NOS Nieuws - Algemeen

Shell heeft vorig jaar een winst gemaakt van 19,4 miljard dollar (bijna 18 miljard euro). Dat is minder dan de helft van de winst in 2022, toen 42,3 miljard dollar werd verdiend.

2022 was een recordjaar voor Shell. Mede door de oorlog in Oekraïne gingen de olie- en gasprijzen door het dak. Dat beeld veranderde in 2023. Shell won minder olie en gas, dat ook nog eens tegen lagere prijzen werd verkocht. De raffinaderijen, die grondstoffen verwerken tot eindproducten, hadden lagere marges.

De teruggelopen verdiensten uit olie en gas werden deels goedgemaakt door hogere winsten uit LNG (vloeibaar gas). Dat gebeurde vooral in het laatste kwartaal.

Banen weg

Shell zegt dat het in 2023 voor een miljard dollar aan kosten bespaarde, door de organisatie te vereenvoudigen en enkele activiteiten af te bouwen. Het bedrijf zegt goed op koers te liggen voor het einddoel om in 2025 voor 3 miljard dollar aan kosten te besparen.

Een van de kostenbesparingen was het schrappen van 200 banen bij de duurzame energiedivisie. In 2023 investeerde Shell 5,6 miljard dollar in schonere energievormen.

De grootste bank van Nederland, ING, heeft een topjaar achter de rug. De bank maakte 7,3 miljard euro winst, dat is het dubbele in vergelijking met 2022.

De afgelopen 10 jaar was de winst bij de bank niet zo hoog. Belangrijke oorzaak voor de hoge winst is de gestegen rente. Klanten betaalden meer rente aan de bank. Tegelijkertijd is ING steeds meer kwijt aan rente over spaargeld, maar die rente stijgt minder hard.

ING-topman Van Rijswijk spreekt ondanks de hoge winst van een uitdagend jaar, met geopolitieke en economische schokken die veel klanten hebben geraakt. "Tegelijkertijd zijn veel economieën weerbaar gebleken, met lage werkloosheid, inflatie die daalde en rente die ongekend hard steeg."

De bank hoeft daardoor relatief weinig geld opzij te zetten voor het geval dat klanten hun leningen niet kunnen terugbetalen,

Meer dan de helft van de Oekraïense vluchtelingen in Nederland had eind vorig jaar een baan. Dat is een stijging ten opzichte van 2022, komt naar voren uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Daarvoor is gekeken naar de stand van zaken op 1 november in beide jaren.

Volgens cijfers van de overheid waren er begin november 102.870 Oekraïense vluchtelingen geregistreerd in Nederland. Van die groep waren er 78.000 tussen de 15 en 65 jaar. 55 procent van hen had op 1 november werk, een jaar eerder was dat nog 44 procent.

Oekraïners tussen de 25 en 45 jaar werken het vaakst in loondienst, namelijk 59 procent. De leeftijdsgroep daaronder werkt met 49 procent minder vaak. Qua geslacht is er geen verschil te zien: mannen en vrouwen werken even vaak.

Uitzendbureau

Het grootste deel van de Oekraïners in Nederland werkt 35 uur per week of meer. Slechts 15 procent werkt 30 tot 35 uur. Meer dan de helft werkt via een uitzendbureau. De contracten zijn vaak flexibel: Oekraïners werken als oproepkracht of hebben een tijdelijk dienstverband.

De Oekraïners zijn naar Nederland gevlucht na de invasie van Rusland bijna twee jaar geleden. Als gevolg van speciale Europese richtlijnen mogen ze hier zonder werkvergunning aan de slag.

In Brussel is rond de EU-top die daar vandaag plaatsvindt een groot boerenprotest aan de gang. De voornamelijk Belgische boeren willen met hun actie de hele stad lamleggen om druk te zetten op de EU-leiders. Ze voeren actie voor betere prijzen en minder bureaucratie. De politie meldde dat er zo'n 1300 tractoren in de hoofdstad waren geteld.

Onder meer bij het gebouw van het Europees Parlement staan betogers. Op het Luxemburgplein, naast het parlementsgebouw, is het onrustig en worden vernielingen aangericht. Een standbeeld op het plein is zwaar beschadigd.

Op beelden is te zien dat er vuurwerk op het gebouw wordt afgeschoten:

Op de binnen- en buitenringen van Brussel staan files door trekkers op de weg en ook op snelwegen richting de Belgische hoofdstad is er veel verkeershinder. De autoriteiten verwachten de hele dag grote verkeersproblemen, niet alleen in en rond Brussel maar ook in steden als Gent en bij het vliegveld van Luik. In Brugge vielen meerdere gewonden toen een bestelwagen inreed op een file die het gevolg was van de acties.

Vanwege de Europese top was een deel van de Europese wijk al afgesloten. De politie waarschuwt voor verkeersproblemen in het hele Brusselse gewest en adviseert mensen het openbaar vervoer te gebruiken.

Op de weg van Parijs naar Brussel staat in grote gele letters 'Ursula, wij zijn hier' gekalkt, een bericht aan het adres van voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie. Bij de EU-top vandaag staat het landbouwbeleid formeel niet op de agenda, maar er zal waarschijnlijk wel over gesproken worden.

NOS-verslaggever Jozephine Trehy was vanochtend op het Luxemburgplein in Brussel. Dat is het epicentrum van de acties, vlak naast het Europees Parlement. "Daar is de EU-top niet, maar de protesten zijn hier wel", vertelde ze in het NOS Radio 1 Journaal. "Het hele plein staat vol, er is een groot vuur in het midden. Het Europees Parlement is afgesloten, er staat veel ME en er werd net gegooid met eieren en bierflesjes. Ook wordt er veel vuurwerk afgestoken. De politie is begonnen met de inzet van een waterkanon, maar nog op de hele zachte stand."

Een boer heeft vanochtend zijn mestkar opengezet op het plein. Dat de politie voorzichtig is met ingrijpen had volgens enkele boeren op het plein te maken met het gebrek aan agenten.

"Ze hebben te weinig manschappen om ons te kunnen tegenhouden", aldus een van hen. "Ze kunnen ons het beste ons ding laten doen, anders gaat het escaleren. Boeren steunen elkaar op elk vlak en gaan door het vuur voor elkaar. Als het zo blijft doorgaan met de regels is er binnen nu en tien jaar geen toekomst meer voor ons in Vlaanderen."

Na 10.00 uur kwam het tot meer confrontaties met de politie, die de betogers met een brandslang en traangas van zich af probeerde te houden, meldt de VRT. Demonstrerende boeren bekogelden de politie "met allerhande straatmeubilair". Sommige probeerden een politieversperring weg te trekken.

