NOS Nieuws - Algemeen

In het grootste drugsproces dat ooit in België is gevoerd, hebben meerdere verdachten jarenlange celstraffen gekregen. Van de 125 verdachten krijgen de kopstukken 11 tot 17 jaar, anderen gaan tussen de 15 maanden en 15 jaar de cel in. Slechts negen personen werden vrijgesproken. Justitie had tegen de hoofddaders de maximale straf van 20 jaar geëist.

De verdachten kwamen in beeld toen de politie het communicatiesysteem Sky ECC kraakte. Daardoor konden agenten twee jaar lang meelezen in de berichten tussen criminelen.

De veroordeelden maakten zich schuldig aan de grootschalige import van drugs: cocaïne uit Zuid-Amerika en cannabis uit Marokko. Die werd in België verwerkt en doorgevoerd naar andere Europese landen.

Kluwen criminelen

Het ging niet om één bende, maar om een netwerk van verschillende drugsbendes die in wisselende samenstellingen samenwerkten. Behalve voor drugshandel werden de verdachten ook vervolgd voor een uiteenlopende reeks van misdaden die daarmee samenhingen, zoals afpersing, ontvoering, wapenhandel en witwassen.

De politie maakte op 21 oktober 2021 een einde aan de praktijken met gelijktijdige invallen op 114 locaties door heel België, waarvoor 1100 agenten werden ingezet. Daarbij werden niet alleen drugs en grote hoeveelheden cash in beslag genomen, maar ook tientallen auto's, wapens en luxe producten als designertassen.

Behalve Belgen werden er Albanezen, Colombianen, Algerijnen en Fransen opgepakt. Verder zijn negen drugslaboratoria opgerold.

Politieman veroordeeld

Een van de personen die nu veroordeeld zijn, was een agent uit Brussel die criminelen inzage gaf in politiedossiers. Hij kreeg 5 jaar cel, waarvan een deel voorwaardelijk.

Onder de personen die werden vrijgesproken was ook sprake van een persoonsverwisseling: de man had een naam die één letter verschilde met die van de daadwerkelijke verdachte.

De ziekenhuizen in Nederland halen nog maar net een financiële voldoende waardoor ze nog niet in de problemen komen. Maar de noodzakelijke investeringsruimte ontbreekt om de grote hervormingen, zoals die in het Integraal Zorgakkoord (IZA) zijn afgesproken, tot een succes te maken. Dat concludeert accountantskantoor BDO in zijn jaarlijkse rapportage over de financiële situatie van de ziekenhuissector.

Van de 60 onderzochte algemene ziekenhuizen scoren er 35 over het jaar 2023 een voldoende. In 2022 waren dat er nog 55. BDO benadrukt dat de kwaliteit van zorg niet ondermaats is, het gaat om het financiële plaatje.

Het gemiddelde rapportcijfer voor algemene ziekenhuizen valt met een 5,5 veel lager uit. In 2022 was het met een 7,1 nog een ruime voldoende. Deze verslechtering komt ook enigszins doordat BDO de onderzoeksmethode heeft aangepast. Onderdelen als de investerings- en financieringscapaciteit van de ziekenhuizen wordt meegewogen en juist daar zit de achilleshiel.

Bijna de helft van de ziekenhuizen behaalde in 2023 slechts een rendement van onder de 1 procent. De ziekenhuizen die het best presteren, kwamen niet boven de 1,5 procent uit. Dat betekent dat zo'n ziekenhuis bij een omzet van 100 euro niet meer dan 1,50 euro overhoudt om te investeren.

Zorgakkoord in gevaar

Deze flinterdunne marge is niet voldoende om zowel de stijgende kosten van personeel en verouderde gebouwen als de noodzakelijke investeringen voor medische innovaties, digitalisering, vergroening en nieuwe gebouwen te financieren.

Als deze trend niet wordt gekeerd, komt de uitvoering van het Integraal Zorgakkoord in gevaar, waarschuwt BDO.

Dit akkoord is de blauwdruk voor hoe de Nederlandse zorg toegankelijk en betaalbaar moet blijven. Cruciaal voor dit akkoord is dat de zorg rondom het toenemende aantal kwetsbare ouderen wordt gereorganiseerd. Die worden als het kan vooral geholpen door huisartsen, zorgverleners in de ouderenzorg en mantelzorgers. Alleen als er een medische noodzaak is, gaan zij nog naar het ziekenhuis.

Dit concept staat bekend als "passende zorg". Het zou prettiger moeten zijn voor ouderen en ook betaalbaarder voor de maatschappij. Daarnaast is afgesproken dat via preventiebeleid de algehele volksgezondheid moet worden verbeterd waardoor de zorgvraag minder snel stijgt en daarmee de zorgkosten beheersbaar blijven.

Minder patiënten

Op papier is het een mooi plan, maar uit eerder onderzoek van de gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur blijkt het in de praktijk lastig uitvoerbaar. Een groot obstakel is het financieringsstelsel van de zorg. Ziekenhuizen krijgen per medische verrichting betaald en omdat het akkoord moet leiden tot minder patiënten, lopen de ziekenhuizen financiële risico's.

BDO onderstreept dit probleem ook in het rapport. "Naarmate een ziekenhuis beter wordt in het leveren van passende zorg, worden de financiële resultaten steeds verder uitgehold." De accountant roept het kabinet, de Nederlandse Zorgautoriteit en de zorgverzekeraars op om de bekostiging van de zorg in ziekenhuizen te veranderen, zodat passende zorg juist financieel gaat lonen.

Stelselwijziging

Als voorbeeld wordt genoemd om acute zorg niet per medische verrichting te betalen maar via beschikbaarheidsfinanciering. Een ziekenhuis krijgt dan voor een aantal bedden betaald, ongeacht of deze allemaal bezet zijn. Tegelijkertijd noemt BDO al te grote veranderingen in het financieringsstelsel onwenselijk, omdat die de hervormingen in de zorg alleen maar zouden compliceren.

Maar uit een rondgang van de onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur bleek al dat veel zorgverleners en ziekenhuisbestuurders hier anders tegen aankijken.

Zonder het veranderen van het financieringsstelsel blijft het hervormen van de zorg slechts wensdenken, zo was de consensus. De prikkel om veel medische handelingen te verrichten om financieel gezond te blijven, blijft gewoon bestaan. Er bestaan al jaren afspraken om dit probleem aan te pakken zonder het stelsel aan te passen, maar echte resultaten zijn er niet.

Ziekenhuisdirecteur Jaap van den Heuvel omschreef het probleem als volgt: "Je ziet her en der wel voorbeelden van passende zorg oppoppen, maar als op de achtergrond nog steeds een financieringssysteem doordraait dat zegt: doe vooral meer, dan is het alsof je in de auto keihard gas geeft en tegelijkertijd remt. Dat werkt natuurlijk niet."

In Oslo is een tram een winkel binnengereden. Volgens de politie zijn vier mensen gewond geraakt, inclusief de trambestuurder. Niemand is ernstig gewond, meldt de politie, maar ze zijn wel naar het ziekenhuis gebracht. De bestuurder wordt als verdachte gezien, meldt de Noorse publieke omroep NRK, het is nog niet duidelijk waar hij precies van wordt verdacht.

