Op de laatste vergaderdag van de Tweede Kamer wordt er in de wandelgangen met angst en beven, en flink wat ergernis, gesproken over "de bolletjesterreur". Vanavond en morgenochtend zal dit fenomeen tot een soort uitbarsting komen.
Dan stemt de Kamer voor de laatste keer voor de verkiezingen over een enorme berg moties. Die zijn vaak speciaal ingediend om eigen standpunten te benadrukken, politieke tegenstanders in een bepaald daglicht te stellen en daar "bolletjesplaatjes" van te maken.
De meeste mensen hebben die wel voorbij zien komen op sociale media. Een plaatje met rode en groene bolletjes en een politiek voorstel. Groen zijn de partijen die voorstemden, rood die tegenstemden.
Er staan teksten bij in de trant van 'Kijk wat schandalig dat deze partijen tegenstemden!', of 'Wij komen op voor dit belang' of 'Ons voorstel is aangenomen!'. Van links tot rechts gebruiken politieke partijen dit in hun pr.
Deze stemmingsuitslagen aangeduid met groene en rode bolletjes, komen van de app van de Tweede Kamer. De bedoeling is om politieke besluiten transparanter te maken. Vrij snel na de introductie van de service werden door politieke partijen screenshots op sociale media gedeeld.
De campagne voor de verkiezingen op 29 oktober geeft er nu een extra slinger aan. Sommige partijen hebben inmiddels een eigen 'bolletjesvormgeving' met het partijlogo.
Aan de bolletjes kun je niet zien om welke reden een partij tegenstemde. En dat is soms een probleem. Een partij kan het inhoudelijk oneens zijn, of de motie juridisch overbodig achten omdat het al in de wet staat, of de tekst 'symboolpolitiek' vinden.
Van de "bolletjesterreur" hebben we de afgelopen week al voorbodes gezien. Bijvoorbeeld toen het ging over de motie "het uitspreken dat Joodse studenten en medewerkers zich veilig moeten voelen op hogescholen en universiteiten".
Het CDA heeft als principe dat de partij het aantal moties wil beperken omdat ze volgens de partij vaak niet bijdragen aan beleidsveranderingen en wel veel tijd en administratie kosten. Moties waarbij de Kamer alleen maar een wens uitspreekt, de zogenaamde spreekt-uit-moties, steunt het CDA daarom sowieso niet.
Kamerlid Boswijk legde gisteren weer uit waarom het CDA tegen de 'spreekt-uit-motie' ging stemmen, al vindt de partij natuurlijk dat Joodse studenten en medewerkers zich veilig moeten voelen.
Bij het CIDI was dit niet meteen duidelijk. De organisatie, die zich geregeld mengt in het publieke debat om Israël en Joodse belangen in Nederland te verdedigen, maakte een foto van de groene bolletjes en het ene rode CDA-bolletje en vroeg om opheldering.
Boswijk wees het CIDI op zijn stemverklaring en de zaak werd rechtgezet. Maar toen hadden duizenden mensen op X het plaatje al gezien.
Het CDA is door het zelf opgelegde motiestandpunt ook de pineut bij een motie van BBB over het uitspreken dat Hamas "nooit meer een rol mag spelen in Gaza of elders". Naast tegenstemmer Denk staat het CDA als enige bij het rode bolletje met het duimpje omlaag.
Partijleider Bontenbal ziet zich genoodzaakt het stembeleid uit te leggen:
Ook de 'antifa-motie' van vorige week kan in dit licht worden gezien. De FvD diende op het laatste moment een motie in "dat Antifa ook in Nederland als terroristische organisatie wordt aangemerkt".
Antifa is de naam voor een verzameling extreemlinkse actiegroepen die door veiligheidsdiensten meer als een beweging dan als één organisatie wordt beschouwd.
Alleen om die reden al is een verbod juridisch onmogelijk en is een verbod aan de rechter, waarschuwde het kabinet. Toch stemden partijen, zoals VVD en SGP, voor. Liever een vaag signaal dan een rood bolletje voor je naam.
Vanavond lastige afwegingen
Ook vanavond moeten de fracties weer lastige afwegingen maken. Voor een 'campagne-motie' stemmen die nutteloos is of niet klopt, maar wel bij de groene bolletjes staan? Of een rood bolletje worden en dat niet aan de kiezer kunnen toelichten?
En niet alleen politieke partijen slaan elkaar met bolletjes om de oren, ook populaire Instagramaccounts als Check je stem en Politieke Jongeren maken plaatjes van de stemmingsuitslagen. Lastig in campagnetijd.
Wat ervan terecht gaat komen, is bij veel moties de vraag. Daar gaat de nieuwe Tweede Kamer immers over, na de verkiezingen op 29 oktober. En hoe de politieke verhoudingen dan liggen, weet niemand. In coalitie-onderhandelingen zullen standpunten 'uitgeruild' worden. En aangenomen voorstellen die geld gaan kosten, staan zeker opnieuw ter discussie.