NOS Nieuws - Algemeen

Defensie moet aantonen dat het niet kon weten dat bij het bombardement van Nederlandse F-16's op de Iraakse plaats Hawija burgers om zouden komen. Dat oordeelt de rechtbank Den Haag in een tussenvonnis. Pas als dat bewijs is aangeleverd, wil de rechtbank uitspraak doen over een mogelijke schadevergoeding.

Elf Irakezen hadden de Nederlandse staat voor de rechter gedaagd. Zij verloren als gevolg van de aanval op een bommenfabriek van de terreurgroep IS elf familieleden, onder wie negen kinderen. Ze eisen een schadevergoeding, omdat ze vinden dat Nederlandse piloten de aanval niet hadden mogen uitvoeren.

De zaak draait om de procedure die is gevolgd voorafgaand aan het bombardement. Omdat Nederland alleen luchtaanvallen wilde uitvoeren waarbij geen burgerdoden werden verwacht, werd vooraf door een Amerikaans team heel precies uitgerekend wat de impact zou zijn van de aanval. De conclusie: als de aanval 's nachts wordt uitgevoerd, vallen er zeer waarschijnlijk geen burgerdoden. En dus ging de Nederlandse red card holder - de militair die groen licht moet geven voor elke aanval - akkoord.

Wat er zou gebeuren als de explosieven in de fabriek zelf zouden ontploffen, werd niet berekend. En daar ging het mis. Er lag een enorme hoeveelheid munitie in de fabriek die ontplofte. De explosie die volgde was tot op 60 kilometer te horen, beschadigde zo'n 400 gebouwen en kostte zeker zeventig burgers in de wijde omgeving het leven.

Geen bewijs

De landsadvocaat beweerde bij een eerdere zitting dat er tientallen voorbeelden waren van aanvallen op andere bommenfabrieken, die geen van alle hadden geleid tot grote explosies. Ook beweerde de landsadvocaat dat er geen burgers verbleven in de directe omgeving van de fabriek. Defensie kon voor beide stellingen geen bewijs leveren.

De rechter neemt daar geen genoegen mee. Defensie moet informatie aanleveren van alle eerdere aanvallen op bommenfabrieken en laten zien hoelang het de bommenfabriek heeft geobserveerd voordat hij werd aangevallen. Ook wil de rechtbank het volledige dossier hebben waar de red card holder zijn oordeel op baseerde.

Op de zitting liet de landsadvocaat al weten niet alle informatie te kunnen aanleveren, omdat die geheim zou zijn. Een andere rechter moet daarom nu beoordelen of Defensie daarin gelijk heeft.

Eind februari krijgt de landsadvocaat de kans te reageren op de eisen van de rechtbank.

Deze nabestaanden deden in oktober hun verhaal bij de rechtbank:

Volgens Liesbeth Zegveld, de advocaat van de nabestaanden, is het een baanbrekende uitspraak. "Dit is heel belangrijk voor de toekomst van de oorlogsvoering. De rechter zegt: je moet je verantwoorden. Onze oorlogsinzet moet getoetst kunnen worden. Nederland kan zich niet verschuilen achter de internationale coalitie waar het aan deelnam."

Ook voor de Irakezen is dit volgens haar een doorbraak. "Voor de nabestaanden is deze uitspraak belangrijker dan dat de rechter ze nu al in het gelijk had gesteld. Ze willen antwoorden en begrijpen wat er is gebeurd."

Het ministerie van Defensie zegt de uitspraak te gaan bestuderen.

Bij VDL Nedcar in Born was het vandaag bijltjesdag. Alle ruim 2400 medewerkers kregen vandaag te horen of ze na 1 maart mochten blijven of niet. Ruim 1900 van hen komen op straat te staan.

Dat de autofabriek in Zuid-Limburg bijna 2000 medewerkers zou ontslaan was al langer bekend. Dit werd aangekondigd na een eerste ontslagronde in november. Toen kregen 1500 mensen te horen dat er voor hen geen werk meer was.

Voor de ontslagronde van vandaag werd alle productie bij de fabriek stilgelegd. "Wij verwachten dat iedereen op deze dag bij VDL Nedcar aanwezig is", schreef directeur John van Soerland gisteren aan het personeel. "Alleen medewerkers met een gegronde reden zijn uitgesloten van deze aanwezigheidsverplichting. Verlof, roostervrije dag en thuiswerken zijn geen gegronde redenen."

Het nieuws kwam niet als een verrassing voor de medewerkers, meldt 1Limburg:

De ontslagen volgen op het besluit van het Duitse merk BMW om na 1 maart 2024 geen auto's meer in Born te produceren. Hoewel eigenaar VDL goede hoop had dat andere (elektrische) autobouwers hun productie naar Born zouden overhevelen, gebeurde dat niet.

Batterijsystemen

Uiteindelijk blijven er volgens de directie na 1 maart nog 474 arbeidsplaatsen behouden. Het overgebleven personeel kan werken aan een reeks kleine opdrachten, zoals het assembleren (samenvoegen) van batterijsystemen voor BMW. VDL Nedcar zegt ervan uit te gaan dat die tak komende jaren zelfs kan doorgroeien, omdat elektrische auto's standaard gaan worden. Mogelijk gaan zich in de toekomst meer klanten melden, die (delen van) auto's in Zuid-Limburg willen produceren, aldus de directie.

Het personeel en de vakbonden hebben meermaals actie gevoerd voor een goed sociaal plan voor het personeel dat nu weg moet. Dat heeft er onder andere toe geleid dat de ontslagen Nedcar-medewerkers een vergoeding meekrijgen die is gekoppeld aan het aantal jaren dat ze in de fabriek hebben gewerkt.

Op de speciale website Arbeidsmarktplaats.eu staan bovendien zo'n 600 vacatures, waar de mensen van Nedcar op kunnen solliciteren. "Onze inschatting is dat meer dan de helft van de medewerkers die in november hun baan verloren, weer aan het werk is," zegt Huub Narinx van de Limburgse Werkgevers Vereniging. De LWV is een partner in een groot project om Nedcar-medewerkers bij andere werkgevers te plaatsen.

Vakmensen

Mogelijk kunnen nog veel meer mensen elders terecht. Volgens verschillende deskundigen bestaat juist in Limburg grote behoefte aan vakmensen, ook in de sector metaal.

Op een braakliggend terrein in Amstelveen kunnen nu toch studentenwoningen worden gebouwd. Jarenlang was dat onmogelijk vanwege de geluids- en veiligheidsregels rond Schiphol. Die regels worden nu aangepast.

Het gaat in eerste instantie om ruim 400 nieuwe woningen, meldt AT5. "Hoewel er nog een lange weg te gaan is, kunnen we in ieder geval 438 studenten betaalbare woonruimte bieden", reageert wethouder Floor Gordon van Amstelveen. "Dat is ontzettend belangrijk gezien het grote tekort aan studentenhuisvesting."

Het braakliggende terrein in Amstelveen ligt pal naast Uilenstede, een reeks flats die met 3500 studentenkamers de grootse campus van Nederland vormt. Meer dan twee jaar geleden al besloot de gemeente om daar nog eens 4000 woningen bij te bouwen, waarvan 2500 studentenwoningen.

