Op 7 oktober 2023 pleegde Hamas een grootschalige terreuraanslag op Israël. Sinds die dag escaleerde het geweld in de Gazastrook, de thuisbasis van Hamas. Israël wil de terreurbeweging "totaal vernietigen". De situatie in Gaza is catastrofaal en de zorgen over een grotere oorlog in het Midden-Oosten groeien meer en meer.
In deze speciale aflevering van Podcast De Dag hoor je de belangrijkste nieuwsgebeurtenissen uit de regio van het afgelopen jaar. We vertellen de verhalen van slachtoffers en betrokkenen die het van dichtbij meemaakten. Van de gijzeling van de Israëlische Noa Argamani op het festival tot de verwoesting van Gaza door de ogen van filmmaker en journalist Bisan Owda.
Reageren? Mail dedag@nos.nl
Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek
Redactie: Judith van de Hulsbeek
Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren.
Onze podcasts:
De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.
Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.
Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.
NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.
Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.
De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.
Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.
Reddingsteams uit buurlanden van Bosnië en uit andere EU-landen bundelen hun krachten om het puin op te ruimen en vermiste mensen te vinden na de overstromingen en aardverschuivingen in het midden en zuiden van Bosnië en Herzegovina.
In de nacht van donderdag op vrijdag werd het land getroffen door hevig noodweer. Met name het stadje Jablanica, zo'n 70 kilometer te zuiden van de hoofdstad Sarajevo, is zwaar getroffen. Het stadje raakte bedolven onder rotsen en puin van een steengroeve op een heuvel boven het dorp.
Dronebeelden tonen de ravage aan na de overstromingen.
Dertien mensen kwamen in Jablanica om het leven. Ook zijn in het gebied nog zo'n tien tot vijftien mensen vermist. Modderlawines vaagden wegen en bruggen weg, waardoor het stadje moeilijk te bereiken is voor reddingswerkers.
In totaal kwamen in Bosnië en Herzegovina zeker achttien mensen om het leven door de overstromingen en raakten tientallen mensen gewond.
Lokale verkiezingen uitgesteldBosnië deed een beroep op hulp van de EU. Kroatische reddingswerkers zijn inmiddels ter plaatse en vanmiddag komen ook een team uit Servië en een Sloveens team met zoekhonden aan in het gebied. Montenegro, Noord-Macedonië, Polen, Tsjechië en Turkije hebben ook hulp aangeboden, meldt de overheid.
Vandaag zijn er ook lokale verkiezingen in het land, maar die zijn uitgesteld in de getroffen regio's. In Jablanica zijn drie dagen van rouw afgekondigd.
De films die eerder dit jaar onder water kwamen te staan in een opslagbunker in Castricum zijn er zonder blijvende schade vanaf gekomen. "We hebben echt geluk gehad."
Het ging om nitraatfilms die waren opgeslagen in een Castricumse opslagbunker van het Eye Filmmuseum in Amsterdam. In juni ontdekten medewerkers van Eye dat er bijna een halve meter water in die bunker in het duingebied stond. Een pomp die het grondwater op peil moest houden, bleek uitgevallen.
De 87 blikken zijn daarna in alle haast gevriesdroogd en vacuüm getrokken. Met resultaat, blijkt vier maanden later.
"Ik had dat eerlijk gezegd niet verwacht", zegt filmrestaurator van Eye Annike Kross tegen NH Nieuws. "De films bleken nog goed rolbaar. Nitraat bevat een soort gelatine en dat gecombineerd met water is niet best. We hebben echt geluk gehad."
Het museum wil het liefst de films op een andere plek opslaan, maar een nieuwe plek is niet eenvoudig te vinden. Het nitraat waar de films van gemaakt zijn, is zeer licht ontvlambaar en soms ook explosief. De films mogen daardoor niet worden opgeslagen in de buurt van woonhuizen.
Daarom zijn er in de bunker in Castricum tijdelijk maatregelen getroffen. Zandzakken, schotten, een verhoogde drempel en een extra pomp moeten het water buiten houden.
