NOS Nieuws - Algemeen

30 euro voor een pizza en minstens 200 euro voor een hotelovernachting. Nederlandse voetbalfans die morgenavond de EK-wedstrijd tegen Engeland willen zien in Zwitserland, moeten een dikke portemonnee meebrengen. De wedstrijd wordt gespeeld in Zürich en die stad staat bovenaan in menig lijstje van duurste Europese steden.

Dat is ook te merken bij de UEFA-fanzone in het centrum van de Zwitserse stad. Daar betaal je voor een glaasje frisdrank omgerekend zo'n 8 euro.

"Voor twee afhaalpizza's waren we al bijna 40 euro kwijt. Daar schrokken we wel een beetje van", zegt Yara (19), die samen met vriendin Ruby de wedstrijden van Oranje volgt. De twee Nederlandse vrouwen zijn al een paar dagen in Zürich. "We zijn ook op zoek geweest naar een leuk magneetje", vertelt Ruby. "Maar zelfs dat is best prijzig: 10 euro. Dat vond ik toch wel een beetje heftig."

Wie wil besparen, moet creatief zijn. Yara vertelt dat ze hun verblijf regelden via een speurtocht van haar moeder op Airbnb. "We hebben nu een klein appartement, met eigen keukentje, voor zo'n 300 euro per persoon voor zeven dagen." Het appartement ligt niet in Zürich zelf, maar in het nabijgelegen Regensdorf, een treinreis van een half uur. "Je kan gratis reizen op wedstrijddagen, dus toen Nederland in Luzern speelde zijn we daar ook een dag geweest."

Engelse fans schrikken ook

Niet alleen Nederlandse supporters merken de hoge prijzen. Ook fans van Oranjes tegenstander Engeland klagen erover. "Een pizza hier is 20 à 30 frank. Dat is het dubbele van thuis", zegt een Engelse bezoeker bij de fanzone in Zürich.

Ook voor Bas Veenendaal, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Zürich, wennen zulke prijzen niet. Hij woont en werkt al 45 jaar in de Zwitserse stad.

Voor de vereniging organiseert Veenendaal activiteiten als Koningsdag, haringparty's en bitterballenborrels. "Uit eten is vreselijk duur. Onder de 60 frank (64 euro, red.) lukt het 's avonds niet. En als je een beetje degelijk eet, ben je zo 100 frank kwijt." Voor een halve liter bier in het centrum betaal je ongeveer 10 euro.

Zijn tips: overnacht in een van de randgemeenten van Zürich en kom dan met de trein. En koop je eten bij de supermarkten om het nog enigszins betaalbaar te houden.

Correspondent Midden-Europa Chiem Balduk:

"Over de Zwitserse toerismesector komen veel goednieuwsberichten naar buiten. Dat komt vooral doordat het Alpenland in trek is bij de Amerikaanse, Chinese en Indiase bovenklasse. Daartegenover staat dat de rek bij de toeristen uit Europese buurlanden er een beetje uit is, juist vanwege de hoge kosten. Zeker vanuit het belangrijkste land, Duitsland, is een dalende trend zichtbaar.

Zwitserland grijpt dit EK dan ook aan om weer onder de aandacht te komen bij de rest van Europa. Bij het toernooi worden voortdurend beelden vertoond van prachtige Zwitserse landschappen, pittoreske steden en bijzondere treinreizen. Veelzeggend waren de openingswoorden van de bondspresident in haar welkomswoordje: "Als je ergens moet verliezen, laat het dan in Zwitserland zijn."

Zürich mikt vanwege die hoge prijzen vooral op toeristen in het wat hogere segment, zegt Michael Müller van het lokale toerismebureau. "De stad is niet goedkoop, dat weten we. Maar wij richten ons op de kwaliteitstoerist. Niet op massatoerisme en vrijgezellenfeesten. Dat is voor ons ook een bescherming tegen overtoerisme."

Volgens Müller is bovendien niet alles duur. "Je kunt wandelen bij de rivier of zwemmen in het meer, dat kost niets. En bovendien is alles hier van hoog niveau."

De toeristen blijven Zürich en de rest van het land overigens gewoon opzoeken. Vorig jaar noteerde Zwitserland met 42,8 miljoen een recordaantal hotelovernachtingen.

Akon City: zo moest de droomstad van de Amerikaans-Senegalese r&b-ster Akon (bekend van hits als Smack That en Lonely) gaan heten. Vlak bij het dorpje Mbodiène, zo'n 100 kilometer ten zuiden van de Senegalese hoofdstad Dakar, wilde hij een glimmende metropool van ruim 5 miljard euro bouwen.

Het is er nooit van gekomen. Afgelopen week trok de Senegalese toerisme-autoriteit, die een deel van het project zou financieren, de stekker eruit.

De eerste steen van Akon's futuristische stad werd in 2020 gelegd, nadat hij zijn plannen in 2018 had gepresenteerd. De belofte van Akon was gigantisch: op 800 hectare zou de op hernieuwbare energie werkende 'Akon City' bestaan uit onder meer glanzende wolkenkrabbers, een winkelcentrum en filmstudio's.

In een gelikte promotievideo die hij vier jaar geleden publiceerde werden onder meer ook een school, een politiebureau en een ziekenhuis uitgelicht. Het deed veel mensen denken aan Wakanda, de fictieve, futuristische Afrikaanse natie uit de Marvel-kaskraker Black Panther

Maar journalisten die de afgelopen jaren in Mbodiène gingen kijken, zagen dat er in 'Akon City' nog helemaal niet was gebouwd. Op het grasland scharrelen wat koeien en geiten. In 2023 is een begin gemaakt aan een welkomstcentrum dat tot op heden niet is afgebouwd.

Land onteigend

Het is onduidelijk waarom Akon City nooit van de grond is gekomen. Maar vast staat dat er vanaf het begin van het project allerlei problemen waren. Akon zou schulden hebben, waardoor er in de VS rechtszaken tegen hem liepen.

Ook waren niet alle inwoners van Mbodiène blij met de komst van Akon City. Zij zeiden dat ze al jaren tevergeefs wachtten op een vergoeding voor stukken land die waren onteigend door de Senegalese overheid.

Ook de Akoin, de cryptomunt van Akon, was geen succes. Nog altijd wachten investeerders op hun geld. Akon stelde dat de munt "niet goed werd beheerd" en dat hij daar "de volledige verantwoordelijkheid" voor nam. Sinds de marktintroductie in 2020 is de waarde van de Akoin sterk gedaald. De prijs zakte van 0,58 dollar per Akoin in februari 2021 naar 0,0007 dollar in november 2023.

