De Zuid-Afrikaanse toneelschrijver en dissident Athol Fugard is op 92-jarige leeftijd overleden. Hij was al langere tijd ziek en stierf zaterdagavond in zijn huis in Stellenbosch, niet ver van Kaapstad.
Fugards bekendste toneelstukken, zoals Boesman and Lena (1969), Sizwe Banzi Is Dead (1972) en Master Harold...and the Boys (1982), draaiden om apartheid, het naoorlogse systeem van rassendiscriminatie waarbij de witte minderheid in Zuid-Afrika decennialang de zwarte meerderheid onderdrukte. Ze werden ook in Nederland geregeld opgevoerd.
Door het thema dat hij centraal stelde, werd hij gezien als staatsgevaarlijk. Zijn brieven werden geopend, zijn telefoon afgetapt en begin jaren 70 werd zijn paspoort afgenomen waardoor hij vier jaar lang het land niet kon verlaten. Sommige zwarte acteurs en schrijvers die met hem samenwerkten, belandden als politiek gevangene op Robbeneiland, waar ook Nelson Mandela zat opgesloten.
Afranselen van zwartenAls twintiger had Fugard van dichtbij meegemaakt hoe wreed het apartheidsregime was. Hij werkte eind jaren 50 als griffier in een rechtbank in Johannesburg waar zwarte mensen moesten voorkomen die de pasjeswetten zouden hebben overtreden. Niet-witte Zuid-Afrikanen moesten altijd een pasje bij zich hebben als ze buiten de hun toegewezen zones kwamen.
Hij was daar getuige van het afranselen van veroordeelden en noemde het later "de donkerste periode uit mijn leven". "Maar we waren hartstikke blut en ik wilde meer weten over die passen", verklaarde hij. Ook een bezoek op jonge leeftijd aan een township bij Johannesburg was voor hem een vormende ervaring.
Fugard schreef niet alleen zo'n dertig toneelstukken, hij regisseerde ze geregeld ook en speelde er zelf in mee. Hij had ook een klein rolletje in de film Gandhi. Toen het apartheidsregime alleen voor de première een gemengd publiek wilde toestaan, overtuigde hij regisseur Richard Attenborough ervan uit protest helemaal niet langs te komen.
Hij schreef één roman: Tsotsi, die uitkwam in 1980. 25 jaar later werd het verhaal verfilmd en won het de Oscar voor Beste Niet-Engelstalige Film. Hoewel hij in de Volkskrant in 1994 zijn zorgen had uitgesproken of hij na het afschaffen van apartheid nog wel de drang had om zich uit te spreken, schreef hij ook in de jaren erna door.
Geweten van een generatie"Ik kan geen spijker recht ergens in slaan", zei hij in 2014 tegen de Zuid-Afrikaanse krant Mail & Guardian. "Maar met een pen in mijn handen en lege pagina's weet ik precies wie ik ben, waarom ik ben en waar het allemaal om draait."
De Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa noemt Fugard "een buitengewone verteller in buitengewone tijden en het geweten van een generatie".
Volgens cultuurminister McKenzie was Fugard een van Zuid-Afrika's grootste iconen in de literatuur en het theater. "Zijn werk gaf het culturele en sociale landschap van ons land vorm."
Afgelopen jaar is er in Nederland 10 procent meer hernieuwbare energie opgewekt dan het jaar ervoor. Daarmee komt inmiddels iets meer dan de helft van de Nederlandse elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
In totaal werd er ruim 120 miljard kilowattuur opgewekt, waarvan ruim de helft uit niet-fossiele, hernieuwbare bronnen zoals zon en wind. De elektriciteitsproductie uit fossiele brandstoffen daalde juist, met 4 procent.
In de maand april van 2024 lag het aandeel hernieuwbare energie zelfs op 63 procent. Het was toen vrij zonnig en het waaide veel.
Vooral windenergie kende vorig jaar een sterke groei, met ruim 13 procent meer productie. Ook het aandeel zonne-energie nam toe, ondanks relatief weinig zonnige dagen in 2024.
KlimaatdoelenTien jaar geleden vormden fossiele energiebronnen, energie opgewekt in kolen- of gascentrales, nog 83 procent van het totale aandeel. Nederland streeft ernaar om in 2030 minstens 70 procent van de elektriciteit uit hernieuwbare bronnen op te wekken en in 2050 volledig CO2-neutraal te zijn.