"We hebben alle onderste planken ook leeg gemaakt. Maar we maken ons echt grote zorgen of we het water buiten kunnen houden", zegt Kross. Het museum gaat twee keer per week de (lucht)vochtigheid controleren in de bunker.
Tunesiërs mogen vandaag naar het stembureau om een nieuwe president te kiezen. De uitslag staat al bijna vast: zittend president Saied heeft ervoor gezorgd dat zijn belangrijkste concurrenten niet op het stembiljet staan.
Het worden de derde presidentsverkiezingen sinds de Arabische Lente in 2011. Massale protesten leidden toen tot het aftreden van president Ben Ali. Hij leidde Tunesië als een dictatuur, waarin de oppositie onderdrukt werd en er veel corruptie was.
Tunesië werd in de jaren na 2011 gezien als het enige succesverhaal van de Arabische Lente. Er kwam een nieuwe democratische grondwet en maatschappelijke groeperingen wonnen de Nobelprijs voor de Vrede. Tegelijkertijd waren er in omliggende landen in Noord-Afrika gewelddadige staatsgrepen en burgeroorlogen.
Parlement ontbonden, grondwet opgeschortHuidig president Kais Saied kwam in 2019 aan de macht en trok die macht alleen maar meer naar zich toe. In 2021 ontbond hij het parlement, door de grondwet op te schorten en vervolgens te herschrijven. Protesten die daarop volgden werden hard neergeslagen en kopstukken van die protesten moesten de cel in.
De problemen voor de Tunesische bevolking worden onder het bewind van Saied alleen maar groter. Er zijn tekorten aan producten als suiker, koffie en rijst en er is soms geen elektriciteit of stromend water. Daarnaast is de werkloosheid hoog, net als de inflatie.
De verkiezingen van vandaag zijn voor Saied een formaliteit. De afgelopen jaren heeft hij al zijn concurrenten buitenspel gezet.
De leider van de grootste politieke partij van Tunesië, de islamitische Ennahda, werd vorig jaar gevangen gezet. De partij heeft geen nieuwe kandidaat naar voren geschoven. Twee andere oppositiekandidaten moesten ook de cel in, op verdenking van het schaden van de openbare veiligheid en het kopen van stemmen.
Nog eens drie kandidaten die nog niet opgesloten waren, werden uitgesloten van deelname door de kiescommissie. Die commissie was tot voor kort onafhankelijk, maar de leden zijn inmiddels door Saied benoemd.
Er staan naast Saied nu nog twee kandidaten op het stembiljet, maar die lijken geen serieuze kans te maken.
VluchtelingendealIn Europa is Saied ook bekend door de omstreden vluchtelingendeal die hij sloot met de Europese Unie. Hij beloofde in ruil voor honderden miljoenen euro's om de grenzen beter te bewaken en mensensmokkel via Tunesië tegen te gaan. De afspraken werden vorig jaar zomer beklonken door toenmalig demissionair premier Rutte, EC-voorzitter Von der Leyen en de Italiaanse premier Meloni.
Nieuwsuur concludeerde in juli dat er het afgelopen jaar inderdaad minder migranten via Tunesië naar Italië zijn gekomen. Dat was de meest voorkomende route. Volgens vluchtelingenorganisatie UNHCR ging het om een afname van 70 procent.
Maar er zijn grote zorgen over de migranten die worden vastgehouden in Tunesië. Zij worden naar kampen gestuurd, waar nauwelijks eten en te weinig drinkwater is.
In Apeldoorn zijn vannacht bij een grote brand vier schuren in achtertuinen verwoest, meldt Omroep Gelderland. Tijdens een bluspoging hebben meerdere bewoners rook ingeademd. Zij zijn behandeld door ambulancepersoneel.
Bewoners van de straat Het Kasteel schrokken wakker van enkele harde knallen. Kort daarop stonden meerdere schuren in lichterlaaie. De metershoge vlammen en vonkenregen waren in de wijde omtrek te zien.
De brandweer wist te voorkomen dat het vuur zich verder verspreidde, onder meer door meerdere gasflessen uit een schuurtje te halen.
