NOS Nieuws - Algemeen

Op het terrein van een fokker in het Friese dorp Oosterwolde zijn 72 verwaarloosde honden in beslaggenomen. Dat gebeurde na een inspectie van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), die met de politie een bezoek bracht aan de woonboerderij op basis van een anonieme tip.

De boerderij staat aan de Weperpolder, schrijft Omrop Fryslân. De NVWA trof verschillende honden aan die in benches en te kleine verblijven waren opgesloten. De ruimtes waar de dieren stonden waren vervuild met urine en uitwerpselen. Een van de pups was dood. Vanwege de stank moesten de inspecteurs en agenten naar binnen met speciale maskers.

De honden zijn naar een een opvanglocatie gebracht, waar ze medische zorg krijgen. De eigenaar van de dieren draait op voor de kosten.

Burgemeester Jack Werkman van de gemeente Ooststellingwerf, waar Oosterwolde onder valt, heeft laten weten dat de woning van de fokker wordt afgesloten. Het Openbaar Ministerie moet zich verder buigen over de zaak.

Botten, schedels en karkas

Eerder deze week vond de Landelijke Inspectiedienst Dierenwelzijn (LID) meerdere verwaarloosde dieren in het huis van een dierenarts in Friesland. Het ging om zestien verwaarloosde honden, acht katten en een konijn. Er lagen daarnaast ook botten, schedels en het karkas van meerdere dieren bij de vrouw thuis.

Alle levende dieren zijn naar andere locaties gebracht. Het Openbaar Ministerie onderzoekt de zaak en daarbij ook de eventuele gevolgen voor de dierenarts.

Zanger Justin Timberlake heeft de ziekte van Lyme. De artiest heeft dit bekendgemaakt op zijn Instagram. De ziekte wordt veroorzaakt door een besmette bacterie na een tekenbeet. Symptomen zijn onder meer lusteloosheid en gewrichtspijn.

De afgelopen twee jaar heeft de popster de wereld rondgereisd voor een wereldtournee en festivaloptredens. Timberlake sloot zijn tour gisteren af in Turkije. De recensies op zijn optreden waren de afgelopen tijd wisselend. Op sociale media merkten fans op dat hij een lusteloze indruk maakte.

Timberlake zegt blij te zijn de optredens te hebben doorgezet, ondanks de diagnose. "Het plezier dat optreden me geeft, weegt veel zwaarder dan de momenten van stress die mijn lichaam voelde." De zanger maakt niet bekend wanneer hij de diagnose van de ziekte van Lyme kreeg.

Timberlake schrijft met gezondheidsproblemen te kampen en was geschokt toen de ziekte van Lyme werd vastgesteld. "Hiermee leven kan zowel mentaal als fysiek enorm slopend zijn", deelt de artiest.

Ondanks de diagnose besloot het oud-*NSYNC-bandlid zijn tournee niet te stoppen of onderbreken. Hij zegt te begrijpen waarom hij op het podium last had van "enorme zenuwpijn, of zich gewoon ontzettend moe of misselijk voelde."

De Cry Me a River-zanger kreeg de afgelopen tijd te maken met veel commentaar op zijn optredens. Zijn diagnose werpt hier nieuw licht op. Tijdens zijn wereldtournee werd hij onder meer beschuldigd van het geven van "luie optredens" en zijn nieuwste album kreeg gemengde reacties. Ook waren fans bezorgd over zijn gezondheid, nadat hij optredens had afgelast vanwege bronchitis en griep.

Timberlake trad afgelopen maand op Pinkpop op als een van de hoofdacts. Vorige zomer stond hij drie keer in een uitverkochte Ziggo Dome.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door een bacterie die via een besmette teek wordt overgedragen op mensen. Een tekenbeet kan dan een infectie opleveren. Typische symptomen zijn vermoeidheid, koorts en gewrichtspijn. Vaak is er na een tekenbeet een rode, ringvormige vlek te zien op de plek waar gebeten is.

Vroegtijdige behandeling met antibiotica is belangrijk om de symptomen te onderdrukken en ernstigere gezondheidsproblemen te voorkomen. Het onbehandeld laten van de ziekte van Lyme brengt grote gezondheidsrisico's met zich mee, bijvoorbeeld schade aan het hart en het zenuwstelsel. Het is niet ongebruikelijk dat mensen zelfs na behandeling last houden van symptomen.

In Nederland krijgen ongeveer 2 op de 100 mensen de ziekte van Lyme na een tekenbeet, ongeveer 27.000 mensen per jaar.

Een 35-jarige vrouw uit de Amerikaanse staat Ohio heeft afgelopen zaterdag een baby gekregen, na inplanting van een meer dan 30 jaar geleden ingevroren embryo.

Lindsey Pierce en haar 34 jaar oude echtgenoot Tim probeerden zeven jaar tevergeefs om kinderen te krijgen. Ze deden onderzoek naar adoptiemogelijkheden, maar stuitten toen op een christelijke organisatie die bemiddelt bij adoptie van ingevroren embryo's, waarvoor moeilijk adoptieouders te vinden zijn, zoals embryo's die al heel lang geleden zijn ingevroren.

De kans dat zo'n embryo nog tot een gezonde baby uitgroeit, wordt kleiner geacht dan bij embryo's die recenter zijn ingevroren.

Nieuwe techniek

"Het is nogal onwerkelijk, het is moeilijk te geloven", zegt de nu 62-jarige Linda Archerd tegen MIT Technology Review. Zij is de embryodonor van de zaterdag geboren baby Thaddeus.

Archerd en haar toenmalige man probeerden in de jaren 90 zes jaar lang vergeefs kinderen te krijgen. Ze kozen daarom voor ivf-behandelingen, wat in die tijd nog een nieuwe techniek was. Dat leverde in 1994 vier embryo's op. Een daarvan werd in haar baarmoeder teruggeplaatst, met een dochter als resultaat die nu 30 jaar oud is.

De andere drie liet Archerd invriezen. "Ik heb altijd zo graag nog een baby gewild", zegt ze. Maar haar man dacht er anders over. Het kwam tot een scheiding, waarbij zij de voogdij over de embryo's kreeg. Dat kostte haar zo'n 900 euro per jaar, maar dat vond ze het waard.

Adoptie

Dat veranderde toen ze in de menopauze kwam. Ze besloot de embryo's ter adoptie aan te bieden; doneren voor wetenschappelijk onderzoek was voor haar geen optie. Archerd is een conservatief christen, voor haar is een embryo moreel gezien een mens.

Er moest nog wel een hobbel worden genomen. De adoptie-organisatie wilde inzage in haar medische gegevens van destijds en ook in het dossier van het lab waar de ivf-behandeling had plaatsgevonden. Ze had geluk; haar ivf-arts van toen leefde nog. Hij vond haar papieren in zijn archief, dat hij in de kelder van zijn huis bewaart.

Zo kwam het dat een embryo na meer dan dertig jaar bij Lindsey Pierce werd ingebracht. Toen zij en haar man Tim zich bij het bureau inschreven, gaven ze aan geen beperkende voorwaarden te hebben, dus ook niet wat de leeftijd van de embryo betrof.

"We hadden een zware bevalling, maar het gaat nu goed", zegt Lindsey Pierce. "Hij is zo chill. We zijn er zo vol van dat we zo'n schattige baby hebben!"

Aan de rand van een woonwijk in Assen is vandaag een koningspython gevonden. Dat is de tweede exotische slang die in een week tijd is ontdekt in de omgeving. Afgelopen vrijdag vond de dierenambulance een Mexicaanse koningsslang in Taarlo, een paar kilometer boven Assen.

"We vinden wel vaker slangen, zoals een ringslang of adder, maar die zijn niet zo gevaarlijk", zegt Annemay Bock van de dierenambulance tegen RTV Drenthe. Bovendien komen die dieren ook in de Nederlandse natuur voor. "Maar de twee gevonden exoten kom ik zelf liever niet tegen."

Beide slangen zijn waarschijnlijk ontsnapt uit hun terrarium. De Mexicaanse koningsslang die in Taarlo werd aangetroffen is inmiddels opgehaald door de eigenaar. Van de eigenaar van de koningspython die vandaag werd gevonden in Assen, is nog niets vernomen. Bock verwacht niet dat het om dezelfde persoon gaat.

