat ze zou adviseren geen TikTok te gebruiken onder de 13 jaar, maar dat WhatsApp bijvoorbeeld minder problemen oplevert.

Met zo'n kijkwijzer zouden ouders stapsgewijs hun kinderen kunnen introduceren in sociale media, "zodat je niet alles in een keer openzet."

'Teen accounts' op Instagram

Dat Instagram vorige maand een nieuwe functie voor tieners heeft aangekondigd is volgens Pardoen niet voor niets. "Ze reageren op een roep uit de samenleving." Daarbij heeft ook de Europese Commissie zorgen geuit.

Met de teen-functie worden accounts tot de leeftijd van 18 automatisch op privé gezet en krijgen ze 's avonds na tienen geen meldingen meer van notificaties. "Maar dan moet je als platform wel de leeftijdsverificatie op orde hebben", zegt hoogleraar Van der Hof.

Daarnaast is er een parental supervision-functie ingebouwd. Met die functie kunnen ouders voor hun kind een tijdslimiet instellen om het platform te gebruiken. Ook kunnen ze zien naar welke accounts hun kinderen berichten hebben gestuurd in de afgelopen zeven dagen.

Ook over die functie is Van der Hof niet erg te spreken. "De verantwoordelijkheid wordt nu erg bij de ouders gelegd, terwijl Instagram een zorgplicht heeft om het platform veilig te houden voor kinderen. Daarbij raakt het aan de privacy van kinderen."

Onthutste reacties, ergernis en grote vragen voor minister Hermans van Klimaat en Groene Groei. De vaststelling dat het hoogstonwaarschijnlijk is dat Nederland het klimaatdoel van 2030 haalt, leidt tot veel commotie binnen en buiten politiek Den Haag.

Vanochtend kwam het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met zijn jaarlijkse Klimaat en Energieverkenning (KEV), waarin wordt geconcludeerd dat de kans dat Nederland het wettelijke klimaatdoel haalt minimaal is: minder dan 5 procent. Het doel, 55 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030, raakt zelfs verder uit zicht.

De Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de regering, sluit zich in een vandaag uitgebrachte eigen beschouwing in grote lijnen aan bij dat beeld. "Het kabinet moet zo snel mogelijk effectieve maatregelen nemen om de 55 procent-doelstelling en ook andere klimaatdoelen te halen."

Kabinet: extra maatregelen

Het kabinet erkent dat er te weinig gebeurt om de klimaatdoelen te halen en zegt dat in het voorjaar knopen worden doorgehakt over nieuwe maatregelen. Minister Hermans: "Alle vier de partijen in de coalitie hebben in de onderhandelingen afgesproken dat de doelen staan. In reactie op het PBL-rapport staat het kabinet nu wel voor de opdracht alternatieve maatregelen te nemen."

De Raad van State is op zijn beurt niet overtuigd dat dat pakket maatregelen voldoet en op tijd komt. Bovendien adviseert de raad om niet alleen aan te sturen op het halen van de doelen voor 2030, maar ook vooruit te kijken om het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn niet uit het oog te verliezen.

Hermans' partij, de VVD, denkt dat het mogelijk is om binnen de coalitie overeenstemming te bereiken, ook met de PVV. "Dat is de afspraak in het hoofdlijnenakkoord. Dat hebben ze verdedigd en dat zullen ze ook blijven doen, lijkt mij", zegt VVD-Kamerlid Erkens. Hij pleit ervoor vaart te maken.

BBB: pas op de plaats

Coalitiepartner BBB lijkt dat anders te zien. "Ik zie vaak in debatten als we een bepaald doel niet halen dat een reflex van een deel van de Kamer is dat we nog harder ons best moeten doen. Daarmee bedoelen ze: versnellen. Dat gaat niet", zegt Kamerlid Vermeer van BBB. Hij pleit voor "een pas op de plaats met een aantal ontwikkelingen", zoals het aansluiten van zonnevelden op land. "Zorgen dat we eerst de infrastructuur op orde hebben en dan pas verder kijken."

"De klimaatdoelen dreigen niet gehaald te worden. Waarschijnlijk is dat voor de klimaatfanatiekelingen onder ons heel slecht nieuws. U kent de PVV: wij staan er iets anders in", reageert PVV-Kamerlid Kops. "Desalniettemin: we hebben onze handtekening gezet onder het hoofdlijnenakkoord. Er staat in dat de huidige klimaatdoelen blijven bestaan. Daar staan wij voor."

Wat Kops betreft is Hermans nu aan zet. "Zij heeft ook al gezegd met aanvullende maatregelen te komen. Als ze iets gepresenteerd heeft, zullen we daar opnieuw met de partijen over moeten praten en over onderhandelen."

Oppositiepartijen, waaronder GroenLinks-PvdA en PvdD, zijn sceptisch. "Het klimaatbeleid wordt afgebroken. Als je dit ziet, had er net zo goed een PVV-minister kunnen zitten", reageert Kamerlid Kröger van GroenLinks-PvdA. Jetten (D66): "Ik heb er een hard hoofd in. Hermans moet nu aan de bak met een paar ministers van PVV en BBB die eigenlijk klimaatverandering ontkennen."