Naast de vier uitgebrande schuren hebben ook drie andere schuren schade opgelopen door de hitte. Ook barstte door de grote hitte een ruit van een woning.
Een bewoner vertelde aan een 112-verslaggever dat het angstige momenten waren "als de vlammen zo hoog zijn en dicht bij de woningen komen".
Het is niet bekend waardoor de brand is ontstaan.
Een experimenteel vaccin tegen het dodelijke marburgvirus is aangekomen in Rwanda. Hoewel er nog geen goedgekeurd vaccin tegen de ziekte bestaat, worden hulpverleners met dit middel ingeënt in de hoop dat het de verspreiding van de ziekte kan indammen.
Eind vorige maand maakte Rwanda bekend te kampen met een uitbraak van marburg, een virus dat lijkt op het verwante ebolavirus. Er zijn sindsdien 46 besmettingen bevestigd, twaalf mensen zijn tot nu toe overleden aan de ziekte. In totaal zijn 1748 personen getest om te kijken of ze het virus bij zich dragen.
Marburgpatiënten krijgen eerst te maken met hoge koorts, misselijkheid en spier- en hoofdpijn. Daarna volgen braken en diarree en hevige bloedingen door het hele lichaam. Meer dan de helft van de zieken overlijdt.
Hulpverleners kwetsbaarOmdat de ziekte door lichaamsvloeistoffen als ontlasting, braaksel of zweet wordt overgedragen, zijn hulpverleners bijzonder kwetsbaar: in Rwanda is zo'n 70 procent van de besmetten medicus.
Hoewel er nog geen middel tegen de ziekte op de markt is, werden er sinds begin vorig jaar wel proeven met een vaccin gedaan in Uganda en Kenia. Daarbij zijn tot nu toe geen veiligheidsrisico's ontdekt en bovendien lieten gevaccineerden een snelle en robuuste immuunreactie zien.
In Rwanda zullen 700 hulpverleners die een groot risico lopen worden ingeënt. De vaccins daarvoor zijn gisteren in het land aangekomen. De non-profit vaccinmaker Sabin die het middel levert zegt later op verzoek meer doses te kunnen leveren. Andere farmaceuten werken ook aan vaccins, maar zijn nog niet zover.
Op twee na grootste uitbraakNaast de vaccins krijgt de Wereldgezondheidsorganisatie WHO ook de beschikking over 5000 doses van het antiviraal medicijn remdesivir, dat ook tegen ebola wordt gebruikt. Hoewel het virus daarmee niet bestreden kan worden, kan het wel verlichting brengen voor patiënten.
De uitbraak in Rwanda, de eerste in het Oost-Afrikaanse land, is de op twee na grootste ooit wereldwijd. Er vielen alleen meer slachtoffers bij een epidemie rond een Congolese goudmijn tussen 1998 en 2000 (154 besmettingen, 128 doden) en eentje in Angola tussen 2004 en 2005 (252 besmettingen, 227 doden).
Bij andere geregistreerde gevallen van marburg ging het vaak om een enkele patiënt. Zo overleed in 2008 een Nederlandse vrouw die de ziekte had opgelopen bij een reis in Uganda.
Risico'sVolgens de WHO loopt vooral de bevolking in Rwanda zelf gevaar en is de kans op internationale verspreiding klein. Aangezien de ziekte echter ook is opgedoken in enkele grensprovincies en in de hoofdstad Kigali waar een internationaal vliegveld is, screent de Rwandese gezondheidszorg passagiers om besmette reizigers tegen te houden.
Drie dagen geleden leidde een zieke treinpassagier nog tot paniek in Hamburg, omdat de man als geneeskundestudent in het getroffen gebied had gewerkt. Het bleek echter vals alarm.
Ook in België werd enige tijd een reiziger uit Rwanda in de gaten gehouden omdat die contact had gehad met een patiënt, maar de persoon ontwikkelde geen symptomen binnen de incubatietijd van 21 dagen.
Goedemorgen! Vandaag is PVV-leider Geert Wilders in Italië, waar hij een toespraak zal houden op een conferentie van de rechts-populistische Italiaanse partij Lega. Verder strijden de mannen om de wereldtitel gravelwielrennen.
