Vanaf volgend jaar krijgen vrouwelijke studenten in de Russische regio Karelië geld als ze een kind krijgen. Het is een van de plannen om het geboortecijfer in het land op te krikken.
Russische vrouwen onder de 25 jaar die voltijds studeren aan een lokale universiteit of hogeschool, krijgen 100.000 roebel als ze bevallen van een gezond kind. Dat is omgerekend zo'n 1050 euro. Studentes die een tweeling krijgen, ontvangen een dubbele vergoeding. Als het kind tijdens de bevalling overlijdt, wordt er niks uitgekeerd.
Vanaf het tweede kind kregen vrouwen voor elk kind al een vergoeding van omgerekend 4900 euro. Die vergoeding werd al in 2007 geïntroduceerd om het geboortecijfer in Rusland te verhogen. Met de nieuwe premie voor studentes hoopt Karelië ook vrouwen over de streep te trekken die nu vanwege hun studie wachten met kinderen. Wie eerder begint, krijgt meer kinderen, is de achterliggende gedachte.
De Russische bevolking krimpt, tot ontzetting van president Poetin. Gemiddeld krijgen vrouwen in het land 1,5 kind. Dat is niet voldoende om de bevolking op peil te houden. Volgens de VN is daarvoor minimaal een geboortecijfer van 2,1 nodig.
In Kaliningrad, in het westen van Rusland, krijgen studentes en vrouwen die net zijn afgestudeerd al een vergoeding als ze moeder worden. Ook op landelijk niveau wordt gesproken over dergelijke initiatieven. In mei is in het parlement een voorstel ingediend om alle Russische vrouwen onder de 25 jaar 200.000 roebel te geven als ze een baby krijgen.
Ook de toegang tot abortus wordt ingeperkt. Zo is het de laatste jaren moeilijker geworden om abortuspillen te krijgen en zijn er plannen om abortussen in privéklinieken te verbieden. Ook is het in sommige regio's strafbaar om vrouwen te overtuigen om een zwangerschap af te breken.
De Staat mag het aantal vluchten op Schiphol niet met een tijdelijke regeling snel terugbrengen naar maximaal 460.000 vluchten per jaar. Dat heeft de Hoge Raad besloten. Het vorige kabinet was dat ooit van plan, maar zag daar vorig jaar al van af na kritiek vanuit de VS en de EU. De hoogste rechter bevestigt nu dus dat dat snelle krimpplan niet mag.
Nu zijn er nog maximaal 500.000 vluchten per jaar toegestaan. Het toenmalige kabinet wilde Schiphol laten krimpen in twee stappen. Per eind 2023 al naar maximaal 460.000 vluchten per jaar. En dan later naar 440.000 via een door de EU voorgeschreven procedure die lang duurt. Bij die procedure moeten allerlei belanghebbenden betrokken worden via verschillende consultatierondes.
Vliegmaatschappijen stapten toen naar de rechter. Want ze vonden dat die snelle verlaging naar 460.000 vluchten niet mocht. Daarvoor moest ook al die lange EU-procedure gevolgd worden, stelden ze. De rechter gaf ze toen gelijk.
Gerechtshof vond van welHet kabinet ging in hoger beroep tegen die uitspraak. Het gerechtshof was het wel weer met het kabinet eens. Zo'n Europese procedure zou niet nodig zijn. Het aantal vluchten mocht omlaag naar 460.000. Dat kon wel pas eind 2024, door de vertraging die de rechtszaak had opgeleverd.
Maar toen kwam er kritiek vanuit Amerika en de EU. De Amerikaanse maatschappij Jetblue zou landingsrechten kunnen verliezen en vroeg de Amerikaanse autoriteiten om als vergelding KLM landingsrechten in de VS te ontnemen. En de EU vond dat voor dat eerste krimpplan ook de EU-procedure gevolgd moest worden.
Onder druk van de VS en de EU besloot het kabinet in november dan maar af te zien van die snelle krimp en alleen nog het langer durende krimpplan met EU-procedure door te zetten.
Maar ondertussen was KLM al in cassatie gegaan tegen de uitspraak van het gerechtshof. En dus ging de zaak nog wel door naar de Hoge Raad.
Andere zaak bewonersJe zou dus denken dat deze uitspraak niet meer uitmaakt, omdat de overheid toch geen snelle krimp meer wil. Maar ondertussen heeft een rechter wel uitspraak gedaan in een andere zaak, aangespannen door omwonenden. Die eisten dat er snel iets gedaan wordt aan de overlast.