Op het moment van de botsing zaten er ongeveer twintig mensen in de tram. Op foto's is te zien dat de voorkant van de tram door de voorpui van de winkel is gereden. De gevel van de computerwinkel is daardoor flink beschadigd. Het gebouw is ontruimd en in de nabije omgeving is geen stroom.

De tram ontspoorde:

Suda Saenram zat als passagier achterin de tram, zegt ze tegen NRK. "Het was traumatiserend, ik hoorde geschreeuw en het was heel dichtbij. Maar ik heb geen bloed gezien."

Volgens Saenram remde de tram vlak voordat deze ontspoorde. Ze zag hoe iemand tegen een stoel werd gesmeten en dat er een kinderwagen door de tram werd geslingerd. Saenram heeft zich over het kind ontfermd, haar moeder lag volgens haar op de grond. Of zij één van de gewonden is, is onduidelijk.

Het is ook nog niet bekend hoe de tram uit de rails heeft kunnen raken. Er is volgens NRK in elk geval geen sprake van vandalisme of sabotage. De winkel waar de tram naar binnen reed zit aan de Storgata, een drukke winkelstraat in het centrum van Oslo. De politie is op zoek naar getuigen.

De regering van Iran wil fors meer uitgeven aan defensie. In een begrotingsvoorstel staat dat de regering het defensiebudget wil verdrievoudigen, heeft een regeringswoordvoerder bekendgemaakt. Het voorstel zou ter goedkeuring naar het parlement zijn gestuurd.

De aankondiging volgt een paar dagen na de Israëlische aanval op Iran. Teheran zei gisteren "alle beschikbare middelen" in te zetten om te reageren. Volgens de Iraanse president Pezeshkian is Iran niet uit op oorlog, maar zal het met een "gepaste" reactie komen.

Militaire doelen

De Israëlische aanval van zaterdag was een tegenreactie op de Iraanse raketaanval op 1 oktober. Toen werden drie luchtmachtbases getroffen. Kort daarna kondigde Israël al een tegenaanval aan.

Het lijkt erop dat die tegenaanval ook gericht was op militaire doelen in Iran. Israël heeft zelf nauwelijks details bekendgemaakt over de doelwitten, maar uit satellietfoto's blijkt dat onder meer een voormalige testlocatie voor kernwapens is getroffen. Ook installaties die belangrijk zijn voor het Iraanse raketarsenaal zouden zijn geraakt.

Volgens Israël was de actie succesvol, Iran zelf spreekt van "beperkte schade". Wel zijn er vier Iraanse militairen omgekomen.

Het Franse leger evacueert vandaag zo'n dertig mensen die door een ingestorte brug vastzitten op een vakantiepark in Zuid-Frankrijk. Volgens Franse media zijn er ook Nederlanders en Belgen onder de getroffen toeristen.

Het vakantiepark ligt bij het plaatsje Le Muy, dat afgelopen weekend werd getroffen door zware regenbuien, met overstromingen tot gevolg. Hierdoor brak de brug doormidden in de enige toegangsweg naar het park. Ongeveer 600 vakantiegangers zijn er gestrand. Ze hebben nog wel stromend water, elektriciteit en voldoende voedsel.

Mensen met medische problemen werden al per helikopter naar het ziekenhuis gebracht. Vandaag volgt de evacuatie van een kleine groep mensen die van het park af wil. Dat gebeurt met terreinwagens via een route door het bos. Vervolgens worden ze naar een treinstation of vliegveld gebracht.

Merendeel wil blijven

Voor vakantiegangers die met een auto naar het park waren gekomen, wordt nog gewerkt aan een oplossing. De meeste gestrande mensen hebben besloten voorlopig te blijven. Zij zitten doorgaans enkele maanden op het vakantiepark en sommigen zelfs het hele jaar.

Omdat de brug particulier eigendom is en overgaat in een weg naar een landgoed, moet de beheerder van het landgoed zorgen voor de reparatie. Die zegt tegen de Franse krant Le Figaro dat het nog wel even zal duren voordat de brug weer gebruikt kan worden.

Episode Cévenol

De vele neerslag van het afgelopen weekend is gevallen door de zogeheten 'Episode Cévenol'. Jaarlijks stroomt in de herfst warme lucht van de Middellandse Zee tegen de bergen, met dagenlange buien tot gevolg, waardoor de rivieren buiten hun oevers treden.

Hierdoor stonden afgelopen weekend ook de straten blank van de bekende badplaats Saint-Tropez. In een uur tijd viel er 50 tot 80 millimeter regen. De meeste regen viel in Saint-Cezaire-sur-Siagne, daar kwam bijna 100 millimeter naar beneden.

Op het Mexicaanse schiereiland Yucatán hebben onderzoekers bij toeval een eeuwenoude Mayastad gevonden. De locatie van de stad werd al eerder ontdekt door de milieudienst, maar die had niet door wat ze precies in kaart hadden gebracht.

Antropoloog Luke Auld-Thomas van de Amerikaanse Tulane Universiteit had dat wel. Auld-Thomas ontdekte de foto's van het laseronderzoek van de Mexicaanse milieudienst op internet, op pagina 16 toen hij op Google een zoekterm had ingevoerd.

Hij stuitte daar op een foto van het laseronderzoek van de jungle in het oosten van Mexico. De milieudienst had daar een soort 3D-kaart van gemaakt met een speciale technologie, ook wel LiDar genoemd.

Grote stad

Auld-Thomas en zijn promotor Marcello Canuto zagen onregelmatigheden op de kaart en nader onderzoek wees uit dat er sprake was van een Mayastad. Het blijkt een stad te zijn geweest met meer dan 6500 bouwwerken.

De antropologen hebben de uitkomsten van hun onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Antiquity en ze hebben de stad Valeriana gedoopt, naar een nabijgelegen zoetwaterlagune.

Volgens de antropologen dateert Valeriana uit de klassieke periode van 750 tot 850 na Christus. Ook vertoont de stad de klassieke kenmerken van een Mayahoofdstad. Zo zijn er overdekte pleinen en een centrale weg, tempelpiramides en een veld voor balspellen.

Ook liggen er volgens de antropologen huizen verspreid op een heuvel, wat duidt op dichte verstedelijking. Er zouden zo'n 50.000 Maya's hebben gewoond.

De onderzoekers zijn nog bezig met het verder analyseren van de data. Het is nog niet duidelijk hoe moeilijk de plek te bereiken is. Ook is onduidelijk of delen van de stad in de jungle zichtbaar zijn of dat er delen blootliggen. De vondst is volgens Auld-Thomas het bewijs dat nog veel Mayageschiedenis onontdekt is.

Bij Russische aanvallen op de twee grootste steden van Oekraïne, Kyiv en Charkiv, zijn zeker vier doden en tien gewonden gevallen. Dat melden de burgemeesters van beide steden op Telegram.

Charkiv werd gisteravond als eerste getroffen door een Russische glijbom, zegt het lokale Openbaar Ministerie. De bom raakte onder meer een van de bekendste monumenten in de stad, het Derzjprom-gebouw. In het pand uit de Sovjettijd zitten onder meer kantoren en een museum. Zeker zes mensen raakten gewond.

Na middernacht werd ook de wijk Osnovianskyi aan de andere kant van Charkiv geraakt. Daarbij kwamen vier mensen om het leven. Zeker twee huizen zijn verwoest en twintig beschadigd.