Beginnende slangenhouders

Zowel de Mexicaanse koningsslang als de koningspython is een wurgslang. Ze worden beide bestempeld als goede huisdieren voor beginnende slangenhouders.

Ze zijn niet giftig, maar kunnen vooral als ze jong zijn defensieve of agressieve houdingen aannemen. De dieren eten graag knaagdieren die het beste met een tang aangeboden kunnen worden, om te voorkomen dat de vingers ook als voedsel worden gezien.

In een uitgebrande auto in een plaats net over de Duitse grens is dinsdag een lijk gevonden. Dat maakt de politie vandaag bekend. Het is nog onduidelijk wie de aangetroffen persoon is en hoe diegene om het leven is gekomen, schrijft L1 Nieuws.

Het voertuig werd door de Duitse hulpdiensten aangetroffen in Scherpenseel. Volgens de Duitse krant Aachener Zeitung kon de doodsoorzaak nog niet worden vastgesteld vanwege de ernstige verbrandingen.

Omdat de vindplaats van het lijk slechts enkele meters van de grens tussen Duitsland en Nederland ligt, helpt de Nederlandse politie mee met het onderzoek. Mogelijk is er een verband met een lopende vermissingszaak waar de Limburgse politie al mee bezig is, zegt een woordvoerder. Dat wordt onderzocht. Over die vermissingszaak geeft de politie verder geen informatie.

Een 76-jarige man is opgepakt voor het vergiftigen van kinderen op een zomerkamp in het Engelse Stathern, een dorpje in het midden van het land. Acht kinderen waren naar het ziekenhuis gebracht, maar zijn inmiddels naar huis.

Het is niet bekend met welk middel de kinderen zijn vergiftigd, om hoeveel kinderen het gaat en van welke leeftijd. De man werd maandagavond gearresteerd in een café en zit nog vast. Over de identiteit van de man en of hij een rol had bij het kamp is niets bekendgemaakt.

De hulpdiensten waren ingeschakeld nadat de kinderen onwel waren geraakt. Zij hebben op locatie een triagecentrum opgezet om de kinderen na te kijken. De politie van Leicestershire zegt geen verdere details te delen over de zaak vanwege het lopende onderzoek. De Engelse politie bestempelt de zaak als een "ernstig incident".

In de omgeving is geschokt gereageerd. Een lokaal parlementslid, Ed Argar, omschreef de gebeurtenis als "zeer verontrustend" en vraagt de politie "om zo snel mogelijk zoveel mogelijk informatie openbaar te maken."

Verlate politiereactie

Vandaag werd bekend dat de politie de melding over de vergiftiging afgelopen weekend al ontving, maar niet ter plekke is gaan kijken en pas de dag erna actie heeft ondernomen. De Engelse politiewaakhond zegt te onderzoeken op welke manier de politie met het incident is omgegaan.

"Bij het onderzoek wordt gekeken of er sprake was van schending van professioneel gedrag, met name het niet nakomen van taken en verantwoordelijkheden, waardoor de reactie van de politie van Leicestershire vertraagd werd op wat later werd bestempeld als een kritiek incident", zei een woordvoerder vanmiddag op een persconferentie.

Nederland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en elf andere landen veroordelen in een gezamenlijke verklaring de toenemende dreiging van de Iraanse inlichtingendiensten in hun landen.

Steeds vaker zijn journalisten, dissidenten, Joodse burgers en huidige en voormalige bestuurders en ambtenaren in Europa en Noord-Amerika het doelwit van de Iraanse diensten die samenwerken met internationale criminele organisaties, schrijven de landen. "Dit is onacceptabel." De landen zeggen deze aanvallen te zien als soevereiniteitsschendingen.

"We zijn eensgezind in onze oppositie tegen de pogingen van de Iraanse inlichtingendiensten om mensen in Europa en Noord-Amerika te doden, te ontvoeren en lastig te vallen", schrijven de bondgenoten. Behalve Nederland, de VS en het VK ondertekenden ook België, Canada, Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Zweden, Finland, Oostenrijk, Tsjechië en Albanië de verklaring.

In de verklaringen worden geen specifieke gevallen genoemd, maar de landen hebben de afgelopen jaren afzonderlijk de Iraanse bedreigingen gemeld. Zo maakte het Duitse Openbaar Ministerie eind juni bekend een Deense man te hebben gearresteerd op verdenking van spionage voor Iran.

Gisteren maakte het Belgische Openbaar Ministerie bekend onderzoek te gaan doen naar een vermoedelijk Iraans plan om de Iraans-Belgische politica Darya Safai te ontvoeren en naar Teheran te brengen. Safai maakte deze week bekend dat de Belgische politie en veiligheidsdiensten haar hiervan op de hoogte gebracht hadden.

Liquidatiepoging Haarlem

De AIVD beschuldigde Iran ook al eerder van een liquidatiepoging in Haarlem in 2024. De inlichtingen- en veiligheidsdienst schreef in het jaarverslag van 2024 dat de liquidatiepoging op een in Nederland wonende Iraniër paste in de werkwijze die Iran al jarenlang toepast: "het gebruiken van criminele netwerken in Europa om veronderstelde tegenstanders van het regime het zwijgen op te leggen".

De in Haarlem wonende Iraanse activist Siamak Tahmasbi zag midden in de nacht twee mannen zijn balkon op klimmen. Een derde man stuurde hen telefonisch aan. Na hun arrestatie bleken twee van de drie mannen te worden gezocht voor een eerdere liquidatiepoging in Spanje, op oud-politicus en Iran-criticus Alejo Vidal-Quadras.

Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken riep de ambassadeur van Iran op het matje. De Iraanse ambassade in Den Haag reageerde fel op de beschuldiging en sprak van "ongefundeerde en ongepaste beschuldigingen".

In 2015 en 2017 waren er twee liquidaties van mannen van Iraanse komaf in Nederland. Het Nederlandse kabinet beschuldigde in 2019 Iran ervan hier achter te zitten.

Irans rol bij de liquidaties is lastig te bewijzen in de rechtszaal:

Dit voorjaar stemde de Eerste Kamer in met een wet die meer vormen van spionage strafbaar maakt. Het gaat om bijvoorbeeld digitale spionage en diasporaspionage. Bij die laatste vorm van spionage probeert een land invloed uit te oefenen op zijn (voormalige) burgers die nu in Nederland wonen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het verzamelen van gegevens of druk uitoefenen op critici. Die dreiging is voor de Iraanse diaspora het grootst, volgens de Nederlandse inlichtingendiensten.

Sinds half mei dit jaar is de spionagewet verruimd. Mensen die spionageactiviteiten uitvoeren voor een andere staat kunnen een maximale gevangenisstraf van acht jaar krijgen. Als hun spionage tot iemands dood heeft geleid, kan de rechter twaalf jaar opleggen.

Normaalgesproken zit de horecagelegenheid Pyramide van Austerlitz in de Utrechtse bossen (Heuvelrug) vol met spelende kinderen, maar niet vandaag. De gemeente Woudenberg heeft mensen "met klem" afgeraden met hun kinderen het bos in te gaan nadat gisteren een 6-jarige jongen vermoedelijk werd gebeten door een wolf.

Volgens Hugo van Kolfschoten, eigenaar van het restaurant, was vandaag het aantal bezoekers gehalveerd ten opzichte van gisteren. Hij baalt ervan dat mensen nu wegblijven. "Het is heel pijnlijk en vervelend. Ik run een seizoensbedrijf en ben heel afhankelijk van deze periode. Dus het heeft heel grote gevolgen."

DNA-onderzoek

De 6-jarige speelde in de buurt van de Pyramide van Austerlitz toen de wolf zou zijn komen aangerend en hem besprong vanaf een bankje. De jongen liep verwondingen op zijn rug op. Die moesten worden gehecht in het ziekenhuis. Of het echt om een wolf ging, wordt nog onderzocht via DNA-onderzoek.

