NOS Nieuws - Algemeen

De Groningse zanger en schrijver is Peter Schaap is vrijdag op 78-jarige leeftijd overleden. Schaap werd landelijk bekend met zijn nummer Adem mijn adem uit 1975, en stond daarmee gedurende zes jaar in de Top 2000.

Hij was al langere tijd ziek, meldt RTV Noord.

Schaap begon zijn professionele muziekcarrière in 1974 en noteerde al snel top 40-noteringen met Adem mijn adem en Vliegen als een vogel. In 1976 ontving hij een Zilveren Harp voor aanstormend talent.

Schaap bracht vier albums uit en een verzamel-cd. Ook was hij te zien in programma's als TopPop, Nederlands eerste grote popmuziekshow.

Schaap scoorde in 1975 een hit met Adem mijn adem:

Later richtte Schaap zich meer op het schrijven van kinderboeken, sciencefiction en fantasy. Hij schreef onder meer De vallei van de geesten, De schrijvenaar van Thyll en Vlammenzee. Voor De schrijvenaar van Thyll kreeg hij in 1988 de Euro-award op het sciencefictioncongres Eurocon in Boedapest.

Rond de jaarwisseling zijn iets minder mensen met vuurwerkletsel geregistreerd dan vorig jaar. Dit jaar werden 1162 mensen op huisartsenposten en de spoedeisende hulp behandeld, waar dit vorig jaar nog 1212 slachtoffers waren.

Wel kwamen er naar verhouding meer kinderen op de eerste hulp terecht. 37 procent van de mensen die daar medische hulp nodig hadden was dit jaar jonger dan 16 jaar. Tijdens de vorige jaarwisseling was dat nog 31 procent.

Dat blijkt uit de jaarlijkse vuurwerkcijfers van kenniscentrum VeiligheidNL. Op de eerste hulp bleef het totale aantal slachtoffers met vuurwerkletsel dit jaar gelijk, bij huisartsen waren dit jaar minder slachtoffers dan vorig jaar.

Bijna een derde van de slachtoffers had oogletsel en ruim een derde moest worden behandeld aan brandwonden. 6 procent had ook gehoorschade.

Twee doden

Net als vorig jaar stierven deze jaarwisseling twee mensen aan de gevolgen van een vuurwerkongeluk. 55 procent van de mensen die behandeld moesten worden aan letsel stak zelf vuurwerk af, de andere slachtoffers waren omstander.

De 12-jarige Pablo liep brandwonden aan z'n hand op toen hij vuurwerk wilde afsteken. Om mensen te waarschuwen deelde hij zijn verhaal op social media:

Rond de jaarwisseling van 2022 naar 2023 vielen de meeste slachtoffers. Toen moesten 1253 vuurwerkslachtoffers naar de huisartsenpost of de eerste hulp.

Martijntje Bakker, directeur van VeiligheidNL, noemt de daling "beperkt goed nieuws". "We moeten ons afvragen of het acceptabel is dat ruim 1100 mensen gewond raken tijdens twee dagen in het jaar", stelt Bakker. Het gaat volgens haar ook om ernstig letsel, zoals heftige brandwonden, verlies van zicht en amputaties van vingers of handen. "Is dat het echt waard?", vraagt ze zich af.

Illegaal vuurwerk

Bij bijna een op de tien vuurwerkletsels werd een mortierbom afgestoken - zwaar illegaal vuurwerk dat ook wel een 'shell' wordt genoemd.

Er vonden in mindere mate (4 procent van de gevallen) ongelukken plaats met illegale nitraten. In 3 procent van de gevallen werden verboden cobra's afgestoken. Wel belandden ten opzichte van vorig jaar minder slachtoffers op de spoedeisende hulp door zwaar illegaal vuurwerk. Dat aantal liep terug van 29 naar 22 procent.

Ook mensen jonger dan 16 jaar waren dit jaar minder vaak slachtoffer van zwaar illegaal vuurwerk. Bakker tekent daarbij aan dat er een toename was in het aantal jonge slachtoffers dat licht illegaal vuurwerk afstak. Ze wijst er daarbij ook op dat het verboden is voor mensen jonger dan 16 jaar om vuurwerk zoals vuurpijlen en knalvuurwerk af te steken.

Vuurwerkverbod

In onder meer Amsterdam, Utrecht en Rotterdam was dit jaar een vuurwerkverbod van kracht. In deze steden mocht wel vuurwerk verkocht worden, maar was het niet toegestaan dit af te steken. Opvallend is dat bijna 25 procent van alle vuurwerkslachtoffers kwam uit veiligheidsregio's waartoe deze drie steden behoren. In totaal gold in negentien gemeenten een afsteekverbod.

Volgens de directeur van VeiligheidNL heeft het afsteekverbod niets geholpen. "In de regio Amsterdam is het aantal slachtoffers op de spoedeisende hulp gelijk gebleven en in de regio Rotterdam zelfs gestegen", zegt ze. Om het aantal slachtoffers te beperken is volgens haar "een algeheel vuurwerkverbod het meest effectieve middel".

Ze verwijst daarbij naar de jaarwisseling van het coronajaar 2021-2022, toen in Nederland, Duitsland en België een vuurwerkverbod van kracht was. "Toen was het aantal letsels bijna drie keer zo laag als nu. Het is daarom verstandig dit op Europees niveau te regelen", zegt ze.

De Canadese premier Trudeau (53) heeft zijn vertrek aangekondigd als premier en partijleider. In een verklaring zegt hij dat zijn land een nieuw parlement nodig heeft, omdat het huidige "totaal is vastgelopen" door obstructie van de oppositie tegen de minderheidsregering. "Ik ben bij verkiezingen niet de beste optie voor mijn partij", zei hij.

Trudeau is al meer dan negen jaar premier. Hij stapt niet onmiddellijk op. Hij wil zijn Liberale Partij de kans geven een opvolger te vinden, voordat er verkiezingen worden gehouden. Het kan nog maanden duren voordat het zover is. De verkiezingen moeten uiterlijk eind oktober worden gehouden.