Maar het rijk zette daar een streep door. De woningen zouden onder de aanvliegroute van de Buitenveldertbaan komen, waar vliegtuigen op zo'n 200 meter hoogte overkomen. "Het besluit is er om inwoners rondom de luchthaven te beschermen qua gezondheid en tegen geluid. Dit is geen gezonde plek om te wonen", aldus het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in mei 2022.

Feestjes lawaaiiger dan vliegtuigen

Het ministerie bleef zich tegen de woningbouw verzetten, ondanks felle protesten van gemeente en studenten. De gemeente Amstelveen wees vooral op de woningnood. Op een demonstratie in de stromende regen betoogden studenten dat hun feestjes meer lawaai maken dan laag overkomende vliegtuigen.

De protesten vonden geen weerklank bij het ministerie maar wel in de Tweede Kamer. Een meerderheid van Kamerleden droeg de (inmiddels demissionaire) ministers Hugo de Jonge en Mark Harbers op om met een "concreet voorstel te komen voor ontwikkeling van de locatie Kronenburg".

De ministers schrijven nu aan de Kamer dat er een plan wordt opgesteld voor de ontwikkeling van circa 438 woningen als eerste fase van ontwikkeling van dit gebied. Ze sluiten dus niet uit dat het er meer kunnen worden. Hoe dat te rijmen is met de eerdere bezwaren, is onduidelijk. Het plan moet nog worden uitgewerkt.

Anders aanvliegen

Duidelijk is al wel dat het zogenoemde Luchthavenindelingsbesluit Schiphol wordt gewijzigd. In dat besluit staat dat er maximaal 25 woningen per (klein) bouwplan mogen worden ontwikkeld in het gebied in Amstelveen. Maar nu staan de ministers dus toe dat een reeks van die kleine bouwplannen worden samengevoegd, zodat er 438 woningen kunnen komen.

Wat de gemeente Amstelveen betreft blijft het daar niet bij. "Als die woningen er zijn, gaan we de effecten van de geluidshinder onderzoeken", aldus een woordvoerster. "En dan zouden we wellicht de rest van de woningen uit het oorspronkelijke plan óók kunnen bouwen."

Maar zo ver is het nog niet. Allereerst moet het Luchthavenindelingsbesluit worden aangepast. Bovendien moet in de loop van het jaar duidelijk worden of de eigenaren van de grond - een aantal projectontwikkelaars - nog steeds willen bouwen. Hun oorspronkelijke plannen voor 4000 woningen zijn immers in de prullenbak beland. "We moeten nu in overleg met eigenaren bekijken wat er mogelijk en haalbaar is en waar we kunnen starten met studentenwoningen", aldus de wethouder. "Tegelijkertijd willen we het enthousiasme en de betrokkenheid van alle eigenaren behouden."

De twee proeven met flitspalen bij spoorwegovergangen zijn zo succesvol verlopen dat ProRail de apparaten nu bij veertig overgangen in Nederland wil gaan plaatsen. De geavanceerde flitspalen gaan rechtstreeks beelden doorsturen van mensen die een overgang bij rood licht oversteken.

De twee proeven met de flitspalen werden al in 2017 aangekondigd. "Als de rode lichten gaan knipperen en de slagbomen omlaag gaan, dan moet je gewoon stoppen", zei een woordvoerder van ProRail toen. "Mensen vergeten dat treinen met 140 kilometer per uur langs razen."

De eerste proef werd gehouden bij de overgang Hilversum Sportpark, pal naast een school. Op die plek renden veel leerlingen nog even het spoor over, vlak voordat de trein kwam. De tweede proef was bij de spoorwegovergang op de Achterdijk in Bunnik, ook een plek waar het in verleden vaak misging volgens ProRail.

De resultaten zijn volgens de spoorbeheerder positief. "We weten dat ze werken", zegt Haro Homan van ProRail nu bij RTV Utrecht. "Bij de eerdere proef met een tijdelijke camera in Hilversum is na een half jaar het aantal overtredingen met 50 procent afgenomen. Daar doen we het voor."

Keurig wachten

Over de situatie in Bunnik heeft hij nog geen cijfers, maar ook daar lijkt het erop dat steeds meer mensen bij rood licht wachten. Dus is de tijdelijke flitspaal die daar staat omgebouwd tot een permanente. Bovendien worden foto's van overtreders vanaf vandaag opgestuurd naar het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB).

"Dit systeem analyseert de beelden en slaat ze bij een mogelijke overtreding op", aldus Homan. "De camerabeelden worden vervolgens bekeken door onze buitengewoon opsporingsambtenaren. Als een kenteken in beeld komt bij een overtreding, krijgt de bestuurder een bekeuring thuisgestuurd via het CJIB."

Homan wijst erop dat al eerder boetes zijn uitgedeeld, maar toen moesten de boa's eerst de beelden bekijken en daarna de overtreder opsporen. Vanaf vandaag wordt dat proces dus grotendeels overgenomen door de computer. Voor automobilisten, motorrijders en vrachtwagenchauffeurs is de boete maximaal 280 euro. Brom- en snorfietsen kunnen bij overtreding rekenen op een boete van 190 euro.

Unieke aanpak

Na het succes van de twee proeven gaat ProRail ook in gesprek met andere gemeentes over de plaatsing van een soortgelijke flitspaal. Het gaat om ongeveer veertig overwegen. "Iedere overweg en verkeerssituatie is anders. Daarom wordt er per gemeente en per overweg een unieke aanpak opgesteld", aldus Homan.

De meest recente cijfers over 'late overstekers' zijn uit 2022. Toen registreerde ProRail 60 bijna-ongelukken met wegverkeer op overwegen. Het jaar ervoor waren het er 76 en in 2020 ging het in elk geval 83 keer maar net goed. Een dalende trend waar ProRail een logische verklaring voor ziet: er zijn steeds minder overwegen.

Ook het aantal dodelijke slachtoffers neemt daardoor af. Tussen 2000 en 2010 overleden jaarlijks gemiddeld ruim 25 mensen door ongelukken op spoorovergangen. In 2022 waren het er twee. Het gemiddelde over de afgelopen vijf jaar is daarmee gedaald tot iets onder de vijf dodelijke slachtoffers per jaar.

Toch is Homan nog niet tevreden. "Onze ambitie is nog minder overwegen en zo nog meer veiligheid."

Makers van apps voor iOS mogen voortaan in de Amerikaanse App Store linken naar betaalopties buiten de downloadwinkel om. Na een lange juridische strijd tussen Apple en Epic, de maker van het spel Fortnite, heeft Apple de regels op dit vlak moeten veranderen.

Het gevolg is een ogenschijnlijk simpele verandering. Vanaf nu krijgen ontwikkelaars de optie om náást de kassa van Apple iemand ook te wijzen op een link waarmee je buiten de App Store om ook een transactie kunt doen. In plaats van de eerder genoemde 30 procent, wil Apple hier alsnog 27 procent van krijgen. Voor Epic zal dit het verschil niet maken, de afdracht naar Apple verandert hiermee nauwelijks.