Afgelopen week hakte de Senegalese overheid de knoop door: Akon City lag te lang "onherstelbaar" stil, waardoor het doek voor de stad nu definitief valt. In een interview met het Senegalese persagentschap APS zei het hoofd van toerisme-autoriteit Sapco dat "een gebrek aan financiering en de stopzetting van de bouwwerkzaamheden" de belangrijkste redenen voor het besluit waren. "Het Akon City-project bestaat niet meer."

Volgens Sapco werken zij met Akon nog wel samen aan een "realistischer" ontwikkelingsproject voor dezelfde locatie.

Quincy Promes mag het hoger beroep in de zaken waarvoor hij is veroordeeld niet in vrijheid afwachten. Hij blijft voorlopig vastzitten. Dat heeft het gerechtshof in Amsterdam besloten in een voorbereidende zitting. Het hof zegt dat er nog steeds sprake is van vluchtgevaar. Bovendien zijn de feiten waarvoor hij is veroordeeld zo ernstig, dat voorlopige vrijlating tot maatschappelijke onrust zou leiden.

De oud-voetballer van Ajax en ex-international is eerder veroordeeld voor cocaïnesmokkel en het neersteken van zijn neef. In het hoger beroep zijn de zaken samengevoegd.

Promes werd vorige maand uitgeleverd door de Verenigde Arabische Emiraten en is toen direct in Nederland gevangengezet. Promes, die op de voorbereidende zitting aanwezig was, blijft erbij dat hij onschuldig is.

Met dit toestel werd Promes vorige maand uitgeleverd aan Nederland:

De advocaat van Promes, Cem Polat, zegt dat de voetballer in de Verenigde Arabische Emiraten "onder erbarmelijke detentieomstandigheden" heeft vastgezeten.

Volgens Polat is die periode voor de voetballer "een wake-upcall geweest. Hij kwam tot het inzicht dat hij zo spoedig mogelijk naar Nederland wilde komen. Toen Promes in Dubai vrijkwam in afwachting van zijn uitlevering, is hij volgens Polat niet op de vlucht geslagen. "Hij is aangehouden op het adres dat hij had opgegeven."

Bovendien is Promes volgens zijn advocaat geen doorsneeverdachte en daardoor is vluchten haast onmogelijk. "Er is een hoop media-aandacht en je wordt eigenlijk overal herkend."

Ook met het oog op zijn kinderen zou Promes volgens zijn advocaat niet vluchten. "Er moet geld verdiend worden en dat is er momenteel niet."

Bewijzen

Promes werd in 2024 bij verstek veroordeeld tot zes jaar cel voor het smokkelen van ruim 1350 kilo cocaïne. Een jaar daarvoor kreeg hij anderhalf jaar cel voor het neersteken van zijn neef op een familiefeest. Beide straffen moet hij nog uitzitten.

Uit een aantal onderschepte cryptoberichten bleek dat Promes zich intensief bemoeide met cocaïnesmokkel. Het ging om twee partijen die in een lading zeezout uit Brazilië werden verscheept. Op basis van verklaringen en locatiegegevens werd vastgesteld dat de voetballer betrokken was bij de smokkel.

In het geruchtmakende Post Office-schandaal in het Verenigd Koninkrijk hebben zeker dertien mensen een eind aan hun leven gemaakt. Ten minste 59 mensen hebben dat overwogen. Zo'n 1000 medewerkers zijn gerechtelijk vervolgd, die op enkele tientallen na allemaal zijn veroordeeld. Duizenden werden geschorst en in veel gevallen ook ontslagen.

Dat blijkt uit een nieuw rapport dat is opgesteld door een onderzoekscommissie onder leiding van de oud-rechter Wyn Williams. De affaire, die in impact doet denken aan het Nederlandse toeslagenschandaal, speelde tussen 1999 en 2015. De talloze medewerkers die werden vervolgd werden beticht van verduistering of valsheid in geschrifte.

Ten onrechte, zo bleek, want in werkelijkheid was er sprake van een computersysteem dat niet functioneerde. De leiding van de Post Office, een staatsbedrijf, en softwarefabrikant Fujitsu "wisten daarvan, of hadden daar op zijn minst van kunnen weten", schrijft de commissie.

Het computerprogramma was rond de eeuwwisseling aangeschaft om de omzetten van postkantoren in het hele land geautomatiseerd bij te houden. Toen er grote bedragen leken te ontbreken beschuldigde de leiding postkantoorhouders van verduistering en dwong hen om geld terug te betalen dat ze dus niet gestolen hadden.

Correspondent VK Fleur Launspach:

"Duizenden filiaalmanagers van postkantoren kregen te maken met onverklaarbare kastekorten die uit hun boekhoudsysteem kwamen rollen. Allemaal kregen ze te horen: u bent de enige met dit boekhoudprobleem, ze moesten het zelf oplossen.

Ze werden onterecht beschuldigd van diefstal en fraude, terwijl het juist het boekhoudsysteem was dat fouten maakte. Velen verloren hun spaargeld, hun baan, hun eer. Ruim 200 belandden in de gevangenis. Sommigen pleegden zelfmoord.

Uit onderzoek blijkt dat de Post Office wist dat het systeem niet klopte, maar toch bleef procederen. Liever hield men vast aan het imago van een onfeilbaar staatsbedrijf dan onschuldigen te beschermen.

Dit schandaal is een verhaal van onrecht jegens gewone, hardwerkende Britten die vermalen werden door een machtig systeem."

Dat heeft jaren geduurd. De falende software bleef al die tijd in gebruik, de totale kosten voor de belastingbetaler bedroegen bijna 700 miljoen euro. Het leidde ertoe dat de ten onrechte beschuldigden failliet gingen, hun huis kwijtraakten, aan de drank raakten of dus zelfs overgingen tot zelfdoding. Velen werden met de nek aangekeken door hun omgeving, evenals hun gezinsleden.

De zaak kwam pas vorig jaar hoog op de agenda nadat er op ITV een gedramatiseerde documentaire over was uitgezonden. Mr. Bates vs The Post Office was gebaseerd op verhalen van de slachtoffers en leidde tot grote publieke verontwaardiging.

Er zijn verschillende programma's opgetuigd voor compensatie van de slachtoffers, maar de uitvoering daarvan verloopt in veel gevallen moeizaam. De Britse overheid, de Post Office en Fujitsu gaan nu samen nog een nieuw systeem ontwikkelen om de gedupeerden tegemoet te komen.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten erover helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Een van degenen die zich hebben ingezet voor genoegdoening van de slachtoffers, voormalig postkantoorhouder Jo Hamilton, zegt in een reactie bij de BBC dat het rapport "de volle omvang van de verschrikkingen toont waar ze ons aan hebben blootgesteld".