Van Kolfschoten benadrukt dat het incident buiten zijn horecagelegenheid in de bossen plaatsvond. "Het is natuurlijk ontzettend traumatiserend voor zo'n jongetje, verschrikkelijk. Daarom ook belangrijk dat je het advies opvolgt van de gemeente. Maar bij mij komt die wolf niet. Ik heb een speeltuin en kermisattracties op het terrein die veel geluid maken, en zit naast een drukke weg, dat schrikt wolven af."

Wandelaars bij de Pyramide van Austerlitz zijn voorzichtiger geworden na de aanval:

Utrecht kampt al langere tijd met een zogeheten 'probleemwolf'. Sinds een week mag die worden afgeschoten. Een andere wolf op de Hoge Veluwe in Gelderland, die ook agressief gedrag vertoonde, mag al sinds mei worden gedood. Dat is nog niet gelukt.

De Faunabeheereenheden van de provincies, die verantwoordelijk zijn voor de jacht, kunnen geen antwoord geven op de vraag waarom het niet gelukt is om de wolven af te schieten. Ze geven aan geen olie op het vuur te willen gooien, vanwege de verhitte discussie tussen voor- en tegenstanders van de wolf in Nederland.

'Erg intelligent'

Uit achtergrondgesprekken die de NOS heeft gevoerd met jagers blijkt dat het opsporen en doden van een wolf niet gemakkelijk is. Wolven zijn, net zoals vossen, erg intelligent. Dit maakt dat ze lastig te besluipen zijn. In Zweden, waar wolvenjacht in beperkte mate is toegestaan, wordt daarom met behulp van tientallen honden en drijvers naar de goed verstopte wolven gezocht. De wolven worden door gebruik van de hulpmiddelen naar strategisch geplaatste jagers gedreven, die dan een kans hebben om op de dieren te schieten.

In Nederland is deze jachtvorm op wolven niet toegestaan. Jagers hier hebben twee keuzes: de wolf besluipen of de routes van de probleemwolven in kaart brengen om vervolgens op bepaalde plekken te wachten tot ze voorbijkomen.

Het is onduidelijk of de aangewezen jagers de probleemwolven al in het vizier hadden. Maar zelfs als dat al het geval is dan blijft het moeilijk, zo klinkt het vanuit de jagerswereld.

Verschillende vachtpatronen

De jagers moeten zeker weten dat het om de juiste wolf gaat wanneer zij willen overgaan tot schieten. Wolven hebben verschillende vachtpatronen waardoor ze te onderscheiden zijn. Terwijl de jagers met de identificatie bezig zijn, kan de kans op een zuiver schot alweer verkeken zijn als de wolf verder loopt.

Daarnaast moet de wolf van relatief dichtbij worden benaderd, zeventig tot honderd meter. Dit is om er zeker van te zijn dat het schot direct dodelijk is en de wolf niet eerst verwond wordt. Het eerst bewust verwonden van een dier om het te kunnen doden is tegen de ethische regels van Nederlandse jagerswereld in.

Bovendien maakt de dichte begroeiing in de zomer het lastiger om heel dicht bij de wolf te komen. En als jagers wel binnen schotafstand komen, dan spelen er nog andere factoren die het afschieten kunnen bemoeilijken. Bijvoorbeeld wanneer de probleemwolf samen met zijn wolvenroedel is. Dan zal niet geschoten worden als het risico bestaat dat ook andere wolven worden geraakt.

Het advies om de bossen met kinderen te mijden, blijft totdat de wolf is gedood, laat de gemeente Woudenberg weten.

Volgens Van Kolfschoten betekent dat een grote klap voor zijn horecagelegenheid en ondernemers in de buurt. "We zullen een enorme financiële strop beleven. Ik hoop dat het snel wordt opgelost, maar weet die wolf maar eens te vinden. Dat is niet zo makkelijk."

Na een incident vorig jaar in het Utrechtse bos, had Van Kolfschoten ook last van omzetverlies. "Er zijn al meerdere incidenten geweest. De wolf had gewoon uit de roedel gehaald moeten worden. Zo had het voorkomen kunnen worden. Erg naar."

Het aantal dodelijke slachtoffers na de zware regenval en overstromingen in Peking en omgeving is verdubbeld. Zeker zestig mensen zijn omgekomen, onder wie 31 senioren die vastzaten in een verzorgingstehuis in Miyun, een bergachtig district in het noordoosten van de stad. Nog eens 31 anderen zijn vermist in de Chinese hoofdstad en in de nabije omgeving. De zoektocht naar hen is nog bezig.

Het bejaardentehuis in Miyun had 69 bewoners, van wie er 55 mobiliteitsbeperkingen hebben. Het gebouw stond op laaggelegen grond in de buurt van een rivier die overliep, meldt het lokale mediabedrijf Caixin. Reddingswerkers konden het verzorgingstehuis aanvankelijk niet bereiken vanwege de sterke stroming.

"Het centrum waar het verpleeghuis zich bevond, was lange tijd veilig geweest en niet opgenomen in het evacuatieplan", zei Yu Weigo, een hooggeplaatste functionaris in Miyun. "Dit toonde aan dat ons noodplan tekortkomingen had en dat ons begrip van extreme weersomstandigheden ontoereikend was", zei Yu.

Meer regen deze week dan heel jaar

Het Miyun-reservoir, het grootste in Noord-China, bereikte tijdens de regenval een recordhoogte. Dit had verwoestende gevolgen voor nabijgelegen steden. De hevige regenval is inmiddels meer dan een week bezig. In de afgelopen week viel er in delen van de regio een hoeveelheid regen die normaal gesproken in een heel jaar valt. In Miyun viel 573,5 millimeter regen. De gemiddelde jaarlijkse neerslag in Peking is ongeveer 600 millimeter. Het is dan ook een van de dodelijkste overstromingen in jaren in Peking.

Door de overstromingen moesten meer dan 80.000 mensen worden geëvacueerd, onder wie ongeveer 17.000 mensen in Miyun. Straten in de regio liepen onder water, auto's werden meegesleurd en delen van de infrastructuur raakten zwaar beschadigd. In totaal zijn alleen in Peking al 300.000 mensen getroffen, aldus de locoburgemeester van de stad.

Moesson

Het regenseizoen, de moesson, in China valt tussen mei en september. Zware stormen, waarvan sommige dodelijke slachtoffers eisen, komen in delen van China in de zomermaanden herhaaldelijk voor. Bijna twee jaar geleden vond er ook in Peking een zware zomerstorm plaats, met dodelijke slachtoffers tot gevolg.

Huizen zijn verwoest na de overstromingen:

Het dodental van de Russische luchtaanvallen van vannacht en vanochtend op de Oekraïense hoofdstad Kyiv is gestegen naar zeker zestien. Ook zijn er nog eens 159 mensen verwond, melden de lokale autoriteiten. Het is een van de zwaarste aanvallen van de afgelopen weken op de hoofdstad.

Rusland vuurde meer dan 300 drones en acht raketten af op heel Oekraïne, zegt president Zelensky. Daarbij werden zeker 27 locaties in Kyiv geraakt, vooral in het zuidwestelijke district Solomjansky. Daar zijn volgens de militaire leiding van de stad een schoolgebouw en een wooncomplex getroffen.

Ook het district Svjatosjynsky werd onder vuur genomen. Daar werd een wooncomplex deels verwoest en kwamen bewoners onder het puin terecht, schrijft Zelensky op sociale media. De zoektocht naar overlevenden is nog aan de gang. Meer dan 1200 politieagenten en reddingswerkers zijn ingezet na de grootschalige aanval, meldt het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Dit zijn beelden van de aanvallen van vanmorgen:

Het stadsbestuur van Kyiv heeft morgen, 1 augustus, uitgeroepen tot dag van rouw. Vlaggen zullen halfstok hangen op alle overheidsgebouwen en alle evenementen zijn afgelast.

"De aanval was uiterst verraderlijk en bedoeld het luchtverdedigingssysteem te overbelasten", zegt Zelensky. Rusland voert de afgelopen maanden steeds zwaardere luchtaanvallen uit op Oekraïne. Door honderden drones en raketten in één keer af te vuren, lukt het de luchtverdediging steeds vaker niet om alles uit de lucht te schieten.

