NOS Nieuws - Algemeen

Het Playmobil-museum dat tien jaar lang in station Breda was gehuisvest, gaat verkassen. De NS heeft een huurder gevonden voor de ruimte en dus moet het museum weg. Binnen twee weken verplaatsen de vrijwilligers meer dan 100.000 poppetjes naar de nieuwe locatie. Een gigantische klus.

Het museum begon ruim tien jaar geleden met een kerstdorp dat er drie maanden zou staan. Dat groeide uit tot een gigantisch museum met een winkel en een ontmoetingsplek: de Happy Station. Het museum verhuisde een paar keer in de stationshal en mocht in de huidige ruimte blijven totdat de NS het weer nodig had.

Initiatiefnemer Patric van Boven Kaarsmaker vertelt aan Omroep Brabant dat hij wist dat het moment zou komen, maar dat de dreun voor de vrijwilligers alsnog enorm was. Het museum is volgens Van Boven Kaarsmaker een belangrijke ontmoetingsplek voor mensen met een uitkering of beperking.

'Het wordt nog mooier'

"Ik heb het er moeilijk mee", zegt ook de 47-jarige vrijwilliger Bas van Londen. "Het is een heel stuk van je leven dat je weggooit." In totaal stonden er 21 bouwwerken in de ruimte. Eén daarvan was 15 bij 6,5 meter groot en kostte een maand bouwtijd. Toch kijkt Van Londen uit naar de nieuwe plek.

Het Playmobil-museum verhuist naar een leegstaande garage aan de Teteringsedijk, even verderop. Daar mogen ze de komende twee jaar antikraak zitten. Op 1 oktober hopen ze het winkeltje te heropenen en voor de kerst ook het museum. Van Boven Kaarsmaker houdt de moed erin: "Het wordt nog mooier dan het was."

De hardheid in de Haagse politiek heeft demissionair premier Schoof verbaasd. Dat heeft hij gezegd in het radioprogramma Met het Oog op Morgen op NPO Radio 1. Schoof draait al tientallen jaren mee in Den Haag, meestal in functies dicht tegen de politiek aan, maar dat het er zo hard aan toe zou kunnen gaan, had hij niet verwacht.

"Je weet het wel", zegt Schoof, na veertig jaar "alle binnenkamers en premiers" te hebben gezien, maar "als je er middenin zit, is het toch anders". Vooral dat bij sommige kwesties politieke "gecalculeerde overwegingen" een grotere rol spelen dan de inhoud had Schoof niet gedacht.

In het kabinet hadden de vier partijen eigenlijk wel een goede samenwerking, zegt Schoof, maar het verbaasde hem hoe moeilijk het was om vanuit het kabinet een "brug te slaan" naar de vier fracties in de Kamer. "Geen fractie uitgezonderd," voegt hij daar onmiddellijk aan toe.

Schoof wil daar overigens ook niet "over zeuren". "Als je er niet tegen kan, moet je er ook niet in gaan zitten, maar het is echt wel hard ja."

Totaal verbijsterd

Toen het kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB in juli 2024 op het bordes stond, wist Schoof best dat het samenwerkingsmodel moeilijk kon worden, maar dat het zo moeilijk zou worden had hij niet kunnen denken.

Het was volgens Schoof overigens zeker niet alleen de hardheid in de politiek die ervoor zorgde dat de vier partijen de eindstreep niet haalden. "Het zijn toch vier heel verschillende partijen, met betrekking tot ideologie en wat men met Nederland wil." In het hoofdlijnenakkoord werd volgens Schoof vastgelegd wat de vier aankonden, maar dat was "blijkbaar niet voldoende" om dat echt als "dragend vehikel" te gebruiken.

Dat na de PVV ook NSC het kabinet zou verlaten, zegt Schoof totaal niet te hebben zien aankomen. Op vrijdag 22 augustus zei demissionair minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken geen steun en ruimte te voelen om het beleid tegen Israël aan te scherpen. Na zijn vertrek stapten ook alle andere NSC-ministers en staatssecretarissen uit het kabinet.

Schoof zegt dat hij "totaal verbijsterd" was toen het gebeurde, omdat de sfeer bij de begrotingsbesprekingen volgens hem die dagen juist goed was.

Hij heeft NSC naar eigen zeggen nog geprobeerd te bewegen om het besluit over het weekend heen te tillen, omdat het in zijn idee in een "vlaag van emotie" was genomen. Zelf was hij door de gebeurtenissen "langer van slag dan normaal". "Je trekt het je ook aan, je voelt je toch verantwoordelijk voor het team." Op de vraag of hij het allemaal als hard gelag ervaart, zegt Schoof nu vooral vooruit te willen kijken.

Dingen voor elkaar krijgen

Schoof realiseert zich, vanwege de huidige peilingen, dat de formatie na de verkiezingen nog wel eens "een dobber kan worden" en dat het zomaar zou kunnen dat het demissionaire kabinet van VVD en BBB nog een jaar moet aanblijven. "Ik gun Nederland een missionair kabinet en het liefst zo snel mogelijk", maar omdat het dus ook "nog een tijdje kan duren" wil Schoof samen met de partijen in de Kamer stappen zetten en als kabinet "dingen voor elkaar krijgen".

Dat daar bescheidenheid bij past, erkent hij ook; het zittende kabinet rust nog slechts op de 32 zetels van VVD en BBB. Toch voelt hij energie genoeg om verder te gaan. Vergeleken met een marathon die Schoof graag loopt, zit hij gevoelsmatig nog niet op de helft. En mocht het dan toch nog een jaar gaan duren? "Dan maken we er een prachtig jaar van."

Tyler Robinson, de man die ervan wordt verdacht dat hij de Amerikaanse politiek activist Charlie Kirk heeft doodgeschoten, wordt aangeklaagd voor moord. Dat heeft de Amerikaanse openbaar aanklager in de staat Utah bekendgemaakt. Die is voornemens om de doodstraf te eisen tegen Robinson.

De 22-jarige Robinson werd gisteren voor het eerst voorgeleid. Op de regiezitting zei hij via een videoverbinding vanuit zijn cel in Utah alleen zijn volledige naam. Ook knikte hij toen de rechter aankondigde de aanklachten tegen hem te gaan voorlezen.

Pas later volgt de inhoudelijke behandeling van de moordzaak. Robinson droeg een groen beschermend vest dat verdachten in de gevangenis soms dragen om te voorkomen dat ze zichzelf iets aandoen. Hij heeft nog geen advocaat, maar die krijgt hij wel voordat de zaak inhoudelijk wordt behandeld.

Bekijk hier hoe die voorgeleiding eruit zag:

De aanklager meldde ook dat DNA van Robinson is gevonden op de trekker van het geweer waarmee hij Kirk zou hebben neergeschoten. De politie vond het wapen, een Mauser.30, op de vluchtroute.

FBI-directeur Patel had al gezegd dat er DNA is gevonden op een handdoek die om het vuurwapen was gewikkeld en dat het materiaal was gelinkt aan Robinson.

Berichten aan huisgenoot

Robinson zou het geweer en zijn kleding na zijn daad hebben weggegooid. Volgens de aanklager stuurde hij berichten naar zijn huisgenoot waarin stond dat hij van plan was om zijn geweer later op te halen. "Maar het grootste gedeelte van die kant van de stad is afgesloten", staat in een van de berichten.

Na een eerste poging het wapen op te halen, schreef Robinson: "Ik ga het weer proberen, hopelijk zijn ze dan vertrokken. Ik heb nog niets gezien wat erop wijst dat ze het hebben gevonden."

Vervolgens schreef de verdachte volgens de aanklager: "Ik kan er dicht bij komen, maar er staat een politieauto in de buurt. Ik denk dat ze die plek al hebben doorzocht, maar ik wil het niet riskeren."

