NOS Nieuws - Algemeen

In Suriname is Jennifer Simons in een feestelijke ceremonie beëdigd als eerste vrouwelijke president van het land. Ook is het kabinet Simons-Rusland beëdigd.

In haar eerste toespraak als staatshoofd zei Simons zich te realiseren dat er extra druk op haar ligt vanwege het feit dat ze een vrouw is. Ze pleitte voor saamhorigheid en riep de Surinamers op aan het werk te gaan en elkaar te steunen "in goede en slechte tijden".

"Laten we allemaal hand in hand, zij aan zij, schouder aan schouder Suriname maken tot wat we allemaal willen dat het is voor ons en onze kinderen", zei het nieuwe staatshoofd.

Ze legde daarbij de nadruk op het herstel van volksgezondheid en onderwijs, maar ook van economische sectoren als landbouw en toerisme, om het land minder afhankelijk te maken van de winning van grondstoffen. Er is veel armoede in Suriname en Simons wil dat er werkgelegenheid wordt gecreëerd om de armoede aan te pakken.

Er zijn grote economische problemen, maar: "de vooruitzichten voor de toekomst zijn goed als we er met zijn allen in slagen de eerste moeilijke jaren te overbruggen".

Simons wil het land weer financieel gezond maken, onder meer door niet meer uit te geven dan er is. Daarnaast wil ze blijven investeren in een goede toekomst voor kinderen en jongeren. "De armoede moet ons niet verstikken."

Oliemiljarden

De komende jaren zal de oliewinning tot ontwikkeling komen, na de vondst van grote olievelden voor de Surinaamse kust. Verwacht wordt dat dit het land miljarden oplevert.

Simons waarschuwde dat het er niet toe moet leiden dat sommigen heel rijk worden, terwijl de rest van de bevolking in armoede blijft leven. "Het is de taak van de regering om met de inkomsten de levensstandaard van iedereen te verbeteren." Dat kan volgens haar alleen als alle Surinamers, binnen en buiten Suriname, meedoen.

Ook wil ze nog dit jaar beginnen met het decentraliseren van het bestuur en het bestrijden van de corruptie. Ze realiseert zich dat er tijd nodig is om dingen te veranderen.

Regering

De partij van Jenny Simons, de NDP, werd de grootste bij de verkiezingen van eind mei. Zes partijen vormden een regering onder haar leiding. Vicepresident is Gregory Rusland van de NPS, de tweede partij.

De vorige regering onder leiding van president Santokhi lukte het om in samenwerking met het Internationaal Monetair Fonds de economie te hervormen, maar kreeg veel kritiek omdat hij niet genoeg oog had voor de behoeften van de bevolking.

Meer dan twee derde van de Limburgers verwacht dat extreme regenval en overstromingen de komende vijf jaar vaker zullen voorkomen. Dat staat in een onderzoek van Ipsos I&O, waarover L1 Nieuws bericht.

Precies vier jaar gelden traden rivieren en beken in Limburg buiten hun oevers na drie dagen zware regenval. Vooral Valkenburg werd zwaar geraakt; een deel van de bewoners moest in allerijl worden geëvacueerd.

Woningen en bedrijfspanden werden verwoest, op een aantal akkers spoelde de complete aanplant weg. De schade bedroeg meer dan 1 miljard euro.

Vocht in de muur

Vier jaar na de overstromingen zijn de gevolgen nog steeds zichtbaar. In de Nicolaas en Barbarakerk in Valkenburg bijvoorbeeld. ''De vochtplekken op de muur zorgen ervoor dat we vier jaar later nog steeds niet alles hebben kunnen restaureren", zegt pastoor Herman Janssen. "Het heeft namelijk geen zin om iets te herstellen als het vocht nog in de muur zit."

Minder zichtbaar, maar wel heel duidelijk is de bezorgdheid onder veel Limburgers dat het opnieuw gebeurt. "Zeven op de tien inwoners achten de kans groot of heel groot dat Limburg in de komende vijf jaar opnieuw te maken krijgt met wateroverlast", schrijven de onderzoekers van Ipsos. In Maastricht en het Zuid-Limburgse heuvelland is dat zelfs 81 procent.

Slechts 16 procent van de Limburgers denkt dat de kans (heel) groot is dat zij ook persoonlijk te maken krijgen met wateroverlast. De helft van de ondervraagden denkt dat het risico voor de eigen woning klein is. De ligging van het huis en eerdere ervaringen met wateroverlast bij hoogwater spelen daarbij een rol, stellen de onderzoekers.

Spullen in veiligheid

Zo'n twee derde van de Limburgers zegt een of meer maatregelen te hebben genomen om schade van nieuwe wateroverlast te voorkomen. Veruit de meest genomen 'maatregel' is dat mensen nu weten hoe ze hun spullen snel in veiligheid kunnen brengen. Een op de zes zegt het huis te hebben aangepast om schade bij wateroverlast te beperken.

Burgmeester Daan Prevoo van Valkenburg ziet dat ook. ''Bewoners hebben bijvoorbeeld een kistje klaarstaan met een waterpomp en waterslang of er zijn schotten gemaakt bij de voordeur", aldus Prevoo. "Dit in combinatie met maatregelen die we vanuit de gemeente nemen, zoals een klimaat-app en vergroening van het centrum. Om ons zo beter voor te bereiden.''

Toch is er nog veel werk te doen voor de mensen die werken aan het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL). Dat is een samenwerkingsverband van alle Limburgse gemeenten, de provincie, het waterschap en het Rijk. Het is in het leven geroepen om de Limburgers beter voor te bereiden op (extreme) wateroverlast.

Waterweerbaarheid

WRL heeft onder het motto "waterweerbaarheid" een website opgezet met praktische tips en adviezen: wachtnietopwater.nl. Uit het Ipsos-onderzoek blijkt dat veruit de meeste inwoners liever een zoekmachine, de website van hun eigen gemeente of die van het Waterschap Limburg bezoeken. Slechts een kleine minderheid (3 procent) gebruikt wachtnietopwater.nl om informatie te zoeken over dit onderwerp.

Israël heeft opnieuw luchtaanvallen uitgevoerd op de Syrische hoofdstad Damascus, zowel bij het hoofdkwartier van het leger als in de buurt van het presidentieel paleis. De aanvallen houden verband met de onrust in en rond de Zuid-Syrische stad Sweida, waar een druzische minderheid woont die Israël zegt te willen beschermen. Hoe kijken druzen daar zelf tegenaan?

In en rond de stad Sweida is het al weken onrustig. Gevechten tussen het Syrische leger en druzische strijders laaiden woensdag opnieuw op, een dag na de aankondiging van een wankel staakt-het-vuren tussen beide partijen. Israël zegt dat de aanvallen doorgaan totdat de Syrische regeringstroepen zich volledig hebben teruggetrokken uit het gebied.

Inwoners van Sweida melden dat de stad en omliggende dorpen zwaar worden beschoten. Het Syrische ministerie van defensie houdt "illegale groeperingen" verantwoordelijk voor het verbreken van het bestand.

De recente escalatie begon zondag na een dodelijk conflict tussen druzen en bedoeïenen. Het Syrische leger en verwante milities trokken daarop Sweida binnen, op zo'n 100 kilometer ten zuiden van hoofdstad Damascus.

Israël voerde vervolgens luchtaanvallen uit op Syrische regeringstroepen bij Sweida en militaire doelen elders in Zuid-Syrië. Volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten, dat het conflict volgt vanuit Londen, zijn er in de afgelopen dagen bijna 250 doden gevallen.