Overigens exporteert Nederland meer stroom dan het importeerde, al nam de uitvoer naar België en Duitsland af.
Het personeel op dertien luchthavens in Duitsland heeft voor een dag het werk neergelegd. De medewerkers staken sinds middernacht omdat cao-onderhandelingen zijn vastgelopen over onder meer een hoger loon en meer vakantiedagen.
Het gaat om de vliegvelden van Hamburg, Bremen, Hannover, Berlijn, Düsseldorf, Dortmund, Keulen/Bonn, Leipzig/Halle, Frankfurt, Stuttgart, München en Karlsruhe/Baden-Baden. Personeel op de luchthaven van Hamburg legde gisteren onverwacht al het werk neer.
De Duitse luchthavens schatten dat meer dan 3400 vluchten vandaag door de staking zijn geannuleerd. Dat is ruim de helft van het gemiddelde aantal vluchten per dag in Duitsland. Op Schiphol zijn 76 vluchten van en naar Duitsland geschrapt.
Vele honderdduizenden reizigers zijn gedupeerd. De luchthavens roepen hen op om de informatie van hun luchtvaartmaatschappij in de gaten te houden en vooral niet naar de terminals te komen.
Er wordt ook gestaakt op de luchthaven van Weeze, dat net over de grens ligt. Volgens Omroep Gelderland maken veel inwoners uit die provincie gebruik van het vliegveld. Op de website van de luchthaven is te zien dat bijna alle geplande vertrekvluchten uitvallen. Wel arriveren er nog vliegtuigen.
Goedemorgen! Docenten en studenten in Den Haag en Leiden beginnen vandaag de estafettestaking tegen bezuinigingen op het hoger onderwijs. En in Duitsland legt het personeel van dertien luchthavens het werk voor 24 uur neer.
Eerst het weer: vanochtend komt in de noordoostelijke helft van het land regionaal eerst dichte mist voor die later geleidelijk oplost. Verder is het vrij zonnig bij maxima tussen 13 en 18 graden.
Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.
Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?Op een Nederlands pluimveebedrijf dat geen eieren exporteert, begint vandaag een pilot met een vaccin tegen vogelgriep. Na een eerdere positief uitgepakte proef, vorig jaar, volgt er nu een pilot bij een commercieel pluimveebedrijf. Minister Wiersma van Landbouw en de pluimveesector verwachten er veel van.
Vorig jaar bleek al uit een een zogeheten veldproef dat twee vogelgriepvaccins effectief werkten in de praktijk. Een van de verschillen met de test die vandaag begint, is dat de eieren ook daadwerkelijk gegeten zullen worden.
De pilot duurt ongeveer twee jaar: de gevaccineerde kuikens worden opgefokt tot leghennen, die dan ook eieren zullen gaan leggen.
Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:Na een teruggedraaide diskwalificatie hebben de Nederlandse estafettevrouwen alsnog goud veroverd op de 4x400 meter bij de EK indoor in Apeldoorn.
Als reden voor de diskwalificatie werd het hinderen van een van de andere landen bij een wissel gegeven. Het protest dat Nederland aantekende werd echter gehonoreerd, waardoor Femke Bol, Lieke Klaver, Cathelijn Peeters en Nina Franke alsnog de gouden medaille kregen uitgereikt.
Bekijk hoe de Nederlandse estafettevrouwen goud wisten te veroveren:
Fijne dag!
Het dodental na de overstromingen in de Argentijnse stad Bahia Blanca is opgelopen naar zestien. Ook worden er nog steeds mensen vermist. De havenstad werd afgelopen vrijdag getroffen door overstromingen na hevige regenval. Het regende er acht uur lang non-stop.
De regering van Argentinië heeft ook drie dagen van nationale rouw afgekondigd. Het land is vooral geschokt door berichten over twee zusjes van één en vijf, die door het water werden meegesleurd. Volgens de minister van Veiligheid waren de twee met hun moeder op het dak van een busje geklommen. Ze wilden ontsnappen aan het stijgende water toen een golf hen meesleurde. Hun moeder werd gered.
Inmiddels zijn zeker duizend mensen geëvacueerd uit Bahia Blanca. Scholen zijn vandaag en morgen gesloten.