Hij zou zijn huisgenoot ook hebben gevraagd om bewijsmateriaal te verbergen. Robinson zou ook een briefje onder een toetsenbord hebben achtergelaten waarin hij aangaf van plan te zijn om Kirk te vermoorden. Achteraf zou hij een bekentenis hebben afgelegd.

Vertrouweling Trump

De 31-jarige Charlie Kirk werd vorige week woensdag op de campus van de Utah Valley University doodgeschoten tijdens een bijeenkomst met studenten. Kirk was een invloedrijke conservatieve activist en vertrouweling van de Amerikaanse president Trump.

Verdachte Tyler Robinson werd vrijdag opgepakt. Hij weigert mee te werken aan het onderzoek, zei de gouverneur van Utah afgelopen weekend. Robinsons familie en vrienden hebben inmiddels wel gepraat met de Amerikaanse autoriteiten.

Het doodschieten van de topman van een Amerikaanse zorgverzekeraar is volgens een rechter in New York geen terrorisme. De rechtbank heeft twee terrorisme-aanklachten tegen verdachte Luigi Mangione verworpen. Hij wordt nog wel verdacht van moord.

Eind vorig jaar werd de toenmalig topman van UnitedHealth Group, Brian Thompson, doodgeschoten op straat in Manhattan. UnitedHealth Group is de grootste zorgverzekeraar van de Verenigde Staten. Na een klopjacht van meerdere dagen werd de toen 26-jarige Mangione gearresteerd in een filiaal van McDonald's in de nabijgelegen staat Pennsylvania.

De rechter oordeelt nu dat de verdenkingen tegen Mangione volgens de wet van de staat New York niet voldoen aan de definitie van terrorisme. De aanklagers hebben niet kunnen bewijzen dat de verdachte met de moord politieke druk wilde uitoefenen op de regering of dat hij de bevolking angst wilde aanjagen.

Daarmee is de zwaarste aanklacht voor moord (met een terroristisch motief) van tafel. Een andere moordaanklacht blijft staan, waardoor Mangione in deze zaak nog altijd 15 tot 25 jaar gevangenisstraf boven het hoofd hangt.

Doodstraf

Naast de aanklachten in de staat New York wordt hij ook op federaal niveau verdacht van moord. In dat proces zou hij veroordeeld kunnen worden tot de doodstraf. Mangione zelf zegt onschuldig te zijn.

Na zijn arrestatie kreeg hij op sociale media bijval. Veel Amerikanen hebben kritiek op het verdienmodel van zorgverzekeraars, die veelal proberen onder betalingen aan verzekerden uit te komen. Volgens de politie had Mangione bij zijn arrestatie documenten bij zich waarin hij kritiek uitte op de "gezondheidszorgindustrie" en specifiek op UnitedHealth Group.

Het proces tegen hem in New York begint in december.

Prinsjesdag leverde dit jaar 'een beleidsarme begroting' op, stellen economen. "Dat was al de verwachting en dat is het ook geworden", stelt Aggie van Huisseling, econoom bij ABN Amro. Wat vooral ontbreekt, zijn duidelijke keuzes. Brancheorganisaties uit allerlei sectoren snakken naar een consistent, duidelijk beleid, laten ze in reacties weten.

Het demissionaire kabinet laat lastige keuzes, bijvoorbeeld over geld voor defensie, liggen voor de opvolgers, zegt Van Huisseling. "Je zou willen dat het kabinet zich ook op de lange termijn richt, maar er is meer focus op de korte termijn, bijvoorbeeld het stimuleren van de koopkracht." De Raad van State concludeerde vandaag al dat de begroting hierdoor op de lange termijn niet houdbaar is.

"Een deel van de toekomst staat eigenlijk al vast", vertelt Van Huisseling. "Er moet meer geld naar defensie en naar de zorg, vanwege de vergrijzing. In de ruimte die over is, moeten keuzes gemaakt worden om de economie te hervormen. Het kabinet lijkt dit lastig te vinden, terwijl het wel noodzakelijk is. We zitten nu namelijk al tegen capaciteitsgrenzen aan, denk bijvoorbeeld aan de krappe arbeidsmarkt."

Koopkracht

De belangrijkste maatregel van het kabinet is zoals vaker de afgelopen jaren het aanwakkeren van de koopkracht. Volgend jaar stijgt de koopkracht met 1,3 procent, bleek uit de kabinetsplannen.

Dit komt onder meer door een groot bedrag van 1,6 miljard euro dat naar de verlenging van de korting op brandstofaccijns gaat. Die korting is nu minder noodzakelijk dan toen deze werd geïntroduceerd in 2022, vertelt Van Huisseling, omdat de koopkracht er nu beter voor staat.

Ook komt een relatief groot gedeelte van wat dit opbrengt terecht bij hogere inkomens, omdat zij met hun auto's meer kilometers maken, vertellen economen,. "Het idee van de korting was om mensen te steunen die het echt nodig hebben. In euro's belandt de verlaagde brandstofaccijns vooral bij hogere inkomens. Je kan je dus afvragen of dit doelmatig is."

Vakbond De Unie noemt de beloofde koopkrachtstijging "volstrekt ongeloofwaardig" vanwege de naderende verkiezingen. "De nieuwe Tweede Kamer gaat straks weer aan die plaatjes sleutelen." Andere vakbonden maken zich zorgen dat de rekening nu terechtkomt bij mensen met lagere inkomens en mensen met een uitkering. "Dit extra-demissionaire ruziekabinet eindigt in een laatste ronde vol onzalige plannen", aldus FNV.

Ondernemersklimaat

De koning benoemde al in de Troonrede dat veel ondernemers negatief zijn over het huidige ondernemersklimaat. Het afgelopen kabinet is er niet in geslaagd een aantal grote problemen op te lossen. Denk bijvoorbeeld aan het stikstofprobleem of de netcongestie, waardoor steeds meer bedrijven horen dat ze niet aangesloten kunnen worden op het stroomnet.

"Onder meer door politieke onzekerheid verslechtert het investeringsklimaat", zegt Marieke Blom, hoofdeconoom bij ING. "Er moeten keuzes gemaakt worden, zodat ondernemers hierop kunnen anticiperen." Dit benadrukken ook werkgeversorganisaties.

Om de industrie te ondersteunen en te voorkomen dat bedrijven uit Nederland vertrekken, schort het kabinet onder meer de CO2-heffing op. Maar dit geeft bedrijven slechts tijdelijk lucht, aldus FME, de branchevereniging voor de technologische industrie. "De fundamentele onzekerheid blijft. Tegelijkertijd stagneert de arbeidsproductiviteit en zonder forse investeringen in AI, automatisering en robotisering dreigen welvaart en koopkracht weg te zakken."

Er zijn veel van dit soort plannen die de afgelopen jaren werden doorgevoerd en vervolgens toch weer afgeschaft, of andersom. Zo komt de subsidie voor windmolens op zee nu toch weer terug.

Woningmarkt

Duidelijk beleid is niet alleen van belang voor ondernemers, maar ook voor huiseigenaren, stelt Vereniging Eigen Huis (VEH). "Zodat ze de juiste financiële keuzes kunnen maken voor de lange termijn." VEH baalt ook omdat de eerder beloofde verlaging op energiebelasting niet terug te vinden is in de kabinetsplannen. "Dit is slechts een voorbode van een reeks maatregelen die de energierekening in de toekomst nog verder zullen verhogen."

Aedes, de brancheorganisatie van woningcorporaties, is blij dat er extra geld wordt vrijgemaakt voor de huurtoeslag. Meer mensen komen hier volgend jaar voor in aanmerking. "Het ondersteunt heel gericht die mensen die het hard nodig hebben."