De Post Office gaat door het stof voor dit "beschamende hoofdstuk in onze geschiedenis". "We maken onvoorwaardelijk excuses voor het leed dat de Post Office de filiaalhouders en hun dierbaren heeft berokkend."

Podcast

Beluister hier een aflevering van podcast De Dag over het Post Office-schandaal.

De Amerikaanse president Trump heeft de deadline voor een handelsakkoord met de Europese Unie met een paar weken verschoven naar 1 augustus. Dat geeft de onderhandelaars meer tijd om een overeenkomst te sluiten.

Trump had gedreigd met hoge importheffingen als er morgen nog geen akkoord lag.

Oplopende spanning

Momenteel geldt er voor de meeste goederen die van de EU naar de VS gaan een 'pauze-tarief' van 10 procent. Het tarief waar Trump eerder mee dreigde bij een no-deal was voor de EU 20 procent. Op auto's gelden nu al hogere heffingen van 25 procent, op staal en aluminium is dat 50 procent.

Trump lichtte later op de dag toe dat hij binnen twee dagen een brief verstuurt aan de EU met meer details over zijn plannen met de importheffingen. Hij toonde zich optimistisch over een akkoord. "De laatste tijd zijn ze heel goed voor ons", zei de Amerikaanse president.

De afgelopen dagen waren de spanningen over een mogelijk akkoord flink opgelopen. De tijd drong en er staat veel op het spel. De officiële lijn van de Europese Commissie (die de onderhandelingen voert namens alle EU-landen) was tot op het allerlaatste moment dat er nog steeds gewerkt wordt aan een akkoord.

Onderhandelingen op topniveau

Ook vandaag is de boodschap dat de onderhandelingen doorgaan "op technisch en politiek niveau". Doel is om voor de einddatum een akkoord op hoofdlijnen te hebben", zegt Dombrovskis, de Eurocommissaris van Handel.

Afgelopen weekend hebben Trump en Commissievoorzitter Von der Leyen met elkaar gebeld over een mogelijk akkoord, maar concrete afspraken zijn toen niet gemaakt.

Inzet EU

Duidelijk is dat de EU inzet op een overeenkomst op hoofdlijnen, waarbij de details later uitgewerkt worden. Iedereen lijkt er inmiddels van uit te gaan dat het helemaal schrappen van de importheffingen niet realistisch is. Steeds vaker hoor je dat een heffing van minstens 10 procent waarschijnlijk de nieuwe realiteit is.

Er zijn geluiden dat de VS wel uitzonderingen zou willen maken voor vliegtuigonderdelen en alcoholische dranken. Landen als Italië, Frankrijk en Ierland zouden daar blij mee zijn. Maar ook hier geldt: het zijn geruchten, en zolang er geen afspraak op papier staat koop je daar nog niks voor.

Terugslaan of slikken

De EU vraagt zich intussen af in hoeverre ze zelf ook de tanden moet laten zien. Aan de ene kant heb je landen die sterk afhankelijk zijn van de export naar de VS: Ierland, Hongarije en vooral Duitsland. Die landen hopen op een snel akkoord en lijken bereid om een Amerikaanse basisheffing van 10 procent te slikken zonder daar EU-heffingen tegenover te zetten. De Duitsers denken dat dat in het belang is van hun auto-industrie.

Daartegenover staan Frankrijk en Spanje, die ook bereid zijn terug te slaan als de Amerikanen niet willen bewegen en hun importheffingen ongewijzigd laten. Zij nemen sowieso liever wat langer de tijd voor een goed akkoord, dan nu overhaast een overeenkomst te sluiten.

Economieredacteur Aïda Brands over waar we nu staan:

"De gevolgen van de heffingen zijn momenteel nog redelijk beperkt. In het eerste kwartaal verkochten Europese bedrijven meer dan ooit aan de VS, omdat bedrijven daar vóór het ingaan van de heffingen nog snel een voorraad wilden inslaan. De pijn wordt nu vooral gevoeld door bedrijven die voornamelijk of uitsluitend naar de VS exporteren. De Rabobank rekende onlangs nog voor dat de Europese economie, ondanks de huidige heffingen, toch iets zal groeien.

Mocht de EU besluiten hard terug te slaan met heffingen, dan zullen mensen thuis dit veel sneller gaan merken. Amerikaanse producten worden dan duurder voor ons, en dus zal de inflatie toenemen. Vooralsnog wordt de meeste schade niet per se veroorzaakt door de Amerikaanse heffingen. Het is vooral de onzekerheid die Trump veroorzaakt die het meest wordt gevoeld. Bedrijven stellen investeringen uit en kijken de kat uit de boom, in de hoop dat er later meer duidelijkheid komt."

Morgen debatteert het Europees Parlement over de handelsrelatie met de VS. De Italiaanse Europarlementariër Brando Benifei, voorzitter van de VS-delegatie van het Europees Parlement, vindt dat de EU met tegenmaatregelen moet komen als de VS hun importheffingen bij een handelsdeal niet verlagen.

"Als we dat niet doen, wat voor onderhandelingen voeren we dan? Trump kan zomaar beslissen zijn basistarieven te verhogen, omdat hij ziet dat we toch niks doen", zegt de Italiaan, die samen met de PvdA in de sociaal-democratische fractie zit.

Escalatie

Sebastian Kruis (PVV) ziet dat heel anders. "Als het aan linkse partijen had gelegen, hadden we gisteren al een handelsoorlog gehad. Ik denk juist dat we heel terughoudend moeten zijn met tegenmaatregelen. Je wilt die gesprekken voeren op basis van goodwill."

De Israëlische premier Netanyahu heeft president Trump voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. De prijs, in 1895 ingesteld door de Zweed Alfred Nobel, wordt ieder jaar toegekend aan mensen of instellingen die zich op bijzondere wijze hebben onderscheiden met hun inzet voor vrede.

Ook Pakistan vindt dat Trump de vredesprijs verdient, vanwege zijn recente "snelle diplomatieke ingrijpen" om een ernstig gewapend conflict met India te voorkomen.

Netanyahu, die in Washington op bezoek is, verraste Trump met de nominatie.

Of Trump ooit de prijs krijgt, wordt niet bepaald door Netanyahu of Pakistan, maar door het Noorse Nobelcomité voor de Vrede. Dat bestaat uit vijf mensen die door het Noorse parlement worden benoemd. De leden zijn vaak gepensioneerde politici.