Tot nu toe was het zo dat als een ontwikkelaar een digitaal product aanbood, iets wat je eenmalig koopt of een abonnement, het afrekenen altijd verliep via de kassa van de App Store zelf. 30 of 15 procent van dat bedrag ging vervolgens naar Apple.

Apple kopieert hiermee de strategie die het voert in een Nederlandse zaak met de ACM, die nog altijd loopt.

Hooggerechtshof

Er lag een verzoek bij het Hooggerechtshof om de zaak te behandelen, maar die wijst dit af, waardoor een uitspraak van een lagere rechter blijft staan. Die verwierp de claim van Epic dat Apple met zijn beleid concurrentieregels overtreedt, maar eiste wel een aanpassing van Apple. Op iOS, het besturingssysteem van iPhones en iPads, is de App Store op dit moment de enige manier om apps te downloaden en transacties te doen.

De CEO van Epic, Tim Sweeney, heeft op X kritisch gereageerd op de nieuwe regels van Apple. Hij vindt de 27 procent afdracht te veel, aangezien ontwikkelaars daarbovenop drie tot zes procent van de omzet moeten betalen aan een betalingsverwerker. Ook vindt hij dat Apple ontwikkelaars wil benadelen met een groot waarschuwingsscherm waarin het bedrijf zegt "niet verantwoordelijk te zijn voor de privacy of veiligheid van betalingen die gedaan worden op het web".

Daarmee lijkt deze zaak voor Apple dus het beste uit te pakken. Het moet weliswaar een aanpassing doen, maar het is zeer de vraag hoeveel dit ontwikkelaars in de praktijk oplevert. Het zal voor app-bouwers moeilijk worden om het voor klanten aantrekkelijk te maken buiten de 'normale' kassa om af te rekenen. Goedkoper kunnen ze het niet maken, dan moeten ze al snel interen op hun eigen inkomsten en het betekent meer stappen.

Spotify-zaak EU

Voor een groep ontwikkelaars is dit een hele principiële strijd. Niet alleen Epic is hier al jaren mee bezig, in de EU diende Spotify er een aantal jaar geleden een klacht over in. In een nieuwe Europese wet, De Digitale Marktenwet, wordt Apple verplicht om niet alleen transacties buiten de App Store om toe te staan, maar ook om apps buiten de App Store te laten downloaden. De deadline om dit door te voeren ligt begin maart.

Epic is ook in een rechtszaak verwikkeld met Google. De jury in die zaak oordeelde in december dat Google wél concurrentieregels heeft overtreden. De vraag is nu welke aanpassingen Google van de rechter in die zaak moet doen en of dit ook Apple kan raken.

Rijkswaterstaat roept op om de snelwegen in Limburg te mijden vanwege sneeuwval. De files maken het lastig om de gladheid te bestrijden, meldt de wegbeheerder. Er staan met name op de A2 in Zuid-Limburg lange files.

"De situatie verslechtert ieder kwartier, met name onder knooppunt Kerensheide", zegt de woordvoerder. Daar is een rijstrook afgesloten en kan verkeer maximaal 50 kilometer per uur rijden.

Dat komt vanwege flinke sneeuwval en vrachtwagens en andere voertuigen die wegglijden en niet meer verder kunnen, zegt zij. "Ander verkeer moet daar dan langzaam langsgeleid worden en de gestrande voertuigen moeten worden weggehaald. Dat kost tijd."

En het materieel van Rijkswaterstaat kan de sneeuwval nauwelijks aan:

De waarschuwing om de snelwegen te mijden in het gebied geldt voor de gehele avond. Het winterweer leidt ook tot problemen met het vlieg- en treinverkeer.

Het KNMI had voor het hele land behalve de Waddeneilanden code geel vanwege gladheid afgegeven inmiddels geldt die waarschuwing alleen nog voor Noord-Brabant en Limburg.

Problemen op wegen

In Zuid-Limburg rijden tot zeker 21.00 uur geen bussen meer, meldt vervoerder Arriva. Alleen de stadsbussen in Maastricht blijven rijden.

De NS laat uit voorzorg al de hele dag twee in plaats van vier Intercity's per uur rijden tussen Utrecht en Sittard. Op de stations zijn extra medewerkers ingezet.

Het sneeuwgebied boven Limburg en het zuidoosten van Noord-Brabant beweegt nauwelijks verder naar het noorden, ziet weervrouw Roosmarijn Knol. "Het blijft daar lang hangen, dus er kan vooral in het heuvellandschap van Zuid-Limburg een dik pak sneeuw vallen van 5 tot 15 centimeter. In het noorden van Limburg en het zuidoosten van Noord-Brabant valt minder dan 5 centimeter sneeuw."

Delen van Zuid-Limburg zijn helemaal wit:

Pas in de loop van de nacht trekt de sneeuw richting Duitsland weg. In de rest van het land kan het ook sneeuwen door buien die vanaf de Noordzee over het land trekken, maar dat levert lang niet zo veel sneeuw op als in Limburg.

Verschillende scholen in het zuiden van Limburg hebben hun leerlingen eerder naar huis gestuurd vanwege de sneeuwval. Ook morgen houden meerdere onderwijsinstellingen in Zuid-Limburg hun deuren gesloten. Onder meer het Vista College biedt dan uitsluitend online lessen aan, meldt 1Limburg.

Duitsland

De sneeuwval leidt ook in het buitenland tot overlast. In Duitsland zijn honderden vluchten geannuleerd, waaronder de helft van de retourvluchten van KLM. In Frankfurt gaat het om meer dan 500 en in München om meer dan 250 vluchten van verschillende luchtvaartmaatschappijen, schrijft persbureau AP.

IJzel leverde onder meer in München gevaarlijke situaties op:

En in de Duitse deelstaat Saarland, die aan Luxemburg grenst, werd vanochtend een snelweg afgesloten nadat er meerdere ongevallen waren geweest door gladheid. Volgens Tageschau, het journaal van de Duitse publieke omroep ARD, waren er in totaal meer dan 25 ongevallen in de deelstaat. Daarbij raakten twee personen lichtgewond.

Los van de hinder levert de eerste sneeuw ook mooie plaatjes op:

Volgens treinuitbater Deutsche Bahn zijn treinen uitgevallen en wordt de snelheid van de treinen van de ICE International beperkt tot 200 kilometer per uur.

Het treinverkeer tussen Nederland en Duitsland rijdt voorlopig volgens planning, laat een woordvoerder van NS aan persbureau ANP weten. "Maar we houden de situatie goed in de gaten."

Sneeuw in België

Ook België heeft te maken met winterweer. De meeste sneeuw valt in het zuiden, in deelstaat Wallonië. Verschillende scholen zijn al overgegaan op online lessen, schrijven Belgische media.

Maar ook in de Belgische provincie Limburg is er overlast. Daar rijden de bussen vanwege te gladde wegen niet. In Luxemburg is het hoogste weeralarm afgegeven voor de sneeuw. De scholen blijven dicht en mensen wordt geadviseerd om zoveel mogelijk binnen te blijven. Op luchthaven Brussels Airport zijn vertragingen ontstaan vanwege de zware sneeuwval. Onder meer vluchten naar Geneve, München en Oslo werden vroeg in de avond geannuleerd.