Voormalig centraalbankier Mark Carney (59) wordt de nieuwe premier van Canada. Hij werd zondag met overmacht door de regerende Liberale Partij gekozen als opvolger van Justin Trudeau.
Trudeau maakte in januari bekend dat hij zou aftreden na meer dan negen jaar aan de macht te zijn geweest. Zijn populariteit daalde laatste tijd enorm, waardoor de Liberale Partij snel een verkiezing moest houden om hem te vervangen.
Omdat de Liberale Partij de regerende partij is, wordt Carney automatisch de premier tot de Canadese verkiezingen. Die verkiezingen worden uiterlijk in oktober gehouden.
Politieke nieuwkomerDe 59-jarige econoom Carney wordt de eerste Canadese premier zonder politieke achtergrond. Hij leidde de Bank of England en de Bank of Canada door verschillende financiële crises maar is op politiek vlak een nieuwkomer. Hij diende niet in het parlement en had ook nooit een functie als minister bijvoorbeeld.
Zijn verkiezing komt op een precair moment in de Canadese politiek. Het land zag de goede relatie met buurland VS onder Trump in korte tijd verslechteren door een handelsoorlog. Ook trekt Trump geregeld de Canadese soevereiniteit in twijfel en speculeert erover het land de 51ste staat van de VS te maken.
Rug rechthoudenTijdens zijn eerste toespraak zei Carney dat hij de partij nieuw leven in wil blazen en toezicht wil houden op de onderhandelingen over de importheffingen met de Amerikaanse president Trump.
"Er is iemand die onze economie probeert te verzwakken", zei Carney. "Donald Trump heeft, zoals we weten, ongerechtvaardigde tarieven opgelegd op wat we bouwen, op wat we verkopen en hoe we ons brood verdienen. Hij valt Canadese gezinnen, werknemers en bedrijven aan en we kunnen hem niet laten winnen. Dat zullen we ook niet doen."
Canada zal zijn heffingen op in de Verenigde Staten gemaakte producten handhaven zolang de Amerikaanse president Donald Trump doorgaat met een handelsoorlog, zei de nieuwe premier verder.
"De Canadese regering slaat terecht terug met onze eigen heffingen", zei Carney tijdens zijn overwinningstoespraak. "Mijn regering zal die handhaven totdat de Amerikanen ons respect tonen en geloofwaardige, betrouwbare toezeggingen doen voor vrije en eerlijke handel".
Nieuw leven ingeblazenDe Liberale Partij van Carney verkeerde al enkele jaren in zwaar weer. Hoewel de partij in 2021 de verkiezingen nog nipt won, steeg de tweede partij van het land, de Conservatieve Partij, daarna snel in populariteit. Eind vorig jaar leken de liberalen een dieptepunt te hebben bereikt, wat het aftreden van Trudeau in gang zette.
Nu lijkt de Amerikaanse president Trump juist weer een opleving te veroorzaken voor de liberalen. De uitspraken en dreigingen van Trump leiden tot een hernieuwd politiek landschap waarbij de partij van Trudeau weer een leidende positie inneemt. Zelfs de impopulaire leider Trudeau lijkt weer in populariteit te stijgen. Centrale vraag bij de komende verkiezingen zal worden wie Trump het beste het hoofd kan bieden.
Op een pluimveebedrijf begint vandaag een pilot met een vaccin tegen vogelgriep. Na een eerdere positief uitgepakte proef, vorig jaar, volgt er nu een pilot bij een commerciële pluimveehouder waar de hennen alleen voor de Nederlandse markt eieren produceren. Dat is nodig omdat er bij vaccinatie nog veel handelsbelemmeringen zijn.
Minister Wiersma (BBB) van Landbouw en de pluimveesector verwachten er veel van. "Tot voor kort was ruimen van zieke dieren de norm, nu gaan we de dieren beschermen", zegt Kees de Jong, vicevoorzitter van Avined, waarin diverse brancheverenigingen samenwerken.
"Dat betekent enorm veel voor ons, zeker ook op emotioneel vlak. Het is een ramp voor pluimveeboer als hij zijn dieren moet laten ruimen; in de eerste plaats emotioneel, pas later op financieel vlak. De vogelgriep helemaal uitbannen is een illusie, maar we hopen de ziekte hiermee wel beheersbaar te krijgen."