Die rechter oordeelde in maart dat de Staat omwonenden inderdaad beter moet beschermen tegen geluidsoverlast en wel binnen een jaar. Het vorige kabinet overwoog hiertegen in hoger beroep te gaan.
Wat het nieuwe kabinet nu precies wil gaan doen met Schiphol is nog onduidelijk. In het hoofdlijnenakkoord van de coalitiepartijen staat dit: "De komende jaren moet de inzet gericht zijn op het op orde brengen van de rechtsbescherming van omwonenden (geluidhinder), met behoud van de netwerkkwaliteit van Schiphol. Zo is op langere termijn doorgroei mogelijk met stillere en schonere vliegtuigen."
Er is geen reden om de Nederlandse Staat een dwangsom van 50.000 euro op te leggen voor elke dag dat er alsnog in Nederland gemaakte F-35-onderdelen in Israël terechtkomen. Dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald in een kort geding tegen de Staat, aangespannen door mensenrechtenorganisaties Oxfam Novib, Pax Nederland en The Rights Forum.
In februari oordeelde het gerechtshof dat Nederland moet stoppen met de uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël, omdat er volgens het hof "een duidelijk risico bestaat" dat Israël met de F-35-toestellen (ook bekend als Joint Strike Fighter) "ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht" pleegt in de Gazastrook.
Het arrest week af van een eerder vonnis van de rechtbank in Den Haag, dat bepaalde dat de leveringen wel konden doorgaan. De Staat is in cassatie gegaan tegen de uitspraak van het hof, maar mag tot het oordeel van de Hoge Raad geen onderdelen leveren.
Alternatieve manierenNa de uitspraak van het gerechtshof werd de rechtstreekse export vanuit het Europese distributiecentrum in Woensdrecht naar Israël gestopt. Maar in maart meldde de NOS op basis van interne documenten van het ministerie van Buitenlandse Zaken dat Nederland zocht naar alternatieve manieren om F-35-onderdelen aan Israël te leveren, bijvoorbeeld via andere landen zoals de VS.
Dat leidde tot een kort geding: Oxfam Novib, Pax Nederland en The Rights Forum vonden dat Nederland het exportverbod niet naleefde. Maar de rechter in Den Haag zegt dat dit niet kan worden geconcludeerd op basis van het arrest van het hof.
Het hof oordeelde enkel over de rechtstreekse leveringen, zegt de rechter in het vonnis, en niet over bijvoorbeeld leveringen via de pool met F-35-reserveonderdelen vanuit de VS (de zogenoemde Global Spares Pool). Verder is volgens de rechter in het kort geding niet gebleken dat de Staat de veroordeling van het hof "niet nakomt of de intentie heeft of lijkt te hebben deze niet na te zullen komen".
Pool met reserveonderdelenIn stukken die door de Staat werden ingebracht bij het kort geding erkende de Staat dat de VS in Nederland geproduceerde straaljageronderdelen doorvoert naar andere landen via de pool met reserveonderdelen. Ook Israël put uit die pool.
Maar volgens Nederland is het niet mogelijk afspraken te maken om te voorkomen dat de onderdelen via een omweg in Israël terechtkomen. Zo zouden de onderdelen uit Nederland niet van onderdelen uit andere landen te onderscheiden zijn. Rolien Sasse van Pax zei eerder tegen NRC dat de Staat met het stoppen van rechtstreekse leveringen "de voordeur" heeft dichtgedaan, maar dat "de achterdeur is opengelaten".
De voorzieningenrechter stelde in het kort geding vandaag dat er "uiteenlopende visies" zijn op dit gebied, die in de zaak bij het gerechtshof niet aan de orde zijn gekomen. "Om hierover een afgewogen oordeel te kunnen vellen, was dat wel noodzakelijk geweest", aldus de rechter.
Organisaties overwegen vervolgstappenMinister Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) schrijft in een reactie op X dat het vonnis bevestigt dat de Staat "in lijn" handelt met het arrest. "De export kan daarom doorgaan."
De drie mensenrechtenorganisaties beraden zich nog op verdere juridische stappen. In een verklaring zeggen ze de uitspraak te betreuren, "omdat de uitspraak van het hof beperkter wordt uitgelegd. Deze uitspraak betekent dat er een nieuw kort geding nodig is om leveringen via de VS aan Israël te staken."
