Veertien gemeenten gaan door met de voorbereidingen om de meest vervuilende bedrijfsauto's per 1 januari uit de binnenstad te weren. Dit melden ze in een gezamenlijke verklaring in reactie op het voorstel van de VVD om de 'zero-emissiezones' voor alle gemeenten uit te stellen tot 2029.
Het voorstel kreeg vandaag in de Tweede Kamer steun van PVV, BBB, SGP, FvD, Denk, CDA en JA21, die samen met de VVD een meerderheid van 83 zetels hebben.
Vervuilende bestelbussen en vrachtwagens van emissieklasse 4, ouder dan vijftien jaar, worden per januari 2025 uit de veertien binnensteden geweerd. Wie wel met zo'n type de binnenstad inrijdt, riskeert straks een boete.
Uit cijfers die de NOS opvroeg bij de RAI-vereniging blijkt dat driekwart van de huidige bestelbusjes die op diesel rijden, tot ten minste 1 januari 2027 nog de 'zero-emissie zones' in mogen rijden. Grotere vrachtwagens kunnen tot 1 januari 2030 een ontheffing aanvragen.
'Bijsturen'
In het hoofdlijnenakkoord hebben de coalitiepartijen afgesproken om de mogelijkheden voor uitstel van de uitstootvrije zones te bekijken. Verantwoordelijk staatssecretaris Jansen van PVV liet donderdag weten dat gemeenten in hun recht staan als ze de beperkingen op 1 januari 2025 invoeren.
Wel wil hij ondernemers hulp bieden om gemeenten "bij te sturen". Hij zei niet wat de concreet inhoudt.
De Kamermeerderheid wil dat Jansen voor 1 november met een plan komt waarbij alle ondernemers uitstel kunnen krijgen. Maar de gemeenten zijn zelf bevoegd om de zero-emissiezones in te voeren en kunnen ook bepalen wanneer zij dat doen.
Onbegrip bij gemeenten
De veertien gemeenten die per 1 januari de uitstootvrije zone willen invoeren, gaan daarom door met de voorbereidingen. Het zijn Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Amersfoort, Zwolle, Delft, Utrecht, Tilburg, Leiden, Assen, Eindhoven, Gouda, Maastricht en Nijmegen.
"Dit voorstel van de Kamer staat haaks op onze plannen. Wij begrijpen niet dat de staatssecretaris twee maanden voor aanvang de stekker uit een proces van zorgvuldige communicatie wil trekken, terwijl alle ondernemers net weten waar ze aan toe zijn", zegt de Tilburgse wethouder Rik Grashoff (GroenLinks-PvdA) namens de veertien gemeenten.
"Daarnaast kan dit niet, want de bevoegdheid voor deze zones ligt lokaal. Het proces is klaar en de besluiten zijn in overleg met het Rijk en de ondernemersverenigingen genomen.
Als we deze besluiten in zouden moeten trekken, moeten we weer tijd nemen voor andere besluiten. Dit brengt verwarring met zich mee. Niemand zit daarop te wachten."
Onduidelijkheid
Brancheverenigingen zijn niet blij met de onduidelijkheid. "Tien jaar geleden is al begonnen met de voorbereiding van zero-emissiezones. Het kan niet zo zijn dat de invoering twee maanden voor de ingangsdatum wordt vertraagd omdat een nieuwe coalitie er anders over denkt", zegt Frits van Bruggen, voorzitter van de RAI-vereniging.
RAI vindt dat het kabinet beter kan inzetten op het oplossen van knelpunten. "Het aantal snellaadstations is nu simpelweg onvoldoende voor de vraag die er is. Ook de capaciteit bij energie- en netwerkbeheerders moet dringend worden uitgebreid. Wat ons betreft moet het kabinet daaraan alle aandacht geven."
MKB Nederland vindt dat ondernemers vooral gebaat zijn bij landelijk beleid. "Er zijn te weinig aansluitingen voor elektriciteit. We willen dat er landelijk beleid komt voor ontheffingen, zodat ondernemers niet in de knel komen en er geen lappendeken is aan regelgevingen, waardoor ondernemers in elke stad aan andere eisen moeten voldoen."
Branchevereniging Transport en Logistiek Nederland (TLN) baalt vooral van de nieuwe onduidelijkheid door het uitstel. "We hopen nog steeds dat het er niet van komt. Er zijn genoeg uitzonderingen en regelingen en veel ondernemers hebben al stappen gezet", laat een woordvoerder weten.
Druk op de ketel
Bloemist Ron Reukers uit Zwolle besloot niet lang geleden te investeren in een nieuw busje. Dat hij met zijn oude dieselbus per 1 januari niet meer de binnenstad in zou mogen rijden, speelde mee. "Deze stap had ik waarschijnlijk anders ook wel genomen, maar deze maatregel zorgde wel voor meer druk op de ketel", zegt Reukers. "Ik kan nu aan mijn klanten laten zien dat ik duurzaamheid belangrijk vind."
Helmi Faas van bloemenwinkel Faas est. 2016 uit Leiden hoopt op uitstel. "Een elektrische auto kost tussen de 40.000 en 60.000 euro. Ik heb na de coronapandemie het geld niet om een elektrische auto aan te schaffen."
Ze rijdt in een diesel uit 2000. Volgens haar kan die nog wel tien jaar mee. "Leiden wil het braafste jongetje van de klas zijn en voorop lopen met duurzaamheid in de binnenstad. Er zijn nu al te weinig oplaadpunten, dat zie je al met personenauto's in de straat."