Voordat zij ieder jaar begin oktober de winnaar bekendmaken, is daar een heel proces aan voorafgegaan. Bij het Nobelcomité kunnen namen worden ingediend, maar niet iedereen kan iemand voordragen.

Onder de duizenden mensen die namen kunnen inzenden zijn bijvoorbeeld staatshoofden, parlementsleden, ministers, leden van internationale gerechtshoven, hoogleraren, eerdere winnaars en de huidige en voormalige leden van het Noorse Nobelcomité.

Postuum nomineren mag niet

Jezelf nomineren mag niet. Dat leidt automatisch tot diskwalificatie. Verder moet de genomineerde nog in leven zijn. Maar als een genomineerde overlijdt voor de prijsuitreiking, kan de prijs wel postuum worden uitgereikt.

Dat laatste gebeurde bijvoorbeeld bij de Zweedse VN-chef Dag Hammarskjöld. Hij kreeg de prijs in 1961 uitgereikt nadat hij was omgekomen bij een vliegtuigongeluk tijdens een vredesmissie in Congo.

Paar honderd namen

De nominaties moeten uiterlijk op 31 januari in het jaar van uitreiking binnen zijn in Oslo. Dat betekent dat Netanyahu's voordracht van Trump te laat is voor de toekenning van dit jaar, tenzij de Israëlische premier de brief al meer dan een half jaar geleden heeft ingediend. De leden van het comité zelf kunnen nog tot hun eerste bijeenkomst in februari namen aan de lijst toevoegen.

Op die eerste bijeenkomst wordt de lijst met nominaties doorgenomen. Daar staan vaak wel een paar honderd namen op. Zo zijn er voor de komende Nobelprijs voor de Vrede 338 genomineerden: 244 individuen en 94 organisaties.

Dat is een aanzienlijke stijging ten opzichte van vorig jaar, toen er 286 genomineerden waren. Het hoogste aantal genomineerden ooit was in 2016 met 376 kandidaten.

50 jaar in de kluis

Wie genomineerd zijn, wordt niet bekendgemaakt. Ook de genomineerden zelf weten dat meestal niet. De lijst wordt in een kluis bewaard en pas na vijftig jaar vrijgegeven.

Zo is op de nominatielijst uit 1973 te zien dat de winnaars, Henry Kissinger en Le Duc Tho voor hun inspanningen om de Vietnamoorlog te beëindigen, maar twee keer zijn genomineerd, terwijl de Haagsche Academie voor Internationaal Recht dat jaar ruim dertig keer werd genomineerd.

Voorzitter Jørgen Watne Frydnes van het Nobelcomité over het keuzeproces.

Tijdens de eerste bijeenkomst van het Nobelcomité wordt een shortlist opgesteld met de volgens het comité meest interessante kandidaten. Daar staan dan meestal nog maar zo'n twintig tot dertig namen op.

Die worden in de daaropvolgende maanden beoordeeld en onderzocht door een groep vaste adviseurs en andere (soms ook buitenlandse) experts.

Soms kritiek op keuze comité

Het Nobelcomité komt gemiddeld een keer per maand bijeen om de nominaties te bespreken. De groep kandidaten slinkt steeds verder tot er een kleine groep overblijft. Daaruit wordt de winnaar meestal pas tijdens de laatste bijeenkomst, begin oktober, gekozen.

Die keuze is bij voorkeur unaniem, maar soms lukt dat niet. Dan wordt de beslissing genomen bij meerderheid van stemmen.

Soms leidt de keuze van het comité tot kritiek. Zo was in 1973 winnaar Henry Kissinger ook een belangrijk voorstander van bombardementen op Cambodja. Daarbij kwamen honderdduizenden burgers om. Mede-winnaar Le Duc Tho weigerde de prijs omdat hij vond dat de oorlog in zijn land nog niet voorbij was.

Als het Nobelcomité eruit is, kan de naam van de laureaat (of laureaten) worden bekendgemaakt. Zo'n twintig minuten voor de bekendmaking wordt de winnaar gebeld. Die hoort dan ook vaak pas voor het eerst dat hij of zij genomineerd was.

Trump eerder genomineerd

Voor Trump is Netanyahu's voordracht niet zijn eerste nominatie. Zo werd hij in 2018 genomineerd door zowel Amerikaanse als Noorse politici vanwege het aanhalen van de betrekkingen met Noord-Korea.

De late nominatie door de Israëlische premier mag dan pas worden behandeld in 2026, Trump mag voor de komende editie nog altijd hopen dat andere partijen hem hebben genomineerd. In de eerste week van oktober wordt de winnaar bekendgemaakt. De uitreiking is op 10 december in het stadhuis van Oslo.

Afgelopen nacht zijn vijf auto's in Arnhem in brand gevlogen. De politie vermoedt dat het gaat om brandstichting. Er is nog niemand aangehouden.

De vermoedelijke brandstichting was in de wijk De Laar-Oost. Rond 02.30 uur kwamen bij de politie meerdere meldingen binnen van brandende auto's op een parkeerplaats aan de Venlosingel.

Oase van vuur

Daar woont ook Wesley, die wakker werd van twee doffe klappen. "Er bleef een claxon afgaan", vertelt hij tegen Omroep Gelderland. Volgens hem was er een vlammenzee.

Wesley heeft een camera bij zijn huis met zicht op de parkeerplaats waar het zich afspeelde. Op beelden is te zien hoe iemand komt aanlopen, waarna een steekvlam te zien is en meerdere auto's in de brand vliegen.

Bekijk hier de beelden:

Alle auto's kunnen als verloren worden beschouwd. Bij vier voertuigen moest de brandweer de motorkap forceren en ruiten inslaan om de brand te blussen.

Brandstichting

De politie vermoedt dat er sprake is van brandstichting, zegt een woordvoerder. "Daar doen we verder onderzoek naar." Getuigen worden opgeroepen zich te melden.

Er is nog niemand aangehouden, laat de woordvoerder weten.

De provincie Friesland legt vervoerder Qbuzz een boete op van een miljoen euro. Het bedrijf heeft zich volgens het college van Gedeputeerde Staten niet gehouden aan de prestatieafspraken over het busvervoer.

De bussen van Qbuzz kwamen in het eerste kwartaal van dit jaar vaak te laat, vielen te vaak uit en ook werden de eisen voor het inzetten van het juiste materieel niet gehaald, zegt de provincie.

Qbuzz nam in december vorig jaar de Friese busconcessie over van Arriva. Die geldt voor de komende tien jaar, schrijft Omrop Fryslân. De FNV waarschuwde vóór de overname al voor een tekort aan chauffeurs en bussen in de provincie.