Milieuregels en subsidies

Belgische boeren blokkeren al dagen grote wegen en snelwegen uit protest tegen te strenge milieuregels en het afschaffen van subsidies. Maandag werd bijvoorbeeld ook al de ringweg van Brussel geblokkeerd.

De Belgische actiegroep Boerenforum verwacht dat de focus van de acties de komende dagen zal verschuiven van wegblokkades naar blokkades van distributiecentra van supermarkten, zegt woordvoerder Tijs Boelens tegen omroep VRT. "We willen zo de groepen te raken die ons in de kou laten staan. Een supermarktketen die uitpakt met de laagste prijzen, dat snijdt in ons vel."

"We zijn geen boze boeren, maar bezorgde boeren", stelt Boelens. "We zijn bezorgd over onze toekomst en die van onze kinderen. De schuldigen zitten in het Europees Parlement. Het is waar dat we moeten zorgen voor klimaat, dierenwelzijn en milieu. Maar je kunt dat ook doen door ons te ondersteunen."

De Belgische landbouwers voelen zich gesterkt door boerenacties in omringende landen, zoals Frankrijk, Duitsland en Nederland.

De politie heeft twee mannen en een vrouw opgepakt die worden verdacht van het stelen van honderden waterkranen op campings in de gemeente Epe (Gelderland).

Eigenaar Bart Looijen van camping De Helfterkamp in Vaassen zegt tegen Omroep Gelderland dat er naar schatting 150 kranen van zijn camping zijn meegenomen. Toen hij contact opnam met campingeigenaren in de buurt bleken ook daar kranen te zijn verdwenen. Volgens de omroep zijn ze waarschijnlijk gestolen vanwege het koper in de kranen.

Camping De Wildhoeve in het dorpje Emst mist 250 stuks. "Langer geleden werden we vaker bestolen en sindsdien haalden we de kranen elk jaar eraf. Dat was nu één keer niet gedaan", zegt een medewerker.

De verdachten zijn een 21-jarige vrouw en een 38-jarige man uit Epe, en een 42-jarige man zonder vast woonadres. Een deel van de kranen werd bij een van hen thuis teruggevonden. Inmiddels is het drietal weer op vrije voeten, in afwachting van de rechtszaak.

Niet verzekerd

"De verdachten hadden een aantal van onze kranen in bezit. Die herken ik uit duizenden", zegt campingeigenaar Looijen. "Maar ik mocht ze niet houden van de politie. De kranen zaten verpakt in plastic en dienen als bewijs voor de rechtszaak. Daarom moeten er nieuwe worden gekocht. In maart staan de campinggasten weer voor de deur. Dan heb ik de kranen nodig."

Looijen schat de schade op 6000 tot 8000 euro. "De verzekering vergoedt het niet. Wel als de kranen vastzitten aan een gebouw, maar deze stonden los. Nu hebben we ook maar beveiligingscamera's aangeschaft."

Burgemeesters sluiten regelmatig ten onrechte huizen waar drugs zijn gevonden. De rechter floot hen terug in vele tientallen zaken, blijkt uit onderzoek van Omroep Brabant in samenwerking met de NOS.

In het onderzoek is gekeken naar zo'n 350 uitspraken van de afgelopen twee jaar over het sluiten van drugspanden. Daaruit blijkt dat burgemeesters niet altijd goed genoeg kijken naar de gevolgen voor bewoners. Dit terwijl de impact van een woningsluiting enorm is; mensen komen soms met hun hele gezin op straat te staan.

Op basis van de Opiumwet mogen burgemeesters bewoners van een pand tijdelijk wegsturen als de politie daar drugs heeft gevonden. Het kan bijvoorbeeld gaan om een wietplantage of een handelshoeveelheid cocaïne.

Aantal maanden tot een jaar

Het doel van zo'n sluiting is de aanloop naar het pand stoppen en de directe omgeving weer veilig krijgen. Een sluiting geldt meestal voor een aantal maanden tot een jaar en de maatregel gaat vaak al binnen een week in.

In 2022 stelde de Raad van State, de hoogste bestuursrechter in Nederland, strengere regels vast. Burgemeesters moeten goed kunnen uitleggen of sluiting echt nodig is en afwegen of bewoners niet te hard worden geraakt door de maatregel.

Dat doen burgemeesters niet altijd even secuur, blijkt uit de rechtszaken die sindsdien zijn gevoerd. Van de bijna 350 uitspraken die sinds 2022 door Nederlandse rechtbanken en de Raad van State zijn gepubliceerd, verloren gemeenten er ruim 100. Meestal ging het over woningen, soms over bedrijfspanden.

Te zware maatregel

In ruim vijftig gevallen vond de rechter het sluiten van een pand een onevenredig zware maatregel. Op de plek waar drugs zijn aangetroffen, woonden bijvoorbeeld ook kinderen die anders op straat zouden belanden. Of het ging om kwetsbare bewoners die zelf niet direct betrokken waren bij drugshandel.

In meer dan dertig zaken vond de rechter dat de openbare orde niet zo erg was verstoord dat een pand gesloten moest worden. Burgemeesters konden bijvoorbeeld niet aantonen dat er vanuit het pand echt drugs werden gedeald.

Verder blijken burgemeesters niet altijd goed te motiveren waarom ze een pand gesloten willen hebben. De rechter wijst sluiting in zo'n geval per definitie af. Ook wegen rechters nogal eens mee dat het tegenwoordig heel moeilijk is om vervangende woonruimte te vinden.

De vernieling in

Michel Vols, hoogleraar openbare-orderecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, maakt zich zorgen over het te snel sluiten van huizen door burgemeesters. "Je ziet dat ze niet helemaal begrijpen aan welke eisen ze moeten voldoen. Gezinnen zijn daar echt de dupe van en komen door fouten van de overheid op straat te staan."

Als het een huurwoning is, wordt vaak het huurcontract opgezegd. Ook komen huurders op een zwarte lijst terecht, waardoor ze moeilijk een nieuw huurhuis kunnen vinden. Volgens Vols bestaat het risico dat deze bewoners "alleen maar verder de vernieling in worden geholpen en in de armen van criminelen worden gedreven".

De hoogleraar wijst erop dat nooit is aangetoond dat het sluiten van huizen ook echt helpt tegen criminaliteit. "Het is fijn voor een wijk als overlastgevers weg zijn, maar de effecten op de langere termijn zijn totaal onduidelijk. Er is geen beeld over hoe het verder gaat met mensen nadat ze uit hun huis zijn gezet na een drugsvondst."

Vols vermoedt dat sommige burgemeesters vrij snel overgaan tot het sluiten van woningen om te laten zien dat ze drugshandel niet accepteren. Hij vindt dat ze beter een dwangsom kunnen opleggen, die betaald moet worden als bewoners opnieuw in de fout gaan.