Oekraïne heeft dan ook een gebrek aan luchtverdedigingssystemen. Vorige week zei Zelensky van bondgenoten de toezegging te hebben gekregen voor de levering van drie Patriot-systemen. Met NAVO-bondgenoten wordt nog onderhandeld over de levering van nog eens zeven van die Amerikaanse raketinstallaties.

Weinig schot in zaak

"Vandaag heeft de wereld opnieuw Ruslands reactie kunnen zien op onze wens voor vrede", aldus Zelensky. De afgelopen twee maanden waren er drie ontmoetingen tussen Russische en Oekraïense delegaties over een mogelijk staakt-het-vuren, maar behalve de uitruil van krijgsgevangenen leverden die niets op.

De Amerikaanse president Trump haalde deze week zijn deadline voor Rusland om tot een staakt-het-vuren te komen naar voren. Eerst lag die in september, maar dinsdag zei Trump "binnen tien tot twaalf dagen" een akkoord te willen zien. "Ik ben erg teleurgesteld in Poetin", sprak Trump. "Als er geen deal komt, komen er secundaire heffingen."

Er zouden dan Amerikaanse importheffingen komen van ongeveer 100 procent voor landen die olie kopen van Rusland. Het gaat dan bijvoorbeeld om China en India. Het gaat dus om indirecte heffingen, omdat directe heffingen opleggen aan Rusland niet effectief zou zijn. Dat komt doordat de VS nauwelijks zaken doet met Rusland.

Voor de deur van het al-Shifa-ziekenhuis in Gaza-Stad liggen de lijken buiten op de grond. De lichamen van zwaargewonden die niet meer geholpen konden worden, zijn omringd door rouwende familieleden in de brandende zon.

In het mortuarium bij het ziekenhuis worden elke dag nieuwe doden gebracht, maar het is er al overvol. Het functioneert, zoals veel mortuaria in Gaza, nog maar half en dus is het aan de familieleden om op zoek te gaan naar een begraafplaats.

Dat is niet makkelijk, zegt Imad Shehadeh. Hij is forensisch arts in het mortuarium: "We hebben een groot tekort aan begraafplaatsen, omdat veel gebied is ingenomen door Israël". Het Israëlische leger heeft inmiddels ruim 85 procent van Gaza onder controle, waardoor nog maar een kleine 15 procent beschikbaar is voor de Gazaanse bevolking. En dus is het gebied vol.

Lege stukken land die als begraafplaats gebruikt zouden kunnen worden, staan vol met tenten van de vele ontheemde Palestijnen. Dat maakt het moeilijk om een plek te vinden om de doden te begraven, terwijl er juist zo ontzettend veel slachtoffers vallen, elke dag weer. "Door het gebrek aan begraafplaatsen zien we dat mensen soms vier of vijf doden begraven in één graf", zegt Shehadeh.

Een ander gevolg is dat de doden begraven worden op plekken waar mensen ook wonen. Rabie Saad woont met zijn familie in een tent in Gaza-Stad op een braakliggend stuk grond tussen een aantal gebouwen. Op het stukje grond staan een paar tenten met lijnen ertussen, waar de was van gezinnen hangt te drogen. Onder de waslijnen tussen de tenten liggen mensen begraven.

Saad wijst naar een rijtje graven naast de tent waar hij woont: "Dat is het graf van mijn neef, daar ligt mijn tante en daarnaast een neef." Hij gaat het hele rijtje af. Ze werden gedood door een Israëlische aanval en nu is hun laatste rustplaats op de plek waar ook mensen wonen die de aanvallen wel overleefden.

De provisorisch ingerichte begraafplaats is gemaakt met wat bakstenen, plastic zeil en kartonnen naambordjes. "We gingen op zoek naar een plek om ze te begraven, maar er zijn geen begraafplaatsen. Zoals je zelf kan zien, zijn er door het bloedbad hier geen begraafplekken over", zegt Saad, terwijl hij bij de graven van zijn familieleden zit.

Het dodental is volgens de Gazaanse autoriteiten inmiddels de 60.000 gepasseerd, terwijl ondertussen het gebied waar Palestijnen zich mogen begeven, blijft krimpen. En dus zijn er veel plekken, zoals bij Saad, waar graven en tenten naast elkaar liggen, waar schuilplaatsen ook begraafplaatsen zijn.

Saad probeert er nog iets moois in te zien: "Nu liggen ze in ieder geval hier naast ons en denken we constant aan ze. Zo blijf ik me mijn geliefden altijd herinneren."

Het rommelt in de Dolomieten. Letterlijk, want de afgelopen dagen kwamen er in het Noord-Italiaanse gebergte grote stukken rotswand naar beneden. De rotslawines zijn niets nieuws maar ze komen wel steeds vaker voor, waarschuwt bergsportvereniging NKBV.

In een week tijd ging het drie keer mis: afgelopen weekend kwamen er op twee plaatsen stukken van de Monte Pelmo naar beneden. Dinsdag gebeurde dat bij de Cima Falkner.

In 2022 vielen er in de Dolomieten elf doden toen een stuk gletsjer van de berg Marmolada afbrak en er een lawine van ijs en rotsen ontstond. Dat er deze keer geen slachtoffers vielen mag een wonder heten, zegt Italië-correspondent Angelo van Schaik. "De Cima Falkner is populair bij bergwandelaars. Er komen ook veel Nederlanders."

Dat het deze week goed afliep komt vooral doordat de bergen met meetapparatuur in de gaten worden gehouden en dat wegen en paden bij gevaar tijdig worden afgesloten. Juist in de Dolomieten is er aandacht voor het gevaar van rotslawines. "Dit gebeurt niet exclusief in de Dolomieten, weet Van Schaik. Het gebeurt bijvoorbeeld ook in de Alpen. Vorig jaar kwam er nog een stukje van de Mont Blanc naar beneden.

Wat veroorzaakt een rotslawine?

Er kan van alles misgaan in de bergen: modderstromen na noodweer, afbrekende gletsjers, vallend gesteente. Maar de rotslawines van deze week lijken een andere oorzaak te hebben, zegt aardwetenschapper Tjalling de Haas (Universiteit Utrecht).

"Een rotswand is nooit een geheel, er lopen scheuren doorheen. Daar komt water in en dat water bevriest. Bij permafrost blijft het permanent bevroren. Dat ijs houdt de berg bij elkaar als een soort lijm."

Door klimaatverandering gaat de permafrost steeds hoger in de berg smelten. "Daardoor verdwijnt soms het laatste stukje dat zo'n rotswand nog bij elkaar houdt, en dan krijg je dit soort instortingen."

Maar in de Dolomieten gebeurt het wel vaker. "Dat heeft te maken met het gebergte: het is spits, kaal, hoog en onderhevig aan erosie, en vrij kwetsbaar. Er is door smeltend permafrost een grotere kans op instorting en de laatste decennia is dat proces versneld en verhevigd."

Daarnaast speelt er nog iets anders, stelt Robin Baks, directeur van de Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV): "We merken dat steeds meer toeristen zonder voldoende voorbereiding op pad gaan. Vooral onder jongeren tot ongeveer 35 jaar zie je dat mensen zich laten inspireren door mooie beelden van influencers op sociale media en denken: dat kan ik ook. Maar ze realiseren zich onvoldoende dat zo'n tocht ook risico's met zich meebrengt en dat een goede voorbereiding en enige basiskennis echt noodzakelijk zijn."

Geen Veluwe

Er gaat van alles fout: verkeerde kleding zoals een korte broek en teenslippers, geen water mee, te laat op de dag vertrekken. "Wat vaak gebeurt is dat het in het dal heel warm wordt en mensen de bergen in willen. Maar dan is het van belang dat je, ook al is het 30 graden, altijd een regenjas, regenbroek, muts en handschoenen meeneemt, want het weer kan in de bergen snel omslaan. En dan dreigt onderkoeling. Het is toch heel wat anders dan een tocht door de Veluwe."

De vereniging heeft meer tips. Zo is het raadzaam je voor een bergavontuur over de risico's te laten informeren bij de plaatselijke VVV, en voor vertrek iemand te vertellen waar je naartoe gaat.