Israëlische betrokkenheid groeit

Israël zegt dat het wil voorkomen dat het Syrische regime de druzen onderdrukt of verdrijft. Minister Katz van Defensie waarschuwde dat de aanvallen zullen escaleren als Damascus de troepen niet terugtrekt. "Het uitdelen van zware klappen is begonnen", schreef Katz vandaag bij een video van een explosie in Damascus die live op de Syrische tv te zien was.

Rol van Israël

Eerder dit jaar legden we in dit stuk onder meer uit waarom Israël zich mengt in het complexe conflict tussen Syrische pro-regeringsstrijders en de druzen.

De spanningen kregen gisteren een nieuwe wending toen tientallen Israëlische druzen de grens overstaken van Majdal Shams in het noorden van de Golanhoogvlakte, uit solidariteit met hun geloofsgenoten in Sweida. Het Israëlische leger liet weten dat het werkt aan hun terugkeer.

Israëls hoogste druzische geestelijk leider, sjeik Muafak Tarif, heeft Israël opgeroepen om militair in te grijpen in Sweida. Hij sprak van een "existentiële strijd" en eiste dat Israël desnoods met militaire middelen de Syrische troepen uit de Zuid-Syrische stad verdrijft. Druzische gemeenschappen in Israël hielden deze week een algemene staking en protesteerden bij de Syrische grens.

Bloedbad in Latakia

Ondertussen melden inwoners uit Sweida dat de situatie in de stad steeds ernstiger wordt. Sam Hudayfeh, een druus en al twintig jaar woonachtig in Nederland, komt oorspronkelijk uit de stad. Hij maakt zich zorgen over zijn familie die daar nog woont.

"Er wordt momenteel hevig gevochten", vertelt hij. "De helft van Sweida is inmiddels ingenomen door milities die worden gesteund door Damascus. Er is veel angst voor een herhaling van het bloedbad dat we in maart zagen in Latakia."

Hudayfeh ziet dat de situatie de druzen in Syrië verdeelt. "Geestelijk leider Hikmat Al-Hijri heeft onlangs in de regio opgeroepen tot meer democratie en bescherming voor de druzen. Hij staat ook in contact me druzische leiders in Israël. Maar veel druzen willen dit niet, omdat ze vrezen dat dit alleen maar tot problemen zal leiden met de islamitische meerderheid in Syrië."

'Weinig vertrouwen in Israël'

Van Israël verwacht men weinig, zegt Hudayfeh. "Er is weinig vertrouwen in Israëlische hulp aan de druzische gemeenschap in Syrië. Een ruime meerderheid van de druzen heeft liever goede banden met Damascus. Maar de troepen die nu gestuurd zijn geven daar geen enkele ruimt voor."

Ook Dalla Alkadamani, een druzische student in Nederland, maakt zich zorgen. "Ziekenhuizen zitten helemaal vol. De stad is al drie dagen afgesloten." Volgens haar is het onduidelijk wat Israël probeert te bereiken. "Behalve dat ze geen wapens in het gebied willen hebben, lijkt er geen concreet plan te zijn."

Alkadamani benadrukt dat de druzen in Sweida eigenlijk niet zitten te wachten op hulp van buitenaf. "De gemeenschap wordt daartoe gedwongen. Als Israël hulp aanbiedt, hebben ze bijna geen keus. Maar dat betekent niet dat de druzen in Sweida per se pro-Israël zijn."

Als je bestanden deelt via WeTransfer, geef je het bedrijf het recht om daarmee een AI-programma te trainen om schadelijke of illegale bestanden te detecteren, schreef het Nederlandse bedrijf in nieuwe gebruikersvoorwaarden. Maar na berichtgeving in de media verdween die passage.

"Nee", zegt het bedrijf nu met klem. "We gebruiken jouw bestanden niet om AI-programma's te trainen." WeTransfer zegt dat het dat niet heeft gedaan, maar alleen overwoog te doen.

Ondanks de nieuwe voorwaarden verandert er niets aan hoe WeTransfer omgaat met de bestanden die je via het platform verstuurt, zegt het bedrijf. De tekst is weer uit de voorwaarden verwijderd, "omdat het niet iets is wat WeTransfer doet met bestanden van klanten" en omdat het "mogelijk tot enige bezorgdheid heeft geleid".

Hoe werkt AI?

Met kunstmatige intelligentie (vaak afgekort tot AI van het Engelse artificial intelligence) 'leert' een computerprogramma om iets te doen of te maken aan de hand van voorbeelden.

Bedrijven geven het programma voorbeelden, zodat het die kan herkennen. Dit heet het 'trainen' van kunstmatige intelligentie. Aan de hand van die voorbeelden kan een AI-programma's dingen maken of herkennen die op die voorbeelden lijken.

WeTransfer is een Nederlandse dienst waarmee mensen en bedrijven grote bestanden kunnen uitwisselen. Het bedrijf werd in 2009 opgericht en kwam vorig jaar in handen van het Italiaanse Bending Spoons.

In de inmiddels weer aangepaste voorwaarden staat dat WeTransfer je bestanden mag gebruiken "om onze dienstverlening te kunnen uitvoeren, ontwikkelen en verbeteren".

Deskundigen niet gerust

Hoewel de omschrijving algemener is, is jurist Menno Weij er niet gerust op. "Ik vind dat die woorden dezelfde lading dekken", zegt hij tegen radiozender BNR. "Nog steeds lees ik dat ze er dus iets mee willen om de dienst te verbeteren en het product door te ontwikkelen."

"De snel aangepaste voorwaarden sluiten op geen enkele wijze het gewraakte gebruik voor AI-training uit", schrijft jurist Arnoud Engelfriet. Ook hij geeft aan dat de woorden "de dienst verbeteren" zo algemeen zijn, dat WeTransfer alsnog AI-programma's kan trainen met bestanden die mensen uploaden.

De NOS heeft dit voorgelegd aan WeTransfer en gevraagd of het bedrijf dit voor de toekomst wél overweegt of wil gaan doen. Het bedrijf laat weten dit niet te overwegen. "We hebben geen plannen om content te gebruiken om AI-modellen te trainen om inhoud te modereren of met enig ander doel."

Drie inspecties hebben een brief gestuurd naar demissionair minister Van Weel van Asiel waarin ze waarschuwen voor de gevolgen van het strafbaar stellen van illegaal verblijf in Nederland. Zij zeggen te vrezen dat mensen die hier illegaal verblijven zich helemaal uit de samenleving zullen terugtrekken.

Begin deze maand stemde de Tweede Kamer in met strengere asielwetten. De twee wetsvoorstellen regelen onder meer dat illegaal verblijf in Nederland strafbaar wordt. Ook iemand die mensen zonder geldige verblijfspapieren helpt, riskeert het om bestraft te worden. De Eerste Kamer moet zich nog over de wetsvoorstellen buigen.

Volgens de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de Inspectie van het Onderwijs (IvhO) en de Inspectie Justitie en Veiligheid wordt de positie van vreemdelingen nog kwetsbaarder als ze bijvoorbeeld geen aangifte kunnen of durven te doen of zorg gaan mijden.

Dat leidt "tot bredere maatschappelijke risico's voor onder meer de veiligheid, leefbaarheid en volksgezondheid", zeggen de inspecties in de brief.

Medeplichtig

Ook leiden de wetten volgens de inspecties tot een onwerkbare situatie voor bijvoorbeeld politieagenten en zorgverleners omdat die het risico lopen dat zij als medeplichtig worden gezien, terwijl zij de wettelijke taak hebben om hulp te verlenen.