Behalve Alec Baldwin had ook een andere acteur echte kogels bij zich op de filmset van Rust. Dat bleek op de tweede dag van het proces tegen Baldwin, die terechtstaat voor zijn rol bij de dood van cameravrouw Halyna Hutchins. Zij werd in 2021 geraakt door een kogel uit een wapen dat met losse flodders gevuld had moeten zijn.
Bij het verhoor van forensisch onderzoeker Marissa Poppell vroeg de verdediging van Baldwin naar het handjevol echte kogels dat rondslingerde op de set. Poppell vertelde dat die waren gevonden op een trolley, in een doos munitie en in twee pistolen: die van Baldwin en zijn collega Jensen Ackles.
"Dus tijdens zijn acteren had hij blijkbaar een echte kogel in zijn schouderholster", vroeg Baldwins advocaat over Ackles, wat Poppell bevestigde. Ze vulde aan dat Ackles geen enkel idee zal hebben gehad dat hij een gevaarlijke kogel bij zich had.
Ackles is bekend van zijn rol in de serie Supernatural en gastoptredens in de serie The Boys. Na de dood van Hutchins stapte hij uit de cast van Rust, omdat verdere opnames niet in zijn agenda pasten.
Nauwelijks te onderscheidenBij het verhoor hamerde de verdediging ook op het feit dat echte kogels nauwelijks te onderscheiden zijn van losse flodders. Foto's die de jury te zien kreeg toonden dat alleen een rondje op de onderkant het verschil aangaf: zilver betekent echt, brons nep.
"Iemand kan die makkelijk door elkaar hebben gehaald, toch?", stelde de advocaat.
De verdediging hoopt zo de jury ervan te overtuigen dat Baldwin niet kan hebben geweten dat zijn wapen gevaarlijk was. Zijn advocaten zullen betogen dat de schuld volledig ligt bij de wapenexpert van de film. Zij heeft al 1,5 jaar cel gekregen voor haar onzorgvuldigheid met munitie op de set.
Haar advocaat heeft al laten weten dat zij zich zal beroepen op haar zwijgrecht als ze wordt opgeroepen te getuigen.
Er dreigen dwangsommen van ruim 300 miljoen euro voor drankproducenten als ze niet snel met verbeteringen komen voor het inzamelen van plastic flesjes. Dat heeft de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) vandaag laten weten aan Verpact, de organisatie die namens de producenten verantwoordelijk is voor de inzameling.
De inzameling lag de afgelopen twee jaar ver onder de wettelijke doelstelling van 90 procent. Volgens de ILT moet Verpact het voor consumenten "aantrekkelijker en makkelijker" maken om de statiegeldflessen in te leveren. Op die manier moet worden voorkomen dat ze in het zwerfafval belanden.
Meer inzamelpuntenBelangrijk daarvoor is dat er meer inleverpunten komen waar mensen hun statiegeld terugkrijgen. "Verpact gaf zelf aan dat er bij de invoering van statiegeld op plastic flesjes per 1 juli 2021 eigenlijk 12.000 betaalde inleverpunten nodig zouden zijn", aldus Rob van Alphen van de ILT. "Maar ze zijn pas begin vorig jaar begonnen met de uitbreiding."
Uiteindelijk waren er slechts 4140 betaalde inleverpunten in 2023. Per 2027 moeten dat er ten minste 9400 zijn, anders volgt een dwangsom van maximaal 135 miljoen euro. Ook moeten de inleverpunten veel makkelijker te vinden zijn via een website of app.
Volgens Van Alphen was het beter geweest als in de statiegeldwetgeving een innameplicht was opgenomen voor alle verkooppunten van plastic flesjes. "Dat zat wel in de conceptwetgeving, maar dat is eruit gehaald."
Hoger statiegeldEen andere knop waar volgens de ILT aan gedraaid moet worden, is de hoogte van het statiegeld. "Uit onderzoek dat Verpact vorig jaar liet doen, blijkt dat een hoger statiegeldbedrag een grote stimulans is om meer plastic flesjes in te leveren", zegt Van Alphen.
Eerder wilde de inspectie een verhoging naar 50 eurocent, maar dat bedrag laat de ILT nu los vanwege "nieuwe inzichten". Verpact moet de komende maanden een onderzoek doen naar een ideale hoogte van het statiegeld.