Het verdriet was daar groot:

In de hoofdstad Kyiv zou het leger een Russische drone-aanval hebben afgeslagen. Door vallende brokstukken vloog wel een huis in brand. Vier mensen raakten gewond.

In Oekraïne zijn de afgelopen dagen meerdere luchtaanvallen geweest. In de nacht van vrijdag op zaterdag vielen er negen doden in Kyiv en Dnipro.

De glijbommen zijn een groot probleem voor Oekraïne. In de video zie je wat de wapens kunnen:

Kandidaten die duizenden kilometers afleggen, campagnes van honderden miljoenen dollars en peilingen die geen duidelijke winnaar aanwijzen: de eindfase van de Amerikaanse presidentsverkiezingen is ongemeen spannend.

In de laatste week voor de verkiezingen houdt de NOS de gebeurtenissen onder meer bij in dit dagelijkse verzamelartikel.

Het laatste nieuws:

De Republikeinse vice-presidentskandidaat J.D. Vance heeft gereageerd op de ophef die is ontstaan over een belediging van het eiland Puerto Rico tijdens een Trump-rally. Komiek Tony Hinchcliffe noemde het Amerikaanse territorium daar een berg drijvend afval. "Zullen we niet zo overspannen doen? Je moet tegen een grap kunnen. Dit is onzin", zei de running mate van Donald Trump op een rally in zijn thuisstaat Ohio.

De beslissing dit keer geen voorkeur uit te spreken voor een presidentskandidaat kost de Washington post veel abonnees. Radionetwerk NPR meldt op basis van bronnen binnen de krant dat meer dan 200.000 digitale lezers hun abonnement hebben opgezegd, zo'n 8 procent van het totaal van 2,5 miljoen. Daarnaast zijn ook twee columnisten vertrokken en stapten drie journalisten uit de redactieraad. In een opiniestuk in zijn eigen krant spreekt eigenaar Jeff Bezos tegen dat er sprake is van belangenverstrengeling met zijn andere bedrijven als Amazon en Blue Origin. Hij noemt het een principekwestie. Zo schrijft hij dat veel mensen de media toch al als partijdig zien, terwijl steunbetuigingen niet eens doorslaggevend zijn voor kiezers. Wel erkent hij dat de timing anders had gemoeten: "Hadden we deze verandering maar eerder doorgevoerd, ver voor de verkiezingen en de emoties die daarmee gepaard gaan. Dat was een gebrekkige planning, maar geen bewuste strategie."

In de staten Washington en Oregon zijn honderden stembiljetten verloren gegaan door brandstichting. Een onbekende gooide een brandbom in twee brievenbussen voor stembiljetten. In de stad Portland ging het blussysteem van de stembus af en raakten slechts drie biljetten beschadigd. Dat gebeurde niet toen er enkele uren later brand werd gesticht in het nabijgelegen Vancouver. Daar gingen honderden enveloppen in vlammen op. De politie denkt dat de sabotage verband houdt met eerdere poging tot brandstichting in Vancouver en heeft een foto vrijgegeven van een verdachte die kort voor er brand iets in de stembus gooit. Om herhaling te voorkomen worden stembussen in de staat beter in de gaten gehouden en vaker geleegd. Kiezers die vrezen dat hun stem verloren is gegaan, kunnen een nieuw stembiljet aanvragen.

Joe Biden heeft gisteren in zijn thuisstaat Delaware zijn stem uitgebracht. De 81-jarige Amerikaanse president moest daar wel ongeveer 40 minuten voor in de rij staan. Hij bracht de tijd door met wat bellen, kletsen met andere kiezers en het voortduwen van een mede-wachtende in een rolstoel. Toen hij aan de beurt was, werd er gejuicht in het stembureau, maar dat was voor een andere kiezer die voor het eerst een stem uitbracht. Na afloop werd Biden gevraagd of het dit keer bitterzoet was, nu hij afscheid neemt. "Alleen maar zoet", was zijn antwoord.

De campagnes:

Op een rally in Atlanta heeft Trump de beschuldiging tegengesproken dat hij fascistische trekjes heeft. "De nieuwste aanval van Kamala is dat iedereen die tegen haar stemt een nazi is. Wij zijn nazi's", vertelde hij zijn publiek. "Ik ben geen nazi. Ik ben het tegenovergestelde van een nazi. Echt waar. Mijn vader zei me vroeger altijd al: 'Dat woord moet je niet gebruiken' ." Harris noemde haar rivaal een fascist nadat Trumps eigen oud-stafchef Kelly had gezegd dat de oud-president "voldoet aan de definitie", vanwege zijn "extreemrechtse, autoritaire, ultranationalistische politieke ideologie".

Op campagne in Michigan is Harris tijdens een toespraak onderbroken door pro-Palestijnse vredesbetogers. "Israël bombardeert, Kamala betaalt, hoeveel kinderen heb je vandaag gedood", scandeerden ze. "Jongens, ik begrijp jullie", reageerde Harris, waarna ze zei hard te werken aan vrede in Gaza en de vrijlating van Israëlische gijzelaars. De groep werd uiteindelijk overstemd door aanwezigen die 'Kamala' riepen en vervolgens weggeleid. Harris herhaalde daarna haar waarschuwing dat er dit keer niemand zal zijn om Trump tegen te houden.

Voorzitter Johnson van het Huis van Afgevaardigden wil niets zeggen over wat "het kleine geheimpje" is waar Donald Trump in zijn toespraak in New York over sprak. "Het ligt in de aard van een geheim dat je het niet deelt en ik ben niet van plan het te delen", reageerde hij tegen The New York Times. Trump hintte tijdens de rally op een plannetje: "Met ons kleine geheimpje gaat het wel goedkomen in het Huis, toch?", vroeg hij Johnson vanaf het podium. "Ons geheimpje heeft een grote impact, maar we vertellen het pas als de race voorbij is." Tegenstanders zijn bang dat Trump sprak over een nieuwe sluipweg om de macht te grijpen als hij niet genoeg stemmen krijgt, maar de Trump-campagne zelf liet weten dat het gewoon ging over zijn harde werk om Republikeinen verkozen te krijgen.

De komende dag:

Kamala Harris houdt vandaag in de hoofdstad Washington een grote rally op de Ellipse bij het Witte Huis, precies de plek waar haar rivaal Donald Trump een kleine vier jaar geleden aanhangers opriep op te trekken naar het Capitool. Harris hoopt kiezers te overtuigen door juist op deze plek te pleiten voor een diametraal ander Amerika dan het geweld van Trump destijds. De speech, precies een week voor de verkiezingen, wordt al haar slotpleidooi genoemd, waarin ze overtuigend uiteen moeten zetten wat een stem op haar precies inhoudt.

Steve Bannon wordt vandaag vrijgelaten uit de gevangenis in Danbury, Connecticut. De 70-jarige voormalige adviseur van Trump was veroordeeld tot vier maanden cel omdat hij weigerde in het Congres te getuigen over de Capitoolbestorming en documenten achterhield. Hij noemde zichzelf een politiek gevangene. Zijn advocaat zegt dat Bannon vandaag een persconferentie in Manhattan zal houden en meteen ook zijn podcast zal hervatten.