Meerdere instellingen en organisaties hebben al kritiek geuit op de wetsvoorstellen, met name op de strafbaarstelling van illegaal verblijf. Zo stelt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dat de wetten deels juridisch onhoudbaar zijn en dat ze "onwenselijke gevolgen hebben voor de uitvoering op lokaal niveau".

Advies

Ook de politie maakt zich zorgen en vindt dat wordt gesuggereerd "dat elke illegale vreemdeling overlastgevend is of crimineel gedrag vertoont".

De Raad van State buigt zich nog over de vraag of het strafbaar is om hulp te bieden aan mensen zonder documenten. Dat was een eis van NSC en SGP om in te stemmen met de wetsvoorstellen. Begin september verwacht de Raad van State het advies af te hebben.

Het hoofdpodium van het Belgische festival Tomorrowland is binnen anderhalf uur volledig afgebrand. De brand, die rond 18.00 uur begon, woedt nog altijd. Er waren ook vuurwerkknallen te horen.

Van het podium is alleen nog een geraamte over. Hoe de brand is ontstaan, is niet duidelijk. Het Belgische dancefestival in Boom, in de buurt van Antwerpen, begint vrijdag.

De festivalorganisatie zegt dat er niemand gewond is geraakt en dat het festival gewoon doorgaat. "We zijn positief ingesteld, we gaan ons oppeppen en er een mooi festival van maken. Maar dat zal zonder main stage zijn." De festivalcamping gaat morgen gewoon open.

Volgens de VRT waren ongeveer duizend medewerkers op het terrein bezig met de voorbereidingen. Omwonenden wordt geadviseerd ramen en deuren gesloten te houden.

De krant Het Laatste Nieuws zegt dat er mogelijk iets verkeerd ging met de "pyrotechnische installaties" aan het hoofdpodium. Onder meer de afsluitende act op het hoofdpodium gaat vaak gepaard met een vuurwerkshow.

Ieder jaar ziet het decor van het hoofdpodium er anders uit. Het wordt speciaal ontworpen voor het thema van het festival. Aan het decor dat in brand staat, wordt al sinds 2023 gewerkt, met 35 artiesten uit tien verschillende landen. De bedoeling was dat het hierna naar Brazilië zou worden verscheept, voor de Braziliaanse versie van Tomorrowland.

Duizenden bezoekers

Tomorrowland is een dancefestival dat twee weekenden duurt, van 18 tot 20 juli en van 25 tot 27 juli. De camping voor festivalgangers gaat op de donderdag al open. Er komen zo'n honderdduizenden bezoekers op af, verdeeld over die twee weekenden. Ook veel Nederlanders gaan er ieder jaar naar toe.

Komende vrijdag zou de Nederlandse dj Martin Garrix draaien als afsluitende act op het hoofdpodium, op zaterdagavond stond Nederlander Nicky Romero daar op de planning.

Dj's die zouden draaien op het hoofdpodium reageren bedroefd. De Belgische Charlotte De Witte noemt het "hartverscheurend". Dj-duo Dimitri Vegas & Like Mike plaatst een gebroken hart op Instagram.

'Optredens grote namen gaan door'

Tomorrowland wil ook de optredens van alle grote namen die op het hoofdpodium gepland stonden door laten gaan.

"We zijn nu met experts en veiligheidsdiensten in kaart aan het brengen wat er mogelijk is", zegt een woordvoerder tegen het ANP. "We zullen zaken moeten omgooien. Maar de bedoeling is dat alle grote artiesten gaan optreden, inclusief Martin Garrix. We hopen daar morgen meer duidelijkheid over te kunnen geven."

De zeehondenopvang in Stellendam krijgt het steeds drukker met in de steek gelaten pups. Deze zomer zijn er al zeventien zeehondjes in de opvang op Goeree-Overflakkee ondergebracht nadat ze in hun eentje op het strand waren aangetroffen.

De opvang wijt dat aan strandgangers die om een pup heen gaan staan als er eentje in de zon ligt en zo de moeder afschrikken.

"Het gebeurt regelmatig dat mensen te dichtbij komen", zegt Petra la Pierre van opvangcentrum A Seal in Stellendam bij Rijnmond. "Meestal is de moeder vis aan het vangen. Als ze terugkomt en ziet dat er veel mensen in de buurt zijn, dan blijft ze in het water."

Levensgevaarlijk

Gevolg is dat de pup eenzaam achterblijft. Het is levensgevaarlijk voor pups om van hun moeder gescheiden te zijn, stelt La Pierre. Zeker in de eerste vier weken, omdat de pup dan nog niet weet hoe hij voor zichzelf moet zorgen.

Dat is ook de reden dat de opvang de pups niet aan hun lot overlaat, maar direct ophaalt én oplapt. "Wij geven ze hier in de opvang zalmpap, maar dat is niet zo goed als moedermelk", zegt La Pierre.

Extra druk

Dit is zeker niet de eerste zomer dat de opvang het druk heeft, maar La Pierre wijst erop dat het door het warme en mooie zomerweer nu extra druk is op de stranden. Voor de pups is dat slecht nieuws.

"We zullen eraan moeten wennen dat we rekening houden met elkaar, natuur en mens, en dat we samen op het strand leven", benadrukt La Pierre. "Het is belangrijk dat mensen 30 tot 50 meter afstand houden", vervolgt ze. "Bij zo'n afstand zal de moeder ze minder snel achterlaten."

Zeehondenwachter

In plaats van naar de zeehond toe te lopen kunnen strandgangers beter bellen met de opvang. "Dan kan de zeehondenwachter nakijken of alles goed gaat", zegt La Pierre. En wie een zeehondje toch van dichtbij wil zien, kan naar A Seal gaan.

De opvang is van plan om de meeste pups rond half augustus weer uit te zetten, als ze genoeg zijn aangesterkt.

De vrouw die gistermiddag werd doodgeschoten in Gouda deed begin juni aangifte tegen haar ex, de vermoedelijke schutter. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie (OM).

De man van 53 uit Eindhoven werd gisteravond zwaargewond gevonden in de duinen bij Scheveningen. Hij is inmiddels overleden. De politie gaat uit van zelfdoding.

RTL Nieuws en De Telegraaf melden dat de vrouw al een tijdje ondergedoken zat in een blijf-van-mijn-lijfhuis, een opvang voor vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld. De politie en de gemeente Gouda zeggen tegen de NOS hierover geen uitspraken te kunnen doen. Dat geldt ook voor het OM. Vanwege haar aangifte was de vrouw bekend bij verschillende hulpverleningsinstanties, zegt het OM.

Het is de vraag hoe de man erachter is gekomen dat de vrouw in Gouda was. Uit berichten op zijn sociale media bleek dat hij wist dat ze in een blijf-van-mijn-lijfhuis zat, wat niet de bedoeling is. De adressen van dit soort locaties worden juist geheim gehouden, zodat vrouwen hier veilig opgevangen kunnen worden.

Eerder al 13 jaar cel

Samen hadden ze twee kinderen. Verschillende media schrijven over berichten die de man op sociale media plaatste. Daaruit zou blijken dat hij boos was op de vrouw, omdat hij zijn kinderen een tijdje niet had gezien. Het gaat om een jongen en een meisje.