Regen aan klachten

De overname verliep niet zonder problemen. Vooral de eerste weken regende het klachten van reizigers en buschauffeurs over bussen die niet beschikbaar waren. Daardoor vielen veel ritten uit en kwamen bussen veel te laat aan.

Volgens de provincie is de boete van een miljoen euro "conform de boeteregeling" opgelegd. Gedeputeerde Matthijs de Vries (ChristenUnie) kondigde eerder al aan het busbedrijf een boete te geven als verbeteringen uitbleven.

De provincie zegt scherp toezicht te blijven houden op het busbedrijf en wil niet vooruitlopen op een mogelijke volgende boete. "Het gaat erom dat de reiziger van A naar B komt zoals we met elkaar hebben afgesproken", zegt De Vries.

Meerdere miljoenenboetes

Het is niet voor het eerst dat Qbuzz een boete krijgt voor het niet nakomen van afspraken. De provincie Zuid-Holland legde het bedrijf eerder dit jaar 3,5 miljoen euro boete op.

Qbuzz is sinds eind vorig jaar ook verantwoordelijk voor het busvervoer in het noordelijke deel van Zuid-Holland. Het gaat om routes in en om Leiden, Alphen aan den Rijn en Gouda.

Vijf supporters van Legia Warschau zijn in Alkmaar veroordeeld wegens mishandeling van ME'ers. Voor hun aandeel in de rellen bij het AZ-stadion kregen ze acht maanden celstraf opgelegd. Een deel van deze straf is voorwaardelijk.

De rellen waren op 5 oktober 2023. Hooligans van de Poolse voetbalclub keerden zich tegen de ME kort voor aanvang van een wedstrijd in de Conference League. De agenten werden voor het stadion in het nauw gedreven en geschopt en geslagen.

De vijf supporters hadden volgens de rechtbank een actieve rol bij het geweld. "Ze schopten en sloegen ME'ers, ook toen die al op de grond lagen." Wapenstokken en helmen werden afgepakt, waar de agenten vervolgens mee werden mishandeld. Meerdere ME'ers raakten gewond.

Schadevergoeding betalen

"Sommige van hen kampen tot op de dag van vandaag met de gevolgen van het geweld", benadrukt de rechtbank. Een van de veroordeelde supporters krijgt de zwaarste straf, omdat hij meerdere ME'ers had geslagen met een wapenstok. Voor deze man is vier maanden van de opgelegde celstraf onvoorwaardelijk.

Voor de overige vier veroordeelden is de onvoorwaardelijke celstraf iets korter: drie maanden. Als het vijftal binnen twee jaar opnieuw in de fout gaat, moeten ze ook het voorwaardelijke deel van de opgelegde celstraf uitzitten.

Daarnaast moeten ze allemaal een schadevergoeding betalen aan de ME'ers. Het gaat om uiteenlopende bedragen, oplopend tot bijvoorbeeld 2000 euro per gewonde agent per veroordeelde.

Bekijk hier een reconstructie van Guido van Gorp, onderzoeksjournalist van NOS Sport, over een volledig ontspoorde dag vol geweld:

De wedstrijd werd uiteindelijk door AZ gewonnen met 1-0. Legia kreeg later een boete van 15.000 euro opgelegd door de tuchtcommissie van de UEFA vanwege het supportersgeweld.

Ook twee spelers van de Poolse club waren aangehouden op verdenking van mishandeling van een veiligheidscoördinator van AZ. Die arrestatie leidde in Polen tot ophef. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken riep vervolgens de Nederlandse ambassadeur in Warschau op het matje.

De Servische speler van Legia Radovan Pankov kreeg uiteindelijk een geldboete opgelegd. Ook moest hij een schadevergoeding betalen aan de beveiliger die hij had mishandeld.

De Eerste Kamer gaat de veelbesproken asielnoodmaatregelenwet pas behandelen als er een extra advies ligt van de Raad van State (RvS). Dat heeft een meerderheid van de Senaat besloten. Dat de RvS weer om advies wordt gevraagd, werd vorige week bedacht rond de chaotisch verlopen stemmingen in de Tweede Kamer.

Het draait om een amendement van de PVV, dat hulp aan illegalen (mensen zonder geldige papieren) strafbaar stelt. Een aantal partijen in de Tweede Kamer had moeite met die aanscherping omdat ook mensen die hulp verlenen aan illegalen volgens de nieuwe wet strafbaar worden. CDA, NSC en SGP zijn wel voor een strenger beleid, maar vinden het te ver gaan als bijvoorbeeld vrijwilligers geen "soep" of "een stuk brood" meer kunnen uitdelen aan ongedocumenteerden.

Pauzeren

Demissionair minister van Justitie Van Weel (VVD) beloofde daarom voor de stemmingen dit punt van de wet "te pauzeren" tot de Raad van State heeft vastgesteld wat de juridische gevolgen zijn van het amendement. Het CDA vond die toezegging niet voldoende om alsnog voor te stemmen. NSC en SGP namen wél genoegen met de toezegging, waardoor de wet in de Tweede Kamer werd aangenomen.

Gisteren liet SGP al weten in de Eerste Kamer tegen te stemmen als de Raad van State concludeert dat door het PVV-amendement echt alle hulp aan illegalen strafbaar wordt. In de Eerste Kamer moeten de wetten nog worden behandeld.

"Het is volstrekt ondenkbaar dat de SGP medemenselijkheid zou willen bestraffen", zegt senator Schalk. Zoals het er nu voorstaat lijkt de steun van SGP nodig voor een meerderheid. NSC heeft geen zetels in de Senaat.

Verkiezingsreces

Het is nog niet duidelijk wanneer de Raad van State, de belangrijkste juridische adviseur van het kabinet, met het advies komt en wat dit dan betekent voor de de wetsbehandeling. Partijen die voor een strenger asielbeleid zijn, is er veel aan gelegen om het nog voor de Tweede Kamerverkiezingen te regelen. Met de wetten in de hand kunnen ze dan in campagnetijd zeggen dat zij een strenger asielbeleid voor elkaar hebben gekregen.

De verkiezingen zijn op 29 oktober en het herfstreces begint al weken eerder. Dat betekent dat er na de zomervakantie nog maar een korte tijd is om de wetten in de Eerste Kamer te behandelen.

Het Openbaar Ministerie eist taakstraffen tegen de schippers van de snelboot en watertaxi die in oktober 2022 op de Waddenzee een dodelijk ongeluk veroorzaakten. Ook zijn tegen beide verdachten voorwaardelijke celstraffen geëist van drie maanden.