De Woonbond, die opkomt voor belangen van huurders, is minder enthousiast. "Veel huurders ontvangen geen huurtoeslag, en voor wie die wel krijgt, dekt de toeslag maar een deel van de gestegen huur."

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft veertien jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging geëist tegen en 42-jarige man, voor het mishandelen en doden van een 35-jarige sekswerker. Ook zou hij haar lichaam hebben weggemaakt.

Het OM vindt dat de verdachte uit Zwanenburg op een "weerzinwekkende en respectloze manier" heeft gehandeld, "zonder enig normbesef".

In november van 2023 werd het lichaam van de vrouw gevonden in het IJ. Zij was ernstig toegetakeld en in een stucloper gewikkeld. Uit onderzoek bleek dat zij door verstikking om het leven was gekomen.

Het slachtoffer had voor het laatst contact met de verdachte, zo bleek uit haar telefoongegevens. De verdachte werd aangehouden na te zijn afgeluisterd door de politie.

Seksspel

De man ontmoette de vrouw tijdens een seksafspraak. Hij stelt dat een hevig seksspel de vrouw fataal is geworden. De verdachte zegt dat hij haar nog heeft geprobeerd te reanimeren. Toen dat tevergeefs bleek heeft hij haar lichaam in het IJ achtergelaten.

Bij de 42-jarige man is een persoonlijkheidsstoornis vastgesteld. Zo kan hij niet goed omgaan met impulsen en agressie, heeft hij een gebrek aan empathie en is hij overmatig perfectionistisch. De man zou alcohol, cocaïne en seks gebruiken om negatieve gevoelens te dempen.

Zolang zijn stoornissen onbehandeld blijven, bestaat er volgens de officier een gevaar op herhaling van soortgelijke feiten. Daarom eist het OM ook tbs.

Op 30 oktober volgt de uitspraak in de zaak.

Vanuit zijn fauteuil in het Oval Office in Washington haalde de Britse premier Keir Starmer begin dit jaar zijn zorgvuldig voorbereide troefkaart uit de binnenzak: "Het doet mij deugd u deze brief van Zijne Majesteit koning Charles te overhandigen", zei hij, en gaf het document aan Donald Trump.

Trump accepteerde de uitnodiging met zichtbare trots. Het zou, zo zei hij, een "grote, grote eer" zijn op staatsbezoek te komen en hij keek ernaar uit om samen met zijn vrouw Melania in Windsor Castle te verblijven.

Nu, zeven maanden later, is het moment daar: de rode loper wordt de komende dagen uitgerold en de Britse royals worden ingezet om de 'soft power' te leveren waar Groot-Brittannië zo beroemd om is.

Marcherende elitesoldaten, kanonschoten en koninklijke koetsen: alles wordt uit de kast gehaald. Een grandioos staatsbanket staat gepland in Windsors St George's Hall met wijn uit de kostbare koninklijke wijnkelder. En om de kracht van de militaire samenwerking te symboliseren, zullen er Britse en Amerikaanse straaljagers overvliegen.

Als speciaal eerbetoon aan Queen Elizabeth - "that great, great woman" die Trump altijd heeft bewonderd - zal de Amerikaanse president in St George's Chapel een krans leggen op haar graf. In zijn boek The Art of the Deal schreef hij al in 1987 hoe zijn Schotse moeder aan de buis gekluisterd zat toen Elizabeth in 1952 werd gekroond.

Vleien en imponeren

De Britten willen president Trump graag vleien en imponeren. Tot nu toe blijkt dat een succesvolle strategie om betere handelstarieven te krijgen, deals te sluiten en bovendien invloed uit te oefenen in Washington wat betreft de oorlogen in Oekraïne en Gaza.

De Britse koning Charles wordt door dit staatsbezoek in een delicate positie gebracht. Hij krijgt een zeer onvoorspelbare gast te logeren, wiens politieke ideeën en levensovertuiging lijnrecht tegenover die van de koning staan. Charles maakt zich al sinds 1970 druk om het klimaat, terwijl Trump regelmatig "drill, baby, drill" roept en zonder blikken of blozen de handtekening van de VS onder de Parijs-klimaatakkoorden intrekt.

De koning gelooft in een sterke democratie en rechtsstaat, terwijl Trump die volgens critici stelselmatig ondermijnt. En Trump zou graag Canada tot de 51ste Amerikaanse staat maken, terwijl Charles daar nog altijd het officiële staatshoofd is en het plan publiekelijk tegenspreekt.

Bovendien is Charles de koning van de Britten: een volk dat bepaald geen fan is van president Trump, en waarvan ongeveer de helft aangeeft hem liever niet op bezoek te hebben. Toch zal koning Charles de Amerikaan vriendelijk ontvangen en zich uiterst professioneel door het staatsbezoek manoeuvreren; hij heeft immers zijn leven lang de diplomatieke trucs van Queen Elizabeth afgekeken.

Zaken doen

Naast het koningshuis brengen Trump en first lady Melania ook een bezoek aan Chequers, het 16de-eeuwse buitenverblijf van de Britse premier. Daar zullen zaken worden gedaan, nadat Trump royaal in de watten is gelegd.

De Britten willen praten over de heffingen op de export van staal en aluminium, en er wordt een Brits-Amerikaans miljardentechakkoord verwacht, waarvoor ook techbro's zoals Sam Altman van OpenAI en Jensen Huang van Nvidia met de Amerikaanse delegatie meereizen.

Epstein

Het politiek meest lastige moment komt op donderdag, wanneer Trump en Starmer een gezamenlijke persconferentie geven. De politieke adviseurs in Downing Street hebben daar weinig regie over. "Het enige voorspelbare is het onvoorspelbare", zeggen bronnen binnen de regering.

Beide heren kunnen scherpe vragen verwachten over zedendelinquent Jeffrey Epstein. Premier Starmer ligt onder vuur vanwege de innige banden die zijn ambassadeur Mandelson bleek te hebben met Epstein, terwijl Trump in de VS aanhoudend wordt bevraagd over diens vriendschap met de inmiddels overleden pedoseksueel.

In de achtertuin van Windsor Palace probeerden activisten een metersgrote foto van Trump en Epstein op te hangen. De komende dagen zijn meerdere anti-Trump-protesten gepland, zowel in Windsor als bij Westminster. Of de beroemde boze Trump-baby in luiers weer boven Londen zal zweven, net als in 2019, is nog onbekend.

De Amerikaanse president wordt bewust weggehouden van de menigte; hij komt überhaupt niet in het centrum van Londen. Niet geheel toevallig is zijn staatsbezoek gepland terwijl Buckingham Palace wordt gerenoveerd en het Lagerhuis in Westminster niet kan worden toegesproken, al had Trump die eer graag gehad.

De president zal zich buiten de stad met een helikopter verplaatsen. Het paleispersoneel maakt zich enige zorgen of het enorme lawaai ervan de paarden van de Household Cavalry niet de stuipen op het lijf zal jagen. Uit veiligheidsoverwegingen, en om demonstraties te omzeilen, vindt het staatsbezoek vooral plaats achter gesloten en zwaar beveiligde paleisdeuren.

Voor de kust van Libië zijn zeker vijftig mensen omgekomen bij een brand op een schip. Het vaartuig met zo'n 75 Sudanezen aan boord was bezig met de oversteek over de Middellandse Zee, toen er brand uitbrak.

Van de opvarenden konden er 24 mensen worden gered. Medewerkers van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) gaven medische bijstand aan de overlevenden.