Laatste redmiddel

Sebastiaan van 't Erve, bestuurslid van het Genootschap van Burgemeesters, zegt geschrokken te zijn van de vele keren dat de rechter zijn ambtsgenoten terugfluit. "Door een woning te sluiten raken we de grondrechten van mensen. Als we dat doen, moet dat ontzettend zorgvuldig gebeuren. Uit deze cijfers blijkt wel dat we het beter moeten gaan doen."

Volgens Van 't Erve, zelf burgemeester in Lochem, voelen burgemeesters zich geroepen om drugscriminaliteit te bestrijden vanwege de overlast en onveiligheid in wijken. Hij roept zijn collega's op het sluiten van panden als een laatste redmiddel te beschouwen en eerst andere maatregelen te nemen. Het onderzoek laat volgens Van 't Erve zien dat burgemeesters beter getraind moeten worden in het toepassen van de regels.

Honderden sluitingen

Omroep Brabant keek specifiek naar sluitingen waarover een rechtszaak is gevoerd en waarvan het vonnis is gepubliceerd op de site van de rechtspraak. Dit is een onbekend deel van alle sluitingen van drugspanden. Vermoedelijk sluiten burgemeesters jaarlijks honderden panden.

Lang niet alle betrokken bewoners zetten de stap naar de rechter. Sommige mensen accepteren dat hun huis tijdelijk op slot gaat of hebben geen geld voor een advocaat.

Het leven is weer wat duurder geworden. In januari was de inflatie 3,2 procent, volgens de eerste snelle berekening door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Een maand eerder was de inflatie nog 1,2 procent.

Het inflatiecijfer geeft aan dat de prijzen van producten en diensten in januari ruim 3 procent hoger waren dan een jaar geleden.

In de voorlopige cijfers is niet exact te zien wat er afgelopen maand in prijs is gestegen. Het CBS meldt alleen dat voedingsmiddelen, dranken en tabak ruim 4 procent duurder waren dan een jaar eerder.

Bij diensten stegen de prijzen met bijna 5 procent. De dalende tarieven van gas, elektriciteit en stadsverwarming dempen het inflatiecijfer iets.

Sinds juli 2022 bestrijdt de Europese Centrale Bank (ECB) de inflatie door de belangrijkste rentetarieven stapsgewijs op te trekken. Tien rentestappen verder staat de basisrente inmiddels op 4 procent.

De hogere rente van de ECB werkt door in allerlei marktrentes, zoals leenrente, hypotheekrente en spaarrente. Door het lenen van geld duurder te maken wil de centrale bank geld uitgeven ontmoedigen. Daarmee wordt de vraag naar diensten en producten teruggedrongen en zakken de prijzen.

De ECB stuurt voor de hele eurozone op een gemiddelde inflatie van zo'n 2 procent. Dat lijkt dit jaar voor de meeste eurolanden te gaan lukken, hoewel er onderling vrij grote verschillen zijn.

Vertekend

Het inflatiecijfer van het CBS wordt enigszins vertekend door een andere rekenmethode voor de energieprijzen die het CBS sinds juni vorig jaar gebruikt. Vroeger rekende het CBS met de prijs van nieuwe energiecontracten, in plaats van met de prijs van de feitelijk lopende energiecontracten.

De prijs van die lopende energiecontracten lag langere tijd voor veel huishoudens lager dan die van de nieuwe energiecontracten. De oude inflatiecijfers waren door die energieprijzen overtrokken hoog.

Het nieuwe inflatiecijfer is dus correcter, al duurt het nog wel tot juni dit jaar voor het effect van de veranderde rekenmethode uit het cijfer is verdwenen.

In Brussel begint om 10.00 uur een extra Europese top. Formeel staat maar één ding op de agenda: 50 miljard euro begrotingssteun voor Oekraïne voor de komende vier jaar. De extra top is nodig omdat de Hongaarse premier Orbán in december zijn veto uitsprak over het geld. Achter de schermen is druk onderhandeld om het geld voor Oekraïne dit keer wel veilig te stellen.

Op tafel ligt nu een voorstel waarbij jaarlijks wordt bekeken of het geld goed terechtkomt. Maar dat lijkt voor Orbán niet genoeg. Hij vindt dat alle regeringsleiders ieder jaar moeten instemmen met het volgende deel van het geld dat naar Kyiv gaat. Die eis gaat de overige 26 landen veel te ver. "Dat is een rode lijn", stelt een hoge EU-diplomaat.

Diplomaten nerveus

Of het gaat lukken om de Hongaarse premier dit keer wel over de streep te trekken blijft onzeker. Diplomaten zijn nerveus. Als het niet lukt om alle 27 EU-landen op één lijn te krijgen, is de Russische president Poetin de lachende derde, benadrukken ze. Eind deze maand is het twee jaar geleden dat Rusland buurland Oekraïne binnenviel.

Orbán verzet zich tegen de steun aan Oekraïne omdat die volgens hem niet in het belang van de EU is. Hongarije onderhoudt nog altijd nauwe banden met Rusland; in oktober vorig jaar ontmoette Orbán de Russische president Poetin.

President Zelensky spreekt de EU-leiders vanochtend via een videoverbinding toe. Hij zal benadrukken dat Oekraïne het geld hard nodig heeft. De miljarden, deels goedkope leningen en deels giften, zijn geen militaire steun. Het geld is vooral bedoeld om het land economisch overeind te houden. Er worden bijvoorbeeld salarissen voor onderwijzers en verpleegkundigen van betaald.

Als het niet lukt om Orbán te overtuigen, komt de begrotingssteun aan Oekraïne er hoe dan ook toch, verzekeren EU-diplomaten. De 26 overige EU-lidstaten zullen dan samen het benodigde bedrag buiten de EU-begroting bij elkaar brengen. Maar dat kost tijd en Oekraïne zegt het geld zo snel mogelijk nodig te hebben. Ondertussen staat ook in de Verenigde Staten de financiële steun aan Oekraïne onder druk.

Boerenacties verwacht

Behalve over het geld voor Oekraïne, zullen de landen ook spreken over de positie van boeren, hoewel dat formeel niet op de agenda staat. Ook daarover bestaat nervositeit.

In veel Europese landen gingen boze boeren de afgelopen weken de straat op en wierpen zij wegblokkades op. Belgische boeren kondigden eerder aan dat het hoogtepunt van hun acties vandaag in de Europese wijk in Brussel is, waar de regeringsleiders bij elkaar zijn. Er worden honderden trekkers verwacht, de politie raadt af om met de auto naar de Belgische hoofdstad te reizen.

Een deel van de klachten van de boeren gaat over de grote hoeveelheid wet- en regelgeving vanuit de Europese Unie. Ze vinden dat zij vergeleken met andere sectoren veel te veel moeten bijdragen om de ambitieuze klimaatdoelen van de EU te halen. Ze zeggen dat ze daardoor steeds minder verdienen.