Reddingsteams moeten er de afgelopen jaren steeds vaker op uit, heeft de NKBV geconstateerd. In de Italiaanse bergen werd afgelopen maand een recordaantal van 83 sterfgevallen genoteerd. De meesten vielen overigens niet in de Dolomieten maar in de Italiaanse Alpen.

Vooral voor het afdalen op steile smalle bergpaadjes zijn schoenen met goed profiel, dus geen sneakers, essentieel, weet Baks. Voor senioren dreigt ook een ander gevaar: hartfalen. Dat is volgens de directeur de doodsoorzaak bij een op de drie van de senioren die omkomen in de bergen. "Vaak het gevolg van een combinatie van een slechte conditie, overgewicht, onderweg op het heetst van de dag en te weinig drinken."

De komende jaren zal het aantal rotslawines niet afnemen, waarschuwt Baks. "De bergsport verandert. Gletsjers trekken terug, de sneeuwgrens schuift op, er komt meer puin naar beneden. "Dus bereid je daarop voor. Je gaat op vakantie en je wil met leuke verhalen terugkomen. Niet in een ambulance."

Een 30-jarige man uit Amsterdam is in mei dit jaar mishandeld toen hij in een clubshirt van Feyenoord over straat liep in de hoofdstad. De politie heeft daar gisteren beelden van gedeeld. Het slachtoffer liep een gebroken oogkas en hersenbloeding op en zit in een revalidatietraject.

Hoewel woonachtig in Amsterdam, heeft de man een seizoenkaart van de Rotterdamse club. Op 11 mei kwam hij terug in zijn stad na een wedstrijd in De Kuip. Op die dag kon Ajax kampioen worden als ze NEC zouden verslaan én als Feyenoord in Rotterdam zou winnen van PSV.

Supermarkt

Dat liep wat anders - Feyenoord verloor, en Ajax ook. Eenmaal terug in Amsterdam loopt de man met een Feyenoord-shirt de supermarkt in. Als hij de winkel uitloopt, vallen twee mannen hem lastig. "Een van hen spreekt mij aan en gaat compleet over zijn toeren", vertelt de man (die anoniem wil blijven) bij Rijnmond.

"Hij vroeg hoe ik het in mijn hoofd haalde om een Feyenoord-shirt te dragen in Amsterdam en zei dat ik het uit moest doen", zegt de Amsterdammer. Toen hij dat weigerde, begon de man hem te slaan. "Ik kan mij niet meer alles herinneren. Ik werd zo hard op de grond gegooid, dat ik mijn val niet kon opvangen. Ik kwam met mijn oogkas op de stenen terecht."

Op beelden is te zien dat de man een knietje krijgt, op de grond wordt gegooid en nog een trap na krijgt. Een medewerker van de Albert Heijn kan uiteindelijk een einde maken aan de mishandeling.

CT-scan

In het ziekenhuis krijgt de man in eerste instantie te horen dat de verwondingen meevallen, maar hij wordt een dag later teruggebeld door de arts. "Die zei dat er grove fouten zijn gemaakt en dat ze de CT-scan nog eens hadden bekeken. Het bleek dat ik een gebroken oogkas en hersenbloeding had en in het ziekenhuis had moeten blijven."

De dertiger zit inmiddels in een revalidatietraject dat zo'n zes maanden duurt. "In het begin had ik veel hoofdpijn en zag ik wazig. Ook kon ik me moeilijk concentreren en had ik stemmingswisselingen", vertelt hij. "Nu kosten veel dingen nog steeds veel energie en inspanning."

Werken zit er voorlopig niet in voor de man. Ook mentaal is de impact van het incident groot, zegt hij. "Zeker in het begin, toen er geen vooruitgang leek te zijn."

De politie gaat ervan uit dat het Feyenoord-shirt de aanleiding is geweest voor de mishandeling. "Ik woon hier, maar ben toch een enorme Feyenoord-supporter. Je kan er van alles van vinden, maar ik mag dragen wat ik wil", zegt de man. "Eigenlijk is het victim blaming."

De politie is nog op zoek naar de twee mannen die betrokken waren bij het geweld. Tot nu toe is nog niemand aangehouden.

Op zondagmorgen op 15 juni leek de olietanker Front Tyne plotseling te zijn verdwenen. Volgens trackingsgegevens bevond het 333 meter lange schip, varend onder de vlag van de Marshall Islands, zich ineens niet in de Perzische Golf, maar in een akker in Rusland. Een paar uur later dook het weer op - deze keer bij het Iraanse kustplaatsje Bidkhun, om vervolgens heen een weer te 'springen' over de Golf.

Het klinkt als een technisch mankement, maar volgens maritieme experts is er iets anders aan de hand: gps jamming, het opzettelijk verstoren van satellietsignalen. En sinds de recente aanvallen tussen Israël en Iran is het een groeiend probleem geworden.

De risico's werden onderstreept op 17 juni, toen twee tankers op elkaar botsten in de Straat van Hormuz, een cruciale transportroute voor olie. Beide schepen vatten vlam. Een daarvan, de Front Eagle, had eerder onnauwkeurige locatiegegevens uitgezonden - en leek zelfs tijdelijk aan land in Iran te liggen.

Digitale Koude Oorlog

De technologische chaos op zee - en ook in de lucht en op de grond, waar Uber-gebruikers en tv-kijkers in de Golfstaten meldden dat hun gps hen plotseling in Iran plaatste - heeft geopolitieke implicaties. Steeds meer landen vragen af zich hoe afhankelijk ze nog willen zijn van het Amerikaanse gps-systeem.

Iran is een van die landen. Volgens de Iraanse onderminister van Technologie Ehsan Chitsaz werkt zijn regering inmiddels aan een overstap naar BeiDou, China's eigen satellietnavigatiesysteem. "Er zijn momenten waarop interne systemen het gps-signaal verstoren, en dat heeft ons naar alternatieven zoals BeiDou geduwd", zei hij onlangs tegen Iraanse media.

De keuze is niet alleen praktisch maar vooral ook strategische. Iran - vaak doelwit van sancties, cyberaanvallen en moordaanslagen - is op zoek naar digitale autonomie. En Peking biedt daarvoor een groeiend, geopolitiek en aantrekkelijk alternatief.

"Gps is geavanceerd, maar er is een bittere waarheid: de volledige controle ligt in handen van het Amerikaanse ministerie van Defensie", zegt Chitsaz. "Dat betekent dat elke regionale verstoring, opzettelijke onderbreking of kwaliteitsvermindering van de dienst een volledig politieke beslissing kan zijn."

BeiDou-gebruik groeit snel

Het BeiDou systeem is China's tegenhanger van gps, Galileo (EU) en GLONASS (Rusland). Het netwerk van tientallen satellieten - net als gps oorspronkelijk ontwikkeld voor militaire doeleinden - is sinds 2020 wereldwijd operationeel en groeit snel in gebruik. Alleen al in China wordt BeiDou degelijks meer dan een miljard keer geraadpleegd, blijkt uit cijfers van Chinese industrieorganisaties.

Smartphones van merken als Huawei en Xiaomi gebruiken BeiDou standaard. China's toonaangevende navigatie-apps Baidu Maps en Amap meldden dat zij BeiDou gebruiken om gebruikers dagelijks op reizen van in totaal 4 miljard kilometer te begeleiden. En via de Nieuwe Zijderoute (Belt and Road Initiative) breidt het systeem zich inmiddels uit in Zuidoost-Azië, Afrika en het Midden-Oosten.

China-correspondent Laura van Megen:

"Of je het nou (Amerikaanse) "ontkoppeling", (Europese) "strategische autonomie" of simpelweg "onafhankelijkheid" noemt, voor China werd het in midden jaren 90 al duidelijk dat het een eigen satellietnavigatiesysteem moest hebben. Vooral het leger had daar behoefte aan.

Zo raakte tijdens de Derde Taiwancrisis (1995-1996) het Chinese Volksbevrijdingsleger raketten "kwijt" die ze hadden afgevuurd als waarschuwing richting Taiwan. Het Chinese leger maakte toen nog gebruik van het Amerikaanse gps-systeem. China concludeerde dat het Amerikaanse leger het signaal had afgesloten. In de toekomst kon niet meer vertrouwd worden op buitenlandse technologie met zo'n strategische kwetsbaarheid tot gevolg.