In het Zweedse Gotenburg is een vliegtuig van KLM onderweg naar Amsterdam van de baan geraakt tijdens het taxiën naar de startbaan. Er was sprake van winterweer met sneeuw en harde wind, maar de luchtvaartmaatschappij moet de oorzaak van het incident nog onderzoeken. Alle inzittenden zijn ongedeerd.

Ook op Ameland is sneeuw gevallen:

Een KLM-toestel is in het Zweedse Gothenburg tijdens het taxiën van de baan geraakt. De 124 passagiers en 6 bemanningsleden zijn ongedeerd gebleven en hebben het toestel via een trap verlaten.

Het toestel zou als vlucht KL1152 naar Amsterdam vliegen. Tijdens het taxiën naar de startbaan raakte het neuswiel, aan de voorkant van het vliegtuig, van de baan. Dat kwam daardoor in het gras terecht.

Volgens een woordvoerder van KLM was er sprake van winterse omstandigheden, maar is het nog onduidelijk of dat ook de oorzaak is geweest. Dat wordt nu onderzocht. Het toestel is inmiddels weggesleept.

Er is een ander vliegtuig onderweg naar Gothenburg om de passagiers alsnog naar Amsterdam te brengen.

De tijdelijke bescherming van derdelanders eindigt op 4 maart dit jaar. Dat heeft de Raad van State bepaald in een zaak die was aangespannen tegen de Staat. Na deze datum hebben derdelanders geen recht meer op verblijf in Nederland op grond van de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Ook oordeelde de Raad dat de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid de tijdelijke bescherming te vroeg heeft stopgezet.

Derdelanders zijn mensen die in Oekraïne een tijdelijke verblijfsvergunning hadden en naar Nederland zijn gevlucht voor de oorlog. Ze werkten of studeerden in Oekraïne. In Nederland zijn ongeveer 2750 derdelanders.

Richtlijn tijdelijke bescherming

De Richtlijn Tijdelijke Bescherming is aan het begin van de eeuw ingesteld door de Europese Unie. Doel was dat mensen die op de vlucht zijn hulp krijgen en tegelijk de asielsystemen in de lidstaten niet te veel belasten. Mensen die eronder vallen hebben recht op opvang, medische zorg, onderwijs en werk.

Het is aan de Europese Raad om te bepalen of de tijdelijke bescherming in werking treedt en voor hoe lang. In maart 2022, na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, gebeurde dat voor het eerst.

In de begindagen van de oorlog was er vanuit Europa bepaald dat die richtlijn gold voor iedereen die vanuit Oekraïne was gevlucht. Vlak daarna werd besloten dat de richtlijn alleen opgaat voor iedereen met de Oekraïense nationaliteit en mensen met een permanente Oekraïense verblijfsvergunning. De lidstaten mochten zelf beslissen of derdelanders ook onder de richtlijn vielen.

Nederland stelde zich ruimhartig op en zei destijds dat iedereen die uit Oekraïne vluchtte onder deze beschermingsrichtlijn zou vallen. Derdelanders dus ook. Hierdoor kregen zij, net als vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit, onderdak in de gemeentelijke opvang en mochten zij aan het werk.

Aanwijzingen van misbruik

Maar na aanwijzingen dat mensen misbruik maakten van de regeling besloot de overheid de rechten van niet-Oekraïners stop te zetten. De opvang zou daardoor per 4 september 2023 komen te vervallen. Daarop stapte een aantal derdelanders naar de rechter. Sommige rechters stelden hen in het gelijk, anderen oordeelden dat het kabinet het verblijfsrecht wel mocht intrekken.

Vanwege die tegengestelde uitspraken werden de zaken voorgelegd aan de hoogste bestuursrechter, de Raad van State. Die oordeelt nu dat de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid het verblijfsrecht vorig jaar niet op eigen gezag kon stopzetten omdat deze groep sowieso tot maart van dit jaar onder de Europese regeling viel.

Met deze uitspraak is er nu definitief duidelijkheid over de positie van deze groep vluchtelingen. Per maart moeten zij Nederland verlaten. Vluchtelingenwerk zegt dat dit niet de uitspraak is die zij derdelanders hadden gegund. "Hun leven staat opnieuw op z'n kop."

Geen plek

De derdelanders kunnen een aanvraag indienen voor een verblijfsvergunning op grond van bijvoorbeeld asiel. Een deel van hen komt uit landen die de overheid beschouwt als veilig, wat de kans op inwilliging klein maakt.

De Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) laat weten dat Nederland geen mogelijkheid heeft om de derdelanders op te vangen als zij asiel aanvragen. "We hebben geen ruimte, dat is duidelijk. We hebben nu al capaciteitsproblemen. Het gaat om een groot aantal. Als de derdelanders morgen voor de deur staan hebben we geen plek voor ze", zegt een woordvoerder.

Deze groep vluchtelingen bevindt zich nu nog in de gemeentelijke opvang en het is niet duidelijk wat er precies gaat gebeuren na 4 maart. De betrokken instanties zoeken dat nu uit. "Totdat die duidelijkheid er is, verandert er niets aan de huidige opvang en regelingen", meldt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Er is meer regie en professionalisering nodig om de drukte op het water in het centrum van Rotterdam in goede banen te leiden. Dat stelt de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV) naar aanleiding van het onderzoek naar de botsing tussen een watertaxi en een rondvaartboot op de Nieuwe Maas bij de Erasmusbrug in de zomer van 2022.

"Zeeschepen, binnenvaartschepen, passagiersschepen, pleziervaart en watertaxi's varen kriskras door elkaar", zegt de OVV. "Veilig personenvervoer over het water kan alleen als alle schippers zich bewust zijn van hun vaargedrag, als de vaarweg duidelijker ingericht is en als iedereen zich aan de regels houdt."

De boot lag na het ongeluk ondersteboven in het water en kon met behulp van een andere watertaxi weer voor een deel worden omgekeerd. Daarna konden de zes opvarenden, onder wie een kind, uit het water worden gered.

De twee boten botsten op 21 juli 2022 op elkaar:

Procedures naleven

Zowel de gezagvoerder van de rondvaartboot als de schipper van de watertaxi zeggen dat ze elkaar niet (op tijd) hadden gezien. Daar heeft het passeren van een ander passagierschip tussen hen in mogelijk aan bijgedragen.

Ook was de informatie op de systemen aan boord die onder andere de positie en snelheid van andere schepen laten zien "niet (goed) beschikbaar" voor beide schepen. "Vastgesteld is dat AIS (Automatic Identification System) en radar in de omgeving van de Erasmusbrug enigszins vertraagd is en dat de watertaxi's lastig te zien zijn op de radar."

De OVV concludeert verder dat er verschillende procedures niet zijn nageleefd door de schippers van de watertaxi en de rondvaartboot. Zo voer de watertaxi in het midden van de vaarweg, wat niet de bedoeling was. Daarnaast blijkt dat schippers de instructies van Watertaxi Rotterdam om haaks het water over te steken regelmatig niet naleven. Dat gebeurde ook in dit geval.