Dichter bij deadline, verder van klimaatdoel

Ondertussen klinkt vanuit de vier grote steden (Den Haag, Utrecht, Rotterdam, Amsterdam) een luide roep om snelle extra maatregelen. Ze willen onder meer dat er dringend wat wordt gedaan aan het gebrek aan capaciteit op het stroomnet en wijzen ook op de beperkingen door stikstofregels.

"Het is zorgwekkend dat we de klimaatdoelstellingen niet gaan halen, terwijl het kabinet in hun hoofdlijnenakkoord en regeerprogramma duidelijk heeft vastgelegd zich te houden aan de doelen van het Parijsakkoord", staat in een gezamenlijke verklaring. "Houd je aan de ambities die je zelf hebt geformuleerd en zet de nodige stappen om onze toekomst veilig te stellen."

"Dit is wel even slikken", vindt ook voorzitter Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). "We komen dichter bij de deadline van 2030 en verder van het doel. De politiek heeft nodeloos tijd verloren en er zijn noodzakelijke maatregelen van de plank gevallen."

Wat zouden hypothetisch negen maatregelen zijn om de klimaatdoelen wel snel te halen? Probeer het hieronder:

Ook vanuit de landbouw en de techniek klinkt kritiek. "Goede bedoelingen, maar van ambitieus klimaatbeleid is nog niets te merken. En van groene groei ook niet. Integendeel", reageert voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland. Hij wijst er onder meer op dat de salderingsregeling en de verplichting om bij vervanging van de cv-ketel een hybride warmtepomp te installeren zijn geschrapt.

Land- en tuinbouworganisatie LTO laat weten niet verrast te zijn dat de landbouw achterblijft bij het halen van de doelen. "Zonder aanpassing van beleid is geen verbetering te verwachten." LTO wil dat acht miljard uit het klimaatfonds beschikbaar wordt gemaakt voor boeren en tuinders, zodat die genoeg middelen hebben om de klimaatdoelen te bereiken.

Milieu- en klimaatorganisaties eisen eveneens snel meer maatregelen. Milieudefensie spreekt van schokkende cijfers, Extinction Rebellion van een schending van de grondrechten. "Het huidige beleid vergroot de kloof tussen de zware industrie, die bijna kosteloos vervuilt, en huishoudens die kampen met energiearmoede en stijgende energieprijzen", reageren Greenpeace, Natuur & Milieu en de Natuur en Milieufederaties gezamenlijk.

De vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB zijn inmiddels al uren bij elkaar op het Catshuis om met premier Schoof te overleggen over de 'asieldeal' die de partijen willen sluiten. De verwachting is dat de partijen er vannacht uit komen en dat de ministerraad vrijdag formeel besluit de afspraken zo snel mogelijk uit te voeren.

Toen de gesprekken begonnen, werd duidelijk dat VVD en BBB nog vragen hebben. VVD-leider Yesilgöz vertelde dat zij nog steeds een heel positieve grondhouding heeft, zoals zij gisteren zei. "Maar we hebben nog wel wat vragen. Of het ook echt zo kan, hoe pakt het uit? En af en toe mag het ook wat strenger."

Op vragen van journalisten of dit niet een spelletje is van de VVD om een kritisch beeld neer te zetten, reageerde Yesilgöz ontkennend. "Dat is een verkeerd frame." De VVD-fractie staat achter de maatregelen die "binnen het domein van het hoofdlijnenakkoord" vallen, aldus Yesilgöz.

Wat zij daar precies mee bedoelt, is nog niet duidelijk. Woensdag werd duidelijk dat de 'asieldeal' voor het grootste gedeelte gaat om een uitwerking van afspraken die de vier partijen al maakten in het coalitieakkoord. Maar er zijn ook wat nieuwe afspraken.

Die gaan over het mogelijk veilig verklaren van regio's in Syrië en het daardoor kunnen afwijzen en terugsturen van Syrische asielzoekers. Ook nieuw is dat toekomstige verblijfsvergunningen maximaal drie jaar geldig zullen zijn. Daarnaast wordt de spreidingswet mogelijk nog dit jaar ingetrokken. En de taakstelling voor gemeenten om statushouders een huis aan te bieden vervalt. Er is al veel kritiek te horen van belangenorganisaties en gemeenten.

De asielplannen zorgen voor onrust bij statushouders:

Ook BBB-leider Van der Plas zei bij aankomst nog "vragen en kanttekeningen" te hebben bij het concept dat op tafel ligt. "Die gaan we intern aan tafel bespreken." Van der Plas vindt dat de partijen daar de tijd voor moeten nemen die nodig is. "Dit is een serieus iets en daar moeten we doordacht met elkaar toe komen."

PVV-leider Wilders en waarnemend NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven moesten met de deal hun grootste verschillen overbruggen. Nu moeten zij hun voorstel aan de andere twee partijen uitleggen. "Ik hoorde dat die er zeer optimistisch in zaten", zegt Van Vroonhoven. "Ik hoop dat we er snel uit kunnen komen. Want dan hebben we een fors asielpakket, binnen de rechtsstatelijke lijnen."

Wilders heeft om de deal mogelijk te maken zijn grote wens opgegeven om maatregelen via het noodrecht in te voeren. Die hadden snel genomen kunnen worden omdat de Tweede en Eerste Kamer dan pas achteraf over de maatregelen kunnen stemmen. Wilders wil pas iets over de deal zeggen als die rond is.