Trump wil Gaza overnemen, private Amerikaanse veiligheidsbedrijven zijn er al
"Ik ben aan het lopen en achter me staan de Amerikaanse militairen", zegt de Palestijnse journalist Bisan Owda in een Instagramvideo. Ze filmt haar reis terug naar het noorden van Gaza en komt bij de controlepost Amerikaanse militairen tegen.
Als het aan Trump ligt moeten de Palestijnen uit Gaza vertrekken en wordt de VS straks de baas van het gebied, toch is het niet het Amerikaanse leger dat Owda tegenkomt tijdens haar reis. Particuliere Amerikaanse veiligheidsbedrijven werken op dit moment samen met een Egyptisch bedrijf bij een belangrijk checkpoint in Gaza.
Het gaat om het controlepunt op de kruising van de Netzarim-corridor, de door Israël afgesloten militaire zone die het noorden en het zuiden van Gaza scheidt, en Salah al-Dinstraat, die het oosten en westen scheidt. De particuliere soldaten moeten Palestijnen controleren die vanuit het zuiden terugkeren naar het noorden.
'Politiek neutraal'Honderdduizenden Palestijnen vluchtten afgelopen jaar naar het zuiden vanwege de dodelijke Israëlische aanvallen. Sinds de wapenstilstand zijn honderdduizenden Palestijnen weer teruggekeerd naar het noorden.
En tijdens die reis worden de Gazanen dus gecontroleerd door Amerikaanse bedrijven. Het gaat om twee bedrijven. Safe Reach Solutions (SRS) is verantwoordelijk voor de planning en logistiek bij het checkpoint. Een ander bedrijf, UG Solutions, stuurt de gewapende agenten die de controles uitvoeren.
Particuliere bedrijven worden als 'politiek neutraal' gezien, zegt Sean McGate, die zelf als particulier militair werkte en nu onderzoek doet naar veiligheid en internationale betrekkingen bij denktank Atlantic Council. "Als het goede bedrijven zijn, kunnen ze voor stabiliteit zorgen. Daarnaast kunnen ze meteen worden ingezet. Er is geen bureaucratie of voortraining."
'Israël is verantwoordelijk'Beide bedrijven hebben nauwelijks online aanwezigheid, maar Safe Reach Solutions bevestigt via de mail dat zij het ingehuurde bedrijf zijn voor de logistiek. Volgens een anonieme bron binnen het bedrijf zijn alle partijen die betrokken zijn bij de wapenstilstand akkoord met het inhuren van SRS en is het bedrijf volledig onafhankelijk.
Wie de rekeningen betaalt, wil het bedrijf niet zeggen. "Maar dat moet Israël wel zijn", zegt Joost Hiltermann, hoofd Midden-Oosten van de internationale denktank Crisis Group. "Gaza is hun bezette gebied en zij hebben de verantwoordelijkheid, wie zou het anders moeten betalen? Misschien dat de Amerikanen helpen met de rekening." McGate vult dat aan. Hij denkt dat de VS direct of indirect de rekeningen betaalt.
Ook op de vraag in welke gebieden de particulier eerder werkte, geeft de bron geen antwoord. "Het SRS-team brengt diepgaande ervaring mee in het werken in crisis-en oorlogsgebieden", schrijft een woordvoerder aan de NOS.
10.000 dollar per dagUG Solutions en oprichter Jameson Govoni bleven onbereikbaar. Wel bekend over dat bedrijf is dat de veteranen tussen de 1000 en 10.000 dollar per dag verdienen op de post, dat bleek uit een wervingsmail in handen van persbureau Reuters. En volgens een document dat The Washington Post heeft kunnen inzien, dragen de particuliere militairen M4-aanvalsgeweren, SR-25 scherpschuttersgeweren en Glock-pistolen.
Onduidelijk blijft om hoeveel Amerikaanse agenten het gaat. De ooggetuigenverslagen zijn beperkt: volgens veel Palestijnen die door het checkpoint zijn gegaan, staat er vooral Egyptisch personeel. Ook Israël geeft geen duidelijkheid. Het Israëlische leger wees voor vragen naar het ministerie van defensie. Het ministerie heeft niet gereageerd.
"Niemand heeft ooit van deze bedrijven gehoord en dat belooft niet veel goeds", zegt McGate. "We weten dat militaire bedrijven na misstanden vaak hun naam veranderen. Daardoor worden ze net zo onvindbaar als deze bedrijven in Gaza. We weten niets van hun achtergrond en hebben geen idee of ze betrouwbaar zijn."
Extra risico'sDe inzet van gewapende Amerikanen in Gaza brengt risico's met zich mee, zegt Hiltermann. "Vanuit Palestijns gezichtspunt horen de militairen bij Israël. Dat maakt hen het enige doelwit op de grond."
En dan is er nog de vraag in hoeverre een bedrijf met winstoogmerk de veiligheid kan garanderen. Particuliere veiligheidsbedrijven opereren in juridisch grijze gebieden waar internationale verdragen niet van toepassing zijn. Traditionele wetgeving zoals de Geneefse conventies zijn bedoeld voor staat-gecontroleerde troepen en niet voor huurlingen.
Daardoor is er onzekerheid over de verantwoordelijkheid van bedrijven, blijkt uit eerdere incidenten. Bijvoorbeeld het bloedbad dat het bedrijf Blackwater aanrichtte in Irak, waarbij huursoldaten burgers doodden, maar werden beschermd tegen directe militaire vervolging.
"Voor de VS is het daarom juist aantrekkelijk, omdat ze minder verantwoordelijkheid dragen", zegt McGate. "Als er iets misgaat zoals bij Blackwater, kan Amerika zeggen: 'sorry, het ligt aan die slechte contractors, we hebben ze ontslagen.' En meer reactie is niet nodig."