Tot de Amerikaanse verkiezingsdag op 5 november maken we dit dagelijkse verzamelartikel met laatste nieuws. Als er aanleiding is voor meer artikelen over de Amerikaanse verkiezingsstrijd lees je die uiteraard ook op nos.nl. Tot morgen!

Goedemorgen! De Democratische presidentskandidaat Harris houdt in Washington een 'slotpleidooi' van haar campagne tegen de Republikeinse kandidaat Trump. En de Nederlandse voetbalsters spelen een oefenwedstrijd tegen Denemarken.

Eerst het weer: vandaag grotendeels bewolkt en er valt af en toe wat lichte regen. Het wordt 14 tot 16 graden. De wind is zwak tot matig en komt uit het zuidwesten.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Het Israëlische verbod op de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) levert internationaal boze reacties op. UNRWA is de enige organisatie die op grote schaal hulp kan bieden aan de noodlijdenden bevolking van Gaza.

Dat vinden de VS en veel Europese landen. VN-chef Guterres zegt dat het besluit "verwoestende gevolgen kan hebben voor Palestijnse vluchtelingen in de bezette Palestijnse gebieden, wat onaanvaardbaar is". Volgens Israël is UNWRA geïnfiltreerd door Hamas.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

André Rieu en zangeres Emma Kok zijn ongewild te zien in een promotievideo voor de Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump. Elon Musk, tech- en ruimtevaartondernemer en aanhanger van Trump, deelde de video op zijn socialemediaplatform X.

Te zien is een optreden van Rieu en Kok op het Vrijthof in Maastricht. Onder de beelden, die ook fragmenten van een leeuw, straaljagers en Hulk Hogan bevatten, klinkt opzwepende muziek.

Rieu is niet van plan om juridische stappen te ondernemen tegen Musk of X. Er zouden weinig reacties op de video zijn gekomen. "Verder laten we het gewoon overwaaien, als er al commotie over is ontstaan", zegt zijn zoon en woordvoerder.

Fijne dag!

In het derde kwartaal dienden in Nederland bijna een kwart minder mensen een asielverzoek in dan in dezelfde periode vorig jaar. Het gaat in totaal om 8100 mensen, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op basis van cijfers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

Vergeleken met het tweede kwartaal was er wel een lichte toename, maar die stijging was volgens het CBS veel kleiner dan de afgelopen drie jaar in het derde kwartaal.

Vooral het aantal asielaanvragen van Syriërs is sterk gedaald ten opzichte van vorig jaar, van 4300 naar 3300. Wel kwamen de meeste asielaanvragen nog altijd van Syriërs, gevolgd door Turken en Eritreeërs. Het aantal Irakezen dat asiel vroeg nam sterk af, van 675 naar 200.

In het derde kwartaal van 2024 kwamen 2650 'nareizigers' naar Nederland. Dat is bijna evenveel als hetzelfde kwartaal een jaar eerder, maar iets minder dan in het tweede kwartaal van dit jaar. De meeste nareizende familieleden kwamen uit Syrië: 1915 mensen.

Vooral mannen

Het CBS meldt dat de meeste mensen die het afgelopen kwartaal een asielverzoek indienden, jonger zijn dan 35 jaar. Bijna 30 procent was zelfs jonger dan 18 jaar. Meer dan de helft van de Eritreeërs die een verzoek indienden, was minderjarig.

Het merendeel van de asielverzoeken werd door een man gedaan: drie kwart. Bij asielzoekers uit Syrië was dit aandeel hoger, namelijk 82 procent.

De Autoriteit Consument & Markt heeft twee bedrijven aangepakt die betaalde schuldhulp aanboden. Op hun websites stond niet duidelijk dat voor de dienstverlening moest worden betaald.

Nadat de consumentenwaakhond de bedrijven schriftelijk had gewaarschuwd, haalde een van de bedrijven de site uit de lucht. Het andere paste de teksten op de website aan.

Deze zomer werd duidelijk dat de twee bedrijven zich mogelijk schuldig maakten aan misleiding. Ze verkochten diensten als budgetbeheer en bewindvoering onder de kop 'schuldhulp'. Ze wekten daarbij de indruk dat ze namens gemeenten werken.

Op hun websites toonden ze pagina's op plaatsnaam met informatie over de gemeentelijke schuldhulpverlening. Daarbij stond niet duidelijk dat je niet bij de gemeente terechtkwam als je het online contactformulier invulde. Vervolgens werd je benaderd door een commerciële aanbieder.

Mistig

Gemeenten zijn verplicht mensen met problematische schulden gratis hulp aan te bieden. Voor betaalde schuldhulp gelden strenge regels. Begin dit jaar werd een aanbieder van schuldhulp beboet door de rechter omdat hij tegen de regels in betaalde schuldhulp aanbood.

Ook door de twee bedrijven die nu zijn aangepakt, werden de regels overtreden, stelde de ACM vast na onderzoek. "Mooi dat er nu een corrigerende tik wordt uitgedeeld", zegt een woordvoerder van de NVVK, de koepelvereniging voor schuldhulpverleners. "Wij vinden dit soort praktijken echt ongewenst."

Toch hoopt de NVVK op nog meer actie. "Schuldhulp moet de financiële problemen niet verergeren", zegt de woordvoerder. "Maar bij sommige commerciële partijen ben ik bang dat het wel zo is. Het is vaak mistig hoe die precies hun geld verdienen."

Hoge intake-kosten

Als voorbeeld noemt hij Schuldsanering Nederland. "Die rekenen een paar honderd euro aan intake-kosten en achteraf een percentage van het kwijtgescholden bedrag. Dat kan dus een forse factuur opleveren voor mensen met schulden, maar het is niet helder hoeveel precies."

De NVVK hoopt dat de ACM nog verder naar dit soort verdienmodellen gaat kijken en zo mogelijk optreedt.

2023 was voor de Nederlandse economie een matig jaar, maar de rijkste Nederlanders kunnen met een goed gevoel terugkijken. Het vermogen van de allerrijksten brak opnieuw records, blijkt uit jaarlijkse lijst van maandblad Quote.

Het geschatte bezit van de 500 rijksten bedraagt inmiddels 252,7 miljard euro, pakweg evenveel als dat van alle inwoners van Slowakije samen. Bovendien ligt de som geld weer bijna 5 procent hoger dan een jaar eerder. Daarmee versloeg vermogend Nederland zowel de economische groei (+0,2 procent) als de inflatie (+4,1 procent) in 2023.

Heineken en Bunq

Dat betekent niet dat de Quote-lijst alleen maar winnaars kent. De allerrijkste, bierbrouwerstelg Charlene de Carvalho-Heineken, zag haar geschatte vermogen dalen. Ze blijft alsnog de koploper met een vermogen van ruim 12 miljard euro.

Ook van zo'n zestig anderen slonk het vermogen, maar verreweg het grootste deel kreeg er juist geld bij. Van al die stijgers verdiende bankdirecteur Ali Niknam van Bunq het meeste in 2023. Hij kreeg er volgens Quote 800 miljoen euro bij, vooral door een slimme IT-investering in België.

Daarmee komt Niknam uit op een totaal bezit van 2,5 miljard euro. Hij is daarmee een van de 52 miljardairs die Nederland volgens Quote kent, één meer dan een jaar eerder.