Door de botsing tussen de twee vaartuigen kwamen drie mannen en een jongen van 12 jaar om het leven. Het lichaam van de jongen is nooit gevonden. Bij het ongeluk raakten ook vier mensen gewond.

Het OM verwijt de 35-jarige schipper van de watertaxi en de 49-jarige kapitein van de snelboot dat zij het ongeluk hadden kunnen voorkomen. Beide mannen hadden volgens het OM eerder moeten handelen, en langzamer moeten varen. "Met een lagere snelheid hadden de schepen meer tijd gehad om de situatie te beoordelen."

'Communicatie niet goed'

Ook de communicatie over de marifoon ging volgens het OM niet goed. Kort voor het ongeluk hadden de twee mannen contact, waarbij de kapitein van de veerboot aan de schipper van de watertaxi vroeg wat te doen. Hierop reageerde de watertaxi: "Zeg het maar". De kapitein van de veerboot stelde daarop voor om elkaar "normaal" aan de stuurboordzijde te passeren, maar daarop kwam geen reactie.

Het OM stelt dat de schipper van de watertaxi had moeten reageren op het voorstel van de kapitein van de snelboot. En de kapitein van de snelboot had volgens het OM om bevestiging moeten vragen.

Bovendien hadden beide mannen voorzichtiger moeten handelen, vinden de officieren. "Zo had de veerbootkapitein duidelijker moeten aangeven welke koers hij zou varen en had de schipper van de watertaxi niet op het allerlaatste moment de stuurbeweging richting de veerboot mogen maken."

'Gezin nooit meer compleet'

In de strafzaak in de rechtbank in Leeuwarden kwamen vanochtend ook nabestaanden van de slachtoffers aan het woord. "Ik moet verder zonder mijn man en een van mijn stukjes goud", zei een vrouw die bij het ongeluk zowel haar 46-jarige echtgenoot als 12-jarige zoon verloor. "Het leven gaat door. Maar ondanks dat wordt, door wat er op 21 oktober 2022 is gebeurd, ons gezin nooit weer compleet", zei de weduwe.

Ook de vrouw van het 49-jarige slachtoffer uit Tjalleberd in de gemeente Heerenveen maakte gebruik van haar spreekrecht. Ze sprak van "een ramp die voortkomt uit een aaneenschakeling van meerdere fouten".

"Uit jullie handelen en reflectie blijkt dat jullie onbekwaam, incapabel en incompetent zijn als schipper en kapitein. In mijn optiek zijn jullie schuldig aan de dood van drie mannen en een kind. Niet geschikt om dit vakmanschap en goed zeemanschap uit te voeren."

Marco Kroon wordt niet vervolgd voor zijn actie op Bevrijdingsdag in Wageningen. Hij greep in toen twee pro-Palestinademonstranten een spandoek ontvouwden tijdens een toespraak van defensieminister Brekelmans.

De militair stond op, pakte een van de demonstranten vast en sleepte die weg. Daarna werd de actievoerder weggeleid door de beveiliging.

De demonstranten deden aangifte tegen Kroon, omdat hij volgens hen een vreedzame demonstratie had beëindigd. Maar de zaak tegen Kroon wordt geseponeerd.

Het OM stelt dat Kroon het ingrijpen had moeten overlaten aan de politie. Maar zijn reactie is volgens justitie "voorstelbaar" omdat hij "als militair gewend is snel te handelen". Ook speelt volgens het OM mee dat Kroon op dat moment niet onmiddellijk wist wat de betogers van plan waren. "Het is niet ondenkbaar dat zij iets kwaads in de zin hebben."

De actie van Kroon op Bevrijdingsdag:

Ook de demonstranten, in totaal vijf, worden niet vervolgd. Het OM is naar eigen zeggen terughoudend met het vervolgen van actievoerders.

Bij het besluit om zowel Kroon als de demonstranten niet te vervolgen heeft het OM "de intenties van beide partijen laten meewegen".

"De demonstranten wilden gebruikmaken van hun demonstratierecht: een grondrecht dat mede dankzij de inzet van veteranen overeind staat in Nederland. Majoor Kroon heeft met zijn ingreep voor een veilige en ongestoorde herdenking van die inzet van de veteranen willen zorgen."

In China zijn 201 kinderen van een kinderdagverblijf opgenomen in het ziekenhuis met loodvergiftiging. Het lood zat in voedsel dat door het verblijf aan de kinderen werd geserveerd. De lokale autoriteiten hebben acht mensen gearresteerd, onder wie de directeur.

Het kinderdagverblijf staat in Tianshui, in de provincie Gansu in het noordwesten van China. Op verschillende Chinese mediakanalen wordt gezegd dat kinderen maagpijn hadden en pijn aan hun benen, verlies van eetlust en haaruitval. Ook zouden van sommige kinderen de tanden zwart zijn geworden.

Onderzoekers ontdekten dat de directeur het keukenpersoneel toestemming had gegeven om voedsel te maken met behulp van online gekochte verfpigmenten. Later bleek dat daar lood in zat. Op de verpakking stond ook duidelijk dat de pigmenten oneetbaar waren.

Volgens staatsomroep CCTV zijn 223 voedselmonsters van de school getest. In een rode dadelcake en een saucijzenbroodje werden loodgehaltes van ruim 2000 keer de officiële limiet aangetroffen. De school werd in 2022 opgericht en telt in totaal 251 leerlingen.

Slechte reputatie voedselindustrie

De Chinese regering heeft de afgelopen jaren geprobeerd om de kwaliteit van de voedselindustrie te verbeteren. Zo is er onlangs samengewerkt met de EU om de voedselveiligheid te verbeteren.

China heeft op voedselgebied een slechte reputatie. Geruchtmakend was het melkpoederschandaal, waarbij melkpoeder werd aangelengd met de vulstof melamine, om te verhullen dat de melk was aangelengd met water.

Correspondent China Gabi Verberg:

"Voedselschandalen, zeker eentje dat kinderen treft, liggen zeer gevoelig in China. Eind vorig jaar publiceerde het Chinese ministerie van Onderwijs nieuwe richtlijnen voor de voedselveiligheid op basis- en middelbare scholen. Deze richtlijnen schrijven onder andere voor dat de schoolleiding verantwoordelijk is voor voedselveiligheid en - waarschijnlijk om de ouders van de leerlingen vertrouwen te geven- samen met de studenten moet eten.