400 miljard

Een derde van de begroting van de EU is voor de landbouwsector: bijna 400 miljard euro in vijf jaar. Voor inkomenssteun moeten boeren deels aan voorwaarden voldoen waar veel administratie bij komt kijken.

Onder druk van de protesten stelde de Europese Commissie gisteren voor om enkele regels voor het komende jaar te versoepelen. Of dat voor de boeren genoeg is, valt te bezien. Mogelijk volgen nog meer tegemoetkomingen.

Over vier maanden zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement. In de peilingen zijn conservatieve en radicaal-rechtse partijen in veel landen bezig aan een opmars. In Brussel is bezorgdheid over een mogelijke 'antiklimaatcoalitie' van die partijen, die ook inspelen op de ontevredenheid en de zorgen onder de boeren.

Goedemorgen! Vandaag wordt het rapport gepresenteerd over sociale veiligheid bij de publieke omroep. En in Brussel proberen EU-leiders Hongarije over te halen om de miljardenhulp aan Oekraïne niet meer tegen te houden.

Eerst het weer: het is overal droog met flink wat ruimte voor de zon. Het wordt 8 graden en er waait een westen- tot noordwestenwind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar aan het spoor wordt gewerkt.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Op het terrein in Rotterdam-Zuid waar maandag een explosie was, is gisteravond de mobiele eenheid ingezet vanwege onrust onder buurtbewoners en familieleden van vermisten. Het risico bestond dat de groep het terrein zou betreden, zegt de politie.

Twee mensen zijn aangehouden omdat ze langs of over de hekken op het terrein probeerden te komen. De zoektocht naar de twee vermisten en de sloopwerkzaamheden lagen vanwege de onrust korte tijd stil.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Zangeres Adele geeft in augustus vier concerten in een pop-upstadion in München. Dit openluchtstadion wordt speciaal voor haar gebouwd en biedt plaats aan 80.000 mensen.

Het is voor het eerst sinds 2016 dat de populaire Britse zangeres, die in de VS woont, weer op het Europese vasteland zal optreden. Twee jaar geleden gaf ze twee concerten in Londen. Op dit moment staat ze met een concertreeks in Las Vegas. Het laatste optreden daar is in juni.

Fijne donderdag!

In de Nederlandse internetsector is grote consternatie ontstaan over een geplande verhuizing van de techniek achter .nl-domeinnamen. In de komende jaren wil de stichting achter .nl een deel daarvan verhuizen naar Amazon Web Services, de tak van het Amerikaanse Amazon die serverruimte verhuurt.

Het gaat om de organisatie die het cruciale 'telefoonboek' achter .nl beheert. Als een bezoeker naar nos.nl of rijksoverheid.nl navigeert of er een mail naartoe stuurt, zorgt dat digitale telefoonboek ervoor dat die domeinnaam wordt vertaald naar IP-adressen waar een computer mee kan praten. Zonder dat telefoonboek zou een groot deel van het Nederlandse internet stoppen met werken, waaronder systemen als DigiD.

Volgens critici levert de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) met haar beslissing een cruciaal onderdeel van het Nederlandse internet uit aan een Amerikaans bedrijf en daarmee aan de Amerikaanse overheid.

SIDN stelt dat de verhuizing nodig is omdat het onderhoud van de servers duur en tijdrovend is en het moeilijk is om er personeel voor te vinden. Ook gaat het volgens de stichting wel om servers in de Europese Unie, niet in de VS.

'Compleet verrast'

Niet de hele infrastructuur verhuist naar de Amerikaanse internetgigant. Het 'telefoonboek' zelf, formeel het Domain Name System (DNS), blijft wel in eigen beheer draaien. Maar het systeem erachter waarmee domeinnamen kunnen worden geregistreerd of bijgewerkt, verhuist wel. Dat systeem is cruciaal voor het functioneren van het telefoonboek: uiteindelijk bepaalt dat of een websitebezoeker op de goede plek terecht komt.

Het besluit leidt tot kritische reacties, onder meer van de Vereniging van Registrars, de brancheorganisatie voor internetbedrijven die voor klanten domeinnamen registreren. Die schrijft "compleet verrast" en "not amused" te zijn. Branche-organisatie Dutch Cloud Community zegt te zijn overspoeld met vragen. GroenLinks-PvdA, D66 en NSC hebben Kamervragen ingediend.

Ook internetexpert Bert Hubert, die belangrijke software voor het opzoeken van domeinnamen in het "internettelefoonboek" ontwikkelde, is kritisch. "Dit is slecht voor onze digitale autonomie. We proberen die juist wat meer terug te krijgen, dit is niet het moment om die juist meer uit handen te geven."

Dat is ook waar de Kamerleden zich zorgen over maken: zij vragen demissionair minister Adriaansens van Economische Zaken of de verhuizing niet "zorgt voor een onwenselijke afhankelijkheid van de Verenigde Staten". Ze benadrukken in hun vragen dat SIDN een "aanbieder van essentiële diensten" is.

Digitale autonomie

Een vrees daarbij is dat uiteindelijk de Amerikaanse overheid het laatste woord heeft over wat er gebeurt met de .nl-systemen. "En als Amazon is gehackt: wie gaan ze dan weer als eerste online helpen? Ons niet", zegt Hubert. Er is wetgeving die Amerikaanse overheden voorrang geeft in bepaalde noodsituaties.

Bij politieke conflicten is die afhankelijkheid ook een risico. In de Agenda Digitale Open Strategische Autonomie schrijft het kabinet dat afhankelijkheid van diensten als Amazon Web Services "een grote mate van afhankelijkheid" met zich meebrengt, die "potentieel als drukmiddel zou kunnen worden ingezet".

Ook zijn er privacyrisico's, zeggen de critici. Wie een domeinnaam registreert, moet zijn adres- en contactgegevens achterlaten. De gegevens van die 6,3 miljoen domeinnamen worden straks ook bij Amazon ondergebracht en daarmee hebben de Amerikaanse inlichtingendiensten er toegang toe, is de vrees.

"Dan maakt het de Amerikaanse overheid weinig uit als die systemen in de Europese Unie staan", zegt Simon Besteman van Dutch Cloud Community. "Als Amerikaans bedrijf moet je gewoon meewerken."

Strategische doelen

In een reactie geeft SIDN toe te worstelen met het dilemma van de "digitale autonomie", maar zegt de stichting dat andere criteria de doorslag gaven. Zo moet het .nl-systeem altijd werken en moeten de gegevens goed worden beschermd, stelt de organisatie.

Het aanbod van Amazon "sluit het meest aan bij onze operationele en securityeisen en bijna al onze strategische doelen", schrijft de organisatie. Het ministerie van Economische Zaken is vooraf geïnformeerd, stelt de organisatie.