Druppel

Trudeau stond onder grote druk om af te treden, zowel door het weinige vertrouwen dat de bevolking in hem heeft als door het gebrek aan steun in het parlement. Behalve de oppositie willen ook leden van zijn eigen Liberale Partij van hem af.

Dat heeft alles te maken met de inflatie en het gebrek aan woonruimte in Canada. Het lukte Trudeaus minderheidskabinet niet om deze problemen aan te pakken. De druppel lijkt het opstappen in december van zijn minister van Financiën Chrystia Freeland te zijn geweest.

Freeland was het pertinent oneens met de manier waarop Trudeau wil reageren op de plannen van de aankomende Amerikaanse president Trump. Trump dreigt 25 procent belasting te gaan heffen op de import van goederen uit Canada, wat desastreus zou zijn voor de Canadese economie. Om de schade te beperken wil Trudeau de overheidsuitgaven fors opvoeren. Freeland vindt juist dat er bezuinigd moet worden.

Trudeau zei ook dat hij de zittingen van het parlement opschort tot maart. De parlementsleden zouden eigenlijk eind deze maand van reces terugkeren. De Conservatieve Partij had al aangekondigd dat het een motie van wantrouwen tegen Trudeau zou indienen. Die zou vrijwel zeker zijn aangenomen. Nu het parlement pas in maart weer bijeenkomt kan die motie volgens persbureau Reuters pas in mei worden ingediend.

2015: 'We zijn terug'

Trudeaus vertrek vormt een schril contrast met de overdonderende manier waarop hij bijna tien jaar geleden aan de macht kwam: als 43-jarige, uitgesproken progressieve partijleider won zijn Liberale Partij in 2015 onverwacht een absolute meerderheid in het Canadese Lagerhuis, na jaren in de schaduw van de Conservatieve Partij. "Velen van jullie waren bang dat Canada zijn mededogen en constructieve stem had verloren in de wereld", zo zei Trudeau in een toespraak. "Ik heb een eenvoudige boodschap voor u namens 35 miljoen Canadezen: we zijn terug."

Hij beloofde de strijd aan te binden met klimaatverandering, migratie te verwelkomen en de belastingen voor de rijken te verhogen. Ook zou zijn land zich minder militair laten gelden in de wereld: een van de eerste beslissingen van Trudeau was het terughalen van straaljagers uit Syrië en Irak. Het eerste kabinet van Trudeau was diverser dan ooit en bestond voor de helft uit vrouwen.

Al snel bleek de politieke praktijk weerbarstig: zijn klimaatbeloftes ten spijt, bleef Trudeau zich inzetten voor de bouw van de oliepijpleiding Keystone XL, tussen Canada en de VS. Die leiding werd uiteindelijk geblokkeerd door de Amerikaanse president Biden, maar de imagoschade voor Trudeau was toen al opgelopen.

Ook waren er persoonlijke schandalen: twee vrouwelijke ministers uit zijn eerste kabinet stapten op, nadat de premier zich persoonlijk had bemoeid met een strafonderzoek naar corruptie bij een bouwbedrijf. Ook doken er in 2019 oude foto's op van Trudeau in blackface. "Je gezicht donker maken is altijd onacceptabel vanwege de racistische geschiedenis", zo zei hij later in een spijtbetuiging.

Covid-protest

Een deel van zijn jonge en progressieve achterban verloor het vertrouwen in de politicus, die bij de verkiezingen van 2019 de absolute meerderheid kwijtraakte in het Lagerhuis. Als premier van een minderheidsregering moest Trudeau al snel het hoofd bieden aan de covid-pandemie, waarbij zijn regering impopulaire maatregelen nam op het gebied van de bewegingsvrijheid: honderden demonstrerende vrachtwagenchauffeurs legden begin 2022 onder de naam Freedom Convoy wekenlang het openbare leven plat in Canadese steden.

In de nasleep van de pandemie kreeg Trudeau steeds vaker het verwijt dat hij er niet in slaagde de armoede, de huizenprijzen en de kosten voor levensonderhoud te beteugelen. De sociaaldemocratische partij NDP, die Trudeau de afgelopen jaren als gedoogpartner steunde, trok zijn handen afgelopen maand van hem af.

De Liberale Partij verloor afgelopen herfst tussentijdse verkiezingen in tot dan toe veilig geachte districten. Steeds meer van zijn kabinetsleden besloten de afgelopen maanden op te stappen, of riepen Trudeau op de eer aan zichzelf te houden. Vandaag gaf hij daar gehoor aan.

Voor het eerst is een vrouw benoemd op een toppositie in het Vaticaan. Helemaal onverwacht komt de benoeming van zuster Simona Brambilla niet, want paus Franciscus beloofde jaren geleden al dat hij een vrouw zou benoemen aan het hoofd van één van de afdelingen van de Curie, het bestuursapparaat van de Rooms-Katholieke Kerk in Rome. Maar de benoeming van Brambilla is een grote stap voorwaarts in de hervormingen die Franciscus in gang heeft gezet.

Sinds zijn verkiezing in 2013 pleit de paus voor een belangrijkere rol voor vrouwen binnen de instellingen van de kerk. In de afgelopen jaren hebben meerdere vrouwen hoge posities gekregen: van directeur van de Vaticaanse Musea tot secretaris van belangrijke ministeries binnen de Curie.

Maar het gaat langzaam. Nog altijd wordt in het Vaticaan nog geen 5 procent van de leidinggevende posities bezet door vrouwen.

Hoogste baas

Simona Brambilla (59), een in Monza geboren Italiaanse, was tot vandaag secretaris van een ministerie van de Curie: de afdeling die toezicht houdt op alle religieuze gemeenschappen binnen de Rooms-Katholieke kerk.

Brambilla werkte als missionaris in Mozambique. Ze is psycholoog. Ze trad toe tot een religieuze orde waar ze vervolgens hoofd van werd. Daarna ging ze in het Vaticaan werken bij het ministerie dat ze vanaf vandaag leidt. De officiële naam ervan luidt Dicasterie voor instituten van gewijd leven en voor gemeenschappen van apostolisch leven.