Inmiddels zweven er meer dan vijftig BeiDou-satellieten door de ruimte. Zelfs de computerchips worden nationaal geproduceerd. Navigatie in China, civiel of militair, gebeurt met BeiDou."

Tien jaar geleden werden Chinese beweringen over de kwaliteit van het navigatiesysteem met nogal was scepsis ontvangen, zegt Jeroen Groenewegen-Lau van denktank Merics in Berlijn. "Ik wil nu wel geloven dat BeiDou even goed is als gps en misschien wel bepaalde voordelen heeft, zoals het versturen van korte berichten en beter bereik."

Digitale breuklijn

Voor landen als Iran biedt BeiDou niet alleen technische voordelen, maar ook politieke dekking. Waar Amerikaanse technologie gezien wordt als kwetsbaar of zelfs riskant - denk aan zorgen over WhatsApp-spionage of het blokkeren van gps-toegang - biedt China een alternatief waarmee landen hun risico's kunnen spreiden.

"Pakistan en meerdere landen in het Midden-Oosten hebben zich met afspraken over het gebruik van BeiDou bij China aangesloten", zegt Groenewegen-Lau. "Het is voor China belangrijk dat het BeiDou systeem verenigbaar is met andere systemen. Hierdoor hoeven landen niet te kiezen voor de één of de ander in een Koude Oorlog-scenario."

Terwijl de spanningen in de Golf voorlopig zijn afgenomen, blijft het gps-signaal flikkeren - op zee, in de lucht, en op je telefoon. Voor steeds meer landen is dat reden om het kompas voortaan iets oostelijker te richten.

Tata Steel en het kabinet zijn dicht bij een akkoord over de miljarden kostende verduurzaming van de staalfabriek in IJmuiden. In een interview met de NOS zegt bestuursvoorzitter Thachat Viswanath Narendran van het Indiase moederbedrijf dat hij hoopt er voor de verkiezingen uit te kunnen komen met het demissionaire kabinet.

"We komen steeds dichter bij een moment dat we wat kunnen aankondigen. We proberen nu te kijken of we voor de verkiezingen tot een soort van akkoord kunnen komen, dat dan na de verkiezingen geformaliseerd wordt", zegt Narendran. "Het zal uiteindelijk afhangen van de prioriteiten van het kabinet en hoe ze ermee om willen gaan."

In een reactie laat het ministerie van Klimaat en Groene Groei weten "intensief" en "constructief" in gesprek te zijn met Tata Steel. "Onze inzet is erop gericht om zo snel mogelijk tot afspraken te komen."

Groen staal

De staalfabriek onderhandelt al jaren met het kabinet over subsidie voor een zogeheten Groen Staal-plan. Tata Steel heeft miljarden nodig om de noodzakelijke investeringen in verduurzaming terug te kunnen verdienen. Een deel zal van de overheid komen, maar het bedrijf zal ook zelf flink moeten investeren.

Maar de problemen zijn niet alleen van financiële aard. Tata Steel is op dit moment een van de vervuilendste bedrijven van Nederland. De staalfabriek is de grootste CO2-uitstoter van het land. Daarnaast zijn over de gezondheidsrisico's voor omwonenden verschillende alarmerende rapporten verschenen.

Onderdeel van de onderhandelingen is dan ook hoe die gezondheidsrisico's sneller verminderd kunnen worden dan het bedrijf nu doet. Omwonenden zijn nog lang niet allemaal overtuigd, bleek op een recente bijeenkomst. "Ik weet dat de gemeenschap niet tevreden is over hoe snel we verduurzamen", zegt Narendran. "De intentie is er en we proberen zoveel als mogelijk zo snel mogelijk te doen."

Ook wil de overheid garanties van het Indiase moederbedrijf voor investeringen in de toekomst. "Het draait om een fabriek bouwen die schoon, groen en financieel duurzaam is. Je wilt niet veel geld stoppen in een project dat niet gaat werken", zegt Narendran. "Daar schiet niemand wat mee op. Wij beseffen heel goed dat als de overheid met steun komt, dat het om belastinggeld gaat. We moeten zeker weten dat het slaagt."

Van kolen naar waterstof

Op dit moment zijn er nog kolen nodig voor de productie van staal en de bedoeling is dat Tata Steel uiteindelijk gebruik gaat maken van een ander systeem op basis van groene waterstof om zo de uitstoot drastisch terug te schroeven.

De druk op Tata Steel om te verduurzamen is groot. Tata investeert al ruim 300 miljoen euro in maatregelen die de klimaat- en milieuschade moeten beperken. Maar dat neemt niet alle overlast en gezondheidsrisico's weg. Milieuorganisaties voeren regelmatig actie tegen het staalbedrijf. Vandaag nog drongen activisten van Extinction Rebellion het terrein binnen.

Maar er is nog een reden waarom Tata Steel wel heel snel moet verduurzamen. De komende jaren zal het bedrijf steeds meer geld op tafel moeten leggen om de Europese uitstootrechten te kunnen betalen. Het is de vraag of er voldoende geld wordt verdiend om dat over een aantal jaar te kunnen blijven betalen.

Ondertussen kampt het bedrijf met forse kosten door de Amerikaanse invoerheffingen. Sinds maart gold een invoerbelasting van 25 procent op staal en aluminium van buiten de VS. In juni verhoogde president Trump dit naar een heffing van 50 procent. Narendran verwacht dat het Tata Steel IJmuiden jaarlijks zo'n 80 à 100 miljoen euro kan kosten.

Zo'n 10 procent van het staal dat in IJmuiden wordt gemaakt, is bestemd voor de Amerikaanse markt. "Maar dat is hoogwaardig en winstgevend staal voor de autoindustrie. Dus de financiële impact is hoger dan 10 procent. Daarom zien we de VS als een kritieke markt", zegt Narendran.

Tata Steel wordt niet alleen direct getroffen door de heffingen. Ook klanten van Tata Steel voelen de pijn van de Amerikaansen heffingen. De topman is dan ook opgelucht dat er een deal is tussen de VS en de EU. Hij hoopt dat Europese autobouwers door de lagere heffingen minder hard getroffen worden.

Ook hoopt Narendran dat de heffingen op staal in de toekomst weer verlaagd zullen worden. "We hebben de afgelopen maanden gemerkt dat het heel lastig te voorspellen is. We wachten nog even af wat de heffing daadwerkelijk wordt. Wordt het 50, 25 of toch 15 procent?"

In Zweden is IS-terrorist Osama Krayem veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Hij was in 2014 in Syrië betrokken bij het levend verbranden van de Jordaanse piloot Muath al-Kasasbeh.

De piloot was neergehaald door IS-terroristen en werd door gemaskerde mannen in een metalen kooi opgesloten die in brand werd gestoken. Er werd een video van gemaakt die Islamitische Staat gebruikte als propagandamateriaal.

Tijdens een Belgisch onderzoek naar die beelden werd Krayem aan de hand van een litteken op zijn wenkbrauw geïdentificeerd als een van de daders. Hij was degene die de piloot naar de metalen kooi bracht, hem daarin opsloot en vervolgens bewaakte.

De rechter in Stockholm veroordeelde de 32-jarige jihadist voor een ernstige oorlogsmisdaad en terrorisme. Eerder was Krayem al veroordeeld tot een levenslange straf voor zijn aandeel in de terroristische aanslagen in Brussel (2016) en Parijs (2015).

Sadiq Brigade

Osama Krayem groeide op in Malmö en radicaliseerde in zijn late tienerjaren. Hij reisde af naar Syrië waar hij zich bij IS aansloot. Daar steeg hij snel in de rangen en was binnen korte tijd lid van het elitebataljon van de Sadiq Brigade. In 2016 werd hij opgepakt in de Belgische stad Laken.

Krayem kan nog in beroep tegen de uitspraak van de Zweedse rechtbank. Als de rechtszaak is afgerond wordt hij teruggestuurd naar Frankrijk om zijn straf uit te zitten.

Derk Sauer (72) is overleden. Dat heeft Het Parool bekendgemaakt, de krant waarvoor hij 34 jaar een column had. De uitgever en journalist overleed in het bijzijn van zijn familie in hun vakantiehuis in Zeeland.