Besteman van brancheorganisatie Dutch Cloud Community betreurt het dat er geen aanbesteding is geweest. "SIDN zegt dat alleen Amazon kan bieden wat het zoekt, maar hoe weet je dat als je het nooit hebt gevraagd?"

Dat zorgt voor veel onbegrip in de sector, stelt Besteman. "Er zijn zelfs mensen die zich nu afvragen: hoezo moeten we dat hele .nl-domein eigenlijk aan SIDN gunnen? Dat is in de beginjaren van het internet zo gegroeid, maar misschien wordt het tijd om dat te heroverwegen."

Ze zijn uitsluitend man, een jaar of 29 en met gemiddeld 27 strafbare feiten bekend bij de politie: uitvoerders van liquidaties. De wortels van de meeste van deze schutters liggen buiten Europa en geweld is zelden hun enige criminele specialiteit. Het zijn een paar van de conclusies die onderzoekers trekken na 57 Nederlandse liquidatiezaken onder de loep te hebben genomen.

In opdracht van Politie & Wetenschap, het onafhankelijke onderzoeksprogramma van de Politieacademie, bestudeerden de onderzoekers de liquidaties die in Nederland tussen 2016 en 2021 zijn gepleegd en gingen ze met een aantal van de schutters in gesprek over hun motieven. Dat leverde een profielschets op van een groep waarover veel verhalen de ronde doen, maar waar niet eerder zoveel informatie over bij elkaar is gebracht.

Niet op klaarlichte dag

Het onderzoek rekent af met een aantal hardnekkige ideeën die bestaan over liquidaties als fenomeen. Zo neemt het aantal liquidaties sinds 2017 af; 'maar' in 1 op de 12 gevallen van moord of doodslag is er sprake van een liquidatie. En van aanslagen 'op klaarlichte dag', zoals de liquidatie van advocaat Derk Wiersum in 2019, is zelden sprake. Liever gaan schutters ongezien in het donker te werk, met name doordeweeks als de routines van slachtoffers duidelijker zijn.

Uit het overzicht blijkt dat vier op de vijf liquidaties met cocaïne te maken hebben, met name in de Randstad. In Noord- en Zuid-Holland vonden de meeste liquidaties plaats (40 om 26 procent), gevolgd door Noord-Brabant en Utrecht (beide 12 procent). In Brabant draaiden zaken vaker om cannabis en synthetische drugs. Friesland, Flevoland, Drenthe en Groningen bleven in de onderzochte jaren gevrijwaard van vooropgezette afrekeningen.

Het beeld van de schutters behoeft eveneens enige bijstelling, stellen de onderzoekers. Anders dan drugsuithalers worden deze daders niet steeds jonger (noch ouder). Ook opvallend: plegers hebben het vaker gemunt op iemand uit de eigen criminele organisatie dan uit een rivaliserende groep. Genoemde motieven zijn het leveren van een wanprestatie, diefstal van geld of drugs of praten met de politie. "Van je vrienden moet je het niet hebben", in de woorden van de onderzoekers.

Verreweg de meeste uitvoerders hebben via hun ouders een niet-Europese achtergrond: 8 op de 10, waarbij 6 op de 10 in Nederland zijn geboren. Van de klassieke migratielanden komen schutters met Antilliaanse wortels het meest voor (ruim een kwart). Schutters met een Marokkaanse en Surinaamse herkomst vormen elk een vijfde van de groep. Daders met Turkse wortels komen juist weinig voor en plegers met een Indonesische achtergrond waren er in de onderzochte jaren helemaal niet.

Een liquidatieopdracht komt doorgaans niet uit het niets op iemands pad. "Gemiddeld is een schutter al van 27 strafbare feiten verdacht voordat hij de liquidatie uitvoert", concluderen de onderzoekers. "We kunnen daarom wel stellen dat schutters van liquidaties een aanzienlijk track record opbouwen voordat ze een liquidatie plegen." Gemiddeld waren de mannen 16 jaar toen ze voor het eerst bij de politie in beeld kwamen - om allerlei feiten, niet enkel om geweldsmisdrijven.

In gesprek

Om een completer beeld te krijgen van de liquidatieplegers, keken de onderzoekers verder dan de statistiek. Ze voerden ook gesprekken met daders over hun levensloop, om zo bepalende momenten, terugkerende gebeurtenissen en beweegredenen te destilleren. Dat leverde vier profielschetsen op: de doe-het-zelver die op wraak zint, de professional die uit is op financieel gewin en reputatie, de naïeveling die ergens bij wil horen en de (ont)kenner die zijn beweegredenen niet prijsgeeft.

Een eenduidige voedingsbodem voor betrokkenheid bij liquidaties ontdekten de onderzoekers niet. Wel leerden de gesprekken hen dat problemen thuis, zoals schulden, schoolverzuim in de hand werkten. Dat zorgde er in de tienerjaren voor dat de jongeren afgleden richting de criminaliteit. "Voor een merendeel wordt de tienerperiode getekend door een criminele buurt of familie met verkeerde voorbeelden, gemiste verbinding met een ouder, armoede en een zucht naar spanning."

Samenwerking tussen politie en gemeenten, wijkgerichte (jeugd)werkers, docenten, ouders en jongeren is cruciaal, concludeert politiechef Martin Sitalsing, belast met de thema's zorg en veiligheid. "Alhoewel we de daad niet kunnen voorspellen, valt er preventief veel winst te behalen. Een aanpak met oog voor de volledige context waarin kwetsbare jongeren opgroeien, is nodig."

Tien woningen zijn vannacht ontruimd na een brand in een hoekwoning in Koog aan de Zaan. Een van de bewoners werd in een nabijgelegen ziekenhuis onderzocht omdat ze rook had ingeademd.

Drie mensen zijn uit het huis gehaald waar de brand uitbrak. Er stond ook een volière met vijftig vogels, die de brand niet hebben overleefd.

De buurtbewoners die hun huis moesten verlaten, zijn opgevangen in een kapsalon in de buurt. De brandweer heeft het vuur met onder meer met vier blusvoertuigen bestreden.

"Een deel van het bluswerk is van buiten de woning uitgevoerd, omdat het binnen te gevaarlijk was voor de brandweer", zegt een woordvoerder van de veiligheidsregio tegen de regionale omroep NH. Rond 06.00 uur was het vuur uit en was er geen sprake meer van rookoverlast.

Onbewoonbaar

Het huis heeft veel schade en is onbewoonbaar. Voor de bewoners is opvang geregeld. Het is niet duidelijk hoe lang de herstelwerkzaamheden gaan duren.

De oorzaak van de brand wordt nog onderzocht.

Ruim 38.000 mensen dienden vorig jaar een eerste asielverzoek in Nederland in, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op basis van cijfers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Dat is 8 procent meer dan in 2022, toen er 35.500 eerste asielaanvragen waren.