Libië is al jarenlang een belangrijk doorreisland voor migranten die naar Europa willen. De meesten zijn afkomstig uit andere Afrikaanse landen. Er zijn in Libië veel mensensmokkelaars actief die veel geld vragen voor de oversteek. Die reis moeten migranten maken op niet zeewaardige en vaak overvolle boten, waarbij geregeld ongelukken gebeuren.

Noodklok

Volgens de IOM zijn er vorig jaar zeker 2450 migranten omgekomen of vermist geraakt bij pogingen om de Middellandse Zee over te steken. De organisatie schat dat er in Libië ruim 850.000 migranten uit 44 landen verblijven.

Mensenrechtenorganisaties en ook de Verenigde Naties hebben herhaaldelijk de noodklok geluid over de slechte behandeling van migranten in Libië.

Het kabinet schiet het Haagse museum Panorama Mesdag te hulp. Het wordt een rijksmuseum en krijgt 1,8 miljoen euro per jaar. Die plannen werden vandaag bekendgemaakt in de Miljoenennota.

In het museum hangt het gelijknamige schilderij Panorama Mesdag, een cilindervormig schilderij van 14 meter hoog en met een omtrek van 120 meter. Op het schilderij staat een panorama van de Noordzee, Den Haag, Scheveningen en de duinen. Het werd in 1881 geschilderd door Hendrik Willem Mesdag.

"Ik ben ontzettend blij en emotioneel", reageert museumdirecteur Minke Schat bij Omroep West. De subsidie betekent volgens haar dat het grootste schilderij van Nederland "is veiliggesteld voor toekomstige generaties".

Nachtwacht van Den Haag

Het museum had het de afgelopen jaren financieel moeilijk. Na de coronacrisis waren de bezoekersaantallen flink teruggelopen, met zo'n 40.000 per jaar. "Dat scheelde zo'n vier ton op de begroting."

Het was volgens Schat niet vol te houden om het panorama op eigen kracht te behouden voor de toekomst. De status van een rijksmuseum is dan ook zeer welkom. "Het is iconisch erfgoed, ook wel De Nachtwacht van Den Haag. Hiermee kunnen we achterstallig onderhoud aanpakken en de collectie ontwikkelen."

Aan de beelden zal het niet liggen: met militaire eer is de Poolse president Nawrocki vandaag in Berlijn onthaald onder begeleiding van fotografen, zoals gebruikelijk. Ongebruikelijk is dat journalisten vandaag niet de mogelijkheid kregen om kritische vragen te stellen. En dat terwijl het onderwerp van hun gesprek daar wel om vroeg.

Want historicus Nawrocki heeft al aangekondigd wat hij in Berlijn wil komen halen: 1,3 biljoen euro aan herstelbetalingen voor de schade die Polen heeft geleden door nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog. Die eis is niet nieuw en al eerder van Duitse zijde afgewezen, maar dat de Poolse president daar nu opnieuw aandacht voor vraagt komt op een gevoelig moment.

Niet voor niets stapte Friedrich Merz op zijn eerste dag als bondskanselier in mei in het vliegtuig naar Parijs én Warschau. Hij wil investeren in de relatie met Frankrijk en Polen, de twee andere militairen grootmachten binnen de EU. Vanwege de onzekere steun van de VS is Europa voor haar verdediging meer op zichzelf aangewezen en is het belang van die samenwerking toegenomen.

Moeizame relatie

Met de pro-Europese Donald Tusk als premier is het voor Duitsland ook makkelijker om de banden aan te halen dan toen Polen nog door de rechts-conservatieve PiS-regering werd geleid. Maar de pas gekozen president Nawrocki, die verbonden is aan PiS, zit in de weg. Al in de verkiezingscampagne scoorde hij met aanvallen op Tusk dat hij teveel naar de pijpen van het "imperialistische Duitsland" zou dansen. Verwijten die goed aankomen bij nationalistische Polen.

Op zijn eerste dag zou Nawrocki direct de EU-vlag uit het presidentieel kantoor hebben laten weghalen. En ook al heeft hij vooral een representatieve functie, met zijn vetorecht heeft hij al militaire steun die de Poolse regering aan Oekraïne wil leveren geblokkeerd.

Dat hij nu ook de herstelbetalingen weer op tafel legt, zorgt voor ergernis in Duitsland. Hier zien ze de eis vooral als populistische zet uit de Poolse nationalistische hoek. Het vaste standpunt van Duitse regeringen is dat de zaak is afgedaan na internationale afspraken in de jaren 50 en 90, ook al is dat standpunt onder historici niet onomstreden. De Duitse president Steinmeier herhaalde dat vandaag in een post op X.

Irritaties zijn er ook omgekeerd. De vorige Duitse regering voerde al controles in aan Poolse grenzen en stuurde migranten zonder de juiste papieren terug, tenzij zij asiel aanvroegen. De regering van Merz voerde dat verder op en draagt de grenspolitie op om ook asielzoekers aan de Duits-Poolse grens terug te sturen.

Uit de hoek van PiS komt al maanden het verwijt dat Duitsland Polen overspoelt met teruggewezen migranten. Dat zorgt niet alleen voor verontwaardiging omdat de partij minder migranten wil, maar ook omdat Polen ook voor Duitsland de buitengrenzen van de EU bewaakt.

Hoe belangrijk een goede samenwerking tussen de twee landen is, werd afgelopen week weer duidelijk toen Russische aanvalsdrones het Poolse (en daarmee NAVO-) luchtruim binnendrongen en uit voorzorg uit de lucht werden geschoten. Ook Duitse Patriot-luchtafweersystemen hielpen daarbij.

Gezamenlijke verdediging prioriteit

Waar het voor de Polen al snel vaststond dat dit een opzettelijke actie van de Russische president Poetin was, bleef de VS als belangrijkste NAVO-partner terughoudend. De Amerikaanse president Trump deed het af als een mogelijke vergissing.

Onder andere de Duitse regering breidde de luchtsteun direct uit. In Rostock zijn voortaan niet twee, maar vier gevechtsvliegtuigen gestationeerd die het Poolse luchtruim kunnen verdedigen. Bovendien wordt de steun, die eigenlijk deze maand zou aflopen, tot het einde van het jaar verlengd.

Dat is ook de boodschap waar Merz vandaag de nadruk op wil leggen. Bij gebrek aan persconferenties was het een woordvoerder van de bondskanselier die na de gesprekken met Nawrocki met een verklaring kwam. De gezamenlijke verdediging van de NAVO-oostflank heeft "de hoogste prioriteit", stelde hij. Over herstelbetalingen staat in de verklaring niets.

De rituelen waren hetzelfde: de rijtoer met koetsen, de koning die de Troonrede voorleest, de balkonscène, de minister in jacquet die een koffertje komt brengen naar de Tweede Kamer. Maar anders dan normaal zaten in dat koffertje, en in die Troonrede, nauwelijks ideeën voor de toekomst. Die worden gelaten aan de politici die er na de verkiezingen over gaan.

De terughoudendheid is niet verwonderlijk. Het kabinet is nogal demissionair, gesteund door nog slechts de 32 Kamerzetels van BBB en VVD. En over zes weken zijn de Tweede Kamerverkiezingen al. Wat minister Heinen van Financiën vandaag presenteerde was een sluitende begroting - want die heeft het land wel nodig - en dat was het. "Onze uitgangspositie is goed", gaf Heinen nog mee. "De economie groeit, de koopkracht stijgt, de staatsschuld is laag."

Polsstok van het regeringsbeleid

De Troonrede, waarin het nieuwe beleid altijd wordt aangekondigd, was kort (een derde minder woorden dan vorig jaar). Maar het kabinet had via koning Willem-Alexander wel één duidelijke boodschap: reik elkaar nou de hand. Dat geldt voor burgers die tegenover elkaar staan, maar ook voor de politiek. "Om tot oplossingen te komen voor problemen die leven in de samenleving."