Het ministerie houdt zich bezig met alle nonnen en monniken wereldwijd. Aangezien er meer dan drie keer zo veel vrouwelijke religieuzen zijn als mannelijke, is de benoeming van een vrouw aan het hoofd van dit toezichtsorgaan zeker niet onlogisch.

Wijziging regels

Om die benoeming van een vrouw mogelijk te maken moest paus Franciscus eerst de regels veranderen. In 2022 voerde hij een nieuwe Apostolische Constitutie in, de regelgeving voor de Curie, waarin hij bepaalde dat ook een leek, man of vrouw, een afdeling van de Curie zou kunnen leiden, en niet alleen een mannelijke priester.

Nu worden de meeste ministeries geleid door kardinalen of aartsbisschoppen. Het was een wijziging die tot veel negatieve reacties uit het meer conservatieve en traditionalistische deel van de kerk leidde.

Kardinaal als tweede man

Omdat sommige taken van het hoofd van het dicasterie verricht moeten worden door iemand die tot priester gewijd is, heeft paus Franciscus vandaag meteen ook een Spaanse kardinaal benoemd als tweede man.

Kardinaal Ángel Fernández Artime gaat dus samenwerken met zuster Brambilla, maar staat wel onder haar gezag. Een grondige vernieuwing die ongetwijfeld binnen de kerk zowel applaus als boegeroep zal opleveren.

Het voorarrest van de 24-jarige man die drie mensen zou hebben doodgeschoten in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde is met twee weken verlengd. Sendric S. werd op 2 januari opgepakt. Hij wordt verdacht van driemaal moord of doodslag en het verboden bezit van een vuurwapen.

Bij de inval werd een vuurwapen gevonden. Mogelijk is dat het wapen waarmee de moorden zijn gepleegd. Tussen 21 december en 2 januari werden drie oudere mannen doodgeschoten. Het gaat om mannen van 63, 58 en 81 jaar.

Knoop in de maag

Burgemeester Carola Schouten zei in haar nieuwjaarstoespraak dat ze met een knoop in haar maag liep en zich had afgevraagd "of je elkaar in die omstandigheden een goed en gezond nieuwjaar kunt wensen".

Ze doelde daarbij niet alleen op de dood van de drie mannen in IJsselmonde, maar ook op de jongen van 14 die in de stad door vuurwerk om het leven kwam en het meisje van 4 dat zaterdag onder verdachte omstandigheden overleed in de wijk Zevenkamp.

In verband met de dood van de kleuter is iemand opgepakt die het meisje kende. De politie zei vandaag daarover verder niets te willen meedelen.

Schouten zei dat ook haar hart "huilt", maar dat ze iedereen toch een goed nieuwjaar wenst omdat ze bij haar bezoek aan IJsselmonde ook een sterke samenhorigheid zag.

Landelijk vuurwerkverbod

Verder pleitte ze voor een landelijk vuurwerkverbod. Ze zei dat met tradities niets mis is, maar dat je je moet afvragen wat een traditie waard is "als je hier bent aanbeland. Kijk naar wat er gebeurt en vraag je af: is dit nog normaal?" Die oproep is met name gericht aan de coalitiepartijen, die niet aan een landelijk vuurwerkverbod willen.

Schouten zei dat ze getroffen was door een hulpverlener die tegen haar had gezegd: "Professioneel zijn we er klaar voor, maar onze families zitten heel de nacht in angst of we 's ochtends weer veilig thuiskomen." Ze voegde eraan toe dat "we niet mogen accepteren dat het letterlijk levensgevaarlijk wordt voor onze hulpverleners. Dat jongeren verminkt worden en zelfs overlijden en onschuldige omstanders geraakt worden."

Geen goed begin van het jaar voor de Brabantse boswachter Wim de Jong. Tijdens zijn gebruikelijke ronde in het natuurgebied tussen Goirle en Riel kwam hij wel honderd gedumpte kerstbomen tegen. Sommige liggen met versiering en al langs het bospad. "Asociaal om een ander zo met de troep op te zadelen", vindt hij.

Plastic potten, lichtsnoeren en andere versiering zitten nog in en aan de bomen vast. Daar moeten ze eerst allemaal van worden ontdaan en dat is "een heleboel werk", zegt De Jong tegen Omroep Brabant.

Het is niet alleen zonde van zijn tijd, maar ook van het geld van de belastingbetaler, zegt hij. "Uiteindelijk betalen we namelijk met zijn allen voor de afvoerkosten, terwijl de dader zonder kosten zit."

Omroep Brabant keek met de boswachter naar de massale bomendump:

Even verderop ligt ook een aantal volle vuilniszakken. Wekelijks treft de boswachter er bankstellen en verfpotten aan. Dumpingen in het bos zijn dus niet nieuw. Helemaal niet op zulke afgelegen paadjes vlak bij de doorgaande weg.

Maar een dumping van dit formaat is zeldzaam, zegt hij. "We lijken het steeds normaler te vinden om zomaar troep bij een ander neer te gooien."

'Je hoort geen afval te dumpen'

Wie denkt dat het weinig kwaad kan om een dennenboom in het bos achter te laten, heeft het volgens de organisatie Brabants Landschap mis. Het duurt zo'n tien jaar voordat een dennenboom is afgebroken.

In tegenstelling tot andere omgevallen bomen in het bos, bestaat een dennenboom niet uit loofhout. Er kunnen dus ook geen insecten in leven. "Daarbij is het niet de vraag of het schadelijk is: je hoort überhaupt geen afval te dumpen", aldus een woordvoerder.

De brandweer is op diverse plekken in het land druk geweest met het weghalen van omgewaaide bomen en de NS heeft nog steeds last van de storm. Tussen Sittard en Maastricht rijden de hele avond geen treinen. Op de A7 veroorzaakte een geschaarde vrachtwagen file tussen Sneek en Joure.

Sinds 19.00 uur geldt alleen nog in Friesland en het hele Waddengebied code geel vanwege harde windstoten. Eerder was het code geel in het hele land.