Het aantal nareizigers nam juist af in vergelijking met 2022. Het waren er afgelopen jaar 10.000, 7 procent minder dan in 2022.

De meeste asielverzoeken werden in de tweede helft van 2023 ingediend: in de eerste helft van het jaar ging het om ruim 15.000 verzoeken, in de tweede helft van het jaar waren het er 23.000.

Meesten komen uit Syrië

De meeste asielzoekers kwamen net als in de voorgaande jaren uit Syrië (13.000 aanvragen), gevolgd door Turkije (bijna 2900 aanvragen), Eritrea (ruim 2300) en Jemen (2000). Het aantal nareizigers nam vooral af omdat er minder nareizigers uit Syrië en Eritrea naar Nederland kwamen. Het aantal nareizigers uit Jemen nam wel toe, blijkt uit voorlopige cijfers.

Het grootste deel van de asielzoekers die in 2023 een aanvraag deden is man. Driekwart van alle eerste aanvragen wordt door een man gedaan. De meeste aanvragers waren jonger dan 35 jaar. Bij de groep Eritreeërs was bijna de helft van de aanvragers jonger dan 18 jaar op het moment van aanvraag.

Demonstranten hebben hun acties bij de Peruaanse toeristische trekpleister Machu Picchu beëindigd na concessies van de overheid. De demonstranten waren woedend dat de kaartverkoop voor het complex geprivatiseerd werd.

Omwonenden en touroperators blokkeerden ongeveer een week lang de toegang tot het gebied en legden hun werk neer. Volgens hen zou Joinnus, het bedrijf dat de overheid inschakelde voor de verkoop, jaarlijks miljoenen euro's opstrijken voor hun diensten.

Reguleren

Minister van Cultuur Leslie Urteaga hoopte met het bedrijf het aantal bezoekers beter te kunnen reguleren. Zo waren er berichten dat operators meer kaarten verkochten dan eigenlijk mocht.

Agentschappen die verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van de historische plek waarschuwen al langer dat er sinds het einde van de coronapandemie dagelijks te veel toeristen het gebied inkomen.

Treinverbinding

Maar lokale bedrijven waren niet blij met de privatisering en blokkeerden onder meer de treinverbinding naar het gebied. De minister ging naar het gebied toe en sprak met de demonstranten.

Hoeveel financiële schade door de protesten is geleden, is niet bekend. Een woordvoerder van een lokale Kamer van Koophandel meldde aan krant El Comercio dat het zou gaan om een inkomstenverlies van zo'n 725.000 euro per dag.

Wandeltocht

Eind vorige week werd een groep van zo'n zevenhonderd toeristen geëvacueerd uit het gebied nadat ze niet meer weg konden vanwege de protesten. Vanwege de staking was het zeer ingewikkeld om Machu Picchu te bereiken. Dat kon alleen via een urenlange wandeltocht.

De demonstranten beëindigden hun actie nadat de minister had beloofd de kaartverkoop te verplaatsen naar een online platform dat wordt beheerd door de nationale overheid. Het contract met Joinnus, dat begin januari inging, is ontbonden.

Opgelucht

De minister laat weten opgelucht te zijn. "We moeten nu alles weer op gang krijgen, zodat mensen dit wonder kunnen bezoeken waar wij als Peruanen zo trots op zijn".

Vorig jaar was het ook al onrustig in het gebied. Toen sloot de regering het gebied bijna een maand af vanwege de felle protesten tegen de regering. De overheid was bang dat toeristen die de voormalige Inca-nederzetting wilden bezoeken iets overkwam.

Op het terrein in Rotterdam-Zuid waar maandag een explosie was, is gisteravond laat de mobiele eenheid ingezet vanwege onrust onder buurtbewoners en familieleden van vermisten. Het risico bestond dat de groep het terrein zou betreden, zegt de politie. Die heeft twee mensen aangehouden die probeerden langs de hekken op het terrein te komen.

Vanwege de onrust lagen de sloopwerkzaamheden en de zoektocht naar de twee vermisten korte tijd stil. Afgelopen nacht bleef het rustig.

Verminkt

Familieleden van de vermisten zijn bang dat de lichamen onder het puin tijdens de sloop van het gebouw verder verminkt worden. "Wij zijn moslims, wij moeten onze lichamen begraven", zei een ongerust familielid tegen de NOS. Hij doelde hiermee op het islamitische gebruik om doden zo snel mogelijk te begraven.

De ME moest ingrijpen om familieleden en omwonenden tegen te houden:

Een grote kraan is bezig met het brokstuk voor brokstuk slopen van het verwoeste pand. De constructie van het gebouw in Zuidwijk is na de explosie en brand van maandag zo verzwakt dat het zoeken naar de vermisten als gevaarlijk wordt beschouwd. Volgens de politie kan iedere verschuiving van brokstukken ertoe leiden dat het pand als een kaartenhuis instort.

Frustratie

Dat leidde tot frustratie bij enkele tientallen familieleden van de vermisten en omwonenden die zich bij het hek verzamelden. Ze willen snel bij de vermisten komen en zijn bang dat er te hardhandig wordt gesloopt.

Gisteren gingen familieleden van een van de slachtoffers het terrein op uit frustratie over het uitblijven van een zoekactie. Zij werden aanvankelijk gevraagd om te vertrekken, maar mochten later na overleg met agenten alsnog het terrein op.

Familieleden haalden daarop een lichaam uit het puin vandaan, begeleid door agenten.

Het pand wordt gesloopt op advies van bouw- en woningtoezicht. Dat gebeurt "van buiten naar binnen en van boven naar beneden, met als belangrijkste doel om de vermisten zo snel mogelijk te traceren", meldt de politie.

Vanwege de gevaarlijke situatie houdt de politie er rekening mee dat de zoektocht naar de twee vermiste personen meerdere dagen gaat duren.

Socialemediaplatforms geven veel meer om winst dan om de veiligheid van kinderen, dat was duidelijk het standpunt van politici bij een verhoor in de Amerikaanse Senaat. Zij zaagden de directeuren van Meta, TikTok, X, Snap en Discord vier uur lang door over de bescherming van minderjarige gebruikers.

De titel van het verhoor door de Senaatscommissie: bigtech en de crisis rond online seksuele uitbuiting van kinderen. Maar de kritiek was breder dan dat. Senatoren verwezen naar de groeiende stapel rapporten waarin onderzoekers een directe link leggen tussen een verslechterd mentaal welzijn onder kinderen en gebruik van sociale media.

"Zij zijn verantwoordelijk voor veel van de gevaren waar onze kinderen online mee worden geconfronteerd", zei commissievoorzitter en Democraat Dick Durbin tegenover de aanwezige CEO's. Ouders en nabestaanden van kinderen die zelfmoord pleegden hielden in de zaal foto's van de kinderen omhoog. In de zaal werden verklaringen getoond van kinderen die vertelden hoe ze op sociale media zijn uitgebuit.