De tijd die dit kabinet-Schoof nog rest, moet de Kamer daarbij helpen, was de dringende oproep aan het begin van de Troonrede. "De polsstok van het regeringsbeleid reikt niet verder dan u toestaat", zei Willem-Alexander namens de demissionair premier tegen de Eerste en Tweede Kamerleden in de zaal. Maar echt grote sprongen gaat de ploeg van Schoof de komende tijd niet meer maken.

Wie de grote problemen wel gaat aanpakken, en vooral hoe dan, daar gaan de partijen het morgen en overmorgen over hebben in de Algemene Politieke Beschouwingen (APB). Doorgaans worden in dat tweedaagse debat dat volgt op Prinsjesdag de kabinetsplannen de hemel in geprezen/met de grond gelijk gemaakt. Dat zal dit keer anders zijn.

Zo zag Prinsjesdag 2025 eruit:

Twee jaar geleden waren de omstandigheden vergelijkbaar met nu: er was een demissionair kabinet (Rutte IV) en er zaten verkiezingen aan te komen. Toen deed de oppositie in de Tweede Kamer in de APB een serieuze poging de begroting flink te verbouwen. Dat bleek vervolgens overigens toch wat ingewikkelder te liggen, want plannen van de oppositie bleken te moeilijk of te duur.

Dit keer sturen partijen niet echt aan op zo'n verbouwing van de begroting, kleine plussen en minnen daargelaten. Voor zo'n verbouwing moet je samen optrekkken, maar daarvoor zijn de verhoudingen tussen de partijen nu niet goed genoeg. Te horen is dat ze elkaar niet veel hebben opgezocht in aanloop naar Prinsjesdag.

Verschil met twee jaar geleden is ook dat de verkiezingen een stukje dichter op de APB liggen. Daarmee wordt het woensdag en donderdag vooral een verkiezingsdebat. "Het is de aftrap van de campagne", klinkt het.

Wie zoekt wie op?

Het debat zal een interessant inkijkje bieden in de aanstaande verkiezingscampagne. Wie zoekt wie op om mee te debatteren? Welke thema's worden aangesneden door welke partijen? En welke problemen komen helemaal niet aan bod? Is migratie nog een groot thema? Welke partij eist het (voor de kiezers belangrijke) onderwerp wonen op?

Ook zal snel zichtbaar worden of er, de koning indachtig, al handreikingen worden gedaan. Het zou de gemiddelde kiezer verbazen, maar sommige partijen hebben daar wel oren naar. "Laten we kijken wat we nu al kunnen regelen en niet wachten op een kabinetsformatie", zei bijvoorbeeld D66-voorman Jetten. VVD-leider Yesilgöz zei vooral te hopen dat de Haagse politiek de komende dagen laat zien dat Nederland te besturen is.

Maar er zijn ook partijen die er vooral een stevig debat van willen maken om verschillen duidelijk te maken. "Het moet wel ergens over gaan", zei Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren bijvoorbeeld. PVV-leider Wilders was ook niet enthousiast over het tegengaan van polarisatie. "Het politieke midden van compromissen zorgt dat er niks verandert in Nederland", stelde hij.

Mogelijk zet Wilders daarmee morgen de toon in het debat, want hij komt als leider van de grootste oppositiepartij als eerste aan het woord. De beschouwingen beginnen om 10.15 uur en staan morgen tot laat in de avond op de agenda.

Zangeres, comédienne en actrice Joke Bruijs is op 73-jarige leeftijd overleden. Dat meldt haar management aan persbureau ANP. Bruijs was al langer ziek, ze leed aan de ziekte van Parkinson. De echtgenoot van Bruijs deelt middels een persbericht dat zij overleed in haar woonplaats Wassenaar.

"Als (jazz-)zangeres, actrice en presentatrice heeft zij jarenlang het Nederlandse publiek vermaakt", staat in het bericht. "Naast haar artistieke prestaties stond Joke bekend om haar warme persoonlijkheid, humor en betrokkenheid bij publiek en collega's. Ze laat een onuitwisbare indruk achter in de Nederlandse cultuurwereld."

Toen was geluk

Bruijs behield altijd een sterke band met haar ex-man Gerard Cox. Hij overleed zaterdag. De twee waren tien jaar getrouwd en speelden samen in de tv-komedie Toen was geluk heel gewoon. De serie was razend populair en was in de jaren 90 en 00 vijftien jaar op tv.

Een overzicht van de carrière van Joke Bruijs:

De comédienne werd in 1952 geboren in Rotterdam-Zuid in een muzikale familie. Op 13-jarige leeftijd trad zij toe tot de Rotterdamse popgroep The Spitfires, die zij twee jaar later weer verliet om aan de slag te gaan bij het Vara-dansorkest.

In de jaren die volgden timmerde Bruijs verder aan haar carrière als zangeres, actrice en comédienne. Ze stond veelvuldig in de theaters met onder meer cabaretvoorstellingen en musicals. Begin deze eeuw stond ze samen met André van Duin in het theater voor zijn shows.

In 2022 kondigde de Rotterdamse haar pensioen aan, omdat ze kampte met geheugenproblemen. "Professioneel heb ik geen wensen meer", zei ze destijds tegen De Telegraaf.

"Simpelweg omdat ik werkelijk alles waar ik ooit van droomde heb mogen doen. Ik kan met een trots gevoel terugkijken op behaalde successen. Natuurlijk speelt ook de diagnose een rol, maar het is wat het is. Ik kan er verder niet veel meer aan veranderen", aldus Bruijs.

Volop anekdotes

Een jaar later kreeg Bruijs ook de diagnose parkinson. Onlangs sprak goede vriend Richard Groenendijk in een interview met Linda over de gezondheid van Bruijs. Hij was zowel met haar als met haar ex-man Cox goed bevriend.

"Mensen denken soms dat ze dement is, maar dat is helemaal niet zo. Ze heeft parkinson, dat zit in haar spieren, dus ze wordt trager. Maar ze vertelt nog volop anekdotes, lacht en geniet van het leven." Het gesprek is vandaag gepubliceerd.

Bruijs heeft besloten haar lichaam ter beschikking te stellen aan de wetenschap. Er zal dus geen uitvaart zijn.

Jeugdbescherming Noord krijgt zijn certificaat weer terug. Dat betekent dat de organisatie die de jeugdzorg in Groningen en Drenthe verzorgt, weer voldoet aan alle wettelijke normen voor jeugdbescherming en reclassering.

Sinds eind vorig jaar werkte Jeugdbescherming Noord (JBN) met een overbruggingscertificaat, omdat er veel problemen waren gemeld bij de organisatie. De afgelopen maanden zijn er verbeteringen doorgevoerd.

Er zijn meer mensen aangenomen, het ziekteverzuim is teruggedrongen en het management is beter georganiseerd, "waardoor de werklast nu beter beheerst wordt", zegt directeur Sara van der Broek van het Keurmerkinstituut. Dat instituut verleent de certificaten en heeft de organisatie onderzocht in vijf audits, die de afgelopen zes maanden zijn uitgevoerd.

Toezicht blijft

In december vorig jaar trok het Keurmerkinstituut het certificaat van de jeugdinstelling in. Sinds die tijd gold een tijdelijk overbruggingscertificaat en moest de organisatie van alles verbeteren.

Het instituut is nu tevreden: "JBN heeft haar kwaliteitsmanagement goed in de greep", zegt Van der Broek. In een persbericht op de website staat: "De organisatie wil dit zelf niet laten verslappen en zet ook in op verdere verbeteringen. Ook daar houdt het Keurmerkinstituut toezicht op."

