Amerika aast op Oekraïense bodemschatten, maar winning is complex
De vele grondstoffen en mineralen in de Oekraïense bodem zijn ineens een hot item bij onderhandelingen over de toekomst van het land. Washington heeft zijn zinnen erop gezet en de Amerikanen lijken nu een overeenkomst te hebben bereikt met Oekraïne.
Volgens een VN-rapport bezit Oekraïne 5 procent van de wereldwijde reserves van een reeks kritieke grondstoffen. Dat zijn mineralen die door de Europese Commissie zijn bestempeld als strategisch onmisbaar voor onze economie, maatschappij en de energietransitie.
Bekijk in deze video welke grondstoffen Oekraïne rijk is:
Ten opzichte van Amerikaanse voorstellen die rondgingen lijkt het akkoord mild voor Oekraïne: de eis van president Trump om 500 miljard dollar aan zeldzame mineralen te krijgen, zou van tafel zijn. En Oekraïne lijkt op zijn beurt toch te tekenen, zonder dat er afspraken liggen over veiligheidsgaranties of nieuwe militaire hulp van de VS.
Eigen ideeOekraïne kwam vorig jaar zomer zelf met idee voor grondstoffen in ruil voor militaire steun en toetreding tot de NAVO. "Het werd voorgesteld als laatste redmiddel om de Amerikanen aan te sporen", zegt Julia Soldatiuk-Westerveld van Instituut Clingendael, deskundige op het gebied van Oekraïne en veiligheidsbeleid voor dat land. In de onderhandelingen draaide Trump het om tot enkel een terugbetaling aan de VS, al lijkt dat niet de uitkomst te zijn geworden.
De deskundige wijst op de nadelen die er voor Oekraïne zitten aan een mineralendeal met de VS. "Daarmee zou Oekraïne de controle verliezen over zijn eigen grondstoffen en nog meer van zijn soevereiniteit inleveren."
Ook voor Rusland kan het plan slecht uitpakken, verwacht Soldatiuk-Westerveld. "Met sterke economische belangen van de VS in Oekraïne wordt het strategisch belang ervan groter voor Washington. Evenals de motivatie om Amerikaanse investeringen in Oekraïne te beschermen tegen Russische militaire actie."
Winning is complexComplicatie is dat het verre van eenvoudig is om de Oekraïense bodemschatten te winnen. "Het is één ding om te weten waar deze grondstoffen zijn, maar heel wat anders ze uit de grond te halen en te exporteren", zegt hoogleraar industriële ecologie René Kleijn (Universiteit Leiden). Hij heeft het idee dat het plan economisch gezien vooral voor de bühne is. "Het is niet alsof er goudstaven begraven liggen die je zo naar de bank kan brengen."
Het kan tot zo'n vijftien jaar duren voordat een mijn operationeel is, als op die plek tenminste geen mijnen of bomscherven liggen. Kleijn vraagt zich ernstig af hoeveel bedrijven in oorlogsgebied zo'n diepte-investering willen doen. Daar komt volgens hem bij dat de prijs van een aantal van deze grondstoffen momenteel laag is, onder meer door een gedaalde vraag naar elektrische auto's.
Ook merkt de expert op dat veel van de beoogde kritieke grondstoffen in door Russisch bezet gebied in de bodem zitten. Volgens The New York Times is dit deel naar schatting goed voor 66 procent van de inkomsten.
Wanneer het akkoord tussen de VS en Oekraïne wordt ondertekend, is nog onduidelijk. Trump en Zelensky laten die taak volgens Oekraïense media waarschijnlijk over aan hun ministers van Buitenlandse Zaken.