Snijden werkenden zich nu wel of niet in de vingers als ze om hogere lonen blijven vragen? Bedrijven zeggen van wel. Als de lonen blijven stijgen, dan gaan de prijzen volgens hen alleen maar verder omhoog. Onzin, zeggen de vakbonden. Bedrijven boeken hoge winsten, terwijl hun personeel door de inflatie steeds minder te besteden heeft.
Het antwoord op de vraag hoeveel de lonen kunnen stijgen, hangt af van hoe je ernaar kijkt. Vergeleken met dertig jaar geleden is er nu een groot gat tussen de lonen en de arbeidsproductiviteit, blijkt uit onderzoek van economen Hugo Erken en Stefan Groot van Rabobank.
Simpel gezegd is de waarde van het werk van een gemiddelde werknemer meer toegenomen dan waar diegene voor betaald kreeg. Dat kan verklaard worden doordat werk sinds 1995 steeds meer digitaal ging, en er dus meer met minder mensen gedaan kon worden.
Wie twintig jaar geleden als startpunt neemt, ziet juist dat lonen en productiviteit zo ongeveer gelijk opgaan. Werkgevers grijpen deze grafiek aan om te waarschuwen dat Nederlandse producten door de hoge lonen duurder worden vergeleken met die uit het buitenland. Uit het onderzoek van Rabobank blijkt dat dit geldt voor verschillende sectoren, maar niet voor alle. En ook niet voor alle markten waarmee Nederlandse bedrijven concurreren.
Verschil met eurozoneUit de berekening blijkt dat een exportproduct uit Nederland gemiddeld 22 procent duurder is dan hetzelfde product uit de VS. Vergeleken met de eurozone is dat product juist 13 procent goedkoper.
Wel zijn de lonen in Nederland vergeleken met de rest van de eurozone harder gestegen, terwijl de productiviteitsgroei juist achterbleef. "Dat holt de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven uit", zegt Erken. "Het effect van de hoge energiekosten komt daar nog bij."
Over het salarisstrookje wordt gemopperd sinds het leven flink duurder werd door de energiecrisis na de Russische inval in Oekraïne. Drie jaar na die explosieve prijsstijging, is de inflatie in Nederland nog altijd hoog in vergelijking met de rest van de eurozone. In januari werden vooral boodschappen opnieuw duurder.
Vorig jaar werd dankzij de grootste loonstijging in veertig jaar tijd de inflatiepijn van de afgelopen jaren zo goed als ingelopen. Toch houden consumenten het gevoel dat ze minder overhouden. "Als je de koopkracht vergelijkt met de situatie in 2020, voor de uitbraak van het coronavirus, dan is de schade pas in januari van dit jaar ingehaald", stelt Groot. "Werknemers hebben vijf jaar geen reële loongroei gekend. Dat is best lang."
Ingewikkelde discussieOftewel: de afgelopen vijf jaar hielden de lonen de prijsstijgingen bij, maar niet meer dan dat. "En dat maakt de discussie best ingewikkeld", concludeert Groot.
Hij ziet dat de lonen ten opzichte van de productiviteit in de specialistische zakelijke dienstverlening, handel, farmaceutische industrie en machinebouw in Nederland relatief laag liggen vergeleken met die in de eurozone en de VS. "Maar in sectoren als chemie, landbouw, vervoer en opslag of de voedings- en genotmiddelenindustrie zie je de loonkosten harder stijgen dan de arbeidsproductiviteit. Daarmee gaat de concurrentiepositie van deze sectoren nu hard achteruit."
Bedrijven die hun personeel met hogere lonen tevreden willen houden in een krappe arbeidsmarkt, zonder de prijzen van hun producten te moeten verhogen, moeten volgens de Rabobank-economen creatiever te werk gaan. Dat kan door de arbeidsproductiviteit te verhogen.
Oftewel: door meer te produceren met dezelfde mensen. Als zo de omzet groeit met hetzelfde aantal mensen, komt er ruimte om de lonen te verhogen.
Lange termijnVolgens Erken zijn er nog veel stappen te zetten. "Je moet de arbeidsproductiviteit op de lange termijn opkrikken. Collega's waren laatst bij een bedrijf met een tomatenplukrobot. Die wordt niet ziek, werkt dag én nacht. In de industrie wordt 30 procent van de fysiek-routinematige taken door robots gedaan. In de transport, landbouw en handel is er nog veel potentieel. De ICT en dienstensectoren kunnen oplossingen vinden in AI. Er is nog best veel ruimte. Ook door werkprocessen te versimpelen."
Voor bedrijven die het water al aan de lippen staat wordt dit moeilijk, erkent Groot. "Investeren is voor hen lastig. Het is wel zo dat er arbeidskracht vrijkomt als bedrijven moeten stoppen. Kijk naar VDL Nedcar en Blokker. Dat geeft aan dat er door het enorme tekort aan personeel ander werk is."
Goedemorgen! In Rotterdam doet de rechter uitspraak tegen de Erasmusschutter. En in Saudi-Arabië wordt het 'Gaza-plan' van de Amerikaanse president Trump besproken.