Meta-CEO Zuckerberg werd opgeroepen zijn excuses aan te bieden, wat hij deed:

De vertegenwoordigers van de techbedrijven wierpen tegen dat ze al een breed pakket aan maatregelen hebben genomen. Zo herhaalde Meta-baas Mark Zuckerberg dat zijn bedrijf sinds 2016 ruim 20 miljard dollar heeft geïnvesteerd in het veiliger maken van bijvoorbeeld Facebook en Instagram. Er zijn allerlei mogelijkheden gekomen voor ouders om de schermtijd van hun kinderen te beperken.

Stem verheffen

Maar de senatoren toonden zich niet onder de indruk. Met stemverheffing eiste bijvoorbeeld de Republikein Ted Cruz opheldering over een kinderpornowaarschuwing op Instagram. Gebruikers die zoeken op de term CSAM, wat staat voor Child Sexual Abuse Material, krijgen die pop-up te zien.

De tekst waarschuwt gebruikers dat de zoekresultaten mogelijk kinderporno bevatten, dat dit verboden is en dat het zeer schadelijk is voor de slachtoffers. De gebruiker krijgt hulp aangeboden, maar ook de optie om toch door te gaan naar de zoekresultaten. "Meneer Zuckerberg, wat dacht u in hemelsnaam!"

Facebook-klokkenluider Frances Haugen zette op X een afbeelding van dit fragment:

Cruz opende vervolgens een spervuur aan vragen: hoe vaak is deze melding getoond, was er echt kinderporno zichtbaar, hoeveel "pedofielen" hebben ernaar gekeken en zijn die bij de politie aangegeven? Halverwege Zuckerbergs weinig concrete antwoorden viel Cruz hem steeds in de rede. "Senator, wilt u dat ik uw vragen beantwoord?", vroeg de Meta-baas retorisch terug.

Tientallen rechtszaken

Meta is door tientallen staten in de VS aangeklaagd. Volgens de aanklachten zijn Facebook en Instagram bewust ontworpen om zo verslavend mogelijk te zijn voor kinderen. Ook worden deze platforms ervan beschuldigd zeer schadelijk te zijn voor bijvoorbeeld het zelfbeeld van kinderen en dat ze te weinig doen om jonge gebruikers te beschermen tegen online kinderlokkers.

Vorige week trok in de Britse krant The Guardian een nieuwe klokkenluider aan de bel over Meta. Volgens een voormalig werknemer heeft Zuckerberg de middelen om Instagram veiliger te maken voor tieners, maar kiest het bedrijf ervoor om die niet in te zetten. Het bedrijf weerspreekt dat en houdt vol dat het probleem hard wordt aangepakt.

Weinig steun voor wetsvoorstellen

Er liggen diverse wetsvoorstellen in de VS om kinderen online beter te beschermen. Directeur Linda Yaccarino van X, voorheen Twitter, maakte vandaag bekend dat het bedrijf de zogeheten Stop CSAM Act steunt. Daarmee is X het eerste grote platform dat dit wetsvoorstel omarmt. Als de wet wordt aangenomen, wordt het makkelijker voor slachtoffers van kinderuitbuiting om techbedrijven aan te klagen.

Vorige week kondigde Snap, de onderneming achter Snapchat, aan dat het een ander wetsvoorstel steunt. Dat voorstel maakt het aanraden van schadelijke content voor socialemediaplatforms strafbaar. Maar Snap en X zijn hiermee de uitzondering. Meta, TikTok en Discord hebben nog geen steun uitgesproken voor zulke voorstellen.

De Franse politie heeft in de buurt van Parijs 91 demonstranten opgepakt die deelnamen aan de boerenprotesten. De betogers waren een belangrijke groothandelsmarkt ten zuiden van Parijs binnengedrongen. Die plek is van groot belang voor de voedselvoorziening van de Franse hoofdstad en de rest van het land.

De politie had eerder al gewaarschuwd dat het binnengaan van de locatie consequenties zou hebben en dat de betogers op afstand van Parijs moesten blijven. "We kunnen geen verstoringen van de openbare orde tolereren", zegt de politie nu tegen Franse media. De boeren hebben volgens Franse media tevens schade aangericht op de groothandelsmarkt in Rungis.

De boeren blokkeren al enkele weken verschillende snelwegen in Frankrijk en maandag werden er snelwegen rondom Parijs geblokkeerd. Ze zijn ontevreden omdat ze naar eigen zeggen niet genoeg verdienen met hun werk en vinden ze de Europese regelgeving op het gebied van milieubescherming verstikkend.

De Franse regering probeert de boeren tegemoet te komen. De nieuwe premier Attal besloot de verhoging van de belasting op landbouwdiesel te schrappen. Ook zei hij dat er wat hem betreft uitzonderingen op sommige Europese regels voor Franse boeren moeten komen. "Onze landbouw is een kracht en ook onze trots."

De toezeggingen zijn voor de boeren nog niet voldoende. Vanmiddag waren er volgens Franse media 4500 tractoren die Franse wegen blokkeerden.

In Volendam is vanmiddag een pastoor geslagen tijdens een uitvaartdienst in een kerk, meldt de regionale omroep NH. De politie laat aan de omroep weten dat een 33-jarige man is aangehouden.

Het incident gebeurde in de Sint-Vincentiuskerk. Omstanders zeggen tegen NH dat een verwarde man een dienst onder leiding van de pastoor verstoorde. Vervolgens zou hij een bijbel van de pastoor hebben afgepakt en hem daarmee hebben geslagen.

Op beelden die rondgaan op sociale media is te zien dat de man door bezoekers van de kerk tegen de grond wordt gedrukt. Kort daarna werd hij aangehouden door agenten.

De politie bevestigt aan NH dat de pastoor een klap heeft gekregen, maar dat het goed met hem gaat. "Hij kon daarna de dienst hervatten", zegt de woordvoerder. "De man gaat wel aangifte doen." Volgens de politie is de verdachte een inwoner van de gemeente Edam-Volendam.

Een 47-jarige vrouw uit Terneuzen is in hoger beroep veroordeeld tot 14,5 jaar cel omdat ze haar twee minderjarige dochters liet misbruiken door haar vriend. Ook maakte ze de verkrachting van een vriendinnetje van de kinderen mogelijk. Volgens het hof is er sprake van medeplegen.

De dochters van de vrouw werden tussen 2008 en 2019 veelvuldig misbruikt door hun stiefvader. De meisjes werden regelmatig gedrogeerd met slaappillen of ghb. Eén van hen moest ook seks met andere mannen hebben. Zij werd meegenomen naar parenclubs en parkeerplaatsen. Naast de twee zussen is ook een vriendinnetje van een van de meisjes door de man verkracht.