De man, Driekus K., werd in 2009 veroordeeld tot dertien jaar cel voor poging tot moord op een andere ex-vriendin. Een jaar eerder schoot hij voor de ogen van hun zoontje acht kogels op haar af. Ook werd hij veroordeeld voor de zware mishandeling van haar broer.

Met de kennis van nu

De man werd begin vorige maand aangehouden voor mishandeling van zijn 39-jarige ex-vrouw en voor wapenbezit. Op 5 juni werd hij voorgeleid aan de rechter-commissaris, waarna hij twee weken vastzat.

De vrouw overleed gistermiddag nadat ze was neergeschoten. De schietpartij vond rond 15.30 uur plaats. De inspanningen van hulpdiensten mochten niet meer baten. Ze overleed ter plekke aan haar verwondingen.

De ultraorthodoxe partij Shas stapt uit het Israëlische kabinet, melden internationale persbureaus. Daarmee verliest de coalitie onder leiding van premier Netanyahu de meerderheid in het parlement.

Shas is het niet eens met een voorgenomen uitbreiding van de groepen die onder de dienstplicht vallen. Orthodoxe studenten waren daarvan grotendeels uitgezonderd, maar er ligt een wetsvoorstel op tafel om een eind te maken aan die uitzondering. Eerder stapte om die reden ook de partij Verenigd Thora-jodendom uit de coalitie.

Het betekent niet dat de regering-Netanyahu nu direct valt. Waarschijnlijk kan Netanyahu doorregeren met een minderheidskabinet. Shas heeft laten weten de coalitie niet te willen ondermijnen en ook niet te willen dat het kabinet valt. De partij zegt bereid te zijn voor andere wetsvoorstellen te stemmen.

Veel meer geld naar de Europese Unie, een Europese belasting op tabak en minder Europees geld naar landbouw. Het zijn voorstellen van de Europese Commissie voor de meerjarenbegroting voor de jaren 2028-2034. Ze zijn het startschot voor twee jaar onderhandelen.

De begroting moet flink op de schop, vindt de Commissie. Volgens het dagelijks bestuur van de Europese Unie is er veel meer geld nodig voor defensie en om de concurrentie met de VS en China het hoofd te bieden.

Voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen noemt de begroting de "meest ambitieuze" ooit. "Het is een begroting voor een nieuw tijdperk, een begroting die rechtdoet aan de Europese ambities en uitdagingen en die onze onafhankelijkheid versterkt."

De nieuwe meerjarenbegroting geldt pas vanaf 2028, maar de Commissie komt niet voor niets zo vroeg met haar plannen. De begroting vormt de basis voor het beleid van de komende jaren. Een nieuwe begroting leidt altijd tot een stevige strijd tussen de Europese lidstaten. Ze willen allemaal zoveel mogelijk geld ontvangen en zo min mogelijk betalen.

Hoeveel geld?

De Europese Commissie wil voor de jaren 2028-2034 2 biljoen euro, ofwel 2000 miljard euro. Dat is zeer veel meer dan de huidige meerjarenbegroting van ruim 1200 miljard euro.

Die 2 biljoen euro is dus bedoeld voor een periode van 7 jaar. Dat komt neer op gemiddeld 285 miljard per jaar. Ter vergelijking: dat is minder dan de Nederlandse begroting. Die is nu 450 miljard euro per jaar.

Het hogere bedrag komt ook niet als een verrassing. Want niet alleen is er geld nodig voor nieuwe ambities, de EU moet ook nog 168 miljard euro coronaschuld terugbetalen.

Wie gaat betalen?

De EU-landen vullen met een jaarlijkse bijdrage het grootste deel van de Europese kas, zo'n twee derde. Daarnaast heeft de EU eigen bronnen van inkomsten. Dat zijn bijvoorbeeld douaneheffingen en een deel van de opbrengsten uit btw.

De Commissie doet vandaag voorstellen voor nieuwe vormen van eigen inkomsten. Het gaat om een Europese belasting op tabak, een belasting op elektronisch afval en een belasting voor grote bedrijven met een omzet hoger dan 100 miljoen euro. Die extra inkomsten moeten helpen om de coronaschulden terug te betalen.

Wat wil de EU met het geld doen?

De Commissie wil 410 miljard vrijmaken voor een speciaal Concurrentiefonds. Met dat geld wil ze investeringen in tech, voedselzekerheid en defensie stimuleren, mede om achterstanden op China en de VS in te lopen.

Andere sectoren moeten het met relatief minder geld doen dan voorheen. Voorheen ging een derde van de begroting naar landbouw en een derde naar achtergestelde regio's. Nu voegt de Commissie die twee samen in een nieuwe pot die in totaal nog de helft van de begroting uitmaakt.

De Commissie wil dat geld ook anders verdelen. Het plan is om voorwaarden over de rechtsstaat te verbinden aan de subsidies. Wie zich niet aan die voorwaarden houdt, krijgt minder geld of moet eerst hervormingen doorvoeren.

Een andere verandering is dat nationale regeringen meer zeggenschap krijgen over de besteding van het geld. Dat betekent minder zeggenschap voor de regio's waarvoor het geld bedoeld is.

Hoe gaat het nu verder?

Nu het voorstel van de Commissie op tafel ligt, kunnen de onderhandelingen echt beginnen. Over de begroting bestaan enorme meningsverschillen, bijvoorbeeld als het gaat om het samen lenen van geld, iets waar Nederland zich steeds tegen heeft verzet. De Commissie stelt vandaag voor om dat in crisissituaties makkelijker te maken.

En dat is slechts een van de hete hangijzers. Landen als Frankrijk en Polen zien helemaal niets in het beknibbelen op geld voor landbouw, waarvan zij grote profiteurs zijn. En Nederland en Duitsland willen überhaupt niet dat het budget omhooggaat. Demissionair minister van Financiën Eelco Heinen laat in een verklaring weten de voorgestelde begroting 'echt te hoog' te vinden. "De discussie moet niet elke keer gaan over hoe de EU meer kan uitgeven, maar over hoe het geld beter kan worden uitgegeven."

Uiteindelijk moeten ze wel allemaal hun handtekening onder de begroting zetten, de landen moeten het er unaniem over eens worden. Hoe dan ook zal er nog enorm aan het voorstel van vandaag geschaafd worden: eindeloze vergaderingen en discussies dus. Pas over twee jaar zullen we echt weten hoe de begroting eruitziet.

Voor het eerst in vijftig jaar is er een zeldzame kiwisoort waargenomen op het vasteland van Nieuw-Zeeland. Het gaat om de kiwi pukupuku, de kleinste soort van deze loopvogels.

In maart zag een jager van het Department of Conservation een vrouwtje van deze soort. Een ranger en zijn hond wisten het beestje te vinden en veren te verzamelen. Daarmee kon worden bevestigd dat het inderdaad om de kiwi pukupuku ging. Later werd er ook een mannetje gevonden, vermoedelijk van dezelfde soort. Dat wordt nog onderzocht.

De ranger en zijn hond met de kiwi:

Aan het begin van de 20ste eeuw was de kiwisoort bijna uitgestorven. Nu leven er ongeveer 2000 vogels van deze soort op eilanden voor de kust en in omheinde plekken zonder roofdieren. Het dier is nu gezien langs de westkust van het Zuidereiland. In 1978 werd deze soort voor het laatst op het vasteland gezien.

De naam van het dier komt van de Maori, de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland. De naam zou zijn afgeleid van de kreet van het mannetje. Deze kiwi is de kleinste van de verschillende soorten kiwi's en weegt tussen de 900 gram en 1,9 kilo. Natuurbeschermers en de Maori zijn blij dat de vogel weer is gezien op het vasteland. Ze willen ervoor zorgen dat de soort veilig kan leven in het gebied.