Eerst het weer: veel sluierbewolking, maar ook zon. Met een zuidelijke wind komt het tot lenteachtige temperaturen van 15 tot 17 graden.
Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en de situatie op het spoor.
Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?Israël zegt dat Hamas gisteren de lichamen van de kinderen Kfir en Ariel Bibas heeft overgedragen, maar niet dat van hun moeder Shiri Bibas.
Van wie het teruggegeven lichaam dan wel is, blijft onduidelijk. Volgens Israël komt het DNA ook niet overeen met dat van een van de andere gijzelaars.
In een verklaring eist het Israëlische leger dat Hamas het lichaam van Shiri alsnog overhandigt. Volgens Israël houdt Hamas zich niet aan de afspraken die zijn gemaakt rond het uitleveren van gevangenen en doden. Hamas heeft nog niet gereageerd op de Israëlische beschuldiging.
De familie Bibas werd tijdens de terreuraanslagen op 7 oktober 2023 ontvoerd uit de kiboets Nir Oz, in het zuiden van Israël vlak bij de grens met Gaza. Het jongste kind was toen negen maanden oud, zijn broertje was vier.
Zij en hun moeder stierven in gevangenschap. Volgens Hamas gebeurde dat bij een Israëlische luchtaanval, maar bewijs daarvoor heeft de terreurorganisatie niet gegeven.
Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:Steeds meer leerkrachten krijgen te maken met agressieve ouders van leerlingen. Op een middelbare school in Zoetermeer worden leraren nu getraind met een VR-bril hoe ze daar het beste mee om kunnen gaan.
Fijne dag!
De verkiezingen in Duitsland zullen een grote invloed hebben op de koers van de Europese Unie de komende jaren, zeggen waarnemers. Het grootste land van de EU heeft de beste kaarten in handen om de richting van de EU te bepalen. En dus zijn alle ogen gericht op de waarschijnlijke winnaar van de verkiezingen van zondag: de christendemocraat Friedrich Merz.
De EU moet een aantal ingewikkelde knopen doorhakken. De noodzaak om dat te doen is met de herintrede van Donald Trump in het Witte Huis alleen maar groter geworden. Zo moet de EU beslissen wat te doen met de steun aan Oekraïne nu de Amerikanen hun handen hier mogelijk van aftrekken. En ook moet de EU beslissen waar de honderden miljarden euro's extra voor defensie vandaan moeten komen.
Om dat laatste punt eruit te pikken: de Duitsers zijn vooralsnog tegen gezamenlijk lenen in EU-verband, net als Nederland. Maar christendemocraat Merz zette de deur voor zulke leningen wel op een kier. Als zijn partij zondag inderdaad de grootste wordt, kan de discussie over de financiering in een stroomversnelling komen. De verwachting is dat Nederland bij een draai van Duitsland ook het verzet zal staken.
Stug en stuursDe sociaaldemocratische bondskanselier Olaf Scholz gold in de drie jaar dat hij aan de macht was allesbehalve als leider van de EU. In tijden van grote geopolitieke spanning zagen andere EU-landen vooral een twijfelende bondskanselier die voorzichtig was met wapenleveranties aan Oekraïne.
Daarnaast bekoelden onder Scholz de verhoudingen met dat andere belangrijke EU-land: Frankrijk. Een persoonlijke klik tussen de Franse president Macron en Scholz was ver te zoeken en ook inhoudelijk kregen ze de handen niet op elkaar. Scholz is "stug en stuurs", zegt een ingewijde, "en dat kan arrogant overkomen".
Nu is het meer regel dan uitzondering dat Frankrijk en Duitsland een andere kijk op de zaken hebben. Dat hoeft geen probleem te zijn. Belangrijk is dat de twee landen het uiteindelijk wel eens worden.
Overeenstemming tussen de twee grootmachten betekent dat de Europese motor draait. Voormalig bondskanselier Merkel zorgde daar voor, samen met Macron. Met Scholz liep het minder gesmeerd.
Merz de Europeaan'Iedereen beter dan Scholz' tekende de nieuwswebsite Euractiv op uit de mond van een Franse diplomaat. En Friedrich Merz, oud-Europarlementariër, lijkt inderdaad een meer Europese koers voor te staan. Zo zei hij tijdens de verkiezingscampagne dat hij de jaren dat Macron nog president van Frankrijk is wil gebruiken om samen werk te maken van een soeverein Europa.
Ook belooft hij dat zijn eerste buitenlandse reis naar Frankrijk en Polen zal gaan, om het eens worden over concrete gezamenlijke plannen.
Merz lijkt in tegenstelling tot Scholz bereid om langeafstandsraketten te leveren aan Oekraïne. Of hij uiteindelijk ook bereid is militairen naar Oekraïne te sturen om een bestand te bewaken is nog niet duidelijk.
Wat gaat de AfD doen?Dan is daar ook nog de rechts-radicale AfD. Fractievoorzitter Alice Weidel zit op een heel andere koers: zij wil sancties tegen Rusland opheffen en pleit ervoor de gaskraan voor Russisch gas weer open te draaien.