Ook de ondergrens steeg opnieuw. Om bij de 500 rijksten te horen, moet iemand nu een vermogen hebben van 130 miljoen euro.

Een guur klimaat?

Ondanks alle gebroken records, klinkt er ook gemor onder de rijken. Quote schrijft dat "menig ondernemer twijfelt of Nederland voor hem nog wel de juiste uitvalsbasis is".

Het meest tekenende voorbeeld is techmiljardair Robert Vis, die in juli zijn vertrek uit Nederland aankondigde op LinkedIn. "Succesvolle ondernemers worden vaak met argwaan bekeken", schrijft hij. "Ondernemerschap wordt niet beloond en veel schieten of proberen dingen te veranderen, wekt een aversie op. En ik ben er klaar mee."

Ook het politiek klimaat staat de topondernemer tegen. "Geert Wilders en Baudet - really? Is dit het land van 16 miljoen mensen waar vrijheid en inclusiviteit altijd vooraan heeft gestaan?" Verder noemde hij de bureaucratie een obstakel om te innoveren en maakt de belastingdruk het volgens hem moeilijk om zijn werknemers te belonen.

De Trump-campagne probeert de schade te beperken na de woede over een van de sprekers op de grote Trump-rally in New York. Een comedian die in het voorprogramma optrad, noemde Puerto Rico afgelopen weekend "een drijvend eiland van afval." Dat is bij veel latino's in het verkeerde keelgat geschoten.

De groep latinokiezers is cruciaal bij de presidentsverkiezingen. Historisch gezien stemden zij vaker voor de Democraten, maar een groeiend deel stapt over naar de Republikeinse kandidaat Trump. Vooral in swing state Nevada, waar een op de vijf kiezers latino is, kunnen ze het verschil maken. Hun stem in de 'Silver State' is goud waard in de race om het Witte Huis.

Worstelmaskers en piñatas

De grootste openluchtmarkt van Nevada, even ten noorden van Las Vegas, had ook in Mexico kunnen staan. De kraampjes verkopen Mexicaanse worstelmaskers, piñatas en micheladas, een typische biercocktail met tomatensap. De opzwepende Norteño-muziek die uit de luidsprekers schalt, lokt jong en oud naar de dansvloer. De markt bevindt zich in het postcodegebied waar de meeste latino's in de staat wonen en dat zie je ook terug aan de bezoekers.

De prijzen in de supermarkt, maar ook het gebrek aan betaalbare woningen zijn voor veel latino's een belangrijke factor in hun stemkeuze. Cynthia Luna, die T-shirts, kussens en vlaggen op de markt verkoopt, weet wel waarom ze op Trump stemt: "Hij komt op voor het volk en gaat onze economische situatie beter maken. Mensen hebben het moeilijk en kunnen zelfs voor honderd dollar nauwelijks iets kopen."

Vanwege het imago van Las Vegas als sport- en entertainmenthoofdstad groeit de economie in Nevada gestaag. Maar de groei leidt ook tot stijgende prijzen op de woningmarkt. Meer dan de helft van de latino's in Nevada werkt in de bouwsector. Zij bouwen de huizen die ze zelf nauwelijks kunnen betalen.

De Democratische presidentskandidaat Harris stelt voor om inwoners een subsidie van 25.000 dollar uit te keren om hen te helpen bij het kopen van een huis. Dat leidt in eerste instantie niet alleen tot de bouw van meer huizen, maar ook tot een sterkere middenklasse, zo is de gedachte.

Stem verloren

Zoila Sanchez weet als geen ander hoe krap de woningmarkt in Nevada is. Ze is makelaar en vindt Trumps economische plannen te vaag. "Ik ben geregistreerd Republikein, maar ik heb geen plan van Donald Trump gehoord om mensen te helpen zodat ze hun eigen huis kunnen krijgen."

Maar dat is niet de enige reden waarom Sanchez niet op de oud-president stemt. "We hebben nu twee compleet tegenovergestelde presidentskandidaten. De een haat migranten en de ander verwelkomt ze juist. Harris erkent de waarde van immigratie, net als Ronald Reagan dat deed."

Volgens de Republikeinse politiek strateeg Mike Madrid, die zich heeft gespecialiseerd in het stemgedrag van latino's, vinden veel latinogemeenschappen immigratie helemaal niet zo'n belangrijk thema. "Het snelst groeiende segment van het latino-electoraat zijn derde- en vierdegeneratiekiezers. Die staan veel verder af van de migratiekwesties waar de Democraten over praten."

80 procent van de latino's die zich op de Amerikaanse arbeidsmarkt begeven, heeft geen hoger onderwijs gevolgd. De groep is onderdeel van de werkende klasse en heeft in de afgelopen tien jaar een belangrijk kenmerk van de werkende klasse overgenomen: een verschuiving naar rechts.

'Battleground state'

In de VS hebben ze nog een woord om de term swing state aan te duiden: battleground state. En hoe hard beide campagnes om elke latinostem vechten, zie je overal.

De Harris-campagne heeft al ruim 30 miljoen dollar uitgegeven aan Spaanstalige spotjes op radio en televisie waarin de economie centraal staat. De Republikeinen spenderen daaraan aanzienlijk minder geld, maar ook Trump is de laatste maanden niet weg te slaan uit Nevada en Arizona. Grote billboards langs de snelweg roepen kiezers in het Spaans op om op hem te stemmen.

Volgens analist Madrid is dat het bewijs dat politici niet meer om de latinostem heen kunnen. "Mede door de snelle groei van de latino-bevolking zal Amerika een land worden waar de witte bevolking een minderheid wordt", voorspelt hij. "We staan aan het begin van een demografische tsunami die heel snel een heel grote verandering met zich meebrengt."

De krokodil die sinds begin deze maand onrust veroorzaakte op Bonaire, is dood. Dat meldt natuurorganisatie Stinapa, die het dier zaterdag ving en naar een veilige locatie bracht.

De organisatie zegt dat de stress van de vangactie mogelijk fataal is geweest voor de krokodil. Volgens Stinapa is stress een bekend risico bij het vangen van wilde dieren en kan het in sommige gevallen de dood tot gevolg hebben. De organisatie zegt dat de vangactie professioneel werd uitgevoerd. De exacte doodsoorzaak wordt onderzocht.

Het roofdier werd op 8 oktober voor het eerst gezien en daarna nog enkele keren waargenomen in een mangrovegebied van acht hectare. Krokodillen komen normaal niet voor op Bonaire, daarom veroorzaakten de waarnemingen onrust onder bewoners. Het gebied waar het dier was gezien, werd enige tijd afgesloten voor publiek.

Soort nog onbekend

Het dier is een Amerikaanse krokodil of een orinocokrokodil. In de Caribische regio is de Amerikaanse krokodil te vinden langs de kusten van Cuba, de Dominicaanse Republiek, Jamaica en sommige delen van de kust van Midden-Amerika. Er zijn ook populaties in de zuidelijke regio's van Florida en sommige Caribische eilanden, maar ze worden niet vaak gezien op eilanden als Bonaire.

De Amerikaanse krokodil wordt beschouwd als een kwetsbare soort door de Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN). De populaties worden bedreigd door verlies van leefgebied, illegale jacht en klimaatverandering.

De orinocokrokodil dankt zijn naam aan een gebied in Venezuela waar het dier voortkomt. De orinocokrokodil wordt door de IUCN gekenmerkt als "ernstig bedreigd".