Zenders en microfoons

Beide kiwi's hebben zenders gekregen en zijn weer vrijgelaten in de natuur. Experts willen de soort op deze manier monitoren. Ook zijn er microfoons in het natuurgebied geplaatst. Op die manier willen de experts erachter komen of er nog meer kiwi's in het gebied zitten. Het doel is om de kiwi pukupuku in de toekomst beter te beschermen.

Correspondent Nieuw-Zeeland Meike Wijers:

"De kiwi is een bijzondere vogel voor Nieuw-Zeeland. Voordat Europeanen ooit voet aan land zetten, was hij al zeer geliefd bij de inheemse Maori-bevolking. Die gaven de loopvogel ook zijn naam, kiwi pukupuku. De veren van de vogel worden bijvoorbeeld gebruikt voor een mantel die de Maori dragen bij speciale ceremonies, in de Maori-taal een kahu kiwi genoemd.

Later werd de vogel ook bij de Europese kolonisten populair. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kregen Nieuw-Zeelandse soldaten voor het eerst de bijnaam 'kiwi'. Inmiddels is de kiwi het symbool van Nieuw-Zeeland.

Maar het gaat niet goed met deze vogel, die nergens anders ter wereld voorkomt. Geschat wordt dat er ooit ruim twaalf miljoen kiwi's rondscharrelden, maar inmiddels zijn er slechts zo'n 68.000 over en die aantallen nemen jaarlijks met zo'n 2 procent af. Dat komt vooral door geïntroduceerde roofdieren en het verlies van hun leefomgeving.

Er zijn verschillende soorten kiwi's en van deze kleine, gevlekte variant werd al jaren gedacht dat hij was uitgestorven op het vasteland. Dat er nu toch een is aangetroffen, wordt in Nieuw-Zeeland onthaald als heel goed nieuws."

Het is een bijzonder beeld van heel ver weg: de geboorte van een nieuw zonnestelsel. Een internationaal team van sterrenkundigen heeft voor het eerst de fase vastgelegd waarin proto-planetair stof begint samen te klonteren rond een 'babyster'. De resultaten zijn vandaag in wetenschappelijk tijdschrift Nature gepubliceerd.

Het is niet naast de deur: HOPS-315 bevindt zich 1300 lichtjaar ver weg. Dat betekent dat dit beeld van de ster onderweg is geweest sinds Karel de Grote en Bonifatius op aarde rondliepen. Voor wie niet weet wat erop is te zien, kan het van alles zijn. Een wazige vuurwerkfoto. Een reflectie in een fotolens. Een close-up van een in slow motion exploderende gloeilamp.

Maar Melissa McClure, universitair docent van de Sterrewacht Leiden weet waar we naar kijken, en hoe speciaal het is. "We hebben eerder zonnestelsels in wording waargenomen, maar daar zag je dat er zich al echt planeten aan het vormen waren. Een latere fase dus. Dit is echt een babyfoto van een zonnestelsel. En dan ook nog een die heel erg lijkt op ons eigen zonnestelsel."

James Webb-telescoop

Het team kwam HOPS-315 op het spoor door met de befaamde James Webb-ruimtetelescoop te speuren naar mineralen en andere stoffen die in stokoude meteorieten in ons eigen zonnestelsel te vinden zijn. Die ruimtestenen zijn bij het ontstaan van ons planetenstelsel onder extreme hitte in planetaire schijven gecondenseerd, waaruit later de planeten zijn ontstaan.

Met de James Webb ontdekten de sterrenkundigen diezelfde kristalachtige mineralen bij HOPS-315. Met de ruimtetelescoop, die op 1,5 miljoen kilometer afstand van de aarde staat, was echter niet precies vast te stellen waar de gevonden chemische signalen precies vandaan kwamen. Daarvoor was weer een enorm sterke telescoop op aarde nodig, de ALMA in Chili, die bestaat uit 66 radiotelescopen.

Met die schotels stelde het team vast dat er een grote gelijkenis was tussen dit babyzonnestelsel en het onze. "We zien de mineralen op dezelfde afstand van hun protoster, dezelfde plek als de planetoïden in ons eigen zonnestelsel", zegt McClure

"De kwaliteit van het beeld dat ALMA maakte was verbazingwekkend", zegt McClure. "Je kunt zoveel details zien, en de resolutie is veel beter dan de beelden die we hebben van andere protosterren. Deze komt wel aan de muur bij ons."

Het zal nog 5 miljoen jaar duren voordat planeten zich echt hebben gevormd. Of dat planetenstelsel er net zo gaat uitzien als bij ons, met zo'n acht planeten en wat dwergplaneetjes en andere kleinere objecten, is niet te zeggen. "Maar het zou kunnen. Er zit genoeg materiaal in de schijf van stof rond HOPS-315."

Milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) gaat in beroep tegen de uitspraak van de rechter in de zaak om de natuurvergunning van Schiphol. Eerder gingen het demissionaire kabinet en de luchthaven zelf ook al in beroep.

Dat MOB naar de Raad van State stapt, is opvallend, omdat de organisatie op veel punten in het gelijk werd gesteld. De rechter vernietigde vorige maand de vergunning, omdat die niet zorgvuldig was voorbereid en onvoldoende was gemotiveerd. Het besluit betekende niet dat het vliegverkeer stil kwam te liggen. Schiphol zei van plan te zijn de vergunningaanvraag te wijzigen.

MOB is niet tevreden met het volledige oordeel. Door de vergunning ging een streep, maar de rechter stelde wel dat Schiphol aanspraak kan maken op 460.000 vliegbewegingen. MOB vindt dat "veel te veel".

'Schiphol gematst'

"Het is onbestaanbaar dat midden in de klimaatcrisis en stikstofcrisis een grote vervuiler als Schiphol zo gematst wordt", zegt MOB-voorzitter Johan Vollenbroek.

MOB gaat ook in beroep tegen het afwijzen van een handhavingsverzoek. In 2022 diende de organisatie dat verzoek in, omdat Schiphol de Wet natuurbescherming zou overtreden.

Toenmalig minister voor Natuur en Stikstof Van der Wal ging niet mee in dat verzoek. Daar werd beroep tegen aangetekend door MOB, maar dat werd door de rechter ongegrond verklaard. MOB stapt daarom ook op dit punt nu naar de Raad van State.

Ministerie en Schiphol ook in beroep

Vorige week schreef demissionair staatssecretaris Rummenie in een brief aan de Tweede Kamer dat ook hij in beroep gaat tegen de uitspraak waarin de natuurvergunning werd vernietigd. Rummenie wees op de "grote sociaaleconomische en maatschappelijke belangen bij de exploitatie van de luchthaven".

In de brief werd ook gemeld dat de Royal Schiphol Group beroep aantekent tegen de uitspraak. De luchthaven stelde eerder al dat vergunning "grotendeels" goed was ingediend en riep de overheid op met een oplossing te komen.

De eigenaar van een zonnepark langs de A9 bij Schiphol moet een deel van de zonnepanelen verwijderen. Dat heeft de rechter besloten in een kort geding dat was aangespannen door Schiphol en de KLM.

Piloten hebben op sommige momenten bij de landing op de Polderbaan last van de schittering van de zonnepanelen. Die is zo sterk dat piloten verblind raken als ze de baan naderen.

