De vaccins tegen het blauwtongvirus lijken tot nu toe te zorgen voor minder dode schapen en voor mildere symptomen bij runderen. Dat is een greep uit de eerste bevindingen van onderzoek van Royal GD naar het beloop van blauwtong dit jaar en de effectiviteit van de recent ontwikkelde vaccins.
De diergezondheidsdienst volgt in het onderzoek acht schapenbedrijven en twee rundveebedrijven waar het blauwtongvirus opdook, ondanks vaccinatie. Royal GD benadrukt dat het verloop van de ziekte per bedrijf sterk wisselt.
Bij gevaccineerde schapen is kreupelheid een symptoom van blauwtong dat het meest wordt gezien, meldt Royal GD. Beschadigingen in de bek komen bijna niet voor en de meeste schapen behouden hun eetlust.
Over het algemeen lijkt hun gezondheid na enkele dagen beter te worden. Uit de eerste bevindingen blijkt verder dat het sterftecijfer op de onderzochte schapenbedrijven tot nu aanzienlijk lager ligt dan vorig jaar.
'Zoals verwacht'
De vakgroep Schapenhouderij bij landbouworganisatie LTO herkent dit beeld. "Het vaccin doet wel iets, maar nog te weinig", zegt voorzitter Saskia Duives-Cahuzak. "We zijn blij met het vaccin en hopen dat iedereen doorgaat met vaccineren, omdat we graag naar een situatie willen met nul sterfte en nul zieke dieren."
Wel vraagt de vakgroep zich af waarom gevaccineerde dieren toch doodgaan. Daar is nog niet genoeg informatie voor verzameld, zegt Royal GD. "Op dit moment weten we nog te weinig over het verloop van blauwtong", zegt dierenarts Eveline Dijkstra. "Het enige wat we nu zien, is dat het ziektebeeld anders is dan vorig jaar. Dat kan door vaccinatie zijn, maar daarvoor is er nog een hoop extra onderzoek nodig."
Minder melk
Bij gevaccineerde runderen zijn de blauwtongverschijnselen milder dan vorig jaar. Op de dit jaar bezochte melkveebedrijven "knappen de dieren relatief snel weer op, maar we zien ook dat er steeds weer nieuwe dieren besmet raken".
De belangrijkste verschijnselen zijn koorts en een daling van de melkproductie. De kreupelheid die vorig jaar veel werd gezien, is er tot nu toe op de onderzochte bedrijven nog niet. Verder zijn er "vooralsnog weinig ernstig zieke dieren waargenomen".
Vorig jaar waren er nog geen vaccins tegen de huidige variant van het blauwtongvirus en deed Royal GD een vergelijkbaar onderzoek. Op de vijf besmette schapenbedrijven die ze toen onderzochten werd zo'n 8 procent van de schapen ziek. Daarvan stierf driekwart.
Drie vaccins
Op dit moment mogen er in Nederland drie vaccins tegen blauwtong worden gebruikt. Er is geen centrale registratie van gevaccineerde dieren, maar minister Wiersma verwacht dat de vaccinatiegraad hoog is. Dat baseert ze op een enquête van landbouworganisatie LTO en verkoopcijfers.
Afgelopen weken bleek al dat de vaccins geen volledige bescherming bieden tegen blauwtong. Enkele dierenartsen en veehouders waren bezorgd toen er ook gevallen opdoken van gevaccineerde dieren die ziek werden en doodgingen.
Niet perfect
De farmaceuten hebben hun vaccins in het laboratorium laten testen op een groepje gezonde dieren. De ene helft kreeg het vaccin, de andere helft niet. Na een tijdje besmetten de onderzoekers alle dieren met het blauwtongvirus.
De uitkomsten van die onderzoeken zijn ingezien en beoordeeld door het Bureau Diergeneesmiddelen. In een rapport daarover is te lezen dat het vaccin "betekenisvol zal bijdragen aan de klinische bescherming tegen blauwtong serotype 3" en een "klinisch relevante werking" heeft.
Op basis van die bewoording wisten we eigenlijk al vóór de vaccinatiecampagne dat de bescherming niet perfect was, stelt vaccindeskundige Piet van Rijn van Wageningen Bioveterinary Research. "Die claims zijn voorzichtig geformuleerd", zegt Van Rijn. "Ik lees erin dat er duidelijk ruimte voor verbetering is. Maar dit voorjaar stonden we met de rug tegen de muur en waren we allang blij dat er iets was. Misschien hebben we het iets te positief ingeschat."
Hoeveel procent bescherming de vaccins in het laboratorium boden, is volgens het Bureau Diergeneesmiddelen vertrouwelijke informatie. Een woordvoerder laat weten dat de verwachting is gebaseerd op "duidelijke verschillen in klinische verschijnselen en sterfte tussen gevaccineerde en ongevaccineerde dieren".
De instantie ontving tot en met woensdag 19 meldingen over sterfte bij gevaccineerde dieren. Op de betreffende bedrijven was 21 procent van de zieke dieren gestorven. Uit die meldingen concludeert de organisatie dat de sterfte bij gevaccineerde dieren "duidelijk lager is dan in ongevaccineerde koppels", zegt een woordvoerder.
Ruim 1400 locaties
Het blauwtongvirus dook vorig najaar weer op na zo'n vijftien jaar afwezigheid. Vorig jaar is het virus op bijna 6000 locaties vastgesteld. In december waren er bijna 40.000 schapen aan doodgegaan.
De eerste helft van het jaar meldde de NVWA geen nieuwe gevallen van blauwtong, maar sinds begin juli stijgt het aantal locaties waar het virus is vastgesteld snel. Vandaag staat de teller op 1408 locaties. Op één locatie kunnen meerdere dieren besmet zijn.