Wiersma: "Je kunt vogelgriep nooit helemaal wegkrijgen. Het zit met name in de wilde vogels en die vliegen over de hele wereld. Maar het vaccineren van pluimvee kan er wel voor zorgen dat er in de toekomst minder uitbraken zullen zijn op pluimveebedrijven." Ze ziet de pilot "als een eerste stap naar grootschalige uitrol van vaccinatie van pluimvee".
VoedselveiligheidVorig jaar bleek al uit een een zogeheten 'veldproef' dat twee vogelgriepvaccins effectief werkten in de praktijk. Volgens De Jong is het belangrijkste verschil met de veldproef dat het nu om een pilot bij een commercieel bedrijf gaat en dat de eieren straks ook daadwerkelijk geconsumeerd zullen worden.
De pilot duurt ongeveer twee jaar: de gevaccineerde kuikens worden opgefokt tot leghennen, die dan ook eieren zullen gaan leggen. De Jong zegt dat het een lang proces is geweest om het vaccin te ontwikkelen. "Juist omdat het om de voedselveiligheid gaat, kunnen we niet voorzichtig genoeg zijn."
Voorlopig mogen de eieren dus nog niet de landsgrenzen over. De Jong: "Nederland exporteert veel vlees, eieren en kuikens. Sommige landen zien in vaccinatie tegen vogelgriep een reden om geen pluimveeproducten af te nemen. Met een pilot kan gecontroleerd worden onderzocht hoe markten en landen reageren op vaccinatie tegen vogelgriep."
De sector wil tijdens de pilot samen met het ministerie gaan onderzoeken hoe handelsbelemmeringen uit de weg kunnen worden geholpen. In Europa bespeurt hij veel enthousiasme voor het Nederlandse initiatief, maar daarbuiten ziet hij meer scepsis. "We zetten echt een knop om: van afmaken bij ziekte naar behoeden voor ziekte. Dat is nog niet overal even goed geland."
Vorig jaar werd er nog over gedacht om meerdere pluimveebedrijven bij de pilot te betrekken, maar het gebeurt nu bij slechts één, waarvan de naam niet openbaar wordt gemaakt. Het was volgens de brancheverenigingen niet eenvoudig om een bedrijf te vinden. "We gaan als Nederland formeel van 'non-vaccinatiestand' af, dat is echt een grote stap - ook voor pluimveebedrijven", zegt De Jong.
Hij verwacht wel dat zich de komende tijd meer bedrijven zullen aansluiten bij de pilot. "We hebben het geluk gehad dat het de afgelopen anderhalf tot twee jaar relatief rustig is geweest met vogelgriep in Nederland, maar als er de komende tijd weer een grote uitbraak komt, sluit ik zelfs niet uit dat we versneld bij heel veel meer bedrijven gaan vaccineren. Als de nood aan de man is, dan moet het."
De politie heeft een drugslab gevonden in het appartementencomplex in Heemstede waar vanmiddag korte tijd brand woedde. Er wordt nog onderzocht of het lab iets te maken heeft met de oorzaak van de brand.
Het drugslab werd gevonden in een van de appartementen in het wooncomplex, dat uit drie torens bestaat. Welke drugs er werden verwerkt, kan de politie nog niet zeggen. Vanwege de brand kunnen de bewoners van twintig woningen vannacht niet thuis slapen.
Bij de brand kwam flink wat rook vrij:
Kort na de brand riep de politie het publiek via Burgernet op om uit te kijken naar twee mannen die bij de brand waren gezien. De politie zei erbij niet uit te gaan van opzettelijke brandstichting, maar zich zorgen te maken om de gezondheid van het duo omdat ze mogelijk rook hadden ingeademd.
De twee zijn nog altijd niet gevonden. Een woordvoerder van de politie zegt nu dat de twee op dit moment niet als verdachten worden gezien, maar dat de politie wel graag met hen wil spreken.
Twee bewoners naar ziekenhuisHet vuur in het wooncomplex ontstond aan het begin van de middag en was na een half uur uit. De veiligheidsregio omschreef de brand als "kort, maar heftig". Twee bewoners ademden rook in en moesten naar het ziekenhuis.
In totaal moesten vijftig mensen worden geëvacueerd. Onder hen waren vijftien bewoners van een woonzorgcentrum. Zij konden snel weer naar huis.