Ook had de gezagvoerder van de rondvaartboot zijn vertrek vanaf de aanlegsteiger van het rondvaartbedrijf Spido, vlak bij de Erasmusbrug, moeten melden. Nu was de watertaxi daar niet van op de hoogte.

Wat de OVV verder opviel, is dat de schippers naast het varen "op cruciale momenten ook andere, mogelijk afleidende, taken uitvoeren". Voor die taken is op een watertaxi de schipper het enige bemanningslid.

"Er zijn op dit moment te weinig eisen aan kleine snelle motorboten die bedrijfsmatig passagiers vervoeren, zoals watertaxi's", concludeert de Onderzoeksraad. "Een schipper die op een snelle motorboot met 12 passagiers vaart, moet aan dezelfde regels voldoen als een schipper die alleen op een snelle motorboot vaart, ondanks de veel grotere verantwoordelijkheid."

Meer aandacht voor vaargedrag

Een van de aanbevelingen aan Watertaxi Rotterdam is dat het vaargedrag van schippers en het naleven van regels "consequent" aandacht moet krijgen, bijvoorbeeld door meer training en minder afleiding. Verder zou de Nieuwe Maas "minder complex" ingericht moeten worden.

Voor die laatste aanbeveling kijkt de OVV naar de Havenmeester Rotterdam en de gemeente Rotterdam, maar ook naar de gebruikers van water, zoals Watertaxi Rotterdam, Koninklijke Spido en Waterbus. "Ook moet er een duidelijker wettelijk kader komen om het naleven van regels te handhaven, bijvoorbeeld over wie waar en met welke snelheid mag varen."

Opleidingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) worden in Nederland steeds populairder. Dat blijkt uit een rondgang van Het Financieele Dagblad langs universiteiten en hogescholen. Ook bedrijven weten de opleidingen vaker te vinden voor praktijkopdrachten voor studenten.

De krant vroeg de onderwijsinstellingen in afgelopen week naar het aantal inschrijvingen. Het gaat om voorlopige cijfers; de deadline voor het inschrijven is in mei. Vooral de Engelstalige opleidingen zien een stijging van het aantal aanmeldingen.

Zo begon de opleiding aan de Breda University of Applied Sciences in 2021 met zestien studenten. In 2023 waren dat er 160 en het aantal vooraanmeldingen staat nu op 308.

Op de Universiteit van Amsterdam nam het aantal studenten in de bachelor AI toe van 88 in 2019 naar 131 nu. De master AI zag een stijging van 96 naar 179. De Hogeschool Rotterdam had 49 studenten in 2022 en 94 studenten vorig jaar.

De ontwikkeling van kunstmatige intelligentie is al decennia gaande. Maar recent is AI, met name door de komst van geavanceerde tekstgenerator ChatGPT, in een stroomversnelling geraakt. AI gaat een grote rol spelen op de arbeidsmarkt, verwachten experts. Een 24-jarige student in Breda zegt tegen het FD dat het "een fijn idee is om straks zekerheid te hebben op de arbeidsmarkt".

Bedrijven kloppen vaker bij de opleidingen aan met vragen, schrijft de krant. Die vertalen zich dan weer in praktijkopleidingen voor de studenten. "De een ziet volop mogelijkheden terwijl de ander wordt overvallen door deze ontwikkeling", zegt lector Pascal Wiggers van de Hogeschool van Amsterdam.

Engels gewilder

De Rijksuniversiteit Groningen ziet alleen een stijging in de Engelstalige opleiding AI; de Nederlandstalige variant heeft vooralsnog geen extra aanmeldingen. De Hogeschool van Amsterdam ziet een kleine stijging in de Nederlandstalige master. Afgelopen week stond de teller er op 26 aanmeldingen, vorig jaar rond deze tijd waren dat er 12.

De keuze voor het Nederlands is een bewuste keuze, zegt Wiggers tegen de krant. "We leren studenten om AI-toepassingen voor het Nederlands te ontwikkelen. Hier opereren vraagt ook kennis van de juridische, ethische en maatschappelijke context."

In een parkeergarage van een wooncomplex in Den Bosch heeft vanochtend urenlang brand gewoed. Vanwege de rookvorming heeft de politie alle 86 appartementen ontruimd.

De brand werd om 08.50 uur gemeld bij de brandweer. De zwarte rook buiten het complex is inmiddels afgenomen, maar in de parkeergarage zelf was de brandweer rond 13.00 uur nog steeds aan het blussen.

Volgens Omroep Brabant zou een automobilist in de parkeergarage onwel zijn geworden en met zijn of haar auto hard tegen een muur zijn aangereden. Meteen daarna brak brand uit. De bestuurder raakte gewond. Over de aard van de verwondingen is niets bekendgemaakt.

Bewoond door ouderen

De parkeergarage ligt onder wooncomplex Kasteel Velderwoude, in een buitenwijk van Den Bosch. Een deel van de appartementen wordt bewoond door ouderen.

Alle bewoners worden nu in de buurt opgevangen. Het is nog onbekend wanneer zij weer naar huis kunnen.

Huis vol rook

Een van de bewoners was elders aan het werk en hoorde via de telefoon over de brand. "Ik ben meteen met 200 per uur naar huis gereden", zegt ze.

"Onze hond gaat eigenlijk altijd mee naar de zaak, maar toevallig vandaag niet. Ik heb hem net bevrijd. Of ik door mocht lopen? Geen idee, gewoon gedaan. Het hele huis hing al vol rook."

Bekijk hier de beelden van de grote brand:

De douane heeft in de Nederlandse zee- en luchthavens vorig jaar bijna 60.000 kilo cocaïne in beslag genomen, blijkt uit het vandaag gepubliceerde jaaroverzicht. Dat is meer dan in 2022, toen er ruim 51.000 kilo cocaïne werd gevonden.

De grootste vangsten deed de douane in de zeehavens van Rotterdam en Vlissingen. Het ging om 140 in beslag genomen zendingen met cocaïne. Daar zat een recordvangst van 8000 kilo cocaïne tussen. Die is vanuit Ecuador via Panama naar Rotterdam gekomen.

De douane vond de drugs het vaakst in de koelmotor van containers. Verder trof de douane drugs aan tussen de goederen die werden vervoerd en verwerkt in de container zelf, zoals in de bodem.

In Rotterdam heeft de douane afgelopen jaar 40 procent meer containers gescand dan in 2022. Daarnaast werd er flink ingezet om criminelen voor te blijven. Zo is er gewerkt met onderwaterdrones en slimme camera's. Met behulp van een drone kon de douane drugssmokkelaars op onderwaterscooters onderscheppen.

Luchthaven

Op de Nederlandse vliegvelden is er een toename van het aantal kilo's aangetroffen cocaïne. Vorig jaar werd daar bijna 2250 kilo cocaïne onderschept, in 2022 was dat 1300 kilo.

In landen in Latijns-Amerika is er minder drugs met Nederland als bestemming gevonden. De douane is met de Braziliaanse autoriteiten een project begonnen om onderling scanbeelden uit te wisselen. Ook zijn er met onder andere Costa Rica en Panama douaneverdragen gesloten om onderling meer informatie te kunnen uitwisselen.