Van der Broek zegt dat ouders met zorgen "weer zullen merken dat JBN weer professioneel te werk gaat." Ook is er een verbeterplan op de website gepubliceerd, zegt zij.

Recente meldingen

Opvallend is wel dat het certificaat nu weer wordt toegekend, terwijl in augustus bij een meldpunt nog zo'n vijftig meldingen binnenkwamen van misstanden. De meldingen bij het meldpunt, dat werd opgezet door lokale politici, werden gedaan door ouders, pleegouders en (oud-)medewerkers.

"Ik heb geen vertrouwen meer in de organisatie, maar mijn kinderen zijn er wel aan overgeleverd", zei een moeder in haar melding.

Afgelopen juli nog werd de organisatie onder verscherpt toezicht geplaatst door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Het toezicht werd ingesteld voor zeven maanden op basis van eigen onderzoek door de inspectie in maart van dit jaar. Aan het einde van de periode beoordeelt de inspectie of de kwaliteit voldoende is verbeterd.

Wat is Jeugdbescherming Noord?

Als een minderjarige thuis niet veilig kan opgroeien of een misdrijf heeft gepleegd, kan een rechter een maatregel opleggen. De minderjarige moet dan verplicht hulp krijgen, van een jeugdbeschermingsorganisatie. Landelijk zijn er veertien van die organisaties.

Jeugdbescherming Noord is verantwoordelijk voor een groot deel van de gezinnen in de provincies Groningen en Drenthe. Jaarlijks komen er zo'n duizend terecht bij de organisatie.

Het Keurmerkinstituut erkent dat er nog steeds zorgen zijn. "Ouders, verzorgers en andere belanghebbenden hebben zorgen de laatste maanden veelvuldig met ons gedeeld. Wij begrijpen die zorgen en nemen de klachten serieus", zegt directeur Van der Broek.

Volgens Van der Broek worden oudere klachten alsnog zorgvuldig afgehandeld. Het nieuwe certificaat van het Keurmerkinstituut is geldig tot juni 2028.

Spanje heeft dit jaar de heetste zomer gehad die ooit is gemeten. Het Zuid-Europese land werd geconfronteerd met hittegolven die samen meer dan een maand duurden en kampte met de meeste natuurbranden in dertig jaar tijd, zegt het Spaanse weeragentschap AEMET.

Spanje meet de temperaturen in het land sinds 1961. "Negen van de tien warmste Spaanse zomers hebben zich voorgedaan sinds het jaar 2000", zegt een AEMET-woordvoerder tegen persbureau Reuters. De hitte bereikte in augustus zijn climax, toen lokale temperaturen de 45 graden Celsius overschreden.

Wat is een Spaanse hittegolf?

In Spanje is de definitie van een hittegolf anders dan in Nederland. Een stuk complexer bovendien. De Spanjaarden spreken van een ola de calor als het op minstens 10 procent van de weerstations drie dagen achter elkaar uitzonderlijk warm is.

Uitzonderlijk warm houdt in dat de gemeten maximumtemperatuur behoort tot de 5 procent hoogste metingen op dat weerstation in de maanden juli en augustus gedurende de periode 1971 tot 2000. De definitie is dus relatief: er is geen exacte temperatuur vastgesteld die overschreden moet worden.

De Nederlandse definitie van een hittegolf is een stuk simpeler: het moet in De Bilt vijf dagen op rij minimaal 25 graden worden, waarvan drie dagen minimaal 30 graden. Die waarden zijn absoluut en veranderen niet door de jaren heen.

De gemiddelde temperatuur op het Spaanse vasteland was afgelopen zomer 24,1 graden, de nachten meegeteld. Dat is 0,1 graad warmer dan de vorige recordzomer, die van 2022. Volgens de AEMET-woordvoerder is de zomer van dit jaar een voorbode voor wat komen gaat.

Friesland, Groningen en Flevoland tezamen

De afgelopen jaren hebben meer landen te maken gehad met recordhitte. Ook het Verenigd Koninkrijk kampte met de warmste zomer ooit gemeten (sinds 1884). In Nederland hadden we ook een zeer warme zomer, volgens het KNMI de op drie na warmste zomer ooit.

De recordhittes, als gevolg van klimaatverandering, leiden geregeld tot natuurbranden. Verschillende landen in Zuid-Europa kregen daar mee te maken. Natuurbranden ontstaan door een combinatie van hoge temperaturen, aanhoudende droogte en een krachtige wind. De wind wakkert het vuur aan en versnelt de verspreiding ervan.

In de Europese Unie is een recordoppervlakte van 1 miljoen hectare aan land verwoest, meldt het Europees bosbrandagentschap EFFIS. Dat is een gebied ongeveer zo groot als Friesland, Groningen en Flevoland bij elkaar.

Het Openbaar Ministerie heeft twee weken geleden een 57-jarige man aangehouden voor het bezitten en maken van kinderporno. Hij werkte als conciërge op een basisschool in Zoetermeer. Vorige week is zijn voorlopige hechtenis met 90 dagen verlengd.

Op de school waar hij werkte, zou hij stiekem foto's en video's van kinderen hebben gemaakt, die gezien kunnen worden als pornografisch. In totaal zijn honderdduizenden afbeeldingen en video's bij de man in beslag genomen.

Hij wordt ook verdacht van ontucht met twee meisjes. Volgens het OM gaat het daarbij om "korte, oppervlakkige aanrakingen".

Teleguard

De verdachte kwam in beeld in een onderzoek door de Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies. De man was actief op het platform Teleguard. Met die chatapp kun je anoniem contact hebben met anderen, zonder telefoonnummer. De dienst is Zwitsers en valt daardoor niet onder de regels van de Europese Unie.

Omdat al het beeldmateriaal bekeken moet worden, zal het onderzoek nog lange tijd in beslag nemen, verwacht het Openbaar Ministerie.

Israël heeft luchtaanvallen uitgevoerd op de Jemenitische havenstad Hodeida, aan de Rode Zee. Volgens Israël was de aanval gericht op militaire infrastructuur.

Een tv-station dat aan de Houthi's is gelieerd, meldt dat twaalf Israëlische raketten gericht waren op kades in de haven. Ook zouden er kades zijn geraakt die na eerdere Israëlische beschietingen juist waren gerepareerd. Hoeveel schade er is aangericht, is onduidelijk. Ook is niet bekend of er slachtoffers zijn gevallen.

Een woordvoerder van de rebellenbeweging zegt dat de luchtverdediging actief is. Daardoor zou een aanval dieper in Jemen zijn verijdeld.

Volgens het Israëlische leger werd de haven van Hodeida gebruikt voor het transport van wapens "die door het Iraanse regime worden geleverd om aanvallen op de staat Israël en zijn bondgenoten uit te voeren". De Houthi-woordvoerder spreekt van "Israëlische agressie gericht op Jemen".

In de Jemenitische hoofdstad Sanaa was vandaag een begrafenis van Houthi's die vorige week om het leven kwamen bij een Israëlische aanval. Veel van de slachtoffers waren journalisten verbonden aan de Houthi-rebellen.

Andersom ook aanvallen

De afgelopen dagen vielen de Houthi's ook weer schepen in de Rode Zee aan, uit solidariteit met de Palestijnen in de Gazastrook. De Israëlische minister van Defensie Katz zegt dat de Houthi's "een pijnlijke prijs zullen betalen voor elke poging om de staat Israël aan te vallen".

Twee maanden geleden kwamen bij een aanval van de Houthi's op een schip in de Rode Zee vier mensen om het leven. Elf mensen bleven na de aanval vermist.