De richtlijnen van vorig jaar kwamen nog geen maand nadat ouders van een school in Kunming, in het zuidwesten van China, ontdekt hadden dat hun kinderen bedorven varkensvlees voorgeschoteld hadden gekregen. In dit geval had dat te maken met ernstige fouten in opslag en transport. In andere gevallen ging het om scholen die bedorven of bijna bedorven voedsel inkochten om de kosten te drukken.

Omdat het incident in Tianshui plaatsvond op een privé-kinderdagverblijf, is het niet duidelijk wat de consequenties zullen zijn voor de leiding. Toch zal de Chinese overheid niet lichtzinnig omgaan met dit zoveelste schandaal, juist omdat zij al jaren probeert de openlijke publieke zorgen en onrust over voedselveiligheid in het land weg te nemen."

De bouw van een gloednieuw kantoorpand in Almere wordt gestaakt en in plaats daarvan komen er ruim honderd sociale huurwoningen op die plek. De projectontwikkelaar zocht al jaren naar een klant om het kantoorpand te vullen, maar toen dat niet lukte werd het plan omgegooid.

Het gebouw komt te staan in de nieuwe wijk Almere Duin. Dat stadsdeel aan het IJmeer is in aanbouw en er moeten uiteindelijk 3000 woningen komen. De toren in kwestie gaat twaalf verdiepingen tellen, waar over twee jaar 110 sociale woningen over verdeeld moeten zijn.

Nieuw plan

Dat was niet het plan van projectontwikkelaar Amvest, zegt Maarten Janssen tegen Omroep Flevoland. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat een afnemer het hele pand zou huren als kantoor. "Het plan was uitgewerkt, we hadden een mooi ontwerp gemaakt en dat in de markt gezet. We hebben het jarenlang geprobeerd, maar er kwam geen klant langs die het hele gebouw zou willen vullen."

Maar nu het kantoorpand bij Amvest niet vol kwam, ging de gemeente langs met de vraag of de sociale huurappartementen niet in dat pand zouden kunnen. "De woningnood is heel hoog", zegt wethouder Paul Tang (Volkshuisvesting) daarover. "Waar we kunnen versnellen, moeten we dat ook doen."

De bouw van de toren was al begonnen - de parkeergarage en funderingen zijn al klaar. Dat maakt dat bewoners in het voorjaar van 2027 de sleutel moeten krijgen, vijf jaar eerder dan oorspronkelijk gepland.

L-vorm

De nieuwe woontoren krijgt de naam Cadiz en is de zesde in een reeks woontorens binnen Duin.

Het ontwerp van de kantoren moest flink worden aangepast om het passend ter maken voor woningen. "Het kantoorgebouw had een soort L-vorm", zegt Janssen. "Voor woningen werkt dat niet goed, dus hebben we dat aangepast."

Dat was wel even puzzelen, merkt hij op. "De bouwer was al begonnen, en wij waren het gebouw nog aan het tekenen. Dat is een uitzonderlijke situatie."

China heeft onlangs een Duits militair vliegtuig met een laser beschenen tijdens een EU-missie in de Rode Zee. Dat zegt het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken. "Duits personeel in gevaar brengen en de operatie verstoren is volstrekt onaanvaardbaar", schrijft het ministerie op X.

Het ministerie geeft geen details over de beschuldiging. Volgens het Duitse persbureau DPA vond het incident afgelopen week plaats, toen een Duits vliegtuig een patrouillevlucht aan het maken was boven zee. Vanaf een Chinees marineschip zou toen een laser op het vliegtuig zijn gericht.

Het richten van een laser op een vliegtuig wordt beschouwd als dreiging, zeker in dergelijk onrustig gebied. Piloten kunnen er ook door verblind raken.

De Europese Commissie en het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken hebben nog niet gereageerd op de beschuldigingen. Duitsland heeft de Chinese ambassadeur in Berlijn ontboden om verantwoording af te leggen.

Het incident deed zich voor tijdens de missie 'Aspides', van de Europese Unie in de Rode Zee. Die is vorig jaar begonnen en gericht op het bestrijden van Houthi's in het gebied. De operatie is bedoeld om de koopvaardij te beschermen en de veiligheid op zee te bevorderen. Ook Nederland doet eraan mee.

Behoedzaamheid

Op 24 en 25 juli staat een top tussen de EU en China gepland in onder meer de Chinese hoofdstad Peking. De Duitse beschuldiging volgt op berichten over een mogelijke afgelasting of inkorting van die top door China.

Vandaag heeft de voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen zich uitgesproken voor meer samenwerking met China, maar ze riep ook op tot behoedzaamheid in de contacten met Peking.

China's relatie met Rusland en de oorlog die dat land voert tegen Oekraïne zal een bepalende factor zijn voor de toekomstige samenwerking tussen de EU en China, zei Von der Leyen. "We kunnen wel zeggen dat China de oorlogseconomie van Rusland mogelijk maakt, en dat kunnen we niet accepteren."

Bij een aanval door Jemenitische Houthi's op een vrachtschip op de Rode Zee zijn drie bemanningsleden gedood. Dat heeft de Liberiaanse delegatie gezegd op een bijeenkomst met de Internationale Maritieme Organisatie van de Verenigde Naties.

De aanval begon gisteravond toen het schip onderweg was naar het Suezkanaal. De Eternity C, een Grieks schip dat onder Liberiaanse vlag vaart, werd voor de kust van de Jemenitische stad Hodeida vanaf meerdere bootjes beschoten.

Gisteravond kwam al naar buiten dat twee mensen op het schip gewond waren. Twee anderen werden vermist. Of de doden de bemanningsleden zijn die gewond of vermist waren, is niet bekend. Ook vanochtend gingen de aanvallen op het schip door.

Solidariteit met Palestijnen

De Eternity C is het tweede schip in een paar dagen tijd dat wordt aangevallen door Houthi's. Zondag werd het vrachtschip Magic Seas urenlang bestookt met drones, granaten en geweervuur. De 22 bemanningsleden konden het schip op tijd verlaten. Magic Seas is volgens de Houthi's inmiddels gezonken, maar dat is niet bevestigd.

De drie doden op de Eternity C zijn de eerste slachtoffers door aanvallen op de Rode Zee sinds juni vorig jaar. Het dodental staat nu in totaal op zes.

Sinds het begin van de oorlog in Gaza hebben Houthi-rebellen meer dan honderd schepen aangevallen. De Houthi's zeggen dat zij de schepen aanvallen uit solidariteit met de Palestijnen.

Bij een grote brand in een datacentrum in de Egyptische hoofdstad Caïro zijn vier mensen omgekomen. Meer dan twintig mensen raakten gewond, de meesten doordat ze rook hadden ingeademd.