Het zonnepark in de gemeente Haarlemmermeer telt bijna 230.000 zonnepanelen. Daarvan moeten er ruim 78.000 weg; de helft daarvan voor 1 september en de andere helft voor 15 oktober. De eigenaar draait ook op voor de kosten.

De zonnepanelen liggen recht onder de aanvliegroutes van de Polderbaan en de Zwanenburgbaan. De schitteringen leveren een gevaar op voor de vliegveiligheid en een aanzienlijk risico op ernstige ongevallen, oordeelt de rechter.

Op sommige momenten in het jaar worden piloten verblind door de zonnepanelen, blijkt ook uit gesprekken vanuit de cockpit:

"Collega's die er last van hebben gehad, zeiden dat ze iets in deze orde van grootte nog niet eerder hadden meegemaakt", zegt piloot Coen George, vicepresident van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers (VNV).

Het zonnepark van De Groene Energie Corridor (DGEC) is eind vorig jaar aangelegd. In de winter hadden de piloten geen last van schitteringen. De eerste meldingen kwamen in februari.

Momenteel wordt de Polderbaan vanwege de schittering op bepaalde momenten niet gebruikt. Dat was zo in februari en maart, dagelijks tussen 10.00 en 12.00 uur, en dat zou ook weer spelen vanaf eind augustus. Dat is afhankelijk van de stand van de zon.

"Dat is heel vervelend, het doet iets met de capaciteit", zegt Coen George. "De Polderbaan is een van de meest gebruikte banen, maar ook een baan die qua omgevingsgeluid het beste ligt, je vliegt over de minste bebouwing."

Schiphol en de KLM zijn blij met de uitspraak. Ze zien het als een bevestiging dat het zonnepark een risico vormt voor de veiligheid en dat de verantwoordelijkheid voor de oplossing van het probleem bij de eigenaar van het park ligt. Wel blijven er zorgen bestaan over de panelen die mogen blijven, twee derde van het totaal.

KLM zegt dat reizigers en omwonenden last hebben van het tijdelijk sluiten van banen. Als de Polderbaan en de Zwanenburgbaan niet kunnen worden gebruikt, leidt dat tot verstoring voor reizigers en intensiever gebruik van de andere banen, met extra vliegverkeer voor omwonenden. Sluiting van de banen kan volgens de vliegmaatschappij tot miljoenen schade per dag leiden.

Schiphol spreekt van een doorbraak in de impasse die tussen de betrokken partijen was ontstaan, maar stelt ook dat het probleem niet is verholpen met het verwijderen van de velden A en B. "Eind augustus keert de verblindende schittering terug, ook op velden C en D van het zonnepark. Dit blijft een onaanvaardbaar veiligheidsrisico", zegt de luchthaven.

Teleurgesteld

Eigenaar DGEC is teleurgesteld over de uitspraak. Het bedrijf vindt dat het niet onrechtmatig handelt en dat het niet zou moeten opdraaien voor de kosten die het nu moet maken.

DGEC zegt verder dat er geen verschil van inzicht bestaat over het gegeven dat de vliegveiligheid voorop moet staan. Het ging er vooral om welke partij maatregelen zou moeten nemen om de veiligheid te garanderen en wie er financieel voor zou moeten opdraaien.

De Inspectie Leefomgeving en Transport heeft eerder een handhavingsverzoek ingediend om de afgegeven omgevingsvergunning voor het zonnepark in te trekken. Daarin staat - volgens KLM en Schiphol terecht - dat het gehele zonnepark een gevaar kan vormen. Beide eisers zeggen dat ze erop rekenen dat dit tot verdere actie leidt.

Het zonnepark kan 130 gigawattuur energie per jaar opwekken. Dat staat gelijk aan het jaarlijkse verbruik van zo'n 40.000 huishoudens.

Tijdens een driedaagse internationale politieoperatie zijn deze week de servers van de beruchte pro-Russiche cybercrimegroep NoName057(16) offline gehaald. De politie meldt dat het gaat om meer dan honderd servers die de groep gebruikte om onder meer ddos-aanvallen uit te voeren.

Aan de operatie deden opsporingsdiensten en cybercrime-experts uit twaalf landen mee, waaronder uit Nederland. De overkoepelende organisaties Europol en Eurojust coördineerden de actie, die de codenaam Eastwood kreeg.

Bij de operatie "over de gehele wereld" tegen de infrastructuur van de cybercrimegroep werden ook twee mensen aangehouden, meer dan twintig huiszoekingen gedaan en zeven aanhoudingsbevelen uitgevaardigd. Daaronder vallen ook aanhoudingsbevelen tegen twee personen waarvan wordt vermoed dat ze de architecten zijn achter vele aanvallen. Ze wonen in Rusland, schrijft Europol.

Namen en foto's van vijf gezochte NoName-leden zijn vandaag ook gepubliceerd op de Europol-website. Zij hebben allemaal de Russische nationaliteit.

Websites plat

NoName057 haalde de afgelopen jaren geregeld het nieuws met ddos-aanvallen. Zo legden de cybercriminelen in 2023 op die manier urenlang de websites van de havens in Amsterdam en Den Helder plat. Een jaar later overkwam websites van Belgische havens en lokale besturen hetzelfde.

Ook bleek in mei nog uit een NOS-analyse dat de groep in een week tijd meer dan vijftig Nederlandse websites had aangevallen.

Verder voerde NoName een aanval uit tijdens de recente NAVO-top in Den Haag, meldt Europol. Die had volgens de internationale politieorganisatie geen noemenswaardige gevolgen.

Ddos-aanval

Bij een ddos-aanval worden websites bestookt met enorme hoeveelheden dataverkeer. De website kan daardoor onbereikbaar worden of traag laden voor 'echte' bezoekers. Bij zo'n aanval is geen sprake van een digitale inbraak (een hack) of diefstal van gegevens.

De groep is actief sinds de Russische invasie in Oekraïne in 2022 en heeft het voornamelijk gemunt op bedrijven en overheden in landen die Oekraïne steunen.

Europol laat weten dat er ook ruim duizend berichten met waarschuwingen zijn gestuurd naar personen die sympathiseren met de cybercrimegroep.

Volgens Europol zijn leden van NoName057 te typeren als "voornamelijk Russischtalige sympathisanten, die geautomatiseerde tools gebruiken om ddos-aanvallen uit te voeren". Er is geen centraal leiderschap en ook beschikken ze niet over "geavanceerde technische vaardigheden". Belangrijkste drijfveren zijn hun ideologieën en beloningen.

Een 43-jarige man uit Zwolle is veroordeeld tot twaalf jaar cel en tbs. De rechtbank acht bewezen dat hij vorig jaar maart een andere Zwollenaar op brute wijze heeft vermoord. Dat gebeurde op klaarlichte dag op de parkeerplaats van een supermarkt.

De moord lijkt het gevolg van een jarenlang conflict tussen de verdachte en het 44-jarige slachtoffer, meldt RTV Oost. Tegelijkertijd stelt de rechtbank vast dat de verdachte zich dat conflict deels inbeeldde. Uit deskundigenrapportages blijkt dat hij sterk verminderd toerekeningsvatbaar is en een paranoïde waanstoornis heeft.

De moord vond plaats op woensdag 6 maart 2024. De verdachte ramde op de parkeerplaats de auto van zijn slachtoffer. Hij stapte uit, vuurde zes kogels af door de voorruit van de auto van het slachtoffer. Daarna nam hij plaats op de bijrijdersstoel en stak het slachtoffer meermaals met een mes. Het slachtoffer overleed ter plekke.