In Blerick raakte een vrouw gewond toen ze werd geraakt door een afgewaaide tak. Op de N362 bij het Groningse Nieuwolda waaide een boom op een rijdende bestelbus. In beide gevallen zijn de gewonden naar het ziekenhuis gebracht, het is niet duidelijk hoe het met hen gaat.

Door de storm ontstond op meerdere plekken schade en overlast:

Door de harde wind waaide in onder meer Den Haag, Groningen, Schiedam, Spijkenisse en Barendrecht een deel van de gevel van gebouwen. In Winsum vielen dakpannen van een supermarkt en in Dokkum waaide een deel van de beplating van een tankstation. In Vaassen waaide het dak van een veranda op het dak van de achterburen en in IJsselstein kwam een deel van de dakbedekking van een school naar beneden.

In Oss lag het dak van twee huizen opeens in de voortuin en in onder meer Echt en Tiel raakten geparkeerde auto's beschadigd door een omgevallen boom. In Friesland gingen de bruggen alleen open en dicht als de windkracht het toeliet en ook in Apeldoorn, Arnhem, Baarn, Driebergen, Dronryp, Hilversum, Lunteren, Maarssen, Opeinde en Wageningen vielen bomen op de weg. Schiphol en Eindhoven Airport meldden geen problemen door de storm.

Omgevallen bomen en lekker uitwaaien op het strand, dit zijn beelden van de storm:

Rijkswaterstaat roept automobilisten in Friesland nog op om goed op te letten.

In IJmuiden waaide het tussen 14.00 uur en 15.00 uur met windkracht 9, meldt weerbureau Weeronline. In Hoek van Holland werd met 108 kilometer per uur de zwaarste windstoot gemeten. Vanuit het zuidwesten namen de windstoten weer af, maar op de Waddeneilanden duurt dat tot laat op de avond.

De Franse weerdienst heeft de storm de naam Floriane gegeven. Het is de tweede storm van dit jaar in Nederland.

Uitspraken van Elon Musk over niet-Amerikaanse politieke kwesties leiden tot steeds meer ergernis en zorgen bij Europese regeringsleiders. Onder anderen president Macron van Frankrijk en bondskanselier Scholz van Duitsland reageerden vandaag op uitlatingen van de techmiljardair en topadviseur van aankomend president Trump.

"Normale mensen, verstandige mensen, fatsoenlijke mensen zijn ver in de meerderheid in dit land", reageerde Scholz. Eerder had Musk gezegd dat "alleen Alternative für Deutschland Duitsland kan redden" en dat Scholz direct zou moeten aftreden.

Volgens Scholz is de invloed van Musk echter beperkt. "We doen alsof de uitspraken van meneer Musk op Twitter een land van 84 miljoen mensen kunnen beïnvloeden met onwaarheden of halve waarheden of meningen. Dat is gewoon niet het geval."

Verkrachtingszaak

Het is niet voor het eerst dat de invloedrijke ondernemer zich uitspreekt over de binnenlandse politiek in Europese landen. Vanochtend nog plaatste Musk een bericht op zijn X-profiel dat hint op verdere Amerikaanse inmenging. "Amerika zou het Britse volk moeten bevrijden van hun tirannieke regering", legde Musk zijn volgers voor op zijn eigen platform.

Het bericht volgt op een reeks van uitlatingen van Musk over seksueel kindermisbruik door voornamelijk mannen met een Pakistaanse achtergrond in het Verenigd Koninkrijk. Volgens Musk zou de Britse premier Starmer bendes van kinderverkrachters niet hebben vervolgd in zijn tijd als hoofd van het Openbaar Ministerie.

Zonder Musk bij naam te noemen, hekelde Starmer vandaag op een persconferentie "degenen die leugens en desinformatie verspreiden". "We hebben dit draaiboek al vaak gezien: het aanzwengelen van intimidatie en bedreigingen met geweld, in de hoop dat de media het zullen versterken."

Later reageerde Musk met een bericht dat de Britse premier "diep medeplichtig is aan de massale verkrachtingen in ruil voor stemmen".

'Zorgwekkend'

President Macron is ook kritisch op Musk. "Als ons tien jaar geleden was verteld dat de eigenaar van een van de grootste sociale netwerken ter wereld een nieuwe reactionaire internationale beweging zou steunen en rechtstreeks zou ingrijpen in verkiezingen, ook in Duitsland, wie had dat dan gedacht?", zei de Franse president vandaag in een toespraak voor ambassadeurs.

Tegelijkertijd benadrukte Macron dat de aankomend president Trump "een solide bondgenoot heeft in Frankrijk, een bondgenoot die hij niet minacht". "Als we besluiten zwak en nederig te zijn, is de kans klein dat we gerespecteerd worden door de Verenigde Staten onder president Trump", waarschuwde Macron.

Ook de Noorse premier uitte vandaag zijn zorgen over Musk. "Ik vind het zorgwekkend dat een man met enorme toegang tot sociale media en gigantische economische middelen zich zo direct mengt in de binnenlandse aangelegenheden van andere landen", zei premier Støre tegen de Noorse publieke omroep NRK. "Dit is niet de manier waarop dingen zouden moeten zijn tussen democratieën en bondgenoten."

Overheidsefficiëntie

De in Zuid-Afrika geboren Elon Musk is vooral bekend als eigenaar van het automerk Tesla en ruimtevaartbedrijf SpaceX. In 2023 kocht hij het berichtenplatform Twitter. Sindsdien krijgen extreme geluiden er meer aandacht.

Aan het einde van de zomer riep hij zijn steun uit voor Donald Trump in de race om het Amerikaanse presidentschap. Na zijn verkiezing werd ook duidelijk dat Musk een grote rol krijgt binnen de Amerikaanse overheid als 'minister van Overheidsefficiëntie'.

Wijnschrijver Nicolaas Klei is afgelopen zaterdag op 63-jarige leeftijd overleden. Zijn overlijden kwam "totaal onverwachts en zonder voorafgaand ziekbed", zegt voormalig uitgever en goede vriend Joost Nijsen.