Sauer raakte begin deze maand gewond aan zijn rug bij een ongeluk met zijn zeilboot. Dat was bij een tocht met zijn vrouw op de Middellandse Zee bij het Griekse eiland Corfu.

"Hij kon niets meer bewegen", zegt vriend en zakenman Boudewijn Poelmann tegen de NOS. "Daar konden ze niet opereren. Toen is hij naar Athene gebracht, maar dat was eigenlijk al te laat, want bij dwarslaesies moet je er binnen twaalf uur bij zijn. En dat heeft bij hen bijna 48 uur geduurd."

The Moscow Times

Sauer is vooral bekend als de oprichter van The Moscow Times, de eerste Engelstalige krant in Rusland. Die verscheen in 1992, kort na de val van de Berlijnse Muur en het einde van de communistische tijd.

"Onder zijn leiding werd de krant een betrouwbare en onafhankelijke bron van nieuws voor miljoenen lezers in binnen- en buitenland en hielp hij tientallen prominente journalisten bij de start van hun loopbaan", schrijft de krant bij het overlijden van Sauer.

Reactie familie

Sauers zoon Pjotr spreekt van een onmetelijk verlies. "Woorden schieten tekort om te beschrijven wat een bijzondere vader en echtgenoot hij was. Hij wijdde zijn leven aan het verdedigen van de onafhankelijke Russische media. Aan het eind van zijn leven vroeg hij om door te gaan met het steunen van de vrije pers."

Sauer werd in 1952 in de Amsterdamse Stalinlaan (later de Vrijheidslaan) geboren in een welgesteld gezin. In de jaren 60 kreeg hij grote belangstelling voor het marxisme. In een interview met de Belgische krant De Morgen noemde hij zich een kind van de Vietnambeweging, de protestbeweging tegen de Amerikaanse steun aan Zuid-Vietnam in de oorlog met het communistische Noord-Vietnam. "Drie jaar lang liep ik elke zaterdag door Amsterdam in optochten tegen de bombardementen op Noord-Vietnam."

Zijn journalistieke loopbaan begon in 1970 bij het partijblad van de Kommunistiese Eenheidsbeweging Nederland (KEN), de voorloper van de SP. In de jaren daarna werkte hij onder meer voor De Groene Amsterdammer, de VPRO-radio en Nieuwe Revu. "Doordat ik in die wereld van revolutionaire organisaties zat, ben ik bijna overal geweest waar maar een guerrilla was: Angola, Mozambique, Zimbabwe, Beiroet, Nicaragua, Chili, Cambodja", zei hij tegen Het Parool. "Ik was eerst revolutionair met een pen en daarna journalist die over revoluties schreef."

Moskou

Na de val van de Muur (1989) vertrok Sauer op verzoek van uitgeverij VNU naar Moskou om een glossy op te zetten. Drie jaar later startte hij daar met Annemarie van Gaal het bedrijf Independent Media, dat Russische edities van Amerikaanse bladen als Playboy en Cosmopolitan uitgaf.

Independent Media bracht ook The Moscow Times uit, in eerst instantie gratis. "Het was mijn eerste echte project in Rusland, het opzetten van een Engelstalig dagblad", zei hij in 2017 tegen Nieuwsuur. "Dat was heel bijzonder in die tijd, Gorbatsjov, Jeltsin waren net aan de macht. Toen wij begonnen, toen kon alles, er was totale persvrijheid hier onder Jeltsin."

Ook toen er voor betaald moest worden, was de krant verliesgevend. De inkomsten uit de uitgave van tijdschriften maakten dat ruimschoots goed. Independent Media was een groot succes. In 2005 verkocht hij het bedrijf voor bijna 150 miljoen euro.

Zwarte lijst

In de jaren daarna veranderde het politieke klimaat in Rusland. Onder het Poetin-regime werd de vrijheid en ook de persvrijheid steeds verder teruggedrongen. Vorig jaar zette de Russische regering The Moscow Times op de zwarte lijst van verboden organisaties.

Journalisten van de krant riskeren sindsdien een gevangenisstraf. Ook is het voor lezers strafbaar geworden om artikelen van de krant online te delen. De krant lag al langer onder vuur. In 2017 verscheen de laatste papieren editie. Sauer begon daarna met een digitale versie.

Na de Russische invasie van Oekraïne in 2022 vluchtte Sauer met een groot deel van de redactie naar het buitenland. Ze waren bang voor vervolging en een verdere toename van de censuur. Sindsdien werkt de redactie vanuit Amsterdam.

Eindeloos nieuwsgierig

Pjotr Sauer, zelf ook journalist, schreef bij het overlijden van zijn vader een speciale column voor de lezers van Het Parool.

"Derk was eindeloos nieuwsgierig en diep verliefd op Rusland. Hij hielp Nederlandse lezers grip te krijgen op een land dat hem zowel fascineerde als uitdaagde, ook al gaf hij toe dat hij Rusland zelf ook nooit helemaal kon doorgronden."

De veiligheid in jeugdgevangenissen komt steeds verder onder druk te staan vanwege langdurige personeelstekorten. Drie inspectiediensten, verantwoordelijk voor het toezicht op de jeugdgevangenissen, roepen demissionair staatssecretaris Struycken op om met spoed te zorgen dat er voldoende vakbekwaam personeel is, dat er voldoende plekken voor de jongeren beschikbaar zijn en dat er een extra jeugdgevangenis bij komt.

De zes jeugdgevangenissen in Nederland kampen al jaren met personeelsgebrek, maar het afgelopen half jaar is dat verder toegenomen door de wet op de schijnzelfstandigheid. Vanwege de strengere regels voor het inhuren van zzp'ers zijn de gevangenissen daarmee gestopt. Tot begin dit jaar was een derde van de pedagogisch medewerkers zzp'er.

'Flinke gaten in de personele bezetting'

In combinatie met "een krappe arbeidsmarkt heeft dit gezorgd voor flinke gaten in de personele bezetting", schrijven de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de Inspectie Justitie en Veiligheid en de onderwijsinspectie in een persbericht.

De inspectiediensten waarschuwen dat het leidt tot "risico's voor de veiligheid van werknemers en jongeren". Ook de behandeling en opvoeding van jongeren die in zo'n inrichting verblijven, komt in het geding door het groeiende gebrek aan medewerkers.

Wat is een jeugdgevangenis?

In een jeugdgevangenis, Justitiële Jeugdinrichting (JJI), zitten jongeren tot 23 jaar die veroordeeld zijn voor een misdaad of die daarvan verdacht worden. Momenteel verblijven er zo'n 480 jongeren in de zes jeugdgevangenissen die Nederland telt.

Niet het straffen staat daar centraal, maar de opvoeding, behandeling en beveiliging van de jongeren. Het idee is dat de jongeren leren van hun straf om te voorkomen dat ze na terugkeer in de samenleving opnieuw in de fout gaan.

De JJI's zijn gevestigd in Lelystad, Sassenheim, Spijkenisse, Breda, Nijmegen en Veenhuizen.

Zo zijn dagprogramma's met scholing en behandeling die moeten leiden tot een veilige terugkeer in de samenleving ingekort vanwege het personeelsgebrek. Daardoor zitten jongeren langer alleen opgesloten op hun kamer en ook kunnen ze hun naasten minder vaak zien.

Daarmee staat het pedagogisch uitgangspunt van het jeugdstrafrecht - het leren van de straf door scholing, opvoeding en behandeling - onder druk, stellen de inspecties. Dat schaadt de rechtspositie en ontwikkeling van de jongeren.

De druk zal de komende jaren alleen nog maar verder toenemen, zeggen ze, omdat verwacht wordt dat jaarlijks 2 procent extra plekken in jeugdgevangenissen nodig zijn door de toename van onder meer jeugddetenties en het aantal jonge verdachten.

Verscherpt toezicht

Jeugdgevangenissen kampen al veel langer met personeelsgebrek. In 2021 kondigde de inspectiediensten aan dat er verscherpt toezicht zou komen op jeugdgevangenissen vanwege de capaciteitsproblemen en personeelstekorten in deze jeugdinrichtingen.