De moord zorgde voor veel opschudding. De verdachte was een bekende kleermaker in de binnenstad van Zwolle. Zijn slachtoffer, Peter Bloemink, had een goedlopend beveiligingsbedrijf.

Met voorbedachte rade

De verdachte bekende de moord. Voor de rechtbank was ook meteen duidelijk dat hij met voorbedachten rade heeft gehandeld. Hij kocht van tevoren een wapen, veroorzaakte de aanrijding, beschoot de auto en nam daarna plaats in de auto om het slachtoffer te steken. "Bij elke stap heeft de man de tijd gehad om zich te bedenken", aldus de rechtbank.

Ook speelt mee dat de verdachte een half jaar voor het fatale incident tegen een wijkagent zei: "Of hij dood, of ik dood!"

Belaagd

Zowel de verdachte als het slachtoffer woonden in de Aa-landen, een rustige buitenwijk van Zwolle. Een aantal jaren geleden kregen hun zonen daar ruzie met elkaar op school. De ruzie sloeg over op de vaders en zou meermaals tot problemen hebben geleid.

Zo zei de verdachte dat Bloemink hem meermaals had belaagd. In 2023 werd een steen door de ruit van zijn huis gegooid. Daarna werd met vuurwerk de voordeur opgeblazen. Voor deze incidenten is nooit iemand opgepakt.

Andersom werd de verdachte van de moord in 2023 nog veroordeeld tot een taakstraf van 25 uur en een geldboete van 500 euro voor het mishandelen van Bloemink.

Ingebeeld

De rechtbank wijst er in zijn vonnis op dat de verdachte weliswaar dacht dat hij werd gestalkt door het slachtoffer, maar dat dit in de praktijk niet gebeurde. "Hij verkeerde in een psychotische toestand en zag Peter Bloemink als de verpersoonlijking van het kwaad", aldus de rechtbank.

Door de complexiteit van zijn waanstoornis denken deskundigen dat de kans op herhaling "matig tot hoog" is. Vandaar dat de rechtbank de man ook tot tbs veroordeelde; na zijn celstraf moet hij verplicht onder "klinische behandeling met een hoog beveiligingsniveau".

De man moet ook een aantal schadevergoedingen betalen, in totaal voor een bedrag van ongeveer 168.000 euro.

Voor het eerst sinds het bestaan van de AOW moeten de uitkeringen voor gepensioneerden voor meer dan de helft worden betaald met belastinggeld. Dat komt omdat er steeds minder werkenden zijn, die voor steeds meer mensen de AOW-uitkering moeten betalen. Wordt de AOW hierdoor onbetaalbaar?

Hoe lang is er al AOW?

Al 68 jaar. In de Boterdiepstraat in Amsterdam kreeg de 70-jarige belastingambtenaar A. Bakker op 2 januari 1957 de eerste AOW-uitkering persoonlijk overhandigd van toenmalig minister Ko Suurhoff van Sociale Zaken.

In 1919 was al de Ouderdomswet ingevoerd, waarmee werkenden zich konden verzekeren voor een pensioenuitkering. Een staatspensioen kwam er niet, omdat dit "de volkskracht zou ondermijnen".

Die gedachte veranderde na de Tweede Wereldoorlog. Toenmalig minister Willem Drees van Sociale Zaken voerde in 1947 een Noodwet Ouderdomsvoorziening in voor ouderen in geldnood. Daarmee konden 250.000 ouderen 'Drees trekken'. Als premier introduceerde 'Vadertje Drees' de Algemene Ouderdoms Wet, kortweg AOW.

Wat is de AOW precies?

De AOW regelde in eerste instantie dat mannen en ongehuwde vrouwen vanaf 65 jaar een minimaal inkomen kregen. Sinds 1985 is de AOW er voor alle vrouwen. De AOW wordt betaald door werkenden, via een premie die van hun bruto salaris wordt afgetrokken. In 1980 werd de hoogte van de AOW gekoppeld aan een percentage van het minimumloon.

De AOW is een basispensioen voor iedereen die in Nederland heeft gewoond of gewerkt. Dit kan worden aangevuld met een zelf opgebouwd pensioen, bijvoorbeeld via de werkgever. De AOW-leeftijd ligt sinds 2013 niet meer vast. Op basis van hoeveel langer mensen gemiddeld leven, gaat de AOW-leeftijd steeds in stappen van drie maanden omhoog.

Veeg naar links om te zien hoe de leeftijdspiramide voor de AOW verandert:

Waarom is er discussie over de AOW?

Tot aan de eeuwwisseling betaalde de AOW zichzelf. Sinds 2001 moest er steeds meer belastinggeld worden bijgelegd. In het begin was dat nog bijna 700 miljoen euro; in 2023 droeg de overheid met zo'n 24 miljard euro voor het eerst net zo veel bij aan de AOW-uitkeringen als werkenden. Vorig jaar was dat met bijna 28,5 miljard euro voor het eerst zelfs meer.

Het huidige probleem begon eigenlijk al bij de start van de AOW. Toen het Nederland na de Tweede Wereldoorlog economisch steeds meer voor de wind ging, ontstond vanaf de jaren 50 een geboortegolf. Die zogenoemde babyboomgeneratie gaat inmiddels met pensioen.

Door de betere gezondheidszorg worden mensen steeds ouder, waardoor ze langer AOW krijgen. Door een lager aantal geboortes daalt het aantal werkenden. Zo is de piramide uit 1957 van meer jongeren tegenover minder ouderen 68 jaar later omgedraaid. Pas rond 2060 zal dit weer 'normaal' zijn.

Is dat erg?

"Er zijn steeds minder werkenden die voor steeds meer mensen de AOW-uitkeringen moeten betalen", zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. "Toen de AOW werd ingevoerd waren er voor iedere AOW-ontvanger zeven mensen in de werkzame leeftijd. Die verhouding is nu drie op één. Door de stijging van het minimumloon is ook de AOW-uitkering sterk verhoogd. Werkenden kunnen dit tempo niet bijbenen."

Of dat erg is, daarover wordt al bijna twintig jaar een verhitte discussie gevoerd. In 2013 werd met veel pijn en moeite ingevoerd dat de AOW-leeftijd in stappen omhoog ging naar 67 jaar om de uitkering betaalbaar te houden. Linkse oppositiepartijen wilden dat mensen juist vroeger konden stoppen met werken, vakbonden stapten naar de rechter voor een overgangsregeling.

Hoe moet dit verder?

Om de AOW te blijven betalen, zou een kabinet kunnen besluiten te bezuinigen op andere uitgaven. Andere mogelijkheden zijn om de belastingen te verhogen of geld te lenen om de AOW te betalen. Met die laatste groeit wel de staatsschuld, die jongere generaties later moeten aflossen. Een hogere staatsschuld maakt geld lenen ook weer duurder, omdat de kapitaalmarkten dan meer rente vragen.

Het verder verhogen van de AOW-leeftijd noemde het Centraal Planbureau in 2019 al de minst pijnlijke optie: er hoeft minder AOW te worden uitgekeerd, terwijl er meer belasting binnenkomt.

Een optie zou zijn om dit per beroepsgroep te bepalen. Mensen met zware beroepen zouden dan bijvoorbeeld minder lang hoeven te werken. Of groepen met een hoog pensioen zouden een lagere AOW kunnen krijgen. Hoe het verder moet met de AOW is vooral een politieke keuze. Daarover waren de partijen bij de vorige verkiezingen al erg verdeeld, zo bleek uit dit overzicht.