Verder moet de producentenorganisatie vóór begin oktober onderzoeken of consumenten het digitaal terugbetalen van statiegeld via bijvoorbeeld een tikkie wel waarderen. Dat gebeurt nu bij veel innamepunten buiten de supermarkten, zoals op treinstations en vliegvelden.
"De vraag is in hoeverre dat een barrière vormt om de flesjes in te leveren", zegt Rob van Alphen van de ILT. "Er zitten een aantal haken en ogen aan digitaal terugbetalen. Zo kunnen toeristen hier geen gebruik van maken omdat ze geen Nederlandse bankrekening hebben. Ook voor dak- en thuislozen kan dit een probleem zijn."
'Grote ergernis'Ook het inleveren van beschadigde flessen moet beter. Nu worden die vaak niet geaccepteerd in statiegeldmachines, een "grote ergernis van de consument", aldus de ILT. De producenten moeten voor november oplossingen aandragen, zoals het handmatig innemen, of de acceptatiegrenzen van de statiegeldmachines vergroten.
Als Verpact niet op tijd aan alle eisen voldoet, volgen dwangsommen die kunnen oplopen tot 305 miljoen euro. De last onder dwangsommen gelden alleen voor plastic flesjes. Het statiegeld op blikjes is pas vorig jaar ingevoerd. Daar geldt de wettelijke inzamelplicht van 90 procent voor het eerst over 2024. Voor de flesjes was dat al vereist in 2022.De ILT verwacht wel dat de verbeteringen bij de inzameling van plastic flesjes ook positieve gevolgen heeft voor de inzameling van blikjes.
'Fluwelen handschoenen'De Fair Resource Foundation, een NGO die zich inzet voor duurzaamheid, is blij dat de ILT maatregelen neemt. "Alleen gaat het met fluwelen handschoenen", zegt voorzitter Robbert van Duin. "Wij hadden liever gezien dat het aantal innamepunten veel sneller omhoog zou gaan."
Verder mist hij een uitbreiding van de statiegeldverplichting naar plastic sap- en zuivelflesjes. "Die maken 16 procent van uit van alle plastic flesjes."
Ook zwerfafvalexpert Dirk Groot vindt dat belangrijk. Daarnaast moet de inspectie erop toezien dat de etiketten vast blijven zitten aan de plastic flesjes, aldus Groot. Vier op de tien die hij terugvindt in het zwerfafval heeft geen etiket en dus geen waarde meer.
Verpact laat weten de inhoud van de lasten onder dwangsom te bestuderen. Eind dit jaar wordt de inzameling van statiegeld geëvalueerd door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Vier mensen zijn omgekomen toen de boot waarmee ze Groot-Brittannië wilden bereiken omsloeg op het Kanaal. De Franse kustwacht kon 56 mensen uit het water redden. Negen overlevenden zijn naar het ziekenhuis gebracht.
De boot was vannacht vertrokken uit Boulogne-sur-Mer, aan de Noord-Franse kust. De opvarenden waren al in de problemen geraakt toen een marinepatrouille hun rubberboot rond 04.30 uur ontdekte: het vaartuig was omgeslagen en lek geraakt.
De kustwacht meldt dat er voor de reddingsoperatie vier boten en een helikopter werden ingezet. Ook zochten duikers nog naar verdere slachtoffers.
Drie van de doden werden uit zee gehaald, de vierde werd aangetroffen op het zinkende bootje. Er is nog niets bekendgemaakt over hun identiteit.
Gevaarlijke routeMigranten proberen geregeld illegaal vanuit Frankrijk naar Groot-Brittannië te komen, vaak in onzeewaardige bootjes. In april kwamen nog vijf mensen om toen hun boot zonk, onder wie een meisje van 7. Zij waren vertrokken vanaf een strand niet ver van Boulogne-sur-Mer.
Het aantal mensen dat de oversteek niet overleeft, stijgt. Vorig jaar kwamen er in totaal twaalf mensen om. Halverwege dit jaar waren er al zeker veertien mensen verdronken. De zee is hier onstuimig en het Kanaal is bovendien een drukke vaarroute.
In totaal arriveerden er volgens Britse cijfers dit jaar zo'n 14.000 migranten via het Kanaal. Zo kwamen er de afgelopen week vanuit Frankrijk in totaal zeven boten aan in Groot-Brittannië, met bijna 500 mensen aan boord.