Uithalers

In de haven van Rotterdam zijn vorig jaar 452 uithalers opgepakt, meldt het Openbaar Ministerie (OM) in die stad. Dat is een forse stijging: een jaar eerder waren het er 251. Het grootste deel van die uithalers komt uit Rotterdam, maar er zijn ook mensen uit Amsterdam en Den Haag aangehouden.

Verder ziet het OM dat het aantal jonge uithalers in de leeftijd van 18 tot 20 jaar groeit. In Rotterdam werden begin deze maand twee jongens van 14 en 15 jaar aangehouden. Ook werd er voor het eerst een vrouwelijke uithaler aangetroffen in de haven van Rotterdam.

In Rotterdam zijn eerder deze maand vier nachten op rij uithalers gearresteerd:

"Dit is wat er gebeurt als je twee Kamers hebt." NSC-leider Omtzigt zei het gisteravond droogjes en ogenschijnlijk kalm. Het was een uur na de voor velen toch verrassende aankondiging dat de VVD-fractie in de Eerste Kamer, in tegenstelling tot de Tweede Kamerfractie, de spreidingswet gaat steunen.

De opvang van asielzoekers moet eerlijker worden verdeeld, betoogde VVD-senator Kaljouw, en haar fractie wil de "bestuurders, Ter Apel, het COA en de IND niet in de steek laten".

In de verkiezingscampagne, maar ook in de Tweede Kamer, volgde de VVD een andere lijn. De VVD nam toen afstand van de spreidingswet. Die zou gemeenten dwingen tot opvang en niet bijdragen het terugdringen van de instroom.

Vlak voor kerst kwam VVD-leider Yesilgöz - tot verontwaardiging van een deel van de Tweede Kamer - zelfs met een oproep aan de Eerste Kamer om de behandeling van de wet uit te stellen. Een voorstel dat steun kreeg van PVV, BBB én NSC, partijen waarmee de VVD momenteel om tafel zit om te praten over een nieuw kabinet.

Maar de Eerste Kamer legde die oproep terzijde en behandelde het wetsvoorstel wel. In die Kamer kondigde de voltallige VVD-fractie gisteravond aan de wet van demissionair staatssecretaris Van der Burg, die namens de VVD in het kabinet zit, te gaan steunen.

'Verraad'

Verraad, noemde JA21-Eerste Kamerlid Nanninga het gisteravond. "Een draai die niet niets is", zei PVV-senator Van Hattem. "Mijn hemel", reageerde PVV-leider Wilders op X. "Ik ben geschokt", zei hij later tegen de NOS.

Omtzigt gebruikte die woorden allemaal niet en hield het bij een feitelijke analyse. "Het is de bedoeling dat elke Kamer zijn eigen afweging maakt en dit gebeurt dan wel eens", zei hij gisteravond tegen de verzamelde pers in het Kamergebouw. Op vragen over de betekenis voor het vervolg van de onderhandelingen ging hij niet in.

Ook BBB-leider Van der Plas zei even later dat dat soort vragen "nu niet aan de orde" zijn. Wel wilde ze over de wet nog een keer kwijt dat ze er nog steeds niets van moet hebben. "Je krijgt nu in elke gemeente in ons land een Ter Apel." De BBB-fractie in de Eerste Kamer zal volgens haar volgende week "gewoon tegen de wet stemmen".

Voor de wet maakt dat niet meer uit. Die krijgt dus volgende week een meerderheid. Staatssecretaris Van der Burg is "erg opgelucht" dat de spreidingswet nu toch door kan gaan. "Ik heb er best wel hard aan getrokken", zei hij na het tweedaagse debat in de Eerste Kamer.

GroenLinks-PvdA -leider Timmermans spreekt van een "verstandig" besluit van de VVD. D66-leider Jetten vindt het "het beste voor het land". En ook in gemeenten en veiligheidsregio's zijn positieve reacties.

Vervolg formatie

De vier formerende partijen vervolgen later deze ochtend hun gesprekken over de vorming van een nieuw kabinet. Voor alle vier de partijen is beperking van de migratie een belangrijk punt. Juist daarom, zo betoogde VVD-Kamerlid Kaljouw gisteren in de Eerste Kamer, is er nu bij haar VVD-fractie meer vertrouwen in de komst van maatregelen dat die instroom beperkt gaat worden. En dat heeft meegespeeld om dan ook voor een wet voor eerlijke spreiding te stemmen.

Maar of de andere partijen bij de formatie en kiezers dat ook zo zien, is de vraag. Legt deze uitkomst dan toch niet een grote druk op de onderhandelingen? Is de positie van VVD-leider Yesilgöz niet heel ingewikkeld geworden? Van der Plas zei gisteravond niet te weten "hoe haar positie nu is". Dat vond ze "aan de VVD".

De gesprekken gaan in elk geval "zeker verder", aldus de BBB-voorvrouw gisteravond. "We hebben ik weet niet hoeveel problemen op te lossen." Ze zei niet te weten hoe het met de anderen zit maar "ik zit er morgen gewoon".

De VVD in de Eerste Kamer maakte gisteren bekend voor de spreidingswet te stemmen. Daar kwam ook kritiek op;

Het Nationaal Preventieakkoord om roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht tegen te gaan levert niet op alle punten het gewenste resultaat. Dat blijkt uit doorrekeningen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Het aantal volwassenen en kinderen met overgewicht of obesitas neemt volgens de modellen in de toekomst nog steeds toe, ondanks de aandacht voor gezonde voeding en bewegen. Hierdoor neemt ook het aantal mensen met diabetes en hart-, vaat- en leverziekten toe.

Het demissionaire kabinet gaat hierom door met beleid zoals een belasting op frisdranken en het beperken van marketing van ongezonde voeding gericht op kinderen. Ook in ziekenhuizen en op scholen worden nieuwe projecten voor een gezondere levensstijl en voeding opgezet.

Juist stijging tabaksspeciaalzaken verwacht

Het Nationaal Preventieakkoord kwam in 2018 tot stand en bestaat uit een reeks afspraken en doelstellingen tussen het kabinet en zo'n zeventig maatschappelijke organisaties en bedrijven.

Eén van die doelen is een rookvrije generatie na 2040. Vanaf dat jaar zou geen enkel kind meer moeten roken of ooit nog gaan roken. Onder volwassenen zou het aandeel rokers dan niet meer boven de 5 procent mogen liggen.

Het RIVM rekende het effect door van maatregelen als accijnsverhogingen, neutrale verpakkingen, vermindering van verkooppunten, rookvrije omgevingen waar veel kinderen komen en op het werk en de stoppen-met-rokenzorg. De maatregelen helpen behoorlijk, maar de ambities worden niet gehaald.

Het effect van een verkoopverbod van tabak in supermarkten per 1 juli 2024 wordt mogelijk teniet gedaan door juist een stijging van het aantal tabaksspeciaalzaken naast supermarkten.

"Ik ben hier oprecht teleurgesteld over", zegt staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid. "Ik roep daarom ondernemers op winstoverwegingen niet zwaarder te laten wegen dan de rookvrije generatie in 2040."