Weidel moet verder niets hebben van de EU van en wil die het liefst van binnenuit verzwakken. In het verkiezingsprogramma staat dat de partij wil stoppen met de euro.
Ook al lijkt het uitgesloten dat Weidel de nieuwe bondskanselier wordt, een historische zege ligt wel in het vooruitzicht. En hoe forser de winst, hoe moeilijker het zal zijn voor Merz om het geluid van AfD, ook bij optredens in de EU, te negeren.
De AfD kan zijn invloed na de verkiezingen mogelijk ook vergroten in het Europees Parlement. De Hongaarse premier Orban ziet namelijk opnieuw een toekomst voor de AfD in zijn Patriotten voor Europa. De Hongaarse partij Fidesz is daarvan hofleverancier. Voor Nederland doet de PVV mee, voor Frankijk Rassemblement National van Marine le Pen.
Partijgenoot Von der LeyenNa omstreden uitspraken van Maximilian Krah, de toenmalige fractievoorzitter van de AfD, dat "niet iedere SS'er automatisch een crimineel was", werd de partij uit de club van Orban gezet. Maar Krah is niet langer de leider van de AfD-fractie en wat Orban betreft is het dus tijd voor een terugkeer van de rechts-radicalen. Het zou het geluid van de Patriotten voor Europa, derde partij in het EP, verder versterken.
Maar de EU wacht nu vooral af of Duitsland onder Merz zijn leidersrol weer pakt. Dat hij van dezelfde partij is als voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen kan zijn werk gemakkelijker maken.
Samen met Manfred Weber, de Duitse partijgenoot die in het Europees parlement de machtigste fractie leidt, kan Merz hij de komende jaren bepalend worden voor de koers van de EU.
Een botsing tussen een trein en een kudde olifanten in Sri Lanka liep voor zowel de trein als de olifanten niet goed af. De trein belandde deels naast het spoor, en minstens zes olifanten overleefden het niet.
De trein reed laat in de avond, in het donker, door het Minneriya Nationale Park. Dit park is juist beroemd vanwege de olifanten. Er leven honderden van deze dieren in het wild, en ze trekken jaarlijks vele duizenden toeristen.
De inzittenden van de trein raakten niet gewond, maar brachten de nacht door bij de ontspoorde trein midden in het wildpark.
Leefgebied onder drukWaardoor de olifanten op het spoor liepen en niet werden opgemerkt door de machinist, wordt onderzocht door de Sri Lankaanse autoriteiten.
Aanrijdingen met olifanten komen steeds vaker voor, schrijven media in Sri Lanka. Dit is vermoedelijk te wijten aan het feit dat hun natuurlijke leefgebied onder druk staat, waardoor het voor de dieren steeds lastiger wordt om voedsel te vinden.
Het aantal olifanten in het land is al decennia aan het afnemen. In de 19e eeuw werd geschat dat Sri Lanka zo'n 14.000 olifanten herbergde. Bij de laatste grote telling in 2011 werden er nog maar 6000 geteld.
Op de A4 bij Den Haag is een automobilist om het leven gekomen bij een botsing op een pijlwagen. De klap was zo hard dat de auto vast kwam te zitten onder de pijlwagen.
Hulpdiensten hebben met een kraan van de brandweer geprobeerd om de auto los te krijgen om bij de bestuurder te komen. Maar die bleek al overleden.
De oorzaak van het ongeval wordt onderzocht.
Omdat de weg bezaaid lag met delen van de auto was er geen verkeer mogelijk richting Rotterdam. Het verkeer werd vanaf het Prins Clausplein omgeleid. In de loop van de nacht ging een rijstrook weer open.
De pijlwagen stond op de weg vanwege werkzaamheden.
Israël zegt dat Hamas gisteren de lichamen van de kinderen Kfir en Ariel Bibas heeft overgedragen, maar niet dat van hun moeder Shiri Bibas.
Van wie het teruggegeven lichaam dan wel is, is onduidelijk. Volgens Israël komt het DNA ook niet overeen met dat van een van de andere gijzelaars.
In een verklaring eist het Israëlische leger dat Hamas het lichaam van Shiri alsnog overhandigt. Volgens Israël houdt Hamas zich niet aan de afspraken die zijn gemaakt rond het uitleveren van gevangenen en lichamen. Hamas heeft nog niet gereageerd op de Israëlische beschuldiging.
De Israëlische premier Netanyahu zegt in een reactie dat "we vastberaden zullen optreden om Shiri thuis te brengen, samen met al onze gijzelaars. We zullen ervoor zorgen dat Hamas de volle prijs betaalt voor deze wrede en kwaadaardige schending van de afspraak."
Vader overleefde het welDe familie Bibas werd op 7 oktober 2023 ontvoerd uit de kiboets Nir Oz, in het zuiden van Israël vlak bij de grens met Gaza. Het jongste kind was toen negen maanden oud, zijn broertje was vier jaar.
Zij en hun moeder stierven in gevangenschap. Volgens Hamas gebeurde dat bij een Israëlische luchtaanval. Israël zegt dat uit forensisch onderzoek is gebleken dat dat de twee kinderen in gevangenschap zijn vermoord.
Hun vader overleefde de gijzeling door Hamas wel. Hij werd eerder deze maand vrijgelaten. Hij had gescheiden van zijn familie vastgezeten en hoorde pas terug in Israël dat zijn vrouw en kinderen waren overleden.
Zo werden de lichamen donderdag door Hamas overgedragen:
Hamas en Israël sloten vorige maand een staakt-het-vuren. Daarin is onder meer afgesproken dat in de eerste fase 33 gijzelaars worden overgedragen. Van hen zei Hamas dat acht niet meer in leven zijn. Om wie het ging, was toen nog niet duidelijk.
Minister Wiersma van Landbouw ontkent dat ze boeren valse hoop heeft gegeven met haar voorstel om de stikstofregels te versoepelen. Het gaat om het verhogen van de zogenoemde "rekenkundige ondergrens", een voorstel dat ze afgelopen vrijdag uit de doeken deed in De Telegraaf, een filmpje op de BBB-website en een interview in een talkshow. "Ik heb geen valse verwachtingen gewekt", aldus de minister in een Kamerdebat over de stikstofcrisis.
Veel partijen, van coalitie tot oppositie, waren in het debat geïrriteerd en vonden dat Wiersma valse hoop heeft gewekt bij boeren en bedrijven. De minister stelde dat op basis van wetenschappelijk advies "alle seinen op groen" stonden om het plan naar de Raad van State te sturen voor juridisch advies. Haar partij BBB kopte in een persbericht: "Minister Wiersma breekt stikstofslot open. Hoop gloort voor duizenden boeren en bouwprojecten."
RouteMaar wetenschappers zijn verdeeld over de "rekenkundige ondergrens", die zou betekenen dat bedrijven met een minimale uitstoot geen natuurvergunning meer nodig hebben. Ook de route via de Raad van State en een mogelijk proefproces kan mogelijk 1,5 jaar duren, zo bleek de afgelopen dagen.
Dus oordeelde een aantal Kamerleden dat Wiersma de boeren "blij heeft gemaakt met een dode mus". GroenLinks-PvdA-Kamerlid Bromet vindt dat de minister "erop los heeft gekletst" en meer bezig is met campagne voeren voor BBB dan met het oplossen van de stikstofcrisis.
VerwarringDe Partij voor de Dieren stelt dat de minister de boeren heeft voorgelogen en heeft geen vertrouwen meer in Wiersma. D66 oordeelt dat Wiersma boeren "ongelooflijk heeft belazerd". CDA-Kamerlid Vedder: "Boeren reageerden blij, maar weten nu niet waar ze aan toe zijn en dat ondermijnt het vertrouwen." En de grootste regeringspartij, de PVV, vindt dat de minister voor te veel verwarring heeft gezorgd. "Dit kan echt niet", aldus PVV-Kamerlid Nijhof-Leeuw. VVD-Kamerlid Van Campen kreeg "een ongemakkelijk gevoel" over het optreden van Wiersma.
Daarnaast creëert Wiersma met haar plan een ander probleem, vinden veel partijen. Haar voorgenomen versoepeling kan namelijk leiden tot een toename van stikstofuitstoot en dat is juist niet de bedoeling. VVD-coalitiepartij vindt dat niet acceptabel. "Er moet sprake zijn van een stikstofdaling, dat is cruciaal", aldus Van Campen. Regeringspartij NSC mist ook een duidelijke aanpak van de stikstofreductie en herstel van de natuur.
Alleen BBB is zeer enthousiast over de aanpak van hun landbouwminister en vindt dat de minister juist zorgvuldig aan het werk is. Wiersma's plan is in de media te snel en onterecht afgeschoten, aldus BBB-leider Van der Plas. "Er gloort wel degelijk hoop, wij doen geen beloften. Dit is een zorgvuldig pad."
Minister Wiersma vindt ook dat ze "zorgvuldig" bezig is en gelooft dat haar plan juridisch voldoende goed is onderbouwd. Het is nog niet duidelijk wat er gebeurt als de Raad van State een fiat geeft aan een verhoging van die ondergrens. "Het wordt een zorgvuldig proces", belooft Wiersma.
Zorggroep Hilzijn ontkent dat er sprake is van geweld, verkrachting en drugscriminaliteit op locaties van de Limburgse jeugdzorginstelling. (Oud-)medewerkers sloegen afgelopen dinsdag bij de regionale omroep L1 alarm over de omstandigheden binnen de organisatie. Ze zeggen dat cliënten onder andere te maken kregen met geweld, drugscriminaliteit en gedwongen prostitutie.
Dirk Jimmink van de zorggroep zegt zich in een reactie aan L1 niet te herkennen in de beschuldigingen. "Als er al strafbare zaken hebben plaatsgevonden, staat het iedereen vrij om aangifte te doen." Ook is het volgens hem "onvoorstelbaar" dat de directie aangiftes zou tegenhouden. Eerder vertelden meerdere bronnen aan L1 dat "aangiftes ingetrokken moesten worden onder druk van de directie".
De zorggroep stelde dat de meldingen over misstanden het gevolg zouden kunnen zijn van de transitie van gesloten naar open jeugdzorg. "We zijn een voorloper. De veranderende zorgvraag vraagt om een nieuwe aanpak, een flinke transformatie die met zorg en expertise wordt doorgevoerd", zo schreef de organisatie eerder volgens L1.
In hetzelfde bericht schreef de zorggroep volgens L1 dat er geen wederhoor heeft plaatsgevonden. Volgens de regionale omroep is dit onjuist. "Sinds september 2024 heeft L1 herhaaldelijk verzoeken gedaan om een gesprek. Mails, telefoontjes en vragen bleven echter onbeantwoord", aldus de omroep.
De man die de Britse tennisster Emma Raducanu lastigviel met "gefixeerd gedrag", is gearresteerd en heeft een contactverbod opgelegd gekregen. Dat maken de autoriteiten van Dubai bekend.
Op het WTA-toernooi in Dubai had de man de tennisster persoonlijk benaderd, een briefje gestuurd met onder meer zijn telefoonnummer en hij vertoonde ander "gedrag dat leed bij haar veroorzaakte", aldus de politie.
Dinsdagavond, tijdens haar partij in de tweede ronde tegen de Tsjechische Karolina Muchova, zat hij op een van de voorste rijen. Bij een achterstand van 2-0 in de eerste set werd Raducanu zo door de man gestoord dat ze bij de umpire meldde wat hij deed. Daarop werd hij door de beveiliging uit het stadion verwijderd.
Niet welkomDe politie van Dubai zegt dat de man inmiddels een officiële verklaring heeft ondertekend waarin staat dat hij niet meer bij haar in de buurt zal komen. Naast dit contactverbod is hij ook niet meer welkom op toekomstige toernooien.
De 22-jarige Raducanu, die in 2021 de US Open won, vocht zich terug in de wedstrijd. Uiteindelijk verloor ze van Muchova in twee sets: het werd 7-6 en 6-4 voor de Tsjechische.
Raducanu is eerder op een soortgelijke manier lastiggevallen. Enkele jaren geleden kreeg een 35-jarige man een taakstraf van 200 uur opgelegd omdat hij meerdere keren naar haar huis was gekomen. Als 'blijk van adoratie' had hij kerstverlichting in een boom in haar tuin gehangen en liet hij bloemen achter. Raducanu was toen 19.
De Azerbeidzjaanse overheid heeft het kantoor van BBC News in de hoofdstad Bakoe opgeheven. De Britse nieuwszender zegt met "tegenzin de deuren te hebben gesloten op mondeling bevel van het ministerie van Buitenlandse Zaken" van Azerbeidzjan.
De BBC zegt de "beperkende maatregel tegen de persvrijheid" ernstig te betreuren. De Azerbeidzjaanse tak van de BBC in de lokale taal bereikt wekelijks ongeveer een miljoen mensen.
Aykhan Hajizadeh, woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken van Azerbeidzjan, zegt tegen de door de staat gecontroleerde nieuwszender Azarbaycan dat hij het betreurt dat de BBC de beslissing "politiseert". Volgens de woordvoerder verdraait de Britse nieuwszender de feiten. Er zou volgens hem geen juridische basis zijn voor de grote aanwezigheid van de BBC in het land. Wel mag er een correspondent in de hoofdstad blijven, iets wat volgens Hajizadeh voor alle buitenlandse mediapartijen geldt.
De woordvoerder zegt dat het besluit op 13 februari al werd meegedeeld aan vertegenwoordigers van de BBC met een "uitgebreide uitleg". De BBC daarentegen zegt geen schriftelijke verklaring te hebben ontvangen van de overheid en stelt dat de omroep via meerdere kanalen tevergeefs contact heeft geprobeerd te zoeken met een woordvoerder.
PersvrijheidDe Britse nieuwszender wil in de lokale taal nieuws blijven brengen, maar de meeste journalisten hebben hun werk neergelegd totdat de Azerbeidjaanse overheid uitleg geeft over de beslissing.
De Azerbeidjaanse president Aliyev beperkt volgens mensenrechtenorganisatie Verslaggevers Zonder Grenzen sinds 2014 de persvrijheid. Vrijwel alle media in het land zouden in de handen van de staat zijn. Onafhankelijke nieuwssites als Azadliq en Meydan TV zouden door de overheid worden gecensureerd. Journalisten die geen zelfcensuur toepassen, worden volgens de organisatie geïntimideerd. Aliyev zou geen critici tolereren.
De rechtbank in Den Haag heeft het besluit van de ministers Faber en Van Weel om drie islamitische predikers te weren, teruggedraaid.
De drie willen dit weekend spreken op de Ramadan Expo in Utrecht, maar de ministers besloten gisteren dat ze het land niet in mogen vanwege "haatzaaierij en het vergoelijken van geweld". De rechter oordeelt in een kort geding dat de bewindspersonen onvoldoende hebben onderbouwd waarom de komst van de drie sprekers een bedreiging voor de openbare orde vormt.
Van Weel (Justitie en Veiligheid) en Faber (Asiel en Migratie) lieten gisteren weten voorafgaand aan hun besluit advies ingewonnen te hebben bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Uit het vonnis van de rechter blijkt dat de NCTV bij twee van de drie sprekers juist concludeert dat er te weinig bewijs is om aan de criteria te voldoen voor een extremistische spreker.
'Uitspraken in context plaatsen'De derde spreker maakt zich volgens de NCTV schuldig aan het verspreiden van desinformatie en vergoelijken van daden van terrorisme, door te ontkennen dat de terroristische aanval van Hamas van 7 oktober 2023 op Israël heeft plaatsgevonden. Maar de NCTV voegt daaraan toe dat zijn uitspraken in de context moeten worden geplaatst van het bredere Palestijns-Israëlische conflict "waarin beide partijen desinformatie verspreiden en geweld inzetten tegen burgers".
Minister Van Weel laat in een reactie weten teleurgesteld te zijn door de vonnissen over de drie predikers, "want hun retoriek draagt bij aan haat en vijandigheid". "We respecteren de uitspraak, maar waarschuwen hen: voor haatzaaierij en het vergoelijken van geweld is hier geen plek."
De wens om maatregelen te treffen tegen de predikers leefde bij burgemeester Dijksma van Utrecht en in de Tweede Kamer. Enkel GL-PvdA, Denk en PvdD stemden tegen een motie van JA21 en de VVD.
De Franse president Macron zegt dat hij tijdens zijn bezoek aan Washington volgende week maandag Trump ervan zal proberen te overtuigen dat de belangen van de Amerikaanse president overeenkomen met die van Europese bondgenoten.
"Ik ken Trump, ik respecteer hem en ik geloof dat hij mij respecteert", aldus Macron. De Franse leider wil tegen Trump zeggen dat hij geen zwakte mag tonen tegenover de Russische president Poetin. "Zo bent u niet en het is niet in uw belang."
Door zwakte te tonen, en daardoor een slechte deal over Oekraïne te realiseren, zal Trump volgens Macron niet geloofwaardig overkomen richting China en Iran.
"Hoe kan je geloofwaardig zijn voor China als je zwak bent naar Poetin?", vraagt de Franse leider zich af. China kan dat volgens Macron opvatten als signaal voor de situatie met Taiwan. China beschouwt dat eiland als een afvallige provincie. En over Iran zegt hij: "En u, die niet wil dat Iran een atoombom maakt, u kunt niet zwak zijn richting degene die helpt om die bom te verkrijgen."
'Onzekerheid, ook voor Poetin'De manier waarop Trump heeft gereageerd op de oorlog in Oekraïne noemt Macron zorgwekkend. Omdat Trump vooral in deals denkt, kan dat volgens Macron leiden tot een overeenkomst die onbevredigend is. Maar Macron benadrukt dat die onzekerheid over Trump ook geldt voor Poetin, "en dat is positief", omdat Poetin niet precies weet wat hij aan Trump heeft. Dat kan volgens Macron helpen bij de onderhandelingen.
Verder zegt Macron dat de Oekraïense president Zelensky "een legitieme leider" is en dat hij, in tegenstelling tot Poetin, door middel van vrije verkiezingen aan de macht is gekomen. Daarmee reageert de Franse president op Trump, die Zelensky gisteren een "dictator zonder verkiezingen" noemde. Dat zei hij nadat Zelensky hem op zijn beurt ervan had beschuldigd te leven in een Russische desinformatiebubbel.
Macron deed de uitspraken tijdens een vraag-en-antwoordsessie op sociale media. Die sessie was onderdeel van een plan van de Franse regering om mensen bewuster te maken van de impact van de oorlog in Oekraïne, de rol van Frankrijk en de verandering in de houding van de VS sinds Trump aan de macht is.
Zelensky verzoenendOndertussen heeft Zelensky een verzoenende toon aangeslagen naar de Verenigde Staten, na het moddergooien van gisteren. Zelensky had een gesprek met de Amerikaanse Oekraïne-gezant Kellogg.
Na afloop van die bijeenkomst schreef Zelensky op X dat hij dankbaar is voor alle steun die de VS aan Oekraïne heeft gegeven. Hij zegt dat zijn land klaar is voor een sterke, effectieve investerings- en veiligheidsovereenkomst met de president van de VS. "We moeten zorgen voor een sterke en langdurige vrede zodat Rusland niet kan terugkomen met oorlog."
Naast Macron gaat de Britse premier Starmer volgende week naar Washington. Ook Starmer zal in het Witte Huis een ontmoeting hebben met president Trump, waarin het zal gaan over de onderhandelingen om tot een bestand in Oekraïne te komen. De Verenigde Staten praten daar nu met Rusland over, zonder Oekraïne en Europa.
De presidenten Trump en Zelensky maken sinds gisteren openlijk ruzie. Op zich zijn spanningen tussen de Verenigde Staten en Oekraïne niet nieuw. Ook de regering-Biden had conflicten met Kyiv, bijvoorbeeld over de leeftijd waarop soldaten moeten worden gemobiliseerd. Dat onderwerp komt met de machtswisseling in Washington opnieuw ter tafel.
"Ik vind het idioot om de leeftijd voor de dienstplicht te verlagen", reageert een jongen van 19 jaar met kort bruin haar in het centrum van de West-Oekraïense sta Lviv. Hij raakt lichtelijk in paniek van de vraag: "Wil jij in dienst?"
"Nee, ik wil niet," antwoord hij. "Ik wil niet doodgaan. Waarvoor moet ik doodgaan? Voor het vaderland ben ik ertoe bereid, maar nu nog niet."
Jongere militairenDe Amerikanen willen dat het Oekraïense leger meer en onvermijdelijk ook jongere, soldaten oproept. Als er niet meer soldaten komen, heeft wapens leveren geen zin. Dat vond president Biden en dat vindt ook de regering-Trump. Het is een van de weinige punten waarop de twee presidenten het met elkaar eens zijn.
De meeste Oekraïners voelen er niks voor om jongere soldaten naar het front te sturen. De mobilisatieleeftijd is nu 25. Afgelopen voorjaar was die nog 27. Het kostte Zelensky veel moeite om de verlaging door het parlement te krijgen. Washington vindt dat de leeftijd nog verder omlaag moet, naar 18 jaar. Dat zou in de Rada, het parlement, op grote weerstand stuiten.
Het leger wacht met smart op meer militairen. In de eerste plaats om de verliezen aan te vullen, maar ook om meer reserves te hebben, zodat militairen die al eindeloos aan het front vechten, kunnen worden afgelost.
CorruptieschandalenEn toch vinden veel militairen het oproepen van jongeren niet de oplossing. "Kinderen moeten geen oorlog voeren", zegt een militair van in de dertig die met zijn vrouw bij de Opera in Lviv loopt. "Ik wil niet dat ze zien wat daar allemaal gebeurt, al het bloed en het doodgaan."
Een groepje van drie mannen, allemaal 22 jaar oud, kuiert op de centrale boulevard. Het zijn muzikanten. Ze vinden dat ze vechten aan het 'culturele front'. In het uiterste geval willen ze wel de wapens oppakken.
Maar eerst zouden ze alle mannen moeten terughalen "die zichzelf vrijkopen", vindt een van hen. Hij doelt op alle corruptieschandalen bij de rekruteringsbureaus, waar vrijstellingen worden verkocht in ruil voor steekpenningen.
Weinig twintigersJongeren zijn bovendien nodig om het land te vernieuwen, meent een andere muzikant. Wat de demograaf Ella Libanova betreft, heeft deze jongen meer dan gelijk. Libanova, lid van de academie van wetenschappen, weet dat deze generatie van twintigers een kleine groep is.
"Dat is de echo van de Tweede Wereldoorlog. Dit is de generatie die weg is geslagen. Trek er 25 jaar af en nog eens 25 jaar, dan kom je uit bij de generatie die werd geboren tijdens de oorlog. Dat is een heel kleine. Dit zijn de tweede en derde echo's van de oorlog. Die zijn niet zo scherp meer, maar ze zijn ook niet weg."
De 75-jarige Libanova toont me haar beeldscherm en klikt de bevolkingspiramide van Oekraïne tevoorschijn. Die maakt in één oogopslag het probleem duidelijk: de groep van 20 tot 24 jaar vormt een behoorlijke inkeping in de boom.
Deze wetenschapper is daarom, net als een hoge militair en president Zelensky zelf, fel tegen de verlaging van de mobilisatieleeftijd. Ze willen zuinig zijn op de twintigers, want zij moeten de nieuwe Oekraïners voortbrengen. Als zij in groten getale sneuvelen op het slagveld, komt de toekomst van Oekraïne nog verder in gevaar, is de gedachte.
ChantageToch zetten de Amerikanen Oekraïne onder druk. "Dat is verkeerd en onrechtvaardig ten opzichte van ons. Ze beweren dat Oekraïne niet alles doet om zich te verdedigen. Wie doet er dan meer?", vraagt ze zich af. De leeftijdsverlaging koppelen aan wapenleveranties, wat Washington doet, vindt zij regelrechte chantage.
Bovendien twijfelt ze aan de militaire capaciteit van twintigers. "Mijn vader heeft gevochten in de oorlog. Hij vertelde dat de jongeren als eersten sneuvelden. Die konden het gevaar niet goed inschatten. Die waren psychisch niet opgewassen tegen het front."
Een tienermeisje in het centrum van Lviv waarschuwt ook voor de verlaging van de leeftijd. Ze ziet al dat haar leeftijdgenoten de verlaging niet afwachten en het land verlaten. "Dat is een probleem. Wie blijft er hier dan nog wonen? Niemand natuurlijk."
De 'Vader van de Afrikaanse filmwereld' Souleymane Cissé is op 84-jarige leeftijd overleden. Hij stond bekend als pionier in de Afrikaanse filmindustrie en wist als eerste zwarte Afrikaanse filmmaker de juryprijs van Cannes binnen te slepen.
"Cissé was heel erg goed in wat hij deed", zegt Nederlandse filmmaker en Cissé-fan Shanella Bleecke. Het cinematische oog dat hij had, was volgens haar uniek. "Hij speelde in zijn films met vuur en wist bewegingen van lichamen prachtig vast te leggen." Ook wist hij als geen ander een zwarte huid mooi op beeld te krijgen, iets waar westerse regisseurs volgens Bleecke niet altijd mee overweg kunnen.
De Malinees wordt gezien als een van de grootste Afrikaanse filmmakers ooit. Zijn film Yeelen ('licht' in Cissé's moedertaal Bambara) was een film over Bambara-legendes die zich afspeelden in het 13e-eeuwse Malinese Rijk. Hij won in 1987 de juryprijs op het Filmfestival van Cannes met de film en was de eerste Afrikaanse filmmaker uit de Sub-Sahararegio die deze prestigieuze erkenning kreeg. Yeelen wordt door veel filmliefhebbers gezien als de beste Afrikaanse film ooit.
Dicht bij de cultuur"Hij bracht met Yeelen Afrikaanse spiritualiteit naar het grote doek", zegt Bleecke. "Iets wat eerder vaak negatief werd afgebeeld als zwarte magie, was nu ineens mooi en dienend." Ze is zelf van Surinaamse komaf en ontdekte mede door Yeelen dat veel van de Surinaamse spiritualiteit te herleiden was naar het Afrikaanse continent.
De film Yeelen:
Het is ook iets wat kenmerkend was voor Cissé: dicht bij je eigen cultuur en taal blijven. Een les die Bleecke in haar carrière als filmmaker meeneemt. Ze ziet het als het terugveroveren van je eigen cultuur als zwarte maker. Het grote publiek moest zo meer moeite doen om de films te volgen en te begrijpen.
Cissé werd in 1940 geboren in Bamako. Als jongetje van zeven raakte hij al geïnteresseerd in films. Hij ging naar school in Dakar en keerde na de onafhankelijkheid van Mali in 1960 terug naar zijn geboorteland. Cissé kreeg een bijbaantje als assistent-filmoperateur en de filmkriebels werden alleen maar sterker. Hij kreeg een beurs voor de gerenommeerde Gerasimov Filmuniversiteit in Moskou. In 1970 keerde hij terug naar Mali en begon zijn carrière in de filmindustrie als cameraman.
Lef"Film werd gezien als iets van de Franse elite, het was in die tijd erg bijzonder dat je als zwarte man films maakte", zegt Bleecke. Al helemaal omdat hij niet de Franse taal gebruikte. Waar zijn collega's de taal van de voormalige kolonisator aanhielden, produceerde Cissé in 1974 zijn eerste lange film Den Muso in de Bambara-taal. Het ging over een jong meisje met een spraakbeperking dat werd verkracht. Als ze blijkt zwanger te zijn, wordt ze verstoten door zowel haar familie als de verkrachter.
De film werd verboden door de minister van Cultuur en Cissé moest de gevangenis in. De reden voor zijn arrestatie was officieel het "accepteren van Frans sponsorgeld", maar er is veel twijfel of dat de daadwerkelijke reden was. "Hij toonde lef door met zijn films tegen de politiek in te gaan", zegt Bleecke.
De Malinees was een moedige filmmaker die veel prijzen kreeg gedurende zijn carrière. Hij is een van de twee filmmakers die twee keer de topprijs wonnen tijdens het Pan African Film Festival (Fespaco), een van de grootste prijzen in Afrika. Cissé heeft zich altijd ingezet voor de zwarte filmwereld en makers van het Afrikaanse continent. Hij richtte de stichting Ucecao voor West-Afrikaanse makers op.
OeuvreDe erkenning voor zijn oeuvre kwam pas echt de laatste jaren op gang, zegt Bleecke. In 2023 werd Cissé tijdens het Filmfestival van Cannes geëerd met de Carrosse d'Or-award. Een prijs uitgereikt door de vereniging van Franse filmregisseurs aan filmmakers die hun stempel hebben gedrukt op de filmindustrie met hun innovatieve kwaliteiten en moed.
"Het verbaast me niet dat hij pas na de Black Lives Matter-beweging in 2020 meer erkenning kreeg voor zijn werk." Volgens Bleecke heeft de beweging veel betekend voor zwarte filmmakers. "De afgelopen jaren is er een soort verschuiving geweest in de filmwereld. Ik ben zo blij dat Cissé in zijn laatste jaren dat nog heeft mogen meemaken."
Dochter Marian bevestigde zijn dood en zegt geschokt te zijn door het plotselinge overlijden van haar vader en het "verlies van een man die zijn leven wijdde aan kunst en film".
