Experts en ouderenbond kritisch op 'eerst fitness, dan huishoudhulp'
Gemeenten staan grote bezuinigingen te wachten en het Sociaal en Cultureel Planbureau is bang dat die vooral kwetsbare mensen zullen raken. Dat zou de ongelijkheid in de samenleving nog verder vergroten, waarschuwt het SCP.
Een toenemende kostenpost voor gemeenten is bijvoorbeeld de huishoudelijke hulp. Ouderen vragen die aan als ze niet meer zelf hun bed kunnen opmaken of het huis kunnen schoonhouden, maar in steeds meer gemeenten krijgen ze eerst een test. Er wordt gewerkt met een fitnessprogramma voor ouderen, waarbij bekeken wordt of ze door sporten weer fit genoeg kunnen worden om toch zelf schoon te maken.
ZelfredzaamGemeenten zeggen dat dit onderdeel is van de missie om ouderen zelfredzaam te maken en dat het altijd vrijwillig is. Bovendien komt niet iedereen ervoor in aanmerking. Toch zijn er situaties waarbij ouderen een vervelend gevoel overhouden aan zo'n test en het idee hebben dat ze geen hulp krijgen tot het trainingstraject is afgerond.
Zo vertelt de 84-jarige Jenny van Weijen uit Alblasserdam dat het intakegesprek als een vernedering voelde:
HRC Powerful Aging biedt de trainingen aan, waarbij inmiddels 43 gemeenten zich hebben aangesloten. Zelf zeggen zij geluiden over dwang niet te herkennen. Het bedrijf zegt veel positieve geluiden te horen van ouderen die meedoen met hun programma.
VitaliteitstrajectGemeenten die met het bedrijf samenwerken, zeggen tegen de NOS dat ze dat niet puur doen om kosten te besparen op zorg, maar juist om de ouderen fit en zelfstandig te houden. Op de site van het bedrijf zelf staat wel: "enorme besparing Wmo-kosten".
Volgens gemeenten is het belangrijk dat ouderen langer zichzelf kunnen onderhouden, vanwege een vergrijzende bevolking en personeelstekorten in de zorg. Veel ouderen zijn ook enthousiast over het trainingstraject, zeggen de gemeenten die de NOS benaderde in een rondvraag. "Juist omdat het een moment van training en het kopje thee achteraf een sociaal moment in de week biedt."
Dat merkte ook de 75-jarige Heleen Parent uit Appingedam, die het trainingstraject van veertien weken heeft doorlopen. "Ik merkte dat de spieren sterker werden. Zo moest je bijvoorbeeld oefeningen doen met je armen in de lucht. Dat je zelf de ramen kunt zemen. Ook train je in groepen en als je elkaar een beetje leert kennen, kijk je er ook naar uit."
Wel verbaasde zij zich over geluiden in haar groep dat mensen voelden dat deelname verplicht was. Ouderenvereniging ANBO-PCOB zegt zorgen te hebben dat "gemeenten druk uitoefenen op ouderen die een Wmo-aanvraag doen."
Die druk hebben Jenny (84) en Wijnand van Weijen (88) uit Alblasserdam zeker ervaren. Bij de intake moesten ze verschillende oefeningen doen, vertellen ze. "Samen met mijn man moesten we op de grond liggen en zelfstandig overeind komen, maar dat kunnen we helemaal niet meer. We moesten op de grond naar een bank rollen, zodat we ons daaraan omhoog konden hijsen."
Wijnand moest ook gewichten heffen, wat volgens het echtpaar na verschillende operaties niet meer mogelijk is. De conclusie was dat hij met een fysiotraject van zes weken weer fit genoeg zou zijn om de huishoudelijke taken op te pakken. "Na de trainingen kan hij zelfs om dit gebouw hobbelen", zou tegen hen zijn gezegd.
Volgens Eline Linthorst, universitair docent Gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit en specialist op het gebied van de Wmo, is de manier waarop dit gaat niet de juiste volgorde. "Op het moment dat iemand met een hulpvraag komt, dan is de actuele situatie leidend. En als men minder zelfredzaam is, heeft diegene hulp nodig. Men kan niet vooruitlopen op de mogelijke resultaten van zo'n traject."
Daar komt bij dat bij Powerful Ageing de fysiotherapeuten die de ouderen begeleiden in dienst zijn van het bedrijf. Dat is niet de bedoeling, zegt sociaal advocaat Renske Imkamp. "Een adviseur die in dienst is bij het bedrijf dat ook de hulp aanbiedt, in die constructie heeft diegene belang bij een bepaalde uitkomst. Dat betekent dat geen sprake is van een voldoende objectief onderzoek."
Menselijke maatIn de gemeente Sliedrecht hebben verschillende ouderen zich gemeld bij Boudewijn Brandwijk, die namens de lokale partij Slydregt.NU vragen heeft gesteld aan het college over het trainingstraject.
De ouderen geven aan dat het als een verkapte verplichting voelt, als een "extra drempel" om de kosten te drukken, zegt Brandwijk. "Het is heel goed dat we inzetten op het fit houden van ouderen. Ook is het belangrijk dat er maatwerk aan te pas komt bij het toekennen van de Wmo, maar dit slaat door in het verliezen van de menselijke maat."