Het is niet bekend hoe de krokodil op Bonaire terecht is gekomen. Er wordt gespeculeerd dat het dier mogelijk is afgedreven of ontsnapt uit een privéverzameling. De wateren rondom de Caribische eilanden kunnen onder bepaalde omstandigheden een geschikte leefomgeving vormen voor de dieren.

Het Israëlische verbod op de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) brengt internationaal kritische reacties teweeg. Het Israëlische parlement nam gisteravond een wet aan waarmee het de VN-organisatie UNRWA wordt verboden om nog langer te werken in het land. Volgens het parlement is de organisatie geïnfiltreerd door leden van Hamas.

De nieuwe wet kan grote gevolgen hebben voor de toch al beperkte hulpverlening aan Gaza. Honderdduizenden Gazanen zijn afhankelijk van hulp van de Palestijnse vluchtelingenorganisatie.

De regeringen van Spanje, Slovenië, Ierland en Noorwegen hebben gezamenlijk een verklaring uitgebracht waarin ze het verbod veroordelen. Volgens de landen is het werk van UNRWA "essentieel en onvervangbaar voor miljoenen Palestijnse vluchtelingen in de regio, vooral in de huidige context van Gaza". De wetgeving zou ook "een zeer ernstig precedent" scheppen voor het werk van de VN.

Kritiek van VK en VS

De Britse minister van Buitenlandse Zaken, David Lammy, reageerde op X op het verbod: "De huidige Israëlische wetten die UNRWA beperken zijn totaal verkeerd. Net als internationale partners heeft het VK duidelijk gemaakt dat Israël ervoor moet zorgen dat UNRWA hulp kan leveren met de snelheid en op de schaal die nodig is om de humanitaire noodsituatie in Gaza aan te pakken."

De belangrijkste bondgenoot van Israël, de VS, reageerde voor de stemming van het Israëlische parlement. De woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei in een gesprek met verslaggevers in Washington dat de regering "diep bezorgd" is over de wetgeving. "Er is niemand die hen op dit moment, midden in deze crisis, kan vervangen."

'Ongekende escalatie'

Een woordvoerder van UNRWA, Adnan Abu Hasna, noemt het verbod een "ongekende escalatie". Volgens hem stort door het aannemen van de wet het humanitaire hulpsysteem voor onder meer Gaza in.

Ook VN-chef Guterres zegt dat de wet "verwoestende gevolgen kan hebben voor Palestijnse vluchtelingen in de bezette Palestijnse gebieden, wat onaanvaardbaar is".

"De uitvoering van deze wetten zou schadelijk zijn voor een oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict en voor de vrede en veiligheid in de hele regio. De UNRWA is onmisbaar."

De hulpverlening in Gaza is al beperkt. In Deir-al-Balah staan Gazanen uren in de rij voor een beetje brood:

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu schrijft op X dat de medewerkers van UNRWA die betrokken waren bij Hamas gestraft moeten worden, maar erkent ook dat de hulpverlening aan Gaza moet doorgaan.

"Omdat het vermijden van een humanitaire crisis ook essentieel is, moet er nu en in de toekomst aanhoudende humanitaire hulp beschikbaar blijven in Gaza." De wet moet over drie maanden in werking treden.

We moeten uitkijken dat we in Nederland niet te veel kleine flexwoningen neerzetten, van zo'n 20 vierkante meter of minder. Daarvoor waarschuwt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). "Slechts een beperkt deel van de woningzoekenden zoekt expliciet naar een kleine woning en de tevredenheid onder mensen die zo compact wonen, is relatief laag", zegt het PBL.

Om het grote woningtekort in Nederland op te lossen, zetten overheden al een paar jaar in op het plaatsen van flexwoningen. Dat zijn vaak relatief kleine woningen die tijdelijk ergens kunnen staan, bijvoorbeeld containerwoningen. Het voordeel van flexwoningen is dat ze sneller gebouwd en neergezet kunnen worden dan normale woningen.

'Voorkeur voor minimaal 50 m2'

Het PBL, een onafhankelijk instituut dat onderdeel is van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, vindt flexwoningen ook van toegevoegde waarde. "Vooral wanneer ze echt snel extra woonruimte kunnen opleveren, bijvoorbeeld in de tijdelijke opvang van statushouders of studenten", zegt PBL-onderzoeker Jolien Groot. "Maar het is vaak effectiever als gemeenten en ontwikkelaars meteen investeren in iets ruimere, permanente woningen die aansluiten bij langdurige woonwensen. We zien dat minimaal 50 vierkante meter vaak de voorkeur heeft."

De overheid streeft ernaar dat er jaarlijks 100.000 woningen bij komen, waarvan zo'n 15.000 flexwoningen. Dat aantal wordt nog lang niet gehaald. Volgens de Rijksoverheid werden in 2022 zo'n 3400 flexwoningen gebouwd, in 2023 zo'n 5100 en dit jaar naar verwachting rond de 8000.

Het is onduidelijk hoeveel flexwoningen er nu precies zijn in Nederland: dat wordt niet centraal bijgehouden. In een eigen inventarisatie komt het PBL tot zo'n 16.500 flexwoningen.

Flexwoningen zijn voor het overgrote deel huurwoningen, vaak van corporaties. Om het voor particulieren makkelijker te maken om een flexwoning te kopen en een hypotheek daarvoor te krijgen, wordt onderzocht of er Nationale Hypotheek Garantie kan komen op flexwoningen.

"Natuurlijk is er ook behoefte aan heel kleine woningen", zegt onderzoeker Groot. "Een student in Amsterdam zal gelukkig zijn met een eigen studio van 20 vierkante meter. Maar het gevaar is dat we te veel focussen op aantallen, dat we denken: we gaan voor 15.000 flexwoningen per jaar, een woning is een woning en daarmee is de kous af. Hou er oog voor dat het woningen moeten zijn waar je prettig in kan wonen."

Collega's en acteurs reageren verslagen op de dood van Hans Kemna, de casting-director die gisteren op 84-jarige leeftijd overleed. Zo omschrijft actrice Malou Gorter Kemna als "een zeer belangrijk figuur" in de ontwikkeling van acterend Nederland. "Vooral wat betreft televisie en film, maar hij heeft ook heel veel voor het theater betekend. Ik heb hem altijd gezien als iemand die heel veel liefde voor en verstand van acteurs had."

Gorter speelde onder meer in de met een Televizier-Ring bekroonde serie De Joodse Raad. Daarnaast is ze voorzitter van ACT, de belangenvereniging voor acteurs. Volgens de actrice was Kemna erg betrokken bij jong talent. "Hij was altijd overal bij. De heel grote voorstellingen en de heel kleine, maar ook bij afstudeervoorstellingen van toneelschoolstudenten. Ik vond het bijzonder dat hij zo toegankelijk en lief bleef wanneer ik hem tegenkwam."

De jonge Kemna had zelf ook acteerambities. Na de middelbare school bezocht hij de Toneelschool Amsterdam. In de jaren 60 speelde hij bij de Nieuwe Komedie in Den Haag en Ensemble/Zuidelijk Toneel Globe in Eindhoven. Toch kwam een serieuze theatercarrière nooit echt van de grond. Zelf zei Kemna daarover in een interview met de Volkskrant: "Ik was niet slecht, ik was bruikbaar. Inzetbaar voor kleine rollen."