Klei was onder meer bekend als schrijver van de jaarlijkse Supermarktwijngids, waarin hij de beste wijnen in de schappen van supermarkten aanraadde. Verder schreef hij columns voor onder meer het AD en Elsevier Weekblad. Hij verkocht meer dan een half miljoen boeken over wijn.

Klei werd op 6 januari 1961 geboren in Amsterdam. Na een studie rechtsgeschiedenis, schreef hij in 1994 zijn eerste boek met de titel Over de tong. Later volgden de titels Tot op de bodem en Van druif tot dronk. In 2021 werd zijn boekje De slankwandelaar, over afvallen door te wandelen, uitgebracht.

Omfietswijn

Klei is de bedenker van het begrip 'omfietswijn'; een wijn die vanwege de uitstekende prijs-kwaliteitverhouding het omfietsen waard is.

"Sommige stervelingen verdienen louter lof en dankbaarheid. Nicolaas was er een van", schrijft Nijsen over zijn vriend in een bericht op Instagram.

Voor het zesde jaar op rij is Noah de populairste jongensnaam. En bij de meisjes scoort Emma hoog, net als in voorgaande jaren. Dat blijkt uit de lijst met meest gegeven voornamen in 2024 van de Sociale Verzekeringsbank.

Waarom zijn deze namen nu zo populair? "De namen die nu bovenaan staan, waren twintig à dertig jaar geleden al bezig met een opmars", zegt naamkundige Gerrit Bloothooft. "Via mond-tot-mondreclame wordt een naam steeds populairder."

Namen zijn daardoor vaak een afspiegeling van de sociale omgeving, zegt Bloothooft. "Welke naam komt bovendrijven in de lijst, hangt af van de grootte van de groep."

Eindigen op klinker of medeklinker

De meeste voornamen van nu zijn kort: vier, vijf of zes letters. Dat was decennia terug wel anders. "Kinderen kregen toen lange doopnamen", zegt Bloothooft. "Maar ze kregen dan vaak ook een roepnaam, en die was meestal wel kort."

Daarnaast eindigen jongensnamen meestal op een medeklinker, en meisjesnamen vaak op een klinker. Maar dat laatste verschuift volgens Bloothooft wel. Zo staat Nora hoog, maar ook Noor staat tegenwoordig op plek zeven. En Sara staat op plek negen, maar Saar op plek zeventien.

Vorig jaar werden er 165.594 baby's geboren: 84.990 jongens en 80.604 meisjes. Van al die kinderen kreeg ongeveer 10 procent een volledig unieke naam. "Dat zit hem vaak in een spellingvariant", zegt Bloothooft. "Het toevoegen van een klinker, een c in plaats van een k, of een y in plaats van i of ie."

Bij de keuze voor een voornaam kijken ouders ook "hoe die bekt met de achternaam", zegt Mariska Jansen. Ze is al 22 jaar verloskundige in Nijmegen. "En, als ze andere kinderen hebben, of de naam past bij de andere namen." Ook vinden sommige ouders het belangrijk hoe de naam waarschijnlijk afgekort gaat worden. Verder moet een naam niet te moeilijk zijn om uit te spreken of te schrijven.

Er zijn volgens Jansen veel baby's die een Nederlandse naam krijgen. Dat is een trend die ze al langer ziet. "Bij internationale huwelijken zie ik wel vaak internationale namen."

Regionale verschillen

Van de nieuwe lijst met populaire kindernamen ziet ze de naam Lucas vaak voorbijkomen in haar werk. "Maar ik zie niet zo veel Noahs." Ze denkt dat het ook per regio verschilt hoe vaak een naam gegeven wordt.

Bij de meisjesnamen herkent ze de populariteit van Nora en Emma. "Mijn dochter heet ook Emma", zegt ze lachend.

De Oostenrijkse president Van der Bellen heeft FPÖ-leider Kickl gevraagd een regering te vormen. De twee hadden vanochtend een gesprek in de Hofburg, waar de president zetelt. Kickl zei na afloop dat hij er vertrouwen in heeft dat hij een levensvatbare regering kan samenstellen en dat hij die verantwoordelijkheid graag op zich wil nemen. Als Kickl erin slaagt een regering te vormen, wordt het de eerste coalitie met een bondskanselier van de radicaal-rechtse FPÖ.

Buiten de Hofburg hadden honderden demonstranten zich verzameld. Ze waarschuwden voor een enorme ruk naar rechts als de FPÖ de regering gaat leiden.

De FPÖ won eind september met 29 procent van de stemmen de verkiezingen en versloeg daarmee de conservatieve Oostenrijkse Volkspartij ÖVP van vertrekkend bondskanselier Karl Nehammer. Maar Van der Bellen sloot de partij buiten bij het vormen van een regeringscoalitie, omdat de andere partijen hadden gezegd niet met de FPÖ te willen samenwerken. Hij vroeg Nehammer van de ÖVP om een coalitie te vormen.

Formatie mislukt

De formatie mislukte vrijdag toen de kleinste van de drie onderhandelende partijen, het liberale Neos, zich terugtrok uit de gesprekken. Een dag later stopten ook de twee andere partijen, de conservatieve ÖVP en de sociaaldemocratische SPÖ, met de onderhandelingen. Bondskanselier Nehammer diende daarop zijn ontslag in.

Zijn opvolger Christian Stocker maakte diezelfde dag bekend dat hij bereid is met de FPÖ te onderhandelen over een coalitie met Kickl. Van der Bellen zei dat hij achter Kickl staat en dat hij de onderhandelingen zal begeleiden. "Ik zal erop toezien dat de regels van de grondwet worden nageleefd", zei de bondspresident.

Verschillen overbruggen

De FPÖ en de ÖVP vormden al eerder een coalitie, aan het begin van de eeuw en in 2017 en 2019, maar toen onder leiding van de ÖVP.

De kwakkelende economie wordt een belangrijk thema in de onderhandelingen. Er zal moeten worden bezuinigd of de belastingen moeten omhoog. De begroting moet worden aangepast om EU-maatregelen te voorkomen.