Bij het Hawaïaanse eiland Kauai is een helikopter in zee gecrasht. Daarbij is zeker een dode gevallen. Naar twee andere inzittenden wordt nog gezocht.
De helikopter stortte neer op ongeveer een halve kilometer van de Na Pali-kustlijn. Die afgelegen kustlijn is een van de populairste trekpleisters van het eiland. Zo zijn de steile, groene kliffen blikvangers in onder meer de Jurassic Park-films.
Tal van bedrijven op Kauai bieden helikoptertours aan, om toeristen goed zicht te bieden op de beroemde kust en ongerepte natuur van het eiland. De gecrashte helikopter was eigendom van zo'n bedrijf. Het ging om een relatief kleine Robinson R44-helikopter, met plek voor vier personen.
Crash gezien door wandelaarsDe crash werd gezien door een groep wandelaars. Zij belden direct de politie, rond 13.30 uur lokale tijd. Ongeveer een uur later werd één slachtoffer geborgen. De politie op Kauai schrijft in een persbericht dat er in ieder geval vandaag nog gezocht wordt naar de twee vermisten. Er is niets gedeeld over de identiteit van de inzittenden.
Het is nog onduidelijk hoe de helikopter kon crashen. De Amerikaanse veiligheidsautoriteiten zijn een onderzoek gestart.
Vijf jaar geleden ging het ook al eens mis bij een helikopterrondvlucht boven de Na Pali-kust. Toen stortte een grotere helikopter met zeven personen aan boord neer boven land. Niemand overleefde die crash.
Een Australische militair en haar echtgenoot zijn opgepakt om spionage voor Rusland. Het gaat om een 40-jarige soldaat en haar 62-jarige man. Ze werden thuis in Brisbane aangehouden.
Beide verdachten komen oorspronkelijk uit Rusland. Ze arriveerden ruim tien jaar geleden in Australië en werden daar enkele jaren later staatsburger. Ze hebben een paspoort van beide landen.
De twee zouden hebben samengespannen om militaire informatie door te spelen: toen de vrouw op bezoek was in Rusland logde haar man in op haar account van het leger. Of er ook daadwerkelijk inlichtingen zijn buitgemaakt, wordt nog onderzocht.
SpionagenetwerkRusland wordt al langer beticht van spionage in Australië, een invloedrijk land in de Pacifische regio. Vorig jaar maakte het land bekend een omvangrijk netwerk te hebben opgerold waarbij spionnen gebruikmaakten van diplomatieke paspoorten. Hoewel Australië geen land noemde, zat Rusland daar volgens media achter.
Ook steggelden de landen over de bouw van een nieuwe Russische ambassade in de Australische hoofdstad Canberra. De locatie die daarvoor uitgekozen was, zou te dicht bij het parlement liggen en daarom een gevaar zijn voor de staatsveiligheid. Moskou noemde dat "russofobe hysterie".
Op de arrestaties van de militair en haar man heeft het Kremlin nog niet gereageerd. De twee verdachten moeten in september voor de rechter verschijnen. Als ze inderdaad informatie hebben doorgespeeld, kunnen ze daar levenslang voor krijgen.
Het aantal bedrijven dat failliet gaat blijft oplopen. In juni vielen 373 ondernemingen om. Dat zijn er 37 meer dan een maand eerder, oftewel een stijging van 11 procent. Een jaar geleden gingen er in juni nog 298 failliet, zo blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Ook over het eerste halfjaar van 2024 is een stijging te zien. In die periode vielen ruim 2100 ondernemingen om, wat neerkomt op een toename van 40 procent.
Toch is het aantal faillissementen nog relatief laag. Door de grote overheidssteun bij het uitbreken van de coronacrisis daalde het aantal faillissementen vanaf april 2020 spectaculair. Er werd gewaarschuwd dat het stoppen van die steun zou leiden tot een faillissementsgolf. Maar nu pas keren de faillissementscijfers stapje voor stapje terug naar het niveau van voor de coronacrisis.
Bedrijven in de bouw en de handel hebben het zwaarder dan andere bedrijfstakken. In juni gingen ook meer ondernemingen in de horeca failliet dan een maand eerder. Onduidelijk is of de slechte zomer daarbij een rol speelt.