De brand brak gisteravond uit in het gebouw van het belangrijkste telefoniebedrijf van het land, Telecom Egypt. De slachtoffers waren werknemers van het bedrijf.

Het telefoon- en internetverkeer ondervindt problemen door de brand, omdat in het gebouw het belangrijkste knooppunt ligt voor het internet in Egypte. Ook is de handel op de beurs in Caïro vandaag stilgelegd omdat handelaren afhankelijk zijn van datasystemen die nu tijdelijk instabiel zijn.

Gisteravond lag het vliegverkeer op de luchthaven van Caïro een paar uur stil. Gestrande toestellen zijn 's nachts met flinke vertraging alsnog vertrokken.

Het vuur laaide verschillende keren weer op, maar is volgens de staatstelevisie inmiddels onder controle. De minister van Communicatie en IT verwacht dat telefonie en internet in de komende 24 uur zijn hersteld.

Het dodental na de zware overstromingen in de Amerikaanse staat Texas is opgelopen tot 104. Ondertussen wordt er nog steeds gezocht naar vermisten.

Onder de doden zijn deelnemers aan een zomerkamp voor meisjes langs de rivier. De organisatie, Camp Mystic, maakte gisteren bekend dat 27 deelnemers en begeleiders zijn omgekomen. In totaal deden zo'n 750 meisjes mee aan het kamp.

De overstromingen begonnen vrijdag voor zonsopgang. Mensen lagen nog te slapen in hutten, tenten en caravans langs de Guadalupe-rivier, toen zij door het water werden meegesleurd. Op de oevers van de rivier liggen inmiddels, dagen later, matrassen, koelkasten en koelboxen.

Reddingsteams hebben in de afgelopen dagen zeker 850 mensen gered. Sommigen zaten vast in bomen boven het water.

Discussie over waarschuwingen

De autoriteiten hebben beloofd om te onderzoeken of er op tijd was gewaarschuwd voor de overstromingen, en waarom sommige kampen niet waren verhuisd naar hoger gelegen plekken. Het gebied staat bekend als overstromingsgevoelig. De weerdienst sprak donderdag voor het eerst over mogelijke overstromingen, en stuurde vrijdagochtend een reeks waarschuwingen. Die kwamen voor velen te laat.

Sommige inwoners zeggen dat ze nooit een waarschuwing hebben ontvangen. Dat heeft mogelijk te maken met het mobiele bereik in delen van het gebied, zei Dalton Rice, stadsmanager van de plaats Kerrville.

Ook klinkt er kritiek dat recente bezuinigingen op de weerdienst ertoe hebben geleid dat de waarschuwingen te laat werden verstuurd. Maar volgens de Republikeinse senator Ted Cruz, afkomstig uit Texas, hebben die bezuinigingen niet tot vertragingen geleid.

De Amerikaanse president Trump bezoekt het gebied vrijdag. Hij zei dat niemand de overstromingen had zien aankomen. "Dit gebeurde in een paar seconden."

Waarom de overstroming in Texas zo dodelijk was:

Een niet-alledaagse vondst bij een glasbak in Zoutelande. Toen een man zijn glaswerk wilde weggooien, zag hij een tas staan met daarin een terrarium waar twee levende rattenslangen in zaten.

Nadat de man de slangen aantrof belde hij de politie, die weer belde naar Stichting Dierenwelzijn Walcheren. De slangen in het plastic verblijf waren ongeveer een meter lang, zegt Jolanda Lichtenberg van die stichting tegen Omroep Zeeland. "Het is overduidelijk dat iemand die slangen heeft gedumpt."

Dat is enorm verdrietig, vindt Lichtenberg. "Er zijn altijd mogelijkheden om afstand te doen van je dier. Dit is niet de manier. Misschien hebben de dieren geluk gehad dat ze niet door het ronde gat van de glasbak pasten met die rechthoekige bak."

Anderhalve meter

Rattenslangen eten voornamelijk muizen en ratten. Ze kunnen bijten, maar zijn niet giftig en dus ongevaarlijk voor mensen. De reptielen kunnen anderhalve meter groot worden en zijn vooral 's nachts actief.

Het dier wordt gezien als een makkelijke slang om mee te beginnen als je de ambitie hebt om slangen in huis te nemen. Ze zijn makkelijk te verzorgen en stressbestendig.

De kosten voor het dagelijks leven blijven maar stijgen. De prijzen voor boodschappen, diensten en vaste lasten lagen in de maand juni 3,1 procent hoger dan een jaar geleden.

Dat blijkt uit de definitieve inflatiecijfers van de afgelopen maand berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Een week geleden kwam het CBS al met de voorlopige cijfers. Het definitieve cijfer wijkt daar niet van af, maar geeft meer inzage in welke producten wel of niet duurder zijn geworden.

Vaste lasten

De kosten voor wonen, energie en water bepalen in belangrijke mate de prijsstijgingen. Een derde van de totale prijsstijging komt hiervandaan.

Dat is opvallend omdat het aandeel huishoudens dat zelf stroom opwekt toeneemt. Deze groep is waarschijnlijk niet heel veel duurder uit. Dat betekent dus dat huishoudens die geen zonnepanelen, een warmtepomp en isolatie hebben nog een stuk duurder uit zijn dan het gemiddelde.

Ook boodschappen blijven in prijs stijgen. Koffie en chocolade zijn bijvoorbeeld al tijden lang duur. Tegelijkertijd meldt het CBS ook vandaag dat de Nederlandse consument meer uitgeeft. Dat zit 'm vooral in uitgaven aan diensten. Aan boodschappen geven we juist iets minder uit.

Tabak

Wel ligt de inflatie iets lager dan in mei. Dat heeft te maken met belasting op tabak, accijns. In april 2024 werd de accijns op tabak verhoogd.

Zo'n plotselinge verhoging is dan een jaar lang terug te zien in het inflatiecijfer. Nu, ruim een jaar later, verdwijnt dat effect langzaam uit de cijfers.

Overigens verdwijnt zo'n accijnsverhoging niet meteen precies een jaar later. In de eerste maanden na zo'n belastingverhoging kunnen winkeliers hun oude voorraad nog met het lagere accijnstarief verkopen.

EU

De inflatie blijft maar hoger dan gewenst. Economen zien het percentage liever niet boven de 2 procent uitkomen, wat zij nog zien als gezonde groei.

De Nederlandse prijsstijgingen liggen hoger dan het gemiddeld van de EU-landen. In de eurozone dalen met name de prijzen van energie en producten, waar deze in Nederland juist stijgen.

Is alles wel duurder geworden? In onderstaande special vergelijken we het leven in 2022 met dat in 2025.