Op het gebied van asiel en belastingen komen de standpunten van de partijen redelijk overeen, maar op andere thema's zullen ze moeten toegeven. Op het gebied van buitenlands beleid kijkt de FPÖ naar Moskou en de partij is kritisch op de EU. Ook over het veiligheidsbeleid verschillen de partijen van mening.

Het is 6 januari: exact vier jaar nadat aanhangers van Donald Trump het Capitool bestormden in een poging hem in het Witte Huis te houden. En het is exact twee weken voordat diezelfde Donald Trump het Witte Huis weer intrekt, omdat hij ditmaal wél de verkiezingen won.

Trump zegt dat hij de Capitoolbestormers op zijn eerste dag als president gratie zal verlenen en hij zweert ook wraak op al zijn politieke tegenstanders. In deze podcast zet Amerika-deskundige en jurist Kenneth Manusama uiteen welke gevolgen dat kan hebben voor Trump-aanhangers, voor zijn politieke tegenstanders, voor kritische media en voor de democratische cultuur in Amerika.

Regaeren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Judith van de Hulsbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Burgemeester Joyce Langenacker van de gemeente Zeist zegt dat het steekincident in Den Dolder, waarbij een 76-jarige vrouw om het leven kwam, "herinneringen doet herleven". De verdachte was bij dezelfde psychiatrische kliniek opgenomen als Michael P., die in 2017 Anne Faber doodde.

Vandaag werd de 27-jarige verdachte voorgeleid aan de rechter-commissaris. Die heeft bepaald dat hij nog minstens 14 dagen langer blijft vastzitten. De man wordt verdacht van moord of doodslag.

Fivoor

Het incident gebeurde afgelopen donderdag op de Duivenhorst, niet ver van het terrein van de kliniek. De 27-jarige man werd een dag later aangehouden. Hij is een patiënt van zorginstelling Fivoor en verbleef op een gesloten afdeling voor mensen met een licht verstandelijke beperking, schrijft RTV Utrecht.

Michael P. werd ook behandeld bij Fivoor, maar op een andere afdeling. P. verkrachtte en doodde Anne Faber tijdens een verlof. Het was een zaak die landelijk veel stof deed opwaaien.

"Dit opent oude wonden", aldus Langenacker op de website van de gemeente Zeist, waar Den Dolder onder valt. "De pijn, het verdriet en het ongeloof onder inwoners van Den Dolder is groot."

Verbijsterd

Belangenvereniging Den Dolder (BDD) is "verbijsterd dat dit weer kon gebeuren". "Je wordt er moedeloos van. Er zal meer moeten veranderen." De vereniging wil dat er een plan komt met duidelijke afspraken, zodat een dodelijk incident niet opnieuw kan plaatsvinden.

De dood van de 76-jarige vrouw heeft een grote impact op het dorp, aldus BDD. Vrijdagavond was er een bewonersbijeenkomst in de Maria Christinakerk, waar enkele tientallen mensen op af kwamen. Zij hadden volgens de gemeente vooral zorgen en vragen over het politieonderzoek, de verdachte en veiligheidsmaatregelen.

Een droomauto, wereldreis of traplift voor het huis waar je nooit meer weg wil. Per 1 juli 2025 moet het mogelijk worden om 10 procent van de complete pensioenspaarpot uit te laten betalen op de eerste pensioendag. Met dit 'bedrag ineens' is een grote meerderheid van de Tweede Kamer akkoord. En ook in de Eerste Kamer, die er binnenkort over stemt, lijkt er een ruime meerderheid voor te zijn.

Het plan is onderdeel van de pensioenveranderingen, maar door praktische bezwaren komt het pas 5 jaar na de nieuwe pensioenwet in stemming. Het idee is dat gepensioneerden hierdoor meer zeggenschap hebben over hun pensioengeld. Zo kunnen ze vaker in goede gezondheid genieten van hun gespaarde pensioengeld.

Stel je hebt in je werkende leven 250.000 euro opgebouwd in je pensioenpot, dan zou je dus 25.000 euro op kunnen nemen. Uit onderzoek van budgetvoorlichter Nibud blijkt dat een derde van de mensen tussen 55 en 67 jaar interesse heeft in het direct opnemen van een bedrag.

Werkenden die tegen hun pensioen zitten, willen dat dan vooral gebruiken voor reizen, het afbetalen van de hypotheek of de aanschaf van bijvoorbeeld een auto, boot of camper. In mindere mate wordt schenken aan de kinderen of aan een goed doel genoemd.

"Hier komen vaak mensen die al lang en serieus nadenken over een aankoop," zegt Arnold Kriens, die kampeerwagens verkoopt in Heinenoord. "Vaak gaat het om mensen die bijna met pensioen gaan." Kriens ziet het 'bedrag ineens' als een kans. "Als op deze manier mensen een beetje hulp krijgen om hun droom waar te maken, is dat natuurlijk heel mooi." Veel vragen krijgt de verkoper er nog niet over, maar hij verwacht dat wel als de regeling ook door de Eerste Kamer is.

Nadenken over risico's

Nikki Trip, pensioenbestuurder in opleiding en voorzitter van Jongeren in Institutioneel Pensioen, snapt dat het aantrekkelijk kan zijn om in één keer 10 procent van je pensioenpot op te nemen. Maar er zitten ook risico's aan verbonden. "De maandelijkse pensioenuitkering wordt een beetje lager. Wat gebeurt er als bijvoorbeeld de zorgkosten hoger worden? Ik vraag me af of mensen daar rekening mee houden."

Ook merkt ze op dat het Nederlandse pensioenstelsel gebaseerd is op het principe van solidariteit. "Het idee is dat je pensioen levenslang krijgt uitgekeerd, ook als je heel erg lang leeft. En als je vroeg komt te overlijden, blijft het door jou opgebouwde vermogen in het pensioenfonds. Dankzij die solidariteit is armoede onder ouderen relatief laag bij ons." 13,5 procent van gepensioneerden loopt risico op armoede in Nederland; ietsje lager dan het EU-gemiddelde van 15,5 procent, volgens cijfers van Eurostat.