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft nieuw bewijs gevonden in het onderzoek naar de moord op Tamara Wolvers uit Alphen aan den Rijn. Dat heeft geleid tot het verzoek om een man die eerder verdachte was, opnieuw te vervolgen. De Hoge Raad zal hierover binnenkort beslissen.

De 28-jarige Tamara Wolvers werd op 12 juli 2006 dood aangetroffen in haar ouderlijk huis. Ze was gewurgd en meerdere keren met een mes gestoken. Een aangetrouwde oom van het slachtoffer, de toen 37-jarige Jacob G., kwam al snel als verdachte in beeld, maar in 2008 werd hij door de rechtbank vrijgesproken.

Het OM ging tegen de uitspraak in hoger beroep en in cassatie, onder andere omdat er DNA-sporen van G. waren aangetroffen op de kamerjas van Wolvers. Het gerechtshof vond dat er onvoldoende bewijs was en ook de Hoge Raad besliste in 2012 dat de zaak niet opnieuw gedaan hoefde te worden.

Rechtszaak over

Daarmee werd de rechtszaak definitief gesloten, totdat in 2013 de zogeheten Wet herziening ten nadele werd aangenomen. Die wet bepaalt dat een vrijgesproken verdachte opnieuw vervolgd kan worden, als er nieuw bewijs is gevonden dat tot een andere uitkomst van de rechtszaak had kunnen leiden.

Het OM zegt nu tegen Omroep West dat er zo'n bewijsstuk is gevonden, maar wil nog niet zeggen wat het precies is. Een woordvoerder vertelt dat het eerst de uitspraak van de Hoge Raad over het herzieningsverzoek wil afwachten. De Hoge Raad bepaalt of het nieuwe bewijs sterk genoeg is om de zaak te heropenen.

Wanneer de Hoge Raad uitspraak doet, is niet bekend, maar het OM verwacht dit nog voor het einde van het jaar.

Eén keer eerder

Sinds de invoering van de wet deed het OM pas één keer eerder een verzoek tot herziening ten nadele, aldus een woordvoerder. Dat gebeurde in 2015 bij een moordzaak uit 2001, waarbij twee verdachten van de moord op een filiaalmanager van een supermarkt in Ridderkerk waren vrijgesproken. De Hoge Raad wees het verzoek toen af en hield daarmee de vrijspraak in stand.

Als de Hoge Raad in de zaak-Tamara Wolvers anders beslist, is het de eerste keer dat een rechtszaak opnieuw moet worden gedaan.

Als de plannen van het demissionaire kabinet doorgaan, dan stijgt de koopkracht van allerlei verschillende groepen in de maatschappij volgend jaar ietsje meer dan het Centraal Planbureau (CPB) in juli nog verwachtte. Dat staat in de Prinsjesdagberekeningen van het CPB, waarin ook de nieuwste kabinetsplannen zijn meegenomen.

Het komt vooral doordat het demissionaire kabinet de tijdelijke accijnsverlaging op brandstoffen volgend jaar in stand wil houden. Zonder de verlenging van die accijnsverlaging zou bijvoorbeeld benzine volgend jaar zo'n 25 cent per liter duurder worden.

De koopkracht van het doorsnee huishouden stijgt nu naar verwachting 1,3 procent. In juli verwachtte het CPB nog een koopkrachtstijging van 1 procent, vooral doordat de lonen harder omhooggaan dan de prijzen.

Demissionair

Nu het kabinet demissionair is en alleen nog bestaat uit de VVD en BBB is het onzeker of de nieuwe kabinetsmaatregelen wel door de Tweede en Eerste Kamer worden aangenomen. Daardoor kan de koopkracht dus ook anders uitpakken dan nu wordt voorspeld.

Bekijk hier de koopkrachtverwachting voor verschillende groepen, swipe voor meer:

Wat is het nut van koopkrachtramingen?

De koopkrachtberekeningen van het CPB zijn vooral handig om voor verschillende groepen het effect te zien van kabinetsmaatregelen. Het bureau baseert zijn ramingen verder op de verwachte loonstijging en inflatie volgend jaar, maar die kunnen in de praktijk anders uitpakken.

Stijgen lonen harder dan verwacht, dan komt de koopkracht voor veel groepen ook hoger uit. Wordt alles veel duurder dan gedacht, dan stijgt de inflatie harder en valt de koopkracht juist lager uit. Het gaat steeds ook om de doorsnee stijging binnen een groep. Dus er zijn binnen een groep ook altijd huishoudens van wie de koopkracht meer of minder stijgt of daalt dan die doorsnee.

En het CPB raamt alleen de zogeheten statische koopkracht. Daarbij gaan ze ervan uit dat ieders situatie hetzelfde blijft. Dus je krijgt geen promotie op het werk, verandert niet van baan en gaat ook niet scheiden. Juist door dat soort veranderingen kan je koopkracht flink veranderen.

Verder verwacht het CPB dat de economie volgend jaar doorgroeit, maar wel iets minder dan dit jaar. Het percentage mensen in armoede daalt licht en het begrotingstekort stijgt naar 2,7 procent van het bruto binnenlands bruto. Dat is onder het maximale tekort van 3 procent waaraan alle EU-landen hebben beloofd zich te houden.

Ook het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) heeft gekeken naar de koopkrachtontwikkeling volgend jaar en constateert dat voor bijna alle huishoudens de koopkracht stijgt. "Het is fijn dat naar verwachting bijna iedereen er in koopkracht op vooruit gaat komend jaar", zegt directeur Arjan Vliegenthart. "Nederland lijkt financieel verder op adem te komen."

Het Nibud vindt het verder goed dat de berekening van de huurtoeslag volgend jaar eenvoudiger wordt en dat meer huurders er recht op krijgen. "De eerder aangekondigde aanpassingen in de huurtoeslag betekenen dat de koopkracht voor deze kwetsbare groep huishoudens verbetert", aldus Vliegenthart.

Zo kunnen huurders met een huur boven de 900 euro volgend jaar ook recht krijgen op huurtoeslag en de leeftijdsgrens gaat omlaag van 23 naar 21 jaar.

Sommigen kwetsbaar

Wel ziet hij dat sommige groepen financieel kwetsbaar blijven: "Jongvolwassenen die op zoek zijn naar een eerste betaalbare woning, mensen met hoge onvermijdbare kosten omdat ze bijvoorbeeld een chronische beperking hebben en mensen die alle toeslagen waar ze recht op hebben ook daadwerkelijk moeten aanvragen om rond te kunnen komen."

Het Nibud heeft voor 117 voorbeeldhuishoudens berekend wat de koopkracht volgend jaar doet. Bij slechts één van die 117 gaat de koopkracht volgend jaar omlaag: een alleenstaande zelfstandig ondernemer zonder kinderen die 35.000 verdient. Van zo iemand daalt de koopkracht met 1 procent, vooral door de verlaging van de zelfstandigenaftrek.

De 'beleidsarme' begroting met weinig verrassingen zorgt er deze Prinsjesdag voor dat het nauwelijks over nieuwe inhoudelijke plannen gaat. Over één ding zijn alle politieke partijen het wel eens: de politiek moet nu echt haast maken met het nemen van belangrijke besluiten.

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans wil na de verkiezingen van 29 oktober met andere partijen een akkoord sluiten, om de begroting van volgend jaar toch weer om te gooien. Zo wil hij onder meer de woningbouw versnellen. "Als je moet wachten tot er een nieuw kabinet is, kan het een verloren jaar worden", waarschuwt hij.

Ook D66 wil de komende tijd vooruit. "Het belangrijkste is om de onderwijsbezuinigingen van tafel te krijgen, meer klimaatregelen te nemen en door te gaan met de woningbouw", zegt fractieleider Jetten.