Pionier

Toch heeft Kemna dus een grote stempel gedrukt op het theater in Nederland, vindt de artistiek directeur van het Internationaal Theater Amsterdam (ITA), Eline Arbo. "We verliezen een pionier in de castingwereld" schrijft ze op Instagram. "We zijn hem dankbaar voor de grote bijdrage aan ons vak."

Ook volgens Gorter was Kemna een echte pionier. "Hij was de eerste die dit zo professioneel deed in Nederland. Dat hij Kemna Casting opzette, heeft enorm geholpen bij de professionalisering van het acteursvak."

In zijn lange loopbaan stond Kemna aan de wieg van het succes van veel acteurs. Eline Arbo zegt dat de toewijding en passie van Kemna voor acteurs de Nederlandse film- en theatercultuur verrijkten en talloze carrières lanceerden. Zo was hij degene die steracteurs als Carice van Houten en Monique van de Ven ontdekte.

Monopolie

Lang was Kemna Casting de enige in Nederland die castings uitvoerde op professioneel niveau. "Dat monopolie van Kemna Casting was wel echt een ding", zegt Gorter. "Toen ik net afstudeerde had ik het idee dat het bewustzijn daarover nog niet zo groot was. Later veranderde dat gelukkig. Ik denk dat hij daar ook wel blij mee was."

Inmiddels heeft het castingbureau er veel concurrenten bij gekregen. Een belangrijk voorbeeld daarvan is Groen Casting, dat in 2019 de casting van Goede Tijden, Slechte Tijden overnam.

Volgens de ACT-voorzitter was dat monopolie niet wenselijk, maar onvermijdelijk. "Het was geen gezonde situatie: als je bij Kemna Casting niet in de smaak viel, had je geen kans om werk te krijgen. Maar het was niet onlogisch, hij was gewoon de eerste die dit deed."

Kemna bleef tot 2022 als casting-director werken bij het ITA, ver nadat hij zijn castingbureau in 2000 had overgedragen aan Job Gosschalk.

MeToo

Kemna Casting kwam de laatste jaren vooral in het nieuws vanwege het grensoverschrijdende gedrag van Gosschalk. In 2017 gaf hij toe te weinig rekening te hebben gehouden met de grenzen van acteurs. "Het klopt dat ik één-op-één met acteurs aan scènes heb gewerkt, ook bij mij thuis. Het is voorgekomen dat ik daarbij acteurs heb gevraagd hun kleren uit te doen", zei Gosschalk daarover in een verklaring.

Kort daarop veranderde het bureau zijn naam naar Casting Post Castelijn, de samenwerking met Gosschalk was al voorbij sinds 2008. Volgens Gorter was Hans Kemna altijd gewetensvol tijdens zijn werk. "Ik denk dat hij te maken had met veel mensen die iets van hem wilden, maar hij wist altijd heel goed een balans te vinden. Ik heb hem als heel respectvol ervaren."

Ze vult aan dat de invloed van Kemna op de film-, tv- en theaterwereld niet gemakkelijk uit te drukken is. "Het is niet voor te stellen hoe ons werkveld er zonder hem uit zou zien."

De Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump hield afgelopen nacht een grote verkiezingsbijeenkomst in Madison Square Garden in New York. In zijn speech van ruim een uur had Trump het opnieuw in stevige taal over migranten en zijn concurrent Kamala Harris. Daar zaten ook uitspraken tussen die onbewezen zijn of die zelfs bewezen onwaar zijn. En dat is niet voor het eerst.

Migranten

"Kamala heeft een leger van migrantenbendes op de been gebracht die een campagne van geweld en terreur tegen onze burgers voeren. Nog nooit is zoiets voorgekomen, in welk land ter wereld dan ook", zei Trump.

Hij had het bijvoorbeeld over een groep zeer gewelddadige Venezolaanse gevangenen die Amerika zou zijn binnengekomen, een uitspraak waar geen enkel bewijs voor is. Robert Briceño, directeur van een onafhankelijke Venezolaanse organisatie die geweld in het land monitort, zei deze maand tegen CNN dat niets erop wijst dat Venezolaanse ex-gevangenen en masse naar de VS zijn getrokken. Ook het onafhankelijke platform Factcheck.org meldt dat Trump geen enkel bewijs heeft voor zijn uitspraken.

Bekijk enkele van Trumps uitspraken tijdens de bijeenkomst:

Trump verwees, net als in eerdere speeches, naar een grafiek die zou aantonen dat op de dag dat hij het Witte Huis verliet, het laagste aantal illegale immigranten ooit de VS binnenkwam. Dat klopt niet. Het dieptepunt in het aantal immigranten waar de pijl in die grafiek naar wijst, was al in april 2020. Dat was kort na het uitbreken van de wereldwijde coronacrisis, toen de migratiecijfers wereldwijd kelderden. Trump was daarna nog acht maanden president en in die tijd nam het immigratiecijfer toe.

Wel is het zo dat er tijdens het presidentschap van Trumps opvolger Biden fors meer oversteekpogingen zijn gedaan dan in de jaren ervoor. Trump en andere Republikeinen stellen regelmatig dat al die pogingen staan voor personen die daadwerkelijk zijn toegelaten in de VS. Maar volgens het platform Factcheck.org zijn miljoenen migranten die probeerden over te steken de afgelopen jaren teruggestuurd.

Verwijten Harris

Trump veegde in New York ook de vloer aan met zijn Democratische tegenstander Harris. "Niemand respecteert haar, niemand vertrouwt haar. Iedereen weet dat ze een heel laag IQ heeft."

De Republikein claimde opnieuw dat Harris de belasting voor gezinnen met bijna 3000 dollar per jaar wil verhogen. Maar Harris zegt juist dat ze de belasting voor mensen die minder dan 400.000 dollar per jaar verdienen - ongeveer 98 procent van de belastingbetalers - niet zal verhogen. Ze wil de belasting van de rijkste Amerikanen juist wel fors verhogen, en het lijkt erop dat Trump die plannen verdraait om een vertekend beeld te schetsen.

Trump verweet Harris en president Biden dat ze geen geld hebben vrijgemaakt voor slachtoffers van orkaan Helene. "Ze gaven hun geld uit aan het binnenhalen van illegale migranten, daardoor was er niks over voor de slachtoffers van de orkaan." Ook dit is een claim die Trump vaker heeft gedaan in speeches, maar die onwaar is. FEMA, de Amerikaanse organisatie voor rampenbestrijding, beschikt over een miljardenpot, waarvan honderden miljoenen naar slachtoffers van orkaan Helene gingen.

Misdaadcijfers

Trump had het ook over misdaadcijfers. In zijn debat met Harris in september corrigeerde ABC News-moderator David Muir de Republikein nadat die had gezegd dat de misdaadcijfers tijdens Bidens presidentschap waren gestegen. Vannacht zei Trump daarover: "Een stom persoon genaamd David Muir van ABC News zei dat misdaad afgenomen is. Ik zei: nee, dat is niet zo. De volgende dag bleek uit nieuwe cijfers dat misdaad was gestegen met 45 procent. Wat een schande."