Tot 80 procent inleveren

Ook het Nibud waarschuwt voor de financiële risico's van het bedrag ineens. "Verkeerde keuzes kunnen leiden tot spijt", zegt onderzoeker Michael Visser. "Bij de opname van het bedrag ineens vóór de AOW-datum zijn vooral lagere en middeninkomens financieel slechter af. Dit komt voornamelijk door de nadelige effecten op toeslagen."

Omdat iemand een groot bedrag ontvangt, kan het voorkomen dat die gekort wordt op zorg- of huurtoeslag. Daarnaast wordt het bedrag als inkomen beschouwd in het jaar dat iemand het ontvangt, waardoor inkomstenbelasting verschuldigd is.

Het Nibud berekent dat mensen vaak zo'n 50 procent aan belasting moeten betalen van het 'bedrag ineens'. Wanneer iemand een relatief laag inkomen heeft, tussen de 20.000 en 30.000 euro per jaar, blijft er nog minder van over. Door aftrek van belasting en het stopzetten van toeslagen moet iemand zo'n 70 tot 80 procent van het bedrag inleveren.

Rekenhulp

Het Nibud riep daarom eerder het kabinet op het 'bedrag ineens' fiscaal neutraal te maken. Dat zou er moeten voor zorgen dat het voor mensen met een lager inkomen een serieuze optie wordt. Maar een amendement van het CDA daarover werd door de Tweede Kamer afgewezen.

Daarnaast zou het goed zijn als de overheid duidelijk communiceert over de mogelijke nadelige gevolgen. In Groot-Brittannië, waar een vergelijkbare regeling bestaat, geeft de overheid advies aan pensioenspaarders die overwegen een bedrag ineens op te nemen. Het ministerie van Sociale Zaken laat weten dat er over een rekenhulpmiddel wordt nagedacht.

De militaire politie heeft in Brussel een gewapende man overmeesterd bij het kantoor van de Belgische premier Alexander De Croo. Dat melden Belgische media. De man had een mes bij zich.

Niemand raakte gewond. Het incident gebeurde rond 10.00 uur in de Wetstraat, de straat waar de Belgische federale overheidsinstellingen zitten.

Volgens de Brusselse politie uitte de man bedreigingen tegenover de politie. Waarom de man daar met het mes liep, is onbekend. Een verslaggever van VTM Nieuws meldt dat de man het gebouw wilde binnendringen.

De woordvoerder van De Croo laat aan Het Laatste Nieuws weten dat hij "geschokt is door het incident". "We willen uitdrukkelijk de agenten van de militaire politie bedanken. We volgen de situatie op de voet samen met de politie. We zijn opgelucht dat er bij het incident niemand gewond is geraakt."

In een gebouw verderop in de Wetstraat wordt vandaag verder onderhandeld over een nieuwe Belgische regering. Die gesprekken lopen al sinds de verkiezingen in juni vorig jaar.

De aanslag op de kerstmarkt in Maagdenburg heeft een zesde leven geëist. Een vrouw van 52 die gewond was geraakt toen een man in een auto in volle vaart over de kerstmarkt reed, is in het ziekenhuis overleden aan haar verwondingen.

Vijf mensen kwamen ter plekke om het leven toen dader op 20 december op de menigte in de Oost-Duitse stad inreed: vier vrouwen en een jongen van 9. Aanvankelijk werden zo'n 200 gewonden gemeld, maar dat aantal is bijgesteld naar bijna 300. Een aantal mensen meldde zich pas later bij de politie of zocht zelf medische hulp.

De verdachte, Taleb al-Abdulmohsen, zit nog in voorarrest. De man is in de twee jaar voorafgaand aan het incident in zeven onderzoeken in beeld geweest, meldt het Duitse persbureau DPA op basis van bronnen bij de veiligheidsdiensten. Vijf keer deed hij aangifte, twee keer was hij verdachte. Om wat voor gevallen het ging, is niet bekend.

Toerekeningsvatbaar

Het onderzoek richt zich erop in hoeverre de man toerekeningsvatbaar was op het moment van het incident. Hij wordt door deskundigen psychologisch onderzocht.

Ook wordt de rol van de politie onderzocht. De man kon tussen een verkeerslicht en een afzetting van betonblokken doorrijden. De afstand daartussen was 6 meter, terwijl in het veiligheidsplan was vastgelegd dat dat maximaal 4 meter mocht zijn. Een politieauto stond niet precies op de afgesproken plek, maar een paar meter verderop.

Daarnaast wordt onderzocht waarom vluchtroutes waren afgesloten met stalen kettingen.

De van oorsprong Saudische Abdulmohsen reed in een huurauto over de kerstmarkt. Hij kon onmiddellijk worden gearresteerd. De arts kwam in 2006 naar Duitsland. Hij definieerde zichzelf als ex-moslim die kritiek had op de islam. Op sociale media uitte hij steun aan extreem-rechts. In 2013 werd hij veroordeeld voor het dreigen met een aanslag.

Een touringcar met tientallen middelbare scholieren is vanochtend in brand gevlogen in Limburg. Alle inzittenden konden het voertuig op tijd verlaten.

Op N273 bij het dorp Grathem, niet ver van Roermond, rook de chauffeur een brandlucht en zag ook daadwerkelijk rook uit de bus komen, schrijft L1 Nieuws. Hij besloot de bus stil te zetten. Alle veertig passagiers konden het voertuig op tijd verlaten.

De bus brandde volledig uit:

De leerlingen van 12 tot 18 jaar waren onderweg naar een technische school in de Belgische stad Maaseik, vlak over de grens. Voor hen wordt vervangend vervoer geregeld.

De oorzaak van de brand is nog onbekend. De N273 is tijdelijk afgesloten.

Journalisten in Nederland hebben opnieuw vaker melding gedaan van incidenten tijdens hun werk. Het aantal meldingen steeg in 2024 naar 249, meldt de organisatie PersVeilig. In 2023 werden er 218 incidenten gemeld, in 2022 waren dat er 198. Dat was een daling ten opzichte van het coronajaar 2021, toen er 271 meldingen van incidenten waren.