Eerst het weer: de dag begint zonnig met op sommige plekken wat bewolking. Vroeg in de ochtend is er lokaal nog kans op mist. In de avond gaat het regenen. Het wordt vandaag maximaal 18 graden.
Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.
Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?De Amerikaanse presidentskandidaat Trump was voor een campagnebijeenkomst terug in Butler, de plek waar hij afgelopen juli bijna werd vermoord. Voor vele duizenden aanhangers noemde hij de aanslagpleger "een wreed monster". Hij hield de toespraak vanachter kogelvrij glas.
Bij de mislukte moordaanslag werd de dader, de 20-jarige Thomas Crooks, gedood door agenten van de Secret Service. Trump werd door een kogel geraakt aan zijn oor. Hij beschreef nu op het zwaarbeveiligde podium dat de tijd voor hem toen even stopte. De schutter "ontketende het pure kwaad", maar "door de genade van God slaagde de schurk niet in zijn doel." Het motief van Crooks is nog altijd onduidelijk.
Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:In en rond Apeldoorn zitten mensen nog zeker negen dagen zonder schoon kraanwater. In het water is E. coli gevonden, beter bekend als de poepbacterie. En dus ontstond er een run op waterflessen.
Een fijne zondag!
Een onderzoeksschip van de marine van Nieuw-Zeeland is gezonken na een hevige brand. Het vuur ontstond nadat het schip vastliep op een rif voor de kust van Samoa, een kleine eilandengroep in Oceanië.
De HMNZS Manawanui deed rifonderzoek voor het eiland Upolu. Aan boord waren 75 bemanningsleden en onderzoekers. Alle opvarenden zijn met reddingsvlotten naar toegesnelde schepen gebracht. Ook de hulpdiensten van Samoa werden ingezet. Twee mensen zijn behandeld in een ziekenhuis.
Het is voor het eerst dat een marineschip van Nieuw-Zeeland is gezonken in vredestijd. Defensieminister Judith Collins noemde het incident "erg triest", maar is blij dat alle opvarenden in veiligheid zijn gebracht.
Hoe het schip tegen een klif aan is gevaren en vervolgens is gezonken wordt onderzocht. Collins benadrukte op een persconferentie dat er nog niet vastgesteld kan worden of het om een menselijke of technische fout gaat.
De kans is groot dat het schip niet kan worden hersteld. "Het is zo goed als verloren", zegt de defensieminister.
In de VS heeft presidentskandidaat Trump een campagnebijeenkomst gehouden op de plek waar hij juli bijna werd gedood. Voor vele duizenden aanhangers noemde hij de aanslagpleger "een wreed monster". Hij hield de toespraak in Butler, Pennsylvania, vanachter kogelvrij glas.
Bij de mislukte moordaanslag werd de dader, de 20-jarige Thomas Crooks, gedood door agenten van de Secret Service. Trump werd door een kogel geraakt aan zijn oor.
Hij beschreef nu op het zwaarbeveiligde podium dat de tijd voor hem destijds even stopte. De schutter "ontketende het pure kwaad", maar "door de genade van God slaagde de schurk niet in zijn doel." Het motief van Crooks is nog altijd onduidelijk.
EerbetoonIn het publiek kwam een man om het leven door de aanslag. De Republikeinse presidentskandidaat noemde het dodelijke slachtoffer een held. "Corey wierp zich in zijn laatste seconden op aarde boven op zijn vrouw en dochters. Hij wilde niet dat ze geraakt werden" zei Trump.
Op het tijdstip van de liquidatiepoging, 18.11 uur lokale tijd, hielden Trump en de aanwezigen een moment stilte.
Pennsylvania speelt als zogenoemde swing state een belangrijke rol bij de presidentsverkiezingen volgende maand. Trump had vooraf aangegeven dat hij in Butler nog een "onafgemaakte klus" had. Een deel van zijn achterban had bij de toespraak verband om hun oor, een verwijzing naar Trumps verwondingen. De ex-president moedigde zijn aanhangers aan om hem terug in het Witte Huis te krijgen.