Meerdere mensen zijn vandaag uit zee gered bij Scheveningen en Katwijk. In totaal moesten vijf mensen uit het water gehaald worden, een van hen is gereanimeerd.

Het ging rond 12.50 uur mis bij Katwijk - twee mensen moesten uit het water worden gehaald.

Op ongeveer hetzelfde moment kwamen ook bij het strand van Scheveningen twee mensen in de problemen. Verschillende hulpdiensten kwamen ter plaatse, schrijft Omroep West, onder meer een traumahelikopter. Een iemand werd gereanimeerd en is naar het ziekenhuis gebracht.

Eerder op de dag werd bij de Pier van Scheveningen een drenkeling gered, maar volgens de politie hoefde deze persoon niet gereanimeerd te worden.

Muien

De Reddingsbrigade had al gewaarschuwd voor sterke stromingen en hing gisteren de gele vlag op bij stranden. Het gaat om zogeheten muien, als je daarin terechtkomt is terugzwemmen naar de kust heel moeilijk. Het water stroomt dan met grote kracht door een geul die tussen twee zandbanken ligt richting zee.

Vaak is de eerste reactie om terug te zwemmen naar de kust, maar dat is vrijwel onmogelijk en bovendien gevaarlijk. Het is beter om je mee te laten voeren met de stroming tot deze minder wordt. Daarna kan je parallel aan de kustlijn zwemmen naar een plek waar de stroming weer weg is. Op het eerste gezicht is een mui vanaf de kustlijn niet altijd goed te zien.

Daarom is volgens de Reddingsbrigade "extra voorzichtigheid geboden". De brigade roept op om op te passen met zwemmen.

Gered

Gisteren werden ook al twee zwemmers uit de zee gered, bij Strand Zuid in Den Haag. Zij zijn naar het ziekenhuis gebracht. De zwemmers kwamen rond 18.30 uur in de problemen door de sterke stroming. Hulpdiensten werden ingeschakeld en het lukte om de slachtoffers uit het water te halen.

Ze zijn naar het ziekenhuis gebracht. Het is onbekend hoe het nu met ze gaat.

Het lijkt nergens anders meer over te gaan bij Google en Meta (het bedrijf achter Facebook, Instagram en WhatsApp): kunstmatige intelligentie. De bedrijven investeren miljarden in de ontwikkeling van AI-technologieën, aangedreven door de strijd die de Amerikaanse concurrent OpenAI in gang zette met het uitbrengen van de chatdienst ChatGPT.

Google en Meta zijn de twee grootste internetbedrijven die hun geld verdienen met online advertenties. AI speelt daarin een belangrijke rol, zeggen de bedrijven. De technologie helpt Meta om meer advertenties 'te verkopen op Facebook en Instagram. Bij Google draagt AI bij aan meer zoekopdrachten, en vaker googelen betekent vaker advertenties tonen.

En ze willen meer AI. De recentste belofte komt van Meta-directeur Mark Zuckerberg. Hij wil dat zijn bedrijf 'superintelligentie' ontwikkelt: een AI-programma "dat menselijke intelligentie in alle opzichten overstijgt" - een doel waarvan experts betwijfelen of dat haalbaar is.

Voor concurrent Google ligt de focus op concrete AI-programma's die mensen nu al kunnen gebruiken. Een week geleden klopte het bedrijf zich nog op de borst hierover. "We lopen voorop op het gebied van AI en brengen op ongelooflijk tempo nieuwe producten uit", zei Google-directeur Sundar Pichai.

Meer AI-opties bij Google

Vergeleken met Meta heeft Google in Nederland inderdaad meer AI-functies op de markt gebracht. Een losse app voor Meta's AI-chatdienst is nog niet beschikbaar in Nederland, terwijl Googles AI-app Gemini al een jaar geleden is uitgebracht.

Sommige WhatsApp-gebruikers zien een paarsblauwe cirkel om met Meta AI te chatten, bijvoorbeeld om vragen te stellen of ideeën te geven voor een reis. Dat kan ook in het Nederlands, maar het AI-programma kan daar geen afbeeldingen maken. Op Instagram lukt dat wel, maar Meta AI is ook daar niet voor iedereen beschikbaar.

Met Gemini van Google kunnen mensen wel aan de slag: chatten met het AI-programma, afbeeldingen laten maken en op internet kan zoeken naar informatie. Afgelopen april voegde het bedrijf Gemini Live toe, waarmee je je omgeving kunt filmen en met je stem vragen kunt stellen over dingen die je met de camera ziet, waarop de AI-computer antwoordt.

Nepvideo's die echt lijken

Als je betaalt voor Gemini (bijna 22 euro per maand), krijg je een uitgebreidere AI-dienst. Begin juli voegde Google een programma toe om realistische video's te maken: Veo 3. Misschien wel té realistisch, zeggen deskundigen.

Want naast de leuke en indrukwekkende voorbeelden uit de marketingvideo van Google zoals koeien met een Delftsblauw patroon, wordt de tool ook gebruikt voor bijvoorbeeld anti-immigratiepropaganda. In het Verenigd Koninkrijk gingen video's rond van migranten die aankomen op een strand en zeggen dat de Britse overheid hun geld, een nieuwe telefoon en een gratis huis geeft.

In het Engels, maar de beelden bereiken ook een Nederlands publiek. In een andere video klagen nepimmigranten zogenaamd over hun hotel: geen sportkanaal op tv, te weinig Xbox-controllers. Nepbeelden gemaakt met Veo 3, concludeert het onderzoeksbureau Nieuwscheckers van de Universiteit Leiden.

Strijd om de gebruiker

Veo is razend populair, zegt Google zelf. Sinds mei zijn er meer dan 70 miljoen video's mee gemaakt. En daar gaat het Google en Meta uiteindelijk om: mensen die hun producten gebruiken. De techgiganten investeren flink in deze vorm van AI sinds het Amerikaanse bedrijf OpenAI eind 2022 doorbrak met zijn AI-chatdienst ChatGPT.

OpenAI kwam vorig jaar al met een AI-videomaker. Het programma heet Sora en is sinds december beschikbaar (kosten: 23 euro per maand), enkele maanden voor Google met Veo 3 kwam.

Google heeft er met OpenAI een concurrent gekregen waarmee de twee bedrijven vechten om de internetgebruiker. 'Ik googel het wel even' was lange tijd de enige reactie van de persoon die iets online wil opzoeken. Tegenwoordig is dat ook: 'Ik vraag het wel even aan ChatGPT.'

Een andere reactie op die concurrentie van OpenAI - die sinds eind vorig jaar net als Google op het internet kan zoeken - zijn de AI-overzichten in de Google-zoekmachine. Sinds mei verschijnen bovenaan de Google-zoekresultaten door AI gemaakte antwoorden op vragen, al zijn die niet altijd even feiteljk.

Meta steekt miljarden in AI

Daarnaast steekt Meta miljarden in AI-programma's om de concurrentie bij te blijven. Volgens Amerikaanse media heeft het bedrijf ruim 14 miljard dollar geïnvesteerd in Scale, een bedrijf dat werkt aan de onderliggende data die voor AI-programma's nodig zijn.

De Scale-directeur staat nu aan het hoofd van Meta's AI-afdeling, die op zoek is naar personeel en daar schijnbaar goed voor wil betalen. Volgens de directeur van OpenAI biedt Meta een bonus van 100 miljoen in een poging om getalenteerde OpenAI-medewerkers weg te kapen.

Hij overdrijft, zei een Meta-topman tijdens een interne bijeenkomst waar technieuwssite The Verge over bericht. "En ik weet precies waarom: omdat het ons lukt om talent van OpenAI binnen te halen." Toch erkende een andere topman volgens The Verge tijdens die bijeenkomst dat ChatGPT van OpenAI veel intensiever gebruikt wordt dan Meta AI.

Het hoofd van de AI-afdeling van Google is iets duidelijker in zijn oordeel: "Meta loopt niet voorop nu", zei hij in een interview vorige week. Hij noemt het "logisch" dat Meta AI-talenten bij de concurrentie wil weghalen: "Ze lopen achter en moeten iets doen."