Nauwelijks resultaat drankgebruik

Ook bij het terugdringen van problematisch drankgebruik wordt nauwelijks resultaat geboekt. De percentages overmatige en zware drinkers, zwangeren en drinkende 12- tot 16-jarigen neemt maar met een paar procentpunten af.

De overheid, de zorg en maatschappelijke organisaties gaan door met het vroegtijdig signaleren van mensen die een alcoholprobleem ontwikkelen. Zij krijgen dan hulp aangeboden.

Halverwege 2024 verwacht Van Ooijen het eerste rapport over alcoholreclames en of alcoholverkopende marktpartijen zich wel aan de regels houden. Eventuele nieuwe maatregelen moet het nieuwe kabinet nemen.

De politie in België heeft in een groot onderzoek 22 mensen opgepakt, onder wie drie politieagenten. In verband met het onderzoek zijn gisteren invallen gedaan in 42 woningen en bedrijven, onder meer in Brussel en Antwerpen.

Bij de invallen zijn geld, dure auto's en Sky ECC-telefoons in beslag genomen. Criminelen gebruiken deze telefoons om versleutelde berichten door te sturen, maar opsporingsdiensten kunnen die sinds 2021 kraken.

"Door de analyse van verschillende Sky ECC-telefoons kwam de invoer van cocaïne via de haven van Antwerpen aan het licht", zegt een bron bij de opsporingsdiensten in dagblad De Morgen. "Sommige sleutelfiguren worden ervan verdacht dat ze met helikopters cocaïne wilden exporteren naar Engeland."

Het onderzoek ging in februari vorig jaar van start vanwege afrekeningen in het Brusselse drugsmilieu, waarbij gebruik werd gemaakt van vuurwapens.

Het Belgische tv-programma 'Terzake' maakte vorig jaar een reportage over de drugsoverlast in de Brusselse stationsbuurt:

De omzetcijfers van biologisch voedsel zitten in de lift, maar met het marktaandeel wil het nog niet vlotten. In 2030 moet biologisch een marktaandeel hebben van 15 procent. Dat is althans het overheidsstreven. Maar de supermarkten - voor driekwart verantwoordelijk voor de verkoop van biologisch eten en drinken - bleven afgelopen jaar steken op 3,4 procent. Met biowinkels erbij komt het percentage uit op 3,8 procent.

Dat is maar een fractie meer dan in 2021, blijkt uit een tweejaarlijks onderzoek van marktonderzoeker GfK, dat vandaag wordt gepresenteerd op de Biobeurs in Den Bosch.

De omzet steeg wel, met 42 procent ten opzichte van 2021. Dat komt voor een deel door de inflatie, maar met name doordat consumenten vaker en meer biologisch voedsel kochten. Zij kozen vooral meer voor verse biologische producten.

Directeur Michaël Wilde van brancheorganisatie Bionext noemt de huidige cijfers desondanks veel te laag. "Maar wij gaan voor die 15 procent. Ik zie nu echt wel een verandering. Een kantelpunt."

Volgens hem nemen bijvoorbeeld supermarkten steeds meer verantwoordelijkheid. "Zoals de Plus, maar we zien het ook bij Albert Heijn, Jumbo, Lidl. Dat stemt mij wel optimistisch dat we die 15 procent gaan halen."

Reclamecampagne

Er komt later dit jaar ook een grote reclamecampagne om consumenten te verleiden om vaker biologisch te kopen. "Maar wat we nodig hebben is dat bijvoorbeeld grote partijen overstappen op biologisch", zegt De Wilde.

"Daar heb je bijvoorbeeld de NS voor nodig als die op alle stations alleen biologische melk zou gebruiken voor zijn cappuccino's. Of dat Friesland Campina een bepaalde kaassoort alleen nog biologisch zou aanbieden. Conservenmerk Hak heeft onlangs bepaald dat vanaf 2027 alle producten biologisch zijn. Dat zet zoden aan de dijk."

Volgens hem kijken veel bedrijven in het buitenland met veel interesse naar wat hier gebeurt. "Ook al lopen we achter, je ziet bijvoorbeeld dat zo'n stap van de Plus - die standaard alleen nog biologische varianten aanbiedt van bijvoorbeeld volle melk en aardappels - veel aandacht krijgt."

Imago blijft probleem

Veel consumenten zien dat biologische producten duurder zijn, maar ook als ze de prijs van reguliere producten hebben, zijn consumenten niet meteen om, zag Plus. "We begonnen met biologische melk standaard in de schappen te leggen met een bordje erbij: de prijs blijft die van 'gewone' melk. En toch zagen we eerst de omzet dalen", zegt Marlijn Simons van Plus. "Na verloop van tijd gingen de klanten wel mee, maar dat kostte tijd."

Met ingang van vandaag verkoopt Plus alleen nog biologische uien. Teler Joost Jonk van Van Andel Bio in Zeewolde is daar blij mee. "Meer supermarkten zouden dat moeten doen, de keuze maken voor de klanten."

"De consument kijkt heel erg naar de portemonnee", zegt hoogleraar detailhandel Laurens Sloot. "En dan zien ze vaak een biologisch alternatief, bloemkool bijvoorbeeld, naast de 'gewone' goedkopere variant liggen. Dan is voor veel mensen het prijsverschil toch te groot om te kiezen voor biologisch."

Volgens hem kunnen mensen ook hardnekkige associaties met biologische producten hebben, zoals 'duur'. "Ook al staat er een bordje bij met 'dit kost evenveel als gewone melk'. Niet iedereen leest natuurlijk. Het kan ook zijn dat mensen niet zo'n goed gevoel hebben bij biologisch. Dat misschien in het verleden de smaak een keer tegenviel. En dan denken: van nou, laat maar."

Goedemorgen! Vandaag maakt het Openbaar Ministerie bekend hoeveel drugs er afgelopen jaar zijn onderschept in de Nederlandse en Belgische havens en de Raad van State oordeelt over de opvang van derdelanders uit Oekraïne.

We beginnen met het weer: vandaag heeft de bewolking de overhand en valt er met name in Limburg en het zuidoosten van Brabant sneeuw. In Zuid-Limburg kan een dik pak sneeuw vallen. Aan de noordkust is een winterse bui mogelijk. Elders blijft het droog met maxima rond nul.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Gamen kan tot gehoorschade leiden. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek dat is gepubliceerd in BMJ Public Health. Bij het onderzoek waren meer dan 50.000 gamers uit de Verenigde Staten, Europa, Azië en Australië betrokken. In veel gevallen kwam het geluidsniveau boven de veilige grens, of daarbij in de buurt.

Uit het onderzoek blijkt dat langdurige blootstelling aan hard geluid schadelijk kan zijn, maar ook korte piekgeluiden, zoals explosies in een game, zijn schadelijk. Onderzoekers pleiten daarom voor een groter bewustzijn van de mogelijke gevaren van videogames.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Het kan lokaal nog glad zijn op de weg, maar wat moet je eigenlijk doen als je de macht over het stuur verliest?

Fijne woensdag!

Jesper de Jong die bij zijn grandslamdebuut in Melbourne de tweede ronde van de Australian Open wist te halen, is er niet in geslaagd de derde ronde te bereiken. De Jong vocht voor wat hij waard was, maar Jannik Sinner, de nummer 4 op de ATP-ranglijst, bleek een maatje te groot voor hem. Hij versloeg de Nederlander onder het gesloten dak van de Margaret Court Arena in drie sets.