Vooral rond demonstraties en rellen hadden journalisten vaker te maken met bedreiging, intimidatie of fysiek geweld, bijna drie keer zo vaak als een jaar eerder (43 tegenover 15 keer). Vooral bij de verschillende pro-Palestina-rellen in Amsterdam werden journalisten belaagd. De totale stijging komt grotendeels daardoor, zegt PersVeilig.

Het vaakst hadden journalisten te maken met bedreiging (99 keer), discriminatie of intimidatie (72 keer) en fysiek geweld (56 keer).

Drie keer zoveel fysiek geweld

Daarbij valt op dat het aantal fysieke aanvallen op journalisten is gestegen van 29 keer in 2023 naar 56 keer vorig jaar, waarvan 31 meldingen over mishandeling gingen. Discriminatie of intimidatie werd 72 keer gemeld, tegen 42 keer in 2023. Het aantal keren dat bedreiging werd gemeld, nam af van 125 naar 99.

De meeste agressie tegen journalisten werd mondeling (68 keer) of via sociale media (46 keer) geuit.

In de organisatie PersVeilig werken de journalistenvakbond NVJ en het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren met politie en justitie samen om te proberen journalisten te beschermen tegen geweld en agressie.

Dat heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat er bij het sunneklaasfeest op Ameland geen problemen waren voor journalisten, na de gewelddadigheden in 2023. Toen werden journalisten die verslag wilden doen van de alternatieve sinterklaasviering belaagd en achtervolgd.

Geschrokken

Minister Bruins (OCW) zegt geschrokken te zijn van het groeiend aantal meldingen van journalisten. "En elke journalist die geïntimideerd en bedreigd wordt, of te maken krijgt met fysiek geweld is er één te veel."

"Journalisten moeten we koesteren, zij zorgen juist voor een samenleving waarin kritisch gekeken wordt naar wat instituties doen en ze houden toezicht op bestuurders en politiek", stelt hij.

Emma en Noah waren afgelopen jaar de meest gekozen namen voor baby's, meldt de Sociale Verzekeringsbank. 922 jongens werden Noah genoemd en 657 meisjes kregen Emma als naam.

Noah was in de vijf jaar ervoor ook al de populairste naam voor jongens. Emma was ook al eerder een populaire naam voor meisjes: in 2023 stond Emma op de vierde plek.

Vorig jaar werden er 165.594 baby's geboren: 84.990 jongens en 80.604 meisjes.

Bij de jongens zijn Luca en Lucas de nummer twee en drie. Lucas stond ook in 2023 al op plek drie. Verder steeg de jongensnaam Mees van acht naar zes. Adam kwam voor het eerst de top tien binnen; tien jaar geleden stond deze naam nog op plek 30.

Bij de meisjes werden Olivia en Nora het vaakst gekozen na Emma. Olivia stond op dezelfde plek als in 2023. Nora klom van plek zes naar plek drie.

De genderneutraalste naam is Charlie. Deze naam werd aan precies evenveel meisjes als jongens gegeven: 156 keer. Robin (68 meisjes en 64 jongens) en Sammy (11 meisjes en 10 jongens) staan in deze categorie op plek 2 en 3.

De film Emilia Pérez heeft de meeste prijzen gewonnen bij de Golden Globes in Los Angeles. De film van de Franse regisseur Jacques Audiard won vier prijzen: beste musical/komedie en beste niet-Engelstalige film. Zoë Saldana kreeg een Golden Globe voor de beste vrouwelijke bijrol in de film en de productie won een beeldje voor het beste originele nummer.

Emilia Pérez vertelt over een Mexicaanse drugsbaas die in transitie gaat om vrouw te worden. Karla Sofía Gascón speelt de hoofdrol, Saldana is haar advocaat.

Actrice Demi Moore won vannacht voor het eerst in haar carrière een grote filmprijs. Ze kreeg een Golden Globe voor haar rol in The Substance, een horrorkomedie over de zoektocht naar de eeuwige jeugd. "Ik ben in shock", zei Moore tijdens haar dankwoord. "Ik doe dit al meer dan 45 jaar en dit is de eerste keer dat ik als acteur iets win. Daar ben ik ontzettend dankbaar voor."

Ook een andere oudgediende mocht met een prijs naar huis. Jodie Foster werd geëerd voor haar rol in de tv-serie True Detective: Night Country, waarin ze de rol speelt van een politierechercheur in een kleine stad in Alaska.

Traditioneel ging er ook veel aandacht uit naar de rode loper om te zien wat de sterren aan hadden:

De beste mannelijke hoofdrol voor een dramafilm ging naar Adrien Brody voor zijn rol in The Brutalist. De film over een Hongaars holocaustoverlevende die naar de Verenigde Staten emigreert, sleepte ook de prijzen voor beste dramafilm en beste regisseur (Brady Corbet) in de wacht.

Sebastian Stan won de prijs voor de beste mannelijke hoofdrol in een musical of komedie voor de film A Different Man. Kieran Culkin, bekend van Succession, kreeg voor zijn bijrol in A Real Pain ook een Golden Globe.

Nicole Kidman greep voor haar hoofdrol in de film Babygirl van regisseur Halina Reijn naast een Golden Globe. De prijs voor beste actrice in een dramafilm ging naar de Braziliaanse Fernanda Torres voor haar rol in de film I'm Still Here.

Series

Bij de series was Shogun, over een Engelsman die in 1600 in het feodale Japan belandt, de grote winnaar. Shogun won de Golden Globe voor beste dramaserie, beste vrouwelijke én beste mannelijke acteerprestatie.

Ook Baby Reindeer, over een komiek en barman die gestalkt wordt door een vrouw van middelbare leeftijd, viel in de prijzen. Actrice Jessica Gunning kreeg de prijs voor beste vrouwelijke bijrol in een televisieserie. De serie kreeg ook de prijs voor beste "gelimiteerde serie, anthologiereeks of film gemaakt voor televisie".

De Golden Globes werden vannacht voor de 82ste keer uitgereikt in het Beverly Hilton Hotel in Los Angeles. De film- en televisieprijzen van buitenlandse filmjournalisten gelden als een graadmeter voor de Oscars, die op 2 maart worden uitgereikt.