De nieuwe Taiwanese regering wil weer gaan deelnemen aan VN-organisaties, zelfs als het zich daarmee de woede van China op de hals haalt. Op een speciale driedaagse bijeenkomst in Taipei hebben parlementsleden uit 24 landen, waaronder Nederland, hiervoor een plan van aanpak gepresenteerd.
Buurman China volgt de conferentie van deze Interparlementaire Alliantie inzake China (IPAC) met argusogen. Meerdere leden zijn door Chinese diplomaten benaderd en onder druk gezet om hun bezoek af te zeggen, stelde IPAC in een verklaring.
De samenwerkende parlementsleden willen dat de status van Taiwan opnieuw wordt bekeken. China houdt vol dat Taiwan niet mag deelnemen aan VN-organisaties, omdat Taiwan in de ogen van Peking een afvallige provincie is van de Volksrepubliek.
Wereldwijd erkennen slechts twaalf landen Taiwan als een soeverein land. Andere landen, waaronder grootmachten als de VS en ook Nederland, zien de regering in Peking als enige wettige regering van China.
Tot 1971 zat de 'Republiek van China', zoals de officiële naam van Taiwan luidt, in de VN en in de Veiligheidsraad als vertegenwoordiger van China. Maar de meerderheid van de VN-landen bepaalde dat jaar dat Taiwan plaats moest maken voor de Volksrepubliek China onder leiding van Mao Zedong.
De parlementsleden van de IPAC vinden dat met die resolutie alleen is bepaald dat Taiwan niet China vertegenwoordigt. Taiwan mag in hun ogen wel een autonoom land zijn.
De dit jaar gekozen Taiwanese president Lai zei in een toespraak op de conferentie dat China "de geschiedenis verdraait" en een "wettelijke basis verzint om geweld te gebruiken tegen Taiwan".
De parlementariërs van IPAC gaan nu proberen hun regeringen onder druk te zetten om Taiwan te laten toetreden tot internationale organisaties, zoals de luchtvaartorganisatie ICAO en de Wereldgezondheidsorganisatie.
'Verspreiden van leugens'
Een paar jaar geleden hield China die toetreding nog tegen. Toen lobbyde Peking om Taiwan niet toe te laten tot de Wereldgezondheidsorganisatie, terwijl de coronapandemie woedde.
Toen Nederlandse Tweede Kamerleden in 2022 met een vergelijkbare motie kwamen stelde het ministerie van Buitenlandse Zaken nog dat er "juridisch gezien obstakels zijn". De deze week in Taiwan aanwezige IPAC-leden hopen dat de vernieuwde interpretatie van de status van Taiwan dit soort obstakels uit de weg zijn geruimd.
Maar hoewel steeds meer parlementsleden wereldwijd Taiwan willen toelaten tot VN-organisaties, is de kans dat dat gebeurt op dit moment klein. Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken heeft al woedend gereageerd en zegt dat "deze zogenoemde Alliantie bezeten is van het aanvallen van China en het verspreiden van leugens" en dat "elke poging van de regering-Lai om Taiwan met geweld onafhankelijk te maken vergeefs zal zijn."
Zeker kleine en armere landen zullen wel twee keer nadenken voordat ze hun economische relatie met China op het spel zetten om Taiwan te steunen.
Geopolitieke lichtgewichten
Sinds de Democratische Progressieve Partij (DPP) in Taiwan aan de macht kwam in 2016 hebben tien landen hun diplomatieke betrekkingen met Taiwan beëindigd en voor banden met China gekozen. China zet ook steeds meer druk op andere landen om Taiwan zo weinig mogelijk te laten meedoen in internationale fora en organisaties.
Taiwan ziet in dat het zonder mogelijkheden om op regeringsniveau met andere landen te praten moeilijk zal zijn om wereldwijd gehoord te worden bij een eventuele Chinese invasie. Zeker na de Russische inval in Oekraïne,
Oekraïne is lid van de VN, heeft zicht op een EU-lidmaatschap in een verdere toekomst en diplomatieke betrekkingen met de hele wereld. Taiwan heeft alleen economische fora en twaalf geopolitieke lichtgewichten als vrienden, landen als Paraguay, Belize, Haïti en Guatemala.
De Taiwanese leiders maken nu gebruik van deze conferentie in eigen huis om direct te kunnen spreken met parlementariërs die ze doorgaans maar moeilijk kunnen bereiken.
Nieuwe normaal
Twee jaar geleden bracht Nancy Pelosi, de toenmalige Democratische voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, een bezoek aan Taiwan. China reageerde woedend met militaire oefeningen voor de kust van Taiwan, een simulatie van een militaire blokkade en het afvuren van raketten in de wateren van Taiwan en Japan. Grotere militaire aanwezigheid van China in de buurt van Taiwan is sindsdien het nieuwe normaal.
Toch lijkt het bezoek van Pelosi de deur te hebben opengezet voor meer contact tussen Taiwan en parlementariërs van landen die geen betrekkingen hebben met Taiwan.
Zo ook met Nederland: op 9 september komt een Taiwanese parlementaire delegatie naar Den Haag om met de Eerste en Tweede Kamer te praten. En in oktober zullen Tweede Kamerleden naar Taiwan reizen om daar de regering en het parlement te ontmoeten.
NOS op 3 legde eerder uit welke rol Taiwan speelt in de twist tussen de supermachten China en de VS:
