De Nederlandse ambassade in Madrid waarschuwt Nederlanders in het land voor hevige regenbuien en overstromingen door storm Laurence. Tot donderdag gelden waarschuwingen voor zware regen en harde wind in verschillende delen van het land. Dat meldt de Spaanse weerdienst Aemet.
Nederlanders in het land moeten lokale nieuwskanalen in de gaten houden en aanwijzingen van de lokale overheid opvolgen, adviseert de ambassade.
De waarschuwingen gelden de komende dagen voor verschillende plekken in het land, van Galicië tot Andalusië. Daarnaast kan het flink regenen en waaien op de Canarische Eilanden, met name op La Palma.
Op sommige plekken treden rivieren buiten hun oevers, wat leidt tot overstromingen. In de provincies Málaga en Córdoba zijn vandaag en gisteren meer dan 400 huishoudens geëvacueerd vanwege het stijgende waterpeil in de rivieren. Dat meldt de Spaanse krant El País.
SlachtoffersIn de stad Constantina, ten noorden van Sevilla, is een vrouw om het leven gekomen. Haar lichaam werd gevonden in de buurt van haar gekantelde auto nabij de rivier. Haar man wordt nog vermist. Verder wordt in Córdoba een 70-jarige fietser vermist.
Meerdere wegen en spoorlijnen zijn afgesloten. Op de A7 bij Murcia sloeg een passagiersbus over de kop, meldt El País. Er raakten minstens zestien mensen gewond. In Águilas in de regio Murcia werden negen personen gered nadat zij bekneld raakten in hun voertuig.
Sinds begin deze maand kampt Spanje met hevige regenval. Er gold code oranje en in Valencia werden scholen gesloten.
Een nieuwe Nederlandse bioscoopfilm leidt op sociale media tot kritiek. De film Dushi Curaçao zou "stereotyperend" zijn en Curaçao gebruiken als "decor voor een witte koloniale fantasie". Actiegroep Nederland Wordt Beter heeft de bezwaren verzameld.
De romantische komedie moet in september in de bioscoop te zien zijn. Het verhaal gaat over Roos, een witte Nederlandse vrouw van in de 30, die een reis naar Curaçao maakt. "Ze raakt verstrikt in een emotionele strijd tussen verwachtingen van haar ouders en haar eigen verlangen naar vrijheid", schrijft producent ND Pictures. De film is volgens de producent "geïnspireerd door de stijl en gelaagdheid van de hitserie The White Lotus".
Eerste beelden op Instagram en de bekendmaking van de cast vorige maand roepen kritische reacties op. Voorman Jerry Afriyie van Nederland Wordt Beter zegt inmiddels "ontzettend veel mailtjes en berichten met klachten" te hebben ontvangen.
Lokale perspectievenDe rollen in de op Curaçao gedraaide film worden vrijwel allemaal vertolkt door Nederlandse acteurs. Het enige lid van de cast van Curaçaose afkomst is Shirma Rouse, die een bijrol speelt. Ook de Surinaams-Nederlandse komiek Jörgen Raymann heeft een bijrol.
Nederland Wordt Beter besloot zijn bedenkingen openbaar te maken, hoewel de opnames nog niet zijn afgerond. "Het ziet er niet naar uit dat de film een echt beeld van het eiland gaat geven. Ook lijkt er geen ruimte te zijn voor lokale perspectieven of Curaçaose makers", aldus de actiegroep.
Regisseur Andy van Veen verbaast zich daarover. Hij vindt het jammer dat de critici termen als 'koloniaal' en 'racistisch' gebruiken. "Ik heb zoiets van: wacht nou gewoon even tot die film af is." De helft van de crew en figuranten is volgens de makers lokaal talent. Ook zou de film de lokale economie geld opleveren.
SlavernijverledenActivist Afriyie wilde de film niet afwachten. Het is volgens hem niet de eerste keer dat een film een stereotiep beeld geeft en hij vindt dat er te weinig aandacht is voor de gevolgen van zulke stereotypes voor de zwarte gemeenschap.
Volgens hem betekent dat niet dat er geen films meer gemaakt mogen worden op het eiland, maar "als je naar een plek gaat die zich uit slavernij moest vechten en die tot op de dag van vandaag gekoloniseerd wordt, moet je als dominante groep een gepaste benadering hebben".
Regisseur Van Veen, die al twee jaar op het eiland woont, kan daar naar eigen zeggen niet zo veel mee. "Elke keer maar iets blijven roepen over wat jaren, decennia, eeuwen geleden is gebeurd", zegt hij. De regisseur beaamt dat wat er in het verleden is gebeurd niet goed is, maar hij is van mening dat mensen meer samen moeten optrekken. "Als iemand zijn teen stoot, blijft die ook niet 26 jaar in de pijn hangen."
Ook scenarioschrijver Yan Verdonk betreurt de kritiek. Hij en Van Veen hebben voorafgaand aan de opnames lange gesprekken gehad, zegt hij. "We wilden allebei het echte Curaçao laten zien. En niet alleen maar de zon en het strand."
Hij wijst erop dat de film ook een beeld geeft van de natuur op het eiland. De film is niet alleen gedraaid op resorts, maar ook bij de Sint Christoffelberg, in Nationaal Park Shete Boka, de natuur onder water bij Playa Kalki en de flamingo's bij Sint Willibrordus.
Afriyie hoopt dat filmmakers in de toekomst meer zullen samenwerken met lokaal talent dat geen kansen krijgt en dat ze zich bewust zijn van de geschiedenis. "Wij willen niet zeggen dat de filmmakers de problemen op het eiland moeten oplossen. Maar als je ergens gebruik van maakt, ga er bedachtzaam mee om."
In een schroothoop in het Amsterdamse Westelijk Havengebied is vanmiddag brand uitgebroken. Daarbij komt veel rook en stank vrij. Er zijn geen gewonden gevallen.
De brand brak rond 16.30 uur uit. De brandweer is bezig met bluswerkzaamheden aan de Vlothavenweg en krijgt hulp van een blusboot en de havendienst. Kranen halen het schroot uit elkaar om zo beter bij het vuur te kunnen komen.
Rond 19.30 uur is de rookontwikkeling al een stuk minder, zegt een woordvoerder van de veiligheidsregio. "Het vuur is al op z'n retour", zegt hij.
Ventilatoren uitBewoners in de buurt van de schroothoop hebben een NL-Alert gekregen, schrijft stadsomroep AT5. De overheid adviseert bewoners om ramen en deuren te sluiten en ventilatoren uit te doen. Dat advies geldt nog tot zeker 20.00 uur.
Hoe het vuur kon ontstaan, is niet bekend. "Daar zal later onderzoek naar gedaan worden", aldus de woordvoerder.
Rusland en Oekraïne beloven de aanvallen op elkaars energiesector en infrastructuur voor dertig dagen te staken. Die toezeggingen volgen op een langdurig telefoongesprek tussen de Amerikaanse president Trump en de Russische president Poetin.
Volgens het Kremlin heeft Poetin al opdracht gegeven aan de Russische strijdkrachten om de aanvallen te staken. Ook het Witte Huis meldt dat Rusland de aanvallen op de energiesector en de infrastructuur stillegt en spreekt van "een eerste stap om de oorlog te beëindigen".
Kyiv stemt ook in met het staken van de aanvallen op vijandelijke energiedoelen en infrastructuur, heeft president Zelensky van Oekraïne gezegd. Hij hoopt wel snel meer details te horen van Trump over diens bespreking met Poetin; Zelensky heeft zelf nog geen contact gehad met Trump. Kort nadat Trump en Poetin hadden opgehangen ging het luchtalarm weer af in Oekraïne vanwege nieuwe Russische aanvallen, onder meer in Kyiv.
Aanvallen over en weerRusland heeft in de oorlog zware aanvallen uitgevoerd op energiecentrales en het stroomnetwerk in Oekraïne, terwijl Oekraïne het heeft voorzien op Russische raffinaderijen en brandstofdepots.
Het Kremlin meldde na het het gesprek met Trump dat Poetin als voorwaarde voor een bredere wapenstilstand opnieuw heeft gesteld dat de VS en de Europese landen alle militaire ondersteuning aan Oekraïne staken en ook geen inlichtingen meer delen met het land. Trump zelf zei in een interview met Fox News dat hij met Poetin niet heeft gesproken over steun aan Oekraïne. "We hebben het over veel zaken gehad, maar niet over steun", zei hij.
De afspraken die beide presidenten hebben gemaakt over het tijdelijk stoppen van de wederzijdse aanvallen op de energiesector en infrastructuur moeten de opmaat zijn voor verdere onderhandelingen, om te beginnen over een bestand op de Zwarte Zee.
Die gesprekken worden op korte termijn afgetrapt. Midden-Oosten-gezant van president Trump, Steve Witkoff, zei in een interview met Fox News dat delegaties van Rusland en de VS elkaar zondag spreken in de Saudische stad Jeddah.
Daarna moet het in de woorden van het Witte Huis gaan over "een volledig bestand en blijvende vrede".
Trump wilde Poetin ertoe bewegen om in te stemmen met een Amerikaans voorstel voor een staakt-het-vuren van dertig dagen, maar Poetin had vorige week al laten blijken dat hij daar allerlei voorwaarden aan verbindt.
Gedetailleerd en openhartigIn een verklaring van het Kremlin wordt het ruim twee uur durende telefoongesprek tussen de twee getypeerd als "gedetailleerd en openhartig", diplomatiek jargon om aan te geven dat er grote meningsverschillen zijn.
Poetin heeft herhaald dat een blijvende oplossing van het conflict in het Russische veiligheidsbelang moet zijn, waarmee hij bedoelt dat Oekraïne geen lid van de NAVO mag worden.
Verder hebben beide leiders gesproken over de relatie tussen hun landen en het mogelijk verbeteren daarvan. Het Witte Huis wijst al op de voordelen daarvan, zoals de mogelijkheid van "enorme" economische deals.
In zijn verkiezingscampagne heeft Trump bij herhaling beweerd dat hij snel een eind zou kunnen maken aan de oorlog in Oekraïne. Ook laat hij zich voorstaan op zijn goede relatie met Poetin. Volgens hem is een wapenstilstand, kort daarna gevolgd door een vredesakkoord, een haalbaar scenario. Maar Rusland is dus niet ingegaan op het Amerikaanse voorstel om dertig dagen de wapens neer te leggen.
De Atacama-woestijn in Chili is een van de droogste, minst bewolkte en donkerste plekken op aarde. Perfecte omstandigheden dus om naar de sterren te kijken. Daarom hebben Europese wetenschappers hier een van de grootste telescopen ter wereld gebouwd, het Paranal-Observatorium met een spiegel van 8 meter.
Maar sterrenkundigen vrezen dat die perfecte omstandigheden gaan verdwijnen. Het Amerikaanse bedrijf AES wil in de buurt, als deel van een groter project, onder meer een waterstoffabriek bouwen.
Beste plek op aardeDe bouw zou leiden tot meer lichtvervuiling, stof en turbulentie, stelt ESO, de Europese organisatie die de telescopen bouwt en beheert. Dat gaat ten koste van de waarnemingen, en maakt de telescopen wetenschappelijk minder waardevol.
"Dit is echt wel de beste plek op aarde", zegt Lex Kaper, hoogleraar sterrenkunde aan het Anton Pannekoek Instituut in Amsterdam. Alleen op Mauna Kea, een berg op Hawaï, vind je ongeveer zulke goede omstandigheden, zegt Kaper.
"Dit is alsof je een prachtig oerwoud vernietigt. En waarom moet het nou precies daar?", zegt Kaper, doelend op de waterstoffabriek. "Je zou die ook wel ergens anders uit de grond kunnen stampen."
Meer twinkelende sterrenVorig jaar is ESO maandenlang in gesprek geweest met de Amerikanen, zegt een woordvoerder. De sterrenkundigen maakten hun bezwaren duidelijk. Die bezwaren heeft het bedrijf in het definitieve plan, dat het afgelopen december indiende, in de wind geslagen, stelt ESO.
Inmiddels heeft de Europese organisatie onderzoek gedaan naar de gevolgen van de bouw voor de telescopen. Op grond hiervan gaat de organisatie bezwaar maken bij de Chileense autoriteiten.
Volgens onderzoek van de sterrenkundigen zou de bouw leiden tot meer stof en trillingen, waar de telescopen last van hebben. Ook zou de normaal rustige atmosfeer bij Paranal turbulenter worden. Hierdoor gaan sterren meer "twinkelen" en wordt het lastiger goede waarnemingen te doen.
MiljardeninvesteringMaar als het grootste probleem zien zij toch wel de lichtvervuiling. De telescoop is extreem lichtgevoelig, zet sterrenkundige Kaper. "Stel je voor dat de telescoop in Hilversum zou staan. Dan zou je het achterlicht kunnen waarnemen van iemand die in het Oeralgebergte in Rusland fietst."
Naast de bestaande telescoop, de Very Large Telescope, bouwt de Europese sterrenkundeorganisatie ESO momenteel aan een nog grotere - en nog gevoeliger - telescoop. "Met een koepel ter grootte van de Amsterdam Arena en een spiegel van 40 meter", zegt Kaper.
Deze zogenoemde Extremely Large Telescope kost 1,5 miljard euro en zou in 2029 klaar moeten zijn. Ook Nederland investeerde al miljoenen euro's in bijvoorbeeld instrumenten. Wel zou de nieuwe telescoop minder last hebben van de bouw. Hij komt namelijk 25 kilometer van de nog te bouwen waterstoffabriek te staan.
Energie én sterrenkundeChili is een sterrenkundeland en huisvest naast de telescoop van ESO nog diverse andere telescopen. De laatste jaren zet het land ook steeds meer in op hernieuwbare energie en productie van groene waterstof.
In de Atacama-woestijn staan die prioriteiten op gespannen voet met elkaar. De Chileense minister van wetenschap zei vorige maand tegen persbureau Reuters dat er inmiddels een comité is gevormd om te kijken hoe het land zowel van sterrenkunde als groene energie kan profiteren.
Het proces tegen de verdachten van de moord op vier Nederlandse IKON-journalisten in 1982 in El Salvador start op 23 april. Het gaat om de voormalige minister van Defensie van El Salvador, José Guillermo Garcia, en twee oud-officieren.
De drie verdachten zouden 43 jaar geleden betrokken zijn geweest bij de moord op Koos Koster, Jan Kuiper, Hans ter Laag en Joop Willemsen.
"Wij zijn ontzettend blij dat het proces nu eindelijk in gang is gezet. Deze doorbraak is ontzettend belangrijk voor ons, een doorbraak waar wij al 43 jaar op wachten", zegt Sonja ter Laag, zus van de vermoorde Hans ter Laag, tegen de NOS.
BurgeroorlogDe vier journalisten waren in 1982 in El Salvador om een televisiereportage te maken voor de publieke omroep IKON over de burgeroorlog in het land. In El Salvador woedde tussen 1980 en 1992 een strijd tussen een door de VS gesteunde rechtse regering en linkse guerrillagroepen.
Toen de journalisten in guerrillagebied probeerden te komen, werden ze door militairen van het regeringsleger opgewacht en doodgeschoten.
Verdachten voorgeleidTwee van de verdachten, toenmalig minister Garcia van Defensie en oud-directeur Francisco Antonio Morán van een speciale politiedienst, werden in 2022 opgepakt en zitten sindsdien vast. Zij zullen bij de eerste hoorzitting aanwezig zijn.
De derde verdachte in de zaak, ex-kolonel Mario Reyes Mena, wordt gezien als de directe opdrachtgever van de moord. Reyes Mena woont sinds de jaren 80 in de Verenigde Staten.
Het Hooggerechtshof in El Salvador heeft een paar weken geleden een uitleveringsverzoek ingediend bij de VS. Het proces zal naar alle waarschijnlijkheid zonder Reyes Mena beginnen.
Er moet geen verbod komen op vochtige doekjes waar plastic in is verwerkt. Een kleine meerderheid van de Tweede Kamer steunt een motie van PVV en VVD om af te zien van zo'n verbod. Het is volgens de motie "veel te kort door de bocht om te roepen dat deze doekjes dé oorzaak zijn van verstoppingen in het riool".
Maar de belangrijkste overweging is dat een verbod volgens de indieners verder gaat dan wat de EU op dit moment van Nederland vraagt, terwijl in de formatie is afgesproken dat er geen nieuwe nationale regels meer mogen komen boven op Brussels beleid. Er was een hoofdelijke stemming nodig om de verhoudingen in de Kamer te bepalen.
Staatssecretaris Jansen (PVV, Milieu) kondigde vorige maand aan dat hij af wil van de populaire vochtige doekjes. Het verbod zou volgend jaar in moeten gaan. De toegevoegde kunststof is niet afbreekbaar en verstoppingen in het riool kosten de samenleving jaarlijks tussen de 22 en 55 miljoen euro.
BabybilletjesDe doekjes worden gebruikt in het huishouden, onder meer voor vieze babybilletjes. Als ze door het toilet worden gespoeld, lossen ze niet op maar vormen ze proppen die de pompen in het riool verstoppen, stelde de staatssecretaris. Waterschappen en waterbeheerders dringen daarom al enige tijd aan op een verbod.
Maar de Tweede Kamer wil daar nu een stokje voor steken. De doekjes zijn erg handig en niet iedereen spoelt ze door het toilet of gooit ze zomaar op straat of strand, voerden Kamerleden aan. Daarom vinden ze een verbod veel te ver gaan.
Staatssecretaris Jansen heeft de motie ontraden. Volgens hem is er geen sprake van nationale regels boven op EU-beleid, omdat hij het juist in Europees verband wil regelen door aanpassing van de richtlijn Single Use Plastic (SUP). Het is daarom ook nog niet duidelijk of hij de wens van de Kamer zal uitvoeren.
Een stroomstoring in het centrum van Den Haag en delen van Scheveningen heeft vanmiddag grote overlast veroorzaakt. Rond 16.00 uur viel de stroom uit, zo'n anderhalf uur later meldde netbeheerder Stedin dat de storing verholpen was.
Volgens netbeheerder Stedin waren ruim 45.000 klanten getroffen door de storing. Op meerdere kruispunten vielen verkeerslichten uit. Ook stonden verschillende trams stil.
Inmiddels is het tramverkeer weer opgestart, meldt een woordvoerder van de Haagse vervoersmaatschappij HTM. Het zal nog wel even duren voordat alles weer volgens de normale dienstregeling rijdt.
Ministeries ontruimdIn het centrum van de stad werd een aantal ministeries ontruimd, zoals de ministeries van SZW, VWS en OCW.
De politie riep via Burgernet op om alleen 112 te bellen bij echte noodgevallen. Volgens Omroep West waren er op het alarmeringssysteem P2000 meerdere meldingen van opsluitingen in liften. Ook strandtenten in Scheveningen hadden geen stroom.
De kapotte verkeerslichten leverden gevaarlijke situaties op, zei een verslaggever van Omroep West tijdens de storing. "De auto's gaan door elkaar als mieren. Soms gaat het maar net goed."
Het Scheveningse zwembad De Blinkerd werd ontruimd toen de stroom uitviel. Badgasten konden zich wel eerst omkleden voordat ze het gebouw moesten verlaten.
De trams stonden plotseling stil, vertelt een bestuurder. "Ik was gewoon aan het rijden en ineens poef, stroom eraf", zegt hij. "Dan is het de taak om zo veilig mogelijk te gaan staan door de tram zo ver mogelijk door te laten rollen en de passagiers eruit te laten."
De oorzaak is nog onbekend, zei een woordvoerder van Stedin eerder vandaag.
Het Hongaarse parlement heeft versneld een wet aangenomen die de jaarlijkse Pride-mars in Boedapest verbiedt. Daarmee worden de rechten van lhbti'ers in Hongarije nog verder ingeperkt, tot genoegen van premier Orbán. Zijn Fidesz-partij had het voorstel gisteren ingediend.
Het was toen al zo goed als zeker dat een meerderheid van het parlement zou instemmen met het wetsvoorstel. Daarin staat dat vrijheid van vergadering niet meer geldt als dat strijdig is met wetgeving over de bescherming van kinderen. In de praktijk betekent dat dat Pride-evenementen voortaan verboden zijn.
Mensen die de Pride desondanks bijwonen kunnen boetes van omgerekend 500 euro krijgen. De wet stelt de Hongaarse autoriteiten verder in staat om gezichtsherkenningssoftware te gebruiken zodat deelnemers van Pride-evenementen geïdentificeerd kunnen worden.
ProtestenDe stemming leidde tot protesten in het Hongaarse parlementsgebouw. Zo staken leden van de partij Momentum rookfakkels af. De partij is een fel tegenstander van Orbán en zijn rechts-populistische partij. Ook verspreidden partijleden nepafbeeldingen waarop Orbán en de Russische president Poetin elkaar kussen.
Het wetsvoorstel werd met een ruime meerderheid aangenomen. De Pride-organisatie zegt ondanks het verbod van plan te zijn om de mars in Boedapest dit jaar te laten doorgaan.
Met de wet wil Orbán volgens de organisatie de queer-gemeenschap tot "zondebok" maken om mensen met kritiek op de regering het zwijgen op te leggen.
'Promotie van homoseksualiteit'Het aangenomen wetsvoorstel is bepaald niet de eerste anti-lhbti-maatregel van Orbán. Zo zijn boeken en films met een homoseksueel personage of reclames met homo's of transgenders sinds 2021 verboden. Ook worden huwelijken tussen twee mensen van hetzelfde geslacht niet erkend.
Vorige maand waarschuwde Orbán Pride-organisatoren al dat het "verspilling van geld en tijd" zou zijn om voorbereidingen voor het evenement in Boedapest te treffen. Eind juni is de dertigste editie van het evenement gepland.
De burgemeester van Boedapest gaf na de waarschuwing al te kennen dat hij niet van plan is om de mars te schrappen. Hij noemde het vanzelfsprekend dat "niemand in deze stad benadeeld mag worden vanwege waar hij in gelooft, waar hij geboren is en van wie hij houdt".
Een fabriek van de Amerikaanse chemiereus LyondellBasell op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam wordt gesloten. Van de 160 banen worden er 60 geschrapt. Een groot deel van de werknemers kan waarschijnlijk worden overgeplaatst naar andere delen van het bedrijf.
De fabriek is een samenwerkingsverband tussen LyondellBasell en Covestro, waar onder meer plastics gemaakt worden. De sluiting is volgens de bedrijven "het gevolg van de voortdurende druk op de winstgevendheid door wereldwijde overcapaciteit, een sterke toename van de import uit Azië en de hoge kosten van de Europese productie."
Ook het Amerikaanse bedrijf Tronox sluit een vestiging in de Rotterdamse haven. Het gaat om een pigmentfabriek in de Botlek. Hier gaan 240 arbeidsplaatsen verloren. Ook Tronox noemt Chinese concurrentie op de wereldmarkt als een belangrijke oorzaak voor de sluiting van de fabriek.
'Zeer zorgelijk'De vereniging van bedrijven in de Rotterdamse haven Deltalinqs noemt de sluitingen zeer zorgelijk. "In de eerste plaats voor de medewerkers zelf, maar ook voor alle achterliggende ketens en bedrijven die hiermee samenhangen", aldus voorzitter Victor van der Chijs. "Op het kabinet rust de verplichting om te zorgen dat bedrijven in ieder geval weer eerlijk kunnen concurreren."
De industrie klaagt al langer over de internationale concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven. Niet alleen ligt de energieprijs in Europa hoger dan in Azië en de VS, ook zijn de energiebelasting en de kosten voor het gebruik van het elektriciteitsnet hoger dan in onze buurlanden.
De gemeente Rotterdam noemt de situatie zeer zorgwekkend na de eerdere sluiting van de raffinaderij van Gunvor en het Amerikaanse chemiebedrijf Westlake. "Ik geloof er nog altijd in dat we het tij kunnen keren als we met elkaar een versnelling bijschakelen, overheden en bedrijfsleven", aldus de Rotterdamse havenwethouder Robert Simons.
De Duitse Bondsdag heeft ingestemd met het deels loslaten van de Schuldenbremse, oftewel de schuldenrem.
De omvang, de aanloop en de breuk met het verleden: het honderden miljarden grote schuldenpakket waartoe het Duitse parlement vandaag heeft besloten is op vele manieren ongekend. Duitsland laat zijn 'schuldenobsessie' los en kan onbeperkt in defensie investeren.
Vanwege uitdagingen van historische omvang, zo klonk het in het debat voorafgaand aan de stemming. Met enorme investeringen moet het land bovendien het stuwmeer aan achterstallig onderhoud van infrastructuur te lijf gaan.
Wat er is beslotenTot nu toe was de regering gebonden aan een wettelijke rem op schulden, de overheid mocht grofweg niet meer geld uitgeven dan er binnenkwam via bijvoorbeeld belastingen. Duitsland was een hardliner binnen Europa en had de 'schwarze Null' hoog in het vaandel staan, ofwel: geen rode cijfers schrijven.
Met de grondwetswijziging van vandaag komt daar een uitzondering op voor uitgaven aan defensie en veiligheid. Een eerste bedrag (tot 1 procent van het bruto binnenlands product) moet meetellen in de begroting, om ervoor te zorgen dat in elk geval een deel gedekt is door inkomsten. Maar daarboven is er geen rem meer, en daarmee kan Duitsland in theorie zo veel lenen als het nodig acht. Ook hulp voor Oekraïne valt eronder. Het betekent een verdere breuk met het verleden, voor een land dat vanwege de geschiedenis lang terughoudend was met investeringen in defensie.
En dat is hard nodig, zo stellen CDU/CSU, de SPD en de Groenen. Ze verwijzen naar de Russische oorlog in Oekraïne, de bedreiging voor de rest van Europa die daarvan uitgaat en de al dan niet wegvallende cruciale militaire steun van de Amerikanen.
SignaalEuropa staat voor mogelijk de allergrootste veiligheidsuitdaging in zijn geschiedenis, aldus SPD-minister Pistorius van Defensie. "Daarom laat deze stemming zich niet uitstellen." Bovendien moet dit een signaal zijn aan landen die Europa bedreigen.
Daarnaast komt er buiten de begroting een extra pot voor investeringen in infrastructuur en verduurzaming, gevuld met 500 miljard euro aan leningen. Dat geld moet de komende twaalf jaar naar onder meer wegen en het spoor, dat deels nog uit de jaren 60 en 70 stamt. Zo'n 5000 bruggen hebben reparaties nodig of moeten zelfs worden afgebroken en opnieuw gebouwd.
Waarom het omstreden isHoewel er brede steun is voor het idee om meer in veiligheid, defensie en infrastructuur te investeren, was het zeker niet vanzelfsprekend dat dit pakket er is gekomen. Niet alleen vanwege de draai op schuldengebied, maar ook vanwege de recente verkiezingsuitslag.
Zo is voor een wijziging van de grondwet, die hiervoor nodig is, een eenvoudige meerderheid in het parlement niet genoeg. In plaats daarvan is meer dan twee derde van de stemmen nodig. De christendemocraten en sociaaldemocraten, die samen de nieuwe regering willen vormen, hebben daarvoor opgeteld onvoldoende zetels. En sinds de verkiezingen van afgelopen maand zouden ook de Groenen ze niet meer aan een meerderheid kunnen helpen. Dat betekent dat er steun van de radicaal-rechtse AfD of van de uiterst linkse Linke nodig is.
Met hulp van de AfD deze grondwetswijziging doorvoeren, dat willen de andere partijen uit principe niet. En zakendoen met Die Linke is in dit geval lastig, omdat zij juist zeer kritisch zijn op investeringen in defensie.
En dus vond er een noodgreep plaats. In plaats van het nieuwe parlement hierover te laten beslissen, kwam het oude parlement vandaag in een buitengewone zitting bijeen om nog snel deze grondwetswijzingen erdoor te loodsen voordat de zetels volgende week herverdeeld worden. De AfD en Die Linke stapten naar het grondwettelijk hof, maar die wees hun klachten af: het oude parlement is volledig bevoegd tot het nieuwe plaatsneemt.
'Kiezersbedrog'Maar ook om politieke redenen was het een gevecht. Dat draaide grotendeels om Friedrich Merz, de leider van de christendemocraten en vermoedelijk nieuwe bondskanselier.
Toen de sociaaldemocraten en de Groenen in aanloop naar de verkiezingen voorstelden om in het landsbelang de schuldenrem te versoepelen, noemde Merz dat nog onverantwoord. Zijn partij voerde bovendien fel campagne tegen de Groenen, Merz gaf af op "groene en linkse idioten".
Kort na de verkiezingen was hij toch voor het enorme schuldenpakket, met verwijzing naar de snel veranderde situatie in de wereld. Volgens Groenen-fractievoorzitter Haßelmann een slecht excuus: dat Europa meer op zichzelf is aangewezen voor verdediging was ook voor de verkiezingen al duidelijk.
Zij zal het Merz ook niet in dank hebben afgenomen dat hij, na alle harde woorden, de onmisbare steun van de Groenen voor lief leek te nemen. Zijn voorstel om de partij aan boord te halen, ontving ze in een voicemailbericht.
Uiteindelijk konden de Groenen nog aanzienlijke toezeggingen uitonderhandelen. Zo dwongen ze af dat 100 van de 500 miljard euro voor infrastructuur naar verduurzaming gaat. En dat niet alleen militaire uitgaven, maar ook investeringen voor cyberveiligheid, civiele bescherming bij aanvallen en rampen en de binnenlandse veiligheidsdienst onder de versoepeling van de schuldenrem vallen.