De toenmalige partner van de vrouw werd eind 2020 veroordeeld voor het misbruik. Hij kreeg acht jaar celstraf en tbs met dwangverpleging. Hij maakt afgelopen zomer in de gevangenis een einde aan zijn leven. De vrouw werd in 2021 veroordeeld tot tien jaar cel, maar ze ging tegen die straf in hoger beroep. Daarin eiste het Openbaar Ministerie vijftien jaar cel, meldt Omroep Zeeland.

Hogere straf

Volgens het gerechtshof heeft de vrouw intensief met haar toenmalige partner samengewerkt om het misbruik mogelijk te maken. Het hof rekent dit de vrouw zwaar aan, niet alleen vanwege de aard en omvang van het misbruik, "maar juist ook omdat het haar beide dochters betrof en zij als moeder bij uitstek degene was die hen had kunnen en moeten beschermen".

Verder rekent het hof de verdachte aan dat zij nooit de volledige verantwoordelijkheid heeft genomen voor haar daden. De straf die de rechtbank had opgelegd vond het hof te laag en doet volgens het hof te weinig recht aan de ernst van de feiten.

De vrouw is daarom veroordeeld tot 15 jaar cel, met een half jaar aftrek vanwege een overschrijding van de redelijke termijn voor de berechting. Daarnaast moet de verdachte aan drie slachtoffers, onder wie haar dochters, een schadevergoeding van in totaal 185.000 euro betalen.

Ook heeft het hof bekeken of de vrouw behandeld moet worden in een tbs-kliniek, maar is besloten om geen tbs op te leggen. Volgens het hof is er bij de verdachte weliswaar een persoonlijkheidsstoornis vastgesteld, maar is er mede vanwege haar zwakke gezondheid een kleine kans op herhaling.

Playmobil viert deze week zijn 50-jarige bestaan. Op de speelgoedbeurs in het Duitse Neurenberg waar het bedrijf in 1974 de eerste poppetjes presenteerde, kondigde de topman van Playmobil gisteren een nieuwe koers aan. De fabrikant gaat onder andere meer poppetjes maken van bekende mensen, zoals van de Duitse nationale voetbalploeg, om zo verzamelaars aan te spreken.

Playmobil kampt al jaren met dalende verkoopcijfers en hoopt met deze nieuwe strategie het tij keren. In oktober schrapte het Duitse moederbedrijf Horst Brandstätter Group 700 banen, een zesde van alle medewerkers. De speelgoedfabrikant wijst de hoge inflatie aan als oorzaak van de verkoopdaling, maar speelgoedexperts betwijfelen of dit de voornaamste reden is.

"De wereld wordt sneller en aanpassen lukt nog niet", zegt Emile Kalis, spelontwikkelaar en organisator van de Nederlandse Verkiezing Speelgoed van het Jaar. Hij denkt niet dat de nieuwe poppetjes het bedrijf gaan helpen. "De vraag is of je je hiermee niet gaat vervreemden van je originele publiek. Hoe aansprekend is een figuurtje van Barack Obama voor een kind?"

Ook Edwin Appeldoorn, eigenaar van speciaalzaak Playmowinkel in Hardinxveld-Giessendam, mist aandacht voor het inlevingsvermogen van kinderen bij de nieuwe koers. "De fantasie blijft dan te klein. Wijzelf als diehardfans zijn bang dat dit niet gaat werken. Misschien is het leuk voor verzamelaars, maar het gaat het bedrijf niet redden."

En de verzamelaars zijn ook al verzadigd door bijzondere uitgaves van Lego en de poppen van bekende figuren van het merk Funko, denkt Kalis. "Je kan uiteindelijk minder met Playmobil. Het is kant en klaar."

"Bij Lego koop je tegenwoordig 10 kilo voor 800 euro en daar kun je een Batmobile mee in elkaar zetten", schetst Kalis. "Dan is het thematisch ook wel gaaf. Denk ook aan het Witte Huis of Adidas-sneakers van Lego, met instructieboekjes die ingewikkelder zijn gemaakt voor volwassenen."

Knight Rider

Playmobil heeft al eerder geprobeerd de volwassenenmarkt aan te spreken, vertelt Kalis. "Ze hadden bijvoorbeeld de auto uit de film Back to the Future gemaakt en zelfs een licentie met James Bond, maar dat werd toen niets. Het is eigenlijk gewoon voor kleine kinderen, een merk waarbij je met poppetjes speelt."

"Playmobil gaat hiermee toch een nostalgische kant op", zegt speelgoedspecialist Barbara Bieshaar van veilingsite Catawiki. "Lego heeft voor heel actuele thema's gekozen, maar Playmobil kwam bijvoorbeeld met de auto's van Knight Rider en The A-Team. Kinderen van nu weten waarschijnlijk niet eens wat Knight Rider is."

"De laatste tien jaar is Playmobil de boot gaan missen", zegt Kalis. "Ze hebben te lang vertrouwd op oude successen." Aan het Playmobil-poppetje kun je ook niet zoveel veranderen, zegt de speelgoedexpert. "Het is daarmee vrij lastig voor het bedrijf om zich opnieuw uit te vinden. Lego is veel vrijer met het blokje als uitgangspunt."

De omzet van concurrent Lego blijft ondertussen juist stijgen. "Lego is eerst teruggegaan naar de corebusiness: de brandweer en politie, wat je gewoon op straat ziet", zegt Kalis. "Vanuit daar zijn ze doorgegaan met licentiedingen, gericht op de volwassenenmarkt."

Politie en prinsessen

Volgens Kalis hoeft de daling in verkoop niet te maken te hebben met de opkomst van smartphones en sociale media. "De bordspellenwereld is sindsdien ook knetterhard gegroeid, net als Lego. Speelgoed heeft zeker een toekomst naast sociale media als TikTok."

Appeldoorn van Playmowinkel vindt dat het speelgoedmerk een eigen koers vaart. "En niet luistert naar wat de klant en de verzamelaar nou eigenlijk wil." Hij merkt dat de vraag naar de "gewone bassissetjes" heel groot is. "Politie, cowboys, prinsessen, dat werkt het beste. Niet te moeilijk denken."

Celvin de Bie, hoofd marketing van speelgoedketen Intertoys, is optimistischer gestemd over de toekomst van Playmobil. Hij sprak op de speelgoedbeurs in Neurenberg met vertegenwoordigers van het merk.

"Ze zien zelf ook in dat ze terug moeten naar de basis. Het bedrijf is de feeling kwijtgeraakt met het grote Playmobil dat ze ooit waren. Dat zien we ook in de interesse voor het merk in onze winkels. We hopen heel erg dat het tij keert, want voor de speelgoedbranche zou het verschrikkelijk zijn als dat niet gebeurt."