In de eerste set ging het een tijd lang gelijk op, en imponeerde de 23-jarige De Jong met een sterke service. Uiteindelijk wist hij een breakpoint van zijn Italiaanse tegenstander niet te voorkomen. De set ging met 2-6 naar Sinner. In de tweede set herhaalde dat scenario zich. Die eindigde eveneens in 2-6.

Ook de derde set leek probleemloos naar Sinner te gaan. Op 5-1 zette De Jong nog een slotoffensief in. Hij haalde nog één game binnen, maar daarmee was het gedaan. Op eigen service kwam Sinner in de volgende game op matchpoint, en benutte dat meteen. Zo eindigde ook de derde set in 2-6.

Het duel duurde een uur en 43 minuten. Na afloop noemde Sinner de Nederlander "een heel goede speler" en zei hij te verwachten hem vaker terug te zien op de grand slams.

Voor De Jong was de wedstrijd tegen Sinner ook zijn stadiondebuut. Na de wedstrijd kreeg hij een korte staande ovatie van het publiek. Hij is door zijn succesvolle grandslamdebuut op de ATP-ranglijst gestegen van de 161ste naar de 138ste plek. Zijn doel is dit jaar de top 100 te bereiken.

Na de nederlaag van Botic van de Zandschulp (ook tegen Sinner) en De Jong is van de Nederlanders alleen nog Tallon Griekspoor over in het mannen-enkelspel in Melbourne.

De Franse president Macron heeft aangekondigd dat Frankrijk tientallen raketten en honderden bommen aan Oekraïne gaat leveren. Hij kwam met de bekendmaking tijdens een persconferentie gisteravond.

Het gaat naast de bommen om zo'n veertig SCALP-kruisraketten voor de lange afstand. Het is een nieuwe levering na een onbekend aantal SCALP's dat Frankrijk in de zomer al naar Oekraïne stuurde.

Macron zei dat een Russische overwinning de internationale rechtsorde zou ondermijnen. "We kunnen Rusland niet laten winnen, en we moeten dat niet laten gebeuren", aldus de president. Hij zei komende maand zelf naar Oekraïne te willen gaan.

Tijdens de persconferentie besprak Macron ook andere zaken. Zo kondigde hij plannen aan om Frankrijk beter voor te bereiden op crises in de wereld. Hij merkte op dat de wereld aan het veranderen is, verscheurd door oorlogen en andere crises, en zei ervan overtuigd te zijn dat "onze kinderen in een beter morgen zullen leven dan ons vandaag".

Nieuw elan

Met de aankondigingen lijkt Macron met nieuw elan te willen beginnen aan het nieuwe jaar, waarin Parijs in de spotlights zal staan tijdens de Olympische Spelen.

De afgelopen maanden was Macrons presidentschap getekend door binnenlandse conflicten, vooral over de pensioenleeftijd en migratie. Ook waren er vorig jaar rellen in honderden steden na het neerschieten van een tiener door een politieagent. Recente peilingen laten zien dat veel Fransen zich zorgen maken over inflatie, veiligheid, gezondheidszorg en onderwijs.

Vorige week kwam Macron al met een belangrijke verandering. Hij benoemde een nieuwe premier, Gabriel Attal, met 34 jaar de de jongste premier die Frankrijk ooit heeft gehad. In zijn regering zitten meerdere nieuwe ministers. Attal en enkele leden van het nieuwe kabinet keken toe tijdens Macrons persconferentie gisteravond in het presidentieel paleis.

Gamers hebben het geluid vaak zo hard staan dat dat tot gehoorschade kan leiden, blijkt uit een nieuwe studie. De onderzoekers pleiten daarom voor een groter bewustzijn van de mogelijke gevaren van videogames.

Bij de overzichtsstudie waren in totaal meer dan 50.000 gamers betrokken uit onder meer de VS, Europa, Azië en Australië. In veel gevallen kwam het geluidsniveau in de buurt van, of zelfs boven de grens die als veilig geldt. Dat kan komen doordat gamers vaak koptelefoons dragen, maar ook als gamers bij elkaar zitten kan het geluidsniveau grenswaarden overschrijden.

Rumoerige gaming centers

Tijdens het spelen op mobiele apparaten blijft het volume veelal bescheiden, maar in de veelal Aziatische gaming centers kan het geluidsniveau uitkomen tussen de 80 en 89 decibel. Ook bij het spelen op consoles komt het volume dichtbij grenswaarden, blijkt uit de studie die is gepubliceerd in BMJ Public Health.

Of die grenswaarden daadwerkelijk worden overschreden, hangt mede af van hoe lang je aan het gamen bent. Een geluidsniveau van 80 dB (ter vergelijken met een deurbel) wordt voor volwassenen veilig geacht zolang je er niet langer dan 40 uur per week aan wordt blootgesteld.

Bij 89 dB (ongeveer zo hard als een menigte schreeuwende mensen) is dat nog maar 5 uur per week, volgens de richtlijnen van de International Telecommunications Union. Voor kinderen liggen die waarden duidelijk lager: een geluidsniveau van 80 dB mag per week niet langer duren dan 13 uur, 89 dB nog maar ruim anderhalf uur.

Piekwaarden

Behalve langdurige blootstelling kunnen ook piekgeluiden gevaarlijk zijn, bijvoorbeeld korte, intense explosies in een game. Voor kinderen geldt een grens van 100 dB voor piekgeluiden (ongeveer een straaljager op 300 meter hoogte), terwijl in de studie waarden van 119 dB werden gemeten. Dat is bijna zo hard als een politiesirene, en benadert de pijngrens.

Dat blijft overigens wel binnen de grenswaarde voor volwassenen: 130 - 140 dB.

"De studie is goed uitgevoerd", zegt Laure Jacquemin, klinisch audioloog aan de Universiteit Antwerpen, zelf niet betrokken bij het onderzoek. Ze snapt wel dat de onderzoekers geen al te harde conclusies trekken: "Er zijn nog niet zo heel veel studies gedaan naar het volume bij gamen, de geluidsniveaus zijn ook niet altijd even makkelijk te meten."

Meer kinderen met gehoorproblemen

Jacquemin ziet in haar praktijk ook steeds meer kinderen met gehoorproblemen, waaronder tinnitus en overgevoeligheid voor geluid. Maar ze wil dat niet alleen toeschrijven aan gaming: "Ik denk eerder dat het een van de oorzaken kan zijn. Door de week zullen ze misschien gamen, maar in het weekend gaan ze naar een café of concert, en op de fiets hebben ze muziek op hun oortjes."

De onderzoekers willen dat er meer aandacht komt voor de mogelijke gevaren van het geluidsniveau van gamen, en daar sluit Jacquemin zich bij aan: "We moeten ons niet te ongerust maken, maar sommige jongeren staan bloot aan hoge geluidsvolumes. Daar zitten risico's aan." Die risico's hoeven niet onmiddellijk zichtbaar te worden. "Vroege blootstelling kan later tot problemen leiden."