Ook SP-voorman Dijk ziet kansen voordat de verkiezingen er zijn. "De Tweede Kamer is niet demissionair. Dus we kunnen nog wel wat doen, zoals bezuinigen op zorg en onderwijs van tafel krijgen en de verkorting van de duur van de WW schrappen."

Andere politiek leiders, zoals Yesilgöz (VVD) en Dassen (Volt) zien na de verkiezingen liever zo snel mogelijk een nieuw kabinet op het bordes. "Wat mij betreft voor de kerst", zegt Dassen. "Het belangrijkste is nu dat we een keiharde verkiezingsstrijd voeren, met nieuwe ideeën."

"Gezond-verstand-Troonrede"

Totdat dat nieuwe kabinet op het bordes staat, moeten de overgebleven coalitiepartijen VVD en BBB (samen goed voor 32 zetels) voor al hun plannen meerderheden vinden in de Tweede Kamer. De politiek kreeg in de Troonrede een klein standje, met de wens dat partijen "gezamenlijk stappen vooruit blijven zetten" en elkaar "op een volwassen manier de hand reiken".

"Ik had het gevoel dat iedereen zich aangesproken voelde in de zaal", zegt Yesilgöz, leider van de VVD. "We moeten echt laten zien dat dit land goed bestuurbaar is, met mensen die verantwoordelijkheid dragen." Wel wijst ze daarbij vooral naar de oppositiepartijen. Daarvan hoopt ze "dat ze niet met een meerderheid de boel totaal zullen verbouwen."

Daar sluit BBB-leider Van der Plas zich bij aan. "Het is zaak dat we, met name ook de oppositie, het land door laten gaan. Je kunt wel gaan rellen en alles stop zetten, maar dat wil Nederland niet." Zij spreekt verder van "een realistisch verhaal" en "een gezond-verstand-Troonrede".

Ruzie op sociale media

Veel oppositiepartijen zien de (oud-)regeringspartijen juist als boosdoener. "Er zit een kabinet dat de problemen alleen maar heeft vergroot door ruzie te maken op sociale media", zegt Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. Zij vindt daarnaast dat er in de Troonrede veel te weinig aandacht was voor klimaat en natuur.

"Een kabinet dat voortdurend struikelt kan niet echt vaart maken", vindt ook ChristenUnie-leider Bikker. Zij wil dat het "kreupele kabinet" aan de slag gaat met woningbouw en de opbouw van defensie. "Hier staat wel een Kamer van 150 zetels die kan laten zien wat ze wel kunnen."

"De koning doet ontzettend zijn best, maar zei uiteindelijk niks", zegt Geert Wilders van de grootste Kamerfractie, de PVV. "Er gebeurt bijna niets aan belangrijke onderwerpen, zoals het omlaag brengen van de asielinstroom." De twee asielwetten, die deels door PVV-minister Faber zijn gemaakt, vindt Wilders niet ver genoeg gaan.

'Niet overtuigend'

CDA-leider Bontenbal vindt dat in de Miljoenennota keuzes worden vooruitgeschoven. "Het is zuur dat grote punten niet in deze begroting zitten. Het kabinet is heel erg bezig met lastenverlichting voor de korte termijn, maar investeert te weinig in het verdienvermogen in de toekomst."

Ook Joost Eerdmans, voorman van JA21, ziet "wat addertjes onder het gras" in de Miljoenennota. "Positieve punten, zoals de korting op de brandstofaccijns, zijn incidenteel. En pijnlijke maatregelen, zoals de vliegtaks, zijn structureel".

Chris Stoffer (SGP) miste juist vooral weer aandacht voor het gezin, de Israëlische gijzelaars in Gaza en plannen voor het terugdringen van abortussen. Forum voor Democratie-fractievoorzitter De Vos had graag gezien dat de stikstofdoelen geschrapt worden. Stephan Van Baarle (Denk) wil dat het demissionaire kabinet stopt met wapens van Israël kopen en meer doet aan armoede.

NSC'er Van Hijum, die een paar weken terug nog mee overlegde over de Miljoenennota, vindt de voorstellen "ook niet overtuigend". Van Hijum: "Er staat ons maar één ding doen: kijken wat nodig is om er met elkaar vooruitgang in te boeken."

Roemenië klaagt oud-presidentskandidaat Georgescu aan voor een mislukte couppoging. Samen met een groepje medestanders zou hij vorig jaar het Roemeense volk hebben willen opzetten tot een gewelddadige staatsgreep, nadat hij was uitgesloten van de verkiezingen.

De uiterst rechtse Georgescu won vorig jaar november verrassend de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Al snel waren er aantijgingen dat Rusland een clandestiene socialemediacampagne had opgezet om hem, als Kremlin-gezinde kandidaat, verkozen te krijgen. Het Constitutioneel Hof annuleerde daarop de stembusuitslag en schreef voor dit jaar nieuwe verkiezingen uit. Georgescu werd daarvan uitgesloten.

Volgens de aanklagers wilde Georgescu in december een vreedzame betoging tegen de nietigverklaring van de verkiezingen laten uitlopen op geweld. De onrust zou hem en zijn medestanders de kans geven om de macht te grijpen in het land, luidt de aanklacht.

Bijlen, messen, explosieven

Als bewijs verwijst het OM naar een groep gewapende mannen die de nacht voor de betoging werden tegengehouden op weg naar de hoofdstad Boekarest. In hun auto's werden messen, bijlen, explosieven en pepperspray gevonden.

Volgens de aanklagers was het een knokploeg die bijeen was gebracht door een rijke medestander van Georgescu, Horatiu Potra. Hij is bij verstek aangeklaagd. Roemeense media gaan ervan uit dat hij asiel heeft gevraagd in Rusland. Achttien andere verdachten zitten al vast, naast Potra zijn nog twee personen voortvluchtig.

Georgescu staat vanwege een andere aanklacht al onder verscherpt toezicht. Hij heeft altijd ontkend betrokken te zijn geweest bij desinformatie en zei niet te weten wie er wel achter de socialemedia-uitingen voor hem zit. Hij heeft nog niet gereageerd op de nieuwe aanklachten.

'Hybride oorlog'

Procureur-generaal Florenta noemde bij de bekendmaking Rusland als aanjager van de succesvolle desinformatiecampagne voor Georgescu. Volgens hem zette dat land kunstmatige intelligentie en internettrollen in om de onrust in Roemenië aan te wakkeren.

Door zich met betaalde berichten specifiek op misnoegde groepen in de Roemeense samenleving te richten, zoals extremisten en complotdenkers, kon men online een 'echokamer' creëren waarin ongefundeerde beweringen breed werden gedeeld. Florenta spreekt van een hybride oorlog, "verraderlijker dan een traditionele oorlog, maar met grote invloed op het sociale en economische leven".

De aanklagers zeggen meerdere bedrijven te hebben gevonden met Russische banden die de onvrede aanmoedigden. Daarnaast lijken het narratief en de werkwijze van de onruststokers op bekende praktijken van Russische intriganten. Zo zegt Florenta dat ze op sociale media met de hashtag revolutie (#revolutie) de nostalgie probeerden aan te wakkeren rond de volksopstand die in 1989 een einde maakte aan het communistische regime.

'Consistent bewijs'

De Roemeense president Dan was na zijn overwinning in de nieuwe verkiezingen nog voorzichtig, maar noemt het onderzoek van het OM nu een consistent bewijs van de systematische desinformatieacties van Rusland in Roemenië en de substantiële invloed op de presidentsverkiezingen van vorig jaar.

Hij vindt het "een kwestie van nationale veiligheid" en nodigt de Roemeense media uit om de feiten die het OM openbaar heeft gemaakt verder te onderzoeken.