Musk en Vance speechenEveneens zijn beoogde vicepresident Vance was aanwezig bij de campagnebijeenkomst. Verder sprak ook X- en Tesla-topman Musk de menigte toe. Het was de eerste keer dat Musk aanwezig was bij een Trump-evenement sinds hij zijn openlijke steun uitsprak voor de Republikein.
Musk op het podium:
In de aanloop naar de moordaanslag in juli heeft de geheime dienst fouten gemaakt, zo werd onlangs bevestigd in een rapport. Desondanks bedankte de presidentskandidaat nu de agenten hem destijds hebben geholpen. "Ze zaten zo snel boven op me, ze twijfelden geen moment", zei Trump. Hij prees hun "toewijding die niet te beschrijven valt."
Ook zei hij dat de Secret Service drie weken geleden "echt geweldig werk heeft geleverd", toen een andere mogelijke moordaanslag werd verijdeld. Een gewapende man had zich toen verscholen in de buurt van een golfbaan waar Trump actief was.
De geheime dienst opende het vuur op de man. De FBI noemde het een mogelijke moordaanslag. Er loopt een rechtszaak tegen de man.
Een bruine beer heeft in Slowakije een 55-jarige man gedood, schrijven landelijke media. Het slachtoffer plukte samen met iemand paddenstoelen in de omgeving van het Tatragebergte toen hij werd aangevallen door de beer.
Het incident gebeurde in de buurt van het afgelegen dorpje Hybe. Een reddingsteam kwam met een helikopter ter plaatse, maar kon weinig meer doen. Het slachtoffer overleed ter plekke aan de ernstige verwondingen, bevestigt de politie op Facebook.
Meer confrontatiesIn Slowakije zijn vaker confrontaties tussen mensen en beren. In maart rende een wilde beer door de stad Liptovsky Mikulas, waarbij vijf mensen gewond raakten. In 2021 werd eveneens in het noordelijke gedeelte van het land iemand gedood door een beer.
Naar schatting leven er 1100 tot 1200 wilde beren in Slowakije. Aangezien de dieren steeds vaker in de buurt komen van mensen kregen lokale autoriteiten begin dit jaar de mogelijkheid om een noodtoestand uit te roepen om zo versneld dieren af te kunnen schieten.
In de regio Liptovsky Mikulas, waar ook de paddenstoelenplukker werd aangevallen, was lange tijd ook de noodtoestand van kracht. In juli werd deze weer ingetrokken. Naar aanleiding van het nieuwe incident heeft de Slowaakse minister van Milieu een onderzoek aangekondigd.
Tijdens een oversteek van Het Kanaal tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn afgelopen nacht vier migranten omgekomen, onder wie een 2-jarig kind. Dat melden Franse autoriteiten.
De Franse minister van Buitenlandse Zaken Retailleau spreekt van een "verschrikkelijke tragedie". Volgens de minister is het kind op de boot onder de voet gelopen. "Mensenhandelaren hebben het bloed van deze mensen aan hun handen", schrijft hij op X.
Twee incidentenHet gaat om twee aparte incidenten. Een boot met vijftien migranten aan boord riep de hulp van de kustwacht in. Die kwam en trof het kind van 2 dood aan. Een minderjarige werd met brandwonden in het ziekenhuis opgenomen.
In een andere boot, met zo'n 90 migranten aan boord, trof de Franse kustwacht twee dode mannen en een dode vrouw aan. Mogelijk kampte de overvolle boot met een motorstoring.
Meer verdrinkingenIn de afgelopen weken zijn er meer verdrinkingen geweest op Het Kanaal. Begin vorige maand verdronken twaalf migranten nadat een boot onderweg van Frankrijk naar het Verenigd Koninkrijk was gekapseisd. Twee weken later verdronken nog eens acht mensen bij een vergelijkbare oversteek.
Volgens de Franse autoriteiten zijn dit jaar tot nu toe minstens 46 migranten omgekomen in hun poging om Het Kanaal over te steken.