Cijfers van de FBI en andere organisaties laten echter zien dat het aantal gewelddadige misdaden, met name moorden, voor het laatst toenam in 2020 (Trumps laatste jaar in het Witte Huis). Sindsdien is het aantal gewelddadige misdaden afgenomen. Trump stelt dat de FBI-statistieken ernaast zitten en verwijst sinds het debat herhaaldelijk op een onderzoek waarin aan Amerikanen wordt gevraagd of zij slachtoffer zijn geworden van een misdaad. Aan dat onderzoek zitten veel beperkingen, onder meer omdat moordslachtoffers niet worden meegerekend.

In Iran is de Iraanse Duitser Jamshid Sharmahd geëxecuteerd. De 69-jarige Sharmahd was een dissident en verbleef jarenlang buiten Iran. Hij woonde in de Amerikaanse staat Californië. In 2020 werd hij in Dubai ontvoerd en overgebracht naar Iran. Daar kreeg hij in 2023 de doodstraf opgelegd, volgens Amnesty International in een schijnproces.

De Iraanse autoriteiten hebben alleen bekendgemaakt dat hij vanochtend is terechtgesteld, verdere details zijn niet naar buiten gebracht. In Iran worden terdoodveroordeelden meestal voor zonsopgang opgehangen.

Iran beschuldigde hem onder meer van het plannen van een aanslag op een moskee in 2008. Daarbij werden veertien mensen gedood en raakten meer dan 200 mensen gewond. Hij werd ook beschuldigd van het openbaar maken van geheime informatie over raketlocaties in een tv-programma in 2017.

Schijnproces

De familie van Sharmahd zegt dat de beschuldigingen niet waar zijn en streed jarenlang voor zijn vrijlating. Duitsland zette na de veroordeling in 2023 twee Iraanse diplomaten het land uit. De Verenigde Staten noemden de behandeling van Sharmahd "verwerpelijk" en sprak net als Amnesty over een schijnproces.

Volgens Amnesty was het proces oneerlijk, omdat Sharmahd geen toegang kreeg tot een onafhankelijke advocaat. In een rapport over de zaak schreef Amnesty eerder dat de door de Iraanse overheid aangestelde advocaat Sharmadh alleen zou verdedigen als zijn familie 250.000 dollar zou overmaken. Anders zou de advocaat niets doen.

Iran weigerde ook consulaire bijstand voor Sharmahd vanuit Duitsland. Zo'n weigering is gebruikelijk voor gevangenen die het Iraanse staatsburgerschap hebben.

Sharmadh werd geboren in Teheran en groeide op in Duitsland. Duitse politici noemen de executie een "gruwelijke misdaad" en "verschrikkelijk nieuws". De leider van de politieke partij CDU roept op om de Iraanse ambassadeur in Berlijn uit te zetten.

Laatste contact

Sharmahd was in de zomer van 2020 op zakenreis voor zijn softwarebedrijf. Hij hoopte in Dubai over te stappen op een andere vlucht naar India. In die periode ging reizen moeilijk vanwege corona.

Het is onduidelijk hoe hij is ontvoerd. Zijn familie had op 28 juli 2020 voor het laatst contact met hem. Op basis van data die zijn telefoon heeft verzonden, is duidelijk geworden dat hij vanuit Dubai naar Oman is overgebracht. Op 30 juli kwam er nog een signaal vanuit de havenstad Sohar in Oman. Daarna stopte het signaal. Twee dagen later kondigde Iran aan dat Sharmahd was opgepakt in een "complexe operatie".

Iran voltrekt jaarlijks honderden executies. Amnesty International kwam in mei tot de conclusie dat er in 2023 zeker 853 mensen waren geëxecuteerd. Daarmee neemt Iran het overgrote deel van alle geregistreerde executies wereldwijd voor zijn rekening: 74 procent.

Het Israëlische parlement heeft een wet aangenomen waarmee het VN-organisatie UNRWA wordt verboden om nog langer te werken in Israël. Het wetsvoorstel werd met 92 stemmen voor en 10 stemmen tegen aangenomen in de Knesset.

De wet gaat niet meteen in. Volgens Adalah, een Palestijnse mensenrechtenorganisatie in Israël, treedt de wet over drie maanden in werking.

De nieuwe wet zou grote gevolgen kunnen hebben voor de toch al beperkte hulpverlening aan Gaza in de oorlog tussen Israël en Hamas. Miljoenen Gazanen zijn voor hulpverlening afhankelijk van UNRWA. De VN-organisatie voor hulp aan Palestijnen in de hele regio is de belangrijkste distributeur van hulp in Gaza.

'Catastrofe'

Veel hulp aan Palestijnen komt via Israël Gaza binnen. Als UNRWA niet meer in Israël mag werken, wordt die route voor de organisatie onmogelijk. UNRWA spreekt van een "ongekende escalatie" en zegt dat het verbod "het lijden van de Palestijnen alleen maar erger maakt, vooral in Gaza".

António Guterres, secretaris-generaal van de VN, noemde het wetsvoorstel vooraf al een "catastrofe binnen een toch al complete ramp". Ook de VS toonde zich als belangrijkste bondgenoot van Israël bezorgd. Het land benadrukte dat UNRWA een "onvervangbare" rol speelt bij de humanitaire hulp aan Palestijnen.

In de Knesset is het wetsvoorstel met grote meerderheid aangenomen:

In januari kwam UNRWA in opspraak, nadat medewerkers door Israël waren beschuldigd van betrokkenheid bij de Hamas-aanvallen van 7 oktober vorig jaar. Daarna kwam de roep in Israël om UNRWA te verbieden. De Israëlische premier Netanyahu legt de verantwoordelijkheid voor het besluit in de Knesset om UNRWA te verbieden bij de medewerkers "die betrokken waren bij terroristische activiteiten tegen Israël".

In een bericht op X onderstreepte Netanyahu daarnaast het belang van humanitaire hulp aan Gaza en hij zei bereid te zijn om samen te werken met "internationale partners" om die hulp mogelijk te blijven maken, "op een manier die niet de veiligheid van Israël bedreigt".

VN-onderzoek

Volgens Israël waren ten minste twaalf van de 13.000 medewerkers van UNRWA in Gaza betrokken bij de aanslagen van Hamas op 7 oktober 2023. De medewerkers die daarvan werden beschuldigd, zijn door de VN-organisatie ontslagen.

In een onderzoek in opdracht van de VN werd dit voorjaar geconcludeerd dat er geen bewijs was geleverd dat medewerkers van de hulporganisatie banden hadden met leden van Hamas of de Islamitische Jihad. Het rapport stelde wel dat er ruimte was voor verbetering met betrekking tot het waarborgen van de neutraliteit van de medewerkers. Maar de onderzoekers schreven ook dat ze al strenger waren dan vergelijkbare VN-organisaties.

Oxfam Novib noemde UNRWA in Nieuws & Co vandaag op NPO Radio 1 "onvervangbaar". Volgens de hulporganisatie heeft de VN-organisatie een systeemfunctie voor alle humanitaire ngo's die in Gaza actief zijn. "Als UNRWA wegvalt, valt het hele kaartenhuis in elkaar. De organisatie levert al decennialang onderwijs, gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Miljoenen Palestijnen, niet alleen in Gaza, maar ook in Libanon en Syrië, zijn afhankelijk van UNRWA."