Bij een brand vanmiddag in een zorgcentrum in Ter Apel is iemand gewond geraakt. Niet lang na het begin van de brand werd bekend dat de politie een verdachte heeft opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij de brand.

De brand in zorgcentrum Heemborgh aan het Stationsplein in Ter Apel brak rond 12.30 uur uit, meldt RTV Noord. Volgens de brandweer werd alarm geslagen nadat er op de gang rook te zien was.

"De brand is in een appartement ontstaan, maar de rook trok naar meerdere plekken", aldus een brandweerwoordvoerder.

Hele klus

Om te voorkomen dat de bewoners last zouden krijgen van de rook, werd het zorgcentrum ontruimd. Dat was een hele klus, want lang niet alle naar schatting tachtig bewoners zijn goed ter been. De brandweer controleerde tijdens de ontruiming elk appartement om te zien of er nog mensen binnen waren.

Buiten stonden voor de zekerheid vijf ambulances klaar. Wie er gewond is geraakt, is niet bekendgemaakt. Ook is onduidelijk hoe het nu met diegene gaat.

De brand is inmiddels geblust. Het gebouw wordt geventileerd. De brandweer bekijkt of het daarna veilig is voor de bewoners om terug te keren.

De politie heeft nog geen toelichting gegeven op de aanhouding van de verdachte en een eventueel motief.

Ekrem Imamoglu, de burgemeester van Istanbul die sinds maart vastzit, is veroordeeld tot een celstraf van een jaar en acht maanden voor het beledigen en bedreigen van de openbaar aanklager van Istanbul. De arrestatie en vervolging van Imamoglu, de belangrijkste rivaal van president Erdogan, worden door velen gezien als poging om hem politiek uit te schakelen.

Imamoglu zelf, die sinds zijn arrestatie is geschorst als burgemeester, noemde de veroordeling "misbruik van het rechtssysteem" en "een belediging voor het land". Hij werd wel vrijgesproken van het aanzetten van anderen tot het aanvallen van de aanklager.

Als kopstuk van oppositiepartij CHP wordt Imamoglu gezien als de belangrijkste uitdager van Erdogan bij de presidentsverkiezingen van 2028. In maart werd hij gearresteerd na beschuldigingen van corruptie.

Daarop gingen tienduizenden mensen de straat op om te protesteren. Door het harde politieoptreden zijn de grootste protesten uitgedoofd, maar nog steeds wordt er regelmatig geprotesteerd door aanhangers van Imamoglu.

Honderden aanhoudingen

Zijn aanhouding was er een in een golf van arrestaties van leden van de oppositie. Tientallen medewerkers van Imamoglu, zijn advocaat, en enkele andere burgemeesters zijn ook opgepakt. Veelal op verdenking van fraude, omkoping, of deelname aan georganiseerde misdaad. Sinds oktober zijn zeker 500 oppositieleden gearresteerd.

Er zijn steeds meer aanklachten tegen Imamoglu aan de lijst toegevoegd. Er lopen nu vijf rechtszaken en drie juridische onderzoeken tegen hem, veelal op basis van anonieme getuigen. Onlangs werd hij ook beschuldigd van het vervalsen van zijn diploma. De universiteit van Istanbul heeft dat diploma ongeldig verklaard, waardoor hij officieel niet mee kan doen aan presidentsverkiezingen.

Enkele jaren geleden werd Imamoglu al veroordeeld tot twee en een half jaar cel omdat hij kritiek had geuit op overheidsfunctionarissen. Hij ging daartegen in beroep, maar een nieuwe uitspraak is er nog niet gekomen. Tegen de nieuwste veroordeling kan hij ook nog in beroep gaan.

Als hij definitief zou worden veroordeeld voor twee jaar cel of meer, zou dat ook een grond kunnen zijn om hem uit te sluiten van deelname aan presidentsverkiezingen.

Bij een reeks Israëlische luchtaanvallen op Syrië is onder meer het hoofdkwartier van het Syrische leger in Damascus gebombardeerd. Er zijn zeker vijf militairen gedood, schrijft persbureau Reuters op basis van een medische bron.

Op door de NOS geverifieerde beelden is te zien dat het het gebouw van het Syrische ministerie van Defensie zwaar is beschadigd. Daarnaast is er een luchtaanval uitgevoerd in de buurt van het presidentieel paleis in de stad.

Ook in het zuiden van Syrië voert Israël bombardementen uit op doelwitten van de Syrische regering. "We voeren de druk op, evenals het tempo van de aanvallen", zegt een Israëlische legercommandant in een verklaring op sociale media.

Eén aanval in Damascus was live te zien op de Syrische tv:

Ook sinds de val van Assad voert Israël met regelmaat luchtaanvallen uit op militaire doelwitten in Syrië. Israël heeft ook een nieuwe strook land bezet in Syrië, naar eigen zeggen als militaire buffer. Bij de nieuwste reeks aanvallen beweert Israël op te komen voor de druzenminderheid in de omgeving van de stad Sweida.

Die stad wordt al dagen door onder meer Syrische troepen belegerd en er zijn ruim 250 doden gemeld. Er zijn berichten over standrechtelijke executies van druzische burgers en andere mensenrechtenschendingen door het Syrische leger en milities die trouw hebben gezworen aan de nieuwe regering.

Op sociale media gaan ook video's rond van druzische strijders die gevangengenomen militairen mishandelen, of poseren bij dode lichamen. Inwoners van Sweida en verslaggevers van persbureau Reuters maakten eerder melding van plunderingen en het in brand steken van huizen en diefstal van auto's en meubels.

'Ziekenhuis belegerd'

Een ziekenhuis in de stad is buiten gebruik na beschietingen door militairen van het Syrische regeringsleger, stelt het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR). Deze organisatie monitort vanuit het buitenland de situatie in Syrië en baseert zich op lokale en openbare bronnen.

De Syrische regering beweert dat het ziekenhuis was ingenomen door opstandelingen en dat de rust inmiddels is teruggekeerd. Volgens SOHR klopt die informatie niet en wordt het ziekenhuis nog altijd belegerd.

Druzenleiders twisten over staken strijd

De Syrische autoriteiten stellen dat er een akkoord is gesloten over een staakt-het-vuren in Sweida. Maar de leiders van de druzengemeenschap zijn nog verdeeld over het voorzetten van de strijd in en rond de stad.

Kort nadat een religieuze leider vanmiddag beweerde dat er een wapenstilstand met de Syrische regering was bereikt, riep een andere religieuze leider op door te vechten totdat de stad "volledig is bevrijd". Gisteren was er ook een wapenstilstand aangekondigd, maar die werd uren later weer geschonden.

Het Israëlische leger heeft beelden gedeeld van de aanval op het Syrische legerhoofdkwartier. Volgens Israël gebruikte het Syrische leger het militaire hoofdkwartier om troepen te sturen naar Sweida.

Een Israëlische legerfunctionaris meldt aan persbureau Reuters dat Israël niet zal toestaan dat het Syrische leger een troepenmacht opbouwt bij de grens met Israël. De functionaris zei dat Israël nauw contact onderhoudt met de Verenigde Staten over de situatie in Syrië.

'Misverstand'

Washington zet in op de-escalatie, zegt minister van Buitenlandse Zaken Rubio. Hij noemt de situatie "gecompliceerd" en beweert dat er sprake lijkt van een "misverstand' tussen Israël en Syrië. Hij zegt contact te houden met zowel de Israëlische als de Syrische regering.